📜

(၇) ၂။ ဘူမိစာလဝဂ္ဂေါ

၁။ ဣစ္ဆာသုတ္တံ

၆၁။ [အ။ နိ။ ၈။၇၇] ‘‘အဋ္ဌိမေ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ အဋ္ဌ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော ဥဋ္ဌဟတိ ဃဋတိ ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော လာဘာယ လာဘော နုပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန အလာဘေန သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ၊ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ၊ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ ၊ ဥဋ္ဌဟတိ ဃဋတိ ဝါယမတိ လာဘာယ၊ န စ လာဘီ၊ သောစီ စ ပရိဒေဝီ စ၊ စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော ဥဋ္ဌဟတိ ဃဋတိ ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော လာဘာယ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန လာဘေန မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒမာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ၊ ဥဋ္ဌဟတိ ဃဋတိ ဝါယမတိ လာဘာယ၊ လာဘီ စ မဒီ စ ပမာဒီ စ၊ စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော န ဥဋ္ဌဟတိ န ဃဋတိ န ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ အနုဋ္ဌဟတော အဃဋတော အဝါယမတော လာဘာယ လာဘော နုပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန အလာဘေန သောစတိ၊ ကိလမတိ၊ ပရိဒေဝတိ၊ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ၊ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ၊ န ဥဋ္ဌဟတိ န ဃဋတိ န ဝါယမတိ လာဘာယ၊ န စ လာဘီ၊ သောစီ စ ပရိဒေဝီ စ၊ စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော န ဥဋ္ဌဟတိ၊ န ဃဋတိ၊ န ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ အနုဋ္ဌဟတော၊ အဃဋတော၊ အဝါယမတော လာဘာယ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန လာဘေန မဇ္ဇတိ၊ ပမဇ္ဇတိ၊ ပမာဒမာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ၊ န ဥဋ္ဌဟတိ န ဃဋတိ န ဝါယမတိ လာဘာယ၊ လာဘီ စ မဒီ စ၊ ပမာဒီ စ၊ စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော ဥဋ္ဌဟတိ ဃဋတိ ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော လာဘာယ လာဘော နုပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန အလာဘေန န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ၊ န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ၊ န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ၊ ဥဋ္ဌဟတိ ဃဋတိ ဝါယမတိ လာဘာယ၊ န စ လာဘီ၊ န စ သောစီ န စ ပရိဒေဝီ၊ အစ္စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော ဥဋ္ဌဟတိ ဃဋတိ ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော လာဘာယ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန လာဘေန န မဇ္ဇတိ၊ န ပမဇ္ဇတိ၊ န ပမာဒမာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ၊ ဥဋ္ဌဟတိ ဃဋတိ ဝါယမတိ လာဘာယ၊ လာဘီ စ၊ န စ မဒီ န စ ပမာဒီ၊ အစ္စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော န ဥဋ္ဌဟတိ၊ န ဃဋတိ၊ န ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ အနုဋ္ဌဟတော၊ အဃဋတော၊ အဝါယမတော လာဘာယ လာဘော နုပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန အလာဘေန န သောစတိ၊ န ကိလမတိ၊ န ပရိဒေဝတိ၊ န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ၊ န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ၊ န ဥဋ္ဌဟတိ၊ န ဃဋတိ၊ န ဝါယမတိ လာဘာယ ၊ န စ လာဘီ၊ န စ သောစီ န စ ပရိဒေဝီ၊ အစ္စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော န ဥဋ္ဌဟတိ၊ န ဃဋတိ၊ န ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ အနုဋ္ဌဟတော အဃဋတော အဝါယမတော လာဘာယ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန လာဘေန န မဇ္ဇတိ၊ န ပမဇ္ဇတိ၊ န ပမာဒမာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ၊ န ဥဋ္ဌဟတိ၊ န ဃဋတိ၊ န ဝါယမတိ လာဘာယ၊ လာဘီ စ၊ န စ မဒီ န စ ပမာဒီ၊ အစ္စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ ’။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ အလံသုတ္တံ

၆၂။ ‘‘ဆဟိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော အလံ ပရေသံ။ ကတမေဟိ ဆဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓာရဏဇာတိကော [ဓာရကဇာတိကော (သီ။ သျာ။ ပီ။) အ။ နိ။ ၈။၇၈] ဟောတိ၊ ဓာတာနဉ္စ [ဓတာနဉ္စ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ [အတ္ထူပဝရိက္ခီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဟောတိ၊ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော စ ဟောတိ၊ ကလျာဏဝါစော စ ဟောတိ ကလျာဏဝါက္ကရဏော၊ ပေါရိယာ ဝါစာယ သမန္နာဂတော ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂဠာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ၊ သန္ဒဿကော စ ဟောတိ သမာဒပကော [သမာဒါပကော (?)] သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဆဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော အလံ ပရေသံ။

‘‘ပဉ္စဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော အလံ ပရေသံ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓာရဏဇာတိကော ဟောတိ၊ ဓာတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ၊ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော စ ဟောတိ၊ ကလျာဏဝါစော စ ဟောတိ…ပေ… အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ၊ သန္ဒဿကော စ ဟောတိ သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော အလံ ပရေသံ။

‘‘စတူဟိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော နာလံ ပရေသံ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓာရဏဇာတိကော ဟောတိ ၊ ဓာတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ၊ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော စ ဟောတိ၊ နော စ ကလျာဏဝါစော ဟောတိ ကလျာဏဝါက္ကရဏော၊ ပေါရိယာ ဝါစာယ သမန္နာဂတော ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂဠာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ၊ နော စ သန္ဒဿကော ဟောတိ သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော နာလံ ပရေသံ။

‘‘စတူဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ နာလံ အတ္တနော။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓာရဏဇာတိကော ဟောတိ၊ နော စ ဓာတာနံ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ၊ န စ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ၊ ကလျာဏဝါစော စ ဟောတိ ကလျာဏဝါက္ကရဏော…ပေ… အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ၊ သန္ဒဿကော စ ဟောတိ…ပေ… သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ၊ နာလံ အတ္တနော။

‘‘တီဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော နာလံ ပရေသံ။ ကတမေဟိ တီဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓာရဏဇာတိကော ဟောတိ၊ ဓာတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ၊ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော စ ဟောတိ၊ နော စ ကလျာဏဝါစော ဟောတိ ကလျာဏဝါက္ကရဏော၊ ပေါရိယာ ဝါစာယ သမန္နာဂတော ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂဠာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ၊ နော စ သန္ဒဿကော ဟောတိ သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော၊ နာလံ ပရေသံ။

‘‘တီဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ၊ နာလံ အတ္တနော။ ကတမေဟိ တီဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓာရဏဇာတိကော ဟောတိ၊ နော စ ဓာတာနံ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ၊ နော စ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ၊ ကလျာဏဝါစော စ ဟောတိ…ပေ… အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ၊ သန္ဒဿကော စ ဟောတိ သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ၊ နာလံ အတ္တနော။

‘‘ဒွီဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော၊ နာလံ ပရေသံ။ ကတမေဟိ ဒွီဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော စ သုတာနံ ဓမ္မာနံ ဓာရဏဇာတိကော ဟောတိ၊ ဓာတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ၊ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော စ ဟောတိ၊ နော စ ကလျာဏဝါစော ဟောတိ…ပေ… အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ၊ နော စ သန္ဒဿကော ဟောတိ…ပေ… သဗြဟ္မစာရီနံ ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒွီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော၊ နာလံ ပရေသံ။

‘‘ဒွီဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ၊ နာလံ အတ္တနော။ ကတမေဟိ ဒွီဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော စ သုတာနံ ဓမ္မာနံ ဓာရဏဇာတိကော ဟောတိ၊ နော စ ဓာတာနံ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ၊ နော စ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ၊ ကလျာဏဝါစော စ ဟောတိ ကလျာဏဝါက္ကရဏော၊ ပေါရိယာ ဝါစာယ သမန္နာဂတော ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂဠာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ၊ သန္ဒဿကော စ ဟောတိ သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ဒွီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ၊ နာလံ အတ္တနော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ သံခိတ္တသုတ္တံ

၆၃။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ ဒေသေတု၊ ယမဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝံ ပနိဓေကစ္စေ မောဃပုရိသာ မမညေဝ အဇ္ဈေသန္တိ။ ဓမ္မေ စ ဘာသိတေ မမညေဝ အနုဗန္ဓိတဗ္ဗံ မညန္တီ’’တိ။ ‘‘ဒေသေတု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ၊ ဒေသေတု သုဂတော သံခိတ္တေန ဓမ္မံ။ အပ္ပေဝ နာမာဟံ ဘဂဝတော ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနေယျံ၊ အပ္ပေဝ နာမာဟံ ဘဂဝတော ဘာသိတဿ ဒါယာဒေါ အဿ’’န္တိ။ ‘‘တသ္မာတိဟ တေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဇ္ဈတ္တံ မေ စိတ္တံ ဌိတံ ဘဝိဿတိ သုသဏ္ဌိတံ၊ န စ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ ဌဿန္တီ’တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဘိက္ခု၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ’’။

‘‘ယတော ခေါ တေ၊ ဘိက္ခု၊ အဇ္ဈတ္တံ စိတ္တံ ဌိတံ ဟောတိ သုသဏ္ဌိတံ၊ န စ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ၊ တတော တေ၊ ဘိက္ခု၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘မေတ္တာ မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဘဝိဿတိ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ’တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဘိက္ခု၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘ယတော ခေါ တေ၊ ဘိက္ခု၊ အယံ သမာဓိ ဧဝံ ဘာဝိတော ဟောတိ ဗဟုလီကတော၊ တတော တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ဣမံ သမာဓိံ သဝိတက္ကမ္ပိ သဝိစာရံ [သဝိတက္ကသဝိစာရမ္ပိ (က။)] ဘာဝေယျာသိ၊ အဝိတက္ကမ္ပိ ဝိစာရမတ္တံ [အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တမ္ပိ (က။) ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၇၁ ပဿိတဗ္ဗံ] ဘာဝေယျာသိ၊ အဝိတက္ကမ္ပိ အဝိစာရံ [အဝိတက္ကအဝိစာရမ္ပိ (က။)] ဘာဝေယျာသိ၊ သပ္ပီတိကမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ နိပ္ပီတိကမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ သာတသဟဂတမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ ဥပေက္ခာသဟဂတမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ တေ ဘိက္ခု၊ အယံ သမာဓိ ဧဝံ ဘာဝိတော ဟောတိ သုဘာဝိတော၊ တတော တေ၊ ဘိက္ခု၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကရုဏာ မေ စေတောဝိမုတ္တိ… မုဒိတာ မေ စေတောဝိမုတ္တိ… ဥပေက္ခာ မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဘဝိဿတိ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ’တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဘိက္ခု၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘ယတော ခေါ တေ၊ ဘိက္ခု၊ အယံ သမာဓိ ဧဝံ ဘာဝိတော ဟောတိ သုဘာဝိတော၊ တတော တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ဣမံ သမာဓိံ သဝိတက္ကသဝိစာရမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ အဝိတက္ကအဝိစာရမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ သပ္ပီတိကမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ နိပ္ပီတိကမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ သာတသဟဂတမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ ဥပေက္ခာသဟဂတမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ။

‘‘ယတော ခေါ တေ၊ ဘိက္ခု၊ အယံ သမာဓိ ဧဝံ ဘာဝိတော ဟောတိ သုဘာဝိတော၊ တတော တေ၊ ဘိက္ခု၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရိဿာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿ’န္တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဘိက္ခု၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘ယတော ခေါ တေ၊ ဘိက္ခု၊ အယံ သမာဓိ ဧဝံ ဘာဝိတော ဟောတိ ဗဟုလီကတော၊ တတော တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ဣမံ သမာဓိံ သဝိတက္ကသဝိစာရမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ အဝိတက္ကအဝိစာရမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ သပ္ပီတိကမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ နိပ္ပီတိကမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ သာတသဟဂတမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ ၊ ဥပေက္ခာသဟဂတမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ။

‘‘ယတော ခေါ တေ၊ ဘိက္ခု၊ အယံ သမာဓိ ဧဝံ ဘာဝိတော ဟောတိ သုဘာဝိတော၊ တတော တေ၊ ဘိက္ခု ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရိဿာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿ’န္တိ၊ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရိဿာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿ’န္တိ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရိဿာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿ’န္တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဘိက္ခု၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘ယတော ခေါ တေ၊ ဘိက္ခု၊ အယံ သမာဓိ ဧဝံ ဘာဝိတော ဟောတိ ဗဟုလီကတော၊ တတော တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ဣမံ သမာဓိံ သဝိတက္ကသဝိစာရမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ အဝိတက္ကအဝိစာရမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ သပ္ပီတိကမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ နိပ္ပီတိကမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ သာတသဟဂတမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ၊ ဥပေက္ခာသဟဂတမ္ပိ ဘာဝေယျာသိ။

‘‘ယတော ခေါ တေ၊ ဘိက္ခု၊ အယံ သမာဓိ ဧဝံ ဘာဝိတော ဟောတိ သုဘာဝိတော၊ တတော တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ယေန ယေနေဝ ဂဂ္ဃသိ ဖာသုံယေဝ ဂဂ္ဃသိ၊ ယတ္ထ ယတ္ထ ဌဿသိ ဖာသုံယေဝ ဌဿသိ၊ ယတ္ထ ယတ္ထ နိသီဒိဿသိ ဖာသုံယေဝ နိသီဒိဿသိ၊ ယတ္ထ ယတ္ထ သေယျံ ကပ္ပေဿသိ ဖာသုံယေဝ သေယျံ ကပ္ပေဿသီ’’တိ။

အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတာ ဣမိနာ ဩဝါဒေန ဩဝဒိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပန သော ဘိက္ခု အရဟတံ အဟောသီတိ။ တတိယံ။

၄။ ဂယာသီသသုတ္တံ

၆၄။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဂယာယံ ဝိဟရတိ ဂယာသီသေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ…ပေ… ‘‘ပုဗ္ဗာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္ဗောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဗောဓိသတ္တောဝ သမာနော ဩဘာသညေဝ ခေါ သဉ္ဇာနာမိ၊ နော စ ရူပါနိ ပဿာမိ’’။

‘‘တဿ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘သစေ ခေါ အဟံ ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနေယျံ ရူပါနိ စ ပဿေယျံ၊ ဧဝံ မေ ဣဒံ ဉာဏဒဿနံ ပရိသုဒ္ဓတရံ အဿာ’’’တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပရေန သမယေန အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနာမိ၊ ရူပါနိ စ ပဿာမိ၊ နော စ ခေါ တာဟိ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌာမိ သလ္လပါမိ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇာမိ။

‘‘တဿ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘သစေ ခေါ အဟံ ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနေယျံ၊ ရူပါနိ စ ပဿေယျံ၊ တာဟိ စ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌေယျံ သလ္လပေယျံ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇေယျံ၊ ဧဝံ မေ ဣဒံ ဉာဏဒဿနံ ပရိသုဒ္ဓတရံ အဿာ’’’တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပရေန သမယေန အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနာမိ၊ ရူပါနိ စ ပဿာမိ၊ တာဟိ စ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌာမိ သလ္လပါမိ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇာမိ၊ နော စ ခေါ တာ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ဣမာ ဒေဝတာ အမုကမှာ ဝါ အမုကမှာ ဝါ ဒေဝနိကာယာတိ။

‘‘တဿ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘သစေ ခေါ အဟံ ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနေယျံ၊ ရူပါနိ စ ပဿေယျံ၊ တာဟိ စ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌေယျံ သလ္လပေယျံ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇေယျံ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနေယျံ – ဣမာ ဒေဝတာ အမုကမှာ ဝါ အမုကမှာ ဝါ ဒေဝနိကာယာ’တိ၊ ဧဝံ မေ ဣဒံ ဉာဏဒဿနံ ပရိသုဒ္ဓတရံ အဿာ’’’တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပရေန သမယေန အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနာမိ၊ ရူပါနိ စ ပဿာမိ၊ တာဟိ စ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌာမိ သလ္လပါမိ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇာမိ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ အမုကမှာ ဝါ အမုကမှာ ဝါ ဒေဝနိကာယာ’တိ၊ နော စ ခေါ တာ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဣမဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန ဣတော စုတာ တတ္ထ ဥပပန္နာ’တိ…ပေ… တာ စ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဣမဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန ဣတော စုတာ တတ္ထ ဥပပန္နာ’တိ၊ နော စ ခေါ တာ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဣမဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန ဧဝမာဟာရာ ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒိနိယော’တိ …ပေ… တာ စ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဣမဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန ဧဝမာဟာရာ ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒိနိယော’တိ၊ နော စ ခေါ တာ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဧဝံဒီဃာယုကာ ဧဝံစိရဋ္ဌိတိကာ’တိ…ပေ… တာ စ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဧဝံဒီဃာယုကာ ဧဝံစိရဋ္ဌိတိကာ’တိ၊ နော စ ခေါ တာ ဒေဝတာ ဇာနာမိ ယဒိ ဝါ မေ ဣမာဟိ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္နိဝုတ္ထပုဗ္ဗံ ယဒိ ဝါ န သန္နိဝုတ္ထပုဗ္ဗန္တိ။

‘‘တဿ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘သစေ ခေါ အဟံ ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနေယျံ၊ ရူပါနိ စ ပဿေယျံ၊ တာဟိ စ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌေယျံ သလ္လပေယျံ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇေယျံ ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနေယျံ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ အမုကမှာ ဝါ အမုကမှာ ဝါ ဒေဝနိကာယာ’တိ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနေယျံ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဣမဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန ဣတော စုတာ တတ္ထ ဥပပန္နာ’တိ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနေယျံ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဧဝမာဟာရာ ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒိနိယော’တိ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနေယျံ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဧဝံဒီဃာယုကာ ဧဝံစိရဋ္ဌိတိကာ’တိ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနေယျံ ယဒိ ဝါ မေ ဣမာဟိ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္နိဝုတ္ထပုဗ္ဗံ ယဒိ ဝါ န သန္နိဝုတ္ထပုဗ္ဗန္တိ၊ ဧဝံ မေ ဣဒံ ဉာဏဒဿနံ ပရိသုဒ္ဓတရံ အဿာ’’’တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပရေန သမယေန အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနာမိ၊ ရူပါနိ စ ပဿာမိ၊ တာဟိ စ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌာမိ သလ္လပါမိ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇာမိ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ အမုကမှာ ဝါ အမုကမှာ ဝါ ဒေဝနိကာယာ’တိ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဣမဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန ဣတော စုတာ တတ္ထ ဥပပန္နာ’တိ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဧဝမာဟာရာ ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒိနိယော’တိ ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနာမိ – ‘ဣမာ ဒေဝတာ ဧဝံဒီဃာယုကာ ဧဝံစိရဋ္ဌိတိကာ’တိ၊ တာ စ ဒေဝတာ ဇာနာမိ ယဒိ ဝါ မေ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္နိဝုတ္ထပုဗ္ဗံ ယဒိ ဝါ န သန္နိဝုတ္ထပုဗ္ဗန္တိ။

‘‘ယာဝကီဝဉ္စ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ အဋ္ဌပရိဝဋ္ဋံ အဓိဒေဝဉာဏဒဿနံ န သုဝိသုဒ္ဓံ အဟောသိ၊ နေဝ တာဝါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ [အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပစ္စညာသိံ။ ယတော စ ခေါ မေ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ အဋ္ဌပရိဝဋ္ဋံ အဓိဒေဝဉာဏဒဿနံ သုဝိသုဒ္ဓံ အဟောသိ၊ အထာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ ပစ္စညာသိံ၊ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ၊ အကုပ္ပာ မေ စေတောဝိမုတ္တိ [ဝိမုတ္တိ (က။ သီ။ က။)]၊ အယမန္တိမာ ဇာတိ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အဘိဘာယတနသုတ္တံ

၆၅။ [ဒီ။ နိ။ ၃။၃၃၈၊ ၃၅၈၊ အ။ နိ။ ၁၀။၂၉] ‘‘အဋ္ဌိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဘိဘာယတနာနိ။ ကတမာနိ အဋ္ဌ? အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ၊ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဌမံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ၊ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ဒုတိယံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ၊ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ တတိယံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ၊ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒဿနာနိ နီလနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ၊ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဉ္စမံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ပီတာနိ ပီတဝဏ္ဏာနိ ပီတနိဒဿနာနိ ပီတနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ၊ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒဿနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ၊ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ သတ္တမံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ဩဒါတာနိ ဩဒါတဝဏ္ဏာနိ ဩဒါတနိဒဿနာနိ ဩဒါတနိဘာသာနိ။ ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ၊ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ အဋ္ဌမံ အဘိဘာယတနံ။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ အဘိဘာယတနာနီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဝိမောက္ခသုတ္တံ

၆၆။ ‘‘အဋ္ဌိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိမောက္ခာ။ ကတမေ အဋ္ဌ? ရူပီ ရူပါနိ ပဿတိ။ အယံ ပဌမော ဝိမောက္ခော။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ၊ ဗဟိဒ္ဓါ [အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ (သျာ။ ပီ။ က။) ဒီ။ နိ။ ၂။၁၂၉၊ ဒီ။ နိ။ ၃။၃၃၈၊ ၃၅၈၊ အ။ နိ။ ၈။၁၁၉၊ မ။ နိ။ ၂။၂၄၈ ပဿိတဗ္ဗံ] ရူပါနိ ပဿတိ။ အယံ ဒုတိယော ဝိမောက္ခော။

‘‘သုဘန္တေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတိ။ အယံ တတိယော ဝိမောက္ခော။

‘‘သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ စတုတ္ထော ဝိမောက္ခော။

‘‘သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ပဉ္စမော ဝိမောက္ခော။

‘‘သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဆဋ္ဌော ဝိမောက္ခော။

‘‘သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ သတ္တမော ဝိမောက္ခော။

‘‘သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ အဋ္ဌမော ဝိမောက္ခော။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ အနရိယဝေါဟာရသုတ္တံ

၆၇။ ‘‘အဋ္ဌိမေ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနရိယဝေါဟာရာ။ ကတမေ အဋ္ဌ? အဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌဝါဒိတာ၊ အသုတေ သုတဝါဒိတာ၊ အမုတေ မုတဝါဒိတာ၊ အဝိညာတေ ဝိညာတဝါဒိတာ၊ ဒိဋ္ဌေ အဒိဋ္ဌဝါဒိတာ၊ သုတေ အသုတဝါဒိတာ၊ မုတေ အမုတဝါဒိတာ၊ ဝိညာတေ အဝိညာတဝါဒိတာ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ အနရိယဝေါဟာရာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ အရိယဝေါဟာရသုတ္တံ

၆၈။ ‘‘အဋ္ဌိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယဝေါဟာရာ။ ကတမေ အဋ္ဌ? အဒိဋ္ဌေ အဒိဋ္ဌဝါဒိတာ၊ အသုတေ အသုတဝါဒိတာ၊ အမုတေ အမုတဝါဒိတာ၊ အဝိညာတေ အဝိညာတဝါဒိတာ၊ ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌဝါဒိတာ၊ သုတေ သုတဝါဒိတာ၊ မုတေ မုတဝါဒိတာ၊ ဝိညာတေ ဝိညာတဝါဒိတာ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ အရိယဝေါဟာရာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ပရိသာသုတ္တံ

၆၉။ ‘‘အဋ္ဌိမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိသာ။ ကတမာ အဋ္ဌ? ခတ္တိယပရိသာ ၊ ဗြာဟ္မဏပရိသာ၊ ဂဟပတိပရိသာ၊ သမဏပရိသာ၊ စာတုမဟာရာဇိကပရိသာ၊ တာဝတိံသပရိသာ၊ မာရပရိသာ၊ ဗြဟ္မပရိသာ။ အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနေကသတံ ခတ္တိယပရိသံ ဥပသင်္ကမိတာ။ တတြပိ မယာ သန္နိသိန္နပုဗ္ဗဉ္စေဝ သလ္လပိတပုဗ္ဗဉ္စ သာကစ္ဆာ စ သမာပန္နပုဗ္ဗာ။ တတ္ထ ယာဒိသကော တေသံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ တာဒိသကော မယှံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ၊ ယာဒိသကော တေသံ သရော ဟောတိ တာဒိသကော မယှံ သရော ဟောတိ။ ဓမ္မိယာ စ ကထာယ သန္ဒဿေမိ သမာဒပေမိ သမုတ္တေဇေမိ သမ္ပဟံသေမိ ။ ဘာသမာနဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ – ‘ကော နု ခေါ အယံ ဘာသတိ ဒေဝေါ ဝါ မနုဿော ဝါ’တိ။ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ အန္တရဓာယာမိ။ အန္တရဟိတဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ – ‘ကော နု ခေါ အယံ အန္တရဟိတော ဒေဝေါ ဝါ မနုဿော ဝါ’’’တိ။

‘‘အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနေကသတံ ဗြာဟ္မဏပရိသံ…ပေ… ဂဟပတိပရိသံ… သမဏပရိသံ… စာတုမဟာရာဇိကပရိသံ… တာဝတိံသပရိသံ… မာရပရိသံ… ဗြဟ္မပရိသံ ဥပသင်္ကမိတာ။ တတြပိ မယာ သန္နိသိန္နပုဗ္ဗဉ္စေဝ သလ္လပိတပုဗ္ဗဉ္စ သာကစ္ဆာ စ သမာပန္နပုဗ္ဗာ။ တတ္ထ ယာဒိသကော တေသံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ တာဒိသကော မယှံ ဝဏ္ဏော ဟောတိ၊ ယာဒိသကော တေသံ သရော ဟောတိ တာဒိသကော မယှံ သရော ဟောတိ။ ဓမ္မိယာ စ ကထာယ သန္ဒဿေမိ သမာဒပေမိ သမုတ္တေဇေမိ သမ္ပဟံသေမိ။ ဘာသမာနဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ – ‘ကော နု ခေါ အယံ ဘာသတိ ဒေဝေါ ဝါ မနုဿော ဝါ’တိ။ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ အန္တရဓာယာမိ။ အန္တရဟိတဉ္စ မံ န ဇာနန္တိ – ‘ကော နု ခေါ အယံ အန္တရဟိတော ဒေဝေါ ဝါ မနုဿော ဝါ’တိ။ ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ ပရိသာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဘူမိစာလသုတ္တံ

၇၀။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ဝေသာလိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂဏှာဟိ၊ အာနန္ဒ၊ နိသီဒနံ။ ယေန စာပါလံ စေတိယံ [ပါဝါလစေတိယံ (သျာ။)၊ စာပါလစေတိယံ (ပီ။ က။)] တေနုပသင်္ကမိဿာမ ဒိဝါဝိဟာရာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ နိသီဒနံ အာဒါယ ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန စာပါလံ စေတိယံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ရမဏီယာ ၊ အာနန္ဒ၊ ဝေသာလီ၊ ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ၊ ရမဏီယံ ဂေါတမကံ စေတိယံ၊ ရမဏီယံ သတ္တမ္ဗံ စေတိယံ၊ ရမဏီယံ ဗဟုပုတ္တကံ စေတိယံ၊ ရမဏီယံ သာရန္ဒဒံ စေတိယံ၊ ရမဏီယံ စာပါလံ စေတိယံ။ ယဿ ကဿစိ ၊ အာနန္ဒ၊ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ၊ အာကင်္ခမာနော သော၊ အာနန္ဒ၊ ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပာဝသေသံ ဝါ။ တထာဂတဿ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ။ အာကင်္ခမာနော၊ အာနန္ဒ၊ တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပာဝသေသံ ဝါ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတာ ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ၊ န ဘဂဝန္တံ ယာစိ – ‘‘တိဋ္ဌတု၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ကပ္ပံ၊ တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ၊ ယထာ တံ မာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ…ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ရမဏီယာ၊ အာနန္ဒ၊ ဝေသာလီ၊ ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ၊ ရမဏီယံ ဂေါတမကံ စေတိယံ၊ ရမဏီယံ သတ္တမ္ဗံ စေတိယံ၊ ရမဏီယံ ဗဟုပုတ္တကံ စေတိယံ၊ ရမဏီယံ သာရန္ဒဒံ စေတိယံ၊ ရမဏီယံ စာပါလံ စေတိယံ။ ယဿ ကဿစိ၊ အာနန္ဒ၊ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ၊ အာကင်္ခမာနော သော၊ အာနန္ဒ၊ ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပာဝသေသံ ဝါ။ တထာဂတဿ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ…ပေ… အာကင်္ခမာနော၊ အာနန္ဒ၊ တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပာဝသေသံ ဝါ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတာ ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ၊ န ဘဂဝန္တံ ယာစိ – ‘‘တိဋ္ဌတု၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ကပ္ပံ၊ တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ၊ ယထာ တံ မာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ တွံ [ဂစ္ဆ ခေါ တွံ (သံ။ နိ။ ၅။၈၂၂) ဥဒါ။ ၅၁ ပဿိတဗ္ဗံ]၊ အာနန္ဒ၊ ယဿ ဒါနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ မာရော ပါပိမာ အစိရပက္ကန္တေ အာယသ္မန္တေ အာနန္ဒေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ၊ ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော။ ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ၊ ဘန္တေ ၊ ဘဂဝတော။ ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ ဝါစာ – ‘န တာဝါဟံ၊ ပါပိမ၊ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ ယာဝ မေ ဘိက္ခူ န သာဝကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ပတ္တယောဂက္ခေမာ [ဣဒံ ပဒံ ဒီ။ နိ။ ၂။၁၆၈ စ သံ။ နိ။ ၅။၈၂၂ စ န ဒိဿတိ] ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော၊ သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ’တိ။ ဧတရဟိ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော သာဝကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ပတ္တယောဂက္ခေမာ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော၊ သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။

‘‘ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ၊ ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော။ ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတော။ ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ ဝါစာ – ‘န တာဝါဟံ၊ ပါပိမ၊ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ ယာဝ မေ ဘိက္ခုနိယော န သာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ…ပေ… ယာဝ မေ ဥပါသကာ န သာဝကာ ဘဝိဿန္တိ…ပေ… ယာဝ မေ ဥပါသိကာ န သာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ပတ္တယောဂက္ခေမာ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော၊ သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ၊ ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ’တိ။ ဧတရဟိ၊ ဘန္တေ၊ ဥပါသိကာ ဘဂဝတော သာဝိကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ပတ္တယောဂက္ခေမာ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော၊ သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ၊ ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပာဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။

‘‘ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ၊ ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော။ ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတော။ ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ ဝါစာ – ‘န တာဝါဟံ၊ ပါပိမ၊ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ ယာဝ မေ ဣဒံ ဗြဟ္မစရိယံ န ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဘဝိဿတိ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ၊ ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတ’န္တိ။ ဧတရဟိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတော ဗြဟ္မစရိယံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ၊ ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတံ။

‘‘ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ၊ ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော။ ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတော’’တိ။ ‘‘အပ္ပောဿုက္ကော တွံ၊ ပါပိမ၊ ဟောဟိ။ နစိရံ တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ။ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ စာပါလေ စေတိယေ သတော သမ္ပဇာနော အာယုသင်္ခါရံ ဩဿဇိ။ ဩဿဋ္ဌေ စ ဘဂဝတာ အာယုသင်္ခါရေ မဟာဘူမိစာလော အဟောသိ ဘိံသနကော သလောမဟံသော၊ ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသု။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘တုလမတုလဉ္စ သမ္ဘဝံ၊ ဘဝသင်္ခါရမဝဿဇိ မုနိ၊

အဇ္ဈတ္တရတော သမာဟိတော၊ အဘိန္ဒိ ကဝစမိဝတ္တသမ္ဘဝ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟာ ဝတာယံ ဘူမိစာလော၊ သုမဟာ ဝတာယံ ဘူမိစာလော ဘိံသနကော သလောမဟံသော၊ ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသု။ ကော နု ခေါ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယာ’’တိ?

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာ ဝတာယံ၊ ဘန္တေ၊ ဘူမိစာလော ၊ သုမဟာ ဝတာယံ၊ ဘန္တေ၊ ဘူမိစာလော ဘိံသနကော သလောမဟံသော၊ ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသု။ ကော နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယာ’’တိ?

‘‘အဋ္ဌိမေ၊ အာနန္ဒ၊ ဟေတူ၊ အဋ္ဌ ပစ္စယာ မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ။ ကတမေ အဋ္ဌ? အယံ၊ အာနန္ဒ၊ မဟာပထဝီ ဥဒကေ ပတိဋ္ဌိတာ၊ ဥဒကံ ဝါတေ ပတိဋ္ဌိတံ၊ ဝါတော အာကာသဋ္ဌော ဟောတိ။ သော၊ အာနန္ဒ၊ သမယော ယံ မဟာဝါတာ ဝါယန္တိ၊ မဟာဝါတာ ဝါယန္တာ ဥဒကံ ကမ္ပေန္တိ၊ ဥဒကံ ကမ္ပိတံ ပထဝိံ ကမ္ပေတိ။ အယံ၊ အာနန္ဒ၊ ပဌမော ဟေတု၊ ပဌမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာနန္ဒ၊ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော ဒေဝတာ ဝါ မဟိဒ္ဓိကာ မဟာနုဘာဝါ။ တဿ ပရိတ္တာ ပထဝီသညာ ဘာဝိတာ ဟောတိ၊ အပ္ပမာဏာ အာပေါသညာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ ကမ္ပေတိ သင်္ကမ္ပေတိ သမ္ပကမ္ပေတိ သမ္ပဝေဓေတိ။ အယံ၊ အာနန္ဒ၊ ဒုတိယော ဟေတု၊ ဒုတိယော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာနန္ဒ၊ ယဒါ ဗောဓိသတ္တော တုသိတာ ကာယာ စဝိတွာ သတော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ၊ တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ၊ အာနန္ဒ၊ တတိယော ဟေတု၊ တတိယော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာနန္ဒ၊ ယဒါ ဗောဓိသတ္တော သတော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မာ နိက္ခမတိ၊ တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ၊ အာနန္ဒ၊ စတုတ္ထော ဟေတု၊ စတုတ္ထော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာနန္ဒ၊ ယဒါ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ၊ တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ၊ အာနန္ဒ၊ ပဉ္စမော ဟေတု၊ ပဉ္စမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာနန္ဒ၊ ယဒါ တထာဂတော အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ၊ တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ၊ အာနန္ဒ၊ ဆဋ္ဌော ဟေတု၊ ဆဋ္ဌော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာနန္ဒ၊ ယဒါ တထာဂတော သတော သမ္ပဇာနော အာယုသင်္ခါရံ ဩဿဇ္ဇတိ၊ တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ၊ အာနန္ဒ၊ သတ္တမော ဟေတု၊ သတ္တမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာနန္ဒ၊ ယဒါ တထာဂတော အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ တဒါယံ ပထဝီ ကမ္ပတိ သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ။ အယံ၊ အာနန္ဒ၊ အဋ္ဌမော ဟေတု၊ အဋ္ဌမော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယ။ ဣမေ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ အဋ္ဌ ဟေတူ၊ အဋ္ဌ ပစ္စယာ မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယာ’’တိ။ ဒသမံ။

ဘူမိစာလဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဣစ္ဆာ အလဉ္စ သံခိတ္တံ၊ ဂယာ အဘိဘုနာ သဟ၊

ဝိမောက္ခော ဒွေ စ ဝေါဟာရာ၊ ပရိသာ ဘူမိစာလေနာတိ။