📜

(၆) ၁။ သစိတ္တဝဂ္ဂေါ

၁။ သစိတ္တသုတ္တံ

၅၁။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘နော စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပရစိတ္တပရိယာယကုသလော ဟောတိ၊ အထ ‘သစိတ္တပရိယာယကုသလော ဘဝိဿာမီ’တိ [ဘဝိဿာမာတိ (သျာ။)] – ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သစိတ္တပရိယာယကုသလော ဟောတိ? သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနကဇာတိကော အာဒါသေ ဝါ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အစ္ဆေ ဝါ ဥဒကပတ္တေ သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော သစေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တဿေဝ ရဇဿ ဝါ အင်္ဂဏဿ ဝါ ပဟာနာယ ဝါယမတိ။ နော စေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တေနေဝတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော – ‘လာဘာ ဝတ မေ၊ ပရိသုဒ္ဓံ ဝတ မေ’တိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပစ္စဝေက္ခဏာ ဗဟုကာရာ [ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဗဟုကာရော (က။)] ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု – ‘အဘိဇ္ဈာလု နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အနဘိဇ္ဈာလု နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဗျာပန္နစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အဗျာပန္နစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓါ နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ ၊ ဥဒ္ဓတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အနုဒ္ဓတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဝိစိကိစ္ဆော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ကောဓနော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အက္ကောဓနော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံကိလိဋ္ဌစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ ၊ သာရဒ္ဓကာယော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသာရဒ္ဓကာယော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ကုသီတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသမာဟိတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သမာဟိတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ။

‘‘သစေ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အဘိဇ္ဈာလု ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဗျာပန္နစိတ္တော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဥဒ္ဓတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဝိစိကိစ္ဆော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ကောဓနော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သာရဒ္ဓကာယော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ကုသီတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသမာဟိတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဒိတ္တစေလော ဝါ အာဒိတ္တသီသော ဝါ။ တဿေဝ စေလဿ ဝါ သီသဿ ဝါ နိဗ္ဗာပနာယ အဓိမတ္တံ ဆန္ဒဉ္စ ဝါယာမဉ္စ ဥဿာဟဉ္စ ဥဿောဠှိဉ္စ အပ္ပဋိဝါနိဉ္စ သတိဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရေယျ။ ဧဝမေဝံ ခေါ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။

‘‘သစေ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အနဘိဇ္ဈာလု ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အဗျာပန္နစိတ္တော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အနုဒ္ဓတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အက္ကောဓနော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသာရဒ္ဓကာယော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သမာဟိတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသုယေဝ ကုသလေသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ဥတ္တရိ အာသဝါနံ ခယာယ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ သာရိပုတ္တသုတ္တံ

၅၂။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘နော စေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပရစိတ္တပရိယာယကုသလော ဟောတိ၊ အထ ‘သစိတ္တပရိယာယကုသလော ဘဝိဿာမီ’တိ – ဧဝဉှိ ဝေါ၊ အာဝုသော၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘ကထဉ္စာဝုသော ၊ ဘိက္ခု သစိတ္တပရိယာယကုသလော ဟောတိ? သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနကဇာတိကော အာဒါသေ ဝါ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အစ္ဆေ ဝါ ဥဒပတ္တေ သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော သစေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တဿေဝ ရဇဿ ဝါ အင်္ဂဏဿ ဝါ ပဟာနာယ ဝါယမတိ။ နော စေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တေနေဝတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော – ‘လာဘာ ဝတ မေ၊ ပရိသုဒ္ဓံ ဝတ မေ’တိ။

ဧဝမေဝံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနော ပစ္စဝေက္ခဏာ ဗဟုကာရာ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု – ‘အဘိဇ္ဈာလု နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အနဘိဇ္ဈာလု နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဗျာပန္နစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အဗျာပန္နစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓါ နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဥဒ္ဓတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အနုဒ္ဓတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဝိစိကိစ္ဆော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ကောဓနော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အက္ကောဓနော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံကိလိဋ္ဌစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သာရဒ္ဓကာယော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသာရဒ္ဓကာယော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ကုသီတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သမာဟိတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသမာဟိတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ။

‘‘သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အဘိဇ္ဈာလု ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ…ပေ… အသမာဟိတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ အာဒိတ္တစေလော ဝါ အာဒိတ္တသီသော ဝါ။ တဿေဝ စေလဿ ဝါ သီသဿ ဝါ နိဗ္ဗာပနာယ အဓိမတ္တံ ဆန္ဒဉ္စ ဝါယာမဉ္စ ဥဿာဟဉ္စ ဥဿောဠှိဉ္စ အပ္ပဋိဝါနိဉ္စ သတိဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရေယျ။ ဧဝမေဝံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ တေန ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။

‘‘သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အနဘိဇ္ဈာလု ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ…ပေ… သမာဟိတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသုယေဝ ကုသလေသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ဥတ္တရိ အာသဝါနံ ခယာယ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဌိတိသုတ္တံ

၅၃။ ‘‘ဌိတိမ္ပာဟံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န ဝဏ္ဏယာမိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ ပဂေဝ ပရိဟာနိံ။ ဝုဍ္ဎိဉ္စ ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဏ္ဏယာမိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ဌိတိံ နော ဟာနိံ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟာနိ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ဌိတိ နော ဝုဍ္ဎိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယတ္တကော ဟောတိ သဒ္ဓါယ သီလေန သုတေန စာဂေန ပညာယ ပဋိဘာနေန၊ တဿ တေ ဓမ္မာ နေဝ တိဋ္ဌန္တိ နော ဝဍ္ဎန္တိ။ ဟာနိမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဒါမိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ဌိတိံ နော ဝုဍ္ဎိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟာနိ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ဌိတိ နော ဝုဍ္ဎိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ ဌိတိ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ဟာနိ နော ဝုဍ္ဎိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယတ္တကော ဟောတိ သဒ္ဓါယ သီလေန သုတေန စာဂေန ပညာယ ပဋိဘာနေန၊ တဿ တေ ဓမ္မာ နေဝ ဟာယန္တိ နော ဝဍ္ဎန္တိ ။ ဌိတိမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဒါမိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ဟာနိံ နော ဝုဍ္ဎိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဌိတိ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ဝုဍ္ဎိ နော ဟာနိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝုဍ္ဎိ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ဌိတိ နော ဟာနိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယတ္တကော ဟောတိ သဒ္ဓါယ သီလေန သုတေန စာဂေန ပညာယ ပဋိဘာနေန၊ တဿ တေ ဓမ္မာ နေဝ တိဋ္ဌန္တိ နော ဟာယန္တိ။ ဝုဍ္ဎိမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဒါမိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ဌိတိံ နော ဟာနိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝုဍ္ဎိ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ဌိတိ နော ဟာနိ။

‘‘နော စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပရစိတ္တပရိယာယကုသလော ဟောတိ၊ အထ ‘သစိတ္တပရိယာယကုသလော ဘဝိဿာမီ’တိ – ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သစိတ္တပရိယာယကုသလော ဟောတိ? သေယျထာပိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနကဇာတိကော အာဒါသေ ဝါ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အစ္ဆေ ဝါ ဥဒပတ္တေ သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော သစေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တဿေဝ ရဇဿ ဝါ အင်္ဂဏဿ ဝါ ပဟာနာယ ဝါယမတိ။ နော စေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တေနေဝတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော – ‘လာဘာ ဝတ မေ၊ ပရိသုဒ္ဓံ ဝတ မေ’တိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပစ္စဝေက္ခဏာ ဗဟုကာရာ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု – ‘အဘိဇ္ဈာလု နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အနဘိဇ္ဈာလု နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဗျာပန္နစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အဗျာပန္နစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓါ နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဥဒ္ဓတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အနုဒ္ဓတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဝိစိကိစ္ဆော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ကောဓနော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အက္ကောဓနော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံကိလိဋ္ဌစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သာရဒ္ဓကာယော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသာရဒ္ဓကာယော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ကုသီတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သမာဟိတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသမာဟိတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ။

‘‘သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အဘိဇ္ဈာလု ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဗျာပန္နစိတ္တော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဥဒ္ဓတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဝိစိကိစ္ဆော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ကောဓနော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သာရဒ္ဓကာယော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ကုသီတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသမာဟိတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဒိတ္တစေလော ဝါ အာဒိတ္တသီသော ဝါ။ တဿေဝ စေလဿ ဝါ သီသဿ ဝါ နိဗ္ဗာပနာယ အဓိမတ္တံ ဆန္ဒဉ္စ ဝါယာမဉ္စ ဥဿာဟဉ္စ ဥဿောဠှိဉ္စ အပ္ပဋိဝါနိဉ္စ သတိဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရေယျ၊ ဧဝမေဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေန ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။

‘‘သစေ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အနဘိဇ္ဈာလု ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အဗျာပန္နစိတ္တော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အနုဒ္ဓတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အက္ကောဓနော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အသာရဒ္ဓကာယော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သမာဟိတော ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသုယေဝ ကုသလေသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ဥတ္တရိ အာသဝါနံ ခယာယ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ တတိယံ။

၄။ သမထသုတ္တံ

၅၄။ ‘‘နော စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပရစိတ္တပရိယာယကုသလော ဟောတိ၊ အထ ‘သစိတ္တပရိယာယကုသလော ဘဝိဿာမီ’တိ – ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သစိတ္တပရိယာယကုသလော ဟောတိ? သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနကဇာတိကော အာဒါသေ ဝါ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အစ္ဆေ ဝါ ဥဒပတ္တေ သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော သစေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တဿေဝ ရဇဿ ဝါ အင်္ဂဏဿ ဝါ ပဟာနာယ ဝါယမတိ။ နော စေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တေနေဝတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော – ‘လာဘာ ဝတ မေ၊ ပရိသုဒ္ဓံ ဝတ မေ’တိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပစ္စဝေက္ခဏာ ဗဟုကာရာ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု – ‘လာဘီ နု ခေါမှိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿ၊ န နု ခေါမှိ လာဘီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿ၊ လာဘီ နု ခေါမှိ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယ၊ န နု ခေါမှိ လာဘီ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယာ’တိ။

‘‘သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘လာဘီမှိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿ၊ န လာဘီ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယာ’တိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထေ ပတိဋ္ဌာယ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယ ယောဂေါ ကရဏီယော။ သော အပရေန သမယေန လာဘီ စေဝ ဟောတိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿ လာဘီ စ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယ။

‘‘သစေ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘လာဘီမှိ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယ၊ န လာဘီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿာ’တိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ဘိက္ခုနာ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယ ပတိဋ္ဌာယ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထေ ယောဂေါ ကရဏီယော။ သော အပရေန သမယေန လာဘီ စေဝ ဟောတိ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယ လာဘီ စ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿ။

‘‘သစေ၊ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘န လာဘီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿ၊ န လာဘီ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယာ’တိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဋိလာဘာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဒိတ္တစေလော ဝါ အာဒိတ္တသီသော ဝါ။ တဿေဝ စေလဿ ဝါ သီသဿ ဝါ နိဗ္ဗာပနာယ အဓိမတ္တံ ဆန္ဒဉ္စ ဝါယာမဉ္စ ဥဿာဟဉ္စ ဥဿောဠှိဉ္စ အပ္ပဋိဝါနိဉ္စ သတိဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရေယျ။ ဧဝမေဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေန ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဋိလာဘာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။ သော အပရေန သမယေန လာဘီ စေဝ ဟောတိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿ လာဘီ စ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယ။

‘‘သစေ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘လာဘီမှိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿ၊ လာဘီ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယာ’တိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသုယေဝ ကုသလေသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ဥတ္တရိ အာသဝါနံ ခယာယ ယောဂေါ ကရဏီယော။

‘‘စီဝရမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ပိဏ္ဍပါတမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ သေနာသနမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ဂါမနိဂမမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ဇနပဒပဒေသမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ပုဂ္ဂလမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။

‘‘‘စီဝရမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ စီဝရံ – ‘ဣဒံ ခေါ မေ စီဝရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပံ စီဝရံ န သေဝိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ယံ ဇညာ စီဝရံ – ‘ဣဒံ ခေါ မေ စီဝရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပံ စီဝရံ သေဝိတဗ္ဗံ။ ‘စီဝရမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ပိဏ္ဍပါတမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ ပိဏ္ဍပါတံ – ‘ဣမံ ခေါ မေ ပိဏ္ဍပါတံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပေါ ပိဏ္ဍပါတော န သေဝိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ပိဏ္ဍပါတံ – ‘ဣမံ ခေါ မေ ပိဏ္ဍပါတံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပေါ ပိဏ္ဍပါတော သေဝိတဗ္ဗော။ ‘ပိဏ္ဍပါတမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘သေနာသနမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ သေနာသနံ – ‘ဣဒံ ခေါ မေ သေနာသနံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပံ သေနာသနံ န သေဝိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ယံ ဇညာ သေနာသနံ – ‘ဣဒံ ခေါ မေ သေနာသနံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပံ သေနာသနံ သေဝိတဗ္ဗံ။ ‘သေနာသနမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ဂါမနိဂမမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ ဂါမနိဂမံ – ‘ဣမံ ခေါ မေ ဂါမနိဂမံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ ၊ ဧဝရူပေါ ဂါမနိဂမော န သေဝိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ဂါမနိဂမံ – ‘ဣမံ ခေါ မေ ဂါမနိဂမံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပေါ ဂါမနိဂမော သေဝိတဗ္ဗော ။ ‘ဂါမနိဂမမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ဇနပဒပဒေသမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ ဇနပဒပဒေသံ – ‘ဣမံ ခေါ မေ ဇနပဒပဒေသံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပေါ ဇနပဒပဒေသော န သေဝိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ဇနပဒပဒေသံ – ‘ဣမံ ခေါ မေ ဇနပဒပဒေသံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပေါ ဇနပဒပဒေသော သေဝိတဗ္ဗော။ ‘ဇနပဒပဒေသမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ပုဂ္ဂလမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ ပုဂ္ဂလံ – ‘ဣမံ ခေါ မေ ပုဂ္ဂလံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော န သေဝိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ပုဂ္ဂလံ – ‘ဣမံ ခေါ မေ ပုဂ္ဂလံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ၊ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော သေဝိတဗ္ဗော ။ ‘ပုဂ္ဂလမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ၊ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ပရိဟာနသုတ္တံ

၅၅။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ [ဘိက္ခဝေါတိ (သီ။ သျာ။)]။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ပရိဟာနဓမ္မော ပုဂ္ဂလော၊ ပရိဟာနဓမ္မော ပုဂ္ဂလော’တိ၊ အာဝုသော၊ ဝုစ္စတိ။ ‘အပရိဟာနဓမ္မော ပုဂ္ဂလော၊ အပရိဟာနဓမ္မော ပုဂ္ဂလော’တိ၊ အာဝုသော၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ပရိဟာနဓမ္မော ပုဂ္ဂလော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ကိတ္တာဝတာ စ ပန အပရိဟာနဓမ္မော ပုဂ္ဂလော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ’’တိ? ‘‘ဒူရတောပိ ခေါ မယံ၊ အာဝုသော၊ အာဂစ္ဆာမ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထမညာတုံ။ သာဓု ဝတာယသ္မန္တံယေဝ သာရိပုတ္တံ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ။ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။

‘‘တေနဟာဝုသော ၊ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ပရိဟာနဓမ္မော ပုဂ္ဂလော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု အဿုတဉ္စေဝ ဓမ္မံ န သုဏာတိ၊ သုတာ စဿ ဓမ္မာ သမ္မောသံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ယေ စဿ ဓမ္မာ ပုဗ္ဗေ စေတသော အသမ္ဖုဋ္ဌပုဗ္ဗာ တေ စဿ န သမုဒါစရန္တိ၊ အဝိညာတဉ္စေဝ န ဝိဇာနာတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ပရိဟာနဓမ္မော ပုဂ္ဂလော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ စ ပနာဝုသော၊ အပရိဟာနဓမ္မော ပုဂ္ဂလော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု အဿုတဉ္စေဝ ဓမ္မံ သုဏာတိ၊ သုတာ စဿ ဓမ္မာ န သမ္မောသံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ယေ စဿ ဓမ္မာ ပုဗ္ဗေ စေတသော အသမ္ဖုဋ္ဌပုဗ္ဗာ တေ စဿ သမုဒါစရန္တိ၊ အဝိညာတဉ္စေဝ ဝိဇာနာတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အပရိဟာနဓမ္မော ပုဂ္ဂလော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ။

‘‘နော စေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပရစိတ္တပရိယာယကုသလော ဟောတိ၊ အထ ‘သစိတ္တပရိယာယကုသလော ဘဝိဿာမီ’တိ – ဧဝဉှိ ဝေါ၊ အာဝုသော၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘ကထဉ္စာဝုသော၊ ဘိက္ခု သစိတ္တပရိယာယကုသလော ဟောတိ? သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနကဇာတိကော အာဒါသေ ဝါ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အစ္ဆေ ဝါ ဥဒပတ္တေ သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော သစေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တဿေဝ ရဇဿ ဝါ အင်္ဂဏဿ ဝါ ပဟာနာယ ဝါယမတိ။ နော စေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တေနေဝတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော – ‘လာဘာ ဝတ မေ၊ ပရိသုဒ္ဓံ ဝတ မေ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနော ပစ္စဝေက္ခဏာ ဗဟုကာရာ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု – ‘အနဘိဇ္ဈာလု နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံဝိဇ္ဇတိ နု ခေါ မေ ဧသော ဓမ္မော ဥဒါဟု နော၊ အဗျာပန္နစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံဝိဇ္ဇတိ နု ခေါ မေ ဧသော ဓမ္မော ဥဒါဟု နော၊ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓါ နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံဝိဇ္ဇတိ နု ခေါ မေ ဧသော ဓမ္မော ဥဒါဟု နော၊ အနုဒ္ဓတော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံဝိဇ္ဇတိ နု ခေါ မေ ဧသော ဓမ္မော ဥဒါဟု နော၊ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံဝိဇ္ဇတိ နု ခေါ မေ ဧသော ဓမ္မော ဥဒါဟု နော၊ အက္ကောဓနော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံဝိဇ္ဇတိ နု ခေါ မေ ဧသော ဓမ္မော ဥဒါဟု နော၊ အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော နု ခေါ ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ၊ သံဝိဇ္ဇတိ နု ခေါ မေ ဧသော ဓမ္မော ဥဒါဟု နော၊ လာဘီ နု ခေါမှိ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မပါမောဇ္ဇဿ၊ သံဝိဇ္ဇတိ နု ခေါ မေ ဧသော ဓမ္မော ဥဒါဟု နော၊ လာဘီ နု ခေါမှိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထဿ၊ သံဝိဇ္ဇတိ နု ခေါ မေ ဧသော ဓမ္မော ဥဒါဟု နော၊ လာဘီ နု ခေါမှိ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာယ၊ သံဝိဇ္ဇတိ နု ခေါ မေ ဧသော ဓမ္မော ဥဒါဟု နော’တိ။

‘‘သစေ ပန၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော သဗ္ဗေပိမေ ကုသလေ ဓမ္မေ အတ္တနိ န သမနုပဿတိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ သဗ္ဗေသံယေဝ ဣမေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဋိလာဘာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ အာဒိတ္တစေလော ဝါ အာဒိတ္တသီသော ဝါ။ တဿေဝ စေလဿ ဝါ သီသဿ ဝါ နိဗ္ဗာပနာယ အဓိမတ္တံ ဆန္ဒဉ္စ ဝါယာမဉ္စ ဥဿာဟဉ္စ ဥဿောဠှိဉ္စ အပ္ပဋိဝါနိဉ္စ သတိဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရေယျ။ ဧဝမေဝံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ တေန ဘိက္ခုနာ သဗ္ဗေသံယေဝ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဋိလာဘာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။

‘‘သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧကစ္စေ ကုသလေ ဓမ္မေ အတ္တနိ သမနုပဿတိ၊ ဧကစ္စေ ကုသလေ ဓမ္မေ အတ္တနိ န သမနုပဿတိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ယေ ကုသလေ ဓမ္မေ အတ္တနိ သမနုပဿတိ တေသု ကုသလေသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ၊ ယေ ကုသလေ ဓမ္မေ အတ္တနိ န သမနုပဿတိ တေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဋိလာဘာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ အာဒိတ္တစေလော ဝါ အာဒိတ္တသီသော ဝါ။ တဿေဝ စေလဿ ဝါ သီသဿ ဝါ နိဗ္ဗာပနာယ အဓိမတ္တံ ဆန္ဒဉ္စ ဝါယာမဉ္စ ဥဿာဟဉ္စ ဥဿောဠှိဉ္စ အပ္ပဋိဝါနိဉ္စ သတိဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရေယျ။ ဧဝမေဝံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ တေန ဘိက္ခုနာ ယေ ကုသလေ ဓမ္မေ အတ္တနိ သမနုပဿတိ တေသု ကုသလေသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ၊ ယေ ကုသလေ ဓမ္မေ အတ္တနိ န သမနုပဿတိ တေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဋိလာဘာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။

‘‘သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော သဗ္ဗေပိမေ ကုသလေ ဓမ္မေ အတ္တနိ သမနုပဿတိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ သဗ္ဗေသွေဝ ဣမေသု ကုသလေသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ဥတ္တရိ အာသဝါနံ ခယာယ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ပဌမသညာသုတ္တံ

၅၆။ ‘‘ဒသယိမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သညာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ မဟာနိသံသာ အမတောဂဓာ အမတပရိယောသာနာ။ ကတမာ ဒသ? အသုဘသညာ၊ မရဏသညာ၊ အာဟာရေ ပဋိကူလသညာ၊ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတသညာ၊ အနိစ္စသညာ၊ အနိစ္စေ ဒုက္ခသညာ၊ ဒုက္ခေ အနတ္တသညာ၊ ပဟာနသညာ၊ ဝိရာဂသညာ၊ နိရောဓသညာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒသ သညာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ မဟာနိသံသာ အမတောဂဓာ အမတပရိယောသာနာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဒုတိယသညာသုတ္တံ

၅၇။ ‘‘ဒသယိမာ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သညာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ မဟာနိသံသာ အမတောဂဓာ အမတပရိယောသာနာ။ ကတမာ ဒသ? အနိစ္စသညာ၊ အနတ္တသညာ၊ မရဏသညာ၊ အာဟာရေ ပဋိကူလသညာ၊ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတသညာ၊ အဋ္ဌိကသညာ၊ ပုဠဝကသညာ [ပုလဝကသညာ (သီ။ ပီ။)၊ ပုဠုဝကသညာ (က။)၊ အ။ နိ။ ၁။၄၆၃-၄၇၂]၊ ဝိနီလကသညာ၊ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကသညာ၊ ဥဒ္ဓုမာတကသညာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒသ သညာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ မဟာနိသံသာ အမတောဂဓာ အမတပရိယောသာနာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ မူလကသုတ္တံ

၅၈။ [အ။ နိ။ ၈။၈၃] ‘‘သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကိံမူလကာ၊ အာဝုသော၊ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံသမ္ဘဝါ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံသမုဒယာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံသမောသရဏာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံပမုခါ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံအဓိပတေယျာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံဥတ္တရာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံသာရာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံဩဂဓာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံပရိယောသာနာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ’တိ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ကိန္တိ ဗျာကရေယျာထာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကိံမူလကာ၊ အာဝုသော၊ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံသမ္ဘဝါ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံသမုဒယာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံသမောသရဏာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ ကိံပမုခါ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံ အဓိပတေယျာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံဥတ္တရာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံသာရာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံဩဂဓာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ကိံပရိယောသာနာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ’တိ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထ – ‘ဆန္ဒမူလကာ၊ အာဝုသော၊ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ မနသိကာရသမ္ဘဝါ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ဖဿသမုဒယာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ဝေဒနာသမောသရဏာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ သမာဓိပ္ပမုခါ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ သတာဓိပတေယျာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ပညုတ္တရာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ ဝိမုတ္တိသာရာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ အမတောဂဓာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ၊ နိဗ္ဗာနပရိယောသာနာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ပဗ္ဗဇ္ဇာသုတ္တံ

၅၉။ ‘‘တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယထာပဗ္ဗဇ္ဇာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ န စုပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ၊ အနိစ္စသညာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ အနတ္တသညာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ အသုဘသညာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ အာဒီနဝသညာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ လောကဿ သမဉ္စ ဝိသမဉ္စ ဉတွာ တံသညာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ လောကဿ ဘဝဉ္စ [သမ္ဘဝဉ္စ (သီ။ သျာ။)] ဝိဘဝဉ္စ ဉတွာ တံသညာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ လောကဿ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဉတွာ တံသညာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ ပဟာနသညာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ ဝိရာဂသညာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ နိရောဓသညာပရိစိတဉ္စ နော စိတ္တံ ဘဝိဿတီ’တိ – ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ယထာပဗ္ဗဇ္ဇာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ န စုပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ၊ အနိစ္စသညာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ၊ အနတ္တသညာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ၊ အသုဘသညာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ၊ အာဒီနဝသညာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ၊ လောကဿ သမဉ္စ ဝိသမဉ္စ ဉတွာ တံသညာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ၊ လောကဿ ဘဝဉ္စ ဝိဘဝဉ္စ ဉတွာ တံသညာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ၊ လောကဿ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဉတွာ တံသညာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ပဟာနသညာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ဝိရာဂသညာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ၊ နိရောဓသညာပရိစိတဉ္စ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တဿ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ၊ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဂိရိမာနန္ဒသုတ္တံ

၆၀။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဂိရိမာနန္ဒော အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အာယသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ ဂိရိမာနန္ဒော အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော ။ သာဓု၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ယေနာယသ္မာ ဂိရိမာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ‘‘သစေ ခေါ တွံ၊ အာနန္ဒ၊ ဂိရိမာနန္ဒဿ ဘိက္ခုနော ဒသ သညာ ဘာသေယျာသိ၊ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဂိရိမာနန္ဒဿ ဘိက္ခုနော ဒသ သညာ သုတွာ သော အာဗာဓော ဌာနသော ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ကတမာ ဒသ? အနိစ္စသညာ ၊ အနတ္တသညာ၊ အသုဘသညာ၊ အာဒီနဝသညာ၊ ပဟာနသညာ၊ ဝိရာဂသညာ၊ နိရောဓသညာ၊ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတသညာ [အနဘိရတိသညာ (က။)]၊ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္ဆာသညာ၊ အာနာပါနဿတိ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ၊ အနိစ္စသညာ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ရူပံ အနိစ္စံ၊ ဝေဒနာ အနိစ္စာ ၊ သညာ အနိစ္စာ ၊ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ ဝိညာဏံ အနိစ္စ’န္တိ။ ဣတိ ဣမေသု ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ၊ အနိစ္စသညာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ၊ အနတ္တသညာ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘စက္ခု အနတ္တာ၊ ရူပါ အနတ္တာ၊ သောတံ အနတ္တာ၊ သဒ္ဒါ အနတ္တာ၊ ဃာနံ အနတ္တာ၊ ဂန္ဓာ အနတ္တာ၊ ဇိဝှာ အနတ္တာ၊ ရသာ အနတ္တာ၊ ကာယာ အနတ္တာ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ အနတ္တာ၊ မနော အနတ္တာ၊ ဓမ္မာ အနတ္တာ’တိ။ ဣတိ ဣမေသု ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု အနတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ၊ အနတ္တသညာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ၊ အသုဘသညာ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ အဓော ကေသမတ္ထကာ တစပရိယန္တံ ပူရံ နာနာပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော မံသံ နှာရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသံ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ ပိတ္တံ သေမှံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါ အဿု ဝသာ ခေဠော သိင်္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ ကာယေ အသုဘာနုပဿီ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ၊ အသုဘသညာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ၊ အာဒီနဝသညာ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဗဟုဒုက္ခော ခေါ အယံ ကာယော ဗဟုအာဒီနဝေါ? ဣတိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ဝိဝိဓာ အာဗာဓာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ သေယျထိဒံ – စက္ခုရောဂေါ သောတရောဂေါ ဃာနရောဂေါ ဇိဝှာရောဂေါ ကာယရောဂေါ သီသရောဂေါ ကဏ္ဏရောဂေါ မုခရောဂေါ ဒန္တရောဂေါ ဩဋ္ဌရောဂေါ ကာသော သာသော ပိနာသော ဍာဟော [ဍဟော (သီ။ သျာ။)] ဇရော ကုစ္ဆိရောဂေါ မုစ္ဆာ ပက္ခန္ဒိကာ သူလာ ဝိသူစိကာ ကုဋ္ဌံ ဂဏ္ဍော ကိလာသော သောသော အပမာရော ဒဒ္ဒု ကဏ္ဍု ကစ္ဆု နခသာ ဝိတစ္ဆိကာ လောဟိတံ ပိတ္တံ [လောဟိတပိတ္တံ (သီ။)] မဓုမေဟော အံသာ ပိဠကာ ဘဂန္ဒလာ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ သေမှသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ ဝါတသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ သန္နိပါတိကာ အာဗာဓာ ဥတုပရိဏာမဇာ အာဗာဓာ ဝိသမပရိဟာရဇာ အာဗာဓာ ဩပက္ကမိကာ အာဗာဓာ ကမ္မဝိပါကဇာ အာဗာဓာ သီတံ ဥဏှံ ဇိဃစ္ဆာ ပိပါသာ ဥစ္စာရော ပဿာဝေါ’တိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ ကာယေ အာဒီနဝါနုပဿီ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ၊ အာဒီနဝသညာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ၊ ပဟာနသညာ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ၊ ပဇဟတိ ၊ ဝိနောဒေတိ၊ ဗျန္တီကရောတိ၊ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဥပ္ပန္နံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ၊ ပဇဟတိ၊ ဝိနောဒေတိ၊ ဗျန္တီကရောတိ၊ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဥပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ၊ ပဇဟတိ၊ ဝိနောဒေတိ၊ ဗျန္တီကရောတိ၊ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ နာဓိဝါသေတိ၊ ပဇဟတိ၊ ဝိနောဒေတိ၊ ဗျန္တီကရောတိ၊ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ၊ ပဟာနသညာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ၊ ဝိရာဂသညာ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ၊ ဝိရာဂသညာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ၊ နိရောဓသညာ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော နိရောဓော နိဗ္ဗာန’န္တိ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ၊ နိရောဓသညာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ၊ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတသညာ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ယေ လောကေ ဥပါဒါနာ စေတသော အဓိဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာ၊ တေ ပဇဟန္တော ဝိဟရတိ အနုပါဒိယန္တော။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ၊ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတသညာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ၊ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္ဆာသညာ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အဋ္ဋီယတိ ဟရာယတိ ဇိဂုစ္ဆတိ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ၊ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္ဆာသညာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ၊ အာနာပါနဿတိ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ သတောဝ ပဿသတိ။ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘ပီတိပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘ပီတိပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘သုခပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘သုခပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘စိတ္တသင်္ခါရပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘စိတ္တသင်္ခါရပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘စိတ္တပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘စိတ္တပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ ။ အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ…ပေ… သမာဒဟံ စိတ္တံ…ပေ… ဝိမောစယံ စိတ္တံ…ပေ… အနိစ္စာနုပဿီ…ပေ… ဝိရာဂါနုပဿီ…ပေ… နိရောဓာနုပဿီ…ပေ… ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ၊ အာနာပါနဿတိ။

‘‘သစေ ခေါ တွံ၊ အာနန္ဒ၊ ဂိရိမာနန္ဒဿ ဘိက္ခုနော ဣမာ ဒသ သညာ ဘာသေယျာသိ၊ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဂိရိမာနန္ဒဿ ဘိက္ခုနော ဣမာ ဒသ သညာ သုတွာ သော အာဗာဓော ဌာနသော ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမာ ဒသ သညာ ဥဂ္ဂဟေတွာ ယေနာယသ္မာ ဂိရိမာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတော ဂိရိမာနန္ဒဿ ဣမာ ဒသ သညာ အဘာသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော ဂိရိမာနန္ဒဿ ဒသ သညာ သုတွာ သော အာဗာဓော ဌာနသော ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ။ ဝုဋ္ဌဟိ စာယသ္မာ ဂိရိမာနန္ဒော တမှာ အာဗာဓာ။ တထာ ပဟီနော စ ပနာယသ္မတော ဂိရိမာနန္ဒဿ သော အာဗာဓော အဟောသီ’’တိ။ ဒသမံ။

သစိတ္တဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သစိတ္တဉ္စ သာရိပုတ္တ၊ ဌိတိ စ သမထေန စ၊

ပရိဟာနော စ ဒွေ သညာ၊ မူလာ ပဗ္ဗဇိတံ ဂိရီတိ။