📜

(၁၀) ၅။ ဥပါလိဝဂ္ဂေါ

၁-၄။ ကာမဘောဂီသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၉၁-၉၄။ ပဉ္စမဿ ပဌမာဒီနိ ဥတ္တာနတ္ထာနိ။ စတုတ္ထေ တပနံ သန္တပနံ ကာယဿ ခေဒနံ တပေါ၊ သော ဧတဿ အတ္ထီတိ တပဿီ၊ တံ တပဿိံ။ ယသ္မာ တထာဘူတော တပနိဿိတော၊ တပေါ ဝါ တန္နိဿိတော၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘တပနိဿိတက’’န္တိ။ လူခံ ဖရုသံ သာဓုသမ္မတာစာရဝိရဟတော န ပသာဒနီယံ အာဇီဝတိ ဝတ္တတီတိ လူခါဇီဝီ၊ တံ လူခါဇီဝိံ။ ဥပက္ကောသတီတိ ဥပ္ပဏ္ဍေတိ ၊ ဥပဟသနဝသေန ပရိဘာသတိ။ ဥပဝဒတီတိ အဝညာပုဗ္ဗကံ အပဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘ဟီဠေတိ ဝမ္ဘေတီ’’တိ။

ကာမဘောဂီသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဥတ္တိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၅။ ပဉ္စမေ ပစ္စန္တေ ဘဝံ ပစ္စန္တိမံ။ ပါကာရဿ ထိရဘာဝံ ဥဒ္ဓမုဒ္ဓံ ပါပေတီတိ ဥဒ္ဓါပံ၊ ပါကာရမူလံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပါကာရဒွါရဗန္ဓပရိခါဒီနံ သင်္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဏ္ဍိတဒေါဝါရိကဋ္ဌာနိယံ ကတွာ ဘဂဝါ အတ္တာနံ ဒဿေသီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဧကဒွါရန္တိ ကသ္မာ အာဟာ’’တိ စောဒနံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ ယဿာ ပညာယ ဝသေန ပုရိသော ပဏ္ဍိတောတိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ပဏ္ဍိစ္စန္တိ အာဟ ‘‘ပဏ္ဍိစ္စေန သမန္နာဂတော’’တိ။ တံတံဣတိကတ္တဗ္ဗတာသု ဆေကဘာဝေါ ဗျတ္တဘာဝေါ ဝေယျတ္တိယံ။ မေဓတိ သမ္မောဟံ ဟိံသတိ ဝိဓမတီတိ မေဓာ၊ သာ ဧတဿ အတ္ထီတိ မေဓာဝီ။ ဌာနေ ဌာနေ ဥပ္ပတ္တိ ဧတိဿာ အတ္ထီတိ ဌာနုပ္ပတ္တိကာ၊ ဌာနသော ဥပ္ပဇ္ဇနပညာ။ အနုပရိယာယန္တိ ဧတေနာတိ အနုပရိယာယော၊ သော ဧဝ ပထောတိ အနုပရိယာယပထော၊ ပရိတော ပါကာရဿ အနုသံယာယနမဂ္ဂေါ။ ပါကာရဘာဂါ သန္ဓာတဗ္ဗာ ဧတ္ထာတိ ပါကာရသန္ဓိ၊ ပါကာရဿ ဖုလ္လိတပ္ပဒေသော။ သော ပန ဟေဋ္ဌိမန္တေန ဒွိန္နမ္ပိ ဣဋ္ဌကာနံ ဝိဂမေန ဧဝံ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ဒွိန္နံ ဣဋ္ဌကာနံ အပဂတဋ္ဌာန’’န္တိ။ ဆိန္နဋ္ဌာနန္တိ ဆိန္နဘိန္နပ္ပဒေသော၊ ဆိဒ္ဒဋ္ဌာနံ ဝါ။ တဉှိ ဝိဝရန္တိ ဝုစ္စတိ။

ဥတ္တိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆-၈။ ကောကနုဒသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၉၆-၉၈။ ဆဋ္ဌေ ခန္ဓာပိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ အာရမ္မဏဋ္ဌေန ‘‘ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတီ’’တိအာဒိဝစနတော။ အဝိဇ္ဇာပိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ ဥပနိဿယာဒိဘာဝေန ပဝတ္တနတော။ ယထာဟ ‘‘အဿုတဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ’’တိအာဒိ (ဓ။ သ။ ၁၀၀၇)။ ဖဿောပိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ။ ယထာ စာဟ ‘‘တဒပိ ဖဿပစ္စယာ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၁၈-၁၃၀) ဖုဿ ဖုဿ ပဋိသံဝေဒိယန္တီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၄၄) စ။ သညာပိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘သညာနိဒါနာ ဟိ ပပဉ္စသင်္ခါ (သု။ နိ။ ၈၈၀၊ မဟာနိ။ ၁၀၉)၊ ပထဝိတော သညတွာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂) စ အာဒိ။ ဝိတက္ကောပိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘တက္ကဉ္စ ဒိဋ္ဌီသု ပကပ္ပယိတွာ၊ သစ္စံ မုသာတိ ဒွယဓမ္မမာဟူ’’တိ (သု။ နိ။ ၈၉၂၊ မဟာနိ။ ၁၂၁)၊ ‘‘တက္ကီ ဟောတိ ဝီမံသီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၃၄) စ အာဒိ။ အယောနိသောမနသိကာရောပိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘တဿေဝံ အယောနိသော မနသိကရောတော ဆန္နံ ဒိဋ္ဌီနံ အညတရာ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အတ္ထိ မေ အတ္တာတိ တဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၁။၁၉)။

ယာ ဒိဋ္ဌီတိ ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနာနံ အဋ္ဌာရသန္နံ ပဒါနံ သာဓာရဏံ မူလပဒံ။ ဒိဋ္ဌိယေဝ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဂူထဂတံ ဝိယ၊ ဒိဋ္ဌီသု ဝါ ဂတံ ဣဒံ ဒဿနံ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌီသု အန္တောဂဓတ္တာတိပိ ဒိဋ္ဌိဂတံ၊ ဒိဋ္ဌိယာ ဝါ ဂတံ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ ဣဒဉှိ ‘‘အတ္ထိ မေ အတ္တာ’’တိအာဒိ ဒိဋ္ဌိယာ ဂမနမတ္တမေဝ ၊ နတ္ထေတ္ထ အတ္တာ ဝါ နိစ္စော ဝါ ကောစီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သာ စာယံ ဒိဋ္ဌိ ဒုန္နိဂ္ဂမနဋ္ဌေန ဂဟနံ။ ဒုရတိက္ကမဋ္ဌေန သပ္ပဋိဘယဋ္ဌေန စ ကန္တာရော ဒုဗ္ဘိက္ခကန္တာရဝါဠကန္တာရာဒယော ဝိယ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဝိနိဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန၊ ဝိလောမနဋ္ဌေန ဝါ ဝိသူကံ။ ကဒါစိ သဿတဿ၊ ကဒါစိ ဥစ္ဆေဒဿ ဝါ ဂဟဏတော ဝိရူပံ ဖန္ဒိတန္တိ ဝိပ္ဖန္ဒိတံ။ ဗန္ဓနဋ္ဌေန သံယောဇနံ။ ဒိဋ္ဌိယေဝ အန္တော တုဒနဋ္ဌေန ဒုန္နီဟရဏီယဋ္ဌေန စ သလ္လန္တိ ဒိဋ္ဌိသလ္လံ။ ဒိဋ္ဌိယေဝ ပီဠာကရဏဋ္ဌေန သမ္ဗာဓောတိ ဒိဋ္ဌိသမ္ဗာဓော။ ဒိဋ္ဌိယေဝ မောက္ခာဝရဏဋ္ဌေန ပလိဗောဓောတိ ဒိဋ္ဌိပလိဗောဓော။ ဒိဋ္ဌိယေဝ ဒုမ္မောစနီယဋ္ဌေန ဗန္ဓနန္တိ ဒိဋ္ဌိဗန္ဓနံ။ ဒိဋ္ဌိယေဝ ဒုရုတ္တရဏဋ္ဌေန ပပါတောတိ ဒိဋ္ဌိပပါတော။ ဒိဋ္ဌိယေဝ ထာမဂတဋ္ဌေန အနုသယောတိ ဒိဋ္ဌာနုသယော။ ဒိဋ္ဌိယေဝ အတ္တာနံ သန္တာပေတီတိ ဒိဋ္ဌိသန္တာပေါ။ ဒိဋ္ဌိယေဝ အတ္တာနံ အနုဒဟတီတိ ဒိဋ္ဌိပရိဠာဟော။ ဒိဋ္ဌိယေဝ ကိလေသကာယံ ဂန္ထေတီတိ ဒိဋ္ဌိဂန္ထော။ ဒိဋ္ဌိယေဝ ဘုသံ အာဒိယတီတိ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ။ ဒိဋ္ဌိယေဝ ‘‘သစ္စ’’န္တိအာဒိဝသေန အဘိနိဝိသတီတိ ဒိဋ္ဌာဘိနိဝေသော။ ဒိဋ္ဌိယေဝ ‘‘ဣဒံ ပရ’’န္တိ အာမသတိ၊ ပရတော ဝါ အာမသတီတိ ဒိဋ္ဌိပရာမာသော၊ သမုဋ္ဌာတိ ဧတေနာတိ သမုဋ္ဌာနံ၊ ကာရဏံ။ သမုဋ္ဌာနဿ ဘာဝေါ သမုဋ္ဌာနဋ္ဌော၊ တေန သမုဋ္ဌာနဋ္ဌေန၊ ကာရဏဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ သတ္တမဋ္ဌမေသု နတ္ထိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ကောကနုဒသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉-၁၀။ ဥပါလိသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၉၉-၁၀၀။ နဝမေ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အဓိပ္ပေတမတ္ထံ သမ္ဘဝိတုံ သာဓေတုံ ဒုက္ခာနိ ဒုရဘိသမ္ဘဝါနိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန တတ္ထ နိဝါသောယေဝ ဒုက္ခောတိ ဒဿေတုံ ‘‘သမ္ဘဝိတုံ ဒုက္ခာနိ ဒုဿဟာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အရညဝနပတ္ထာနီတိ အရညလက္ခဏပ္ပတ္တာနိ ဝနသဏ္ဍာနိ။ ဝနပတ္ထသဒ္ဒေါ ဟိ သဏ္ဍဘူတေ ရုက္ခသမူဟေပိ ဝတ္တတီတိ အရညဂ္ဂဟဏံ။ ပဝိဝေကန္တိ ပကာရတော၊ ပကာရေဟိ ဝါ ဝိဝေစနံ၊ ရူပါဒိပုထုတ္တာရမ္မဏေ ပကာရတော ဂမနာဒိဣရိယာပထပ္ပကာရေဟိ အတ္တနော ကာယဿ ဝိဝေစနံ၊ ဂစ္ဆတောပိ တိဋ္ဌတောပိ နိသဇ္ဇတောပိ နိပဇ္ဇတောပိ ဧကဿေဝ ပဝတ္တိ။ တေနေဝ ဟိ ဝိဝေစေတဗ္ဗာနံ ဝိဝေစနာကာရဿ စ ဘေဒတော ဗဟုဝိဓတ္တာ တေ ဧကတ္တေန ဂဟေတွာ ‘‘ပဝိဝေက’’န္တိ ဧကဝစနေန ဝုတ္တံ။ ဒုက္ကရံ ပဝိဝေကန္တိ ဝါ ပဝိဝေကံ ကတ္တုံ န သုခန္တိ အတ္ထော။ ဧကီဘာဝေတိ ဧကတ္တဘာဝေ။ ဒွယံဒွယာရာမောတိ ဒွိန္နံ ဒွိန္နံ ဘာဝါဘိရတော။ ဟရန္တိ ဝိယာတိ သံဟရန္တိ ဝိယ ဝိဃာတုပ္ပာဒနေန။ တေနာဟ ‘‘ဃသန္တိ ဝိယာ’’တိ။ ဘယသန္တာသုပ္ပာဒနေန ခါဒိတုံ အာဂတာ ယက္ခရက္ခသပိသာစာဒယော ဝိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဤဒိသဿာတိ အလဒ္ဓသမာဓိနော။ တိဏပဏ္ဏမိဂါဒိသဒ္ဒေဟီတိ ဝါတေရိတာနံ တိဏပဏ္ဏာဒီနံ မိဂပက္ခိအာဒီနဉ္စ ဘီသနကေဟိ ဘေရဝေဟိ သဒ္ဒေဟိ။ ဝိဝိဓေဟိ စ အညေဟိ ခါဏုအာဒီဟိ ယက္ခာဒိအာကာရေဟိ ဥပဋ္ဌိတေဟိ ဘီသနကေဟိ။ ဃဋေန ကီဠာ ဃဋိကာတိ ဧကေ။ ဒသမံ ဥတ္တာနမေဝ။

ဥပါလိသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥပါလိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုတိယပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

၃။ တတိယပဏ္ဏာသကံ