📜

(၆) ၁။ ဂေါတမီဝဂ္ဂေါ

၁-၃။ ဂေါတမီသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၅၁-၅၃။ ဆဋ္ဌဿ ပဌမေ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ စူဠဝဂ္ဂ ၃။၄၀၂) ဂေါတမီတိ ဂေါတ္တံ။ နာမကရဏဒိဝသေ ပနဿာ လဒ္ဓသက္ကာရာ ဗြာဟ္မဏာ လက္ခဏသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘သစေ အယံ ဓီတရံ လဘိဿတိ၊ စက္ကဝတ္တိရညော မဟေသီ ဘဝိဿတိ။ သစေ ပုတ္တံ လဘိဿတိ၊ စက္ကဝတ္တိရာဇာ ဘဝိဿတီတိ ဥဘယထာပိ မဟတီယေဝဿာ ပဇာ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကရိံသု။ အထဿာ ‘‘မဟာပဇာပတီ’’တိ နာမံ အကံသု။ တေနာဟ ‘‘ပုတ္တပဇာယ စေဝ ဓီတုပဇာယ စ မဟန္တတ္တာ ဧဝံလဒ္ဓနာမာ’’တိ။

‘‘အတ္တဒဏ္ဍာ ဘယံ ဇာတံ၊ ဇနံ ပဿထ မေဓဂံ၊

သံဝေဂံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ ယထာ သံဝိဇိတံ မယာ’’တိ။ (သု။ နိ။ ၉၄၁၊ မဟာနိ။ ၁၇၀) –

အာဒိနာ အတ္တဒဏ္ဍသုတ္တံ ကထေသိ။ တံတံပလောဘနကိရိယာ ကာယဝါစာဟိ ပရက္ကမန္တိယော ဥက္ကဏ္ဌန္တူတိ သာသနံ ပေသေန္တိ နာမာတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘သာသနံ ပေသေတွာ’’တိ။ ကုဏာလဒဟန္တိ ကုဏာလဒဟတီရံ။ အနဘိရတိံ ဝိနောဒေတွာတိ ဣတ္ထီနံ ဒေါသဒဿနမုခေန ကာမာနံ ဝေါကာရသံကိလေသဝိဘာဝနေန အနဘိရတိံ ဝိနောဒေတွာ။

အာပါဒိကာတိ သံဝဒ္ဓကာ၊ တုမှာကံ ဟတ္ထပါဒေသု ကိစ္စံ အသာဓေန္တေသု ဟတ္ထေ စ ပါဒေ စ ဝဍ္ဎေတွာ ပဋိဇဂ္ဂိတာတိ အတ္ထော။ ပေါသိကာတိ ဒိဝသဿ ဒွေ တယော ဝါရေ နဟာပေတွာ ဘောဇေတွာ ပါယေတွာ တုမှေ ပေါသေသိ။ ထညံ ပါယေသီတိ နန္ဒကုမာရော ကိရ ဗောဓိသတ္တတော ကတိပါဟေနေဝ ဒဟရော၊ တသ္မိံ ဇာတေ မဟာပဇာပတီ အတ္တနော ပုတ္တံ ဓာတီနံ ဒတွာ သယံ ဗောဓိသတ္တဿ ဓာတိကိစ္စံ သာဓယမာနာ အတ္တနော ထညံ ပါယေသိ။ တံ သန္ဓာယ ထေရော ဧဝမာဟ။ ဒဟရောတိ တရုဏော။ ယုဝါတိ ယောဗ္ဗညေ ဌိတော။ မဏ္ဍနကဇာတိကောတိ အလင်္ကာရသဘာဝေါ။ တတ္ထ ကောစိ တရုဏောပိ ယုဝါ န ဟောတိ ယထာ အတိတရုဏော။ ကောစိ ယုဝါပိ မဏ္ဍနကဇာတိကော န ဟောတိ ယထာ ဥပသန္တသဘာဝေါ၊ အာလသိယဗျသနာဒီဟိ ဝါ အဘိဘူတော။ ဣဓ ပန ဒဟရော စေဝ ယုဝါ စ မဏ္ဍနကဇာတိကော စ အဓိပ္ပေတော၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဥပ္ပလာဒီနိ မဏ္ဍနကဇာတိကော စ လောကသမ္မတတ္တာ ဝုတ္တာနိ။

မာတုဂါမဿ ပဗ္ဗဇိတတ္တာတိ ဣဒံ ပဉ္စဝဿသတတော ဥဒ္ဓံ အဋ္ဌတွာ ပဉ္စသုယေဝ ဝဿသတေသု သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိယာ ကာရဏနိဒဿနံ။ ပဋိသမ္ဘိဒါပဘေဒပ္ပတ္တခီဏာသဝဝသေနေဝ ဝုတ္တန္တိ ဧတ္ထ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တခီဏာသဝဂ္ဂဟဏေန ဈာနာနိပိ ဂဟိတာနေဝ ဟောန္တိ။ န ဟိ နိဇ္ဈာနကာနံ သဗ္ဗပ္ပကာရသမ္ပတ္တိ ဣဇ္ဈတီတိ ဝဒန္တိ။ သုက္ခဝိပဿကခီဏာသဝဝသေန ဝဿသဟဿန္တိအာဒိနာ စ ယံ ဝုတ္တံ၊ တံ ခန္ဓကဘာဏကာနံ မတေန ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိနယဋ္ဌကထာယမ္ပိ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၄၀၃) ဣမိနာဝ နယေန ဝုတ္တံ။

ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယံ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၁၆၁) ပန ‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တေဟိ ဝဿသဟဿံ အဋ္ဌာသိ၊ ဆဠဘိညေဟိ ဝဿသဟဿံ၊ တေဝိဇ္ဇေဟိ ဝဿသဟဿံ၊ သုက္ခဝိပဿကေဟိ ဝဿသဟဿံ၊ ပါတိမောက္ခေန ဝဿသဟဿံ အဋ္ဌာသီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဓာပိ သာသနန္တရဓာနကထာယံ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၁၃၀) ‘‘ဗုဒ္ဓါနဉှိ ပရိနိဗ္ဗာနတော ဝဿသဟဿမေဝ ပဋိသမ္ဘိဒါ နိဗ္ဗတ္တေတုံ သက္ကောန္တိ၊ တတော ပရံ ဆ အဘိညာ၊ တတော တာပိ နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တာ တိဿော ဝိဇ္ဇာ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ၊ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ တာပိ နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တာ သုက္ခဝိပဿကာ ဟောန္တိ။ ဧတေနေဝ ဥပါယေန အနာဂါမိနော၊ သကဒါဂါမိနော၊ သောတာပန္နာ’’တိ ဝုတ္တံ။

သံယုတ္တနိကာယဋ္ဌကထာယံ (သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂။၁၅၆) ပန ‘‘ပဌမဗောဓိယဉှိ ဘိက္ခူ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာ အဟေသုံ။ အထ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ ပဋိသမ္ဘိဒါ ပါပုဏိတုံ န သက္ခိံသု၊ ဆဠဘိညာ အဟေသုံ။ တတော ဆ အဘိညာ ပတ္တုံ အသက္ကောန္တာ တိဿော ဝိဇ္ဇာ ပါပုဏိံသု။ ဣဒါနိ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ တိဿော ဝိဇ္ဇာ ပါပုဏိတုံ အသက္ကောန္တာ အာသဝက္ခယမတ္တံ ပါပုဏိဿန္တိ၊ တမ္ပိ အသက္ကောန္တာ အနာဂါမိဖလံ၊ တမ္ပိ အသက္ကောန္တာ သကဒါဂါမိဖလံ၊ တမ္ပိ အသက္ကောန္တာ သောတာပတ္တိဖလံ၊ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ သောတာပတ္တိဖလမ္ပိ ပတ္တုံ န သက္ခိဿန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ စေတံ သဗ္ဗံ အညမညပ္ပဋိဝိရုဒ္ဓံ၊ တသ္မာ တေသံ တေသံ ဘာဏကာနံ မတမေဝ အာစရိယေန တတ္ထ တတ္ထ ဒဿိတန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အညထာ ဟိ အာစရိယဿေဝ ပုဗ္ဗာပရဝိရောဓပ္ပသင်္ဂေါ သိယာတိ။

တာနိယေဝါတိ တာနိယေဝ ပဉ္စဝဿသဟဿာနိ။ ပရိယတ္တိမူလကံ သာသနန္တိ အာဟ ‘‘န ဟိ ပရိယတ္တိယာအသတိ ပဋိဝေဓော အတ္ထီ’’တိအာဒိ။ ပရိယတ္တိယာ ဟိ အန္တရဟိတာယ ပဋိပတ္တိအန္တရဓာယတိ၊ ပဋိပတ္တိယာ အန္တရဟိတာယ အဓိဂမော အန္တရဓာယတိ။ ကိံကာရဏာ? အယဉှိ ပရိယတ္တိ ပဋိပတ္တိယာ ပစ္စယော ဟောတိ၊ ပဋိပတ္တိ အဓိဂမဿ။ ဣတိ ပဋိပတ္တိတောပိ ပရိယတ္တိယေဝ ပမာဏံ။ ဒုတိယတတိယေသု နတ္ထိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ဂေါတမီသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄-၅။ ဒီဃဇာဏုသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၅၄-၅၅။ စတုတ္ထေ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၂၆၅) ဧကေန ဘောဂေ ဘုဉ္ဇေယျာတိ ဧကေန ကောဋ္ဌာသေန ဘောဂေ ဘုဉ္ဇေယျ၊ ဝိနိဘုဉ္ဇေယျ ဝါတိ အတ္ထော။ ဒွီဟိ ကမ္မန္တိ ဒွီဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ ကသိဝဏိဇ္ဇာဒိကမ္မံ ပယောဇေယျ။ နိဓာပေယျာတိ စတုတ္ထကောဋ္ဌာသံ နိဓေတွာ ဌပေယျ၊ နိဒဟိတွာ ဘူမိဂတံ ကတွာ ဌပေယျာတိ အတ္ထော။ အာပဒါသု ဘဝိဿတီတိ ကုလာနဉှိ န သဗ္ဗကာလံ ဧကသဒိသံ ဝတ္တတိ၊ ကဒါစိ ရာဇအဂ္ဂိစောရဒုဗ္ဘိက္ခာဒိဝသေန အာပဒါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ ဧဝံ အာပဒါသု ဥပ္ပန္နာသု ဘဝိဿတီတိ ဧကံ ကောဋ္ဌာသံ နိဓာပေယျာတိ ဝုတ္တံ။ ဣမေသု ပန စတူသု ကောဋ္ဌာသေသု ကတရံ ကောဋ္ဌာသံ ဂဟေတွာ ကုသလံ ကာတဗ္ဗန္တိ? ‘‘ဘောဂေ ဘုဉ္ဇေယျာ’’တိ ဝုတ္တကောဋ္ဌာသံ။ တတော ဂဏှိတွာ ဟိ ဘိက္ခူနမ္ပိ ကပဏဒ္ဓိကာနမ္ပိ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ပေသကာရနှာပိတာဒီနမ္ပိ ဝေတနံ ဒါတဗ္ဗံ။ သမဏဗြာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကာဒီနံ ဒါနဝသေန စေဝ၊ အဓိဝတ္ထဒေဝတာဒီနံ ပေတဗလိဝသေန၊ နှာပိတာဒီနံ ဝေတနဝသေန စ ဝိနိယောဂေါပိ ဥပယောဂေါ ဧဝ။

အပေန္တိ ဂစ္ဆန္တိ၊ အပေန္တာ ဝါ ဧတေဟီတိ အပါယာ၊ အပါယာ ဧဝ မုခါနိ ဒွါရာနီတိ အပါယမုခါနိ။ ဝိနာသဒွါရာနီတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ပဉ္စမေ နတ္ထိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ဒီဃဇာဏုသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆-၈။ ဘယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၅၆-၅၈။ ဆဋ္ဌေ ဂဗ္ဘဝါသော ဣဓ ဥတ္တရပဒလောပေန ဂဗ္ဘော ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ဂဗ္ဘောတိ ဂဗ္ဘဝါသော’’တိ။ သတ္တမဋ္ဌမာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနိ။

ဘယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆-၁၀။ ပုဂ္ဂလသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၅၉-၆၀။ နဝမေ ဒါနံ ဒဒန္တာနန္တိ ဒက္ခိဏေယျံ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနံ ဒေန္တာနံ။ ဥပဓီ ဝိပစ္စန္တိ ဧတေန၊ ဥပဓီသု ဝါ ဝိပစ္စတိ၊ ဥပဓယော ဝါ ဝိပါကာ ဧတဿာတိ ဥပဓိဝိပါကံ။ သင်္ဃေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလန္တိ အရိယသင်္ဃေ ဒိန္နံ ဝိပ္ဖာရဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ ဝိပုလဖလန္တိ အတ္ထော။ ဒသမေ နတ္ထိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ပုဂ္ဂလသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဂေါတမီဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။