📜

၁။ သရဏတ္တယဝဏ္ဏနာ

ဗုဒ္ဓဝိဘာဝနာ

ဣဒါနိ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏဂမနံ၊ ဂမကဉ္စ ဝိဘာဝယေ’’တိ၊ တတ္ထ သဗ္ဗဓမ္မေသု အပ္ပဋိဟတဉာဏနိမိတ္တာနုတ္တရဝိမောက္ခာဓိဂမပရိဘာဝိတံ ခန္ဓသန္တာနမုပါဒါယ၊ ပညတ္တိတော သဗ္ဗညုတညာဏပဒဋ္ဌာနံ ဝါ သစ္စာဘိသမ္ဗောဓိမုပါဒါယ ပညတ္တိတော သတ္တဝိသေသော ဗုဒ္ဓါ။ ယထာဟ –

‘‘ဗုဒ္ဓါတိ ယော သော ဘဂဝါ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ၊ တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော၊ ဗလေသု စ ဝသီဘာဝ’’န္တိ (မဟာနိ။ ၁၉၂၊ စူဠနိ။ ပါရာယနတ္ထုတိဂါထာနိဒ္ဒေသ ၉၇၊ ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၁)။

အယံ တာဝ အတ္ထတော ဗုဒ္ဓဝိဘာဝနာ။

ဗျဉ္ဇနတော ပန ‘‘ဗုဇ္ဈိတာတိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဗောဓေတာတိ ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဧဝမာဒိနာ နယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝုတ္တဉ္စေတံ –

‘‘ဗုဒ္ဓါတိ ကေနဋ္ဌေန ဗုဒ္ဓါ? ဗုဇ္ဈိတာ သစ္စာနီတိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဗောဓေတာ ပဇာယာတိ ဗုဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗညုတာယ ဗုဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗဒဿာဝိတာယ ဗုဒ္ဓါ၊ အနညနေယျတာယ ဗုဒ္ဓါ၊ ဝိကသိတာယ ဗုဒ္ဓါ၊ ခီဏာသဝသင်္ခါတေန ဗုဒ္ဓါ၊ နိရုပက္ကိလေသသင်္ခါတေန ဗုဒ္ဓါ၊ ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဧကန္တဝီတဒေါသောတိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဗုဒ္ဓါ၊ အဗုဒ္ဓိဝိဟတတ္တာ ဗုဒ္ဓိပဋိလာဘာ ဗုဒ္ဓါ။ ဗုဒ္ဓါတိ နေတံ နာမံ မာတရာ ကတံ၊ န ပိတရာ ကတံ၊ န ဘာတရာ ကတံ၊ န ဘဂိနိယာ ကတံ၊ န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ၊ န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ၊ န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ၊ န ဒေဝတာဟိ ကတံ၊ ဝိမောက္ခန္တိကမေတံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဗောဓိယာ မူလေ သဟ သဗ္ဗညုတညာဏဿ ပဋိလာဘာ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓါ’’တိ (မဟာနိ။ ၁၉၂၊ စူဠနိ။ ပါရာယနတ္ထုတိဂါထာနိဒ္ဒေသ ၉၇၊ ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၂)။

ဧတ္ထ စ ယထာ လောကေ အဝဂန္တာ အဝဂတောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ဗုဇ္ဈိတာ သစ္စာနီတိ ဗုဒ္ဓါ။ ယထာ ပဏ္ဏသောသာ ဝါတာ ပဏ္ဏသုသာတိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဧဝံ ဗောဓေတာ ပဇာယာတိ ဗုဒ္ဓါ။ သဗ္ဗညုတာယ ဗုဒ္ဓါတိ သဗ္ဗဓမ္မဗုဇ္ဈနသမတ္ထာယ ဗုဒ္ဓိယာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သဗ္ဗဒဿာဝိတာယ ဗုဒ္ဓါတိ သဗ္ဗဓမ္မဗောဓနသမတ္ထာယ ဗုဒ္ဓိယာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနညနေယျတာယ ဗုဒ္ဓါတိ အညေန အဗောဓိတော သယမေဝ ဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိကသိတာယ ဗုဒ္ဓါတိ နာနာဂုဏဝိကသနတော ပဒုမမိဝ ဝိကသနဋ္ဌေန ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ခီဏာသဝသင်္ခါတေန ဗုဒ္ဓါတိ ဧဝမာဒီဟိ စိတ္တသင်္ကောစကရဓမ္မပဟာနတော နိဒ္ဒါက္ခယဝိဗုဒ္ဓါ ပုရိသော ဝိယ သဗ္ဗကိလေသနိဒ္ဒါက္ခယဝိဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဗုဒ္ဓါတိ ဗုဒ္ဓိယတ္ထာနံ ဂမနတ္ထပရိယာယတော ယထာ မဂ္ဂံ ဂတောပိ ပုရိသော ဂတောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတတ္တာပိ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုစ္စတီတိ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဗုဒ္ဓါတိ န ပရေဟိ ဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓါ၊ ကိန္တု သယမေဝ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ။ အဗုဒ္ဓိဝိဟတတ္တာ ဗုဒ္ဓိပဋိလာဘာ ဗုဒ္ဓါတိ ဗုဒ္ဓိ ဗုဒ္ဓံ ဗောဓောတိ ပရိယာယဝစနမေတံ။ တတ္ထ ယထာ နီလရတ္တဂုဏယောဂတော ‘‘နီလော ပဋော၊ ရတ္တော ပဋော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ဗုဒ္ဓိဂုဏယောဂတော ဗုဒ္ဓါတိ ဉာပေတုံ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတော ပရံ ဗုဒ္ဓါတိ နေတံ နာမန္တိ ဧဝမာဒိ အတ္ထမနုဂတာ အယံ ပညတ္တီတိ ဗောဓနတ္ထံ ဝုတ္တန္တိ ဧဝရူပေန နယေန သဗ္ဗေသံ ပဒါနံ ဗုဒ္ဓသဒ္ဒဿ သာဓနသမတ္ထော အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အယံ ဗျဉ္ဇနတောပိ ဗုဒ္ဓဝိဘာဝနာ။

သရဏဂမနဂမကဝိဘာဝနာ

ဣဒါနိ သရဏဂမနာဒီသု ဟိံသတီတိ သရဏံ၊ သရဏဂတာနံ တေနေဝ သရဏဂမနေန ဘယံ သန္တာသံ ဒုက္ခံ ဒုဂ္ဂတိံ ပရိက္ကိလေသံ ဟိံသတိ ဝိဓမတိ နီဟရတိ နိရောဓေတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဟိတေ ပဝတ္တနေန အဟိတာ စ နိဝတ္တနေန သတ္တာနံ ဘယံ ဟိံသတီတိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဘဝကန္တာရာ ဥတ္တရဏေန အဿာသဒါနေန စ ဓမ္မော၊ အပ္ပကာနမ္ပိ ကာရာနံ ဝိပုလဖလပဋိလာဘကရဏေန သင်္ဃော။ တသ္မာ ဣမိနာပိ ပရိယာယေန တံ ရတနတ္တယံ သရဏံ။ တပ္ပသာဒတဂ္ဂရုတာဟိ ဝိဟတဝိဒ္ဓံသိတကိလေသော တပ္ပရာယဏတာကာရပ္ပဝတ္တော အပရပ္ပစ္စယော ဝါ စိတ္တုပ္ပာဒေါ သရဏဂမနံ။ တံသမင်္ဂီ သတ္တော တံ သရဏံ ဂစ္ဆတိ၊ ဝုတ္တပ္ပကာရေန စိတ္တုပ္ပာဒေန ‘‘ဧသ မေ သရဏံ၊ ဧသ မေ ပရာယဏ’’န္တိ ဧဝမေတံ ဥပေတီတိ အတ္ထော ။ ဥပေန္တော စ ‘‘ဧတေ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ၊ ဓမ္မဉ္စ၊ ဥပါသကေ နော ဘဂဝါ ဓာရေတူ’’တိ တပုဿဘလ္လိကာဒယော ဝိယ သမာဒါနေန ဝါ၊ ‘‘သတ္ထာ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ၊ သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၅၄) မဟာကဿပါဒယော ဝိယ သိဿဘာဝူပဂမနေန ဝါ၊ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ တိက္ခတ္တုံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ ‘နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ နမော တဿ…ပေ… သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၃၈၈) ဗြဟ္မာယုအာဒယော ဝိယ တပ္ပောဏတ္တေန ဝါ၊ ကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂိနော ဝိယ အတ္တသန္နိယျာတနေန ဝါ၊ အရိယပုဂ္ဂလာ ဝိယ သရဏဂမနုပက္ကိလေသသမုစ္ဆေဒေန ဝါတိ အနေကပ္ပကာရံ ဝိသယတော ကိစ္စတော စ ဥပေတိ။

အယံ သရဏဂမနဿ ဂမကဿ စ ဝိဘာဝနာ။

ဘေဒါဘေဒဖလဒီပနာ

ဣဒါနိ ‘‘ဘေဒါဘေဒံ ဖလဉ္စာပိ၊ ဂမနီယဉ္စ ဒီပယေ’’တိ ဝုတ္တာနံ ဘေဒါဒီနံ အယံ ဒီပနာ၊ ဧဝံ သရဏဂတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒုဝိဓော သရဏဂမနဘေဒေါ – သာဝဇ္ဇော စ အနဝဇ္ဇော စ။ အနဝဇ္ဇော ကာလကိရိယာယ၊ သာဝဇ္ဇော အညသတ္ထရိ ဝုတ္တပ္ပကာရပ္ပဝတ္တိယာ၊ တသ္မိဉ္စ ဝုတ္တပ္ပကာရဝိပရီတပ္ပဝတ္တိယာ။ သော ဒုဝိဓောပိ ပုထုဇ္ဇနာနမေဝ။ ဗုဒ္ဓဂုဏေသု အညာဏသံသယမိစ္ဆာဉာဏပ္ပဝတ္တိယာ အနာဒရာဒိပ္ပဝတ္တိယာ စ တေသံ သရဏံ သံကိလိဋ္ဌံ ဟောတိ။ အရိယပုဂ္ဂလာ ပန အဘိန္နသရဏာ စေဝ အသံကိလိဋ္ဌသရဏာ စ ဟောန္တိ။ ယထာဟ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနဝကာသော၊ ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယျာ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၇၆၊ မ။ နိ။ ၃။၁၂၈၊ ဝိဘ။ ၈၀၉)။ ပုထုဇ္ဇနာ တု ယာဝဒေဝ သရဏဘေဒံ န ပါပုဏန္တိ၊ တာဝဒေဝ အဘိန္နသရဏာ။ သာဝဇ္ဇောဝ နေသံ သရဏဘေဒေါ၊ သံကိလေသော စ အနိဋ္ဌဖလဒေါ ဟောတိ။ အနဝဇ္ဇော အဝိပါကတ္တာ အဖလော၊ အဘေဒေါ ပန ဖလတော ဣဋ္ဌမေဝ ဖလံ ဒေတိ။

ယထာဟ –

‘‘ယေကေစိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာသေ၊ န တေ ဂမိဿန္တိ အပါယဘူမိံ၊

ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ၊ ဒေဝကာယံ ပရိပူရေဿန္တီ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၃၂၊ သံ။ နိ။ ၁။၃၇)၊

တတြ စ ယေ သရဏဂမနုပက္ကိလေသသမုစ္ဆေဒေန သရဏံ ဂတာ၊ တေ အပါယံ န ဂမိဿန္တိ။ ဣတရေ ပန သရဏဂမနေန န ဂမိဿန္တီတိ ဧဝံ ဂါထာယ အဓိပ္ပာယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အယံ တာဝ ဘေဒါဘေဒဖလဒီပနာ။

ဂမနီယဒီပနာ

ဂမနီယဒီပနာယံ စောဒကော အာဟ – ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဧတ္ထ ယော ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧသ ဗုဒ္ဓံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ သရဏံ ဝါ၊ ဥဘယထာပိ စ ဧကဿ ဝစနံ နိရတ္ထကံ။ ကသ္မာ? ဂမနကိရိယာယ ကမ္မဒွယာဘာဝတော။ န ဟေတ္ထ ‘‘အဇံ ဂါမံ နေတီ’’တိအာဒီသု ဝိယ ဒွိကမ္မကတ္တံ အက္ခရစိန္တကာ ဣစ္ဆန္တိ။

‘‘ဂစ္ဆတေဝ ပုဗ္ဗံ ဒိသံ၊ ဂစ္ဆတိ ပစ္ဆိမံ ဒိသ’’န္တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၁။၁၅၉၊ ၃။၈၇) ဝိယ သာတ္ထကမေဝါတိ စေ? န၊ ဗုဒ္ဓသရဏာနံ သမာနာဓိကရဏဘာဝဿာနဓိပ္ပေတတော။ ဧတေသဉှိ သမာနာဓိကရဏဘာဝေ အဓိပ္ပေတေ ပဋိဟတစိတ္တောပိ ဗုဒ္ဓံ ဥပသင်္ကမန္တော ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော သိယာ။ ယဉှိ တံ ဗုဒ္ဓါတိ ဝိသေသိတံ သရဏံ၊ တမေဝေသ ဂတောတိ။ ‘‘ဧတံ ခေါ သရဏံ ခေမံ၊ ဧတံ သရဏမုတ္တမ’’န္တိ (ဓ။ ပ။ ၁၉၂) ဝစနတော သမာနာဓိကရဏတ္တမေဝါတိ စေ? န၊ တတ္ထေဝ တဗ္ဘာဝတော။ တတ္ထေဝ ဟိ ဂါထာပဒေ ဧတံ ဗုဒ္ဓါဒိရတနတ္တယံ သရဏဂတာနံ ဘယဟရဏတ္တသင်္ခါတေ သရဏဘာဝေ အဗျဘိစရဏတော ‘‘ခေမမုတ္တမဉ္စ သရဏ’’န္တိ အယံ သမာနာဓိကရဏဘာဝေါ အဓိပ္ပေတော၊ အညတ္ထ တု ဂမိသမ္ဗန္ဓေ သတိ သရဏဂမနဿ အပ္ပသိဒ္ဓိတော အနဓိပ္ပေတောတိ အသာဓကမေတံ။ ‘‘ဧတံ သရဏမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ ဧတ္ထ ဂမိသမ္ဗန္ဓေပိ သရဏဂမနပသိဒ္ဓိတော သမာနာဓိကရဏတ္တမေဝါတိ စေ? န ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဒေါသပ္ပသင်္ဂတော။ တတြာပိ ဟိ သမာနာဓိကရဏဘာဝေ သတိ ဧတံ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃသရဏံ ပဋိဟတစိတ္တောပိ အာဂမ္မ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စေယျာတိ ဧဝံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဒေါသပ္ပသင်္ဂေါ ဧဝ သိယာ၊ န စ နော ဒေါသေန အတ္ထိ အတ္ထောတိ အသာဓကမေတံ။ ယထာ ‘‘မမဉှိ၊ အာနန္ဒ၊ ကလျာဏမိတ္တံ အာဂမ္မ ဇာတိဓမ္မာ သတ္တာ ဇာတိယာ ပရိမုစ္စန္တီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၁၂၉) ဧတ္ထ ဘဂဝတော ကလျာဏမိတ္တဿ အာနုဘာဝေန ပရိမုစ္စမာနာ သတ္တာ ‘‘ကလျာဏမိတ္တံ အာဂမ္မ ပရိမုစ္စန္တီ’’တိ ဝုတ္တာ။ ဧဝမိဓာပိ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃဿ သရဏဿာနုဘာဝေန မုစ္စမာနော ‘‘ဧတံ သရဏမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တောတိ ဧဝမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ န ဗုဒ္ဓဿ ဂမနီယတ္တံ ယုဇ္ဇတိ၊ န သရဏဿ၊ န ဥဘယေသံ၊ ဣစ္ဆိတဗ္ဗဉ္စ ဂစ္ဆာမီတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဂမကဿ ဂမနီယံ၊ တတော ဝတ္တဗ္ဗာ ဧတ္ထ ယုတ္တီတိ။ ဝုစ္စတေ –

ဗုဒ္ဓါယေဝေတ္ထ ဂမနီယော၊ ဂမနာကာရဒဿနတ္ထံ တု တံ သရဏဝစနံ၊ ဗုဒ္ဓံ သရဏန္တိ ဂစ္ဆာမိ။ ဧသ မေ သရဏံ၊ ဧသ မေ ပရာယဏံ၊ အဃဿ၊ တာတာ၊ ဟိတဿ စ ဝိဓာတာတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ဧတံ ဂစ္ဆာမိ ဘဇာမိ သေဝါမိ ပယိရုပါသာမိ၊ ဧဝံ ဝါ ဇာနာမိ ဗုဇ္ဈာမီတိ။ ယေသဉှိ ဓာတူနံ ဂတိအတ္ထော ဗုဒ္ဓိပိ တေသံ အတ္ထောတိ။ ဣတိ-သဒ္ဒဿ အပ္ပယောဂါ အယုတ္တမိတိ စေ? တံ န။ တတ္ထ သိယာ – ယဒိ စေတ္ထ ဧဝမတ္ထော ဘဝေယျ၊ တတော ‘‘အနိစ္စံ ရူပံ အနိစ္စံ ရူပန္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတီ’’တိ ဧဝမာဒီသု (သံ။ နိ။ ၃။၅၅၊ ၈၅) ဝိယ ဣတိ-သဒ္ဒေါ ပယုတ္တော သိယာ၊ န စ ပယုတ္တော၊ တသ္မာ အယုတ္တမေတန္တိ။ တဉ္စ န၊ ကသ္မာ? တဒတ္ထသမ္ဘဝါ။ ‘‘ယော စ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ သင်္ဃဉ္စ သရဏံ ဂတော’’တိ ဧဝမာဒီသု (ဓ။ ပ။ ၁၉၀) ဝိယ ဣဓာပိ ဣတိ-သဒ္ဒဿ အတ္ထော သမ္ဘဝတိ၊ န စ ဝိဇ္ဇမာနတ္ထသမ္ဘဝါ ဣတိ-သဒ္ဒါ သဗ္ဗတ္ထ ပယုဇ္ဇန္တိ၊ အပ္ပယုတ္တဿာပေတ္ထ ပယုတ္တဿ ဝိယ ဣတိ-သဒ္ဒဿ အတ္ထော ဝိညာတဗ္ဗော အညေသု စ ဧဝံဇာတိကေသု၊ တသ္မာ အဒေါသော ဧဝ သောတိ။ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိအာဒီသု (မဟာဝ။ ၃၄) သရဏဿေဝ ဂမနီယတော ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ဂမနာကာရဒဿနတ္ထံ တု သရဏဝစန’’န္တိ၊ တံ န ယုတ္တမိတိ စေ။ တံ နာယုတ္တံ။ ကသ္မာ? တဒတ္ထသမ္ဘဝါ ဧဝ။ တတြာပိ ဟိ တဿ အတ္ထော သမ္ဘဝတိ၊ ယတော ပုဗ္ဗသဒိသမေဝ အပ္ပယုတ္တောပိ ပယုတ္တော ဝိယ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတရထာ ဟိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဒေါသပ္ပသင်္ဂေါ ဧဝ သိယာ၊ တသ္မာ ယထာနုသိဋ္ဌမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။

အယံ ဂမနီယဒီပနာ။

ဓမ္မသင်္ဃသရဏဝိဘာဝနာ

ဣဒါနိ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ဓမ္မံ သရဏမိစ္စာဒိ၊ ဒွယေပေသ နယော မတော’’တိ ဧတ္ထ ဝုစ္စတေ – ယွာယံ ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဧတ္ထ အတ္ထဝဏ္ဏနာနယော ဝုတ္တော၊ ‘‘ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ သင်္ဃံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဧတသ္မိမ္ပိ ပဒဒွယေ ဧသောဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတြာပိ ဟိ ဓမ္မသင်္ဃာနံ အတ္ထတော ဗျဉ္ဇနတော စ ဝိဘာဝနမတ္တမေဝ အသဒိသံ၊ သေသံ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။ ယတော ယဒေဝေတ္ထ အသဒိသံ၊ တံ ဝုစ္စတေ – မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနာနိ ဓမ္မောတိ ဧကေ။ ဘာဝိတမဂ္ဂါနံ သစ္ဆိကတနိဗ္ဗာနာနဉ္စ အပါယေသု အပတနဘာဝေန ဓာရဏတော ပရမဿာသဝိဓာနတော စ မဂ္ဂဝိရာဂါ ဧဝ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ဓမ္မောတိ အမှာကံ ခန္တိ၊ အဂ္ဂပ္ပသာဒသုတ္တဉ္စေဝ သာဓကံ။ ဝုတ္တဉ္စေတ္ထ ‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သင်္ခတာ ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ ဧဝမာဒိ (အ။ နိ။ ၄။၃၄၊ ဣတိဝု။ ၉၀)။

စတုဗ္ဗိဓအရိယမဂ္ဂသမင်္ဂီနံ စတုသာမညဖလသမဓိဝါသိတခန္ဓသန္တာနာနဉ္စ ပုဂ္ဂလာနံ သမူဟော ဒိဋ္ဌိသီလသင်္ဃာတေန သံဟတတ္တာ သင်္ဃော။ ဝုတ္တဉ္စေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ အာနန္ဒ၊ ယေ ဝေါ မယာ ဓမ္မာ အဘိညာ ဒေသိတာ၊ သေယျထိဒံ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ၊ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ၊ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ ပဉ္စ ဗလာနိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ ပဿသိ နော တွံ၊ အာနန္ဒ၊ ဣမေသု ဓမ္မေသု ဒွေပိ ဘိက္ခူ နာနာဝါဒေ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၄၃)။

အယဉှိ ပရမတ္ထသင်္ဃော သရဏန္တိ ဂမနီယော။ သုတ္တေ စ ‘‘အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ (ဣတိဝု။ ၉၀၊ အ။ နိ။ ၄။၃၄၊ ၁၈၁) ဝုတ္တော။ ဧတံ ပန သရဏံ ဂတဿ အညသ္မိမ္ပိ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ဝါ ဘိက္ခုနိသင်္ဃေ ဝါ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေ ဝါ သင်္ဃေ သမ္မုတိသင်္ဃေ ဝါ စတုဝဂ္ဂါဒိဘေဒေ ဧကပုဂ္ဂလေပိ ဝါ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတေ ဝန္ဒနာဒိကိရိယာယ သရဏဂမနံ နေဝ ဘိဇ္ဇတိ န သံကိလိဿတိ၊ အယမေတ္ထ ဝိသေသော။ ဝုတ္တာဝသေသန္တု ဣမဿ ဒုတိယဿ စ သရဏဂမနဿ ဘေဒါဘေဒါဒိဝိဓာနံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ တာဝ ‘‘ဓမ္မံ သရဏမိစ္စာဒိ၊ ဒွယေပေသ နယော မတော’’တိ ဧတဿ ဝဏ္ဏနာ။

အနုပုဗ္ဗဝဝတ္ထာနကာရဏနိဒ္ဒေသော

ဣဒါနိ အနုပုဗ္ဗဝဝတ္ထာနေ၊ ကာရဏဉ္စ ဝိနိဒ္ဒိသေတိ ဧတ္ထ ဧတေသု စ တီသု သရဏဝစနေသု သဗ္ဗသတ္တာနံ အဂ္ဂေါတိ ကတွာ ပဌမံ ဗုဒ္ဓါ၊ တပ္ပဘဝတော တဒုပဒေသိတတော စ အနန္တရံ ဓမ္မော၊ တဿ ဓမ္မဿ အာဓာရကတော တဒါသေဝနတော စ အန္တေ သင်္ဃော။ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဝါ ဟိတေ နိယောဇကောတိ ကတွာ ပဌမံ ဗုဒ္ဓါ၊ တပ္ပဘဝတော သဗ္ဗသတ္တဟိတတ္တာ အနန္တရံ ဓမ္မော၊ ဟိတာဓိဂမာယ ပဋိပန္နော အဓိဂတဟိတော စာတိ ကတွာ အန္တေ သင်္ဃော သရဏဘာဝေန ဝဝတ္ထပေတွာ ပကာသိတောတိ ဧဝံ အနုပုဗ္ဗဝဝတ္ထာနေ ကာရဏဉ္စ ဝိနိဒ္ဒိသေ။

ဥပမာပကာသနာ

ဣဒါနိ ယမ္ပိ ဝုတ္တံ ‘‘သရဏတ္တယမေတဉ္စ၊ ဥပမာဟိ ပကာသယေ’’တိ ၊ တမ္ပိ ဝုစ္စတေ – ဧတ္ထ ပန ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ စန္ဒကိရဏနိကရော ဝိယ တေန ဒေသိတော ဓမ္မော၊ ပုဏ္ဏစန္ဒကိရဏသမုပ္ပာဒိတပီဏိတော လောကော ဝိယ သင်္ဃော။ ဗာလသူရိယော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ တဿ ရသ္မိဇာလမိဝ ဝုတ္တပ္ပကာရော ဓမ္မော၊ တေန ဝိဟတန္ဓကာရော လောကော ဝိယ သင်္ဃော။ ဝနဒါဟကပုရိသော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ ဝနဒဟနဂ္ဂိ ဝိယ ကိလေသဝနဒဟနော ဓမ္မော၊ ဒဍ္ဎဝနတ္တာ ခေတ္တဘူတော ဝိယ ဘူမိဘာဂေါ ဒဍ္ဎကိလေသတ္တာ ပုညက္ခေတ္တဘူတော သင်္ဃော။ မဟာမေဃော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ သလိလဝုဋ္ဌိ ဝိယ ဓမ္မော၊ ဝုဋ္ဌိနိပါတူပသမိတရေဏု ဝိယ ဇနပဒေါ ဥပသမိတကိလေသရေဏု သင်္ဃော။ သုသာရထိ ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ အဿာဇာနီယဝိနယူပါယော ဝိယ ဓမ္မော၊ သုဝိနီတဿာဇာနီယသမူဟော ဝိယ သင်္ဃော။ သဗ္ဗဒိဋ္ဌိသလ္လုဒ္ဓရဏတော သလ္လကတ္တော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ သလ္လုဒ္ဓရဏူပါယော ဝိယ ဓမ္မော၊ သမုဒ္ဓဋသလ္လော ဝိယ ဇနော သမုဒ္ဓဋဒိဋ္ဌိသလ္လော သင်္ဃော။ မောဟပဋလသမုပ္ပာဋနတော ဝါ သာလာကိယော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ ပဋလသမုပ္ပာဋနုပါယော ဝိယ ဓမ္မော၊ သမုပ္ပာဋိတပဋလော ဝိပ္ပသန္နလောစနော ဝိယ ဇနော သမုပ္ပာဋိတမောဟပဋလော ဝိပ္ပသန္နဉာဏလောစနော သင်္ဃော။ သာနုသယကိလေသဗျာဓိဟရဏသမတ္ထတာယ ဝါ ကုသလော ဝေဇ္ဇော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ သမ္မာ ပယုတ္တဘေသဇ္ဇမိဝ ဓမ္မော၊ ဘေသဇ္ဇပယောဂေန သမုပသန္တဗျာဓိ ဝိယ ဇနသမုဒါယော သမုပသန္တကိလေသဗျာဓာနုသယော သင်္ဃော။

အထ ဝါ သုဒေသကော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ သုမဂ္ဂေါ ဝိယ ခေမန္တဘူမိ ဝိယ စ ဓမ္မော၊ မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော ခေမန္တဘူမိပ္ပတ္တော ဝိယ သင်္ဃော။ သုနာဝိကော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ နာဝါ ဝိယ ဓမ္မော၊ ပါရပ္ပတ္တော သမ္ပတ္တိကော ဝိယ ဇနော သင်္ဃော။ ဟိမဝါ ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ တပ္ပဘဝေါသဓမိဝ ဓမ္မော၊ ဩသဓူပဘောဂေန နိရာမယော ဝိယ ဇနော သင်္ဃော။ ဓနဒေါ ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ ဓနံ ဝိယ ဓမ္မော၊ ယထာဓိပ္ပာယံ လဒ္ဓဓနော ဝိယ ဇနော သမ္မာလဒ္ဓအရိယဓနော သင်္ဃော။ နိဓိဒဿနကော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ နိဓိ ဝိယ ဓမ္မော၊ နိဓိပ္ပတ္တော ဝိယ ဇနော သင်္ဃော။

အပိစ အဘယဒေါ ဝိယ ဝီရပုရိသော ဗုဒ္ဓါ၊ အဘယမိဝ ဓမ္မော၊ သမ္ပတ္တာဘယော ဝိယ ဇနော အစ္စန္တသဗ္ဗဘယော သင်္ဃော။ အဿာသကော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ အဿာသော ဝိယ ဓမ္မော၊ အဿတ္ထဇနော ဝိယ သင်္ဃော။ သုမိတ္တော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ ဟိတူပဒေသော ဝိယ ဓမ္မော၊ ဟိတူပယောဂေန ပတ္တသဒတ္ထော ဝိယ ဇနော သင်္ဃော။ ဓနာကရော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ ဓနသာရော ဝိယ ဓမ္မော၊ ဓနသာရူပဘောဂေါ ဝိယ ဇနော သင်္ဃော။ ရာဇကုမာရနှာပကော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ သီသနှာနသလိလံ ဝိယ ဓမ္မော၊ သုနှာတရာဇကုမာရဝဂ္ဂေါ ဝိယ သဒ္ဓမ္မသလိလသုနှာတော သင်္ဃော။ အလင်္ကာရကာရကော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ အလင်္ကာရော ဝိယ ဓမ္မော၊ အလင်္ကတရာဇပုတ္တဂဏော ဝိယ သဒ္ဓမ္မာလင်္ကတော သင်္ဃော။ စန္ဒနရုက္ခော ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ တပ္ပဘဝဂန္ဓော ဝိယ ဓမ္မော၊ စန္ဒနုပဘောဂေန သန္တပရိဠာဟော ဝိယ ဇနော သဒ္ဓမ္မူပဘောဂေန သန္တပရိဠာဟော သင်္ဃော။ ဒါယဇ္ဇသမ္ပဒါနကော ဝိယ ပိတာ ဗုဒ္ဓါ၊ ဒါယဇ္ဇံ ဝိယ ဓမ္မော၊ ဒါယဇ္ဇဟရော ပုတ္တဝဂ္ဂေါ ဝိယ သဒ္ဓမ္မဒါယဇ္ဇဟရော သင်္ဃော။ ဝိကသိတပဒုမံ ဝိယ ဗုဒ္ဓါ၊ တပ္ပဘဝမဓု ဝိယ ဓမ္မော၊ တဒုပဘောဂီဘမရဂဏော ဝိယ သင်္ဃော။ ဧဝံ သရဏတ္တယမေတဉ္စ၊ ဥပမာဟိ ပကာသယေ။

ဧတ္တာဝတာ စ ယာ ပုဗ္ဗေ ‘‘ကေန ကတ္ထ ကဒါ ကသ္မာ၊ ဘာသိတံ သရဏတ္တယ’’န္တိအာဒီဟိ စတူဟိ ဂါထာဟိ အတ္ထဝဏ္ဏနာယ မာတိကာ နိက္ခိတ္တာ၊ သာ အတ္ထတော ပကာသိတာ ဟောတီတိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒကပါဌ-အဋ္ဌကထာယ

သရဏတ္တယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။