📜

၇။ တိရောကုဋ္ဋသုတ္တဝဏ္ဏနာ

နိက္ခေပပ္ပယောဇနံ

ဣဒါနိ ‘‘တိရောကုဋ္ဋေသု တိဋ္ဌန္တီ’’တိအာဒိနာ ရတနသုတ္တာနန္တရံ နိက္ခိတ္တဿ တိရောကုဋ္ဋသုတ္တဿ အတ္ထဝဏ္ဏနာက္ကမော အနုပ္ပတ္တော၊ တဿ ဣဓ နိက္ခေပပ္ပယောဇနံ ဝတွာ အတ္ထဝဏ္ဏနံ ကရိဿာမ။

တတ္ထ ဣဒဉှိ တိရောကုဋ္ဋံ ဣမိနာ အနုက္ကမေန ဘဂဝတာ အဝုတ္တမ္ပိ ယာယံ ဣတော ပုဗ္ဗေ နာနပ္ပကာရေန ကုသလကမ္မပဋိပတ္တိ ဒဿိတာ၊ တတ္ထ ပမာဒံ အာပဇ္ဇမာနော နိရယတိရစ္ဆာနယောနီဟိ ဝိသိဋ္ဌတရေပိ ဌာနေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ယသ္မာ ဧဝရူပေသု ပေတေသု ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ န ဧတ္ထ ပမာဒေါ ကရဏီယောတိ ဒဿနတ္ထံ၊ ယေဟိ စ ဘူတေဟိ ဥပဒ္ဒုတာယ ဝေသာလိယာ ဥပဒ္ဒဝဝူပသမနတ္ထံ ရတနသုတ္တံ ဝုတ္တံ၊ တေသု ဧကစ္စာနိ ဧဝရူပါနီတိ ဒဿနတ္ထံ ဝါ ဝုတ္တန္တိ။

ဣဒမဿ ဣဓ နိက္ခေပပ္ပယောဇနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အနုမောဒနာကထာ

ယသ္မာ ပနဿ အတ္ထဝဏ္ဏနာ –

‘‘ယေန ယတ္ထ ယဒါ ယသ္မာ၊ တိရောကုဋ္ဋံ ပကာသိတံ၊

ပကာသေတွာန တံ သဗ္ဗံ၊ ကယိရမာနာ ယထာက္ကမံ၊

သုကတာ ဟောတိ တသ္မာဟံ၊ ကရိဿာမိ တထေဝ တံ’’။

ကေန ပနေတံ ပကာသိတံ၊ ကတ္ထ ကဒါ ကသ္မာ စာတိ? ဝုစ္စတေ – ဘဂဝတာ ပကာသိတံ၊ တံ ခေါ ပန ရာဇဂဟေ ဒုတိယဒိဝသေ ရညော မာဂဓဿ အနုမောဒနတ္ထံ။ ဣမဿ စတ္ထဿ ဝိဘာဝနတ္ထံ အယမေတ္ထ ဝိတ္ထာရကထာ ကထေတဗ္ဗာ –

ဣတော ဒွါနဝုတိကပ္ပေ ကာသိ နာမ နဂရံ အဟောသိ။ တတ္ထ ဇယသေနော နာမ ရာဇာ။ တဿ သိရိမာ နာမ ဒေဝီ၊ တဿာ ကုစ္ဆိယံ ဖုဿော နာမ ဗောဓိသတ္တော နိဗ္ဗတ္တိတွာ အနုပုဗ္ဗေန သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ။ ဇယသေနော ရာဇာ ‘‘မမ ပုတ္တော အဘိနိက္ခမိတွာ ဗုဒ္ဓါ ဇာတော၊ မယှမေဝ ဗုဒ္ဓါ၊ မယှံ ဓမ္မော၊ မယှံ သင်္ဃော’’တိ မမတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ သဗ္ဗကာလံ သယမေဝ ဥပဋ္ဌဟတိ၊ န အညေသံ ဩကာသံ ဒေတိ။

ဘဂဝတော ကနိဋ္ဌဘာတရော ဝေမာတိကာ တယော ဘာတရော စိန္တေသုံ – ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ သဗ္ဗလောကဟိတာယ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ န စေကဿေဝတ္ထာယ၊ အမှာကဉ္စ ပိတာ အညေသံ ဩကာသံ န ဒေတိ၊ ကထံ နု မယံ လဘေယျာမ ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌာတု’’န္တိ။ တေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဟန္ဒ မယံ ကိဉ္စိ ဥပါယံ ကရောမာ’’တိ။ တေ ပစ္စန္တံ ကုပိတံ ဝိယ ကာရာပေသုံ။ တတော ရာဇာ ‘‘ပစ္စန္တော ကုပိတော’’တိ သုတွာ တယောပိ ပုတ္တေ ပစ္စန္တဝူပသမနတ္ထံ ပေသေသိ။ တေ ဝူပသမေတွာ အာဂတာ၊ ရာဇာ တုဋ္ဌော ဝရံ အဒါသိ ‘‘ယံ ဣစ္ဆထ၊ တံ ဂဏှထာ’’တိ။ တေ ‘‘မယံ ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌာတုံ ဣစ္ဆာမာ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ ‘‘ဧတံ ဌပေတွာ အညံ ဂဏှထာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘မယံ အညေန အနတ္ထိကာ’’တိ အာဟံသု။ တေန ဟိ ပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ ဂဏှထာတိ။ တေ သတ္တ ဝဿာနိ ယာစိံသု၊ ရာဇာ န အဒါသိ။ ဧဝံ ဆ၊ ပဉ္စ၊ စတ္တာရိ၊ တီဏိ၊ ဒွေ၊ ဧကံ၊ သတ္တ မာသာနိ၊ ဆ၊ ပဉ္စ၊ စတ္တာရီတိ ယာဝ တေမာသံ ယာစိံသု။ ရာဇာ ‘‘ဂဏှထာ’’တိ အဒါသိ။

တေ ဝရံ လဘိတွာ ပရမတုဋ္ဌာ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ အာဟံသု – ‘‘ဣစ္ဆာမ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တံ တေမာသံ ဥပဋ္ဌာတုံ၊ အဓိဝါသေတု နော၊ ဘန္တေ ၊ ဘဂဝါ ဣမံ တေမာသံ ဝဿာဝါသ’’န္တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ တတော တေ အတ္တနော ဇနပဒေ နိယုတ္တကပုရိသဿ လေခံ ပေသေသုံ ‘‘ဣမံ တေမာသံ အမှေဟိ ဘဂဝါ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗော၊ ဝိဟာရံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာနသမ္ဘာရံ ကရောဟီ’’တိ။ သော တံ သဗ္ဗံ သမ္ပာဒေတွာ ပဋိနိဝေဒေသိ။ တေ ကာသာယဝတ္ထနိဝတ္ထာ ဟုတွာ အဍ္ဎတေယျေဟိ ပုရိသသဟဿေဟိ ဝေယျာဝစ္စကရေဟိ ဘဂဝန္တံ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟမာနာ ဇနပဒံ နေတွာ ဝိဟာရံ နိယျာတေတွာ ဝသာပေသုံ။

တေသံ ဘဏ္ဍာဂါရိကော ဧကော ဂဟပတိပုတ္တော သပဇာပတိကော သဒ္ဓါ အဟောသိ ပသန္နော။ သော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သင်္ဃဿ ဒါနဝတ္တံ သက္ကစ္စံ အဒါသိ။ ဇနပဒေ နိယုတ္တကပုရိသော တံ ဂဟေတွာ ဇာနပဒေဟိ ဧကာဒသမတ္တေဟိ ပုရိသသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ သက္ကစ္စမေဝ ဒါနံ ပဝတ္တာပေသိ။ တတ္ထ ကေစိ ဇာနပဒါ ပဋိဟတစိတ္တာ အဟေသုံ။ တေ ဒါနဿ အန္တရာယံ ကတွာ ဒေယျဓမ္မေ အတ္တနာ ခါဒိံသု၊ ဘတ္တသာလဉ္စ အဂ္ဂိနာ ဒဟိံသု။ ပဝါရိတေ ရာဇပုတ္တာ ဘဂဝတော မဟန္တံ သက္ကာရံ ကတွာ ဘဂဝန္တံ ပုရက္ခတွာ ပိတုနော သကာသမေဝ အဂမံသု။ တတ္ထ ဂန္တွာ ဧဝ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ ရာဇာ စ ရာဇပုတ္တာ စ ဇနပဒေ နိယုတ္တကပုရိသော စ ဘဏ္ဍာဂါရိကော စ အနုပုဗ္ဗေန ကာလံ ကတွာ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ သဂ္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇိံသု၊ ပဋိဟတစိတ္တဇနာ နိရယေသု နိဗ္ဗတ္တိံသု။ ဧဝံ တေသံ ဒွိန္နံ ဂဏာနံ သဂ္ဂတော သဂ္ဂံ၊ နိရယတော နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တာနံ ဒွါနဝုတိကပ္ပာ ဝီတိဝတ္တာ။

အထ ဣမသ္မိံ ဘဒ္ဒကပ္ပေ ကဿပဗုဒ္ဓဿ ကာလေ တေ ပဋိဟတစိတ္တဇနာ ပေတေသု ဥပ္ပန္နာ။ တဒါ မနုဿာ အတ္တနော ဉာတကာနံ ပေတာနံ အတ္ထာယ ဒါနံ ဒတွာ ဥဒ္ဒိသန္တိ ‘‘ဣဒံ အမှာကံ ဉာတီနံ ဟောတူ’’တိ။ တေ သမ္ပတ္တိံ လဘန္တိ။ အထ ဣမေပိ ပေတာ တံ ဒိသွာ ဘဂဝန္တံ ကဿပံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ မယမ္ပိ ဧဝရူပံ သမ္ပတ္တိံ လဘေယျာမာ’’တိ? ဘဂဝါ အာဟ – ‘‘ဣဒါနိ န လဘထ ၊ အပိစ အနာဂတေ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတိ၊ တဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗိမ္ဗိသာရော နာမ ရာဇာ ဘဝိဿတိ၊ သော တုမှာကံ ဣတော ဒွါနဝုတိကပ္ပေ ဉာတိ အဟောသိ၊ သော ဗုဒ္ဓဿ ဒါနံ ဒတွာ တုမှာကံ ဥဒ္ဒိသိဿတိ၊ တဒါ လဘိဿထာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကိရ တေသံ ပေတာနံ တံ ဝစနံ ‘‘သွေ လဘိဿထာ’’တိ ဝုတ္တံ ဝိယ အဟောသိ။

အထ ဧကသ္မိံ ဗုဒ္ဓန္တရေ ဝီတိဝတ္တေ အမှာကံ ဘဂဝါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တေပိ တယော ရာဇပုတ္တာ တေဟိ အဍ္ဎတေယျေဟိ ပုရိသသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ ဒေဝလောကာ စဝိတွာ မဂဓရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဂယာသီသေ တယော ဇဋိလာ အဟေသုံ၊ ဇနပဒေ နိယုတ္တကပုရိသော၊ ရာဇာ အဟောသိ ဗိမ္ဗိသာရော၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကော၊ ဂဟပတိ ဝိသာခေါ နာမ မဟာသေဋ္ဌိ အဟောသိ၊ တဿ ပဇာပတိ ဓမ္မဒိန္နာ နာမ သေဋ္ဌိဓီတာ အဟောသိ။ ဧဝံ သဗ္ဗာပိ အဝသေသာ ပရိသာ ရညော ဧဝ ပရိဝါရာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တာ။

အမှာကံ ဘဂဝါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ သတ္တသတ္တာဟံ အတိက္ကမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဗာရာဏသိံ အာဂမ္မ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတွာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ အဍ္ဎတေယျသဟဿပရိဝါရေ တယော ဇဋိလေ ဝိနေတွာ ရာဇဂဟံ အဂမာသိ။ တတ္ထ စ တဒဟုပသင်္ကမန္တံယေဝ ရာဇာနံ ဗိမ္ဗိသာရံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေသိ ဧကာဒသနဝုတေဟိ မာဂဓကေဟိ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေဟိ သဒ္ဓိံ။ အထ ရညာ သွာတနာယ ဘတ္တေန နိမန္တိတော ဘဂဝါ အဓိဝါသေတွာ ဒုတိယဒိဝသေ သက္ကေန ဒေဝါနမိန္ဒေန ပုရတော ပုရတော ဂစ္ဆန္တေန –

‘‘ဒန္တော ဒန္တေဟိ သဟ ပုရာဏဇဋိလေဟိ၊ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိပ္ပမုတ္တေဟိ၊

သိင်္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏော၊ ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ ဘဂဝါ’’တိ။ (မဟာဝ။ ၅၈) –

ဧဝမာဒီဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝိယမာနော ရာဇဂဟံ ပဝိသိတွာ ရညော နိဝေသနေ မဟာဒါနံ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ တေ ပေတာ ‘‘ဣဒါနိ ရာဇာ အမှာကံ ဒါနံ ဥဒ္ဒိသိဿတိ၊ ဣဒါနိ ဥဒ္ဒိသိဿတီ’’တိ အာသာယ ပရိဝါရေတွာ အဋ္ဌံသု။

ရာဇာ ဒါနံ ဒတွာ ‘‘ကတ္ထ နု ခေါ ဘဂဝါ ဝိဟရေယျာ’’တိ ဘဂဝတော ဝိဟာရဋ္ဌာနမေဝ စိန္တေသိ၊ န တံ ဒါနံ ကဿစိ ဥဒ္ဒိသိ။ ပေတာ ဆိန္နာသာ ဟုတွာ ရတ္တိံ ရညော နိဝေသနေ အတိဝိယ ဘိံသနကံ ဝိဿရမကံသု။ ရာဇာ ဘယသံဝေဂသန္တာသမာပဇ္ဇိ၊ တတော ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ဘဂဝတော အာရောစေသိ – ‘‘ဧဝရူပံ သဒ္ဒမဿောသိံ၊ ကိံ နု ခေါ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ဘဂဝါ အာဟ – ‘‘မာ ဘာယိ၊ မဟာရာဇ၊ န တေ ကိဉ္စိ ပါပကံ ဘဝိဿတိ၊ အပိစ ခေါ တေ ပုရာဏဉာတကာ ပေတေသု ဥပ္ပန္နာ သန္တိ၊ တေ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ တမေဝ ပစ္စာသီသမာနာ ဝိစရန္တိ ‘ဗုဒ္ဓဿ ဒါနံ ဒတွာ အမှာကံ ဥဒ္ဒိသိဿတီ’တိ ၊ န တေသံ တွံ ဟိယျော ဥဒ္ဒိသိ၊ တေ ဆိန္နာသာ တထာရူပံ ဝိဿရမကံသူ’’တိ။

သော အာဟ ‘‘ဣဒါနိ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဒိန္နေ လဘေယျု’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ မေ၊ ဘန္တေ၊ အဓိဝါသေတု ဘဂဝါ အဇ္ဇတနာယ ဒါနံ၊ တေသံ ဥဒ္ဒိသိဿာမီ’’တိ? ဘဂဝါ အဓိဝါသေသိ။ ရာဇာ နိဝေသနံ ဂန္တွာ မဟာဒါနံ ပဋိယာဒေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ။ ဘဂဝါ ရာဇန္တေပုရံ ဂန္တွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန။ တေပိ ခေါ ပေတာ ‘‘အပိ နာမ အဇ္ဇ လဘေယျာမာ’’တိ ဂန္တွာ တိရောကုဋ္ဋာဒီသု အဋ္ဌံသု။ ဘဂဝါ တထာ အကာသိ၊ ယထာ တေ သဗ္ဗေဝ ရညော ပါကဋာ အဟေသုံ။ ရာဇာ ဒက္ခိဏောဒကံ ဒေန္တော ‘‘ဣဒံ မေ ဉာတီနံ ဟောတူ’’တိ ဥဒ္ဒိသိ၊ တင်္ခဏညေဝ တေသံ ပေတာနံ ပဒုမသဉ္ဆန္နာ ပေါက္ခရဏိယော နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တေ တတ္ထ နှတွာ စ ပိဝိတွာ စ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓဒရထကိလမထပိပါသာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ အဟေသုံ။ ရာဇာ ယာဂုခဇ္ဇကဘောဇနာနိ ဒတွာ ဥဒ္ဒိသိ၊ တင်္ခဏညေဝ တေသံ ဒိဗ္ဗယာဂုခဇ္ဇကဘောဇနာနိ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တေ တာနိ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ပီဏိန္ဒြိယာ အဟေသုံ။ အထ ဝတ္ထသေနာသနာနိ ဒတွာ ဥဒ္ဒိသိ။ တေသံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထဒိဗ္ဗယာနဒိဗ္ဗပါသာဒဒိဗ္ဗပစ္စတ္ထရဏဒိဗ္ဗသေယျာဒိအလင်္ကာရဝိဓယော နိဗ္ဗတ္တိံသု။ သာပိ တေသံ သမ္ပတ္တိ ယထာ သဗ္ဗာဝ ပါကဋာ ဟောတိ၊ တထာ ဘဂဝါ အဓိဋ္ဌာသိ။ ရာဇာ အတိဝိယ အတ္တမနော အဟောသိ။ တတော ဘဂဝါ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော ရညော မာဂဓဿ အနုမောဒနတ္ထံ ‘‘တိရောကုဋ္ဋေသု တိဋ္ဌန္တီ’’တိ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

ဧတ္တာဝတာ စ ‘‘ယေန ယတ္ထ ယဒါ ယသ္မာ၊ တိရောကုဋ္ဋံ ပကာသိတံ၊ ပကာသေတွာန တံ သဗ္ဗ’’န္တိ အယံ မာတိကာ သင်္ခေပတော ဝိတ္ထာရတော စ ဝိဘတ္တာ ဟောတိ။

ပဌမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁။ ဣဒါနိ ဣမဿ တိရောကုဋ္ဋဿ ယထာက္ကမံ အတ္ထဝဏ္ဏနံ ကရိဿာမ။ သေယျထိဒံ – ပဌမဂါထာယ တာဝ တိရောကုဋ္ဋာတိ ကုဋ္ဋာနံ ပရဘာဂါ ဝုစ္စန္တိ။ တိဋ္ဌန္တီတိ နိသဇ္ဇာဒိပ္ပဋိက္ခေပတော ဌာနကပ္ပနဝစနမေတံ။ တေန ယထာ ပါကာရပရဘာဂံ ပဗ္ဗတပရဘာဂဉ္စ ဂစ္ဆန္တံ ‘‘တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဧဝမိဓာပိ ကုဋ္ဋဿ ပရဘာဂေသု တိဋ္ဌန္တေ ‘‘တိရောကုဋ္ဋေသု တိဋ္ဌန္တီ’’တိ အာဟ။ သန္ဓိသိင်္ဃာဋကေသု စာတိ ဧတ္ထ သန္ဓိယောတိ စတုက္ကောဏရစ္ဆာ ဝုစ္စန္တိ ဃရသန္ဓိဘိတ္တိသန္ဓိအာလောကသန္ဓိယော စာပိ။ သိင်္ဃာဋကာတိ တိကောဏရစ္ဆာ ဝုစ္စန္တိ၊ တဒေကဇ္ဈံ ကတွာ ပုရိမေန သဒ္ဓိံ သင်္ဃဋေန္တော ‘‘သန္ဓိသိင်္ဃာဋကေသု စာ’’တိ အာဟ။ ဒွါရဗာဟာသု တိဋ္ဌန္တီတိ နဂရဒွါရဃရဒွါရာနံ ဗာဟာ နိဿာယ တိဋ္ဌန္တိ။ အာဂန္တွာန သကံ ဃရန္တိ ဧတ္ထ သကံ ဃရံ နာမ ပုဗ္ဗဉာတိဃရမ္ပိ အတ္တနာ သာမိကဘာဝေန အဇ္ဈာဝုတ္ထပုဗ္ဗဃရမ္ပိ။ တဒုဘယမ္ပိ ယသ္မာ တေ သကဃရသညာယ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘အာဂန္တွာန သကံ ဃရ’’န္တိ အာဟ။

ဒုတိယဂါထာဝဏ္ဏနာ

၂။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗေ အနဇ္ဈာဝုတ္ထပုဗ္ဗမ္ပိ ပုဗ္ဗဉာတိဃရံ ဗိမ္ဗိသာရနိဝေသနံ သကဃရသညာယ အာဂန္တွာ တိရောကုဋ္ဋသန္ဓိသိင်္ဃာဋကဒွါရဗာဟာသု ဌိတေ ဣဿာမစ္ဆရိယဖလံ အနုဘဝန္တေ၊ အပ္ပေကစ္စေ ဒီဃမဿုကေသဝိကာရဓရေ အန္ဓကာရမုခေ သိထိလဗန္ဓနဝိလမ္ဗမာနကိသဖရုသကာဠကင်္ဂပစ္စင်္ဂေ တတ္ထ တတ္ထ ဌိတဝနဒါဟဒဍ္ဎတာလရုက္ခသဒိသေ၊ အပ္ပေကစ္စေ ဇိဃစ္ဆာပိပါသာရဏိနိမ္မထနေန ဥဒရတော ဥဋ္ဌာယ မုခတော ဝိနိစ္ဆရန္တာယ အဂ္ဂိဇာလာယ ပရိဍယှမာနသရီရေ၊ အပ္ပေကစ္စေ သူစိဆိဒ္ဒါဏုမတ္တကဏ္ဌဗိလတာယ ပဗ္ဗတာကာရကုစ္ဆိတာယ စ လဒ္ဓမ္ပိ ပါနဘောဇနံ ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇိတုံ အသမတ္ထတာယ ခုပ္ပိပါသာပရေတေ အညံ ရသမဝိန္ဒမာနေ၊ အပ္ပေကစ္စေ အညမညဿ အညေသံ ဝါ သတ္တာနံ ပဘိန္နဂဏ္ဍပိဠကမုခါ ပဂ္ဃရိတရုဓိရပုဗ္ဗလသိကာဒိံ လဒ္ဓါ အမတမိဝ သာယမာနေ အတိဝိယ ဒုဒ္ဒသိကဝိရူပဘယာနကသရီရေ ဗဟူ ပေတေ ရညော နိဒဿေန္တော –

‘‘တိရောကုဋ္ဋေသု တိဋ္ဌန္တိ၊ သန္ဓိသိင်္ဃာဋကေသု စ၊

ဒွါရဗာဟာသု တိဋ္ဌန္တိ၊ အာဂန္တွာန သကံ ဃရ’’န္တိ။ –

ဝတွာ ပုန တေဟိ ကတဿ ကမ္မဿ ဒါရုဏဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘ပဟူတေ အန္နပါနမှီ’’တိ ဒုတိယဂါထမာဟ။

တတ္ထ ပဟူတေတိ အနပ္ပကေ ဗဟုမှိ၊ ယာဝဒတ္ထိကေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘ-ကာရဿ ဟိ ဟ-ကာရော လဗ္ဘတိ ‘‘ပဟု သန္တော န ဘရတီ’’တိအာဒီသု (သု။ နိ။ ၉၈) ဝိယ။ ကေစိ ပန ‘‘ဗဟူတေ’’ ဣတိ စ ‘‘ဗဟူကေ’’ ဣတိ စ ပဌန္တိ။ ပမာဒပါဌာ ဧတေ ။ အန္နေ စ ပါနမှိ စ အန္နပါနမှိ။ ခဇ္ဇေ စ ဘောဇ္ဇေ စ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇေ၊ ဧတေန အသိတပီတခါယိတသာယိတဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ အာဟာရံ ဒဿေတိ။ ဥပဋ္ဌိတေတိ ဥပဂမ္မ ဌိတေ၊ သဇ္ဇိတေ ပဋိယတ္တေ သမောဟိတေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န တေသံ ကောစိ သရတိ၊ သတ္တာနန္တိ တေသံ ပေတ္တိဝိသယေ ဥပ္ပန္နာနံ သတ္တာနံ ကောစိ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ ပုတ္တော ဝါ န သရတိ။ ကိံ ကာရဏာ? ကမ္မပစ္စယာ၊ အတ္တနာ ကတဿ အဒါနဒါနပ္ပဋိသေဓနာဒိဘေဒဿ ကဒရိယကမ္မဿ ပစ္စယာ။ တဉှိ တေသံ ကမ္မံ ဉာတီနံ သရိတုံ န ဒေတိ။

တတိယဂါထာဝဏ္ဏနာ

၃။ ဧဝံ ဘဂဝါ အနပ္ပကေပိ အန္နပါနာဒိမှိ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ ‘‘အပိ နာမ အမှေ ဥဒ္ဒိဿ ကိဉ္စိ ဒဒေယျု’’န္တိ ဉာတီ ပစ္စာသီသန္တာနံ ဝိစရတံ တေသံ ပေတာနံ တေဟိ ကတဿ အတိကဋုကဝိပါကကရဿ ကမ္မဿ ပစ္စယေန ကဿစိ ဉာတိနော အနုဿရဏမတ္တာဘာဝံ ဒဿေန္တော –

‘‘ပဟူတေ အန္နပါနမှိ၊ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇေ ဥပဋ္ဌိတေ၊

န တေသံ ကောစိ သရတိ၊ သတ္တာနံ ကမ္မပစ္စယာ’’တိ။ –

ဝတွာ ပုန ရညော ပေတ္တိဝိသယူပပန္နေ ဉာတကေ ဥဒ္ဒိဿ ဒိန္နံ ဒါနံ ပသံသန္တော ‘‘ဧဝံ ဒဒန္တိ ဉာတီန’’န္တိ တတိယဂါထမာဟ။

တတ္ထ ဧဝန္တိ ဥပမာဝစနံ။ တဿ ဒွိဓာ သမ္ဗန္ဓော – တေသံ သတ္တာနံ ကမ္မပစ္စယာ အသရန္တေပိ ကိသ္မိဉ္စိ ဒဒန္တိ၊ ဉာတီနံ၊ ယေ ဧဝံ အနုကမ္ပကာ ဟောန္တီတိ စ ယထာ တယာ၊ မဟာရာဇ၊ ဒိန္နံ၊ ဧဝံ သုစိံ ပဏီတံ ကာလေန ကပ္ပိယံ ပါနဘောဇနံ ဒဒန္တိ ဉာတီနံ၊ ယေ ဟောန္တိ အနုကမ္ပကာတိ စ။ ဒဒန္တီတိ ဒေန္တိ ဥဒ္ဒိသန္တိ နိယျာတေန္တိ။ ဉာတီနန္တိ မာတိတော စ ပိတိတော စ သမ္ဗန္ဓာနံ။ ယေတိ ယေ ကေစိ ပုတ္တာ ဝါ ဓီတရော ဝါ ဘာတရော ဝါ ဟောန္တီတိ ဘဝန္တိ။ အနုကမ္ပကာတိ အတ္ထကာမာ ဟိတေသိနော။ သုစိန္တိ ဝိမလံ ဒဿနေယျံ မနောရမံ ဓမ္မိကံ ဓမ္မလဒ္ဓံ။ ပဏီတန္တိ ဥတ္တမံ သေဋ္ဌံ။ ကာလေနာတိ ဉာတိပေတာနံ တိရောကုဋ္ဋာဒီသု အာဂန္တွာ ဌိတကာလေန။ ကပ္ပိယန္တိ အနုစ္ဆဝိကံ ပတိရူပံ အရိယာနံ ပရိဘောဂါရဟံ။ ပါနဘောဇနန္တိ ပါနဉ္စ ဘောဇနဉ္စ။ ဣဓ ပါနဘောဇနမုခေန သဗ္ဗောပိ ဒေယျဓမ္မော အဓိပ္ပေတော။

စတုတ္ထဂါထာပုဗ္ဗဒ္ဓဝဏ္ဏနာ

၄။ ဧဝံ ဘဂဝါ ရညာ မာဂဓေန ပေတဘူတာနံ ဉာတီနံ အနုကမ္ပာယ ဒိန္နံ ပါနဘောဇနံ ပသံသန္တော –

‘‘ဧဝံ ဒဒန္တိ ဉာတီနံ၊ ယေ ဟောန္တိ အနုကမ္ပကာ၊

သုစိံ ပဏီတံ ကာလေန၊ ကပ္ပိယံ ပါနဘောဇန’’န္တိ။ –

ဝတွာ ပုန ယေန ပကာရေန ဒိန္နံ တေသံ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတူ’’တိ စတုတ္ထဂါထာယ ပုဗ္ဗဒ္ဓမာဟ တံ တတိယဂါထာယ ပုဗ္ဗဒ္ဓေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ –

‘‘ဧဝံ ဒဒန္တိ ဉာတီနံ၊ ယေ ဟောန္တိ အနုကမ္ပကာ ၊

ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော’’တိ။

တေန ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတူတိ ဧဝံ ဒဒန္တိ၊ နော အညထာ’’တိ ဧတ္ထ အာကာရတ္ထေန ဧဝံသဒ္ဒေန ဒါတဗ္ဗာကာရနိဒဿနံ ကတံ ဟောတိ။

တတ္ထ ဣဒန္တိ ဒေယျဓမ္မနိဒဿနံ။ ဝေါတိ ‘‘ကစ္စိ ပန ဝေါ အနုရုဒ္ဓါ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ’’တိ စ (မ။ နိ။ ၁။၃၂၆၊ မဟာဝ။ ၄၆၆)၊ ‘‘ယေဟိ ဝေါ အရိယာ’’တိ စ ဧဝမာဒီသု ဝိယ ကေဝလံ နိပါတမတ္တံ၊ န သာမိဝစနံ။ ဉာတီနံ ဟောတူတိ ပေတ္တိဝိသယေ ဥပ္ပန္နာနံ ဉာတကာနံ ဟောတု။ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယောတိ တေ ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာ ဉာတယော ဣဒံ ပစ္စနုဘဝန္တာ သုခိတာ ဟောန္တူတိ။

စတုတ္ထဂါထာပရဒ္ဓပဉ္စမဂါထာပုဗ္ဗဒ္ဓဝဏ္ဏနာ

၄-၅။ ဧဝံ ဘဂဝါ ယေန ပကာရေန ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာနံ ဉာတီနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော’’တိ ဝတွာ ပုန ယသ္မာ ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတူ’’တိ ဝုတ္တေပိ န အညေန ကတံ ကမ္မံ အညဿ ဖလဒံ ဟောတိ၊ ကေဝလန္တု တထာ ဥဒ္ဒိဿ ဒိယျမာနံ တံ ဝတ္ထု ဉာတီနံ ကုသလကမ္မဿ ပစ္စယော ဟောတိ။ တသ္မာ ယထာ တေသံ တသ္မိံယေဝ ဝတ္ထုသ္မိံ တင်္ခဏေ ဖလနိဗ္ဗတ္တကံ ကုသလကမ္မံ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘တေ စ တတ္ထာ’’တိ စတုတ္ထဂါထာယ ပစ္ဆိမဒ္ဓံ ‘‘ပဟူတေ အန္နပါနမှီ’’တိ ပဉ္စမဂါထာယ ပုဗ္ဗဒ္ဓဉ္စ အာဟ။

တေသံ အတ္ထော – တေ ဉာတိပေတာ ယတ္ထ တံ ဒါနံ ဒီယတိ၊ တတ္ထ သမန္တတော အာဂန္တွာ သမာဂန္တွာ၊ သမောဓာယ ဝါ ဧကဇ္ဈံ ဟုတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ သမ္မာ အာဂတာ သမာဂတာ ‘‘ဣမေ နော ဉာတယော အမှာကံ အတ္ထာယ ဒါနံ ဥဒ္ဒိသိဿန္တီ’’တိ ဧတဒတ္ထံ သမ္မာ အာဂတာ ဟုတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဟူတေ အန္နပါနမှီတိ တသ္မိံ အတ္တနော ဥဒ္ဒိဿမာနေ ပဟူတေ အန္နပါနမှိ။ သက္ကစ္စံ အနုမောဒရေတိ အဘိသဒ္ဒဟန္တာ ကမ္မဖလံ အဝိဇဟန္တာ စိတ္တီကာရံ အဝိက္ခိတ္တစိတ္တာ ဟုတွာ ‘‘ဣဒံ နော ဒါနံ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတူ’’တိ မောဒန္တိ အနုမောဒန္တိ၊ ပီတိသောမနဿဇာတာ ဟောန္တီတိ။

ပဉ္စမဂါထာပရဒ္ဓဆဋ္ဌဂါထာပုဗ္ဗဒ္ဓဝဏ္ဏနာ

၅-၆။ ဧဝံ ဘဂဝါ ယထာ ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာနံ တင်္ခဏေ ဖလနိဗ္ဗတ္တကံ ကုသလံ ကမ္မံ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေန္တော –

‘‘တေ စ တတ္ထ သမာဂန္တွာ၊ ဉာတိပေတာ သမာဂတာ၊

ပဟူတေ အန္နပါနမှိ၊ သက္ကစ္စံ အနုမောဒရေ’’တိ။ –

ဝတွာ ပုန ဉာတကေ နိဿာယ နိဗ္ဗတ္တကုသလကမ္မဖလံ ပစ္စနုဘောန္တာနံ တေသံ ဉာတီ အာရဗ္ဘ ထောမနာကာရံ ဒဿေန္တော ‘‘စိရံ ဇီဝန္တူ’’တိ ပဉ္စမဂါထာယ ပစ္ဆိမဒ္ဓံ ‘‘အမှာကဉ္စ ကတာ ပူဇာ’’တိ ဆဋ္ဌဂါထာယ ပုဗ္ဗဒ္ဓဉ္စ အာဟ။

တေသံ အတ္ထော – စိရံ ဇီဝန္တူတိ စိရဇီဝိနော ဒီဃာယုကာ ဟောန္တု။ နော ဉာတီတိ အမှာကံ ဉာတကာ။ ယေသံ ဟေတူတိ ယေ နိဿာယ ယေသံ ကာရဏာ။ လဘာမသေတိ လဘာမ။ အတ္တနာ တင်္ခဏံ ပဋိလဒ္ဓသမ္ပတ္တိံ အပဒိသန္တာ ဘဏန္တိ။ ပေတာနဉှိ အတ္တနော အနုမောဒနေန၊ ဒါယကာနံ ဥဒ္ဒေသေန၊ ဒက္ခိဏေယျသမ္ပဒါယ စာတိ တီဟိ အင်္ဂေဟိ ဒက္ခိဏာ သမိဇ္ဈတိ၊ တင်္ခဏေ ဖလနိဗ္ဗတ္တိကာ ဟောတိ။ တတ္ထ ဒါယကာ ဝိသေသဟေတု။ တေနာဟံသု ‘‘ယေသံ ဟေတု လဘာမသေ’’တိ။ အမှာကဉ္စ ကတာ ပူဇာတိ ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတူ’’တိ ဧဝံ ဣမံ ဒါနံ ဥဒ္ဒိသန္တေဟိ အမှာကဉ္စ ပူဇာ ကတာ။ ဒါယကာ စ အနိပ္ဖလာတိ ယမှိ သန္တာနေ ပရိစ္စာဂမယံ ကမ္မံ ကတံ၊ တဿ တတ္ထေဝ ဖလဒါနတော ဒါယကာ စ အနိပ္ဖလာတိ။

ဧတ္ထာဟ – ‘‘ကိံ ပန ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာ ဧဝ ဉာတယော လဘန္တိ၊ ဥဒါဟု အညေပိ လဘန္တီ’’တိ ? ဝုစ္စတေ – ဘဂဝတာ ဧဝေတံ ဗျာကတံ ဇာဏုဿောဏိနာ ဗြာဟ္မဏေန ပုဋ္ဌေန၊ ကိမေတ္ထ အမှေဟိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထိ။ ဝုတ္တံ ဟေတံ –

‘‘မယမဿု၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဗြာဟ္မဏာ နာမ ဒါနာနိ ဒေမ၊ သဒ္ဓါနိ ကရောမ ‘ဣဒံ ဒါနံ ပေတာနံ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဥပကပ္ပတု၊ ဣဒံ ဒါနံ ပေတာ ဉာတိသာလောဟိတာ ပရိဘုဉ္ဇန္တူ’တိ၊ ကစ္စိ တံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဒါနံ ပေတာနံ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဥပကပ္ပတိ၊ ကစ္စိ တေ ပေတာ ဉာတိသာလောဟိတာ တံ ဒါနံ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ။ ဌာနေ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥပကပ္ပတိ၊ နော အဋ္ဌာနေတိ။

‘‘ကတမံ ပန တံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဌာနံ၊ ကတမံ အဋ္ဌာနန္တိ? ဣဓ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ…ပေ… မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယော နေရယိကာနံ သတ္တာနံ အာဟာရော၊ တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ တေန သော တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ ဣဒံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ န ဥပကပ္ပတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ…ပေ… မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယော တိရစ္ဆာနယောနိကာနံ သတ္တာနံ အာဟာရော၊ တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ တေန သော တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ ဣဒမ္ပိ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ န ဥပကပ္ပတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ…ပေ… သမ္မာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ မနုဿာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ…ပေ… ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယော ဒေဝါနံ အာဟာရော၊ တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ တေန သော တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ ဣဒမ္ပိ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ န ဥပကပ္ပတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ…ပေ… မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယော ပေတ္တိဝေသယိကာနံ သတ္တာနံ အာဟာရော၊ တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ တေန သော တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ ယံ ဝါ ပနဿ ဣတော အနုပဝေစ္ဆန္တိ မိတ္တာမစ္စာ ဝါ ဉာတိသာလောဟိတာ ဝါ၊ တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ တေန သော တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ ဣဒံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ ဥပကပ္ပတီတိ။

‘‘သစေ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ သော ပေတော ဉာတိသာလောဟိတော တံ ဌာနံ အနုပပန္နော ဟောတိ၊ ကော တံ ဒါနံ ပရိဘုဉ္ဇတီတိ? အညေပိဿ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပေတာ ဉာတိသာလောဟိတာ တံ ဌာနံ ဥပပန္နာ ဟောန္တိ၊ တေ တံ ဒါနံ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ။

‘‘သစေ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ သော စေဝ ပေတော ဉာတိသာလောဟိတော တံ ဌာနံ အနုပပန္နော ဟောတိ၊ အညေပိဿ ပေတာ ဉာတိသာလောဟိတာ တံ ဌာနံ အနုပပန္နာ ဟောန္တိ၊ ကော တံ ဒါနံ ပရိဘုဉ္ဇတီတိ? အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ ဗြာဟ္မဏ အနဝကာသော၊ ယံ တံ ဌာနံ ဝိဝိတ္တံ အဿ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ ယဒိဒံ ပေတေဟိ ဉာတိသာလောဟိတေဟိ။ အပိစ ဗြာဟ္မဏ ဒါယကောပိ အနိပ္ဖလော’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၁၇၇)။

ဆဋ္ဌဂါထာပရဒ္ဓသတ္တမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၆-၇။ ဧဝံ ဘဂဝါ ရညော မာဂဓဿ ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာနံ ပုဗ္ဗဉာတီနံ သမ္ပတ္တိံ နိဿာယ ထောမေန္တော ‘‘ဧတေ တေ၊ မဟာရာဇ၊ ဉာတီ ဣမာယ ဒါနသမ္ပဒါယ အတ္တမနာ ဧဝံ ထောမေန္တီ’’တိ ဒဿေန္တော –

‘‘စိရံ ဇီဝန္တု နော ဉာတီ၊ ယေသံ ဟေတု လဘာမသေ၊

အမှာကဉ္စ ကတာ ပူဇာ၊ ဒါယကာ စ အနိပ္ဖလာ’’တိ။ –

ဝတွာ ပုန တေသံ ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာနံ အညဿ ကသိဂေါရက္ခာဒိနော သမ္ပတ္တိပဋိလာဘကာရဏဿ အဘာဝံ ဣတော ဒိန္နေန ယာပနဘာဝဉ္စ ဒဿေန္တော ‘‘န ဟိ တတ္ထ ကသီ အတ္ထီ’’တိ ဆဋ္ဌဂါထာယ ပစ္ဆိမဒ္ဓံ ‘‘ဝဏိဇ္ဇာ တာဒိသီ’’တိ ဣမံ သတ္တမဂါထဉ္စ အာဟ။

တတြာယံ အတ္ထဝဏ္ဏနာ – န ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ တတ္ထ ပေတ္တိဝိသယေ ကသိ အတ္ထိ၊ ယံ နိဿာယ တေ ပေတာ သမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘေယျုံ။ ဂေါရက္ခေတ္ထ န ဝိဇ္ဇတီတိ န ကေဝလံ ကသိ ဧဝ၊ ဂေါရက္ခာပိ ဧတ္ထ ပေတ္တိဝိသယေ န ဝိဇ္ဇတိ၊ ယံ နိဿာယ တေ သမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘေယျုံ။ ဝဏိဇ္ဇာ တာဒိသီ နတ္ထီတိ ဝါဏိဇ္ဇာပိ တာဒိသီ နတ္ထိ၊ ယာ တေသံ သမ္ပတ္တိပဋိလာဘဟေတု ဘဝေယျ။ ဟိရညေန ကယာကယန္တိ ဟိရညေန ကယဝိက္ကယမ္ပိ တတ္ထ တာဒိသံ နတ္ထိ၊ ယံ တေသံ သမ္ပတ္တိပဋိလာဘဟေတု ဘဝေယျ။ ဣတော ဒိန္နေန ယာပေန္တိ၊ ပေတာ ကာလဂတာ တဟိန္တိ ကေဝလံ ပန ဣတော ဉာတီဟိ ဝါ မိတ္တာမစ္စေဟိ ဝါ ဒိန္နေန ယာပေန္တိ၊ အတ္တဘာဝံ ဂမေန္တိ။ ပေတာတိ ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာ သတ္တာ။ ကာလဂတာတိ အတ္တနော မရဏကာလေန ဂတာ၊ ‘‘ကာလကတာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ကတကာလာ ကတမရဏာတိ အတ္ထော။ တဟိန္တိ တသ္မိံ ပေတ္တိဝိသယေ။

အဋ္ဌမနဝမဂါထာဒွယဝဏ္ဏနာ

၈-၉။ ဧဝံ ‘‘ဣတော ဒိန္နေန ယာပေန္တိ၊ ပေတာ ကာလဂတာ တဟိ’’န္တိ ဝတွာ ဣဒါနိ ဥပမာဟိ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော ‘‘ဥန္နမေ ဥဒကံ ဝုဋ္ဌ’’န္တိ ဣဒံ ဂါထာဒွယမာဟ။

တဿတ္ထော – ယထာ ဥန္နတေ ထလေ ဥဿာဒေ ဘူမိဘာဂေ မေဃေဟိ အဘိဝုဋ္ဌံ ဥဒကံ နိန္နံ ပဝတ္တတိ၊ ယော ယော ဘူမိဘာဂေါ နိန္နော ဩဏတော၊ တံ တံ ပဝတ္တတိ ဂစ္ဆတိ ပါပုဏာတိ၊ ဧဝမေဝ ဣတော ဒိန္နံ ဒါနံ ပေတာနံ ဥပကပ္ပတိ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ပါတုဘဝတီတိ အတ္ထော။ နိန္နမိဝ ဟိ ဥဒကပ္ပဝတ္တိယာ ဌာနံ ပေတလောကော ဒါနုပကပ္ပနာယ။ ယထာဟ – ‘‘ဣဒံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ ဥပကပ္ပတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၁၇၇)။ ယထာ စ ကန္ဒရပဒရသာခါပသာခကုသောဗ္ဘမဟာသောဗ္ဘသန္နိပါတေဟိ ဝါရိဝဟာ မဟာနဇ္ဇော ပူရာ ဟုတွာ သာဂရံ ပရိပူရေန္တိ၊ ဧဝမ္ပိ ဣတော ဒိန္နဒါနံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပေတာနံ ဥပကပ္ပတီတိ။

ဒသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁၀။ ဧဝံ ဘဂဝါ ‘‘ဣတော ဒိန္နေန ယာပေန္တိ၊ ပေတာ ကာလဂတာ တဟိ’’န္တိ ဣမံ အတ္ထံ ဥပမာဟိ ပကာသေတွာ ပုန ယသ္မာ တေ ပေတာ ‘‘ဣတော ကိဉ္စိ လစ္ဆာမာ’’တိ အာသာဘိဘူတာ ဉာတိဃရံ အာဂန္တွာပိ ‘‘ဣဒံ နာမ နော ဒေထာ’’တိ ယာစိတုံ အသမတ္ထာ၊ တသ္မာ တေသံ ဣမာနိ အနုဿရဏဝတ္ထူနိ အနုဿရန္တော ကုလပုတ္တော ဒက္ခိဏံ ဒဇ္ဇာတိ ဒဿေန္တော ‘‘အဒါသိ မေ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။

တဿတ္ထော – ‘‘ဣဒံ နာမ မေ ဓနံ ဝါ ဓညံ ဝါ အဒါသီ’’တိ စ၊ ‘‘ဣဒံ နာမ မေ ကိစ္စံ အတ္တနာ ဥယျောဂမာပဇ္ဇန္တော အကာသီ’’တိ စ၊ ‘‘အမု မေ မာတိတော ဝါ ပိတိတော ဝါ သမ္ဗန္ဓတ္တာ ဉာတီ’’တိ စ သိနေဟဝသေန တာဏသမတ္ထတာယ ‘‘မိတ္တာ’’တိ စ၊ ‘‘အသုကော မေ သဟ ပံသုကီဠကော သခါ’’တိ စ ဧဝံ သဗ္ဗမနုဿရန္တော ပေတာနံ ဒက္ခိဏံ ဒဇ္ဇာ၊ ဒါနံ နိယျာတေယျာတိ။ အပရော ပါဌော ‘‘ပေတာနံ ဒက္ခိဏာ ဒဇ္ဇာ’’တိ။ တဿတ္ထော – ဒါတဗ္ဗာတိ ဒဇ္ဇာ။ ကာ သာ? ပေတာနံ ဒက္ခိဏာ၊ တေနေဝ ‘‘အဒါသိ မေ’’တိအာဒိနာ နယေန ပုဗ္ဗေ ကတမနုဿရံ အနုဿရတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကရဏဝစနပ္ပသင်္ဂေ ပစ္စတ္တဝစနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧကာဒသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁၁။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပေတာနံ ဒက္ခိဏာနိယျာတနေ ကာရဏဘူတာနိ အနုဿရဏဝတ္ထူနိ ဒဿေန္တော –

‘‘အဒါသိ မေ အကာသိ မေ၊ ဉာတိမိတ္တာ သခါ စ မေ၊

ပေတာနံ ဒက္ခိဏံ ဒဇ္ဇာ၊ ပုဗ္ဗေ ကတမနုဿရ’’န္တိ။ –

ဝတွာ ပုန ယေ ဉာတိမရဏေန ရုဏ္ဏသောကာဒိပရာ ဧဝ ဟုတွာ တိဋ္ဌန္တိ၊ န တေသံ အတ္ထာယ ကိဉ္စိ ဒေန္တိ၊ တေသံ တံ ရုဏ္ဏသောကာဒိ ကေဝလံ အတ္တပရိတာပနမေဝ ဟောတိ၊ န ပေတာနံ ကိဉ္စိ အတ္ထံ နိပ္ဖာဒေတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘န ဟိ ရုဏ္ဏံ ဝါ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။

တတ္ထ ရုဏ္ဏန္တိ ရောဒနာ ရောဒိတတ္တံ အဿုပါတနံ၊ ဧတေန ကာယပရိဿမံ ဒဿေတိ။ သောကောတိ သောစနာ သောစိတတ္တံ၊ ဧတေန စိတ္တပရိဿမံ ဒဿေတိ။ ယာ စညာတိ ယာ စ ရုဏ္ဏသောကေဟိ အညာ။ ပရိဒေဝနာတိ ဉာတိဗျသနေန ဖုဋ္ဌဿ လာလပ္ပနာ၊ ‘‘ကဟံ ဧကပုတ္တက ပိယ မနာပါ’’တိ ဧဝမာဒိနာ နယေန ဂုဏသံဝဏ္ဏနာ၊ ဧတေန ဝစီပရိဿမံ ဒဿေတိ။

ဒွါဒသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁၂။ ဧဝံ ဘဂဝါ ‘‘ရုဏ္ဏံ ဝါ သောကော ဝါ ယာ စညာ ပရိဒေဝနာ၊ သဗ္ဗမ္ပိ တံ ပေတာနံ အတ္ထာယ န ဟောတိ၊ ကေဝလန္တု အတ္တာနံ ပရိတာပနမတ္တမေဝ၊ ဧဝံ တိဋ္ဌန္တိ ဉာတယော’’တိ ရုဏ္ဏာဒီနံ နိရတ္ထကဘာဝံ ဒဿေတွာ ပုန မာဂဓရာဇေန ယာ ဒက္ခိဏာ ဒိန္နာ၊ တဿာ သာတ္ထကဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘အယဉ္စ ခေါ ဒက္ခိဏာ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။

တဿတ္ထော – အယဉ္စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဒက္ခိဏာ တယာ အဇ္ဇ အတ္တနော ဉာတိဂဏံ ဥဒ္ဒိဿ ဒိန္နာ ၊ သာ ယသ္မာ သင်္ဃော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ၊ တသ္မာ သင်္ဃမှိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ အဿ ပေတဇနဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ ဥပကပ္ပတိ သမ္ပဇ္ဇတိ ဖလတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥပကပ္ပတီတိ စ ဌာနသော ဥပကပ္ပတိ၊ တံခဏံယေဝ ဥပကပ္ပတိ၊ န စိရေန။ ယထာ ဟိ တံခဏညေဝ ပဋိဘန္တံ ‘‘ဌာနသောဝေတံ တထာဂတံ ပဋိဘာတီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝမိဓာပိ တံခဏံယေဝ ဥပကပ္ပန္တာ ‘‘ဌာနသော ဥပကပ္ပတီ’’တိ ဝုတ္တာ။ ယံ ဝါ တံ ‘‘ဣဒံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ ဥပကပ္ပတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၁၇၇) ဝုတ္တံ၊ တတ္ထ ခုပ္ပိပါသိကဝန္တာသပရဒတ္တူပဇီဝိနိဇ္ဈာမတဏှိကာဒိဘေဒဘိန္နေ ဌာနေ ဥပကပ္ပတီတိ ဝုတ္တံ ယထာ ကဟာပဏံ ဒေန္တော ‘‘ကဟာပဏသော ဒေတီ’’တိ လောကေ ဝုစ္စတိ။ ဣမသ္မိဉ္စ အတ္ထဝိကပ္ပေ ဥပကပ္ပတီတိ ပါတုဘဝတိ၊ နိဗ္ဗတ္တတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တေရသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁၃။ ဧဝံ ဘဂဝါ ရညာ ဒိန္နာယ ဒက္ခိဏာယ သာတ္ထကဘာဝံ ဒဿေန္တော –

‘‘အယဉ္စ ခေါ ဒက္ခိဏာ ဒိန္နာ၊ သင်္ဃမှိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ၊

ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယဿ၊ ဌာနသော ဥပကပ္ပတီ’’တိ။ –

ဝတွာ ပုန ယသ္မာ ဣမံ ဒက္ခိဏံ ဒေန္တေန ဉာတီနံ ဉာတီဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စကရဏဝသေန ဉာတိဓမ္မော နိဒဿိတော၊ ဗဟုဇနဿ ပါကဋီကတော၊ နိဒဿနံ ဝါ ကတော၊ တုမှေဟိပိ ဉာတီနံ ဧဝမေဝ ဉာတီဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စကရဏဝသေန ဉာတိဓမ္မော ပရိပူရေတဗ္ဗော၊ န နိရတ္ထကေဟိ ရုဏ္ဏာဒီဟိ အတ္တာ ပရိတာပေတဗ္ဗောတိ စ ပေတေ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အဓိဂမေန္တေန ပေတာနံ ပူဇာ ကတာ ဥဠာရာ၊ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အန္နပါနာဒီဟိ သန္တပ္ပေန္တေန ဘိက္ခူနံ ဗလံ အနုပဒိန္နံ၊ အနုကမ္ပာဒိဂုဏပရိဝါရဉ္စ စာဂစေတနံ နိဗ္ဗတ္တေန္တေန အနပ္ပကံ ပုညံ ပသုတံ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ ဣမေဟိ ယထာဘုစ္စဂုဏေဟိ ရာဇာနံ သမ္ပဟံသေန္တော –

‘‘သော ဉာတိဓမ္မော စ အယံ နိဒဿိတော၊

ပေတာန ပူဇာ စ ကတာ ဥဠာရာ၊

ဗလဉ္စ ဘိက္ခူနမနုပ္ပဒိန္နံ၊

တုမှေဟိ ပုညံ ပသုတံ အနပ္ပက’’န္တိ။ –

ဣမာယ ဂါထာယ ဒေသနံ ပရိယောသာပေတိ။

အထ ဝါ ‘‘သော ဉာတိဓမ္မော စ အယံ နိဒဿိတော’’တိ ဣမိနာ ဂါထာပဒေန ဘဂဝါ ရာဇာနံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတိ။ ဉာတိဓမ္မနိဒဿနမေဝ ဟိ ဧတ္ထ သန္ဒဿနံ ပေတာန ပူဇာ စ ကတာ ဥဠာရာတိ ဣမိနာ သမာဒပေတိ။ ဥဠာရာတိ ပသံသနမေဝ ဟိ ဧတ္ထ ပုနပ္ပုနံ ပူဇာကရဏေ သမာဒပနံ။ ဗလဉ္စ ဘိက္ခူနမနုပ္ပဒိန္နန္တိ ဣမိနာ သမုတ္တေဇေတိ။ ဗလာနုပ္ပဒါနမေဝ ဟိ ဧတ္ထ ဧဝံ ဒါနံ၊ ဗလာနုပ္ပဒါနတာတိ တဿ ဥဿာဟဝဍ္ဎနေန သမုတ္တေဇနံ။ တုမှေဟိ ပုညံ ပသုတံ အနပ္ပကန္တိ ဣမိနာ သမ္ပဟံသေတိ။ ပုညပ္ပသုတကိတ္တနမေဝ ဟိ ဧတ္ထ တဿ ယထာဘုစ္စဂုဏသံဝဏ္ဏနဘာဝေန သမ္ပဟံသနဇနနတော သမ္ပဟံသနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဒေသနာပရိယောသာနေ စ ပေတ္တိဝိသယူပပတ္တိအာဒီနဝသံဝဏ္ဏနေန သံဝိဂ္ဂါနံ ယောနိသော ပဒဟတံ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ။ ဒုတိယဒိဝသေပိ ဘဂဝါ ဒေဝမနုဿာနံ ဣဒမေဝ တိရောကုဋ္ဋံ ဒေသေသိ၊ ဧဝံ ယာဝ သတ္တမဒိဝသာ တာဒိသော ဧဝ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသီတိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒကပါဌ-အဋ္ဌကထာယ

တိရောကုဋ္ဋသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။