📜

၈။ နိဓိကဏ္ဍသုတ္တဝဏ္ဏနာ

နိက္ခေပကာရဏံ

ဣဒါနိ ¶ ယဒိဒံ တိရောကုဋ္ဋာနန္တရံ ‘‘နိဓိံ နိဓေတိ ပုရိသော’’တိအာဒိနာ နိဓိကဏ္ဍံ နိက္ခိတ္တံ၊ တဿ –

‘‘ဘာသိတွာ ¶ နိဓိကဏ္ဍဿ၊ ဣဓ နိက္ခေပကာရဏံ၊

အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဉ္စ ဒီပေတွာ၊ ကရိဿာမတ္ထဝဏ္ဏနံ’’။

တတ္ထ ဣဓ နိက္ခေပကာရဏံ တာဝဿ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒဉှိ နိဓိကဏ္ဍံ ဘဂဝတာ ဣမိနာ အနုက္ကမေန အဝုတ္တမ္ပိ ယသ္မာ အနုမောဒနဝသေန ဝုတ္တဿ တိရောကုဋ္ဋဿ မိထုနဘူတံ၊ တသ္မာ ဣဓ နိက္ခိတ္တံ။ တိရောကုဋ္ဋေန ဝါ ပုညဝိရဟိတာနံ ဝိပတ္တိံ ဒဿေတွာ ဣမိနာ ကတပုညာနံ သမ္ပတ္တိဒဿနတ္ထမ္ပိ ဣဒံ ဣဓ နိက္ခိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒမဿ ဣဓ နိက္ခေပကာရဏံ။

သုတ္တဋ္ဌုပ္ပတ္တိ

အဋ္ဌုပ္ပတ္တိ ပနဿ – သာဝတ္ထိယံ ကိရ အညတရော ကုဋုမ္ဗိကော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ။ သော စ သဒ္ဓါ ဟောတိ ပသန္နော၊ ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ။ သော ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါနံ ဒေတိ။ တေန စ သမယေန ရာဇာ ဓနတ္ထိကော ဟောတိ၊ သော တဿ သန္တိကေ ပုရိသံ ပေသေသိ ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဘဏေ၊ ဣတ္ထန္နာမံ ကုဋုမ္ဗိကံ အာနေဟီ’’တိ။ သော ဂန္တွာ တံ ကုဋုမ္ဗိကံ အာဟ ‘‘ရာဇာ တံ ဂဟပတိ အာမန္တေတီ’’တိ။ ကုဋုမ္ဗိကော သဒ္ဓါဒိဂုဏသမန္နာဂတေန ¶ စေတသာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိဝိသန္တော အာဟ ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဘော ပုရိသ၊ ပစ္ဆာ အာဂမိဿာမိ၊ ဣဒါနိ တာဝမှိ နိဓိံ နိဓေန္တော ဌိတော’’တိ။ အထ ဘဂဝါ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော တမေဝ ပုညသမ္ပဒံ ပရမတ္ထတော နိဓီတိ ဒဿေတုံ တဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ အနုမောဒနတ္ထံ ‘‘နိဓိံ နိဓေတိ ပုရိသော’’တိ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ။ အယမဿ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိ။

ဧဝမဿ ¶ –

‘‘ဘာသိတွာ နိဓိကဏ္ဍဿ၊ ဣဓ နိက္ခေပကာရဏံ၊

အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဉ္စ ဒီပေတွာ၊ ကရိဿာမတ္ထဝဏ္ဏနံ’’။

ပဌမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁။ တတ္ထ နိဓိံ နိဓေတိ ပုရိသောတိ နိဓီယတီတိ နိဓိ၊ ဌပီယတိ ရက္ခီယတိ ဂေါပီယတီတိ အတ္ထော။ သော စတုဗ္ဗိဓော ထာဝရော၊ ဇင်္ဂမော၊ အင်္ဂသမော၊ အနုဂါမိကောတိ။ တတ္ထ ထာဝရော နာမ ဘူမိဂတံ ဝါ ဝေဟာသဋ္ဌံ ဝါ ဟိရညံ ဝါ ¶ သုဝဏ္ဏံ ဝါ ခေတ္တံ ဝါ ဝတ္ထု ဝါ၊ ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ဧဝရူပံ ဣရိယာပထဝိရဟိတံ၊ အယံ ထာဝရော နိဓိ။ ဇင်္ဂမော နာမ ဒါသိဒါသံ ဟတ္ထိဂဝဿဝဠဝံ အဇေဠကံ ကုက္ကုဋသူကရံ ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ဧဝရူပံ ဣရိယာပထပဋိသံယုတ္တံ။ အယံ ဇင်္ဂမော နိဓိ အင်္ဂသမော နာမ ကမ္မာယတနံ၊ သိပ္ပာယတနံ၊ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနံ၊ ဗာဟုသစ္စံ၊ ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ဧဝရူပံ သိက္ခိတွာ ဂဟိတံ အင်္ဂပစ္စင်္ဂမိဝ အတ္တဘာဝပ္ပဋိဗဒ္ဓံ၊ အယံ အင်္ဂသမော နိဓိ။ အနုဂါမိကော နာမ ဒါနမယံ ပုညံ သီလမယံ ဘာဝနာမယံ ဓမ္မဿဝနမယံ ဓမ္မဒေသနာမယံ၊ ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ဧဝရူပံ ပုညံ တတ္ထ တတ္ထ အနုဂန္တွာ ဝိယ ဣဋ္ဌဖလမနုပ္ပဒေတိ၊ အယံ အနုဂါမိကော နိဓိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ထာဝရော အဓိပ္ပေတော။

နိဓေတီတိ ဌပေတိ ပဋိသာမေတိ ဂေါပေတိ။ ပုရိသောတိ မနုဿော။ ကာမဉ္စ ပုရိသောပိ ဣတ္ထီပိ ပဏ္ဍကောပိ နိဓိံ နိဓေတိ၊ ဣဓ ပန ပုရိသသီသေန ဒေသနာ ကတာ၊ အတ္ထတော ပန တေသမ္ပိ ဣဓ သမောဓာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဂမ္ဘီရေ ဩဒကန္တိကေတိ ဩဂါဟေတဗ္ဗဋ္ဌေန ဂမ္ဘီရံ၊ ဥဒကဿ အန္တိကဘာဝေန ဩဒကန္တိကံ။ အတ္ထိ ဂမ္ဘီရံ န ဩဒကန္တိကံ ဇင်္ဂလေ ဘူမိဘာဂေ သတိကပေါရိသော အာဝါဋော ဝိယ၊ အတ္ထိ ဩဒကန္တိကံ န ဂမ္ဘီရံ နိန္နေ ပလ္လလေ ဧကဒွိဝိဒတ္ထိကော အာဝါဋော ဝိယ၊ အတ္ထိ ဂမ္ဘီရဉ္စေဝ ဩဒကန္တိကဉ္စ ¶ ဇင်္ဂလေ ဘူမိဘာဂေ ယာဝ ဣဒါနိ ဥဒကံ အာဂမိဿတီတိ၊ တာဝ ခတော အာဝါဋော ဝိယ။ တံ သန္ဓာယ ဣဒံ ဝုတ္တံ ‘‘ဂမ္ဘီရေ ဩဒကန္တိကေ’’တိ။ အတ္ထေ ကိစ္စေ သမုပ္ပန္နေတိ အတ္ထာ အနပေတန္တိ အတ္ထံ၊ အတ္ထာဝဟံ ဟိတာဝဟန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကာတဗ္ဗန္တိ ကိစ္စံ၊ ကိဉ္စိဒေဝ ကရဏီယန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥပ္ပန္နံ ဧဝ သမုပ္ပန္နံ၊ ကတ္တဗ္ဗဘာဝေန ဥပဋ္ဌိတန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တသ္မိံ အတ္ထေ ကိစ္စေ သမုပ္ပန္နေ။ အတ္ထာယ မေ ဘဝိဿတီတိ နိဓာနပ္ပယောဇနနိဒဿနမေတံ။ ဧတဒတ္ထဉှိ သော နိဓေတိ ‘‘အတ္ထာဝဟေ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ကရဏီယေ သမုပ္ပန္နေ အတ္ထာယ မေ ဘဝိဿတိ၊ တဿ မေ ကိစ္စဿ နိပ္ဖတ္တိယာ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ကိစ္စနိပ္ဖတ္တိယေဝ ဟိ တဿ ကိစ္စေ သမုပ္ပန္နေ အတ္ထောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဒုတိယဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ¶ နိဓာနပ္ပယောဇနံ ဒဿေန္တော အတ္ထာဓိဂမာဓိပ္ပာယံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အနတ္ထာပဂမာဓိပ္ပာယံ ဒဿေတုမာဟ –

၂။ ‘‘ရာဇတော ¶ ဝါ ဒုရုတ္တဿ၊ စောရတော ပီဠိတဿ ဝါ။

ဣဏဿ ဝါ ပမောက္ခာယ၊ ဒုဗ္ဘိက္ခေ အာပဒါသု ဝါ’’တိ။

တဿတ္ထော ‘‘အတ္ထာယ မေ ဘဝိဿတီ’’တိ စ ‘‘ဣဏဿ ဝါ ပမောက္ခာယာ’’တိ စ ဧတ္ထ ဝုတ္တေဟိ ဒွီဟိ ဘဝိဿတိပမောက္ခာယ-ပဒေဟိ သဒ္ဓိံ ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထာယံ ယောဇနာ – န ကေဝလံ အတ္ထာယ မေ ဘဝိဿတီတိ ဧဝ ပုရိသော နိဓိံ နိဓေတိ၊ ကိန္တု ‘‘အယံ စောရော’’တိ ဝါ ‘‘ပါရဒါရိကော’’တိ ဝါ ‘‘သုင်္ကဃာတကော’’တိ ဝါ ဧဝမာဒိနာ နယေန ပစ္စတ္ထိကေဟိ ပစ္စာမိတ္တေဟိ ဒုရုတ္တဿ မေ သတော ရာဇတော ဝါ ပမောက္ခာယ ဘဝိဿတိ၊ သန္ဓိစ္ဆေဒါဒီဟိ ဓနဟရဏေန ဝါ၊ ‘‘ဧတ္တကံ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ ဒေဟီ’’တိ ဇီဝဂ္ဂါဟေန ဝါ စောရေဟိ မေ ပီဠိတဿ သတော စောရတော ဝါ ပမောက္ခာယ ဘဝိဿတိ။ သန္တိ မေ ဣဏာယိကာ၊ တေ မံ ‘‘ဣဏံ ဒေဟီ’’တိ စောဒေဿန္တိ၊ တေဟိ မေ စောဒိယမာနဿ ဣဏဿ ဝါ ပမောက္ခာယ ဘဝိဿတိ။ ဟောတိ သော သမယော၊ ယံ ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဟောတိ ဒုဿဿံ ဒုလ္လဘပိဏ္ဍံ၊ တတ္ထ န သုကရံ အပ္ပဓနေန ယာပေတုံ၊ တထာဝိဓေ အာဂတေ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဝါ မေ ဘဝိဿတိ ¶ ။ ယထာရူပါ အာပဒါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အဂ္ဂိတော ဝါ ဥဒကတော ဝါ အပ္ပိယဒါယာဒတော ဝါ၊ တထာရူပါသု ဝါ ဥပ္ပန္နာသု အာပဒါသု မေ ဘဝိဿတီတိပိ ပုရိသော နိဓိံ နိဓေတီတိ။

ဧဝံ အတ္ထာဓိဂမာဓိပ္ပာယံ အနတ္ထာပဂမာဓိပ္ပာယဉ္စာတိ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ ဒုဝိဓံ နိဓာနပ္ပယောဇနံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တမေဝ ဒုဝိဓံ ပယောဇနံ နိဂမေန္တော အာဟ –

‘‘ဧတဒတ္ထာယ လောကသ္မိံ၊ နိဓိ နာမ နိဓီယတီ’’တိ။

တဿတ္ထော – ယွာယံ ‘‘အတ္ထာယ မေ ဘဝိဿတီ’’တိ စ ‘‘ရာဇတော ဝါ ဒုရုတ္တဿာ’’တိ ဧဝမာဒီဟိ စ အတ္ထာဓိဂမော အနတ္ထာပဂမော စ ဒဿိတော။ ဧတဒတ္ထာယ ဧတေသံ နိပ္ဖာဒနတ္ထာယ ဣမသ္မိံ ¶ ဩကာသလောကေ ယော ကောစိ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိဘေဒေါ နိဓိ နာမ နိဓီယတိ ဌပီယတိ ပဋိသာမီယတီတိ။

တတိယဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဣဒါနိ ¶ ယသ္မာ ဧဝံ နိဟိတောပိ သော နိဓိ ပုညဝတံယေဝ အဓိပ္ပေတတ္ထသာဓကော ဟောတိ၊ န အညေသံ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒီပေန္တော အာဟ –

၃။ ‘‘တာဝဿုနိဟိတော သန္တော၊ ဂမ္ဘီရေ ဩဒကန္တိကေ။

န သဗ္ဗော သဗ္ဗဒါ ဧဝ၊ တဿ တံ ဥပကပ္ပတီ’’တိ။

တဿတ္ထော – သော နိဓိ တာဝ သုနိဟိတော သန္တော၊ တာဝ သုဋ္ဌု နိခဏိတွာ ဌပိတော သမာနောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကီဝ သုဋ္ဌူတိ? ဂမ္ဘီရေ ဩဒကန္တိကေ၊ ယာဝ ဂမ္ဘီရေ ဩဒကန္တိကေ နိဟိတောတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ၊ တာဝ သုဋ္ဌူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န သဗ္ဗော သဗ္ဗဒါ ဧဝ၊ တဿ တံ ဥပကပ္ပတီတိ ယေန ပုရိသေန နိဟိတော၊ တဿ သဗ္ဗောပိ သဗ္ဗကာလံ န ဥပကပ္ပတိ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ယထာဝုတ္တကိစ္စကရဏသမတ္ထော န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကိန္တု ကောစိဒေဝ ကဒါစိဒေဝ ဥပကပ္ပတိ၊ နေဝ ဝါ ဥပကပ္ပတီတိ။ ဧတ္ထ စ န္တိ ပဒပူရဏမတ္တေ နိပါတော ဒဋ္ဌဗ္ဗော ‘‘ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော’’တိ ဧဝမာဒီသု (မ။ နိ။ ၂။၁၈-၁၉၊ ၃။၁၅၄) ဝိယ။ လိင်္ဂဘေဒံ ဝါ ကတွာ ‘‘သော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ဟိ ဝုစ္စမာနေ သော အတ္ထော သုခံ ဗုဇ္ဈတီတိ။

စတုတ္ထပဉ္စမဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ¶ ‘‘န သဗ္ဗော သဗ္ဗဒါ ဧဝ၊ တဿ တံ ဥပကပ္ပတီ’’တိ ဝတွာ ဣဒါနိ ယေဟိ ကာရဏေဟိ န ဥပကပ္ပတိ၊ တာနိ ဒဿေန္တော အာဟ –

၄။ ‘‘နိဓိ ဝါ ဌာနာ စဝတိ၊ သညာ ဝါဿ ဝိမုယှတိ။

နာဂါ ဝါ အပနာမေန္တိ၊ ယသ္မာ ဝါပိ ဟရန္တိ နံ။

၅။ ‘‘အပ္ပိယာ ဝါပိ ဒါယာဒါ၊ ဥဒ္ဓရန္တိ အပဿတော’’တိ။

တဿတ္ထော ¶ – ယသ္မိံ ဌာနေ သုနိဟိတော ဟောတိ နိဓိ၊ သော ဝါ နိဓိ တမှာ ဌာနာ စဝတိ အပေတိ ဝိဂစ္ဆတိ၊ အစေတနောပိ သမာနော ပုညက္ခယဝသေန အညံ ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။ သညာ ဝါ အဿ ဝိမုယှတိ၊ ယသ္မိံ ဌာနေ နိဟိတော နိဓိ၊ တံ န ဇာနာတိ၊ အဿ ပုညက္ခယစောဒိတာ နာဂါ ဝါ တံ နိဓိံ အပနာမေန္တိ အညံ ဌာနံ ဂမေန္တိ။ ယက္ခာ ဝါပိ ဟရန္တိ ယေနိစ္ဆကံ အာဒါယ ¶ ဂစ္ဆန္တိ။ အပဿတော ဝါ အဿ အပ္ပိယာ ဝါ ဒါယာဒါ ဘူမိံ ခဏိတွာ တံ နိဓိံ ဥဒ္ဓရန္တိ။ ဧဝမဿ ဧတေဟိ ဌာနာ စဝနာဒီဟိ ကာရဏေဟိ သော နိဓိ န ဥပကပ္ပတီတိ။

ဧဝံ ဌာနာ စဝနာဒီနိ လောကသမ္မတာနိ အနုပကပ္ပနကာရဏာနိ ဝတွာ ဣဒါနိ ယံ တံ ဧတေသမ္ပိ ကာရဏာနံ မူလဘူတံ ဧကညေဝ ပုညက္ခယသညိတံ ကာရဏံ၊ တံ ဒဿေန္တော အာဟ –

‘‘ယဒါ ပုညက္ခယော ဟောတိ၊ သဗ္ဗမေတံ ဝိနဿတီ’’တိ။

တဿတ္ထော – ယသ္မိံ သမယေ ဘောဂသမ္ပတ္တိနိပ္ဖာဒကဿ ပုညဿ ခယော ဟောတိ၊ ဘောဂပါရိဇုညသံဝတ္တနိကမပုညမောကာသံ ကတွာ ဌိတံ ဟောတိ၊ အထ ယံ နိဓိံ နိဓေန္တေန နိဟိတံ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိဓနဇာတံ၊ သဗ္ဗမေတံ ဝိနဿတီတိ။

ဆဋ္ဌဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ဘဂဝါ တေန တေန အဓိပ္ပာယေန နိဟိတမ္ပိ ယထာဓိပ္ပာယံ အနုပကပ္ပန္တံ နာနပ္ပကာရေဟိ နဿနဓမ္မံ လောကသမ္မတံ နိဓိံ ဝတွာ ဣဒါနိ ယံ ပုညသမ္ပဒံ ပရမတ္ထတော နိဓီတိ ဒဿေတုံ တဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ အနုမောဒနတ္ထမိဒံ နိဓိကဏ္ဍမာရဒ္ဓံ၊ တံ ဒဿေန္တော အာဟ –

၆။ ‘‘ယဿ ဒါနေန သီလေန၊ သံယမေန ဒမေန စ။

နိဓီ သုနိဟိတော ဟောတိ၊ ဣတ္ထိယာ ပုရိသဿ ဝါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဒါနန္တိ ‘‘ဒါနဉ္စ ဓမ္မစရိယာ စာ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ သီလန္တိ ကာယိကဝါစသိကော အဝီတိက္ကမော။ ပဉ္စင်္ဂဒသင်္ဂပါတိမောက္ခသံဝရာဒိ ဝါ သဗ္ဗမ္ပိ သီလံ ဣဓ သီလန္တိ အဓိပ္ပေတံ။ သံယမောတိ သံယမနံ သံယမော၊ စေတသော နာနာရမ္မဏဂတိနိဝါရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ သမာဓိဿေတံ အဓိဝစနံ။ ယေန သံယမေန သမန္နာဂတော ‘‘ဟတ္ထသံယတော၊ ပါဒသံယတော၊ ဝါစာသံယတော၊ သံယတုတ္တမော’’တိ ဧတ္ထ သံယတုတ္တမောတိ ဝုတ္တော။ အပရေ အာဟု ‘‘သံယမနံ သံယမော၊ သံဝရဏန္တိ ¶ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ဣန္ဒြိယသံဝရဿေတံ အဓိဝစန’’န္တိ။ ဒမောတိ ဒမနံ၊ ကိလေသူပသမနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ပညာယေတံ အဓိဝစနံ။ ပညာ ဟိ ကတ္ထစိ ပညာတွေဝ ¶ ဝုစ္စတိ ‘‘သုဿူသာ လဘတေ ပည’’န္တိ ဧဝမာဒီသု (သံ။ နိ။ ၁။၂၄၆၊ သု။ နိ။ ၁၈၈)။ ကတ္ထစိ ဓမ္မောတိ ‘‘သစ္စံ ဓမ္မော ဓိတိ စာဂေါ’’တိ ဧဝမာဒီသု။ ကတ္ထစိ ဒမောတိ ‘‘ယဒိ သစ္စာ ဒမာ စာဂါ၊ ခန္တျာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတီ’’တိအာဒီသု။

ဧဝံ ဒါနာဒီနိ ဉတွာ ဣဒါနိ ဧဝံ ဣမိဿာ ဂါထာယ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော – ယဿ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသဿ ဝါ ဒါနေန သီလေန သံယမေန ဒမေန စာတိ ဣမေဟိ စတူဟိ ဓမ္မေဟိ ယထာ ဟိရညေန သုဝဏ္ဏေန မုတ္တာယ မဏိနာ ဝါ ဓနမယော နိဓိ တေသံ သုဝဏ္ဏာဒီနံ ဧကတ္ထ ပက္ခိပနေန နိဓီယတိ၊ ဧဝံ ပုညမယော နိဓိ တေသံ ဒါနာဒီနံ ဧကစိတ္တသန္တာနေ စေတိယာဒိမှိ ဝါ ဝတ္ထုမှိ သုဋ္ဌု ကရဏေန သုနိဟိတော ဟောတီတိ။

သတ္တမဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ဘဂဝါ ‘‘ယဿ ဒါနေနာ’’တိ ဣမာယ ဂါထာယ ပုညသမ္ပဒါယ ပရမတ္ထတော နိဓိဘာဝံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယတ္ထ နိဟိတော၊ သော နိဓိ သုနိဟိတော ဟောတိ၊ တံ ဝတ္ထုံ ဒဿေန္တော အာဟ –

၇။ ‘‘စေတိယမှိ စ သင်္ဃေ ဝါ၊ ပုဂ္ဂလေ အတိထီသု ဝါ။

မာတရိ ပိတရိ စာပိ၊ အထော ဇေဋ္ဌမှိ ဘာတရီ’’တိ။

တတ္ထ စယိတဗ္ဗန္တိ စေတိယံ၊ ပူဇေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ စိတတ္တာ ဝါ စေတိယံ။ တံ ပနေတံ စေတိယံ တိဝိဓံ ဟောတိ ပရိဘောဂစေတိယံ ¶ ၊ ဥဒ္ဒိဿကစေတိယံ၊ ဓာတုကစေတိယန္တိ။ တတ္ထ ဗောဓိရုက္ခော ပရိဘောဂစေတိယံ၊ ဗုဒ္ဓပဋိမာ ဥဒ္ဒိဿကစေတိယံ၊ ဓာတုဂဗ္ဘထူပါ သဓာတုကာ ဓာတုကစေတိယံ။ သင်္ဃောတိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခါဒီသု ယော ကောစိ။ ပုဂ္ဂလောတိ ဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတေသု ယော ကောစိ။ နတ္ထိ အဿ တိထိ၊ ယမှိ ဝါ တမှိ ဒိဝသေ အာဂစ္ဆတီတိ အတိထိ။ တင်္ခဏေ အာဂတပါဟုနကဿေတံ အဓိဝစနံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဧဝံ စေတိယာဒီနိ ဉတွာ ဣဒါနိ ဧဝံ ဣမိဿာ ဂါထာယ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော – ယော သော နိဓိ ‘‘သုနိဟိတော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တော၊ သော ဣမေသု ဝတ္ထူသု သုနိဟိတော ဟောတိ။ ကသ္မာ? ဒီဃရတ္တံ ¶ ဣဋ္ဌဖလာနုပ္ပဒါနသမတ္ထတာယ။ တထာ ဟိ အပ္ပကမ္ပိ စေတိယမှိ ဒတွာ ဒီဃရတ္တံ ဣဋ္ဌဖလလာဘိနော ဟောန္တိ။ ယထာဟ –

‘‘ဧကပုပ္ဖံ ¶ ယဇိတွာန၊ အသီတိကပ္ပကောဋိယော၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ပုပ္ဖဒါနဿိဒံ ဖလ’’န္တိ စ။

‘‘မတ္တာသုခပရိစ္စာဂါ၊ ပဿေ စေ ဝိပုလံ သုခ’’န္တိ စ။ (ဓ။ ပ။ ၂၉၀)၊

ဧဝံ ဒက္ခိဏာဝိသုဒ္ဓိဝေလာမသုတ္တာဒီသု ဝုတ္တနယေန သင်္ဃာဒိဝတ္ထူသုပိ ဒါနဖလဝိဘာဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယထာ စ စေတိယာဒီသု ဒါနဿ ပဝတ္တိ ဖလဝိဘူတိ စ ဒဿိတာ၊ ဧဝံ ယထာယောဂံ သဗ္ဗတ္ထ တံ တံ အာရဘိတွာ စာရိတ္တဝါရိတ္တဝသေန သီလဿ၊ ဗုဒ္ဓါနုဿတိဝသေန သံယမဿ၊ တဗ္ဗတ္ထုကဝိပဿနာမနသိကာရပစ္စဝေက္ခဏဝသေန ဒမဿ စ ပဝတ္တိ တဿ တဿ ဖလဝိဘူတိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အဋ္ဌမဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ဘဂဝါ ဒါနာဒီဟိ နိဓီယမာနဿ ပုညမယနိဓိနော စေတိယာဒိဘေဒံ ဝတ္ထုံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဧတေသု ဝတ္ထူသု သုနိဟိတဿ တဿ နိဓိနော ဂမ္ဘီရေ ဩဒကန္တိကေ နိဟိတနိဓိတော ဝိသေသံ ဒဿေန္တော အာဟ –

၈။ ‘‘ဧသော ¶ နိဓိ သုနိဟိတော၊ အဇေယျော အနုဂါမိကော။

ပဟာယ ဂမနီယေသု၊ ဧတံ အာဒါယ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

တတ္ထ ပုဗ္ဗပဒေန တံ ဒါနာဒီဟိ သုနိဟိတနိဓိံ နိဒ္ဒိသတိ ‘‘ဧသော နိဓိ သုနိဟိတော’’တိ။ အဇေယျောတိ ပရေဟိ ဇေတွာ ဂဟေတုံ န သက္ကာ၊ အစ္စေယျောတိပိ ပါဌော၊ တဿ အစ္စိတဗ္ဗော အစ္စနာရဟော ဟိတသုခတ္ထိကေန ဥပစိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ ဧတသ္မိဉ္စ ပါဌေ ဧသော နိဓိ အစ္စေယျောတိ သမ္ဗန္ဓိတွာ ပုန ‘‘ကသ္မာ’’တိ အနုယောဂံ ဒဿေတွာ ‘‘ယသ္မာ သုနိဟိတော အနုဂါမိကော’’တိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဣတရထာ ဟိ သုနိဟိတဿ အစ္စေယျတ္တံ ဝုတ္တံ ဘဝေယျ၊ န စ သုနိဟိတော အစ္စနီယော။ အစ္စိတော ဧဝ ဟိ သောတိ။ အနုဂစ္ဆတီတိ အနုဂါမိကော၊ ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တမ္ပိ တတ္ထ တတ္ထ ဖလဒါနေန န ဝိဇဟတီတိ အတ္ထော။

ပဟာယ ¶ ဂမနီယေသု ဧတံ အာဒါယ ဂစ္ဆတီတိ မရဏကာလေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ သဗ္ဗဘောဂေသု ပဟာယ ဂမနီယေသု ဧတံ နိဓိံ အာဒါယ ပရလောကံ ဂစ္ဆတီတိ အယံ ကိရ ဧတဿ အတ္ထော။ သော ပန န ယုဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ? ဘောဂါနံ ¶ အဂမနီယတော။ ပဟာတဗ္ဗာ ဧဝ ဟိ တေ တေ ဘောဂါ၊ န ဂမနီယာ၊ ဂမနီယာ ပန တေ တေ ဂတိဝိသေသာ။ ယတော ယဒိ ဧသ အတ္ထော သိယာ၊ ပဟာယ ဘောဂေ ဂမနီယေသု ဂတိဝိသေသေသု ဣတိ ဝဒေယျ။ တသ္မာ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘‘နိဓိ ဝါ ဌာနာ စဝတီ’’တိ ဧဝမာဒိနာ ပကာရေန ပဟာယ မစ္စံ ဘောဂေသု ဂစ္ဆန္တေသု ဧတံ အာဒါယ ဂစ္ဆတီတိ။ ဧသော ဟိ အနုဂါမိကတ္တာ တံ နပ္ပဇဟတီတိ။

တတ္ထ သိယာ ‘‘ဂမနီယေသူတိ ဧတ္ထ ဂန္တဗ္ဗေသူတိ အတ္ထော၊ န ဂစ္ဆန္တေသူ’’တိ။ တံ န ဧကံသတော ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယထာ ဟိ ‘‘အရိယာ နိယျာနိကာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၄၁) ဧတ္ထ နိယျန္တာတိ အတ္ထော၊ န နိယျာတဗ္ဗာတိ၊ ဧဝမိဓာပိ ဂစ္ဆန္တေသူတိ အတ္ထော၊ န ဂန္တဗ္ဗေသူတိ။

အထ ဝါ ယသ္မာ ဧသ မရဏကာလေ ကဿစိ ဒါတုကာမော ဘောဂေ အာမသိတုမ္ပိ န လဘတိ၊ တသ္မာ တေန တေ ဘောဂါ ပုဗ္ဗံ ကာယေန ¶ ပဟာတဗ္ဗာ၊ ပစ္ဆာ ဝိဟတာသေန စေတသာ ဂန္တဗ္ဗာ၊ အတိက္ကမိတဗ္ဗာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တသ္မာ ပုဗ္ဗံ ကာယေန ပဟာယ ပစ္ဆာ စေတသာ ဂမနီယေသု ဘောဂေသူတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ပုရိမသ္မိံ အတ္ထေ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မဝစနံ၊ ပဟာယ ဂမနီယေသု ဘောဂေသု ဧကမေဝေတံ ပုညနိဓိဝိဘဝံ တတော နီဟရိတွာ အာဒါယ ဂစ္ဆတီတိ။ ပစ္ဆိမေ အတ္ထေ ဘာဝေနဘာဝလက္ခဏေ ဘုမ္မဝစနံ။ ဘောဂါနဉှိ ဂမနီယဘာဝေန ဧတဿ နိဓိဿ အာဒါယ ဂမနီယဘာဝေါ လက္ခီယတီတိ။

နဝမဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ဘဂဝါ ဣမဿ ပုညနိဓိနော ဂမ္ဘီရေ ဩဒကန္တိကေ နိဟိတနိဓိတော ဝိသေသံ ဒဿေတွာ ပုန အတ္တနော ဘဏ္ဍဂုဏသံဝဏ္ဏနေန ကယဇနဿ ဥဿာဟံ ဇနေန္တော ဥဠာရဘဏ္ဍဝါဏိဇော ဝိယ အတ္တနာ ဒေသိတပုညနိဓိဂုဏသံဝဏ္ဏနေန တသ္မိံ ပုညနိဓိမှိ ဒေဝမနုဿာနံ ဥဿာဟံ ဇနေန္တော အာဟ –

၉။ ‘‘အသာဓာရဏမညေသံ၊ အစောရာဟရဏော နိဓိ။

ကယိရာထ ဓီရော ပုညာနိ၊ ယော နိဓိ အနုဂါမိကော’’တိ။

တတ္ထ ¶ အသာဓာရဏမညေသန္တိ အသာဓာရဏော အညေသံ၊ မကာရော ပဒသန္ဓိကရော ‘‘အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ ¶ သမ္ပယုတ္တာ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ န စောရေဟိ အာဟရဏော အစောရာဟရဏော၊ စောရေဟိ အာဒါတဗ္ဗော န ဟောတီတိ အတ္ထော။ နိဓာတဗ္ဗောတိ နိဓိ။ ဧဝံ ဒွီဟိ ပဒေဟိ ပုညနိဓိဂုဏံ သံဝဏ္ဏေတွာ တတော ဒွီဟိ တတ္ထ ဥဿာဟံ ဇနေတိ ‘‘ကယိရာထ ဓီရော ပုညာနိ၊ ယော နိဓိ အနုဂါမိကော’’တိ။ တဿတ္ထော – ယသ္မာ ပုညာနိ နာမ အသာဓာရဏော အညေသံ၊ အစောရာဟရဏော စ နိဓိ ဟောတိ။ န ကေဝလဉ္စ အသာဓာရဏော အစောရာဟရဏော စ နိဓိ၊ အထ ခေါ ပန ‘‘ဧသော နိဓိ သုနိဟိတော၊ အဇေယျော အနုဂါမိကော’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တော ယော နိဓိ အနုဂါမိကော။ သော စ ယသ္မာ ပုညာနိယေဝ၊ တသ္မာ ကယိရာထ ကရေယျ ဓီရော ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော ဓိတိသမ္ပန္နော စ ပုဂ္ဂလော ပုညာနီတိ။

ဒသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ဘဂဝါ ဂုဏသံဝဏ္ဏနေန ပုညနိဓိမှိ ဒေဝမနုဿာနံ ဥဿာဟံ ဇနေတွာ ဣဒါနိ ယေ ဥဿဟိတွာ ပုညနိဓိကိရိယာယ သမ္ပာဒေန္တိ၊ တေသံ သော ယံ ဖလံ ဒေတိ၊ တံ သင်္ခေပတော ဒဿေန္တော အာဟ –

၁၀။

‘‘ဧသ ဒေဝမနုဿာနံ၊ သဗ္ဗကာမဒဒေါ နိဓီ’’တိ။

ဣဒါနိ ¶ ယသ္မာ ပတ္ထနာယ ပဋိဗန္ဓိတဿ သဗ္ဗကာမဒဒတ္တံ၊ န ဝိနာ ပတ္ထနံ ဟောတိ။ ယထာဟ –

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ ဂဟပတယော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ခတ္တိယမဟာသာလာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ၊ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ခတ္တိယမဟာသာလာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ’’ (မ။ နိ။ ၁။၄၄၂)။

ဧဝံ ‘‘အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၄၂)။

တထာ ¶ စာဟ –

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ၊ သီလေန၊ သုတေန၊ စာဂေန၊ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ၊ တဿ ဧဝံ ဟောတိ ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ခတ္တိယမဟာသာလာနံ ¶ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ပဒဟတိ၊ တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ၊ တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတြူပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၆၁) ဧဝမာဒိ။

တသ္မာ တံ တထာ တထာ အာကင်္ခပရိယာယံ စိတ္တပဒဟနာဓိဋ္ဌာနဘာဝနာပရိက္ခာရံ ပတ္ထနံ တဿ သဗ္ဗကာမဒဒတ္တေ ဟေတုံ ဒဿေန္တော အာဟ –

‘‘ယံ ယဒေဝါဘိပတ္ထေန္တိ၊ သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီ’’တိ။

ဧကာဒသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁၁။ ဣဒါနိ ယံ တံ သဗ္ဗံ ဧတေန လဗ္ဘတိ၊ တံ ဩဓိသော ဩဓိသော ဒဿေန္တော ‘‘သုဝဏ္ဏတာ သုသရတာ’’တိ ဧဝမာဒိဂါထာယော အာဟ။

တတ္ထ ပဌမဂါထာယ တာဝ သုဝဏ္ဏတာ နာမ သုန္ဒရစ္ဆဝိဝဏ္ဏတာ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစတာ၊ သာပိ ဧတေန ပုညနိဓိနာ လဗ္ဘတိ။ ယထာဟ –

‘‘ယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ…ပေ… ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော အက္ကောဓနော အဟောသိ အနုပါယာသဗဟုလော၊ ဗဟုမ္ပိ ဝုတ္တော သမာနော နာဘိသဇ္ဇိ ¶ န ကုပ္ပိ န ဗျာပဇ္ဇိ န ပတိတ္ထီယိ၊ န ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတွာကာသိ၊ ဒါတာ စ အဟောသိ သုခုမာနံ မုဒုကာနံ အတ္ထရဏာနံ ပါဝုရဏာနံ ခေါမသုခုမာနံ ကပ္ပာသိက…ပေ… ကောသေယျ…ပေ… ကမ္ဗလသုခုမာနံ။ သော တဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ…ပေ… ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ။ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဟောတိ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၁၈)။

သုသရတာ နာမ ဗြဟ္မဿရတာ ကရဝီကဘာဏိတာ၊ သာပိ ဧတေန လဗ္ဘတိ။ ယထာဟ –

‘‘ယမ္ပိ ¶ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ…ပေ… ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော အဟောသိ၊ ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ…ပေ… တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ အဟောသိ။ သော တဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ…ပေ… ဣတ္ထတ္တံ ¶ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ ဒွေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ။ ပဟုတဇိဝှော စ ဟောတိ ဗြဟ္မဿရော စ ကရဝီကဘာဏီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၃၆)။

သုသဏ္ဌာနာတိ သုဋ္ဌု သဏ္ဌာနတာ၊ သမစိတဝဋ္ဋိတယုတ္တဋ္ဌာနေသု အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ သမစိတဝဋ္ဋိတဘာဝေန သန္နိဝေသောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သာပိ ဧတေန လဗ္ဘတိ။ ယထာဟ –

‘‘ယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ…ပေ… ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ဗဟုဇနဿ အတ္ထကာမော အဟောသိ ဟိတကာမော ဖာသုကာမော ယောဂက္ခေမကာမော ‘ကိန္တိ မေ သဒ္ဓါယ ဝဍ္ဎေယျုံ၊ သီလေန သုတေန စာဂေန ပညာယ ဓနဓညေန ခေတ္တဝတ္ထုနာ ဒွိပဒစတုပ္ပဒေဟိ ပုတ္တဒါရေဟိ ဒါသကမ္မကရပေါရိသေဟိ ဉာတီဟိ မိတ္တေဟိ ဗန္ဓဝေဟိ ဝဍ္ဎေယျု’န္တိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ…ပေ… သမာနော ဣမာနိ တီဏိ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ၊ သီဟပုဗ္ဗဍ္ဎကာယော စ ဟောတိ စိတန္တရံသော စ သမဝဋ္ဋက္ခန္ဓော ¶ စာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၂၄) ဧဝမာဒိ။

ဣမိနာ နယေန ဣတော ပရေသမ္ပိ ဣမိနာ ပုညနိဓိနာ ပဋိလာဘသာဓကာနိ သုတ္တပဒါနိ တတော တတော အာနေတွာ ဝတ္တဗ္ဗာနိ။ အတိဝိတ္ထာရဘယေန တု သံခိတ္တံ၊ ဣဒါနိ အဝသေသပဒါနံ ဝဏ္ဏနံ ကရိဿာမိ။

သုရူပတာတိ ဧတ္ထ သကလသရီရံ ရူပန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ‘‘အာကာသော ပရိဝါရိတော ရူပံတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတီ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၃၀၆) ဝိယ၊ တဿ ရူပဿ သုန္ဒရတာ သုရူပတာ နာတိဒီဃတာ နာတိရဿတာ နာတိကိသတာ နာတိထူလတာ နာတိကာဠတာ နစ္စောဒါတတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အာဓိပစ္စန္တိ အဓိပတိဘာဝေါ၊ ခတ္တိယမဟာသာလာဒိဘာဝေန သာမိကဘာဝေါတိ အတ္ထော။ ပရိဝါရောတိ အဂါရိကာနံ သဇနပရိဇနသမ္ပတ္တိ၊ အနဂါရိကာနံ ပရိသသမ္ပတ္တိ၊ အာဓိပစ္စဉ္စ ¶ ပရိဝါရော စ အာဓိပစ္စပရိဝါရော။ ဧတ္ထ စ သုဝဏ္ဏတာဒီဟိ သရီရသမ္ပတ္တိ၊ အာဓိပစ္စေန ဘောဂသမ္ပတ္တိ၊ ပရိဝါရေန သဇနပရိဇနသမ္ပတ္တိ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီတိ ယံ တံ ‘‘ယံ ယဒေဝါဘိပတ္ထေန္တိ၊ သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တတ္ထ ဣဒမ္ပိ တာဝ ပဌမံ ဩဓိသော ဝုတ္တသုဝဏ္ဏတာဒိ သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။

ဒွါဒသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁၂။ ဧဝမိမာယ ¶ ဂါထာယ ပုညာနုဘာဝေန လဘိတဗ္ဗံ ရဇ္ဇသမ္ပတ္တိတော ဩရံ ဒေဝမနုဿသမ္ပတ္တိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဒုဘယရဇ္ဇသမ္ပတ္တိံ ဒဿေန္တော ‘‘ပဒေသရဇ္ဇ’’န္တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။

တတ္ထ ပဒေသရဇ္ဇန္တိ ဧကဒီပမ္ပိ သကလံ အပါပုဏိတွာ ပထဝိယာ ဧကမေကသ္မိံ ပဒေသေ ရဇ္ဇံ။ ဣဿရဘာဝေါ ဣဿရိယံ၊ ဣမိနာ ဒီပစက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ဒဿေတိ။ စက္ကဝတ္တိသုခံ ပိယန္တိ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနာပံ စက္ကဝတ္တိသုခံ။ ဣမိနာ စာတုရန္တစက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ဒဿေတိ။ ဒေဝေသု ရဇ္ဇံ ဒေဝရဇ္ဇံ၊ ဧတေန မန္ဓာတာဒီနမ္ပိ မနုဿာနံ ဒေဝရဇ္ဇံ ဒဿိတံ ဟောတိ။ အပိ ဒိဗ္ဗေသူတိ ဣမိနာ ယေ တေ ဒိဝိ ဘဝတ္တာ ‘‘ဒိဗ္ဗာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ တေသု ဒိဗ္ဗေသု ကာယေသု ဥပ္ပန္နာနမ္ပိ ဒေဝရဇ္ဇံ ဒဿေတိ။ သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီတိ ယံ တံ ‘‘ယံ ယဒေဝါဘိပတ္ထေန္တိ၊ သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီ’’တိ ¶ ဝုတ္တံ၊ တတ္ထ ဣဒမ္ပိ ဒုတိယံ ဩဓိသော ပဒေသရဇ္ဇာဒိ သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။

တေရသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁၃။ ဧဝမိမာယ ဂါထာယ ပုညာနုဘာဝေန လဘိတဗ္ဗံ ဒေဝမနုဿရဇ္ဇသမ္ပတ္တိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ ဝုတ္တံ သမ္ပတ္တိံ သမာသတော ပုရက္ခတွာ နိဗ္ဗာနသမ္ပတ္တိံ ဒဿေန္တော ‘‘မာနုဿိကာ စ သမ္ပတ္တီ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။

တဿာယံ ပဒဝဏ္ဏနာ – မနုဿာနံ အယန္တိ မာနုဿီ၊ မာနုဿီ ဧဝ မာနုဿိကာ။ သမ္ပဇ္ဇနံ သမ္ပတ္တိ။ ဒေဝါနံ လောကော ဒေဝလောကော။ တသ္မိံ ဒေဝလောကေ။ ယာတိ အနဝသေသပရိယာဒါနံ၊ ရမန္တိ ဧတာယ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပန္နာယ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဥပကရဏဘူတာယာတိ ရတိ၊ သုခဿ သုခဝတ္ထုနော စေတံ ¶ အဓိဝစနံ။ ယာတိ အနိယတဝစနံ စသဒ္ဒေါ ပုဗ္ဗသမ္ပတ္တိယာ သဟ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ နိဗ္ဗာနံယေဝ နိဗ္ဗာနသမ္ပတ္တိ။

အယံ ပန အတ္ထဝဏ္ဏနာ – ယာ ဧသာ ‘‘သုဝဏ္ဏတာ’’တိအာဒီဟိ ပဒေဟိ မာနုဿိကာ စ သမ္ပတ္တိ ဒေဝလောကေ စ ယာ ရတိ ဝုတ္တာ၊ သာ စ သဗ္ဗာ၊ ယာ စာယမပရာ သဒ္ဓါနုသာရိဘာဝါဒိဝသေန ပတ္တဗ္ဗာ နိဗ္ဗာနသမ္ပတ္တိ၊ သာ စာတိ ဣဒံ တတိယမ္ပိ ဩဓိသော သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီတိ။

အထ ¶ ဝါ ယာ ပုဗ္ဗေ သုဝဏ္ဏတာဒီဟိ အဝုတ္တာ ‘‘သူရာ သတိမန္တော ဣဓ ဗြဟ္မစရိယဝါသော’’တိ ဧဝမာဒိနာ (အ။ နိ။ ၉။၂၁) နယေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ပညာဝေယျတ္တိယာဒိဘေဒါ စ မာနုဿိကာ သမ္ပတ္တိ၊ အပရာ ဒေဝလောကေ စ ယာ ဈာနာဒိရတိ၊ ယာ စ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရာ နိဗ္ဗာနသမ္ပတ္တိ စာတိ ဣဒမ္ပိ တတိယံ ဩဓိသော သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီတိ။ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထဝဏ္ဏနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

စုဒ္ဒသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁၄။ ဧဝမိမာယ ဂါထာယ ပုညာနုဘာဝေန လဘိတဗ္ဗံ သဒ္ဓါနုသာရီဘာဝါဒိဝသေန ပတ္တဗ္ဗံ နိဗ္ဗာနသမ္ပတ္တိမ္ပိ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တေဝိဇ္ဇဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တဘာဝဝသေနပိ ပတ္တဗ္ဗံ တမေဝ တဿ ဥပါယဉ္စ ဒဿေန္တော ‘‘မိတ္တသမ္ပဒမာဂမ္မာ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။

တဿာယံ ပဒဝဏ္ဏနာ – သမ္ပဇ္ဇတိ ဧတာယ ဂုဏဝိဘူတိံ ပါပုဏာတီတိ သမ္ပဒါ၊ မိတ္တော ဧဝ သမ္ပဒါ မိတ္တသမ္ပဒါ၊ တံ မိတ္တသမ္ပဒံ ¶ ။ အာဂမ္မာတိ နိဿာယ။ ယောနိသောတိ ဥပါယေန။ ပယုဉ္ဇတောတိ ယောဂါနုဋ္ဌာနံ ကရောတော။ ဝိဇာနာတိ ဧတာယာတိ ဝိဇ္ဇာ၊ ဝိမုစ္စတိ ဧတာယ၊ သယံ ဝါ ဝိမုစ္စတီတိ ဝိမုတ္တိ၊ ဝိဇ္ဇာ စ ဝိမုတ္တိ စ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိယော၊ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တီသု ဝသီဘာဝေါ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဝသီဘာဝေါ။

အယံ ပန အတ္ထဝဏ္ဏနာ – ယွာယံ မိတ္တသမ္ပဒမာဂမ္မ သတ္ထာရံ ဝါ အညတရံ ဝါ ဂရုဋ္ဌာနိယံ သဗြဟ္မစာရိံ နိဿာယ တတော ဩဝါဒဉ္စ အနုသာသနိဉ္စ ဂဟေတွာ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပတ္တိယာ ယောနိသော ပယုဉ္ဇတော ပုဗ္ဗေနိဝါသာဒီသု တီသု ဝိဇ္ဇာသု ‘‘တတ္ထ ကတမာ ဝိမုတ္တိ? စိတ္တဿ စ အဓိမုတ္တိ နိဗ္ဗာနဉ္စာ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၃၈၁) ဧဝံ အာဂတာယ အဋ္ဌသမာပတ္တိနိဗ္ဗာနဘေဒါယ ဝိမုတ္တိယာ စ တထာ တထာ အဒန္ဓာယိတတ္တေန ¶ ဝသီဘာဝေါ၊ ဣဒမ္ပိ စတုတ္ထံ ဩဓိသော သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီတိ။

ပန္နရသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁၅။ ဧဝမိမာယ ဂါထာယ ပုဗ္ဗေ ကထိတဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဝသီဘာဝဘာဂိယပုညာနုဘာဝေန လဘိတဗ္ဗံ တေဝိဇ္ဇဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တဘာဝဝသေနပိ ပတ္တဗ္ဗံ နိဗ္ဗာနသမ္ပတ္တိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဝသီဘာဝပ္ပတ္တာ တေဝိဇ္ဇာ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တာပိ သဗ္ဗေ ပဋိသမ္ဘိဒါဒိဂုဏဝိဘူတိံ လဘန္တိ၊ ဣမာယ ပုညသမ္ပဒါယ စ တဿာ ဂုဏဝိဘူတိယာ ပဒဋ္ဌာနဝသေန ¶ တထာ တထာ သာပိ လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ တမ္ပိ ဒဿေန္တော ‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ဝိမောက္ခာ စာ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။

‘‘ယတော သမ္မာ ကတေန ယာ စာယံ ဓမ္မတ္ထနိရုတ္တိပဋိဘာနေသု ပဘေဒဂတာ ပညာ ပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ယေ စိမေ ‘‘ရူပီ ရူပါနိ ပဿတီ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၂၉၊ ၃။၃၃၉) နယေန အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ၊ ယာ စာယံ ဘဂဝတော သာဝကေဟိ ပတ္တဗ္ဗာ သာဝကသမ္ပတ္တိသာဓိကာ သာဝကပါရမီ၊ ယာ စ သယမ္ဘုဘာဝသာဓိကာ ပစ္စေကဗောဓိ၊ ယာ စ သဗ္ဗသတ္တုတ္တမဘာဝသာဓိကာ ဗုဒ္ဓဘူမိ၊ ဣဒမ္ပိ ပဉ္စမံ ဩဓိသော သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သောဠသမဂါထာဝဏ္ဏနာ

၁၆။ ဧဝံ ဘဂဝါ ယံ တံ ‘‘ယံ ယဒေဝါဘိပတ္ထေန္တိ၊ သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ဣမာဟိ ပဉ္စဟိ ဂါထာဟိ ဩဓိသော ဩဓိသော ဒဿေတွာ ¶ ဣဒါနိ သဗ္ဗမေဝိဒံ သဗ္ဗကာမဒဒနိဓိသညိတံ ပုညသမ္ပဒံ ပသံသန္တော ‘‘ဧဝံ မဟတ္ထိကာ ဧသာ’’တိ ဣမာယ ဂါထာယ ဒေသနံ နိဋ္ဌပေသိ။

တဿာယံ ပဒဝဏ္ဏနာ – ဧဝန္တိ အတီတတ္ထနိဒဿနံ။ မဟန္တော အတ္ထော အဿာတိ မဟတ္ထိကာ၊ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ မဟိဒ္ဓိကာတိပိ ပါဌော။ ဧသာတိ ဥဒ္ဒေသဝစနံ၊ တေန ‘‘ယဿ ဒါနေန သီလေနာ’’တိ ဣတော ပဘုတိ ယာဝ ‘‘ကယိရာထ ဓီရော ပုညာနီ’’တိ ဝုတ္တံ ပုညသမ္ပဒံ ဥဒ္ဒိသတိ။ ယဒိဒန္တိ အဘိမုခကရဏတ္ထေ နိပါတော၊ တေန ဧသာတိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ နိဒ္ဒိသိတုံ ယာ ဧသာတိ အဘိမုခံ ကရောတိ။ ပုညာနံ သမ္ပဒါ ပုညသမ္ပဒါ ¶ ။ တသ္မာတိ ကာရဏဝစနံ။ ဓီရာတိ ဓိတိမန္တော။ ပသံသန္တီတိ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ပဏ္ဍိတာတိ ပညာသမ္ပန္နာ။ ကတပုညတန္တိ ကတပုညဘာဝံ။

အယံ ပန အတ္ထဝဏ္ဏနာ – ဣတိ ဘဂဝါ သုဝဏ္ဏတာဒိံ ဗုဒ္ဓဘူမိပရိယောသာနံ ပုညသမ္ပဒါနုဘာဝေန အဓိဂန္တဗ္ဗမတ္ထံ ဝဏ္ဏယိတွာ ဣဒါနိ တမေဝတ္ထံ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ ဒဿေန္တော တေနေဝတ္ထေန ယထာဝုတ္တပ္ပကာရာယ ပုညသမ္ပဒါယ မဟတ္ထိကတ္တံ ထုနန္တော အာဟ – ဧဝံ မဟတော အတ္ထဿ အာဝဟနေန မဟတ္ထိကာ ဧသာ၊ ယဒိဒံ မယာ ‘‘ယဿ ဒါနေန သီလေနာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဒေသိတာ ပုညသမ္ပဒါ၊ တသ္မာ မာဒိသာ သတ္တာနံ ဟိတသုခါဝဟာယ ဓမ္မဒေသနာယ အကိလာသုတာယ ယထာဘူတဂုဏေန စ ဓီရာ ပဏ္ဍိတာ ‘‘အသာဓာရဏမညေသံ၊ အစောရာဟရဏော နိဓီ’’တိအာဒီဟိ ဣဓ ဝုတ္တေဟိ ¶ စ၊ အဝုတ္တေဟိ စ ‘‘မာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုညာနံ ဘာယိတ္ထ၊ သုခဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိဝစနံ၊ ယဒိဒံ ပုညာနီ’’တိအာဒီဟိ (အ။ နိ။ ၇။၆၂၊ ဣတိဝု။ ၂၂၊ နေတ္တိ။ ၁၂၁) ဝစနေဟိ အနေကာကာရဝေါကာရံ ကတပုညတံ ပသံသန္တိ၊ န ပက္ခပါတေနာတိ။

ဒေသနာပရိယောသာနေ သော ဥပါသကော ဗဟုဇနေန သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ၊ ရညော စ ပသေနဒိကောသလဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ၊ ရာဇာ အတိဝိယ တုဋ္ဌော ဟုတွာ ‘‘သာဓု၊ ဂဟပတိ၊ သာဓု ခေါ တွံ ¶ ၊ ဂဟပတိ၊ မာဒိသေဟိပိ အနာဟရဏီယံ နိဓိံ နိဓေသီ’’တိ သံရာဓေတွာ မဟတိံ ပူဇမကာသီတိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒကပါဌ-အဋ္ဌကထာယ

နိဓိကဏ္ဍသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။