📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ခုဒ္ဒကနိကာယေ

နေတ္တိဝိဘာဝိနီ

ဂန္ထာရမ္ဘကထာ

ယဇိတဗ္ဗံ ယဇိတွာန၊ နမိတဗ္ဗံ နမာမဟံ၊

ယဇနာဒျာနုဘာဝေန၊ အန္တရာယေ ဇဟံ သဒါ။

ယေန ယာ ရစိတာ နေတ္တိ၊ ယေန သာ အနုမောဒိတာ၊

ယေဟိ သံဝဏ္ဏနာ ကတာ၊ တေသာနုဘာဝနိဿိတော။

ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ သရိတွာန၊ လီနာလီနာနုသန္ဓျာဒိံ၊

ကရိဿံ ဇိနသုတ္တာနံ၊ ဟိတံ နေတ္တိဝိဘာဝနံ။

အပ္ပမေယျဂုဏော မဟာဓမ္မရာဇဝှယော ဘဝေ၊

အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ယော၊ ဗောဓိသမ္ဘာရပူရဏော။

နာနာရဋ္ဌိဿရိဿရော၊ သေဋ္ဌော သာသနပဂ္ဂဟော၊

ပါသံသရာဇပါသံသော၊ နရာစိန္တေယျစိန္တကော။

စိန္တိတကာရကော ရာဇာ၊ သိရဋ္ဌိမာလပါလကော၊

အဇေယျဇေယျကော မဟာစေတျာဒိကာရကော သဒါ။

အဿာမစ္စေန ဗျတ္တေန၊ ဇိနစက္ကဟိတတ္ထိနာ၊

အနန္တသုတိနာမေန၊ သက္ကစ္စံ အဘိယာစိတော။

ကာမံ သံဝဏ္ဏနာ ကတာ၊ ထေရာသဘေဟိ ဂမ္ဘီရာ၊

ဂမ္ဘီရတ္တာ တု ဇာနိတုံ၊ ဇိနပုတ္တေဟိ ဒုက္ကရာ။

တသ္မာ ယာစိတာနုရူပေန၊ ကရိဿံ သာဒရံ သုဏ၊

သိဿသိက္ခနယာနုဂံ၊ ယောတ္တံ နေတ္တိဝိဘာဝနန္တိ။

၁။ သင်္ဂဟဝါရအတ္ထဝိဘာဝနာ

တတ္ထ ယဿ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟဿ နဝင်္ဂဿ သတ္ထုသာသနဝရဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနံ ယံ နေတ္တိပ္ပကရဏံ ကာတုကာမော၊ တဿ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ နိဿယံ ဝိသယဘူတံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသဟိတံ၊ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ ဧဝ ဝါ သလောကပါလေန တိလောကေန သဒါ ပူဇေတဗ္ဗဿ စေဝ နမဿိတဗ္ဗဿ စ နရုတ္တမဿ သတ္ထုနော သာသနဝရံ ဝိဒူဟေဝ ဉာတဗ္ဗံ။ ဧတံ သာသနဝရံ တာဝ ဒဿေန္တော တံဇနကေန၊ တံဝိဇာနကဝိဒူဟိ စ နိယမေတုံ၊ ရတနတ္တယဂုဏပရိဒီပနဉ္စ ကာတုံ –

‘‘ယံ လောကော ပူဇယတေ၊ သလောကပါလော သဒါ နမဿတိ စ၊

တဿေတ သာသနဝရံ၊ ဝိဒူဟိ ဉေယျံ နရဝရဿာ’’တိ။ – ပဌမဂါထမာဟ၊

ဣမာယ ဟိ ပဌမဂါထာယ ‘‘ဧတံ သာသနဝရံ ဉေယျ’’န္တိ ဧတ္တကမေဝ ဧကန္တတော ကရဏဝိသေသဘာဝေန အဓိပ္ပေတံ။ ဧတေနေဝ ဝိသေသကရဏေန ဧကန္တာဓိပ္ပေတနေတ္တိဝိသယသာသနဝရဿ ဒဿိတတ္တာ။ ဧကန္တာဓိပ္ပေတသာသနဝရမေဝ နေတ္တိသံဝဏ္ဏနာယ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗတ္တာ ဝိသယံ တေနေဝ ဝက္ခတိ အဋ္ဌကထာစရိယော –

‘‘ဧတံ ဣဒါနိ အမှေဟိ ဝိဘဇိတဗ္ဗဟာရနယပဋ္ဌာနဝိစာရဏဝိသယဘူတံ သာသနံ အာဒိကလျာဏတာဒိဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ဝရံ အဂ္ဂံ ဥတ္တမံ နိပုဏဉာဏဂေါစရတာယ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယမေဝါ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ) စ၊

‘‘ဧတံ တိဝိဓမ္ပိ ‘သာသနဝရ’န္တိ ပဒေန သင်္ဂဏှိတွာ တတ္ထ ယံ ပဌမံ၊ တံ ဣတရေသံ အဓိဂမူပါယောတိ သဗ္ဗသာသနမူလဘူတံ၊ အတ္တနော ပကရဏဿ စ ဝိသယဘူတံ ပရိယတ္တိသာသနမေဝါ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ) စ၊

‘‘ဣဒါနိ ယံ ဝုတ္တံ ‘သာသနဝရံ ဝိဒူဟိ ဉေယျ’န္တိ၊ တတ္ထ နေတ္တိသံဝဏ္ဏနာယ ဝိသယဘူတံ ပရိယတ္တိဓမ္မမေဝ ပကာရန္တရေန နိယမေတွာ ဒဿေတု’’န္တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ) စ။

တတ္ထ ပရိယတ္တိသာသနဿာပိ မူလံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗသာသနမူလဘူတ’’န္တိ။ ဧတေန ကမ္မသာဓနေနပိ အဓိပ္ပေတတ္ထေ သိဒ္ဓေ နာနာဝိဓသာဓကဝစနံ နာနာဝါဒါနံ အနောကာသကရဏတ္ထာယ ကတံ။ သွာက္ခာတတာဒိဓမ္မဂုဏာ ပန သာသနဿ ဝိသေသဒေသကနရဝရသဒ္ဒေန ဝါ ပရိဒီပကတ္ထဘာဝေန ဝါ ဒီပိတာ အဝိနာဘာဝတော။ သာသနဝရဿ ပန ဇနကသမ္ဗန္ဓိပေက္ခတ္တာ ‘‘နရဝရဿာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေန စ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော သာသနဝရဇနကော ဝါစကတ္ထသမ္ဗန္ဓိဘာဝေန ဝုတ္တော။ အနညသာဓာရဏမဟာကရုဏာသဗ္ဗညုတညာဏာဒိဂုဏဝိသေသာ ပန ဇနကသမ္ဗန္ဓိဘူတဿ နရဿ ဝိသေသကေနဝရသဒ္ဒေန ဝါ ပရိဒီပကတ္ထဘာဝေန ဝါ ဒီပိတော။

ကိံ နု သော သာသနဝရဇနကော နရဝရော ပရမတ္ထောဝ၊ ဥဒါဟု ပူဇနီယော စေဝ နမဿနီယော စာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ယံ လောကော…ပေ… နမဿတိ စာ’’တိ၊ တေန သာသနဝရဇနကော နရဝရော ပရမတ္ထောဝ န ဟောတိ၊ အထ ခေါ သလောကပါလေန လောကေန သဒါ သဗ္ဗကာလေသု ပူဇနီယော စေဝ နမဿနီယော စာတိ ဝိသေသိတော ထောမိတောတိ။

ဧတ္ထ စ ပူဇနနမဿနစေတနာဝါစကေန ဝါ ပူဇနနမဿနသဒ္ဒေန ဖလူပစာရတ္ထော ပုညမဟတ္တသင်္ခါတော ပူဇနီယဘာဝေါ စေဝ အာသဝက္ခယဉာဏပဒဋ္ဌာနသဗ္ဗညုတညာဏာဒိဂုဏသင်္ခါတော နမဿနီယဘာဝေါ စ ဒီပကတ္ထဘာဝေန ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဒီပိတော။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာစရိယော ‘‘ဘဂဝတော သဒေဝကဿ လောကဿ ပူဇနီယဝန္ဒနီယဘာဝေါ၊ အဂ္ဂပုဂ္ဂလဘာဝေါ စ ဝုစ္စမာနော ဂုဏဝိသိဋ္ဌတံ ဒီပေတီ’’တိအာဒိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ)။

တာဒိသဿ နရဝရဿ တာဒိသံ သာသနဝရံ ကိံ ယေန ကေနစိ ဝိညေယျန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိဒူဟီ’’တိ။ တေန တိပိဋကဓရာ အရိယဘူတာ ပဏ္ဍိတာ ဝါစကတ္ထဘာဝေန ဂဟိတာ၊ သုပ္ပဋိပန္နတာဒိသင်္ဃဂုဏာ ပန ဝန္ဒဓာတုဝစနေန ဝါ ဒီပကတ္ထဘာဝေန ဝါ ဒီပိတာတိ။ ဧဝံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဒီပိတေ ရတနတ္တယဂုဏေ သန္ဓာယ ‘‘ဧဝံ ပဌမဂါထာယ သာတိသယံ ရတနတ္တယဂုဏပရိဒီပနံ ကတွာ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ) ဝက္ခတိ၊ န ဂါထာယ နိရဝသေသတ္ထေ။ တတ္ထ ဧဝန္တိ ဧဝံ သာသနဝရဒဿနဘူတာယ ပဌမဂါထာယာတိ အတ္ထောဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အပရေ ပနာစရိယာ ‘‘ဣမာယ ပဌမဂါထာယ ဧကန္တတော အဓိပ္ပေတာနာဓိပ္ပေတဝစနာနိ စေဝ ဝါစကတ္ထဒီပကတ္ထဝိသေသာနိ စ သုဋ္ဌု အဝိစာရေတွာ ‘ဧဝံ ပဌမဂါထာယ သာတိသယံ ရတနတ္တယဂုဏပရိဒီပနံ ကတွာ’တိ ဝစနစ္ဆာယံ နိဿာယ သာတိသယံ ရတနတ္တယဂုဏပရိဒီပနံ ကာတုံ ‘ယံ လောကောတျာဒိမာဟာ’တိ စ သာတိသယရတနတ္တယဂုဏေ ဒဿေန္တော ‘ယံ လောကောတျာဒိမာဟာ’တိ’’ စ ဝဒန္တိ။ တေသံ ဝါဒေါ အမှာကံ နက္ခမတိ။ ကာရဏံ ပန မယာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာနုသာရေန ဉာတဗ္ဗန္တိ အယံ ပဒါနုက္ကမာနုရူပါနုသန္ဓျတ္ထော။

အထ ဝါ ဧကံ သမယံ ဇမ္ဗုဝနသဏ္ဍေ နိသီဒိတွာ သိဿာနံ ဟိတံ စိန္တေန္တော၊ အတ္တနော အဘိနီဟာရသမ္ပတ္တိံ ပဿန္တော၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ပသံသိတော၊ မဟာကစ္စာယနော သတ္ထာရာ အနုမောဒိတံ သာသနာယတ္တံ နဝင်္ဂဿတ္ထဝဏ္ဏနံ သောဠသဟာရာဒိအနေကတ္ထဝိဓံ နေတ္တိပ္ပကရဏံ အာရဘန္တော၊ ‘‘ယံ လောကော’’တျာဒိမာဟ။ ယဒိ ဧဝံ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရံ နေတ္တိပ္ပကရဏဘူတံ သောဠသဟာရာတျာဒိကံ အာရဘိတဗ္ဗံ၊ တံ အနာရဘိတွာ ကသ္မာ နေတ္တိပ္ပကရဏတော ဗဟိဘူတံ ‘‘ယံ လောကော’’တျာဒိကံ အာရဘိတဗ္ဗံ၊ သေယျထာပိ အမ္ဗံ ပုဋ္ဌော လဗုဇံ ဗျာကရေယျ၊ လဗုဇံ ပုဋ္ဌော အမ္ဗံ ဗျာကရေယျ၊ ဧဝမေဝ နေတ္တိပ္ပကရဏမာရဘန္တော အညံ အာရဘတီတိ? တထာပိ ယဿ ယထာဝုတ္တဿ သာသနဝရဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနံ ယံ နေတ္တိပ္ပကရဏံ ကာတုကာမော ယဿ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယဘူတံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသဟိတံ၊ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ ဧဝ ဝါ တံ သာသနဝရံ တာဝ ဒဿေန္တော တံဇနကေန၊ တံဝိဇာနကဝိဒူဟိ စ နိယမေတုံ၊ ရတနတ္တယဂုဏပရိဒီပနဉ္စ ကာတုံ ‘‘ယံ လောကော’’တျာဒိမာဟ။ အယံ လီနန္တရစောဒနာသဟိတော အနုသန္ဓျတ္ထော။

‘‘ယံ လောကော ပူဇယတေ၊ သလောကပါလော သဒါ နမဿတိ စ၊

တဿေတ သာသနဝရံ၊ ဝိဒူဟိ ဉေယျံ နရဝရဿာ’’တိ။ –

နိဂ္ဂဟိတလောပံ ကတွာ ရစိတာ ဂါထာ အရိယာသာမညလက္ခဏေန သမ္ပန္နာ။ ကထံ? ပုဗ္ဗဍ္ဎေ တိံသ မတ္တာ၊ အပရဍ္ဎေ သတ္တဝီသ မတ္တာ။ သမ္ပိဏ္ဍိတာ သတ္တပညာသ မတ္တာဝ ဘဝန္တိ။ အက္ခရာနံ ပန ဣမိဿံ ဂါထာယံ သတ္တတိံသ။ တေသု ဂရုက္ခရာ ဝီသတိ၊ လဟုက္ခရာ သတ္တရသ ဘဝန္တိ။ ‘‘တဿေတံ သာသနဝရ’’န္တိ ပန သာနုနာသိကံ ဝိရုဇ္ဈတိ။

တတ္ထ နိဒ္ဒေသတ္ထော အဋ္ဌကထာနုသာရေန ဝိဇာနိတဗ္ဗော။ သလောကပါလော သဗ္ဗော သတ္တလောကော သက္ကစ္စံ သဗ္ဗညုတညာဏာဒိအနေကဂုဏာနုဿရဏေန ဝါ ပူဇေတဗ္ဗပူဇနေန ဝါ ပဋိပတ္တိပူဇနေန ဝါ သဒါ သဗ္ဗကာလေသု သက္ကစ္စံ ယံ နရဝရံ ပူဇယတေ စေဝ နမဿတိ စ၊ တဿ ပူဇေတဗ္ဗဿ စေဝ နမဿိတဗ္ဗဿ စ သတ္ထုနော နရဝရဿ တိလောကဂ္ဂဿ မယာ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသဟိတံ၊ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ ဧဝ ဝါ ဝိဒူဟေဝ ဉေယျံ ဉာတဗ္ဗံ။ နိပုဏဉာဏဂေါစရံ ဧတံ မယာ ဗုဒ္ဓိယံ ဌပိတံ သာသနဝရံ မယာ အာရဘိတဗ္ဗဿ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယန္တိ ပဌမံ ဇာနိတဗ္ဗံ ဒဿေတွာ တဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာဘူတံ နေတ္တိပ္ပကရဏံ အဟံ အာရဘိဿာမိ၊ တံ တုမှေ သာဓဝေါ သုဏာထ မနသိ ကရောထာတိ သမုဒါယယောဇနာ၊ အဝယဝယောဇနာပိ ကာတဗ္ဗာ။

ကထံ? ‘‘သလောကပါလော လောကော’’တိ ဝိသေသနဝိသေသိတဗ္ဗဘာဝေန ယောဇနာ။ လောကပါလော ဝဇ္ဇေတွာ အဝသေသော လောကော စ န ဟောတိ၊ အထ ခေါ လောကပါလသဟိတော လောကောတိ ဝိသေသေတိ။ ‘‘လောကော ပူဇယတေ စေဝ နမဿတိ စာ’’တိ ကတ္တုကာရကအာချာတကိရိယာဘာဝေန ယောဇနာ ‘‘ယော ကရောတိ၊ သ ကတ္တာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ။ ယော လောကော ကာရကော၊ သော ကတ္တာ ဟောတု။ ယော လောကော ပူဇယတေ စေဝ နမဿတိ စ၊ ကထံ သော ကတ္တာတိ? ‘‘ယော ကရောတိ၊ သ ကတ္တာ’’တိ သုတ္တဿ ‘‘ယော ကရောတိ ကိရိယံ နိပ္ဖာဒေတိ၊ သော ကိရိယာနိပ္ဖာဒကော ကတ္တာ’’တိ အတ္ထသမ္ဘဝတော သယနဘုဉ္ဇနာဒိသဗ္ဗကိရိယာနိပ္ဖာဒကော ကတ္တာယေဝ ဟောတိ။ အယဉ္စ လောကော ပူဇနနမဿနကိရိယာနိပ္ဖာဒကောယေဝါတိ။ ကထံ အယံ လောကော ကိရိယာနိပ္ဖာဒကောတိ? ‘‘လောကော’’တိ သတ္တပညတ္တိယာ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနာယပိ ပညာပေတဗ္ဗော သန္တာနေ ပဝတ္တမာနော ဟဒယဝတ္ထုနိဿိတော စိတ္တုပ္ပာဒေါ ဂဟေတဗ္ဗော၊ သော ယထာရဟံ ဟေတာဓိပတိသဟဇာတာဒိပစ္စယေန ပစ္စယော နိပ္ဖာဒကော ဘဝေ။ ဧဝံ လောကဿ ကတ္တုကာရကဘာဝေါ ဝိဇာနိတဗ္ဗောတိ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန ယောဇနာ။ ဧသ နယော တီသု ပိဋကေသုပိ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု။

‘‘ယံနရဝရံ ပူဇယတေ စေဝ နမဿတိ စာ’’တိ ကမ္မကာရကအာချာတကိရိယာဘာဝေန ယောဇနာ ‘‘ယံ ကရောတိ၊ တံ ကမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ။ ယံ ကာတဗ္ဗံ၊ တံ ကမ္မံ ဟောတု။ ယံ ပူဇယတိ စေဝ နမဿတိ စ၊ ကထံ တံ ကမ္မန္တိ? ‘‘ယံ ကရောတိ၊ တံ ကမ္မ’’န္တိ သုတ္တဿ ‘‘ယံ ကရောတိ ကိရိယာယ သမ္ဗဇ္ဈတိ၊ ကိရိယာယ သမ္ဗဇ္ဈိတဗ္ဗံ ကမ္မ’’န္တိ အတ္ထသမ္ဘဝတော ကရဏဝါစကဝစနီယာဒိသဗ္ဗကိရိယာယ သမ္ဗဇ္ဈိတဗ္ဗံ ကမ္မံ ဟောတွေဝ။ အယဉ္စ နရဝရော ပူဇနနမဿနကိရိယာယ ဝါစကဝစနီယဘာဝေန သမ္ဗဇ္ဈိတဗ္ဗောယေဝါတိ။ ကထံ အယံ နရဝရော ဝစနီယောတိ? ပူဇနနမဿနစေတနာယ အာရမ္မဏကရဏဝသေန နရဝရော ဝစနီယော၊ စေတနာ ဝါစကာ၊ ဧဝံ ဝါစကဝစိတဗ္ဗဘာဝေါ ဟောတွေဝ။ ‘‘ယံ နရဝရ’’န္တိ ပညတ္တိယာ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနာယပိ ပညာပေတဗ္ဗော သန္တာနဝသေန ပဝတ္တမာနော လောကိယလောကုတ္တရဂုဏသဟိတော ခန္ဓပဉ္စကော ဝုတ္တော၊ သော အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော၊ စေတနာ ပစ္စယုပ္ပန္နာတိ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန ယောဇနာ။ ဧသ နယော တီသု ပိဋကေသု ဧဝရူပေသု ဌာနေသု။

‘‘တဿ နရဝရဿာ’’တိ ဝိသေသနဝိသေသိတဗ္ဗဘာဝေန ယောဇနာ။ နရဝရော နာမ နိမန္တိတဗ္ဗာဒိကော န ဟောတိ၊ အထ ခေါ ပူဇေတဗ္ဗော နမဿိတဗ္ဗော ဧဝါတိ ဝိသေသေတိ။ တဿ ပူဇေတဗ္ဗဿ စေဝ နမဿိတဗ္ဗဿ စ နရဝရဿ သာသနဝရန္တိ ဇညဇနကဘာဝေန ယောဇနာ။ သာသနဝရံ နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကဗုဒ္ဓရာဇရာဇာဒီနံ သာသနဝရံ န ဟောတိ၊ ပူဇေတဗ္ဗဿ စေဝ နမဿိတဗ္ဗဿ စ နရဝရဿ တိလောကဿေဝ သာသနဝရန္တိ နိယမေတိ။

‘‘ဝိဒူဟိ ဉေယျ’’န္တိ ကတ္တုကာရကကိတကိရိယာဘာဝေန ယောဇနာ။ ကတ္တုဘာဝေါ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောဝ။ ‘‘ဝိဒူဟီ’’တိ သတ္တပညတ္တိယာ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနာယပိ ပညာပေတဗ္ဗော သန္တာနေ ပဝတ္တမာနော သာသနဝရေ သမ္မောဟဓံသကဉာဏသဟိတော ဟဒယဝတ္ထုနိဿိတော စိတ္တုပ္ပာဒေါ ဝုတ္တော၊ သော ယထာရဟံ ဟေတာဓိပတိသဟဇာတာဒိပစ္စယေန ပစ္စယော နိပ္ဖာဒကော ဘဝေ။ ဉာ-ဣတိဓာတုယာ အတ္ထဘူတံ ဉာဏံ ပစ္စယုပ္ပန္နံ နိပ္ဖာဒေယျံ ဘဝေ၊ ဧဝံ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန ယောဇနာ။

‘‘ဉေယျံ သာသနဝရ’’န္တိ ဝိသေသနဝိသေသျဘာဝေန ယောဇနာ။ သာသနဝရံ နာမ န ယေန ကေနစိ ဉေယျံ၊ အထ ခေါ ဝိဒူဟေဝ သဏှသုခုမဉာဏေန ဉေယျံ သာသနဝရန္တိ ဝိသေသေတိ။

‘‘ဧတံ သာသနဝရ’’န္တိ ဝိသေသနဝိသေသျဘာဝေန ယောဇနာ။ သာသနဝရံ နာမ မယာ ဗုဒ္ဓိယံ အဋ္ဌပိတံ အပ္ပဝတ္တေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ မယာ ဣဒါနိ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယဘာဝေန ဗုဒ္ဓိယံ ဝိပရိဝတ္တမာနံ ဌပေတဗ္ဗံ ပဝတ္တေတဗ္ဗံ သာသနဝရန္တိ ဝိသေသေတိ။ ဧတံ သာသနဝရံ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယန္တိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ တေနာဟ ‘‘ဧတံ ဣဒါနိ အမှေဟိ ဝိဘဇိတဗ္ဗဟာရနယပဋ္ဌာနဝိစာရဏဝိသယဘူတံ သာသန’’န္တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ)။ ဣစ္စေဝံ နေတ္တိယာ ပဌမဂါထာယ သင်္ခေပေန ယောဇနတ္ထော သမတ္တော။

တတ္ထ ယန္တိ အနိယမနရဝရဿ သတ္ထုနော ဝါစကံ ပယောဂဝန္တသဗ္ဗနာမံ။ အနိယမော စ ပူဇနနမဿနကိရိယာယ အနိယမိတတ္တာ ဝုတ္တော၊ န နရဝရတော အညသတ္တဿ သမ္ဘဝတောတိ။ ဧသ နယော သေသာနိယတေသုပိ တီသု ပိဋကေသု။ လောကိယန္တိ ဧတ္ထ ပုညာပုညာနိ၊ တဗ္ဗိပါကော စာတိ လောကော။ဧတ္ထ သတ္တနိကာယေ ပုညာပုညာနိ လောကိယန္တိ ပဝတ္တန္တိ၊ တဗ္ဗိပါကော စ လောကိယတိ ပဝတ္တတိ၊ ဣတိ သတ္တနိကာယဿ ပုညာပုညာနံ၊ တဗ္ဗိပါကဿ စ ပဝတ္တနဿ အာဓာရဘာဝတော ‘‘ဧတ္ထာ’’တိပဒေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော သတ္တနိကာယော လောကောနာမ။ ပူဇယတေတိ ဝိဂ္ဂဟဝိရဟိတံ အာချာတပဒံ၊ သက္ကစ္စံ ပူဇနံ ကရောတိ။

လောကံ ပါလေန္တီတိ လောကပါလာ၊ ပုညာပုညာနဉ္စေဝ တဗ္ဗိပါကဿ စ ပဝတ္တနာဓာရတ္တာ လောကာ စ။ ကေ တေ? စတ္တာရော မဟာရာဇာနော၊ ဣန္ဒယမဝရုဏကုဝေရာ ဝါ၊ ခတ္တိယစတုမဟာရာဇသက္ကသုယာမသန္တုသိတသုနိမ္မိတပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိမဟာဗြဟ္မာဒယော ဝါ။ ပါလနဉ္စေတ္ထ ဣဿရိယာဓိပစ္စေန တံတံသတ္တလောကဿ အညမညဝိဟေသနနိဝါရဏာဒိအာဏာပဝတ္တာပနယသပရိဝါရဋ္ဌာနန္တရာဒိနိယျာဒနာ၊ သဟ လောကပါလေဟိ ယော ဝတ္တတီတိ သလောကပါလော။ အထ ဝါ ယေ ဟိရောတ္တပ္ပာ လောကံ ပါလေန္တိ၊ ဣတိ ပါလနတော တေ ဟိရောတ္တပ္ပာ လောကပါလာ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘ဒွေမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုက္ကာ ဓမ္မာ လောကံ ပါလေန္တီ’’တိ (အ။ နိ။ ၂။၉၊ ဣတိဝု။ ၄၂)။ လောကပါလေဟိ ဟိရောတ္တပ္ပေဟိ သမန္နာဂတော လောကော သလောကပါလော နာမ။ ဟိရောတ္တပ္ပသမ္ပန္နော ဟိ သပ္ပုရိသော လောကော သက္ကစ္စံ သဒါ သဗ္ဗကာလေသု ပူဇယတိ စေဝ နမဿတိ စ ပါပဟိရိဇိဂုစ္ဆနတော၊ ဓမ္မစ္ဆန္ဒဝန္တတာယ စ။

အညေ ပန ပူဇေန္တာ နမဿန္တာပိ ကဒါစိယေဝ ပူဇေန္တိ နမဿန္တိ၊ န သဗ္ဗဒါတိ။ သဒါတိ ပူဇနနမဿနကာလဝါစကဝိဂ္ဂဟဝိရဟိတံ ဝိကပ္ပနာမံ၊ သဗ္ဗနာမံ ဝါ။ နမဿတီတိ ဝိဂ္ဂဟဝိရဟိတံ အာချာတပဒံ၊ သက္ကစ္စံ နမဿနံ ကရောတိ။ တဿေတာတိ ဧတ္ထ တဿာတိ နိယမဝါစကံ ပယောဂဝန္တသဗ္ဗနာမံ ဝိဂ္ဂဟဝိရဟိတမေဝ။ နိယမော စ ပူဇနနမဿနကိရိယာယ ဝိသေသိတော။ တသ္မာ တဿ ပူဇနနမဿနကိရိယာယ နိယမိတဗ္ဗဿ ပူဇေတဗ္ဗဿ နမဿိတဗ္ဗဿ နရဝရဿာတိ အတ္ထော ယုတ္တောဝ။ သေသနိယမေသု အညေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတန္တိ အာစရိယေန ဝိဘဇိတဗ္ဗဟာရနယပဋ္ဌာနဝိစာရဏဝိသယဘူတဿ သာသနဝရပရာမသနံ ပယောဂဝန္တသဗ္ဗနာမံ ဝိဂ္ဂဟဝိရဟိတံ။

သာသတိ ဧတေနာတိ သာသနံ၊ ဧတေန နဝဝိဓသုတ္တန္တေန၊ နဝဝိဓသုတ္တန္တသဟိတေန ဝါ ဝရေန သဗ္ဗေန သမတ္ထေ ဝေနေယျေ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ တိဝိဓယာနမုခေန ယထာရဟံ သတ္တေ သာသတိ အနုသာသတိ ဝိနေတိ။ ဣတိ သာသနာနုသာသနကိရိယာနုသာရေန ဝေနေယျသတ္တာနံ ဇာနနပဋိပဇ္ဇနာဓိဂမဿ ကာရဏကရဏတ္တာ ‘‘ဧတေနာ’’တိ ပဒေန နိဒ္ဒိဋ္ဌံ နဝဝိဓသုတ္တန္တံ၊ နဝဝိဓသုတ္တန္တသဟိတံ ဝါ ဝရံ သဗ္ဗံ သာသနံ နာမ။ နဝဝိဓသုတ္တန္တဒေသနာယ ဟိ ဝေနေယျာနံ ဇာနနံ ပုရိမဇာနနေန ပစ္ဆိမဇာနနံ၊ ဇာနနေန ပဋိပဇ္ဇနေန ပစ္ဆိမပဋိပဇ္ဇနေန အဓိဂမော၊ ပုရိမာဓိဂမေန ပစ္ဆိမာဓိဂမော ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဒ္ဓါ သီလံ သုတံ စာဂေါ ပညာ သဒ္ဓါယ သီလဿ သုတဿ စာဂဿ ပညာယာ’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃) စ ‘‘ပဌမဿ ဈာနဿ ပရိကမ္မံ ပဌမဿ ဈာနဿ’’တျာဒိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃) စ။ သာသဓာတုယာ ဒေသနာသဒ္ဒေါ စ တံဇနကော ဒေသနာဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တုပ္ပာဒေါ စ မုချတ္ထော၊ တံဥပနိဿယပစ္စယာ ဝေနေယျာနံ အတ္ထဇာနနပဋိပဇ္ဇနအဓိဂမနာဒိ ကာရဏူပစာရတ္ထော၊ ‘‘ဧတေနာ’’တိ ပဒေန ဝုတ္တာယ သာသနဘူတာယ နာမပညတ္တိယာ ကရဏသတ္တိသင်္ခါတာ ဥပနိဿယပစ္စယသတ္တိ ဖလူပစာရတ္ထော။ ဣတိ-သဒ္ဒေါပိ တမေဝ နာမပညတ္တိယာ ဥပနိဿယပစ္စယသတ္တိံ ဟေတုဘာဝေန ပရာမသတိ၊ တဿာ သတ္တိယာ အာဓာရဘူတာ နာမပညတ္တိ ယု-ပစ္စယတ္ထော။ ဧသေဝ နယော တီသု ပိဋကေသု ဧဝရူပေသု ဌာနေသု။

ဧကန္တနိယျာနဋ္ဌေန၊ အနညသာဓာရဏဂုဏတာယ စ ဥတ္တမဋ္ဌေန ဝရံ ဥတ္တမံ၊ ပရိယတ္တိသာသနမှိ ဖလနိယျာဒနတော၊ မဂ္ဂနိယျာနဟေတုဘာဝတော စ နိယျာနဋ္ဌေန၊ သာဝကာဒီဟိ အဇနိယတ္တာ အသာဓာရဏဋ္ဌေန စ ဥတ္တမဋ္ဌေန ဝရံ၊ ဝရိတဗ္ဗန္တိ ဝါ ဝရံ။ ယထာဝုတ္တဿ သာသနဿ ပဏ္ဍိတေဟိ အဘိပတ္ထိတသမိဒ္ဓိဟေတုတာယ ဝရိတဗ္ဗတ္တာ ပတ္ထေတဗ္ဗတ္တာ သာသနဝရံ နာမ၊ ယထာဝုတ္တဋ္ဌေန ဝါ သာသနဉ္စ တံ ဝရဉ္စာတိ သာသနဝရံ။ စ-သဒ္ဒေန သတ္တိဘေဒံ၊ တံ-သဒ္ဒေန အတ္ထာဘေဒံ ဒေဿေတိ။

ဝိဒန္တီတိ ဝိဒူ။ ယေ ပဏ္ဍိတာ ယထာသဘာဝတော ကမ္မကမ္မဖလာနိ၊ ကုသလာဒိဘေဒေ စ ဓမ္မေ ဝိဒန္တိ၊ ဣတိ ဝိဒနတော တေ ပဏ္ဍိတာ ဝိဒူ နာမ၊ တေဟိ။ ဉာတဗ္ဗန္တိ ဉေယျံ။ ဉာ-ဓာတုယာ နိပ္ပရိယာယတော အာရမ္မဏိကံ ဉာဏံ ဝုတ္တံ၊ ဌာနူပစာရတော သာသနဝရဿ အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝေါ ဒဿိတော၊ ဣတိ-သဒ္ဒေန အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝေါ ပရာမသိတော။ တဿ ဣတိ-သဒ္ဒေန ပရာမသိတဗ္ဗဿ အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝဿ အာဓာရံ သာသနဝရံ ဏျ-ပစ္စယတ္ထောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဉာဏံ အရဟတီတိ ဝါ ဉေယျံ၊ ဝိဒူနံ ဉာဏံ ဇာနနံ အာရမ္မဏဘာဝေန အရဟတီတိ အတ္ထော။ ဣမသ္မိံ နယေ တဒ္ဓိတပဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

နရတိ နေတီတိ နရော။ ယော ပုရိသော အတ္တာနံ ဣတ္ထီနံ ဥစ္စဋ္ဌာနံ နရတိ နေတိ၊ ဣတိ နရနတော နယနတော သော ပုရိသော နရော နာမ။ သော ဟိ ပုတ္တဘူတောပိ မာတုယာ ပိတုဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ၊ ကနိဋ္ဌဘာတုဘူတောပိ ဇေဋ္ဌဘဂိနီနံ ပိတုဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ။ အထ ဝါ နရိတဗ္ဗော နေတဗ္ဗောတိ နရော။ သော ဟိ ဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အတ္တနော သဘာဝေန အတ္တာနံ ဓာရေတုံ သမတ္ထော န ဟောတိ၊ တာဝ ပရေဟိ နေတဗ္ဗော၊ န တထာ အညော တိရစ္ဆာနာဒိကောတိ။ ဧတ္ထ ပန သတ္ထုဝိသယတာယ နရတိ ဝေနေယျသတ္တေတိ နရောတိ အတ္ထော အဓိပ္ပေတော။ သတ္ထာ ဟိ သတ္တေ အပါယာဒိတော သုဂတိံ ဝါ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနံ ဝါ နေတီတိ။ သဗ္ဗညုတညာဏာဒိအနေကဂုဏသမန္နာဂတတ္တာ ဝရော ဥတ္တမော၊ ဝရိတဗ္ဗော ပတ္ထေတဗ္ဗောတိ ဝါ ဝရော၊ တိလောကဂ္ဂေါ။ ပကတိယာ ဥစ္စဋ္ဌာနဋ္ဌော နရော ဂုဏုတ္တမေန သမန္နာဂတော ဝရော၊ နရော စ သော ဝရော စာတိ နရဝရော။ စ-တ-သဒ္ဒါနံ အတ္ထဘေဒေါ ဝုတ္တောဝ၊ ဝိသေသနပရပဒသမာသောယံ။ ယေန ဝုတ္တံ ‘‘အဂ္ဂပုဂ္ဂလဿာတိ အတ္ထော’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ)။ အညေ ပန ‘‘နရာနံ၊ နရေသု ဝါ ဝရောတိ နရဝရော’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ ဝစနံ ‘‘အဂ္ဂပုဂ္ဂလဿာတိ အတ္ထော’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ) အဋ္ဌကထာဝစနေန ဝိရုဇ္ဈတိ မညေ။ တဿ နရဝရဿာတိ။ ဣစ္စေဝံ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ အာဒိဂါထာယ သမာသေန စ ဝစနတ္ထော သမတ္တော။

သရူပတ္ထော ယောဇနတ္ထဝစနတ္ထာနုသာရေန ဝိဇာနိတဗ္ဗော။ တထာပိ ဝိသုံ သုဋ္ဌု ဇာနနတ္ထာယ ပုန ဝတ္တဗ္ဗော။ ‘‘ယ’’န္တိ ပဒဿ အနညသာဓာရဏသဗ္ဗညုတညာဏာဒိအနေကဂုဏသမ္ပန္နော သလောကပါလေန လောကေန ပူဇေတဗ္ဗော စေဝ နမဿိတဗ္ဗော စ သာသနဝရဒေသကော တိလောကဂ္ဂေါ သရူပတ္ထော။ ‘‘လောကော’’တိ ပဒဿ ယထာဝုတ္တလောကပါလသဟိတော သဒ္ဓါစာဂါဒိသမ္ပန္နော သဗ္ဗသတ္တလောကော သရူပတ္ထော။ လောကသဒ္ဒေါ ဧကဝစနယုတ္တောပိ ဇာတိသဒ္ဒတ္တာ နိရဝသေသတော သတ္တေ သင်္ဂဏှာတိ ယထာ ‘‘မဟာဇနော’’တိ။ ကာမဉ္စေတ္ထ လောကသဒ္ဒေါ ‘‘လောကဝိဒူ’’တျာဒီသု သင်္ခါရဘာဇနေသုပိ ပဝတ္တော၊ ပူဇနနမဿနကိရိယာသာဓနတ္တာ ပန သတ္တလောကေဝ ဝါစကဘာဝေန ပဝတ္တောတိ။ တေနာဟ ‘‘ပူဇနကိရိယာယောဂျဘူတတာဝသေနာ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ)။

ပူဇယတေတိ ဧတ္ထ ပူဇနကိရိယာယ မုချတော ပူဇနသင်္ခါတော ပူဇေန္တာနံ စိတ္တုပ္ပာဒေါ သရူပတ္ထော၊ ဖလူပစာရေန တံစိတ္တုပ္ပာဒဿ အာရမ္မဏပကတူပနိဿယဘူတာ ဝုတ္တပ္ပကာရာ သဗ္ဗေ ဗုဒ္ဓဂုဏာ သရူပတ္ထာ။ တေ-ဝိဘတ္တိပစ္စယဿ ပူဇနကိရိယာသာဓကော ဝုတ္တပ္ပကာရော လောကော စ သရူပတ္ထော၊ ဧဝံ သတိ အတ္ထဘေဒါဘာဝတော ဒွီသု ဝါစကေသု ဧကောဝ ဝါစကော ဝတ္တဗ္ဗော၊ ကသ္မာ ဧကသ္မိံ အတ္ထေ ဒွေ ဝါစကာ ဝုတ္တာတိ? နာယံ ဒေါသော ဒွိန္နံ ဝါစကာနံ သာမညဝိသေသဝါစကတ္တာ။ လောကသဒ္ဒေါ ဟိ ပူဇနကိရိယာသာဓကော၊ အညကိရိယာသာဓကော စ ဝဒတီတိ သာမညဝါစကော စ ဟောတိ။ ပူဇယတေ-သဒ္ဒေါ လောကပူဇနဣတ္ထိပူဇနပုရိသပူဇနတိရစ္ဆာနပူဇနာဒိကိရိယာသာဓကဉ္စ ဝဒတီတိ သာမညဝါစကော ။ တသ္မာ ပူဇယတေ-သဒ္ဒေါ လောကသဒ္ဒဿ သရူပတ္ထော၊ ပူဇနကိရိယာသာဓကော စ န အညကိရိယာသာဓကောတိ နိယမေတိ။ လောကသဒ္ဒေါ စ ပူဇယတေသဒ္ဒဿ သရူပတ္ထော ပူဇနကိရိယာသာဓကော။ လောကော ပန ပူဇနကိရိယာသာဓကော ဣတ္ထိပုရိသတိရစ္ဆာနာဒိကောတိ နိယမေတိ။ တီသု ပိဋကေသု အညေသုပိ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု ဧသေဝ နယော။

‘‘သလောကပါလော’’တိ ပဒဿ ယထာဝုတ္တသေဋ္ဌလောကပါလသဟဂတော၊ ပူဇနနမဿနကိရိယာသာဓကော စ သတ္တနိကာယော သရူပတ္ထော။ ‘‘သဒါ’’တိ ပဒဿ ရတ္တိဒိဝသကာလော အတီတဘဂဝတော ဓရမာနကာလော တတော ပရကာလော အဘိနီဟာရတော ယာဝ သာသနန္တရဓာနာ ကာလော တတော ပရကာလော သရူပတ္ထော။ သော ပန အနာဂတဗုဒ္ဓုပ္ပဇ္ဇနကာလော အတီတသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဣဒါနိ ပူဇယန္တိ နမဿန္တိ ဝိယ ပူဇယိဿတိ စေဝ နမဿိဿတိ စ။ နမဿတီတိ ဧတ္ထ နမဿနကိရိယာယ မုချတော နမဿနသင်္ခါတော စိတ္တုပ္ပာဒေါ သရူပတ္ထော၊ ဖလူပစာရေန တံစိတ္တုပ္ပာဒဿ အာရမ္မဏပကတူပနိဿယဘူတာ ဝုတ္တပ္ပကာရာ သဗ္ဗေ ဗုဒ္ဓဂုဏာ သရူပတ္ထော။ တိ-ဝိဘတ္တိပစ္စယဿ နမဿနကိရိယာသာဓကော ယထာဝုတ္တသတ္တနိကာယော လောကော စ သရူပတ္ထော၊ အတ္ထဘေဒါဘာဝေပိ ဒွိန္နံ ဝါစကာနံ ပဝတ္တဘာဝေါ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောဝ။ ‘‘စာ’’တိ ပဒဿ ဣဓေကစ္စော ပူဇေန္တောပိ န နမဿတိ၊ နမဿန္တောပိ န ပူဇေတိ စ၊ အယံ ပန သတ္တနိကာယော လောကော ပူဇယတိ စေဝ နမဿတိ စာတိ သမုစ္စယတ္ထော သရူပတ္ထော။

တဿာတိ ဧတ္ထ တံ-သဒ္ဒဿ သဗ္ဗညုတညာဏာဒိအနေကဂုဏသမန္နာဂတော ပူဇေတဗ္ဗော နမဿိတဗ္ဗော တိလောကဂ္ဂေါ သတ္ထာ သရူပတ္ထော၊ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိယာ ဇနကဿ နရဝရဿ ဇညေန သာသနဝရေန သမ္ဗန္ဓော ပဓာနသရူပတ္ထော၊ ဇညသာသနဝရဿ ဇနကေန နရဝရေန သမ္ဗန္ဓော အပဓာနသရူပတ္ထော။ တီသု ပိဋကေသု ဧဝရူပေသု အညေသုပိ ဧသေဝ နယော။

‘‘ဧတ’’န္တိ ပဒဿ အာစရိယေန ဝိဘဇိတဗ္ဗဟာရနယပဋ္ဌာနဝိစာရဏဝိသယဘူတံ သာသနံ သရူပတ္ထော။ ‘‘သာသနဝရ’’န္တိ ပဒဿာပိ တမေဝ သရူပတ္ထော၊ ဧတံ သာသနဝရံ ပရိယတ္တိပဋိပတ္တိပဋိဝေဓဘေဒေန တိဝိဓမ္ပိ ပရိယတ္တိသာသနမေဝ သဗ္ဗသာသနမူလဘူတတ္တာ၊ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယဘူတတ္တာ စ ဝိသေသတော အဓိပ္ပေတံ တဿ မူလဘူတဘာဝတော ဝိနယသံဝဏ္ဏနာဒီသု ဗဟူပကာရေန ဒဿိတောတိ အမှေဟိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ဝဒန္တောပိ အညံ ရစိတဗ္ဗံ ရစိတုံ အသမတ္ထောဝ ဟုတွာ ဝဒတီတိ ဂဟိတဗ္ဗော ဝဒေယျ။

တံ ပန ပရိယတ္တိသာသနံ ဝိမုတ္တိရသဝသေန ဧကဝိဓံ၊ ဓမ္မဝိနယဝသေန ဒုဝိဓံ၊ ဝိနယပိဋကသုတ္တန္တပိဋကအဘိဓမ္မပိဋကဝသေန တိဝိဓံ ၊ အာဏာဒေသနာဝေါဟာရဒေသနာပရမတ္ထဒေသနာဝသေန တိဝိဓံ၊ ယထာပရာဓသာသနာယထာနုလောမသာသနာယထာဓမ္မသာသနာဘေဒေနပိ တိဝိဓံ၊ သံဝရာသံဝရကထာဒိဋ္ဌိဝိနိဝေဌနကထာနာမရူပပရိစ္ဆေဒကထာဘေဒေနပိ တိဝိဓံ။ ဧတ္ထ စ ဒေသနာ ဒေသကာဓီနာ၊ သာသနံ သာသိတဗ္ဗာယတ္တံ၊ ကထာ ကထေတဗ္ဗတ္ထာပေက္ခာတိ ဝိသေသော။ ဒီဃနိကာယော၊ မဇ္ဈိမနိကာယော၊ သံယုတ္တနိကာယော၊ အင်္ဂုတ္တရနိကာယော၊ ခုဒ္ဒကနိကာယောတိ နိကာယဘေဒေန ပန ပဉ္စဝိဓံ၊ သုတ္တဂေယျဝေယျာကရဏဂါထာဥဒါနဣတိဝုတ္တကဇာတကအဗ္ဘုတဓမ္မဝေဒလ္လဘေဒေန ပန နဝဝိဓံ၊ ဓမ္မက္ခန္ဓဘေဒေန ပန စတုရာသီတိဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿဝိဓံ၊ ‘‘သံကိလေသဘာဂိယဝါသနာဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယာတိ အမိဿာနိ စတ္တာရိ၊ သံကိလေသဘာဂိယဝါသနာဘာဂိယသံကိလေသဘာဂိယနိဗ္ဗေဓ ဘာဂိယသံကိလေသဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယဝါသနာဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယာတိ မိဿကဒုကာနိ စတ္တာရိ၊ သံကိလေသဘာဂိယဝါသနာဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယသံကိလေသဘာဂိယဝါသနာ ဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယာတိ မိဿကတိကာနိ ဒွေ၊ တဏှာသံကိလေသဒိဋ္ဌိသံကိလေသဒုစ္စရိတသံကိလေသတဏှာဝေါဒါနဘာဂိယဒိဋ္ဌိဝ- ဥဒါနဘာဂိယဒုစ္စရိတဝေါဒါနဘာဂိယာတိဆာ’’တိ (နေတ္တိ။ ၈၉) သောဠသန္နံ သုတ္တာနံ ဘေဒေန သောဠသဝိဓံ၊ ‘‘လောကိယလောကုတ္တရလောကိယလောကုတ္တရသတ္တာဓိဋ္ဌာနဓမ္မာဓိဋ္ဌာနသတ္တဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉာဏဉေယျ- ဉာဏဉေယျဒဿနဘာဝနာဒဿနဘာဝနာသကဝစနပရဝစနသကဝစနပရဝစန ဝိဿဇ္ဇနီယအဝိဿဇ္ဇနီယဝိဿဇ္ဇနီယအဝိဿဇ္ဇနီယကမ္မဝိပါကကမ္မဝိပါကကုသလ အကုသလကုသလာကုသလအနုညာတပဋိက္ခိတ္တအနုညာတပဋိက္ခိတ္တထဝဿ ဘေဒေန အဋ္ဌဝီသတိဝိဓ’’န္တိ (နေတ္တိ။ ၁၁၂) ဧဝမာဒိဗဟုဝိဓံ ပရိယတ္တိသာသနံ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသေသတော ဝိသယံ။ တဿ ဝိသယဘာဝေ သတိ ပဋိပတ္တိပဋိဝေဓသင်္ခါတံ သာသနဒွယမ္ပိ တမ္မူလကတ္တာ ဝိသယံ ဟောတိ ပရိယာယတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ဝိဒူဟီ’’တိ ပဒဿ ယထာဝုတ္တသာသနဝရဿ သပရသန္တာနပဝတ္တနပဝတ္တာပနာဒိဝသေန ဝိဇာနနသမတ္ထော သဏှသုခုမဉာဏာဒိဂုဏသမ္ပန္နော ကလျာဏပုထုဇ္ဇနသောတာပန္နာဒိကော ပုဂ္ဂလော သရူပတ္ထော။ ‘‘ဉေယျ’’န္တိ ပဒဿ တာဒိသေဟိ ဝိဒူဟိ သဏှသုခုမဉာဏာဒိနာ ဝိဇာနိတဗ္ဗံ သာသနဝရံ သရူပတ္ထော။ ‘‘နရဝရဿာ’’တိ ပဒဿ ဧကဝိဓာဒိဘေဒဿ သာသနဝရဿ ဇနကော အနေကဂုဏသမ္ပန္နော တိလောကဂ္ဂေါ သရူပတ္ထော။ ဣစ္စေဝံ နေတ္တိယာ အာဒိဂါထာယ သရူပတ္ထော သင်္ခေပေန ဝိဇာနိတဗ္ဗော။

ဧဝံ တဿာ အနုသန္ဓျာဒီနံ ဇာနိတဗ္ဗဘာဝေ သတိပိ အဇာနန္တော ဝိယ ပုစ္ဆိတွာ ဒေါသံ အာရောပေတွာ ပရိဟာရဝသေနာပိ ဂမ္ဘီရာဓိပ္ပာယဿ အနာကုလဿ ဝိသေသဇာနနံ ဘဝိဿတိ။ တသ္မာ ပုစ္ဆိတွာ ဒေါသံ ရောပေတွာ ပရိဟာရဝသေန ဂမ္ဘီရာဓိပ္ပာယံ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ ကထယိဿံ။ အမှာကာစရိယ ကိမတ္ထံ ‘‘ယံ လောကော’’တျာဒိမာဟ? နေတ္တိပ္ပကရဏံ ကာတုံ။ ဧဝံ သတိ နေတ္တိပ္ပကရဏဘူတံ ‘‘သောဠသဟာရာ နေတ္တိ’’တျာဒိကံ ဧဝ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ကသ္မာ တံ အဝတွာ တတော နေတ္တိပ္ပကရဏတော အညံ ‘‘ယံ လောကော ပူဇယတေ’’တျာဒိမာဟ။ သေယျထာပိ သမုဒ္ဒံ ဂစ္ဆန္တော ဟိမဝန္တံ ဂစ္ဆတိ၊ ဟိမဝန္တံ ဂစ္ဆန္တော သမုဒ္ဒံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝမေဝ နေတ္တိပ္ပကရဏံ ကရောန္တော သာသနဝရဒဿနံ ကရောတီတိ? သစ္စံ၊ တထာပိ ယဿ သံဝဏ္ဏနံ နေတ္တိပ္ပကရဏံ ကာတုကာမော တံ သာသနဝရံ ပဌမံ ဒဿေတုံ ‘‘ယံ လောကော’’တျာဒိမာဟ။ ဧဝံ သတိ ‘‘ဧတံ သာသနဝရ’’န္တိ ဧတ္တကမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ကသ္မာ ‘‘ယံ လောကော’’တျာဒိ ဝုတ္တန္တိ? တံ သာသနဝရံ ဇနကေန နရဝရေန နိယမေတွာ ထောမေတုံ ဝုတ္တံ။ တထာပိ ‘‘တဿ နရဝရဿာ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ကသ္မာ ‘‘ယံ လောကော’’တျာဒိ ဝုတ္တန္တိ? တံ ဇနကံ နရဝရံ လောကပါလေန လောကသေဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ သဗ္ဗေန လောကေန ပူဇနီယနမဿနီယဘာဝေန ထောမေတုံ ‘‘ယံ လောကော’’တျာဒိ ဝုတ္တံ။ ပူဇေန္တာပိ ဝန္ဒိတွာ ပူဇေန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ပူဇယတေ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ? တထာပိ ကေစိ ကေသဉ္စိ ပူဇာသက္ကာရာဒီနိ ကရောန္တာပိ တေသံ အပါကဋဂုဏတာယ နမက္ကာရံ န ကရောန္တိ။ ဧဝံ ဘဂဝတော ယထာဘူတအဗ္ဘုဂ္ဂတသဒ္ဒတာယ ပန ဘဂဝန္တံ ပူဇေတွာပိ ဝန္ဒတိယေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘နမဿတိ စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပူဇေန္တော၊ နမဿန္တော စ န ကဒါစိယေဝ၊ အထ ခေါ သဗ္ဗကာလန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘သဒါ’’တိ ဝုတ္တံ။ တာဒိသဿ နရဝရဿ တာဒိသံ သာသနဝရံ သဏှသုခုမဉာဏသမ္ပန္နေဟိ ဝိဒူဟေဝ သုခုမဉာဏေနေဝ ဉေယျန္တိ သာသနဝရံ ထောမေတုံ ‘‘ဝိဒူဟိ ဉေယျ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

ဧတ္ထ စ ‘‘ပူဇယတေ၊ နမဿတီ’’တိ ဧတေဟိ ပူဇနနမဿနကိရိယာယ ဟေတုဘူတာ သဗ္ဗညုတညာဏာဒယော အနေကေ လောကိယလောကုတ္တရဂုဏာ ပကာသိတာ ဟောန္တိ တေ ဂုဏေ အာဂမ္မ သဗ္ဗလောကဿ ပူဇနနမဿနစေတနာယ ပဝတ္တနတော။ တေသု ဟိ ကိဉ္စိ သရူပတော၊ ကိဉ္စိ အနုမာနတော သာရိပုတ္တတ္ထေရာဒယော အနုဿရန္တိ၊ ပူဇေန္တိ၊ နမဿန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အနုဿရေထ သမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၄၉)။ ဧကဒေသဂုဏာပိ ပူဇာရဟာ နမဿနာရဟာ၊ ကသ္မာ သဗ္ဗေပိ ဂုဏာ ပကာသိတာတိ? သဗ္ဗဂုဏဒဿနေန ဗောဓိသမ္ဘာရသမ္ဘရဏမဟာကရုဏာယောဂသင်္ခါတဟေတုဉာဏပဟာန- အာနုဘာဝရူပကာယသမ္ပတ္တိသင်္ခါတဖလဟိတဇ္ဈာသယိန္ဒြိယ- ပါကကာလာဂမနဒေသနာဉာဏသင်္ခါတသတ္တု- ပကာရသမ္ပဒါဝသေန ထောမနာ ဒဿိတာ။ တေန အတ္တဟိတပဋိပတ္တိ၊ ပရဟိတပဋိပတ္တိ စ နိရုပက္ကိလေသူပဂမနာပဂမနဉ္စ လောကသမညာနုပပဝတ္တိ၊ တဒနတိဓာဝနဉ္စ စရဏသမ္ပတ္တိ၊ ဝိဇ္ဇာသမ္ပတ္တိ စ အတ္တာဓိပတိတာ၊ ဓမ္မာဓိပတိတာ စ လောကနာထအတ္တနာထတာ စ ပုဗ္ဗကာရိကတညုတာ စ အပရန္တပတာ၊ အနတ္တန္တပတာ စ ဗုဒ္ဓကရဏဓမ္မဗုဒ္ဓဘာဝသိဒ္ဓိ စ ပရတာရဏအတ္တတာရဏဉ္စ သတ္တာနုဂ္ဂဟစိတ္တတာ၊ ဓမ္မဝိရတ္တစိတ္တတာ စ ပကာသိတာ ဘဝန္တိ။ တေန သဗ္ဗပ္ပကာရေန အနုတ္တရဒက္ခိဏေယျတာဥတ္တမပူဇနီယနမဿနီယဘာဝပူဇနနမဿနကိရိယာယ စ ခေတ္တင်္ဂတဘာဝံ ပကာသေတိ။ တေန ပူဇနကနမဿနကာနံ ယထိစ္ဆိတဗ္ဗပယောဇနသမ္ပတ္တိ ပကာသိတာတိ သဗ္ဗဂုဏာ ပကာသိတာတိ။

အာဒိကလျာဏတာဒိဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ဝရံ အဂ္ဂံ ဥတ္တမံ၊ နိပုဏဉာဏဂေါစရတာယ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယဉ္စ၊ တသ္မာ ‘‘ဝရံ ဉေယျ’’န္တိ ဝစနေဟိ သွာက္ခာတတာဒယော သဗ္ဗေ ဓမ္မဂုဏာ ပကာသိတာ။ အရိယသစ္စပဋိဝေဓေန သမုဂ္ဃာတကိလေသသမ္မောဟာယေဝ ပရမတ္ထတော ပဏ္ဍိတာ ဗာလျာဒိသမတိက္ကမနတော၊ တသ္မာ ဘာဝိတလောကုတ္တရမဂ္ဂါ၊ သစ္ဆိကတသာမညဖလာ စ ပုဂ္ဂလာ ဝိသေသတော ‘‘ဝိဒူ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တေ ဟိ ယထာဝုတ္တသာသနဝရံ အဝိပရီတတော ဉာတုံ၊ နေတုဉ္စ သပရသန္တာနေ သက္ကုဏန္တိ။ တသ္မာ ယေ သုပ္ပဋိပန္နတာဒယော အနေကေဟိ သုတ္တပဒေဟိ သံဝဏ္ဏိတာ၊ တေ အရိယသင်္ဃဂုဏာပိ နိရဝသေသတော ‘‘ဝိဒူဟီ’’တိ ပဒေန ပကာသိတာတိ။ ဧဝံ နေတ္တိယာ ပဌမဂါထာယ ‘‘ဧတံ သာသနဝရ’’န္တိ ပဒေန သာသနတ္တယံ သင်္ဂဏှိတွာ တတ္ထ ဣတရေသံ ဒွိန္နံ အဓိဂမူပါယဘာဝတော သဗ္ဗသာသနမူလဘူတဿ၊ အတ္တနော နေတ္တိပ္ပကရဏဿ စ ဝိသယဘူတဿ ပရိယတ္တိသာသနဝရဿ ဒဿနမုခေန သဗ္ဗေ ရတနတ္တယဂုဏာပိ ထောမနာဝသေန နယတောဝ ပကာသိတာ ဟောန္တိ။ နယတော ဟိ ဒဿိတာ သဗ္ဗေ ဂုဏာ နိရဝသေသာ ဂဟိတာ ဘဝန္တိ၊ န သရူပတော။ တေနာဟ ဘဂဝန္တံ ဌပေတွာ ပညဝန္တာနံ အဂ္ဂဘူတော ဓမ္မသေနာပတိသာရိပုတ္တတ္ထေရောပိ ဗုဒ္ဓဂုဏပရိစ္ဆေဒနမနုယုတ္တော ‘‘အပိစ မေ ဓမ္မနွယော ဝိဒိတော’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၄၆) ဘဂဝတာပိ –

‘‘ဧဝံ အစိန္တိယာ ဗုဒ္ဓါ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ အစိန္တိယာ၊

အစိန္တိယေ ပသန္နာနံ၊ ဝိပါကော ဟောတိ အစိန္တိယော’’တိ။ (အပ။ ထေရ ၁။၁။၈၂၊ နေတ္တိ။ ၉၅) –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ဗုဒ္ဓဓမ္မာတိ ဗုဒ္ဓဂုဏာ။ အမှာကံ ပန ယာဝဇီဝံ ရတနတ္တယဂုဏပရိဒီပနေ အတိဥဿာဟန္တာနမ္ပိ သရူပတော နီဟရိတွာ ဒဿေတုံ အသမတ္ထဘာဝေါ ပဂေဝ ပဏ္ဍိတေဟိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

ဣစ္စေဝံ –

‘‘ယံ လောကော ပူဇယတေ၊ သလောကပါလော သဒါ နမဿတိ စ၊

တဿေတ သာသနဝရံ၊ ဝိဒူဟိ ဉေယျံ နရဝရဿာ’’တိ။ –

နိဂ္ဂဟိတလောပဝသေန ဝုတ္တာယ ဂါထာယ သင်္ခေပေန ကထိတော အနုသန္ဓျာဒိကော သမတ္တောတိ။

‘‘ယံ လောကော ပူဇယတေ၊ သ လောကပါလော သဒါ နမဿတိ စ၊

တံ တဿ သာသနဝရံ၊ ဝိဒူဟိ ဉေယျံ နရဝရဿာ’’တိ။ –

ဂါထံ အပရေ ပဌန္တိ။ တဿာပိ အနုသန္ဓျတ္ထော ဝုတ္တနယောဝ။ ယောဇနတ္ထော ပန ဝိသေသော။ တတ္ထ ဟိ သလောကပါလော လောကော ယဿ သတ္ထုနော နရဝရဿ ယံ သာသနဝရံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသဟိတံ၊ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ ဧဝ ဝါ ပူဇယတေ စေဝ နမဿတိ စ၊ တဿ လောကပါလဿ သတ္ထုနော တံ ပူဇေတဗ္ဗံ၊ နမဿိတဗ္ဗဉ္စ ဝိဒူဟေဝ ဝိညာတဗ္ဗံ၊ ဧတံ သာသနဝရံ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယန္တိ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ယောဇနာကာရောပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယောဝ။

ဝိဂ္ဂဟတ္ထောပိ ဝိသေသော။ ဣမသ္မိဉှိ နယေ လောကံ ပါလေန္တီတိ လောကပါလာ၊ ယထာဝုတ္တစတုမဟာရာဇာဒယော။ တေဟိ လောကပါလေဟိ သဟိတံ သဗ္ဗလောကံ ပါလေတိ လောကဂ္ဂနာယကတ္တာတိ လောကပါလောတိ ဘဂဝါပိ လောကပါလသဒ္ဒေန ဝုတ္တော။ သော ဟိ ‘‘တဿာ’’တိ ဧတ္ထ တံ-သဒ္ဒေန ပရာမသီယတိ၊ တသ္မာ တဿ လောကပါလဿ သတ္ထုနော နရဝရဿာတိ အတ္ထော ဂဟိတော။ ယဒိ ဧဝံ လောကပါလော ဂုဏီဘူတော အပဓာနော ပဓာနဘူတံ လောကံ ဝိသေသေတွာ ဝိနိဝတ္တော၊ ကထံ တံ-သဒ္ဒေန ပရာမသီယတီတိ? လောကဝိသေသကော သမာနောပိ သာသနဝရာပေက္ခတာယ ဇနကသာမိဘာဝေန သမ္ဗန္ဓိဝိသေသဘူတတ္တာ ပဓာနဘူတော ဝိယ ပရာမသီယတီတိ။ ဘဂဝါ သာသနဝရဿ သာမိဘာဝေန ဂဟိတော။ ကထံ သာသနဝရဿ သာမီ ဘဂဝါ သာသနဝရံ ပူဇယတီတိ? န စာယံ ဝိရောဓော။ ဗုဒ္ဓါ ဟိ ဘဂဝန္တော ဓမ္မဂရုနော၊ တေ သဗ္ဗကာလံ ဓမ္မမပစယမာနာဝ ဝိဟရန္တီတိ။ ဗုဒ္ဓါနဉှိ ဓမ္မဂရုဓမ္မာပစယမာနဘာဝေါ ‘‘ယံနူနာဟံ…ပေ… တမေဝ ဓမ္မံ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျ’’န္တိ (အ။ နိ။ ၄။၂၁) ဝုတ္တော၊ တသ္မာ လောကပါလော ဘဂဝါ သာသနဝရံ ပူဇယတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧဝံ သတိ လောကပါလော ဘဂဝါ သာသနဝရံ ပူဇယတီတိ အတ္ထော ယုတ္တော ဟောတု၊ ကထံ လောကပါလော ဘဂဝါ သာသနဝရံ နမဿတီတိ ယုတ္တောတိ? ယုတ္တောဝ ‘‘နမဿတီ’’တိ ပဒဿ ဂရုကရဏေန တန္နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရောတိ အတ္ထဿာပိ လဗ္ဘနတော။ ဘဂဝါ ဟိ ဓမ္မဂရုတာယ သဗ္ဗကာလံ ဓမ္မနိန္နပေါဏပဗ္ဘာရဘာဝေန ဝိဟရတီတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ယေန သုဒံ နိစ္စကပ္ပံ ဝိဟရာမီ’’တိအာဒိ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဝါ သံဝဏ္ဏနာသု ဝုတ္တနယေန ဝါ ဉာတဗ္ဗန္တိ အမှေဟိ န ဝိတ္ထာရီယတိ။

ဧဝံ ပဌမဂါထာယ ‘‘သာသနဝရ’’န္တိ ပဒေန တိဝိဓမ္ပိ သာသနံ သင်္ဂဏှိတွာ တတ္ထ ပရိယတ္တိသာသနမေဝ အတ္တနော နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယံ နိယမေတွာ ဒဿေန္တော ‘‘ဒွါဒသ ပဒါနိ’’တျာဒိမာဟ။ အထ ဝါ ပဌမဂါထာယ ရတနတ္တယထောမနေန သဟ နေတ္တိပ္ပကရဏတာဝိသယံ သာသနဝရံ အာစရိယေန ဒဿိတံ၊ ‘‘တဿ သာသနဝရံ ကိံ သဗ္ဗံယေဝ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယံ၊ ဥဒါဟု ပရိယတ္တိသာသနမေဝါ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ပရိယတ္တိသာသနဘူတံ သုတ္တမေဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဒွါဒသ ပဒါနိ သုတ္တ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘သာသနဝရ’’န္တိ သာမညေန ဝုတ္တမ္ပိ ပရိယတ္တိသုတ္တမေဝ သာသနဝရန္တိ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ‘‘တံ ပန ကတိဝိဓ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒွါဒသ ပဒါနီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ သင်္ခေပတော ပဘေဒေန ဒွါဒသဝိဓန္တိ အတ္ထော။ ပဘေဒတော ဒွါဒသဝိဓမ္ပိ ဗျဉ္ဇနပဒအတ္ထပဒတော ပန ဒုဝိဓမေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘တံ သဗ္ဗံ ဗျဉ္ဇနဉ္စ အတ္ထော စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တသ္မိံ ဒွယေ ဧကမေဝ သရူပတော နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယန္တိ ဝိညေယျံ၊ ဥဒါဟု ဥဘယ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ဥဘယန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘တံ ဝိညေယျံ ဥဘယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဝစနဝစနီယဘာဝေန သမ္ဗန္ဓေ ယသ္မိံ ဗျဉ္ဇနေ၊ အတ္ထေ စ ‘‘သုတ္တ’’န္တိ ဝေါဟာရော ပဝတ္တော၊ တံ ဥဘယံ သရူပတော နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယန္တိ ဝိညေယျန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ကိန္တိ ဝိညေယျ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ကော အတ္ထော၊ ဗျဉ္ဇနံ ကတမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဆဗျဉ္ဇနပဒဆအတ္ထပဒဘေဒေန ဒွါဒသဝိဓံ ဗျဉ္ဇနပဒအတ္ထပဒဝသေန ဒုဝိဓံ သဗ္ဗပရိယတ္တိသင်္ခါတံ သုတ္တံ မမ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယံ သာသနဝရန္တိ ဉာတဗ္ဗံ။ သရူပတော ပုစ္ဆိတွာ အတ္ထပဒံ၊ ဗျဉ္ဇနပဒဉ္စ သရူပတော ဉာတဗ္ဗန္တိ။

ဧဝံ ပဌမဂါထာယ ‘‘သာသနဝရ’’န္တိ ဝုတ္တဿ သုတ္တဿ ပရိယတ္တိဘာဝဉ္စေဝ အတ္ထပဒဗျဉ္ဇနပဒဘာဝေန ဝေဒိတဗ္ဗတ္တဉ္စ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဿ သုတ္တဿ ပဝိစယူပါယံ နေတ္တိပ္ပကရဏံ ပဒတ္ထဝိဘာဂေန ဒဿေတုံ ‘‘သောဠသဟာရာ’’တျာဒိမာဟ။ အထ ဝါ ဒုတိယဂါထာယ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဝိသယံ သာသနဝရံ နိယမေတွာ ဒဿိတံ၊ ‘‘နေတ္တိ နာမ ကတမာ၊ ကတိဝိဓာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ နေတ္တိနာမ ဧတ္တိကာတိ သင်္ခေပတော ဒဿေတုံ ‘‘သောဠသဟာရာ’’တျာဒိမာဟ။ တတ္ထ တဿ သာသနဿ သုတ္တဿ အတ္ထပရိယေဋ္ဌိ နေတ္တိသံဝဏ္ဏနာ မယာ မဟာကစ္စာယနေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ နေတ္တိ နာမ သောဠသဟာရသမုဒါယာ ပဉ္စနယသမုဒါယာ အဋ္ဌာရသမူလပဒသမုဒါယာတိ ဝိဇာနိတဗ္ဗာတိ။

တေ ဟာရာဒယော ကေနဋ္ဌေန နေတ္တိ နာမ? ဝေနေယျသတ္တေ အရိယဓမ္မံ နေတီတိ နေတ္တီတိ ဧဝမာဒိ အတ္ထော သံဝဏ္ဏနာသု (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ဂန္ထာရမ္ဘကထာ) ဝုတ္တောဝ။ ဣမာယ တတိယဂါထာယပိ ‘‘မဟာကစ္စာနေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ’’တိ ပါဌော သုန္ဒရော။ ‘‘မဟာကစ္စာယနေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ န သုန္ဒရော။ လက္ခဏဉှိ မယာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တန္တိ။ ‘‘သောဠသဟာရာဒိသမုဒါယာ နေတ္တီ’’တိ ဝုတ္တာ၊ တေ ဟာရာ သုတ္တဿ ဗျဉ္ဇနဝိစယော ဝါ ဟောန္တိ၊ အတ္ထဝိစယော ဝါ၊ နယာ စ ဗျဉ္ဇနဝိစယော ဝါ ဟောန္တိ၊ အတ္ထဝိစယော ဝါတိ ဝိစာရဏာယံ သတိ ‘‘ဣမေ ဣမဿ ဝိစယော’’တိ နိယမေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ဟာရာ ဗျဉ္ဇနဝိစယော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဟာရာ သုတ္တဿ ဗျဉ္ဇနဝိစယော ဟောန္တိ၊ န အတ္ထဝိစယော သောဠသဟာရာနံ မူလပဒနိဒ္ဓါရဏံ ဝဇ္ဇေတွာ ဗျဉ္ဇနမုခေနေဝ သံဝဏ္ဏနာဘာဝတော။ တယော ပန နယာ သုတ္တဿ အတ္ထဝိစယော ဟောန္တိ၊ တိဏ္ဏံ နယာနံ မူလပဒသင်္ခါတအဝိဇ္ဇာဒိသဘာဝဓမ္မနိဒ္ဓါရဏမုခေနေဝ သုတ္တဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာဘာဝတောတိ။

‘‘တံ ဥဘယံ သုတ္တေ သံဝဏ္ဏနာဘာဝေန ကေနစိ ကတ္ထစိယေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ဥဒါဟု သဗ္ဗထာ သဗ္ဗတ္ထ ယောဇိတ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဘာဝတော တံ ဥဘယံ သဗ္ဗတ္ထ သုတ္တေသု သဗ္ဗထာ ယောဇိတန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘ဥဘယံ ပရိဂ္ဂဟီတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဟာရာ စေဝ နယာ စ ဥဘယံ သုတ္တဿ အတ္ထနိဒ္ဓါရဏဝသေန ပရိတော သမန္တတော ဂဟိတံ သဗ္ဗထာ သုတ္တေသု ယောဇိတန္တိ။

‘‘ဟာရာဒိသမုဒါယဘူတံ နေတ္တိသင်္ခါတံ သုတ္တံ ကထံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ သုတ္တံ သံဝဏ္ဏေတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ဝုတ္တံ ‘‘ဝုစ္စတိ သုတ္တံ ယထာသုတ္တ’’န္တိ။ နေတ္တိသင်္ခါတံ သံဝဏ္ဏနာသုတ္တံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တာနုရူပံ ယထာ ယေန ယေန ဒေသနာဟာရေန ဝါ အညေန ဝါ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ၊ တေန တေန ဝုစ္စတိ သံဝဏ္ဏေတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ‘‘နေတ္တိသင်္ခါတံ သုတ္တံ ကိတ္တကံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ သုတ္တံ သံဝဏ္ဏေတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ဝုတ္တံ ‘‘ဝုစ္စတိ သုတ္တံ ယထာသုတ္တ’’န္တိ။ တတ္ထ ယထာသုတ္တံ ယံ ယံ သုတ္တံ ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ၊ တံ တံ သဗ္ဗံ သုတ္တံ နေတ္တိသင်္ခါတံ သုတ္တံ ဝုစ္စတိ ဝဒတိ အဿာဒါဒီနဝဒဿနဝသေန သံဝဏ္ဏေတီတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘နေတ္တိနယေန ဟိ သံဝဏ္ဏေတုံ အသက္ကုဏေယျံ နာမ သုတ္တံ နတ္ထီ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ သင်္ဂဟဝါရဝဏ္ဏနာ)။

‘‘ယံ ယံ ဘဂဝတာ ဒေသိတံ သုတ္တံ နေတ္တိသံဝဏ္ဏနာယ သံဝဏ္ဏိတံ၊ သာ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗာ ဒေသနာ စ ဝိညေယျာ၊ ဥဒါဟု ဒေသိတဗ္ဗဉ္စာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘ယာ စေဝ ဒေသနာ’’တျာဒိမာဟ။ ယာ စေဝ ဒေသနာ ပါဠိ သံဝဏ္ဏိတာ၊ သာ စ၊ တာယ ဒေသနာယ ဒေသိတံ ယံ ဓမ္မဇာတံ၊ တဉ္စ ဥဘယံ ဝိမုတ္တာယတနဒေသနာသီသေန ပရိစယံ ကရောန္တေဟိ ဧကန္တေန ဝိညေယျံ ဥဘယဿေဝ အနုပါဒိသေသပရိနိဗ္ဗာနပရိယောသာနာနံ သမ္ပတ္တီနံ ဟေတုဘာဝတော။ ‘‘တဿ ဥဘယဿ ဝိဇာနနေ သာဓေတဗ္ဗေ သာဓေတဗ္ဗဿ ဝိဇာနနဿ ဟေတုဘူတာ ကတမာ အနုပုဗ္ဗီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဘာဝတော ဝုတ္တံ ‘‘တတြာ’’တျာဒိ။ တတ္ထ တတြ ဝိဇာနနေ သာဓေတဗ္ဗေ သုတ္တာဒိနဝင်္ဂဿ သာသနဿ အတ္ထပရိယေသနာ အတ္ထဝိစာရဏာ ဟာရနယာနံ အယံ အနုပုဗ္ဗီ ဝိဇာနနဿ သာဓေတဗ္ဗဿ ဟေတုဘူတာ အနုပုဗ္ဗီ နာမာတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ တဿ ဥဘယဿ ဝိဇာနနေ သာဓေတဗ္ဗေ သုတ္တာဒိနဝင်္ဂဿ သာသနဿ အတ္ထပရိယေသနာယ အတ္ထဝိစာရဏာယ အယံ အနုပုဗ္ဗီ ဝိဇာနနဿ သာဓေတဗ္ဗဿ ဟေတုဘူတာ အနုပုဗ္ဗီ နာမာတိ။ အထ ဝါ ဝက္ခမာနာယ ဟာရနယာနုပုဗ္ဗိယာ နဝဝိဓသုတ္တန္တပရိယေသနာ ဝိဇာနနဿ ဟေတုဘူတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေနာကာရေနေဝ အဋ္ဌကထာယံ တိဓာ ဝုတ္တာတိ။

သင်္ဂဟဝါရဿ အတ္ထဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။