📜

၂။ ဥဒ္ဒေသဝါရအတ္ထဝိဘာဝနာ

၁။ ဧဝံ ¶ သင်္ဂဟဝါရေန သင်္ခေပတော ဒဿိတေ ဟာရာဒယော ဣဒါနိ ဝိဘာဂေန ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထ ကတမေ သောဠသ ဟာရာ’’တိအာဒိဒေသနာ အာရဒ္ဓါ ¶ ။ အထ ဝါ သောဠသဟာရာဒိသမုဒါယာ နေတ္တိ နာမ မယာ မဟာကစ္စာနေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာတိ ဝုတ္တာ၊ ‘‘ကတမေ တေ သောဠသ ဟာရာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘တတ္ထ သောဠသ ဟာရာ’’တျာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု သောဠသဟာရာဒီသု။ ဒေသနာ ဟာရော၊ ဝိစယော ဟာရော…ပေ… သာမာရောပနော ဟာရောတိ ဣမေ သောဠသ ဟာရာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

တတ္ထ သဗ္ဗသာဓာရဏတ္တာ ဟာရပဒဿ ဝစနတ္ထော ပဌမံ ဝတ္တဗ္ဗော။ ကေနဋ္ဌေန ဟာရာတိ? ဟရီယန္တိ ဧတေဟီတိ ဟာရာ။ ဧတေဟိ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေဟိ သံဝဏ္ဏိယေသု သုတ္တဂေယျာဒီသု အညာဏသံသယဝိပလ္လာသာ ဟရီယန္တိ၊ ဣတိ အညာဏာဒိဟရဏကာရဏတ္တာ ‘‘ဧတေဟီ’’တိ ပဒေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ ဟာရာ နာမ၊ ဟရ-ဓာတုယာ အာစရိယဿ ဝစီဘေဒသဒ္ဒေါ၊ တံသမုဋ္ဌာပကော စိတ္တုပ္ပာဒေါ စ မုချတ္ထော၊ ဝေနေယျာနံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တဿ အတ္ထဇာနနာဒိဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တုပ္ပာဒေါ ကာရဏူပစာရတ္ထော၊ တဿ ဥပနိဿယပစ္စယဘူတာနံ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာနံ ဥပနိဿယပစ္စယသတ္တိ ဖလူပစာရတ္ထော၊ ဣတိ-သဒ္ဒေန သာ ဥပနိဿယပစ္စယသတ္တိယေဝ ပရာမသီယတိ။ တံသတ္တိသမ္ပန္နာ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ ဏ-ပစ္စယတ္ထာ ဟောန္တိ။ ဧသ နယော ဧဝရူပေသု ဌာနေသုပိ။ ဝိတ္ထာရော အဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၁) ဝုတ္တော ဧဝ။

အသာဓာရဏတော ပန ဒေသီယတိ ဧတာယာတိ ဒေသနာ။ ဧတာယ သံဝဏ္ဏနာယ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တတ္ထော ဒေသီယတိ သံဝဏ္ဏီယတိ သံဝဏ္ဏနာနုသာရေန ဉာပီယတိ၊ ဣတိ ဉာပနကာရဏတ္တာ ‘‘ဧတာယာ’’တိ ပဒေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဝိသေသသံဝဏ္ဏနာ ဒေသနာ နာမ၊ န ပါဠိဒေသနာ၊ ပါဠိဒေသနာယ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသံဝဏ္ဏနာဘာဝေန သဟစရဏတော ဝါ ဒေသနာ။ ကိဉ္စာပိ အညေ ဟာရာ ဒေသနာပါဠိသင်္ခါတဿ သုတ္တဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာဘာဝတော ဒေသနာယ သဟစာရိနော ဟောန္တိ၊ အယံ ပန ဟာရော ယေဘုယျေန ယထာရုတဝသေနေဝ ဝိညာယမာနတ္တာ ပါဠိဒေသနာယ သဟ စရတီတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ၊ န တထာ ပရေ။ န ဟိ အဿာဒါဒီနဝနိဿရဏာဒိသန္ဒဿနလက္ခဏရဟိတာ ပါဠိဒေသနာ အတ္ထိ၊ အယဉ္စ ဟာရော အဿာဒါဒိသန္ဒဿနလက္ခဏောတိ။

ဝိစိယန္တိ ဧတေနာတိ ဝိစယော။ ဧတေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန သုတ္တေ ပဒပဉှာဒယော ဝိစိယန္တိ၊ ဣတိ ¶ ဝိစာရဏကာရဏတ္တာ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ¶ ဝိစယော နာမ။ ကတွတ္ထာဓိကရဏတ္ထာပိ လဗ္ဘန္တိ။ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တေန ပဒပဉှာဒိဝိစယနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ဝိစယော ဟာရော။

ယုတ္တာယုတ္တိ ဝိစာရီယတိ ဧတာယာတိ ယုတ္တိ။ ဧတာယ ဝိသေသသံဝဏ္ဏနာယ သဗ္ဗေသံ ဟာရာနံ ဘူမိဂေါစရာနံ ယုတ္တာယုတ္တိ ဝိစာရီယတိ၊ ဣတိ ဝိစာရဏကာရဏတ္တာ ‘‘ဧတာယာ’’တိ ပဒေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဝိသေသသံဝဏ္ဏနာ ယုတ္တိ နာမ။ ဣဓ ဥတ္တရပဒလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ယုတ္တိယာ ဝိစာရဏာ၊ ဝိစာရဏီယဘာဝေန သဟစရဏတော ဝါ ယုတ္တိ။ သဗ္ဗဟာရာနံ ဘူမိဂေါစရာနံ ယုတ္တာယုတ္တိဝိစာရဏလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ယုတ္တိ ဟာရော။

ပဒတိ ပဝတ္တေတိ ဖလံ ဧတေနာတိ ပဒံ၊ ကာရဏံ။ ဌန္တိ တိဋ္ဌန္တိ ဧတ္ထ ဖလာနိ တဒါယတ္တဝုတ္တိတာယာတိ ဌာနံ၊ ကာရဏံ။ ပဒဉ္စ တံ ဌာနဉ္စာတိ ပဒဋ္ဌာနံ၊ အာသန္နကာရဏံ။ သုတ္တေ အာဂတဓမ္မာနံ ပဒဋ္ဌာနံ ဝိစာရီယတိ ဧတာယာတိ ပဒဋ္ဌာနာ၊ ဝိသေသသံဝဏ္ဏနာ၊ ဝိစာရဏလောပေါဝ၊ သုတ္တေ အာဂတဓမ္မာနံ ပဒဋ္ဌာနာနံ၊ တေသဉ္စ ပဒဋ္ဌာနာနံ ဝိစာရဏလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ပဒဋ္ဌာနော ဟာရော။

သုတ္တေ အဝုတ္တာပိ သမာနလက္ခဏာ ဓမ္မာ လက္ခီယန္တိ ဧတေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေနာတိ လက္ခဏော၊ သုတ္တေ ဝုတ္တေန ဓမ္မေန သမာနလက္ခဏာနံ ဓမ္မာနံ အဝုတ္တာနမ္ပိ နိဒ္ဓါရဏလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော လက္ခဏော ဟာရော။

သုတ္တေ ဒဿိယမာနာ နိဗ္ဗစနာဒယော စတ္တာရောပိ ဝိယူဟီယန္တိ ဝိဘာဂေန သမ္ပိဏ္ဍီယန္တိ ဧတ္ထ၊ ဧတေန ဝါတိ ဗျူဟော၊ စတုန္နံ နိဗ္ဗစနာဒီနံ ဗျူဟော စတုဗျူဟော။ နိဗ္ဗစနာဓိပ္ပာယဗျဉ္ဇနာနဉ္စေဝ ဒေသနာနိဒါနဿ စ ပုဗ္ဗာပရေန သဒ္ဓိံ သန္ဒဿနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စတုဗျူဟော ဟာရော။

ဒေသနာယ ဂဟိတဓမ္မေန သဘာဂါ၊ ဝိသဘာဂါ စ ဓမ္မာ အာဝဋ္ဋီယန္တိ ဧတ္ထ၊ ဧတေန ဝါတိ အာဝဋ္ဋော၊ ဒေသနာယ ဂဟိတဓမ္မာနံ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန အာဝဋ္ဋနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော အာဝဋ္ဋော ဟာရော။

အသာဓာရဏာသာဓာရဏာနံ သံကိလေသဓမ္မေ၊ ဝေါဒါနဓမ္မေ စ သာဓာရဏာသာဓာရဏတော၊ ပဒဋ္ဌာနတော၊ ဘူမိတော စ ဝိဘဇနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ဝိဘတ္တိ ဟာရော။

သုတ္တေ ¶ ¶ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဓမ္မာ ပဋိပက္ခဝသေန ပရိဝတ္တီယန္တိ ဣမိနာ၊ ဧတ္ထ ဝါတိ ပရိဝတ္တော၊ သုတ္တေ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနံ ဓမ္မာနံ ပဋိပက္ခတော ပရိဝတ္တနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ပရိဝတ္တနော ဟာရော။

သုတ္တေ ဝုတ္တဿ ဧကဿေဝ အတ္ထဿ ဝါစကံ ဝိဝိဓံ ဝစနံ ဧတ္ထ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေတိ ဝိဝစနံ၊ ဝိဝစနမေဝ ဝေဝစနံ၊ သုတ္တေ ဝုတ္တေ ဧကသ္မိံ အတ္ထေ အနေကပရိယာယသဒ္ဒယောဇနာလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ဝေဝစနော ဟာရော။

သုတ္တေ ဝုတ္တာ အတ္ထာ ပကာရေဟိ ဉာပီယန္တိ ဣမိနာ၊ ဧတ္ထ ဝါတိ ပညတ္တိ၊ ဧကေကဿ ဓမ္မဿ အနေကာဟိ ပညတ္တီဟိ ပညာပေတဗ္ဗာကာရလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ပညတ္တိ ဟာရော။

သုတ္တာဂတာ ဓမ္မာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒီသု ဩတရီယန္တိ အနုပ္ပဝေသီယန္တိ ဧတ္ထ၊ ဧတေန ဝါတိ ဩတရဏော၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒိမုခေဟိ သုတ္တတ္ထဿ ဩတရဏလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ဩတရဏော ဟာရော။

သုတ္တေ ပဒပဒတ္ထပဉှာရမ္ဘာ သောဓီယန္တိ သမာဓီယန္တိ ဧတ္ထ၊ ဧတေန ဝါတိ သောဓနော၊ သုတ္တေ ပဒပဒတ္ထပဉှာရမ္ဘာနံ သောဓနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော သောဓနော ဟာရော။

သာမညဝိသေသဘူတာ ဓမ္မာ ဝိနာ ဝိကပ္ပေန အဓိဋ္ဌီယန္တိ အနုပ္ပဝတ္တီယန္တိ ဧတ္ထ၊ ဧတေန ဝါတိ အဓိဋ္ဌာနော၊ သုတ္တာဂတာနံ ဓမ္မာနံ အဝိကပ္ပနဝသေန သာမညဝိသေသနိဒ္ဓါရဏလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော အဓိဋ္ဌာနော ဟာရော။

ယော ဟေတု စေဝ ပစ္စယော စ ဖလံ ပရိကရောတိ အဘိသင်္ခရောတိ၊ ဣတိ သော ဟေတု စေဝ ပစ္စယော စ ပရိက္ခာရော၊ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော တံ ပရိက္ခာရံ ဟေတုဉ္စေဝ ပစ္စယဉ္စ အာစိက္ခတိ၊ ဣတိ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ပရိက္ခာရော နာမ။ သုတ္တေ အာဂတဓမ္မာနံ ပရိက္ခာရသင်္ခါတေ ဟေတုပစ္စယေ နိဒ္ဓါရေတွာ သံဝဏ္ဏနာလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ပရိက္ခာရော ဟာရော။

သုတ္တေ အာဂတဓမ္မာ ပဒဋ္ဌာနာဒိမုခေန သမာရောပီယန္တိ ဧတ္ထ၊ ဧတေန ဝါတိ သမာရောပနော၊ သုတ္တေ အာဂတဓမ္မာနံ ပဒဋ္ဌာနဝေဝစနဘာဝပဟာနသမာရောပနဝိစာရဏလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော သမာရောပနော ဟာရော။ ဘာဝသာဓနဝသေနာပိ သဗ္ဗတ္ထ ဝစနတ္ထော ဝတ္တဗ္ဗောတိ တဿာပိ ဝသေန ယောဇေတဗ္ဗန္တိ။ သေသံ သံဝဏ္ဏနာနုသာရေန ဉာတဗ္ဗန္တိ။

‘‘တတ္ထ ¶ ¶ ကတမေ သောဠသ ဟာရာ ဒေသနာ’’တျာဒိနာ ဟာရသရူပံ ဝုတ္တံ၊ ကိမတ္ထံ ‘‘တဿာနုဂီတိ’’တျာဒိ ဝုတ္တန္တိ? အနုဂီတိဂါထာယ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ ပုန ‘‘တဿာနုဂီတိ ဒေသနာ ဝိစယော ယုတ္တိ’’တျာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တဿာတိ ဟာရုဒ္ဒေသဿ။ အနုဂီတီတိ အနု ပစ္ဆာ ဂါယနဂါထာ။ ပဉ္စဒသောတိ ပဉ္စဒသမော။ သောဠသောတိ သောဠသမော။ အတ္ထတော အသံကိဏ္ဏာတိ ဒေသနာဒိပဒတ္ထတော လက္ခဏတ္ထတော သင်္ကရတော ရဟိတာ။ တေန ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သော စ နေသံ အသင်္ကရော လက္ခဏနိဒ္ဒေသေ သုပါကဋော ဟောတီ’’တိ။ သေသံ သံဝဏ္ဏနာနုသာရေန ဉာတဗ္ဗန္တိ။ ‘‘ကေစိ ဟာရာ ကေဟိစိ ဟာရေဟိ သံကိဏ္ဏာ ဝိယ ဒိဿန္တိ၊ ကသ္မာ အသံကိဏ္ဏာတိ ဉာတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဧတေသဉ္စေဝါ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဧတေသဉ္စေဝ ဘဝတီတိ ဧတေသံ သောဠသန္နံ ဟာရာနံ ယထာ ယေနာကာရေန အသင်္ကရော ဟောတိ၊ တထာ အသင်္ကရာကာရေန ဘဝတိ။ အယတိ ပဝတ္တတိ နယဝိဘတ္တီတိ အယာ၊ ဝိတ္ထာရေန အယာတိ ဝိတ္ထာရတယာ၊ တ-ကာရော မိဿကဒေါသာပဂမတ္ထာယ အာဂတော၊ နယဝိဘတ္တိဝိသေသဝစနံ။ နယေန ဉာယေန ဝိဘတ္တိ နယဝိဘတ္တိ၊ န ပဉ္စနယဝိဘတ္တာဟာရာနံ ဝိတ္ထာရေန ပဝတ္တာ ဉာယဝိဘတ္တိ တထာ အသင်္ကရာကာရေန ဘဝတိ တသ္မိံ အသံကိဏ္ဏာတိ ဉာတဗ္ဗာတိ အဓိပ္ပာယော။

၂။ သောဠသ ဟာရာ သရူပတော ဝုတ္တာ၊ အမှေဟိ စ ဝိညာတာ၊ ‘‘ကတမေ ပဉ္စ နယာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော တထာ ပုစ္ဆိတွာ သရူပတော ဥဒ္ဒိသိတုံ ‘‘တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ နယာ’’တျာဒိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဧဝံ ဟာရေ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဣဒါနိ နယေ ဥဒ္ဒိသိတုံ ‘တတ္ထ ကတမေ’တိအာဒိ ဝုတ္တ’’န္တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၂) ဝုတ္တံ။ ‘‘တတ္ထ နယန္တိ သံကိလေသေ၊ ဝေါဒါနေ စ ဝိဘာဂတော ဉာပေန္တီတိ နယာ၊ နီယန္တိ ဝါ တာနိ ဧတ္ထ၊ ဧတေဟိ ဝါတိ နယာ’’တိအာဒိနာ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၂) အဋ္ဌကထာယံ ဝိတ္ထာရေန ဝစနတ္ထော ဝုတ္တော။ နီ-ဓာတုယာ နန္ဒိယာဝဋ္ဋာဒိနယာနုသာရေန သံကိလေသေ၊ ဝေါဒါနေ စ အာလမ္ဗိတွာ ပဝတ္တော ဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တုပ္ပာဒေါ မုချတ္ထော၊ နန္ဒိယာဝဋ္ဋာဒိနယာနံ ဥပနိဿယပစ္စယသတ္တိ ဖလူပစာရတော ဂဟိတာ၊ ဣတိ-သဒ္ဒေါ တံ ဖလူပစာရတော ဂဟိတသတ္တိံ ပရာမသိ၊ တံသတ္တိသဟိတာ နန္ဒိယာဝဋ္ဋာဒိနယာ အ-ပစ္စယတ္ထာ။

တဏှာအဝိဇ္ဇာဟိ သံကိလေသပက္ခဿ သုတ္တဿ၊ သမထဝိပဿနာဟိ ဝေါဒါနပက္ခဿ သုတ္တဿ စတုသစ္စယောဇနမုခေန နယနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ¶ နန္ဒိယာဝဋ္ဋော နယော။ တတ္ထ စတုသစ္စန္တိ တဏှာ စ အဝိဇ္ဇာ စ ဘဝမူလတ္တာ သမုဒယသစ္စံ၊ အဝသေသာ တေဘူမကာ ဓမ္မာ ဒုက္ခသစ္စံ၊ သမထဝိပဿနာ မဂ္ဂသစ္စံ၊ တေန ပတ္တဗ္ဗာ အသင်္ခတဓာတု နိရောဓသစ္စန္တိ။

တီဟိ အဝယဝေဟိ လောဘာဒီဟိ သံကိလေသပက္ခေ၊ တီဟိ အဝယဝေဟိ အလောဘာဒီဟိ စ ဝေါဒါနပက္ခေ ¶ ပုက္ခလော သောဘနောတိ တိပုက္ခလော၊ အကုသလမူလေဟိ သံကိလေသပက္ခဿ၊ ကုသလမူလေဟိ ဝေါဒါနပက္ခဿ သုတ္တတ္ထဿ စတုသစ္စယောဇနမုခေန နယနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော တိပုက္ခလော။

သီဟဿ ဘဂဝတော ဝိက္ကီဠိတံ ဧတ္ထ နယေတိ သီဟဝိက္ကီဠိတော၊ သုဘသညာဒီဟိ ဝိပလ္လာသေဟိ သကလသံကိလေသပက္ခဿ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယာဒီဟိ ဝေါဒါနပက္ခဿ သုတ္တတ္ထဿ စတုသစ္စယောဇနမုခေန နယနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော သီဟဝိက္ကီဠိတနယော။

အတ္ထနယတ္တယဒိသာဘာဝေန ကုသလာဒိဓမ္မာနံ အာလောစနံ ဒိသာလောစနံ။ တဿ တဿ အတ္ထနယဿ ယောဇနတ္ထံ ကတေသု သုတ္တဿ အတ္ထဝိဿဇ္ဇနေသု ယေ ဝေါဒါနာဒယော၊ သံကိလေသိကာ စ တဿ တဿ နယဿ ဒိသာဘူတာ ဓမ္မာ သုတ္တတော နိဒ္ဓါရေတွာ ကထိတာ၊ တေသံ ယထာဝုတ္တဓမ္မာနံ စိတ္တေနေဝ ‘‘အယံ ပဌမာ ဒိသာ၊ အယံ ဒုတိယာ ဒိသာ’’တိအာဒိနာ အာလောစနံ ဒိသာလောစနံ။

တထာ အာလောစိတာနံ ဓမ္မာနံ အတ္ထနယတ္တယယောဇနေ သမာနယနတော အင်္ကုသော ဝိယာတိ အင်္ကုသော၊ တဿ တဿ နယဿ ဒိသာဘူတာနံ ကုသလာဒိဓမ္မာနံ သမာနယနံ အင်္ကုသော နယော။

လဉ္ဇေတီတိ လဉ္ဇကော။ ယော နယော သုတ္တတ္ထံ လဉ္ဇေတိ ပကာသေတိ၊ ဣတိ လဉ္ဇနတော ပကာသနတော သော နယော လဉ္ဇကော နာမ၊ နယော စ သော လဉ္ဇကော စာတိ နယလဉ္ဇကော။ နယလဉ္ဇကော ပဌမော နန္ဒိယာဝဋ္ဋော နာမ၊ နယလဉ္ဇကော ဒုတိယော တိပုက္ခလော နာမ၊ နယလဉ္ဇကော တတိယော သီဟဝိက္ကီဠိတော နာမာတိ ယောဇေတဗ္ဗော။

ဥဂ္ဂတာနံ ဝိသေသေန ဥဂ္ဂတောတိ ဥတ္တမော၊ တံ ဥတ္တမံ။ ဂတာတိ ဉာတာ၊ မတာတိ အတ္ထော။ ‘‘မတာ’’တိ ဝါ ပါဌော။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယာနုသာရေနပိ သံဝဏ္ဏနာနုသာရေနပိ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ။

ယထာဝုတ္တနယဝိသေသသံဝဏ္ဏနာယ ¶ ဋီကာယံ –

‘‘သမူဟာဒိံ ဥပါဒါယ လောကသင်္ကေတသိဒ္ဓါ ဝေါဟာရမတ္တတာ သမ္မုတိသဘာဝေါ၊ ပထဝီဖဿာဒီနံ ကက္ခဠဖုသနာဒိလက္ခဏံ ပရမတ္ထသဘာဝေါ။ အယဉှေတ္ထ သင်္ခေပေါ – ယသ္မိံ ဘိန္နေ၊ ဣတရာပေါဟေ ဝါ စိတ္တေန ကတေ န တထာ ဗုဒ္ဓိ၊ ဣဒံ သမ္မုတိသစ္စံ ယထာ ဃဋေ၊ သသမ္ဘာရဇလေ စ၊ တဗ္ဗိပရိယာယေန ပရမတ္ထသစ္စ’’န္တိ –

ဝစနေ ¶ ဃဋကထလအာပဇလကဒ္ဒမာဒိသင်္ခါတံ သမူဟာဒိံ ဥပါဒါယ လောကဿ ပုဗ္ဗေ ဃဋကထလအာပဇလကဒ္ဒမာဒိသင်္ကေတသိဒ္ဓါ ဃဋကထလအာပဇလကဒ္ဒမာဒိဝေါဟာရမတ္တတာ သမ္မုတိသဘာဝေါ သင်္ကေတဝသေန အဝိတထတ္တာ။ ပထဝီအာဒီနံ ကက္ခဠာဒိလက္ခဏံ၊ ဖဿာဒီနံ ဖုသနာဒိလက္ခဏံ ပရမတ္ထသဘာဝေါ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ ဃဋာဒိကေ အဘိန္နေ ဝါ အာပါဒိကေ ဝါ အနုရူပေန ဦနဘာဝေန အပ္ပဝတ္တမာနေ ဝါ သတိ သမ္မုတိဘာဝေါ ဟောတု၊ ဘိန္နေ ဝါ ဦနေ ဝါ ကထံ သမ္မုတိဘာဝေါ ဘဝေယျ၊ ပထဝီဖဿာဒီနမ္ပိ ဘိဇ္ဇမာနတ္တာ၊ ကက္ခဠဖုသနာဒီနဉ္စ ပထဝီဖဿာဒီဟိ အနညတ္တာ ကထံ ပရမတ္ထသဘာဝေါ ဘဝေယျ၊ ကတမေန သင်္ခေပေန အတ္ထေန သမ္မုတိသဘာဝေါ၊ ပရမတ္ထသဘာဝေါ စ အမှေဟိ ဇာနိတဗ္ဗော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘အယဉှေတ္ထ သင်္ခေပေါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧတ္ထာတိ ဧတေသု သမ္မုတိသဘာဝပရမတ္ထသဘာဝေသု အယံ နယော ဝုစ္စမာနော သင်္ခေပေါ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ယသ္မိံ ဃဋာဒိကေ ဘိန္နေ သတိ တတော ဃဋာဒိတော ဣတရော ကထလာဒိဘာဝေါ စိတ္တေန ပုဗ္ဗေ ကတေန ယထာ ယေန ကထလာဒိဝေါဟာရေန ဘဝတိ၊ ယသ္မိံ အာပါဒိကေ သမ္ဘာရဇလာဒိကေ ဦနဘာဝေန ပဝတ္တမာနေ သတိ ဝါ တတော အာပါဒိတော ဣတရော ကဒ္ဒမာဒိဘာဝေါ စိတ္တေန ပုဗ္ဗေ ကတေန ယထာ ယေန ကဒ္ဒမာဒိဝေါဟာရေန ဘဝတိ၊ တထာ တေန ဝေါဟာရေန ဗုဒ္ဓိ ကထလာဒိသဘာဝဇာနနံ ကဒ္ဒမာဒိသဘာဝဇာနနံ ဘဝတိ၊ ဣဒံ အဘိန္နေ ဃဋာဒိကံ ဝါ ဘိန္နေ ကထလာဒိကံ ဝါ အနူနေ အာပါဒိကံ ဝါ ဦနေ ကဒ္ဒမာဒိကံ ဝါ သဗ္ဗံ သမ္မုတိသစ္စံ ဟောတွေဝ။ ‘‘ကဒ္ဒမသ္မိံ ဘိန္နေ၊ ကဒ္ဒမသ္မိံ ဦနေ ဝါ သတိ ဣတရော သမ္မုတိသဘာဝေါ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဘာဝတော ‘‘ဃဋေ၊ သမ္ဘာရဇလေ စာ’’တိ ဝုတ္တံ။

သမ္မုတိသစ္စသဘာဝေါ ¶ တုမှေဟိ ဝုတ္တော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ပရမတ္ထသစ္စသဘာဝေါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘တဗ္ဗိပရိယာယေန ပရမတ္ထသစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပထဝီအာဒီနံ ကက္ခဠာဒိလက္ခဏတော ဣတရဿ ဖုသနာဒိလက္ခဏဿ အသမ္ဘဝတော၊ ဖဿာဒီနဉ္စ ဖုသနာဒိလက္ခဏတော ဣတရဿ ကက္ခဠာဒိလက္ခဏဿ အသမ္ဘဝတော ပထဝီဖဿာဒီနံ လက္ခဠဖုသနာဒိလက္ခဏံ ပရမတ္ထသစ္စံ ဟောတွေဝါတိ ဣမသ္မိံ သင်္ခေပတ္ထေ ဂဟိတေ ကောစိ ဝိရောဓော နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယောတိ။

၃။ ပဉ္စ နယာ သရူပတော အာစရိယေန ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ၊ အမှေဟိ စ ဝိညာတာ၊ ‘‘ယာနိ ပဒါနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာနိ၊ ကတမာနိ တာနီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ တာနိ သရူပတော ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထ ကတမာနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ’’တျာဒိမာဟ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဧဝံ နယေပိ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဣဒါနိ မူလပဒါနိ ဥဒ္ဒိသိတုံ ‘တတ္ထ ကတမာနီ’တိအာဒိ အာရဒ္ဓ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကုသလာနိ ¶ နဝ ပဒါနိ၊ အကုသလာနိ နဝ ပဒါနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနီတိ ယောဇနာ။ မူလန္တိ ပတိဋ္ဌဟန္တိ ဧတေဟိ နယာ၊ ပတိဋ္ဌာနဝိဘာဂါ စာတိ မူလာနိ၊ ပဒန္တိ ပတိဋ္ဌဟန္တိ ဧတ္ထ နယာ၊ ပဋ္ဌာနဝိဘာဂါ၊ အဓိဂမာ စာတိ ပဒါနိ၊ ဝုတ္တပ္ပကာရဋ္ဌေန မူလာနိ စ တာနိ ပဒါနိ စာတိ မူလပဒါနိ။ ကုစ္ဆိတေ ပါပဓမ္မေ သလယန္တီတိ ကုသလာနိ၊ ကုသေ ရာဂါဒယော လုနန္တီတိ ကုသလာနိ၊ ကုသာ ဝိယ လုနန္တီတိ ကုသလာနိ၊ ကုသေန ဉာဏေန လာတဗ္ဗာနိ ပဝတ္တေတဗ္ဗာနီတိ ကုသလာနိ။ ကုသလာနံ ပဋိပက္ခာနီတိ အကုသလာနိ အ-သဒ္ဒေါ စေတ္ထ ပဋိပက္ခတ္ထောတိ။

နဝ ပဒါနိ ကုသလာနိ၊ နဝ ပဒါနိ အကုသလာနီတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒတော၊ ဇာတိဘေဒတော စ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာနိ၊ ‘‘ကတမာနိ တာနီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ နဝ ပဒါနိ အကုသလာနိ ပစ္စာသတ္တိနျာယေန သရူပတော ဒဿေတုံ ‘‘ကတမာနိ နဝ ပဒါနိ အကုသလာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန –

‘‘ဧဝံ ဂဏနပရိစ္ဆေဒတော၊ ဇာတိဘေဒတော စ မူလပဒါနိ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ သရူပတော ဒဿေန္တော သံကိလေသပက္ခံယေဝ ပဌမံ ဥဒ္ဒိသတိ ‘တဏှာ’တိအာဒိနာ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၃) –

ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ရူပါဒိကေ ခန္ဓေ တသတိ ပရိတသတီတိ တဏှာ။ အဝိန္ဒိယံ ကာယဒုစ္စရိတာဒိံ ဝိန္ဒတီတိ အဝိဇ္ဇာ ¶ ၊ ဝိန္ဒိယံ ကာယသုစရိတာဒိံ န ဝိန္ဒတီတိ အဝိဇ္ဇာ၊ ဝိဇ္ဇာယ ပဋိပက္ခာတိ ဝါ အဝိဇ္ဇာ။ လုဗ္ဘန္တိ တေနာတိ လောဘော၊ လုဗ္ဘတီတိ ဝါ လောဘော၊ လုဗ္ဘနံ ဝါ လောဘော။ ဒေါသမောဟေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အသုဘေ ရူပက္ခန္ဓာဒိကေ ‘‘သုဘ’’န္တိ ပဝတ္တာ သညာ သုဘသညာ။ ဒုက္ခဒုက္ခာဒိကေ ‘‘သုခ’’န္တိ ပဝတ္တာ သညာ သုခသညာ။ အနိစ္စေ သင်္ခါရဓမ္မေ ‘‘နိစ္စ’’န္တိ ပဝတ္တာ သညာ နိစ္စသညာ။ အနတ္တသဘာဝေသု စက္ခာဒီသု ခန္ဓေသု ‘‘အတ္တာ’’တိ ပဝတ္တာ သညာ အတ္တသညာ။ ယတ္ထာတိ ယေသု ပဒေသု သဗ္ဗော အကုသလပက္ခော သင်္ဂဟံ သမောသရဏံ ဂစ္ဆတိ၊ တာနိ ပဒါနိ အကုသလာနီတိ ယောဇနာ။ သင်္ဂဟံ ဂဏနံ။ သမောသရဏံ သမာရောပနံ။

ပစ္စနီကဓမ္မေ ဥဒ္ဓစ္စာဒိကေ နီဝရဏေ သမေတိ ဝူပသမေတိ တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနဝသေနာတိ သမထော။ သင်္ခါရေ အနိစ္စာဒီဟိ ဝိဝိဓေဟိ အာကာရေဟိ ပဿတီတိ ဝိပဿနာ။ လောဘဿ ပဋိပက္ခော အလောဘော။ ဒေါသဿ ပဋိပက္ခော အဒေါသော။ မောဟဿ ပဋိပက္ခော အမောဟော။ ဧတ္ထာပိ အ-သဒ္ဒေါ ပဋိပက္ခတ္ထော၊ န အဘာဝတ္ထာဒိကောတိ အဓိပ္ပာယော။ အသုဘေ ရူပက္ခန္ဓာဒိကေ၊ စက္ခာဒိမှိ ဝါ ‘‘အသုဘ’’န္တိ ပဝတ္တာ သညာပဓာနစိတ္တုပ္ပာဒါ အသုဘသညာ၊ ဝိသေသတော ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ¶ ။ ဒုက္ခဒုက္ခတာဒီသု ‘‘ဒုက္ခ’’န္တိ ပဝတ္တာ သညာပဓာနစိတ္တုပ္ပာဒါ ဒုက္ခသညာ၊ ဝိသေသတော ဝေဒနာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ။ အနိစ္စေ ခန္ဓာဒိကေ ဝိပရိဏာမဓမ္မေ ‘‘အနိစ္စ’’န္တိ ပဝတ္တာ သညာပဓာနစိတ္တုပ္ပာဒါ အနိစ္စသညာ၊ ဝိသေသတော စိတ္တာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ။ အနတ္တသဘာဝေ ခန္ဓေ၊ စက္ခာဒိမှိ ဝါ ‘‘အနတ္တာ’’တိ ပဝတ္တာ သညာပဓာနစိတ္တုပ္ပာဒါ အနတ္တသညာ၊ ဝိသေသတော ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဓာနံ။ ပညာသတိသီသေန ဟိ ပဝတ္တာ အယံ ဒေသနာ။ တေန ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိဗလံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု၊ ဧတ္ထ သတိဗလံ ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ။ ယတ္ထာတိ ယေသု ပဒေသု သဗ္ဗော ကုသလပက္ခော သင်္ဂဟံ သမောသရဏံ ဂစ္ဆတိ၊ တာနိ ပဒါနိ ကုသလာနီတိ ယောဇနာ။

ဥဒ္ဒါနန္တိ ဥဒ္ဓံ ဒါနံ ရက္ခဏံ ဥဒ္ဒါနံ၊ သင်္ဂဟဝစနန္တိ အတ္ထော။ ဥဒ္ဒါနေ အဝုတ္တေ သတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တဿ အတ္ထဿ ဝိပ္ပကိဏ္ဏဘာဝေါ ဒိန္နော ဝိယ ဘဝေယျ၊ တသ္မာ ဝိပ္ပကိဏ္ဏဘာဝဿ နိဝါရဏတ္ထံ ဥဒ္ဒါနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ စတုရော စ ဝိပလ္လာသာတိ သုဘသုခနိစ္စအတ္တသညာ။ ကိလေသာ ဘဝန္တိ ဧတ္ထ နဝပဒေသူတိ ဘူမီ၊ ကိလေသာနံ ဘူမီတိ ကိလေသဘူမီ၊ ကိလေသပဝတ္တနဋ္ဌာနာနိ နဝ ပဒါနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

စတုရော ¶ သတိပဋ္ဌာနာတိ အသုဘဒုက္ခအနိစ္စအနတ္တသညာ။ ဣန္ဒြိယဘူမီတိ သဒ္ဓါဒီနံ ဝိမုတ္တိပရိပါစနိန္ဒြိယာနံ ဘူမီ ပဝတ္တနဋ္ဌာနာနိ သမောသရဏဋ္ဌာနာနိ။

နဝဟိ ကုသလပဒေဟိ ကုသလပက္ခာ ယုဇ္ဇန္တိ ယောဇီယန္တိ၊ နဝဟိ အကုသလပဒေဟိ အကုသလပက္ခာ ယုဇ္ဇန္တိ ယောဇီယန္တိ။ နဝဟိ ကုသလပဒေဟိ သဟ ကုသလပက္ခာ ယုဇ္ဇန္တိ ယုဇ္ဇန္တာ ဘဝန္တိ၊ နဝဟိ အကုသလပဒေဟိ သဟ အကုသလပက္ခာ ယုဇ္ဇန္တိ ယုဇ္ဇန္တာ ဘဝန္တီတိ ဥဒ္ဒေသဝါရေ ဝုတ္တာဝသေသော သံဝဏ္ဏနာနုသာရေန ဝိဇာနိတဗ္ဗော။

ဣတိ သတ္တိဗလာနုရူပါ ရစိတာ

ဥဒ္ဒေသဝါရဿ အတ္ထဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။