📜

၃။ နိဒ္ဒေသဝါရအတ္ထဝိဘာဝနာ

သောဠသဟာရနိဒ္ဒေသဝိဘာဝနာ

၄။ ဟာရာဒီသု သမုဒါယဿ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ဥဒ္ဒေသော ဥဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော နိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌေ ဟာရာဒယော နိဒ္ဒိသိတုံ ‘‘တတ္ထ သင်္ခေပတော နေတ္တီ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဧဝံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌေ ဟာရာဒယော နိဒ္ဒိသိတုံ ‘တတ္ထ သင်္ခေပတော’တိအာဒိ အာရဒ္ဓ’’န္တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၄) ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ‘‘တတ္ထ ကတမေ သောဠသ ဟာရာ? ဒေသနာ ဝိစယော’’တိအာဒိဥဒ္ဒေသပါဌေ။ သင်္ခေပတောတိ သမာသတော။ နေတ္တီတိ နေတ္တိပ္ပကရဏံ။ ကိတ္တိတာတိ ကထိတာ၊ ဣဒါနိ နိဒ္ဒေသတော ကထေဿာမီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၁။

‘‘အဿာဒါဒီနဝတာ၊ နိဿရဏမ္ပိ စ ဖလံ ဥပါယော စ။

အာဏတ္တီ စ ဘဂဝတော၊ ယောဂီနံ ဒေသနာဟာရော’’တိ။ –

ဂါထာယံ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန သုတ္တေ အာဂတာ အဿာဒေါပိ အာဒီနဝတာ အာဒီနဝေါပိ နိဿရဏမ္ပိ ဖလမ္ပိ ဥပါယောပိ ယောဂီနံ အတ္ထာယ ဘဂဝတော အာဏတ္တိပိ ဣမေ ဓမ္မာ ဒဿိတာ သံဝဏ္ဏိတာ သံဝဏ္ဏနာဝသေန ဉာပိတာ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ဒေသနာဟာရော နာမာတိ အတ္ထယောဇနာ။

ဝစနတ္ထာဒယော အဋ္ဌကထာယံ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တာဝ၊ တသ္မာ ကိဉ္စိမတ္တမေဝ ကထေဿာမိ။ အဿာဒီယတေတိ အဿာဒေါ၊ ကော သော? သုခံ၊ သောမနဿံ၊ ဣဋ္ဌာရမ္မဏဘူတာ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ စ။ အဿာဒေတိ ဧတာယာတိ ဝါ အဿာဒေါ၊ ကော သော? တဏှာ၊ ဝိပလ္လာသာ စ။ ဝိပလ္လာသဝသေန ဟိ ဧကစ္စေ သတ္တာ အနိဋ္ဌမ္ပိ အာရမ္မဏံ ဣဋ္ဌာကာရေန အဿာဒေန္တိ။

အာဘုသံ ကမ္မေန ဒီနံ ဒုက္ခာဒိ ဟုတွာ ဝါတိ ပဝတ္တတီတိ အာဒီနဝေါ၊ ဒုက္ခာဒိ။ အထ ဝါ အတိဝိယ အာဒီနံ ကပဏံ ဟုတွာ ဝါတိ ပဝတ္တတီတိ အာဒီနဝေါ၊ ကပဏမနုဿော၊ တထာဘာဝါ စ တေဘူမကာ ဓမ္မာ အနိစ္စတာဒိယောဂတော။

နိဿရတိ ဧတေနာတိ နိဿရဏံ၊ အရိယမဂ္ဂေါ။ နိဿရတီတိ ဝါ နိဿရဏံ၊ နိဗ္ဗာနံ။ ပိ-သဒ္ဒေါ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ နိဿရဏဘေဒေါ အဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၄ ဟာရသင်္ခေပ) ဗဟုဓာ ဝုတ္တောဝ။

ဖလတိ ပဝတ္တတီတိ ဖလံ၊ ဒေသနာယ ဖလံ။ ယဒိပိ ဒေသနာ ဖလနိပ္ဖာဒိကာ န ဟောတိ၊ တထာပိ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပုညသမ္ဘာရာ သမ္ဘဝန္တိ၊ ပုညသမ္ဘာရဟေတုတော ဖလံ ပဝတ္တံ၊ တသ္မာ ဒေသနာယ ဖလံ နာမာတိ။ ကတမံ တံ? ဒေဝမနုဿေသု အာယုဝဏ္ဏသုခဗလယသပရိဝါရအဓိပတေယျဥပဓိသမ္ပတ္တိစက္ကဝတ္တိသိရိဒေဝရဇ္ဇ- သိရိစတုသမ္ပတ္တိစက္ကသီလသမာဓိသမ္ပဒါ ဝိဇ္ဇာဘိညာ ပဋိသမ္ဘိဒါ သာဝကဗောဓိပစ္စေကဗောဓိသမ္မာသမ္ဗောဓိယော။

ပစ္စယသာမဂ္ဂိံ ဥပဂန္တွာ အယတိ ပဝတ္တတိ ဖလံ ဧတေနာတိ ဥပါယော၊ ကော သော? အရိယမဂ္ဂဿ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါ။ ပုရိမာ ပဋိပဒါ ဟိ ပစ္ဆိမာယ ပဋိပဒါယ အဓိဂမူပါယော၊ ပရမ္ပရာယ မဂ္ဂနိဗ္ဗာနာဓိဂမဿ စ ဥပါယော။ ကေစိ ‘‘မဂ္ဂေါပိ ဥပါယော’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေသံ မတေန နိဗ္ဗာနမေဝ နိဿရဏန္တိ ဝုတ္တံ သိယာ။ ‘‘တေ ပဟာယ တရေ ဩဃန္တိ ဣဒံ နိဿရဏ’’န္တိ (နေတ္တိ။ ၅) ပန အရိယမဂ္ဂဿ နိဿရဏဘာဝံ ဝက္ခတိ၊ တသ္မာ ကေသဉ္စိ ဝါဒေါ န ဂဟေတဗ္ဗော။

အာဏတ္တီတိ အာဏာရဟဿ ဘဂဝတော ဝေနေယျာနံ ဟိတသိဒ္ဓိယာ ‘‘ဧဝံ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ပဋိပဇ္ဇာဟိ၊ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိံ မာ ပဋိပဇ္ဇာဟီ’’တိ ဝိဓာနံ အာဏာဌပနံ အာဏတ္တိ နာမ။

ယုဇ္ဇန္တိ ပယုဇ္ဇန္တိ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာသူတိ ယောဂိနော၊ ဝေနေယျာ၊ တေသံ ယောဂီနံ အတ္ထာယာတိ ဝစနသေသံ နီဟရိတွာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ သုတ္တေ အာဂတာနံ သဗ္ဗေသံ အဿာဒါဒီနံ ဧကဒေသာဂတာနမ္ပိ နီဟရိတွာ သဗ္ဗေသံ ဝိဘဇနသံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ဒေသနာဟာရောတိ နိဒ္ဒေသတော ဂဟေတဗ္ဗော၊ သော စ ဝိဘဇနာကာရော ဒေသနာဟာရဝိဘင်္ဂေ (နေတ္တိ။ ၅) အာဂမိဿတီတိ ဣဓ န ဒဿိတောတိ။

ဒေသနာဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ဝိစယဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၂။

‘‘ယံ ပုစ္ဆိတဉ္စ ဝိဿဇ္ဇိတဉ္စ၊ သုတ္တဿ ယာ စ အနုဂီတိ။

သုတ္တဿ ယော ပဝိစယော၊ ဟာရော ဝိစယောတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ သုတ္တဿ ယံ ပုစ္ဆိတဉ္စ ယာ ပုစ္ဆာ ဝိစယမာနာ စ သုတ္တဿ ယံ ဝိဿဇ္ဇိတဉ္စ ယာ ဝိဿဇ္ဇနာ ဝိစယမာနာ စ သုတ္တဿ ယော ပဒါဒိဝိစယော၊ အဿာဒါဒိဝိစယော စ အတ္ထိ၊ တေ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဝိစယမာနာ ပုစ္ဆာဒယော ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဝိစိယန္တိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ဝိစယော ဟာရောတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ အတ္ထယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

ပုစ္ဆီယတေ ပုစ္ဆိတံ။ ဝိဿဇ္ဇီယတေ ဝိဿဇ္ဇိတန္တိ ဘာဝသာဓနတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ န ကမ္မသာဓနတ္ထော။ တေန ဝုတ္တံ ဋီကာယံ ‘‘ဘာဝတ္ထေ တောတိ အာဟ – ‘ဝိဿဇ္ဇိတန္တိ ဝိဿဇ္ဇနာ’’’တိ။

‘‘သုတ္တဿာ’’တိ နိယမိတတ္တာ သံဝဏ္ဏနာဝသေန အဋ္ဌကထာယံ အာဂတံ န ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သော ဝိစယော ဟာရော အဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၄ ဟာရသင်္ခေပ) ဝုတ္တောဝ။ ကထံ? –

‘‘အယံ ပုစ္ဆာ အဒိဋ္ဌဇောတနာ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ အနုမတိပုစ္ဆာ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ သတ္တာဓိဋ္ဌာနာ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနာ ဧကာဓိဋ္ဌာနာ အနေကာဓိဋ္ဌာနာ သမ္မုတိဝိသယာ ပရမတ္ထဝိသယာ အတီတဝိသယာ အနာဂတဝိသယာ ပစ္စုပ္ပန္နဝိသယာ’’တိအာဒိနာ ပုစ္ဆာဝိစယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘ဣဒံ ဝိဿဇ္ဇနံ ဧကံသဗျာကရဏံ ဝိဘဇ္ဇဗျာကရဏံ ပဋိပုစ္ဆာဗျာကရဏံ ဌပနံ သာဝသေသံ နိရဝသေသံ သဥတ္တရံ နိရုတ္တရံ လောကိယံ လောကုတ္တရ’’န္တိအာဒိနာ ဝိဿဇ္ဇနဝိစယော။

‘‘အယံ ပုစ္ဆာ ဣမိနာ သမေတိ၊ ဧတေန န သမေတီ’’တိ ပုစ္ဆိတတ္ထံ အာနေတွာ၊ ဝိစယော ပုဗ္ဗေနာပရံ သံသန္ဒိတွာ စ ဝိစယော ပုဗ္ဗာပရဝိစယော။ ‘‘အယံ အနုဂီတိ ဝုတ္တတ္ထသင်္ဂဟာ အဝုတ္တတ္ထသင်္ဂဟာ တဒုဘယတ္ထသင်္ဂဟာ ကုသလတ္ထသင်္ဂဟာ အကုသလတ္ထသင်္ဂဟာ’’တိအာဒိနာ အနုဂီတိဝိစယော။ အဿာဒါဒီသု သုခဝေဒနာယ ‘‘ဣဋ္ဌာရမ္မဏာနုဘဝနလက္ခဏာ’’တိအာဒိနာ၊ တဏှာယ ‘‘အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏလက္ခဏာ’’တိအာဒိနာ၊ ဝိပလ္လာသာနံ ‘‘ဝိပရီတဂ္ဂဟဏလက္ခဏာ’’တိအာဒိနာ၊ အဝသိဋ္ဌာနံ တေဘူမကဓမ္မာနံ ‘‘ယထာသကလက္ခဏာ’’တိအာဒိနာ သဗ္ဗေသဉ္စ ဒွါဝီသတိယာ တိကေသု၊ ဒွါစတ္တာလီသာဓိကေ စ ဒုကသတေ လဗ္ဘမာနပဒဝသေန တံတံအဿာဒတ္ထဝိသေသနိဒ္ဓါရဏံ အဿာဒဝိစယော။

ဒုက္ခဝေဒနာယ ‘‘အနိဋ္ဌာနုဘဝနလက္ခဏာ’’တိအာဒိနာ၊ ဒုက္ခသစ္စာနံ ‘‘ပဋိသန္ဓိလက္ခဏာ’’တိအာဒိနာ၊ အနိစ္စတာဒီနံ အာဒိအန္တဝန္တတာယ အနိစ္စန္တိကတာယ စ ‘‘အနိစ္စာ’’တိအာဒိနာ သဗ္ဗေသဉ္စ လောကိယဓမ္မာနံ သံကိလေသဘာဂိယဟာနဘာဂိယတာဒိဝသေန အာဒီနဝဝုတ္တိယာ ဩကာရနိဒ္ဓါရဏေန အာဒီနဝဝိစယော။ နိဿရဏပဒေ အရိယမဂ္ဂဿ အာဂမနတော ကာယာနုပဿနာဒိပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါဝိဘာဂဝိသေသနိဒ္ဓါရဏဝသေန၊ နိဗ္ဗာနဿ ယထာဝုတ္တပရိယာယဝိဘာဂဝိသေသနိဒ္ဓါရဏဝသေနာတိ ဧဝံ နိဿရဏဝိစယော။ ဖလာဒီနံ တံတံသုတ္တဒေသနာယ သာဓေတဗ္ဗဖလဿ တဒုပါယဿ တတ္ထ တတ္ထ သုတ္တဝိဓိဝစနဿ စ ဝိဘာဂနိဒ္ဓါရဏဝသေန ဝိစယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ ပဒပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနပုစ္ဆာပုဗ္ဗာပရာနုဂီတီနံ၊ အဿာဒါဒီနဉ္စ ဝိသေသနိဒ္ဓါရဏဝသေနေဝ ဝိစယလက္ခဏော ‘‘ဝိစယော ဟာရော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ –

ဧဝံ ဝုတ္တောဝ။

ဝိဿဇ္ဇနဝိသေသော ပန ဋီကာယံ ဝုတ္တော။ ကထံ? –

‘‘စက္ခု အနိစ္စ’’န္တိ ပုဋ္ဌေ ‘‘အာမ၊ စက္ခု အနိစ္စမေဝါ’’တိ ဧကန္တတော ဝိဿဇ္ဇနံ ဧကံသဗျာကရဏံ၊ ‘‘အညိန္ဒြိယံ ဘာဝေတဗ္ဗံ၊ သစ္ဆိကာတဗ္ဗဉ္စာ’’တိ ပုဋ္ဌေ ‘‘မဂ္ဂပရိယာပန္နံ ဘာဝေတဗ္ဗံ၊ ဖလပရိယာပန္နံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗ’’န္တိ ဝိဘဇိတွာ ဝိဿဇ္ဇနံ ဝိဘဇ္ဇဗျာကရဏံ၊ ‘‘အညိန္ဒြိယံ ကုသလ’’န္တိ ပုဋ္ဌေ ‘‘ကိံ အနဝဇ္ဇဋ္ဌော ကုသလတ္ထော၊ ဥဒါဟု သုခဝိပါကဋ္ဌော’’တိ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဝိဿဇ္ဇနံ ပဋိပုစ္ဆာဗျာကရဏံ၊ ‘‘သဿတော အတ္တာ၊ အသဿတော ဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အဗျာကတမေတ’’န္တိအာဒိနာ အဝိဿဇ္ဇနံ ဌပနံ၊ ‘‘ကိံ ပနေတေ ‘ကုသလာ’တိ ဝါ ‘ဓမ္မာ’တိ ဝါ ဧကတ္ထာ၊ ဥဒါဟု နာနတ္ထာ’’တိ ဣဒံ ပုစ္ဆနံ သာဝသေသံ။ ဝိဿဇ္ဇနဿ ပန သာဝသေသတော ဝေနေယျဇ္ဈာသယဝသေန ဒေသနာယံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အပါဋိဟီရကံ သဥတ္တရံ သပ္ပာဋိဟီရကံ နိရုတ္တရံ၊ သေသံ ဝိစယဟာရနိဒ္ဒေသေ သုဝိညေယျမေဝါတိ –

ဝုတ္တောဝ။ သံဝဏ္ဏနာသု ဝုတ္တော အတ္ထော အနာကုလော ပါကဋော ယတိပေါတေဟိ ဝိညာတော၊ သော သဗ္ဗတ္ထ အမှေဟိ န ဝိဘတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ဝိစယဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ယုတ္တိဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၃။

‘‘သဗ္ဗေသံ ဟာရာနံ၊ ယာ ဘူမီ ယော စ ဂေါစရော တေသံ။

ယုတ္တာယုတ္တပရိက္ခာ၊ ဟာရော ယုတ္တီတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ သဗ္ဗေသံ သောဠသန္နံ ဟာရာနံ ယာ ဘူမိ ပဝတ္တနဋ္ဌာနဘူတံ ဗျဉ္ဇနံ၊ ယော ဂေါစရော သုတ္တတ္ထော စ အတ္ထိ၊ တေသံ ဘူမိသင်္ခါတဗျဉ္ဇနဂေါစရသင်္ခါတသုတ္တတ္ထာနံ ယာ ယုတ္တာယုတ္တပရိက္ခာ ယုတ္တာယုတ္တီနံ ဝိစာရဏာ သံဝဏ္ဏနာ ကတာ၊ သော ယုတ္တိအယုတ္တိပရိက္ခာဝိစာရဏသင်္ခါတော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ‘‘ယုတ္တိ ဟာရော’’တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ အတ္ထယောဇနာ။

တေသံ ဟာရာနံ ဘူမိဘူတဿ သုတ္တေ အာဂတဿ ဗျဉ္ဇနဿ ယုတ္တိဘာဝေါ ဒုဝိဓော သဘာဝနိရုတ္တိဘာဝေါ၊ အဓိပ္ပေတတ္ထဝါစကဘာဝေါ စ။ ဂေါစရဘူတဿ ပန သုတ္တေ အာဂတဿ ယုတ္တိဘာဝေါ သုတ္တဝိနယဓမ္မတာဟိ အဝိလောမနံ။ အယုတ္တိဘာဝေါ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန ဂဟေတဗ္ဗော။

ယုတ္တိဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ပဒဋ္ဌာနဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၄။

‘‘ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဇိနော၊ တဿ စ ဓမ္မဿ ယံ ပဒဋ္ဌာနံ။

ဣတိ ယာဝ သဗ္ဗဓမ္မာ၊ ဧသော ဟာရော ပဒဋ္ဌာနော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ဓမ္မန္တိ ယံ ကိဉ္စိ ကုသလာဒိဓမ္မံ သုတ္တေ ဇိနော ဒေသေတိ၊ တဿ သုတ္တေ ဇိနေန ဒေသိတဿ ကုသလာဒိဓမ္မဿ ယဉ္စ ပဒဋ္ဌာနံ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗံ၊ တံ တံ ပဒဋ္ဌာနဉ္စာတိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန ယာဝ ယတ္တကာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ သုတ္တေ ဇိနေန ဒေသိတာ၊ တတ္တကာနံ သဗ္ဗေသံ ဓမ္မာနံ ယဉ္စ ပဒဋ္ဌာနံ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗံ၊ တဿ စ ပဒဋ္ဌာနဿ ယဉ္စ ပဒဋ္ဌာနံ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗံ၊ တံ တံ ပဒဋ္ဌာနဉ္စ၊ ဣတိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန ယာဝ ယတ္တကာ သဗ္ဗေ ပဒဋ္ဌာနဓမ္မာ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာဝ၊ တတ္တကာနိ သဗ္ဗာနိ ဓမ္မပဒဋ္ဌာနာနိ ယထာနုရူပံ နိဒ္ဓါရေတွာ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ကထိတာနိ၊ ဧသော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ‘‘ပဒဋ္ဌာနော ဟာရော’’တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ အတ္ထယောဇနာ။

သုတ္တေ ဒေသိတကုသလဓမ္မဿ ယောနိသောမနသိကာရသဒ္ဓမ္မဿဝနသပ္ပုရိသူပနိဿယာဒိ ပဒဋ္ဌာနံ၊ သုတ္တေ ဒေသိတအကုသလဓမ္မဿ အယောနိသောမနသိကာရအသဒ္ဓမ္မဿဝနအသပ္ပုရိသူပနိဿယာဒိ ပဒဋ္ဌာနံ၊ အဗျာကတဿ ဓမ္မဿ ယထာရဟံ ကုသလာကုသလာဗျာကတာ ပဒဋ္ဌာနန္တိအာဒိနာ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗန္တိ။

ပဒဋ္ဌာနဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော လက္ခဏဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၅။

‘‘ဝုတ္တမှိ ဧကဓမ္မေ၊ ယေ ဓမ္မာ ဧကလက္ခဏာ ကေစိ။

ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ သဗ္ဗေ၊ သော ဟာရော လက္ခဏော နာမာ’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ဧကဓမ္မေ သုတ္တေ ဘဂဝတာ ဝုတ္တမှိ၊ အဋ္ဌကထာယံ နိဒ္ဓါရိတေ ဝါ သတိ တေန ဓမ္မေန ယေ ကေစိ ဓမ္မာ ဧကလက္ခဏာ ဘဝန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ဓမ္မာ သုတ္တေ သရူပတော အဝုတ္တာပိ သမာနလက္ခဏတာယ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗဘာဝေန အာနေတွာ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဝုတ္တာ ဘဝန္တိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ‘‘လက္ခဏော နာမ ဟာရော’’တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ အတ္ထယောဇနာ။

ဧကံ သမာနံ လက္ခဏံ ဧတေသန္တိ ဧကလက္ခဏာ၊ သမာနလက္ခဏာ၊ သဟစာရိတာယ ဝါ သမာနကိစ္စတာယ ဝါ သမာနဟေတုတာယ ဝါ သမာနဖလတာယ ဝါ သမာနာရမ္မဏတာယ ဝါ အဝုတ္တာပိ နိဒ္ဓါရိတာတိ။ ကထံ ? – ‘‘နာနတ္တကာယာနာနတ္တသညိနော (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၄၁၊ ၃၅၇၊ ၃၅၉၊ အ။ နိ။ ၉။၂၄)၊ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ’’တိအာဒီသု သဟစာရိတာယ သညာယ သဟဂတာ ဓမ္မာ နိဒ္ဓါရိတာ။ ‘‘ဒဒံ မိတ္တာနိ ဂန္ထတီ’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၁။၂၄၆၊ သု။ နိ။ ၁၈၉) သမာနကိစ္စတာ၊ ပိယဝစနအတ္ထစရိယာ သမာနတ္ထတာပိ နိဒ္ဓါရိတာ၊ ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၃။၁၂၆၊ သံ။ နိ။ ၂။၁၊ မဟာဝ။ ၁၊ ဝိဘ။ ၂၂၅၊ ဥဒါ။ ၁၊ နေတ္တိ။ ၂၄) သမာနဟေတုတာယ သညာဒယောပိ နိဒ္ဓါရိတာ၊ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၃။၁၂၆၊ သံ။ နိ။ ၂။၁၊ မဟာဝ။ ၁၊ ဝိဘ။ ၂၂၅၊ ဥဒါ။ ၁၊ နေတ္တိ။ ၂၄) သမာနဖလတာယ တဏှုပါဒါနာဒယောပိ နိဒ္ဓါရိတာ၊ ‘‘ရူပံ အဿာဒေတိ အဘိနန္ဒတိ၊ တံ အာရဗ္ဘ ရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒီသု (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၄) သမာနာရမ္မဏတာယ တံသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာဒယောပိ နိဒ္ဓါရိတာ၊ နိဒ္ဓါရေတွာ ဝတ္တဗ္ဗာတိ အတ္ထောတိ။ ဝိတ္ထာရော ဝိဘင်္ဂဝါရေ (နေတ္တိ။ ၂၃) အာဂမိဿတိ။

လက္ခဏော ဟာရော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော စတုဗျူဟော ဟာရော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၆။

‘‘နေရုတ္တမဓိပ္ပာယော ၊ ဗျဉ္ဇနမထ ဒေသနာနိဒါနဉ္စ၊

ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓီ၊ ဧသော ဟာရော စတုဗျူဟော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ နေရုတ္တံ သုတ္တပဒနိဗ္ဗစနဉ္စ ဗုဒ္ဓါနံ တဿ တဿ သုတ္တဿ ဒေသကာနံ၊ သာဝကာနံ ဝါ အဓိပ္ပာယော စ အတ္ထဗျဉ္ဇနေန ဗျဉ္ဇနမုခေန ဒေသနာနိဒါနဉ္စ ပုဗ္ဗာပရေန အနုသန္ဓိ စ ဧတေ နိရုတ္တာဒယော ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဝိဘာဝီယန္တိ၊ ဧသော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ‘‘စတုဗျူဟော ဟာရော’’တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ ဒေသနာပဝတ္တိနိမိတ္တံ ဒေသကဿ အဇ္ဈာသယာဒိ ဒေသနာနိဒါနံ နာမ။ စတုဗျူဟဟာရဿ ဗဟုဝိသယတ္တာ ဝိဘင်္ဂေ (နေတ္တိ။ ၂၅ အာဒယော) လက္ခဏသမ္ပတ္တိံ ကတွာ ကထယိဿာမ။

စတုဗျူဟဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော အာဝဋ္ဋဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၇။

‘‘ဧကမှိ ပဒဋ္ဌာနေ၊ ပရိယေသတိ သေသကံ ပဒဋ္ဌာနံ၊

အာဝဋ္ဋတိ ပဋိပက္ခေ၊ အာဝဋ္ဋော နာမ သော ဟာရော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ပရက္ကမဓာတုအာဒီနံ ပဒဋ္ဌာနေ ဧကမှိ အာရမ္ဘဓာတုအာဒိကေ ဒေသနာရုဠှေ သတိ ဝိသဘာဂတာယ ဝါ သေသကံ ပဒဋ္ဌာနံ ပရိယေသတိ ၊ ဒေသနာယ သရူပတော အဂ္ဂဟဏေန ဝါ သေသကံ ပဒဋ္ဌာနံ ပရိယေသတိ၊ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ပရိယေသိတွာ ယောဇေန္တော ဒေသနံ ပမာဒါဒီနံ ပဒဋ္ဌာနဘူတေ ကောသဇ္ဇာဒိကေ ပဋိပက္ခေ အာဝဋ္ဋတိ အာဝဋ္ဋာပေတိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ‘‘အာဝဋ္ဋော ဟာရော နာမာ’’တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ အတ္ထယောဇနာ။

‘‘ပဋိပက္ခေ’’တိ ဣဒံ နိဒဿနမတ္တံ၊ သေသေပိ သဘာဂေ အာဝဋ္ဋနတော။ န ဟိ အာရမ္ဘဓာတုအာဒိကေ ဒေသနာရုဠှေ သတိ တပ္ပဋိပက္ခေ ကောသဇ္ဇာဒိကေယေဝ ဒေသနံ အာဝဋ္ဋေတိ၊ အထ ခေါ အဝသေသဝီရိယာရမ္ဘာဒိကေပိ ဒေသနံ အာဝဋ္ဋေတီတိ။

အာဝဋ္ဋဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ဝိဘတ္တိဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၈။

‘‘ဓမ္မဉ္စ ပဒဋ္ဌာနံ၊ ဘူမိဉ္စ ဝိဘဇတေ အယံ ဟာရော။

သာဓာရဏေ အသာဓာရဏေ စ နေယျော ဝိဘတ္တီ’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ကုသလာဒိဝသေန အနေကဝိဓံ သဘာဝဓမ္မဉ္စ ဒါနသီလာဒိပဒဋ္ဌာနဉ္စ ‘‘ဒဿနဘူမိ ဘာဝနာဘူမီ’’တိ ဧဝမာဒိကံ ဘူမိဉ္စ သာဓာရဏေ စ အသာဓာရဏေ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဝိဘဇတေ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ‘‘ဝိဘတ္တိ ဟာရော’’တိ နေယျောတိ အတ္ထယောဇနာ။

‘‘ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝုတ္တာ ကုသလာ ဝါသနာဘာဂိယာ၊ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝုတ္တာ ကုသလာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယာ’’တျာဒိနာ၊ ‘‘ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝုတ္တာ အကုသလာ ကိလေသဘာဂိယာ’’တျာဒိနာ ဓမ္မဉ္စ၊ ‘‘ဣဒံ သီလံ ဣမဿ မဟဂ္ဂတဝိသေသဿ ပဒဋ္ဌာနံ၊ ဣဒံ သီလံ ဣဒံ ဈာနံ ဣမဿ လောကုတ္တရဿ ပဒဋ္ဌာန’’န္တျာဒိနာ ပဒဋ္ဌာနဉ္စ၊ ‘‘ဒဿနပဟာတဗ္ဗဿ ပုထုဇ္ဇနော ဘူမိ၊ ဘာဝနာပဟာတဗ္ဗဿ သောတာပန္နာဒယော ဘူမိ’’တျာဒိနာ ဘူမိဉ္စ၊ ‘‘ကာမရာဂဗျာပါဒါ ပုထုဇ္ဇနသောတာပန္နာနံ သာဓာရဏာ’’တျာဒိနာ သာဓာရဏေ စ၊ ‘‘ကာမရာဂဗျာပါဒါ အနာဂါမိအရဟန္တာနံ အသာဓာရဏာ’’တျာဒိနာ အသာဓာရဏေ စ ယေန ဝိဘဇတိ၊ သော ဝိဘတ္တိ ဟာရော နာမာတိအာဒိနာ (နေတ္တိ။ ၃၃-၃၄) ဝိတ္ထာရေတွာ ဝိဘဇနာကာရော ဂဟေတဗ္ဗော။

ဝိဘတ္တိဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ပရိဝတ္တနဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၉။

‘‘ကုသလာကုသလေ ဓမ္မေ၊ နိဒ္ဒိဋ္ဌေ ဘာဝိတေ ပဟီနေ စ။

ပရိဝတ္တတိ ပဋိပက္ခေ၊ ဟာရော ပရိဝတ္တနော နာမာ’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ သုတ္တေ ဘာဝိတေ ဘာဝိတဗ္ဗေ ကုသလေ အနဝဇ္ဇဓမ္မေ နိဒ္ဒိဋ္ဌေ ကထိတေ၊ သံဝဏ္ဏိတေ ဝါ ပဟီနေ ပဟာတဗ္ဗေ အကုသလေ သာဝဇ္ဇဓမ္မေ နိဒ္ဒိဋ္ဌေ ကထိတေ၊ သံဝဏ္ဏိတေ ဝါ တေသံ ဓမ္မာနံ ပဋိပက္ခေ ဝိပရီတဓမ္မေ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ပရိဝတ္တတိ ပရိဝတ္တေတိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ‘‘ပရိဝတ္တနော ဟာရော နာမာ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ အတ္ထယောဇနာ။

‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နိဇ္ဇိဏ္ဏာ ဘဝတီ’’တိအာဒိနာ စ ‘‘ယဿ ဝါ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတဿ ပါဏာတိပါတော ပဟီနော’’တိအာဒိနာ စ ‘‘ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာ ကာမာ …ပေ… ကာမေဟိ ဝေရမဏီ တေသံ အဓမ္မော’’တိအာဒိနာ စ ပဋိပက္ခေ ပရိဝတ္တနဘာဝံ ဝိဘင်္ဂဝါရေ (နေတ္တိ။ ၃၅ အာဒယော) ဝက္ခတီတိ န ဝိတ္ထာရိတာ။

ပရိဝတ္တနဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ဝေဝစနဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၁၀။

‘‘ဝေဝစနာနိ ဗဟူနိ တု၊ သုတ္တေ ဝုတ္တာနိ ဧကဓမ္မဿ။

ယော ဇာနာတိ သုတ္တဝိဒူ၊ ဝေဝစနော နာမ သော ဟာရော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ဧကဓမ္မဿ ပဒတ္ထဿ သုတ္တေ ဝုတ္တာနိ တု ဝုတ္တာနိ ဧဝ၊ ဗဟူနိ တု ဗဟူနိ ဧဝ ဝေဝစနာနိ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ယော သုတ္တဝိဒူ ဇာနာတိ၊ ဇာနိတွာ ဧကသ္မိံယေဝ ပဒတ္ထေ ယောဇေတိ၊ တဿ သုတ္တဝိဒုနော သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ‘‘ဝေဝစနော နာမ ဟာရော’’တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ အတ္ထယောဇနာ။

ဧတ္ထ စ ယော သော-သဒ္ဒါ အသမာနတ္ထာ စ ဟောန္တီတိ ‘‘ယော သုတ္တဝိဒူ’’တိ ဝတွာ ‘‘သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော’’တိ ဝုတ္တန္တိ။ ‘‘ဘဂဝါ’’တိ ပဒဿ ဧကသ္မိံယေဝ အတ္ထေ ဘဂဝတိ ‘‘အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ၊ ဖလနိပ္ဖတ္တိဂတော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အဓိဂတပဋိသမ္ဘိဒေါ စတုယောဂဝိပ္ပဟီနော အဂတိဂမနဝီတိဝတ္တော ဥဒ္ဓဋသလ္လော နိရုဠှဝဏော မဒ္ဒိတကဏ္ဋကော နိဗ္ဗာပိတပရိယုဋ္ဌာနော ဗန္ဓနာတီတော ဂန္ထဝိနိဝေဌနော အဇ္ဈာသယဝီတိဝတ္တော ဘိန္နန္ဓကာရော စက္ခုမာ လောကဓမ္မသမတိက္ကန္တော အနုရောဓဝိရောဓဝိပ္ပယုတ္တော ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု ဓမ္မေသု အသင်္ခေပဂတော ဗန္ဓနာတိဝတ္တော ဌပိတသင်္ဂါမော အဘိက္ကန္တတရော ဥက္ကာဓရော အာလောကကရော ပဇ္ဇောတကရော တမောနုဒေါ ရဏဉ္ဇဟော အပရိမာဏဝဏ္ဏော အပ္ပမေယျဝဏ္ဏော အသင်္ခေယျဝဏ္ဏော အာဘင်္ကရော ပဘင်္ကရော ဓမ္မောဘာသပဇ္ဇောတကရော’’တိ (နေတ္တိ။ ၃၈) ဧဝမာဒီနိ ဗဟူနိ ဝေဝစနာနိ ယောဇိတာနိ။ ဝိတ္ထာရော ဝိဘင်္ဂဝါရေ (နေတ္တိ။ ၃၇ အာဒယော) အာဂမိဿတိ။

ဝေဝစနဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ပညတ္တိဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၁၁။

‘‘ဧကံ ဘဂဝါ ဓမ္မံ၊ ပညတ္တီဟိ ဝိဝိဓာဟိ ဒေသေတိ။

သော အာကာရော ဉေယျော၊ ပညတ္တီ နာမ သော ဟာရော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ဘဂဝါ ဧကံ ခန္ဓာဒိဓမ္မံ ဝိဝိဓာဟိ နိက္ခေပပ္ပဘဝပညတ္တာဒီဟိ ပညတ္တီဟိ ယေန ပညာပေတဗ္ဗာကာရေန ဒေသေတိ၊ သော ပညာပေတဗ္ဗာကာရော ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဝိဘာဝိတော၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ‘‘ပညတ္တိ ဟာရော နာမာ’’တိ ဉေယျောတိ အတ္ထယောဇနာ။

တတ္ထ ဝိဝိဓာဟိ ပညတ္တီဟိ နိက္ခေပပညတ္တိပဘဝပညတ္တိပရိညာပညတ္တိပဟာနပညတ္တိ- ဘာဝနာပညတ္တိသစ္ဆိကိရိယာပညတ္တိနိရောဓပညတ္တိနိဗ္ဗိဒါပညတ္တီတိ ဧဝမာဒိပညတ္တီဟိ ဧကပဒတ္ထဿေဝ ပညာပေတဗ္ဗာကာရဝိဘာဝနာလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ပညတ္တိ ဟာရော နာမာတိ။

တတ္ထ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ အယံ ပညတ္တိ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ၊ ဆန္နံ ဓာတူနံ၊ အဋ္ဌာရသန္နံ ဓာတူနံ၊ ဒွါဒသန္နံ အာယတနာနံ၊ ဒသန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ နိက္ခေပပညတ္တိ။

‘‘ကဗဠီကာရေ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရေ အတ္ထိ ရာဂေါ၊ အတ္ထိ နန္ဒီ၊ အတ္ထိ တဏှာ၊ ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရုဠှံ။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ ဝိရုဠှံ၊ အတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ၊ အတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၆၄၊ ကထာ။ ၂၉၆) ဧဝမာဒိ ပဘဝပညတ္တိ ဒုက္ခဿ စ သမုဒယဿ စာတိ။

‘‘ကဗဠီကာရေ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂေါ၊ နတ္ထိ နန္ဒီ၊ နတ္ထိ တဏှာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၆၄၊ ကထာ။ ၂၉၆) ဧဝမာဒိ ပရိညာပညတ္တိ ဒုက္ခဿ၊ ‘‘ပဟာနပညတ္တိ သမုဒယဿ၊ ဘာဝနာပညတ္တိ မဂ္ဂဿ၊ သစ္ဆိကိရိယာပညတ္တိ နိရောဓဿာ’’တိ စ ‘‘နိက္ခေပပညတ္တိ သုတမယိယာ ပညာယ၊ သစ္ဆိကိရိယာပညတ္တိ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယဿ၊ ပဝတ္တနာပညတ္တိ ဓမ္မစက္ကဿာ’’တိ ဧဝမာဒိဝိတ္ထာရော ဝိဘင်္ဂေ (နေတ္တိ။ ၃၉ အာဒယော) အာဂမိဿတီတိ။

ပဏ္ဏတ္တိဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ဩတရဏဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၁၂။

‘‘ယော စ ပဋိစ္စုပ္ပာဒေါ၊ ဣန္ဒြိယခန္ဓာ စ ဓာတုအာယတနာ။

ဧတေဟိ ဩတရတိ ယော၊ ဩတရဏော နာမ သော ဟာရော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ယော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ စ ယေ ဣန္ဒြိယခန္ဓာ စ ယာနိ ဓာတုအာယတနာနိ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန နိဒ္ဓါရိတာနိ၊ ဧတေဟိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒိန္ဒြိယခန္ဓဓာတာယတနေဟိ၊ သုတ္တေ အာဂတပဒတ္ထမုခေန နိဒ္ဓါရိယမာနေဟိ စ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ဩတရတိ ဩဂါဟတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒိကေ တတ္ထ ဝါစကဝသေန၊ တတ္ထ ဉာပကဝသေန ဝါ အနုပဝိသတိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ဩတရဏော ဟာရော နာမာတိ အတ္ထယောဇနာ။

တတ္ထ ဣန္ဒြိယခန္ဓာတိ ဣန္ဒြိယာနိ စ ခန္ဓာ စာတိ ဣန္ဒြိယခန္ဓာ။ ဓာတုအာယတနာတိ ဓာတုယော စ အာယတနာနိ စ ဓာတုအာယတနာ။ ကထံ ဩတရဏော? ‘‘ဥဒ္ဓံ အဓော သဗ္ဗဓိ ဝိပ္ပမုတ္တော’’တိအာဒိ (နေတ္တိ။ ၄၂) ပါဌော။

ဥဒ္ဓန္တိ ရူပဓာတု စ အရူပဓာတု စ။ အဓောတိ ကာမဓာတု။ သဗ္ဗဓိ ဝိပ္ပမုတ္တောတိ တေဓာတုကေ အယံ အသေက္ခာဝိမုတ္တိ။ တာနိယေဝ အသေက္ခာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ အယံ ဣန္ဒြိယေဟိ ဩတရဏာ။

တာနိယေဝ အသေက္ခာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဝိဇ္ဇာ၊ ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒါ အဝိဇ္ဇာနိရောဓော…ပေ… ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ၊ အယံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေဟိ ဩတရဏာ။

တာနိယေဝ အသေက္ခာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ တီဟိ ခန္ဓေဟိ သင်္ဂဟိတာနိ သီလက္ခန္ဓေန သမာဓိက္ခန္ဓေန ပညာက္ခန္ဓေန၊ အယံ ခန္ဓေဟိ ဩတရဏာ။

တာနိယေဝ အသေက္ခာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ သင်္ခါရပရိယာပန္နာနိ ယေ သင်္ခါရာ အနာသဝါ၊ နော စ ဘဝင်္ဂါ၊ တေ သင်္ခါရာ ဓမ္မဓာတုသင်္ဂဟိတာ၊ အယံ ဓာတူဟိ ဩတရဏာ။

သာ ဓမ္မဓာတု ဓမ္မာယတနပရိယာပန္နာ၊ ယံ အာယတနံ အနာသဝံ၊ နော စ ဘဝင်္ဂံ၊ အယံ အာယတနေဟိ ဩတရဏာတိ ဧဝမာဒီဟိ ဝိဘင်္ဂေ (နေတ္တိ။ ၄၂ အာဒယော) အာဂမိဿတီတိ။

ဩတရဏဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော သောဓနဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၁၃။

‘‘ဝိဿဇ္ဇိတမှိ ပဉှေ၊ ဂါထာယံ ပုစ္ဆိတာ ယမာရဗ္ဘ။

သုဒ္ဓါသုဒ္ဓပရိက္ခာ၊ ဟာရော သော သောဓနော နာမာ’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ တိဿံ ဂါထာယံ အာရုဠှေ ပဉှေ ဉာတုမိစ္ဆိတေ အတ္ထေ ဘဂဝတာ ဝိဿဇ္ဇနဂါထာယံ ဝိဿဇ္ဇိတမှိ ယံ သုတ္တတ္ထံ အာရဗ္ဘ အဓိကိစ္စ သာ ဂါထာ ပုစ္ဆိတာ ပုစ္ဆနတ္ထာယ ဌပိတာ၊ တဿ သုတ္တတ္ထဿ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန သုဒ္ဓါသုဒ္ဓပရိက္ခာ ဝိစာရဏာ ဘဝေ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော သောဓနော ဟာရော နာမာတိ အတ္ထယောဇနာ။

ကထံ? ‘‘အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော’’တိ ပဒံ သောဓိတံ၊ အာရမ္ဘော န သောဓိတော။ ‘‘ဝိဝိစ္ဆာ ပမာဒါ နပ္ပကာသတီ’’တိ ပဒံ သောဓိတံ၊ အာရမ္ဘော န သောဓိတော။ ‘‘ဇပ္ပာဘိလေပနံ ဗြူမီ’’တိ ပဒံ သောဓိတံ၊ အာရမ္ဘော န သောဓိတော။ ‘‘ဒုက္ခမဿ မဟဗ္ဘယ’’န္တိ ပဒဉ္စ သောဓိတံ၊ အာရမ္ဘော စ သောဓိတောတိ။ ဧဝံ ပဒါဒီနံ သောဓိတာသောဓိတဘာဝဝိစာရော ဟာရော သောဓနော နာမ။ ဝိတ္ထာရတော ပန ဝိဘင်္ဂေ (နေတ္တိ။ ၄၅ အာဒယော) အာဂမိဿတီတိ။

သောဓနဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော အဓိဋ္ဌာနဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၁၄။

‘‘ဧကတ္တတာယ ဓမ္မာ၊ ယေပိ စ ဝေမတ္တတာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။

တေ န ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာ၊ ဧသော ဟာရော အဓိဋ္ဌာနော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ယေ ဒုက္ခသစ္စာဒယော ဓမ္မာ ဧကတ္တတာယ သာမညေနပိ စ ဝေမတ္တတာယ ဝိသေသေနပိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ၊ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဒုက္ခသစ္စာဒယော ဓမ္မာ န ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာ သာမညဝိသေသကပ္ပနာယ ဝေါဟာရဘာဝေန အနဝဋ္ဌာနတော၊ ကာလဒိသာဝိသေသာဒီနံ ဝိယ အပေက္ခာသိဒ္ဓိတော စ၊ ဧသော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော အဓိဋ္ဌာနော ဟာရောတိ အတ္ထယောဇနာ။

တတ္ထ ဧကတ္တတာယာတိ ဧကဿ သမာနဿ ဘာဝေါ ဧကတ္တံ၊ ဧကတ္တမေဝ ဧကတ္တတာ၊ တာယ။ ဧကသဒ္ဒေါ စေတ္ထ သမာနတ္ထဝါစကော၊ န သင်္ချာဝါစကောတိ။ ဝေမတ္တတာယာတိ ဝိသိဋ္ဌာ မတ္တာ ဝိမတ္တာ၊ ဝိမတ္တာ ဧဝ ဝေမတ္တံ၊ ဝေမတ္တဿ ဘာဝေါ ဝေမတ္တတာ၊ တာယ။ ယထာ ဟိ ‘‘အဇ္ဇ သွေ’’တိ ဝုစ္စမာနာ ကာလဝိသေသာ အနဝဋ္ဌိတာ ဘဝန္တိ၊ ‘‘ပုရိမာ ဒိသာ၊ ပစ္ဆိမာ ဒိသာ’’တိ ဝုစ္စမာနာ ဒိသာဝိသေသာ၊ ဧဝံ သာမညဝိသေသာ စ အတ္ထဿ သဘာဝါတိ။ တထာ ဟိ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ဝုစ္စမာနံ ဇာတိအာဒိံ အပေက္ခာယ သာမညံ သမာနမ္ပိ သစ္စာပေက္ခာယ ဝိသေသော ဟောတိ။ ဧသ နယော သမုဒယသစ္စာဒီသုပီတိ။ ‘‘ဒုက္ခ’’န္တိ ဧကတ္တတာ။ ‘‘ဇာတိ ဒုက္ခာ၊ ဇရာ ဒုက္ခာ၊ မရဏံ ဒုက္ခ’’န္တိ ဧဝမာဒိ ဝေမတ္တတာ။ ‘‘ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ဧကတ္တတာ၊ ‘‘တဏှာ ပေါနောဘဝိကာ နန္ဒီရာဂသဟဂတာ’’တိ ဧဝမာဒိ ဝေမတ္တတာတိ ဧဝမာဒိ ဝိတ္ထာရော ဝိဘင်္ဂေ (နေတ္တိ။ ၄၆ အာဒယော) အာဂမိဿတီတိ။

အဓိဋ္ဌာနဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ပရိက္ခာရဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၁၅။

‘‘ယေ ဓမ္မာ ယံ ဓမ္မံ၊ ဇနယန္တိပ္ပစ္စယာ ပရမ္ပရတော။

ဟေတုမဝကဍ္ဎယိတွာ၊ ဧသော ဟာရော ပရိက္ခာရော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာဒိကာ ယေ ပစ္စယဓမ္မာ သင်္ခါရာဒိကံ ယံ ဖလဓမ္မံ ပစ္စယာ သဟဇာတပစ္စယေန ပရမ္ပရတော ပရမ္ပရပစ္စယဘာဝေန ဇနယန္တိ၊ တဿ သင်္ခါရာဒိဖလဿ ပစ္စယံ ပရိက္ခာရဘူတံ ပုရိမုပ္ပန္နံ အဝိဇ္ဇာဒိကံ အသာဓာရဏံ ဇနကံ ဟေတုံ၊ အယောနိသောမနသိကာရာဒိကံ သာဓာရဏံ ပစ္စယဟေတုဉ္စ အဝကဍ္ဎယိတွာ သုတ္တတော နိဒ္ဓါရေတွာ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ပရိက္ခာရသံဝဏ္ဏနာဘာဝေန ပဝတ္တော၊ ဧသော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ပရိက္ခာရော ဟာရော နာမာတိ အတ္ထယောဇနာ။ အဝိဇ္ဇာဒယော ဟိ အဝိဇ္ဇာဒီနံ အသာဓာရဏဟေတူ ဘဝန္တိ၊ အယောနိသောမနသိကာရာဒယော သာဓာရဏပစ္စယာ။ တေနာဟ – ‘‘အသာဓာရဏလက္ခဏော ဟေတု၊ သာဓာရဏလက္ခဏော ပစ္စယော’’တိ၊ ‘‘အဝိဇ္ဇာ အဝိဇ္ဇာယ ဟေတု၊ အယောနိသောမနသိကာရော ပစ္စယော’’တိအာဒိကံ (နေတ္တိ။ ၄၉) ဝိဘင်္ဂဝစနဉ္စ။

ပရိက္ခာရဟာရနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော သမာရောပနဟာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၁၆။

‘‘ယေ ဓမ္မာ ယံမူလာ၊ ယေ စေကတ္ထာ ပကာသိတာ မုနိနာ။

တေ သမာရောပယိတဗ္ဗာ၊ ဧသ သမာရောပနော ဟာရော’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ယေ သီလာဒယော ဓမ္မာ ယံမူလာ ယေသံ သမာဓိအာဒီနံ မူလာ၊ တေ သီလာဒယော ဓမ္မာ တေသံ သမာဓိအာဒီနံ ပဒဋ္ဌာနဘာဝေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန သမာရောပယိတဗ္ဗာ၊ ယေ စ ရာဂဝိရာဂစေတောဝိမုတ္တိသေက္ခဖလကာမဓာတုသမတိက္ကမနာဒိသဒ္ဒါ အနာဂါမိဖလတ္ထတာယ ဧကတ္ထာ သမာနတ္ထာတိ ဗုဒ္ဓမုနိနာ ပကာသိတာ၊ တေ ရာဂ…ပေ… တိက္ကမနာဒိသဒ္ဒါ အညမညဝေဝစနဘာဝေန သမာရောပယိတဗ္ဗာ၊ ဧသော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော သမာရောပနော ဟာရော နာမာတိ အတ္ထယောဇနာ။

ဧတ္ထ စ သီလာဒိက္ခန္ဓတ္တယဿ ပရိယာယန္တရဝိဘာဝနာပါရိပူရီ ကထိတာ၊ ဘာဝနာပါရိပူရီ စ ပဟာတဗ္ဗဿ ပဟာနေန ဟောတီတိ ဘာဝနာသမာရောပနပဟာနသမာရောပနာပိ ဒဿိတာတိ စတုဗ္ဗိဓော သမာရောပနော ပဒဋ္ဌာနသမာရောပနော၊ ဝေဝစနသမာရောပနော၊ ဘာဝနာသမာရောပနော၊ ပဟာနသမာရောပနောတိ။

တတ္ထ ကာယိကသုစရိတံ၊ ဝါစသိကသုစရိတဉ္စ သီလက္ခန္ဓော၊ မနောသုစရိတေ အနဘိဇ္ဈာ၊ အဗျာပါဒေါ စ သမာဓိက္ခန္ဓော၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပညာက္ခန္ဓော။ သီလက္ခန္ဓော သမာဓိက္ခန္ဓဿ ပဒဋ္ဌာနံ၊ သမာဓိက္ခန္ဓော ပညာက္ခန္ဓဿ ပဒဋ္ဌာနံ။ သီလက္ခန္ဓော၊ သမာဓိက္ခန္ဓော စ သမထဿ ပဒဋ္ဌာနံ၊ ပညာက္ခန္ဓော ဝိပဿနာယ ပဒဋ္ဌာနံ။ သမထော ရာဂဝိရာဂစေတောဝိမုတ္တိယာ ပဒဋ္ဌာနံ၊ ဝိပဿနာ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂပညာဝိမုတ္တိယာ ပဒဋ္ဌာနန္တိ ဧဝမာဒိ ပဒဋ္ဌာနသမာရောပနော။ ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ သေက္ခဖလံ၊ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ပညာဝိမုတ္တိ အသေက္ခဖလံ၊ ဣဒံ ဝေဝစနံ။ ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ အနာဂါမိဖလံ၊ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ပညာဝိမုတ္တိ အဂ္ဂဖလံ အရဟတ္တံ၊ ဣဒံ ဝေဝစနံ။ ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ ကာမဓာတုသမတိက္ကမနံ၊ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ တေဓာတုသမတိက္ကမနံ၊ ဣဒံ ဝေဝစနံ။ ပညိန္ဒြိယံ၊ ပညာဗလံ၊ အဓိပညာသိက္ခာ၊ ပညာက္ခန္ဓောတိ ဧဝမာဒိ ဝေဝစနန္တိ ဧဝမာဒိ ဝေဝစနသမာရောပနော။ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု ဘာဝိယမာနေသု စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ စတူသု သမ္မပ္ပဓာနေသု ဘာဝိယမာနေသု စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဧဝမာဒိ ဘာဝနာသမာရောပနော။ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရန္တော အသုဘေ ‘‘သုဘ’’န္တိ ဝိပလ္လာသံ ပဇဟတိ၊ ကဗဠီကာရော စဿ အာဟာရော ပရိညံ ဂစ္ဆတိ၊ ကာမုပါဒါနေန စ အနုပါဒါနော ဘဝတိ၊ ကာမယောဂေန စ ဝိသံယုတ္တော ဘဝတိ၊ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထေန စ ဝိပ္ပယုဇ္ဇတိ၊ ကာမာသဝေန စ အနာသဝေါ ဘဝတိ၊ ကာမောဃဉ္စ ဥတ္တိဏ္ဏော ဘဝတိ၊ ရာဂသလ္လေန စ ဝိသလ္လော ဘဝတိ၊ ရူပူပိကာ စဿ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ ပရိညံ ဂစ္ဆတိ ၊ ရူပဓာတုယံ စဿ ရာဂေါ ပဟီနော ဘဝတိ၊ န စ ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ ဝေဒနာသူတိ ဧဝမာဒိ ပဟာနသမာရောပနောတိ ဧဝမာဒိ သမာရောပနော ဟာရော နိယုတ္တောတိ။

ဣတိ သတ္တိဗလာနုရူပါ ရစိတာ။

သောဠသဟာရနိဒ္ဒေသဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။

နယနိဒ္ဒေသဝိဘာဝနာ

၁၇။ ဟာရနိဒ္ဒေသာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ၊ အမှေဟိ စ ဉာတာ၊ ‘‘ကတမေ နယနိဒ္ဒေသာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တဏှဉ္စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ဧဝံ ဥဒ္ဒေသက္ကမေနေဝ ဟာရေ နိဒ္ဒိသိတွာ ဣဒါနိ နယေ နိဒ္ဒိသိတုံ ‘‘တဏှဉ္စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော သုတ္တေ အာဂတံ တဏှဉ္စ အဝိဇ္ဇဉ္စ အတ္ထတော နိဒ္ဓါရဏဝသေန ဂဟိတံ တဏှဉ္စ အဝိဇ္ဇဉ္စ သံကိလေသပက္ခံ နေတိ၊ သုတ္တေ အာဂတေန သမထေန၊ သုတ္တေ အာဂတာယ ဝိပဿနာယ အတ္ထတော နိဒ္ဓါရဏဝသေန ဝါ ဂဟိတေန သမထေန၊ ဂဟိတာယ ဝိပဿနာယ ဝေါဒါနပက္ခံ နေတိ၊ နယန္တော စ သစ္စေဟိ ယောဇေတွာ နေတိ၊ အယံ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော သော နန္ဒိယာဝဋ္ဋော နယော နာမာတိ အတ္ထယောဇနာ။

ဧတ္ထ စ အတ္ထနယဿ ဘူမိ၊ သံဝဏ္ဏနာ စ ဂါထာယံ ‘‘နယော’’တိ ဝုတ္တာ၊ တသ္မာ ‘‘သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော’’တိ ဝုတ္တံ။ န ဟိ အတ္ထနယော သံဝဏ္ဏနာ၊ စတုသစ္စပဋိဝေဓဿ အနုရူပေါ ပုဗ္ဗဘာဂေ အနုဂါဟဏနယော အတ္ထနယောဝ။ တဿ ပန အတ္ထနယဿ ယာ သံဝဏ္ဏနာ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒီနံ ဝသေန တဏှာဒိမုခေန နယဘူမိရစနာ ပဝတ္တာ၊ တဿ သံဝဏ္ဏနာဝ နယဝေါဟာရော ကတောတိ ဝိတ္ထာရတော ဟာရသမ္ပာတေ (နေတ္တိ။ ၇၈-၇၉) အာဂမိဿတိ။

နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော တိပုက္ခလနယနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၁၈။

‘‘ယော အကုသလေ သမူလေဟိ၊ နေတိ ကုသလေ စ ကုသလမူလေဟိ။

ဘူတံ တထံ အဝိတထံ၊ တိပုက္ခလံ တံ နယံ အာဟူ’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော အကုသလေ သမူလေဟိ အတ္တနော အကုသလဿ တီဟိ လောဘာဒီဟိ မူလေဟိ သံကိလေသပက္ခံ နေတိ၊ ကုသလေ စ ကုသလမူလေဟိ တီဟိ အလောဘာဒီဟိ ဝေါဒါနပက္ခံ နေတိ၊ နယန္တော စ ဘူတံ ကုသလာကုသလံ နေတိ၊ န အဘူတံ မာယာမရီစိအာဒယော ဝိယ၊ တထံ ကုသလာကုသလံ နေတိ၊ န ဃဋာဒယော ဝိယ သမ္မုတိသစ္စမတ္တံ၊ အဝိတထံ ကုသလာကုသလံ နေတိ၊ န ဝိတထံ။ ကုသလာကုသလာနံ သဘာဝတော ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ဘူတာ ပရမတ္ထသစ္စတ္တာ တထာ၊ အကုသလဿ ဣဋ္ဌဝိပါကတာဘာဝတော၊ ကုသလဿ စ အနိဋ္ဌဝိပါကတာဘာဝတော ဝိပါကေ သတိ အဝိသံဝါဒကတ္တာ အဝိတထာ ဘဝန္တိ၊ ကုသလာကုသလာ ဟိ ဧတေသံ တိဏ္ဏံ ‘‘ဘူတံ၊ တထံ၊ အဝိတထ’’န္တိ ပဒါနံ ကုသလာကုသလဝိသေသနတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

အထ ဝါ အကုသလမူလေဟိ အကုသလာနိ၊ ကုသလမူလေဟိ စ ကုသလာနိ နယန္တော အယံ နယော ဘူတံ တထံ အဝိတထံ နေတိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ နိဒ္ဓါရေတွာ ယောဇေတိ။ ဒုက္ခာဒီနိ ဟိ ဗာဓကာဒိဘာဝတော အညထာဘာဝါဘာဝေန ဘူတာနိ၊ သစ္စသဘာဝတ္တာ တထာနိ၊ အဝိသံဝါဒနတော အဝိတထာနိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာနိ အဝိတထာနိ အနညထာနီ’’တိ သံ။ နိ။ ၅။၁၀၉၀၊ ပဋိ။ မ။ ၂။၈)။ အကုသလာဒိသုတ္တတ္ထဿ စတုသစ္စယောဇနမုခေန နယနလက္ခဏံ တံ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသံ တိပုက္ခလံ နယန္တိ အာဟူတိ အတ္ထယောဇနာ။

တတ္ထ တီဟိ ဟေတူဟိ ပုက္ခလော သောဘနောတိ တိပုက္ခလော အကုသလာဒိကော အတ္ထနယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသောတိ ဌာနူပစာရတော တိပုက္ခလနယော နာမာတိ။ ဝိတ္ထာရော ပန ဟာရသမ္ပာတေ (နေတ္တိ။ ၈၇-၈၈) အာဂမိဿတိ။

တိပုက္ခလနယနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော သီဟဝိက္ကီဠိတနယနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၁၉။

‘‘ယော နေတိ ဝိပလ္လာသေဟိ၊ ကိလေသေ ဣန္ဒြိယေဟိ သဒ္ဓမ္မေ။

ဧတံ နယံ နယဝိဒူ၊ သီဟဝိက္ကီဠိတံ အာဟူ’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ယော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော သုတ္တေ ဝုတ္တေဟိ ဝိပလ္လာသေဟိ ကိလေသေ သံကိလေသပက္ခံ နေတိ၊ သုတ္တေ ဝုတ္တေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ သဒ္ဓမ္မေ ဝေါဒါနပက္ခံ နေတိ၊ ဧတံ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသံ နယဝိဒူ သဒ္ဓမ္မနယကောဝိဒါ၊ အတ္ထနယကုသလာ ဧဝ ဝါ သီဟဝိက္ကီဠိတံ နယန္တိ အာဟူတိ အတ္ထယောဇနာ။

တတ္ထ ဝိပလ္လာသေဟီတိ အသုဘေ သုဘံ၊ ဒုက္ခေ သုခံ၊ အနိစ္စေ နိစ္စံ၊ အနတ္တနိ အတ္တာတိ စတူဟိ ဝိပလ္လာသေဟိ။ ဣန္ဒြိယေဟီတိ သဒ္ဓါဒီဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ။ သဒ္ဓမ္မေတိ ပဋိပတ္တိပဋိဝေဓသဒ္ဓမ္မေ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဝိတ္ထာရော ပန ဟာရသမ္ပာတေ (နေတ္တိ။ ၈၆-၈၇) အာဂမိဿတီတိ။

သီဟဝိက္ကီဠိတနယနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော ဒိသာလောစနနယနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၂၀။

‘‘ဝေယျာကရဏေသု ဟိ ယေ၊ ကုသလာကုသလာ တဟိံ တဟိံ ဝုတ္တာ။

မနသာ ဝေါလောကယတေ၊ တံ ခု ဒိသာလောစနံ အာဟူ’’တိ။ –

ဂါထာ ဝုတ္တာ။ ‘‘သီဟလောစနံ အာဟူ’’တိ ပါဌော လိခိတော၊ သော ပန န ထေရဿ ပါဌောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော ဘိန္နလက္ခဏတ္တာ။ တတ္ထ တဟိံ တဟိံ ဝေယျာကရဏေသု ယေ ကုသလာကုသလာ နယဿ ဒိသာဘူတာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ၊ တေ ကုသလာကုသလေ နယဿ ဒိသာဘူတဓမ္မေ အဗဟိ အဗ္ဘန္တရံ စိတ္တေ ဧဝ ယံ ဩလောကနံ ကရောတိ၊ တံ ဩလောကနံ ခု ဩလောကနံ ဧဝ ဒိသာလောစနန္တိ အာဟူတိ အတ္ထယောဇနာ။

တတ္ထ ဝေယျာကရဏေသူတိ တဿ တဿ အတ္ထနယဿ ယောဇနတ္ထံ ကတေသု သုတ္တဿ အတ္ထဝိဿဇ္ဇနေသု။ ကုသလာတိ ဝေါဒါနိယာ။ အကုသလာတိ သံကိလေသိကာ။ ဝုတ္တာတိ သုတ္တတော နိဒ္ဓါရေတွာ ကထိတာ။ ဩလောကယတေတိ တေ ကုသလာဒိဓမ္မေ စိတ္တေနေဝ ‘‘အယံ ပဌမာ ဒိသာ၊ အယံ ဒုတိယာ ဒိသာ’’တိအာဒိနာ တဿ တဿ နယဿ ဒိသာဘာဝေန ဥပပရိက္ခတိ၊ ဝိစာရေတီတိ အတ္ထော။ ခူတိ အဝဓာရဏတ္ထေ နိပါတော၊ တေန ဒိသာလောစနနယော ကောစိ အတ္ထဝိသေသော န ဟောတီတိ ဒဿေတီတိ။

၂၁။ ဒိသာလောစနနယနိဒ္ဒေသော နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ အမှေဟိ စ ဉာတော။ ‘‘ကတမော အင်္ကုသနယနိဒ္ဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဩလောကေတွာ’’တိအာဒိဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ တံတံနယဒိသာဘူတေ သဗ္ဗေ ကုသလာကုသလေ ဒိသာလောစနေန ဩလောကေတွာ ဥက္ခိပိယ သုတ္တတော ဥဒ္ဓရိတွာ ယံ သမာနေတိ ယံ သမာနယနံ ကရောတိ၊ အယံ သမာနယနသင်္ခါတော နယော အင်္ကုသော နယော နာမာတိ အတ္ထယောဇနာ။

ဧတ္ထ စ အင်္ကုသော နာမ ဟတ္ထီနံ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ အာနယနကာရဏဘူတော ဝဇိရာဒိမယော တိက္ခဂ္ဂေါ ဥဇုဝင်္ကဘူတော ဒဗ္ဗသမ္ဘာရဝိသေသော၊ အယမ္ပိ နယော အင်္ကုသော ဝိယာတိ အတ္ထေန အင်္ကုသော။ ဧတေန ဟိ နယေန ဣစ္ဆိတံ သုတ္တတ္ထံ နယတီတိ။ မုချတော ပန အင်္ကေ ဝိဇ္ဈနဋ္ဌာနေ ဥဒ္ဓဋော အသတိ အန္တော ပဝိသတီတိ အင်္ကုသော။ အင်္ကသဒ္ဒူပပဒဥပုဗ္ဗအသဓာတု အပစ္စယောတိ။ အယမ္ပိ နယော ကောစိပိ အတ္ထဝိသေသော န ဟောတီတိ။

သောဠသ ဟာရနိဒ္ဒေသာ စေဝ ပဉ္စ နယနိဒ္ဒေသာ စ အာစရိယေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ အမှေဟိ စ ဉာတာ၊ ‘‘သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တေ ကိံ သောဠသ ဟာရာ ပဌမံ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ဥဒါဟု နယာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၂၂။

‘‘သောဠသ ဟာရာ ပဌမံ၊ ဒိသာလောစနတော ဒိသာ ဝိလောကေတွာ။

သင်္ခိပိယ အင်္ကုသေန ဟိ၊ နယေဟိ တိဟိ နိဒ္ဒိသေ သုတ္တ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဧဝံ ဟာရေ၊ နယေ စ နိဒ္ဒိသိတွာ ဣဒါနိ နေသံ ယောဇနက္ကမံ ဒဿေန္တော ‘သောဠသ ဟာရာ ပဌမ’န္တိအာဒိမာဟာ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၂၂) ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သောဠသ ဟာရာ ဗျဉ္ဇနပရိယေဋ္ဌိဘာဝတော သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တေ သံဝဏ္ဏနာဘာဝေန ပဌမံ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ယောဇေန္တေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဟာရာနုက္ကမေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ န ဥပ္ပဋိပါဋိယာ။ ဟာရသံဝဏ္ဏနာနုက္ကမေန သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ ပဌမံ သံဝဏ္ဏေတွာ ပစ္ဆာ ဒိသာလောစနေန ဩလောကေတွာ အင်္ကုသနယေန နေတွာ တီဟိ အတ္ထနယေဟိ နိဒ္ဒိသေတိ အဓိပ္ပာယော။

ဣတိ သတ္တိဗလာနုရူပါ ရစိတာ

နယနိဒ္ဒေသဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒွါဒသပဒဝိဘာဝနာ

နေတ္တိဝိသယံ သာသနဝရသင်္ခါတံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တံ ယေသံ ဗျဉ္ဇနပဒါနံ၊ အတ္ထပဒါနဉ္စ ဝသေန ‘‘ဒွါဒသ ပဒါနိ သုတ္တ’’န္တိ သင်္ဂဟဝါရေ ဝုတ္တံ၊ ‘‘ကတမာနိ တာနီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ သရူပတော နိဒ္ဒိသိတုံ –

၂၃။

‘‘အက္ခရံ ပဒံ ဗျဉ္ဇနံ၊ နိရုတ္တိ တထေဝ နိဒ္ဒေသော။

အာကာရဆဋ္ဌဝစနံ၊ ဧတ္တာဝ ဗျဉ္ဇနံ သဗ္ဗံ။

၂၄။

သင်္ကာသနာ ပကာသနာ၊ ဝိဝရဏာ ဝိဘဇနုတ္တာနီကမ္မပညတ္တိ။

ဧတေဟိ ဆဟိ ပဒေဟိ၊ အတ္ထော ကမ္မဉ္စ နိဒ္ဒိဋ္ဌ’’န္တိ။ –

ဂါထာဒွယံ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဣဒါနိ ယေသံ ဗျဉ္ဇနပဒါနံ၊ အတ္ထပဒါနဉ္စ ဝသေန ‘ဒွါဒသ ပဒါနိ ‘သုတ္တ’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တာနိ ပဒါနိ နိဒ္ဒိသိတုံ ‘အက္ခရပဒ’န္တိအာဒိမာဟာ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၂၃) ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ကေနဋ္ဌေန အက္ခရန္တိ? အက္ခရဋ္ဌေန အသဉ္စရဏဋ္ဌေန။ အကာရာဒိဝဏ္ဏော ဟိ အကာရာဒိတော ဣကာရာဒိပရိယာယံ နက္ခရတိ၊ န သဉ္စရတိ၊ န သင်္ကမတိ။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အပရိယောသိတေ ပဒေ ဝဏ္ဏော အက္ခရံ ပရိယာယဝသေန အက္ခရဏတော အသဉ္စရဏတော’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၂၃)။ အပရိယောသိတေ ပဒေတိ စ ဝိဘတျန္တဘာဝံ အပ္ပတ္တေ ဒွိတိစတုက္ခရဝန္တေသု ပဒေသု ဧကဒွိတိက္ခရမတ္တေယေဝ အက္ခရံ နာမ၊ ပရိယောသိတေ ပဒံယေဝ၊ န အက္ခရန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ပဒံ ပန ပဝေသနတော အတ္ထဝသေန ပရိယာယံ သဉ္စရန္တံ ဝိယ ဟောတိ၊ န ဧဝံ အကာရာဒိဝဏ္ဏော အဝေဝစနတ္တာ။ ‘‘မာ ဧဝံ မညသီ’’တိအာဒီသု ဝါ ဧကက္ခရပဒါ မာ-ကာရာဒိ အက္ခရံ နာမ၊ ဝိဘတျန္တံ ပဒံ ပန ပဒမေဝ ဟောတိ။

ပဇ္ဇတိ အတ္ထော ဧတေနာတိ ပဒံ။ တံ နာမာချာတောပသဂ္ဂနိပါတပ္ပဘေဒေန စတုဗ္ဗိဓံ။ တတ္ထ ဒဗ္ဗပဓာနံ ‘‘ဖဿော ဝေဒနာ စိတ္တ’’န္တိ ဧဝမာဒိကံ နာမပဒံ။ တတ္ထ ဟိ ဒဗ္ဗမာဝိဘူတရူပံ၊ ကိရိယာ အနာဝိဘူတရူပါ။ ကိရိယာပဓာနံ ‘‘ဖုသတိ ဝေဒယတိ ဝိဇာနာတီ’’တိ ဧဝမာဒိကံ အာချာတပဒံ နာမ။ တတ္ထ ဟိ ဖုသနာဒိကိရိယာ အာဝိဘူတရူပါ၊ ဒဗ္ဗမနာဝိဘူတရူပံ။ ကိရိယာဝိသေသဗောဓဟေတုဘူတံ ပ-ဥပ-ဣတိဧဝမာဒိကံ ဥပသဂ္ဂပဒံ နာမ။ ‘‘စိရပ္ပဝါသိံ (ဓ။ ပ။ ၂၁၉) ဥပဝုတ္ထ’’န္တိ (အ။ နိ။ ၃။၇၁၊ သု။ နိ။ ၄၀၅) ဧဝမာဒီသု ဟိ ပ-ဥပါဒိသဒ္ဒါ ဝသနာဒိကိရိယာယ ဝိယောဂါဒိဝိသိဋ္ဌတံ ဒီပေန္တိ။ ဝစနတ္ထော ပန နာမပဒအာချာတပဒဒွယံ ဥပဂန္တွာ တဿ ပဒဒွယဿ အတ္ထံ သဇ္ဇန္တီတိ ဥပသဂ္ဂါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကိရိယာယ စေဝ ဒဗ္ဗဿ စ သရူပဝိသေသပကာသနဟေတုဘူတံ ‘‘ဧဝံ၊ ဣတီ’’တိ ဧဝမာဒိကံ နိပါတပဒံ အဿပိ သံဝဏ္ဏနာယပိ ဣစ္ဆိတတ္တာ၊ အက္ခရေန ပန ကထံ ဂဟိတောတိ စေ? အက္ခရေဟိ သုယျမာနေဟိ သုဏန္တာနံ ဝိသေသဝိဓာနဿ ကတတ္တာ ပဒပရိယောသာနေ ပဒတ္ထသမ္ပဋိပတ္တိ ဟောတိ။ တသ္မာ အက္ခရေနပိ အတ္ထာကာရော ဂဟိတောဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အက္ခရေဟိ သင်္ကာသေတိ၊ ပဒေဟိ ပကာသေတိ၊ အက္ခရေဟိ စ ပဒေဟိ စ ဥဂ္ဃဋေတီ’’တိ (နေတ္တိ။ ၉) စ။

ဝိဝရဏာ ဝိတ္ထာရဏာ။ ဝိဘဇနာ စ ဥတ္တာနီကမ္မဉ္စ ပညတ္တိ စ ဝိဘဇနုတ္တာနီကမ္မပညတ္တီတိ သမာဟာရေ အယံ ဒွန္ဒသမာသော။ တတ္ထ ဝိဘာဂကရဏံ ဝိဘဇနံ နာမ။ ဗျဉ္ဇနာကာရေဟိ ယော အတ္ထာကာရော နိဒ္ဒိသိယမာနော၊ သော အတ္ထာကာရော ဝိဝရဏဝိဘဇနာတိ ဒွီဟိ အတ္ထပဒေဟိ နိဒ္ဒိသိတော။ ပါကဋကရဏံ ဥတ္တာနီကမ္မံ နာမ။ ပကာရေဟိ ဉာပနံ ပညတ္တိ။ နိရုတ္တိနိဒ္ဒေသသင်္ခါတေဟိ ဗျဉ္ဇနပဒေဟိ ပကာသိယမာနော ယော အတ္ထာကာရော အတ္ထိ၊ သော အတ္ထာကာရော ဥတ္တာနီကမ္မပညတ္တီဟိ ပဋိနိဒ္ဒိသိတော။ ဧတေဟိ သင်္ကာသနာဒီဟိ ဆဟိ အတ္ထပဒေဟိ အတ္ထော သုတ္တတ္ထော ဂဟိတော၊ ကမ္မဉ္စ ဥဂ္ဃဋနာဒိကမ္မဉ္စ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ အတ္ထော။ ယေန သုတ္တတ္ထေန ဥဂ္ဃဋိတညုနော စိတ္တသန္တာနဿ သမ္ဗောဓနကိရိယာသင်္ခါတဿ ဥဂ္ဃဋနကမ္မဿ နိဗ္ဗတ္တိ ဘဝေ၊ သော သုတ္တတ္ထော သင်္ကာသနာပကာသနာကာရော ဟောတိ။ ယေန သုတ္တတ္ထေန ဝိပဉ္စိတညုနော စိတ္တသန္တာနဿ ဗောဓနကိရိယာသင်္ခါတဿ ဝိပဉ္စနကမ္မဿ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သော သုတ္တတ္ထော ဝိဝရဏာဝိဘဇနာကာရော ဟောတိ။ ယေန သုတ္တတ္ထေန နေယျဿ စိတ္တသန္တာနဿ ပဗောဓနကိရိယာသင်္ခါတဿ နယကမ္မဿ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သော သုတ္တတ္ထော ဥတ္တာနီကမ္မပညတ္တာကာရော ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာစရိယော ‘‘သုတ္တတ္ထေန ဟိ ဒေသနာယ ပဝတ္တိယမာနေန ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိဝေနေယျာနံ စိတ္တသန္တာနဿ ပဗောဓနကိရိယာနိဗ္ဗတ္တိ၊ သော စ သုတ္တတ္ထော သင်္ကာသနာဒိအာကာရော’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၂၄)။

‘‘ယထာဝုတ္တေဟိ တီဟိ အတ္ထနယေဟိ စေဝ ဆဟိ အတ္ထပဒေဟိ စ အယုတ္တောပိ အတ္ထော ကိံ ကောစိ အတ္ထိ၊ ဥဒါဟု သဗ္ဗော အတ္ထော ယုတ္တော ဧဝါ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

၂၅။

‘‘တီဏိ စ နယာ အနူနာ၊ အတ္ထဿ စ ဆပ္ပဒါနိ ဂဏိတာနိ။

နဝဟိ ပဒေဟိ ဘဂဝတော၊ ဝစနဿတ္ထော သမာယုတ္တော’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ တီဏီတိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသနိဒ္ဒေသော၊ တယောတိ ပန ပကတိလိင်္ဂနိဒ္ဒေသော ဝတ္တဗ္ဗော။ ဂဏိတာ အနူနာ တယော အတ္ထဿ နယာ စ ဂဏိတာနိ အနူနာနိ ဆ အတ္ထဿ ပဒါနိ စ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ၊ နိဒ္ဒိဋ္ဌေဟိ စ အတ္ထပဒေဟိ ဘဂဝတော ဝစနဿ သဗ္ဗော အတ္ထော သမာယုတ္တောဝ အယုတ္တော ကောစိ အတ္ထော နတ္ထီတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ အတ္ထဿာတိ သုတ္တတ္ထဿ။ နယာတိ နေတ္တိအတ္ထနယာ။ ပဒါနီတိ နေတ္တိအတ္ထပဒါနိ။

၂၆။ ယေ ဟာရာဒယော နိဒ္ဒိဋ္ဌာ၊ တေ ဟာရာဒယော သမ္ပိဏ္ဍေတွာ နေတ္တိပ္ပကရဏဿ ပဒတ္ထေ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဂဏနဝသေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဒဿေန္တော ‘‘အတ္ထဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အတ္ထဿ သမူဟဿ အဝယဝဘူတာနိ နဝဘေဒါနိ အတ္ထပဒါနိ သုတ္တဗျဉ္ဇနဿ အတ္ထဿ ပရိယေဋ္ဌိသင်္ခါတာယ သံဝဏ္ဏနာယ ဂဏနတော စတုဝီသတိ ဗျဉ္ဇနပဒါနိ ဟောန္တိ၊ အတ္ထပဒဗျဉ္ဇနပဒဘူတံ ဥဘယံ သင်္ခေပယတော သမ္ပိဏ္ဍယတော တေတ္တိံသာ တေတ္တိံသဝိဓာ ဧတ္တိကာ တေတ္တိံသဝိဓာဝ နေတ္တီတိ ယောဇနာ။

တတ္ထ နဝပ္ပဒါနီတိ တယော အတ္ထနယာ၊ ဆ အတ္ထပဒါနိ စ။ စတုဗ္ဗီသာတိ သောဠသ ဟာရာ၊ ဆ ဗျဉ္ဇနပဒါနိ၊ ဒွေ ဒိသာလောစနနယအင်္ကုသနယာ စာတိ ဧဝံ တေတ္တိံသဝိဓာ စ နေတ္တိ နာမ၊ ဣတော ဝိနိမုတ္တော အညော ကောစိ နေတ္တိပဒတ္ထော နတ္ထီတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

‘‘ဧဝံ တေတ္တိံသပဒတ္ထာယ နေတ္တိယာ ဟာရနယာနံ ကတမော ဒေသနာဟာရဝိစယဟာရော’’တိအာဒိ ဒေသနာက္ကမေနေဝ သိဒ္ဓါ၊ ဧဝံ သိဒ္ဓေ သတိပိ ‘‘သောဠသ ဟာရာ ပဌမ’’န္တိ အာရမ္ဘော ‘‘သဗ္ဗေပိမေ ဟာရာ စေဝ နယာ စ ဣမိနာ ဒဿိတက္ကမေနေဝ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗေသု သုတ္တေသု သံဝဏ္ဏနာဝသေန ယောဇေတဗ္ဗာ၊ န ဥပ္ပဋိပါဋိယာ’’တိ ဣမမတ္ထံ ဒီပေတိ။ ဒီပနဝစနသဝနာနုသာရေန ဉာပေတိ၊ တသ္မာ ဧဝံ ကမော ဒဿိတော၊ အဿာဒါဒီနဝနိဿရဏာနိ ဓမ္မဒေသနာယ နိဿယာနိ၊ ဖလဉ္စ ဓမ္မဒေသနာယ ဖလံ၊ ဥပါယော စ ဓမ္မဒေသနာယ ဥပါယော၊ အာဏတ္တိ စ ဓမ္မဒေသနာယ သရီရံ။ ဒေသနာဟာရဿ တာသံ အဿာဒါဒီနဝနိဿရဏဖလုပါယာဏတ္တီနံ ဝိဘာဝနသဘာဝတ္တာ။

နိဒ္ဓါရဏေန ဝိနာပိ ပကတိယာ သဗ္ဗသံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တေသု အနရူပါတိ သုဝိညေယျတ္တာ၊ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာနံ ဝိစယဟာရာဒီနံ နိဿယဘာဝတော စ ပဌမံ ဒေသနာဟာရော ဒဿိတော။

ပဒပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာပုစ္ဆာပဒါနုဂီတီဟိ သဒ္ဓိံ ဒေသနာဟာရပဒတ္ထာနံ အဿာဒါဒီနံ ပဝိစယဘာဝတော ဒေသနာဟာရာနန္တရံ ဝိစယော ဟာရော။

ဝိစယဟာရေန ပဝိစိတာနံ အတ္ထာနံ ယုတ္တာယုတ္တိဝိစာရဏဘာဝတော ဝိစယဟာရာနန္တရံ ယုတ္တိ ဟာရော။

ပဒဋ္ဌာနဟာရဿ ယုတ္တာယုတ္တာနံယေဝ အတ္ထာနံ ဥပပတ္တိအနုရူပံ ကာရဏပရမ္ပရာယ နိဒ္ဓါရဏတ္တာ ယုတ္တိဟာရာနန္တရံ ပဒဋ္ဌာနဟာရော။

ယုတ္တာယုတ္တာနံ ကာရဏပရမ္ပရာယ ပရိဂ္ဂဟိတသဘာဝါနံယေဝ စ ဓမ္မာနံ အဝုတ္တာနမ္ပိ သမာနလက္ခဏတာယ ဂဟဏလက္ခဏတ္တာယ ပဒဋ္ဌာနဟာရာနန္တရံ လက္ခဏဟာရော။

လက္ခဏဟာရေန အတ္ထတော သုတ္တန္တရတော နိဒ္ဓါရိတာနမ္ပိ ဓမ္မာနံ နိဗ္ဗစနာဒီနိ ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ န သုတ္တေ သရူပတော အာဂတဓမ္မာနံယေဝါတိ ဒဿနတ္ထံ လက္ခဏဟာရာနန္တရံ စတုဗျူဟော ဟာရော။ ဧဝဉှိ နိရဝသေသတော အတ္ထာဝဗောဓော ဟောတိ။

စတုဗျူဟေန ဟာရေန ဝုတ္တေဟိ နိဗ္ဗစနာဓိပ္ပာယနိဒါနေဟိ သဒ္ဓိံ သုတ္တေ ပဒတ္ထာနံ သုတ္တန္တရသံသန္ဒနသင်္ခါတေ ပုဗ္ဗာပရဝိစာရေ ဒဿိတေ တေသံ သုတ္တပဒတ္ထာနံ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မန္တရာဝဋ္ဋနံ သုခေန သက္ကာ ဒဿေတုန္တိ စတုဗျူဟဟာရာနန္တရံ အာဝဋ္ဋော ဟာရော။ သုတ္တန္တရသံသန္ဒနဿ ဟိ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မန္တရာဝဋ္ဋနယဿ ဥပါယဘာဝတော ‘‘အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာ’’တိအာဒိဂါထာယ (သံ။ နိ။ ၁။၁၈၅၊ နေတ္တိ။ ၂၉၊ ပေဋကော။ ၃၈) အာရမ္ဘနနိက္ကမနဗုဒ္ဓသာသနယောဂဓုနနေဟိ ဝီရိယသမာဓိပညိန္ဒြိယာနိ နိဒ္ဓါရေတွာ တေသု အာရမ္ဘနနိက္ကမနဗုဒ္ဓသာသနယောဂဓုနနေသု အနနုယောဂဿ မူလံ ပမာဒေါတိ သုတ္တန္တရေ ဒဿိတော ပမာဒေါ အာဝဋ္ဋိတောတိ။

အာဝဋ္ဋေန ဟာရေန သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနေန ပယောဇိတေ သာဓာရဏာသာဓာရဏဝသေန သံကိလေသဝေါဒါနဓမ္မာနံ ပဒဋ္ဌာနတော စေဝ ဘူမိတော စ ဝိဘာဂေါ သက္ကာ သုခေန ယောဇေတုန္တိ အာဝဋ္ဋဟာရာနန္တရံ ဝိဘတ္တိ ဟာရော။

ဝိဘတ္တိဟာရေန သံကိလေသဝေါဒါနဓမ္မာနံ ဝိဘာဂေ ကတေ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တေ အာဂတာ ဓမ္မာ အကသိရေန ပဋိပက္ခတော ပရိဝတ္တေတုံ သက္ကာတိ ဝိဘတ္တိဟာရာနန္တရံ ပရိဝတ္တနဟာရော။ ဝိဘတ္တိဟာရေန ဟိ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နိဇ္ဇိဏ္ဏာ ဟောတီ’’တိ (နေတ္တိ။ ၃၅) ပဋိဝိဘတ္တသဘာဝေ ဧဝ ဓမ္မေ ပရိဝတ္တနဟာရဝိဘင်္ဂေ ဥဒါဟရီယိဿတိ။

ပရိဝတ္တနဟာရေန ပဋိပက္ခတော ပရိဝတ္တိတာပိ ဓမ္မာ ပရိယာယဝစနေဟိ ဗောဓေတဗ္ဗာ၊ န သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တေ အာဂတဓမ္မာယေဝါတိ ဒဿနတ္ထံ ပရိဝတ္တနဟာရာနန္တရံ ဝေဝစနဟာရော။

ဝေဝစနဟာရေန ပရိယာယတော ပကာသိတာနံ ဓမ္မာနံ ပဘေဒတော ပညတ္တိဝသေန ဝိဘဇနံ သုခေန သက္ကာ ဉာတုန္တိ ဝေဝစနဟာရာနန္တရံ ပညတ္တိ ဟာရော။

ပညတ္တိဟာရေန ပဘဝပရိညာဒိပညတ္တိဝိဘာဂမုခေန ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသစ္စာဒိဓမ္မဝိဘာဂေ ကတေ သုတ္တေ အာဂတဓမ္မာနံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒိမုခေန အဝတရဏံ သက္ကာ ဒဿေတုန္တိ ပညတ္တိဟာရာနန္တရံ ဩတရဏော ဟာရော။

ဩတရဏေန ဟာရေန ဓာတာယတနာဒီသု ဩတာရိတာနံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တေ ပဒတ္ထာနံ ပုစ္ဆာရမ္ဘသောဓနံ သက္ကာ သုခေန သမ္ပာဒေတုန္တိ ဩတရဏဟာရာနန္တရံ သောဓနော ဟာရော။

သောဓနေန ဟာရေန သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တေ ပဒပဒတ္ထေသု ဝိသောဓိတေသု တတ္ထ တတ္ထ ဧကတ္တတာယ ဝါ ဝေမတ္တတာယ ဝါ လဗ္ဘမာနသာမညဝိသေသဘာဝေါ သုကရော ဟောတီတိ ဒဿေတုံ သောဓနဟာရာနန္တရံ အဓိဋ္ဌာနော ဟာရော။

သာမညဝိသေသဘူတေသု သာဓာရဏာသာဓာရဏေသု ဓမ္မေသု အဓိဋ္ဌာနေန ဟာရေန ပဝေဒိတေသု ပရိက္ခာရသင်္ခါတဿ သာဓာရဏာသာဓာရဏရူပဿ ပစ္စယဟေတုရာသိဿ ပဘေဒေါ သုဝိညေယျောတိ အဓိဋ္ဌာနဟာရာနန္တရံ ပရိက္ခာရော ဟာရော။

အသာဓာရဏေ၊ သာဓာရဏေ စ ကာရဏေ ပရိက္ခာရေန ဟာရေန ဒဿိတေ တဿ အတ္တနော ဖလေသု ကာရဏာကာရော၊ တေသံ ဟေတုဖလာနံ ပဘေဒတော ဒေသနာကာရော၊ ဘာဝေတဗ္ဗပဟာတဗ္ဗဓမ္မာနံ ဘာဝနာပဟာနာနိ စ နိဒ္ဓါရေတွာ ဝုစ္စမာနာနိ သမ္မာ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗသုတ္တဿ အတ္ထံ တထတ္တာဝဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီတိ ပရိက္ခာရဟာရာနန္တရံ သမာရောပနော ဟာရော ဒဿိတော ဟောတိ။ ဣဒံ ဟာရာနံ ဒဿနာနုက္ကမကာရဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဥဒ္ဒေသော ဥဂ္ဃဋိတညုနော ဥပကာရာယ သံဝတ္တတိ ယထာ၊ ဧဝံ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယော ဥဂ္ဃဋိတညုနော ဥပကာရာယ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ ပဌမံ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယော ဒဿိတော။ နိဒ္ဒေသော ဝိပဉ္စိတညုနော ဥပကာရာယ သံဝတ္တတိ ယထာ၊ ဧဝံ တိပုက္ခလနယော ဝိပဉ္စိတညုနော ဥပကာရာယ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယာနန္တရံ တိပုက္ခလနယော။ ပဋိနိဒ္ဒေသော နေယျဿ ဥပကာရာယ သံဝတ္တတိ ယထာ၊ ဧဝံ သီဟဝိက္ကီဠိတနယော နေယျဿ ဥပကာရာယ သံဝတ္တတိ ။ တသ္မာ တိပုက္ခလာနန္တရံ သီဟဝိက္ကီဠိတနယော ဒဿိတောတိ တိဏ္ဏံ အတ္ထနယာနံ ဒဿနာနုက္ကမော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတ္ထနယာနံ ဒိသာဘူတာယ ဘူမိယာ အာလောကေတွာ တေသံ တဿာ ဒိသာယ ဘူမိယာ သမာနယနံ ဟောတိ။ န ဟိ သက္ကာ အနောလောကေတွာ သမာနေတုန္တိ ဒိသာလောစနနယံ ဒဿေတွာ အင်္ကုသနယော ဒဿိတော။ ပေါတ္ထကာရုဠှာဝဆေကာ သဗ္ဗာသု ဒိသာသု ဟတ္ထိဂမနဋ္ဌာနံ ဩလောကေတွာ အင်္ကုသေန ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ သမာနယန္တိ။ ကေစိ အစ္ဆေကာ အနောလောကေတွာ ဝိနယန္တိ။ တေသံ နယနမတ္တမေဝ၊ န သမာနယနံ။ ဧဝမေဝ ပဏ္ဍိတာ သုတ္တတ္ထံ ဝဏ္ဏေန္တာ မနသာဝ ဩလောကေတွာဝ နယာ နေတဗ္ဗာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

သမုဋ္ဌာနသံဝဏ္ဏနာ အဓိပ္ပာယသံဝဏ္ဏနာ ပဒတ္ထသံဝဏ္ဏနာ ဝိဓိအနုဝါဒသံဝဏ္ဏနာ နိဂမနသံဝဏ္ဏနာတိ ဝါ၊ ပယောဇနသံဝဏ္ဏနာ ပိဏ္ဍတ္ထသံဝဏ္ဏနာ အနုသန္ဓိသံဝဏ္ဏနာ စောဒနာသံဝဏ္ဏနာ ပရိဟာရသံဝဏ္ဏနာတိ ဝါ၊ ဥပေါဂ္ဃာဋသံဝဏ္ဏနာ ပဒဝိဂ္ဂဟသံဝဏ္ဏနာ ပဒတ္ထစာလနသံဝဏ္ဏနာ ပစ္စုပဋ္ဌာနသံဝဏ္ဏနာတိ ဝါ၊ တထာ ဧကနာဠိကာကထာ စတုရဿကထာ နိသိန္နဝတ္တိကာကထာတိ ဝါ အာဂတာ။

တတ္ထ သမုဋ္ဌာနံ နိဒါနမေဝ။ ဝိဓိအနုဝါဒေါ ဝိသေသဝစနမေဝ။ ဥပေါဂ္ဃာဋော နိဒါနမေဝ။ စာလနာ စောဒနာယေဝ။ ပစ္စုပဋ္ဌာနံ ပရိဟာရောဝ။

ပါဠိံ ဝတွာ ဧကေကပဒဿ အတ္ထကထနသင်္ခါတာ သံဝဏ္ဏနာ ဧကနာဠိကာကထာ နာမ။

ပဋိပက္ခံ ဒဿေတွာ ပဋိပက္ခဿ ဥပမံ ဒဿေတွာ သပက္ခံ ဒဿေတွာ သပက္ခဿ ဥပမံ ဒဿေတွာ ကထနသင်္ခါတာ သံဝဏ္ဏနာ စတုရဿကထာ နာမ။

ဝိသဘာဂဓမ္မဝသေနေဝ ပရိယောသာနံ ဂန္တွာ ပုန သဘာဂဓမ္မဝသေနေဝ ပရိယောသာနဂမနသင်္ခါတာ သံဝဏ္ဏနာ နိသိန္နဝတ္တိကာကထာ နာမ။

တာ သဗ္ဗာ သံဝဏ္ဏနာယောပိ ဒေသနာဟာရာဒီသု နေတ္တိသံဝဏ္ဏနာသု အန္တောဂဓာယေဝ။ တေနာဟ ‘‘ယတ္တကာ ဟိ သုတ္တဿ သံဝဏ္ဏနာဝိသေသာ၊ သဗ္ဗေ တေ နေတ္တိဥပဒေသာယတ္တာ’’တိ။ ဧဝံ ဧတ္တာဝတာ ဧတပရမတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ ။ ဟေတုဖလဘူမိဥပနိသာသဘာဂဝိသဘာဂလက္ခဏနယာဒယော ပန အဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၄ ဒွါဒသပဒ) ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တာတိ န ဝိတ္ထာရယိဿာမီတိ။

ဣတိ သတ္တိဗလာနုရူပါ ရစိတာ

နိဒ္ဒေသဝါရအတ္ထဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။