📜

နယသမုဋ္ဌာနဝိဘာဝနာ

၇၉။ ယေန ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတေန ဒေသနာဟာရသမ္ပာတာဒိနာ ဟာရသမ္ပာတေန ဧကသုတ္တပ္ပဒေသတ္ထာ နိဒ္ဓါရေတွာ ဝိဘတ္တာ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတော ဒေသနာဟာရသမ္ပာတာဒိဟာရသမ္ပာတော ပရိပုဏ္ဏော၊ ‘‘ကတမံ နယသမုဋ္ဌာန’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ နယသမုဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန –‘‘ဧဝံ နာနာသုတ္တဝသေန၊ ဧကသုတ္တဝသေန စ ဟာရဝိစာရံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ နယဝိစာရံ ဒဿေတုံ ‘တတ္ထ ကတမံ နယသမုဋ္ဌာန’န္တိအာဒိ အာရဒ္ဓ’’န္တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၇၉) ဝုတ္တံ။ ‘‘တတ္ထ ကတမော နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယော’’တိအာဒိံ အနာရဘိတွာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ နယသမုဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိအာရမ္ဘနေ ကာရဏံ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တမေဝ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု ဟာရာဒီသု ယော အတ္ထနယော သံဝဏ္ဏနာနယေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ တဿေဝ အတ္ထနယဿ သမုဋ္ဌာနံ ဘူမိံ ပုစ္ဆတိ ‘‘ကတမံ နယသမုဋ္ဌာန’’န္တိ။

ကိဉ္စာပိ သံဝဏ္ဏနာနယာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ၊ တထာပိ အတ္ထနယသံဝဏ္ဏနာနယာနံ ဝိသေသဿ ပါကဋံ ကာတုံ ပုန ကထယိဿာမ။ တဏှာအဝိဇ္ဇာဟိ သံကိလေသပက္ခဿ သုတ္တတ္ထဿ စတုသစ္စယောဇနမုခေန နယနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စေဝ သမထဝိပဿနာဟိ ဝေါဒါနပက္ခဿ သုတ္တတ္ထဿ စတုသစ္စယောဇနမုခေန နယနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ နန္ဒိယာဝဋ္ဋော နယော နာမ။ တီဟိ အကုသလမူလေဟိ လောဘာဒီဟိ သံကိလေသပက္ခဿ သုတ္တတ္ထဿ စတုသစ္စယောဇနမုခေန နယနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စေဝ တီဟိ ကုသလမူလေဟိ အလောဘာဒီဟိ ဝေါဒါနပက္ခဿ သုတ္တတ္ထဿ စတုသစ္စယောဇနမုခေန နယနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ တိပုက္ခလော နယော နာမ။ စတူဟိ သုဘသညာဒီဟိ ဝိပလ္လာသေဟိ သကလသံကိလေသပက္ခဿ သုတ္တတ္ထဿ စတုသစ္စယောဇနမုခေန နယနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စေဝ စတူဟိ အသုဘသညာဒီဟိ အဝိပလ္လာသေဟိ သတိပဋ္ဌာနေဟိ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယေဟိ ဝါ ဝေါဒါနပက္ခဿ သုတ္တတ္ထဿ စတုသစ္စယောဇနမုခေန နယနလက္ခဏော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ သီဟဝိက္ကီဠိတော နယော နာမာတိ ဝုတ္တာ နယာ သံဝဏ္ဏနာနယာ နာမ။ တေသံ သံဝဏ္ဏနာနယာနံ သမုဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆတိ ‘‘ကတမံ နယသမုဋ္ဌာန’’န္တိ။

နယာ ပန နာနာသုတ္တတော နိဒ္ဓါရိတေဟိ တဏှာအဝိဇ္ဇာဒီဟိ မူလပဒေဟိ စတုသစ္စယောဇနာယ နယတော အနုဗုဇ္ဈိယမာနော ဒုက္ခာဒိအတ္ထော။ သော ဟိ မဂ္ဂဉာဏံ နယတိ သမ္ပာပေတီတိ ‘‘နယော’’တိ ဝုတ္တော၊ သော အတ္ထနယော နာမ။ တဿေဝ အတ္ထနယဿ သမုဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆတိ ‘‘ကတမံ နယသမုဋ္ဌာန’’န္တိ? တသ္မာ စတုသစ္စယောဇနာယ နယဂ္ဂါဟတော နီယတိ အနုပုစ္ဆီယတီတိ နယော၊ ကော သော? သုတ္တတ္ထဘူတော ဒုက္ခာဒိကော အတ္ထော။ နယတိ မဂ္ဂဉာဏံ ပါပေတီတိ ဝါ နယော၊ ဒုက္ခာဒိကော အတ္ထောဝ။ တေနာဟ – ‘‘အနုဗုဇ္ဈိယမာနော ဒုက္ခာဒိအတ္ထော။ သော ဟိ မဂ္ဂဉာဏံ နယတိ သမ္ပာပေတီတိ နယော’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၇၉)။ သမုဋ္ဌဟန္တိ နယာ ဧတေနာတိ သမုဋ္ဌာနံ၊ ကိံ တံ? အဝိဇ္ဇာတဏှာဒိကာရဏံ၊ တံဒီပနာ သံဝဏ္ဏနာ စ။ အဝိဇ္ဇာတဏှာဒိနာ ဟိ ဒုက္ခာဒိအတ္ထနယာ သမ္ဘဝန္တိ။ အထ ဝါ အဝိဇ္ဇာတဏှာဒီဟိ စတုသစ္စယောဇနာ သမုဋ္ဌာနံ နာမ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ကိံ ပန တံ? တံတံမူလပဒေဟိ စတုသစ္စယောဇနာ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၇၉)။ ဧဝံ အတ္ထေ ဂယှမာနေ သတိ သံဝဏ္ဏနာနယာပိ ဂဟိတာ ဟောန္တိ၊ နယာနံ သမုဋ္ဌာနံ နယသမုဋ္ဌာနံ၊ တသ္မိံ နယသမုဋ္ဌာနေ။

‘‘ကတမံ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယသမုဋ္ဌာန’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ပဌမံ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယသမုဋ္ဌာနံ ဒဿေတုံ ‘‘ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယသမုဋ္ဌာနဘူတာယ အဝိဇ္ဇာယ စ တဏှာယ စ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ ‘‘အသုကဿ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဥပ္ပဇ္ဇနကာလေ ဥပ္ပန္နာ၊ အသုကဿ စက္ကဝတ္တိနော ဥပ္ပဇ္ဇနကာလေ ဥပ္ပန္နာ’’တိ န ပညာယတိ ကောဋိယာ အဘာဝတောတိ ယောဇနာ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာတဏှာသု ကတမာ နီဝရဏံ၊ ကတမာ သံယောဇန’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ အဝိဇ္ဇာ နီဝရဏံ တဏှာ သံယောဇန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တာသု အဝိဇ္ဇာတဏှာသု။ အာဒီနဝပဋိစ္ဆာဒိကတ္တာ အဝိဇ္ဇာ နီဝရဏံ။ ဘဝေသု သံယောဇနတော တဏှာ သံယောဇနံ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာ သတ္တာ ကထံ ဝိစရန္တိ၊ ကထံ ဝုစ္စန္တိ၊ တဏှာသံယောဇနာ သတ္တာ ကထံ ဝိစရန္တိ ကထံ ဝုစ္စန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာ သတ္တာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏမေတေသမတ္ထီတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာ။ အဝိဇ္ဇာယ သံယုတ္တာ ဝိယ ပဝတ္တာ အဝိဇ္ဇာယ အဘိနိဝိသဝတ္ထူသု သံယုတ္တာ ဝိယ ပဝတ္တာ သတ္တာ အဝိဇ္ဇာပက္ခေန ဝိပလ္လာသေန နိစ္စာဒိအဘိနိဝေသဝတ္ထုဘူတေ ရူပါဒိအာရမ္မဏေ ဝိစရန္တိ ဝိဝိဓာ စရန္တိ ပဝတ္တန္တိ၊ တေ နိစ္စာဒိအဘိနိဝိသန္တာ ဝိစရန္တာ သတ္တာ ‘‘ဒိဋ္ဌိစရိတာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တဏှာသံယောဇနမေတေသန္တိ တဏှာသံယောဇနာ။ တဏှာယ သံယုတ္တာ ဝိယ ပဝတ္တာ၊ တဏှာယ ဝါ အာရမ္မဏဘူတေ ဝတ္ထုကာမေ သံယုတ္တာ ဝိယ ပဝတ္တာ သတ္တာ တဏှာပက္ခေန အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတေန အာရမ္မဏဘူတေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဝိစရန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ အတ္ထော။

‘‘ဒိဋ္ဌိစရိတာ သတ္တာ ကံ ပဋိပတ္တိံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ၊ တဏှာစရိတာ သတ္တာ ကံ ပဋိပတ္တိံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒိဋ္ဌိစရိတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒိဋ္ဌိစရိတာ သတ္တာ ဣတော သာသနတော ဗဟိဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတာ ဟောန္တာပိ ‘‘သုခေန အဓိဂန္တဗ္ဗံ သုခံ နတ္ထိ၊ ဒုက္ခေန အဓိဂန္တဗ္ဗံ သုခံ ပန အတ္ထီ’’တိ မနသိ ကရောန္တာ အတ္တကိလမထာနုယောဂံ ပဉ္စာတပါဒိပဋိပတ္တိံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ တဏှာစရိတာ သတ္တာ ဣတော သာသနတော ဗဟိဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတာ ဟောန္တာပိ ‘‘ကာမေ ပဋိသေဝန္တာ လောကံ ဝဍ္ဎာပေန္တာ ဗဟုံ ပုညံ ဝဍ္ဎာပေန္တီ’’တိ မနသိ ကရောန္တာ ကာမေသု ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂံ ပဋိပတ္တိံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ကသ္မာ ဒိဋ္ဌိစရိတာ တထာဝိဓံ ပဋိပတ္တိံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ၊ ကသ္မာ တဏှာစရိတာ တထာဝိဓံ ပဋိပတ္တိံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကိံ ကာရဏ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တတ္ထ တေသု ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတေသု။ ယံ ယသ္မာ ကာရဏာ ဝိဟရန္တိ၊ တံ ကာရဏံ ကိန္တိ ပုစ္ဆတိ။ ဣတော သာသနတော ဗဟိဒ္ဓါ ယေသံ ပုဂ္ဂလာနံ သစ္စဝဝတ္ထာနံ နတ္ထိ၊ စတုသစ္စပ္ပကာသနာ ကုတော စ အတ္ထိ၊ သမထဝိပဿနာကောသလ္လံ ဝါ ဥပသမသုခပ္ပတ္တိ ဝါ ကုတော အတ္ထိ၊ တေ ပုဂ္ဂလာ ဥပသမသုခဿ အနဘိညာ ဝိပရီတစေတာ ဟုတွာ ဧဝံ အာဟံသု ‘‘သုခေန အဓိဂန္တဗ္ဗံ သုခံ နတ္ထိ ၊ ဒုက္ခေန အဓိဂန္တဗ္ဗံ သုခံ နာမ အတ္ထီ’’တိ။ တေ ဧဝံသညီ ဧဝံဒိဋ္ဌီ ဒုက္ခေန သုခံ ပတ္ထယမာနာ ဟုတွာ အတ္တကိလမထာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ ဣတော သာသနတော ဗဟိဒ္ဓါ ယေသံ ပုဂ္ဂလာနံ သစ္စဝဝတ္ထာနံ နတ္ထိ၊ စတုသစ္စပ္ပကာသနာ ကုတော စ အတ္ထိ၊ သမထဝိပဿနာကောသလ္လံ ဝါ ဥပသမသုခပ္ပတ္တိ ဝါ ကုတော အတ္ထိ၊ တေ ပုဂ္ဂလာ ဥပသမသုခဿ အနဘိညာ ဝိပရီတစေတာ ဟုတွာ ဧဝမာဟံသု ‘‘ယော ကာမေ ပဋိသေဝတိ၊ သော လောကံ ဝဍ္ဎယတိ၊ ယော လောကံ ဝဍ္ဎယတိ၊ သော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတီ’’တိ။ တေ ဧဝံသညီ ဧဝံဒိဋ္ဌီ ကာမေသု သုခသညီ ဟုတွာ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ စ ဝိဟရန္တီတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

‘‘တထာ ဝိဟရန္တာ ကိံ ဝဍ္ဎယန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေ တဒဘိညာ သန္တာ ရောဂမေဝ ဝဍ္ဎယန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တထာ ဝဍ္ဎယန္တာ ရောဂါဒီနံ ဘေသဇ္ဇံ သမထဝိပဿနံ ဝဍ္ဎယန္တိ ကိ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေ ရောဂါဘိတုန္နာ ဂဏ္ဍပဋိပီဠိတာ သလ္လာနုဝိဒ္ဓါ နိရယတိရစ္ဆာနယောနိပေတာသုရေသု ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇာနိ ကရောန္တာ ဥဂ္ဃာတနိဂ္ဃာတံ ပစ္စနုဘောန္တာ ရောဂဂဏ္ဍသလ္လဘေသဇ္ဇံ နဝိန္ဒန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထော ပန အဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၇၉) ဝုတ္တော။ ‘‘ကတမေ သံကိလေသဝေါဒါနာ၊ ကတမေ ရောဂါဒယော၊ ကတမံ ဘေသဇ္ဇ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ အတ္တကိလမထာနုယောဂေါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု သံကိလေသဝေါဒါနရောဂဘေသဇ္ဇာဒီသု။ အတ္တကိလမထာနုယောဂေါ စ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂေါ စ သံကိလေသော ဟောတိ၊ သမထဝိပဿနာ ဝေါဒါနံ ဟောတိ၊ အတ္တကိလမထာနုယောဂေါ စ ရောဂေါ ဟောတိ၊ သမထဝိပဿနာ ရောဂနိဂ္ဃာတကဘေသဇ္ဇံ…ပေ။။။ သမထဝိပဿနာ သလ္လုဒ္ဓါရဏဘေသဇ္ဇံ ဟောတိ။

‘‘ကတမော ကတမံ သစ္စ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ သံကိလေသော ဒုက္ခ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု သံကိလေသာဒီသု သံကိလေသော ဧကဒေသဝသေန ဒုက္ခံ ဒုက္ခသစ္စံ ဟောတိ။ တဒဘိသင်္ဂေါတိ တသ္မိံ သံကိလေသေ အဘိသင်္ဂေါ ဝိယ ပဝတ္တော လောကိယဓမ္မော နိရဝသေသဝသေန ဒုက္ခသစ္စံ ဟောတိ။ အထ ဝါ တသ္မိံ ဒုက္ခေ အဘိသင်္ဂေါ ဝိယ ပဝတ္တာ တဏှာ ဒုက္ခသမုဒယော သမုဒယသစ္စံ ဟောတိ။ တဏှာနိရောဓော ဒုက္ခနိရောဓော နိရောဓသစ္စံ ဟောတိ။ သမထဝိပဿနာ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ မဂ္ဂသစ္စံ ဟောတိ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ နိဒ္ဓါရေတွာ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။ ‘‘တေသု စတူသု သစ္စေသု ကတမံ ပရိညေယျံ၊ ကတမော ပဟာတဗ္ဗော၊ ကတမော ဘာဝေတဗ္ဗော၊ ကတမော သစ္ဆိကာတဗ္ဗော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒုက္ခံ ပရိညေယျ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၈၀။ ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတာနံ အတ္တကိလမထာနုယောဂါဒိဝသေန စတ္တာရိ သစ္စာနိ နိဒ္ဓါရိတာနိ၊ ‘‘ကထံ ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတာနံ သက္ကာယဒဿနေ ပဝတ္တိဘေဒဝသေန စတ္တာရိ သစ္စာနိ နိဒ္ဓါရိတာနီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ဒိဋ္ဌိစရိတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ‘‘ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတာနံ သက္ကာယဒဿနေ ကတမော ပဝတ္တိဘေဒေါ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ဣမေသံ သက္ကာယဒဿနေ အယံ ပဝတ္တိဘေဒေါတိ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထ ဒိဋ္ဌိစရိတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဣဒါနိ ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတာနံ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဒဿနေ ပဝတ္တိဘေဒံ ဒဿေတုံ ‘ဒိဋ္ဌိစရိတာ’တိအာဒိ ဝုတ္တ’’န္တိ။ တတ္ထာတိ တေသု ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတေသု။ ဒိဋ္ဌိစရိတာ ပုဂ္ဂလာ ရူပံ ‘‘အတ္တာ’’တိ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆန္တိ…ပေ… ဝိညာဏံ ‘‘အတ္တာ’’တိ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆန္တိ ဒိဋ္ဌိစရိတာနံ အတ္တာဘိနိဝေသဿ ဗလဝဘာဝတော၊ တဏှာစရိတာ ပန ရူပံ ဝါ ‘‘အတ္တာ’’တိ ရူပဝန္တံ အတ္တာနံ ဥပဂစ္ဆန္တိ အတ္တနိ ဝါ ရူပံ၊ ရူပသ္မိံ ဝါ ‘‘အတ္တာ’’တိ အတ္တာနံ ဥပဂစ္ဆန္တိ…ပေ… ဝိညာဏသ္မိံ ဝါ ‘‘အတ္တာ’’တိ အတ္တာနံ ဥပဂစ္ဆန္တိ တဏှာစရိတာနံ အတ္တနိယာဘိနိဝေသဿ ဗလဝဘာဝတော။ ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ဧကေကံ နိဿာယ စတုဗ္ဗိဓတ္တာ ဝီသတိဝတ္ထုကာ အယံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ‘‘သက္ကာယဒိဋ္ဌီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတာနံ သက္ကာယဒဿနေ ပဝတ္တိဘေဒေါ ဝိညာတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။

‘‘သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ ကတမော ပဋိပက္ခော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တဿာ ပဋိပက္ခော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တဿာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ ပဇဟနဝသေန လောကုတ္တရာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပဋိပက္ခော၊ တဿာ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ အနွာယိကာ အနုဂုဏဘာဝေန ပဝတ္တနကာ ဓမ္မာ စ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ ပဇဟနဝသေန ပဋိပက္ခာ ဘဝန္တိ။ ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ အနွာယိကာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘သမ္မာသင်္ကပ္ပော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သမ္မာသင်္ကပ္ပော…ပေ… သမ္မာသမာဓိ ဣမေ ဓမ္မာ အနွာယိကာ ဟောန္တိ။ အယံ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိကော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ တဿာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ ပဋိပက္ခော ဟောတိ ပဟာယကတ္တာ။ ‘‘တေ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာဒယော ဓမ္မာ ခန္ဓတော ကိတ္တကာ ဟောန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေ တယော ခန္ဓာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ကတမော ခန္ဓော သမထော၊ ကတမော ခန္ဓော ဝိပဿနာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘သီလက္ခန္ဓော သမာဓိက္ခန္ဓော စ သမထော၊ ပညာက္ခန္ဓော ဝိပဿနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သက္ကာယာဒီသု ကတမော ကတမံ သစ္စံ၊ ကတမော ကတမံ သစ္စ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ သက္ကာယော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

‘‘ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတာနံ သက္ကာယဒိဋ္ဌိတပ္ပဋိပက္ခဝသေန စတ္တာရိ သစ္စာနိ နိဒ္ဓါရိတာနိ၊ ကထံ အန္တဒွယမဇ္ဈိမပဋိပဒါ နိဒ္ဓါရိတာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ယေ ရူပံ အတ္တတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတေသု ယေ ဒိဋ္ဌိစရိတာ ပုဂ္ဂလာ ရူပံ ‘‘အတ္တာ’’တိ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆန္တိ…ပေ… ဝိညာဏံ ‘‘အတ္တာ’’တိ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆန္တိ။ ဣမေ ဒိဋ္ဌိစရိတာ ပုဂ္ဂလာ ‘‘ရူပါဒယော စ အတ္တာ၊ ရူပါဒီနဉ္စ အနိစ္စတ္တာ၊ အတ္တဿာပိ အနိစ္စတ္တာ အတ္တာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ အတ္တာ ဝိနဿတိ၊ အတ္တာ ပရံ မရဏာ န ဟောတီ’’တိ အဘိနိဝိသနတော ‘‘ဥစ္ဆေဒဝါဒိနော’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ယေ တဏှာစရိတာ ပုဂ္ဂလာ ရူပံ ဝါ ‘‘အတ္တာ’’တိ ရူပဝန္တံ အတ္တာနံ ဥပဂစ္ဆန္တိ…ပေ… ဝိညာဏံ ဝါ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဝိညာဏဝန္တံ အတ္တာနံ ဥပဂစ္ဆန္တိ။ အတ္တနိ ဝါ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ ဥပဂစ္ဆန္တိ။ ဣမေ တဏှာစရိတာ ပုဂ္ဂလာ ‘‘ရူပါဒီဟိ အတ္တာ အညော အညတ္တာ အတ္တာ နိစ္စော သဿတော’’တိ အဘိနိဝိသနတော ‘‘သဿတဝါဒိနော’’တိ ဝုစ္စန္တိ။

တတ္ထ တေသု ဥစ္ဆေဒဝါဒီသဿတဝါဒီပုဂ္ဂလေသု ပဝတ္တာ ဥစ္ဆေဒဝါဒသဿတဝါဒါ ဥဘော အန္တာ အန္တဒွယပဋိပဒါ ဟောန္တိ။ အယံ အန္တဒွယပဋိပဒါ သံသာရပဝတ္တနဿ ဟေတုဘာဝတော သံသာရပဝတ္တိ ဟောတိ၊ တဿ အန္တဒွယဿ ပဋိပဇ္ဇနဿ ပဇဟနဝသေန မဇ္ဈိမပဋိပဒါသင်္ခါတောဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ပဋိပက္ခော ဟောတိ ပဟာယကတ္တာ။ အယံ မဂ္ဂေါ သံသာရနိဝတ္တနဿ ဟေတုဘာဝတော သံသာရနိဝတ္တိ ဟောတိ။ တတ္ထ သံသာရပဝတ္တိသံသာရနိဝတ္တီသု ပဝတ္တိ သံသာရပဝတ္တိ ဒုက္ခံ ဒုက္ခသစ္စံ၊ တဒဘိသင်္ဂေါ တသ္မိံ ဒုက္ခေ အဘိသင်္ဂေါ တဏှာ သမုဒယော သမုဒယသစ္စံ၊ တဏှာနိရောဓော ဒုက္ခနိရောဓော နိရောဓသစ္စံ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ မဂ္ဂသစ္စံ၊ ဣတိ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ နိဒ္ဓါရိတာနိ။ ‘‘ဒုက္ခံ ပရိညေယျ’’န္တိအာဒိမှိ ဝုတ္တနယောဝ အတ္ထော။

‘‘ဥစ္ဆေဒသဿတဿ ကိတ္တကော ပဘေဒေါ၊ မဂ္ဂဿ ကိတ္တကော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ဥစ္ဆေဒသဿတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဥစ္ဆေဒသဿတအရိယမဂ္ဂေသု ဥစ္ဆေဒသဿတဒဿနံ သမာသတော သင်္ခေပတော ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ။ ဥစ္ဆေဒေါ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ နိဿာယ ပဝတ္တတ္တာ ပဉ္စဝိဓော၊ သဿတဒဿနံ ဧကေကသ္မိံ တိဓာ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ပန္နရသဝိဓန္တိ ဝီသတိဝိဓံ ဟောတိ။ ဝိတ္ထာရတော ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ။ ကတမာနိ? စတ္တာရော သဿတဝါဒါ၊ စတ္တာရော ဧကစ္စသဿတဝါဒါ၊ စတ္တာရော အန္တာနန္တဝါဒါ၊ စတ္တာရော အမရာဝိက္ခေပဝါဒါ၊ ဒွေ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နဝါဒါ၊ သောဠသ သညီဝါဒါ၊ အဋ္ဌ အသညီဝါဒါ၊ အဋ္ဌ နေဝသညီနာသညီဝါဒါ၊ သတ္တ ဥစ္ဆေဒဝါဒါ၊ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါတိ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဝိတ္ထာရတော ပန ဗြဟ္မဇာလသုတ္တေ (ဒီ။ နိ။ ၁။၃၀ အာဒယော) အာဂတာနိ။ တေသံ ဥစ္ဆေဒသဿတဒဿနာနံ တေစတ္တာလီသံ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ ပဋိပက္ခော မဂ္ဂေါ။ ကတမေ တေစတ္တာလီသံ? ‘‘အနိစ္စသညာ ဒုက္ခသညာ အနတ္တသညာ’’တိ တိဿော သညာ စ ‘‘ပဟာနသညာ ဝိရာဂသညာ နိရောဓသညာ’’တိ တိဿော သညာ စာတိ ဆ သညာ စ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ၊ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ၊ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ ပဉ္စ ဗလာနိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ အဋ္ဌ မဂ္ဂင်္ဂါနီ’’တိ တေစတ္တာလီသံ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ ဝိပဿနာဝသေန ပဋိပက္ခော မဂ္ဂေါ နာမ။

‘‘သမထဝသေန ကတမော ပဋိပက္ခော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ ပါကဋာ။ ဒသ ကသိဏာယတနာနိ သမထဝသေန ပဋိပက္ခော မဂ္ဂေါ နာမ။ ‘‘ကတမံ ဉာဏံ ကတမဿ ဓမ္မဿ ပဒါလန’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒိဋ္ဌိစရိတေ ပဝတ္တာနိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ၊ မောဟော။ တဏှာစရိတေ ပဝတ္တာနိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ၊ ဇာလံ။ အနာဒိဝသေန ပဝတ္တော မောဟော။ အနိဓနဝသေန ပဝတ္တံ ဇာလံ။ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော သမာပဇ္ဇိတွာ တေဇေတွာ တိက္ခံ ဝိပဿနာဉာဏဉ္စ အရိယမဂ္ဂဉာဏဉ္စဉာဏဝဇိရံ နာမ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနံ ဉာဏပဒဋ္ဌာနတ္တာ။ မောဟော စ ဇာလဉ္စ မောဟဇာလံ။ ပဒါလေတီတိ ပဒါလနံ၊ ကတ္တရိ ယုပစ္စယော၊ မောဟဇာလဿ ပဒါလနန္တိ မောဟဇာလပဒါလနံ။ ပဒါလနဉှိ ဒုဝိဓံ ဝိက္ခမ္ဘနပဒါလနံ သမုစ္ဆေဒပဒါလနန္တိ။ ပုဗ္ဗဘာဂေ သမထဝိပဿနာဝသေန ဝိက္ခမ္ဘနပဒါလနံ၊ မဂ္ဂက္ခဏေ သမုစ္ဆေဒပဒါလနံ ဧဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ မောဟဇာလေ အဝိဇ္ဇာ မောဟော၊ ဘဝတဏှာ ဇာလံ။ အတ္တနော အာဓာရံ ပုဂ္ဂလံ ဒုက္ခာဒီသု အဋ္ဌသု ဌာနေသု မောဟေတီတိ မောဟော။ ပဌမံ ဇာလံ ဇဋံ လာယိတွာ ဇဋာဝသေန လာတိ ပဝတ္တတီတိ ဇာလံ၊ အတ္တနိ ဇာတံ မစ္ဆသကုဏာဒိကံ လာတိ ဂဏှာတိ၊ လာပေတိ ဂဏှာပေတီတိ ဝါ ဇာလံ၊ ဇာလံ ဝိယာတိ ဇာလံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အတီတာဒိဘေဒဘိန္နေသု ရူပါဒီသု၊ သကအတ္တဘာဝါဒီသု စ သံသိဗ္ဗနဝသေန ပဝတ္တနတော ဇာလံ ဘဝတဏှာ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၈၀)။ ‘‘အဝိဇ္ဇာတဏှာဟိ အတ္တကိလမထာနုယောဂါဒီနံ ကိလေသပက္ခာနံ နိဒ္ဓါရဏံ ကတံ ကထံ ကေန သဒ္ဒဟိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေန ဝုစ္စတိ ‘ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာယ စ ဘဝတဏှာယ စာ’တိ’’ ဝုတ္တံ။

၈၁။ ‘‘ဣတော သာသနတော ဗဟိဒ္ဓါ ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတာနံ ပဋိပဒါဒယော နိဒ္ဓါရိတာ၊ သာသနေ ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတာနံ ပဋိပဒါဒယော ကထံ နိဒ္ဓါရိတဗ္ဗာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘သံကိလေသပက္ခာ သုတ္တတ္ထာ အာစရိယေန ဒဿိတာ၊ ဝေါဒါနပက္ခသုတ္တတ္ထာ ကထံ ဒဿိတဗ္ဗာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ဝါ ‘‘တတ္ထ ဒိဋ္ဌိစရိတော အသ္မိံ သာသနေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု ဒိဋ္ဌိစရိတတဏှာစရိတေသု။ ဒိဋ္ဌိစရိတော ပုဂ္ဂလော အသ္မိံ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတော ဟုတွာ စတူသု ပစ္စယေသု သလ္လေခါနုသန္တတဝုတ္တိ ဘဝတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ သလ္လေခေ တိဗ္ဗဂါရဝေါ၊ တသ္မာ သလ္လေခေ တိဗ္ဗဂါရဝတ္တာ။ တဏှာစရိတော ပုဂ္ဂလော အသ္မိံ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတော ဟုတွာ သိက္ခာနုသန္တတဝုတ္တိ ဘဝတိ ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ သိက္ခာယ တိဗ္ဗဂါရဝေါ၊ တသ္မာ သိက္ခာယ တိဗ္ဗဂါရဝတ္တာ။ ဒိဋ္ဌိစရိတော ပုဂ္ဂလော သမ္မတ္တနိယာမံ ဩက္ကမန္တော ဟုတွာ ဓမ္မာနုသာရီ ပုဂ္ဂလော ဘဝတိ။ ကသ္မာ? ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိဝိသယေ ပညာသဒိသပဝတ္တနတော။ တဏှာစရိတော ပုဂ္ဂလော သမ္မတ္တနိယာမံ ဩက္ကမန္တော ဟုတွာ သဒ္ဓါနုသာရီ ဘဝတိ။ ကသ္မာ? တဏှာဝသေန မိစ္ဆာဓိမောက္ခတ္တာ။ ဒိဋ္ဌိစရိတော ပုဂ္ဂလော သုခါယ ပဋိပဒါယ၊ ဒန္ဓာဘိညာယ စ နိယျာတိ၊ သုခါယ ပဋိပဒါယ၊ ခိပ္ပာဘိညာယ စ နိယျာတိ သုခေန ကိလေသေဟိ ဝိက္ခမ္ဘိတုံ သမတ္ထတ္တာ။ တဏှာစရိတော ပုဂ္ဂလော ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ၊ ဒန္ဓာဘိညာယ စ နိယျာတိ၊ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ၊ ခိပ္ပာဘိညာယ စ နိယျာတိ ဒုက္ခေန ကိလေသေဟိ ဝိက္ခမ္ဘိတုံ သမတ္ထတ္တာ။

‘‘တထာ ကသ္မာ နိယျာတီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကိံ ကာရဏံ ယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယံ ယေန ကာရဏေန နိယျာတိ၊ တံ ကာရဏံ ကိန္တိ ပုစ္ဆတိ။ တဿ တဏှာစရိတဿ ကာမာ သုခေန အပရိစ္စတ္တာ ဟိ ယသ္မာ ဘဝန္တိ၊ တသ္မာ ကာမာနံ သုခေန အပရိစ္စတ္တတ္တာ တထာ နိယျာတိ။ သော တဏှာစရိတော ကာမေဟိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေဟိ ဝိဝေစိယမာနော ဒုက္ခေန ပဋိနိဿရတိ၊ ဒန္ဓဉ္စ ဓမ္မံ စတုသစ္စဓမ္မံ အာဇာနာတိ။ ယော ပန အယံ ပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌိစရိတော ဟောတိ၊ သော အယံ ဒိဋ္ဌိစရိတော ပုဂ္ဂလော အာဒိတော အာဒိမှိယေဝ ကာမေဟိ ကိလေသကာမဝတ္ထုကာမေဟိ အနတ္ထိကော ဘဝတိ။ သော ဒိဋ္ဌိစရိတော တတော တေဟိ ကာမေဟိ ဝိဝေစိယမာနော ခိပ္ပဉ္စ သုခေန ပဋိနိဿရတိ၊ ခိပ္ပဉ္စ ဓမ္မံ အာဇာနာတိ။

‘‘တဏှာစရိတော ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယျာတိ၊ ဒိဋ္ဌိစရိတော သုခါယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယျာတီတိ ဧကေကာယ ပဋိပဒါယ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒုက္ခာပိ ပဋိပဒါ ဒုဝိဓာ ဒန္ဓာဘိညာ စ ခိပ္ပာဘိညာ စ၊ သုခါပိ ပဋိပဒါ ဒုဝိဓာ ဒန္ဓာဘိညာ စ ခိပ္ပာဘိညာ စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဧဝံ သတိ ဧကောဝ ဒွီဟိ ဒွီဟိ ပဋိပဒါဟိ နိယျာတီတိ အာပဇ္ဇတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘သတ္တာပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တဏှာစရိတာ သတ္တာပိ ဒုဝိဓာ မုဒိန္ဒြိယာပိ တိက္ခိန္ဒြိယာပိ၊ ဒိဋ္ဌိစရိတာ သတ္တာပိ ဒုဝိဓာ မုဒိန္ဒြိယာပိ တိက္ခိန္ဒြိယာပီတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ယေ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတာ မုဒိန္ဒြိယာ ဘဝန္တိ၊ တေ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတာ ဒန္ဓဉ္စ ပဋိနိဿရန္တိ၊ ဒန္ဓဉ္စ ဓမ္မံ အာဇာနန္တိ။ ယေ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတာ တိက္ခိန္ဒြိယာ ဘဝန္တိ၊ တေ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတာ ခိပ္ပဉ္စ ပဋိနိဿရန္တိ၊ ခိပ္ပဉ္စ ဓမ္မံ အာဇာနန္တိ၊ တသ္မာ ဧကေကဿေဝ ဧကေကာ ပဋိပဒါ ယုတ္တာဝါတိ။ ‘‘ဣမာဟိ ပဋိပဒါဟိ နိယျန္တိယေဝ၊ န နိယျိံသု နိယျိဿန္တီတိ အာပဇ္ဇေယျ ဝတ္တမာနဝိဘတ္တိယာ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဣမာ စတဿော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အတီတေပိ ဣမာဟိ စတူဟိ ပဋိပဒါဟိ နိယျိံသု၊ ပစ္စုပ္ပန္နေသုပိ နိယျန္တိ၊ အနာဂတေပိ နိယျိဿန္တီတိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော ယထာ ‘‘ပဗ္ဗတော တိဋ္ဌတီ’’တိ။

ဧဝန္တိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန။ အရိယပုဂ္ဂလာ စတုက္ကမဂ္ဂံ ပဋိပဒံ ပညာပေန္တိ။ ‘‘ကိမတ္ထံ ပညာပေန္တီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘အဗုဓဇနသေဝိတာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အယံ ဝုစ္စတိ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ ဘူမီတိ တဏှာအဝိဇ္ဇာနံ ဝသေန သံကိလေသပက္ခေ ဒွိဒိသာ စတုသစ္စယောဇနာပိ သမထဝိပဿနာနံ ဝသေန ဝေါဒါနပက္ခေ ဒွိဒိသာ စတုသစ္စယောဇနာပိ ဒဿိတာ။ အယံ စတုဗ္ဗိဓာ စတုသစ္စယောဇနာ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ သမုဋ္ဌာနံ ဘူမိ သမုဋ္ဌာနဘာဝတောတိ။ ‘‘တထာဝိဓာယ စတုသစ္စယောဇနာယ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ သမုဋ္ဌာနဘူမိဘာဝေါ ကေန သဒ္ဒဟိတဗ္ဗော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေနာဟာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၈၂။ ‘‘နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ သမုဋ္ဌာနဘူတာ ဘူမိ ဒဿိတာ၊ တဿ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ ကတ္ထ ကတမာ ဒိသာ ကိတ္တကေန ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဝေယျာကရဏေသု ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဟိ-သဒ္ဒေါ ပက္ခန္တရတ္ထော။ ယေ ဒိသာဘူတာ အာဟာရာဒယော ဓမ္မာ ဝေယျာကရဏေသု ‘‘ကုသလာကုသလာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တေ ဒိသာဘူတာ အာဟာရာဒယော ဓမ္မာ ဒုဝိဓေန ‘‘ဣမေ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသဓမ္မာ၊ ဣမေ ကုသလာ ဝေါဒါနဓမ္မာ’’တိ ဒုဝိဓေန ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗာ အာလောစိတဗ္ဗာ။ ‘‘ကတမေန ဒုဝိဓေနာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘လောကဝဋ္ဋာနုသာရီ စ လောကဝိဝဋ္ဋာနုသာရီ စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ကတမံ ဝဋ္ဋံ၊ ကတမံ ဝိဝဋ္ဋ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဝဋ္ဋံ နာမ သံသာရော၊ ဝိဝဋ္ဋံ နိဗ္ဗာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သံသာရဿ ကတမော ဟေတူ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ကမ္မကိလေသာ ဟေတု သံသာရဿာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ကတမံ ကမ္မံ နာမ၊ စေတနာယေဝ ကမ္မံ နာမ ကိံ၊ ဥဒါဟု စေတသိကဉ္စ ဖလဒါနသမတ္ထာသမတ္ထမ္ပိ ကမ္မံ ကိ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကမ္မ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု ကမ္မကိလေသေသု။ ‘‘တံ ကမ္မံ ကထံ ကေန ပကာရေန ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ စေ ဝဒေယျ၊ ယထာ ယေန ဥပစယေန ကတံ ကမ္မံ ဖလဒါနသမတ္ထံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ဥပစယေ တံ ကမ္မံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘တေ ကိလေသာ ကတမေဟိ ဓမ္မေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ’’တိ စေ ပုစ္ဆေယျ၊ သဗ္ဗေပိ ကိလေသာ စတူဟိ ဝိပလ္လာသေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။ ‘‘တေ ကိလေသာ ကတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ စေ ပုစ္ဆေယျ၊ ဒသဝတ္ထုကေ ကိလေသပုဉ္ဇေ တေ ကိလေသာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

‘‘ကတမာနိ ဒသ ဝတ္ထူနီ’’တိ စေ ပုစ္ဆေယျ၊ စတ္တာရော အာဟာရာ၊ စတ္တာရော ဝိပလ္လာသာ၊ စတ္တာရိ ဥပါဒါနာနိ၊ စတ္တာရော ယောဂါ၊ စတ္တာရော ဂန္ထာ၊ စတ္တာရော အာသဝါ၊ စတ္တာရော ဩဃာ၊ စတ္တာရော သလ္လာ၊ စတဿော ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော၊ စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနီတိ ဒသ ဝတ္ထူနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ စတုန္နံ ကိစ္စဝသေန ဧကတ္တာ။ ဧတ္ထ စ ကိလေသာနံ ပစ္စယော ဝတ္ထုကာမောပိ ကိလေသောပိ ကိလေသဝတ္ထု ဟောတိ ပုရိမာနံ ပုရိမာနံ ကိလေသာနံ ပစ္ဆိမာနံ ပစ္ဆိမာနံ ကိလေသာနံ ပစ္စယဘာဝတော။

‘‘ကတမော ကတမော ကတမဿ ကတမဿ ဝတ္ထူ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပဌမေ အာဟာရေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အာလမ္ဗိတဗ္ဗေ ပဌမေ ကဗဠီကာရာဟာရေ ပဌမော ‘‘ရူပံ သုဘ’’န္တိ ဝိပလ္လာသော အာရမ္မဏကရဏဝသေန ပဝတ္တတိ။ အာလမ္ဗိတဗ္ဗေ ဒုတိယေ ဖဿာဟာရေ ဒုတိယော ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ သုခါ’’တိ ဝိပလ္လာသော ပဝတ္တတိ။ အာလမ္ဗိတဗ္ဗေ တတိယေ စိတ္တာဟာရေ တတိယော ‘‘စိတ္တံ နိစ္စ’’န္တိ ဝိပလ္လာသော ပဝတ္တတိ၊ အာလမ္ဗိတဗ္ဗေ စတုတ္ထေ မနောသဉ္စေတနာဟာရေ ‘‘ဓမ္မော အတ္တာ’’တိ ဝိပလ္လာသော အာရမ္မဏကရဏဝသေန ပဝတ္တတိ။ အာလမ္ဗိတဗ္ဗေ ပဌမေ ‘‘ရူပံ သုဘ’’န္တိ ဝိပလ္လာသော ပဌမံ ကာမုပါဒါနံ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ပဝတ္တတိ။ သေသေသုပိ ယထာရဟံ နယာနုသာရေန ယောဇေတွာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၈၃။ ‘‘တေသု အာဟာရာဒီသု ကတမော ကတမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဥပက္ကိလေသော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ယော စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု အာဟာရာဒီသု၊ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတေသု ဝါ။ တဏှာစရိတဿ ရူပဝေဒနာသု တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒရာဂဿ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ယော စ ကဗဠီကာရော အာဟာရော၊ ယော စ ဖဿာဟာရော ပဝတ္တတိ၊ ဣမေ ကဗဠီကာရာဟာရဖဿာဟာရာ တဏှာစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဥပက္ကိလေသာ ဘဝန္တိ။ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ ဓမ္မစိတ္တေသု ဗလဝအတ္တနိစ္စာဘိနိဝေသဿ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ယော စ မနောသဉ္စေတနာဟာရော၊ ယော စ ဝိညာဏာဟာရော ပဝတ္တတိ၊ ဣမေ မနောသဉ္စေတနာဟာရဝိညာဏာဟာရာ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဥပက္ကိလေသာ ဘဝန္တိ။ ‘‘တတ္ထ ယော စ အသုဘေ သုဘ’’န္တိအာဒီသုပိ ဝုတ္တနယာနုသာရေန အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗောတိ။ ပုရိမာနံ ဒွိန္နံ ဒွိန္နံ တဏှာပဓာနတ္တာ စေဝ တဏှာသဘာဝတ္တာ စ၊ ပစ္ဆိမာနံ ဒွိန္နံ ဒွိန္နံ ဒိဋ္ဌိပဓာနတ္တာ စေဝ ဒိဋ္ဌိသဘာဝတ္တာ စာတိ။

၈၄။ ‘‘ကတမသ္မိံ ပဌမာဒိကေ အာဟာရေ ကတမော ပဌမာဒိကော ဝိပလ္လာသော ပဝတ္တတီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကဗဠီကာရေ အာဟာရေ’’တိအာဒိနာ နာမဝသေန နိယမေတွာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တတ္ထမေဝ ဒဿေတိ။ ‘‘ကတမသ္မိံ ဝိပလ္လာသေ ဌိတော ကတမံ ဥပါဒိယတီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပဌမေ ဝိပလ္လာသေ ဌိတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပဌမေ ဝိပလ္လာသေ ဌိတော ပုဂ္ဂလော ကာမေ ယေန ဥပါဒါနေန ဥပါဒိယတိ၊ ဣဒံ ဥပါဒါနံ ‘‘ကာမုပါဒါနံ နာမာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သေသေသု ဣမိနာ နယေန ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

‘‘ယေန ကာမုပါဒါနေန ကာမေဟိ ပုဂ္ဂလော သံယုဇ္ဇတိ၊ အယံ ကာမုပါဒါနဓမ္မော ‘ကာမယောဂေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိအာဒိနာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ သေသာနံ ယောဇနတ္ထာဒယော ပါဠိတော၊ အဋ္ဌကထာတော စ ပါကဋာ။

၈၅။ ‘‘အာဟာရာဒီသု ကတမေ ကတမာ ဒိသာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ဣမာ စတဿော ဒိသာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တေသု အာဟာရစတုက္ကာဒီသု ဒသသု စတုက္ကေသု ပဌမော ပဌမော ကဗဠီကာရာဟာရာဒိကော ပဌမာ ဒိသာ၊ ဒုတိယော ဒုတိယော ဖဿာဟာရာဒိကော ဒုတိယာ ဒိသာ၊ တတိယော တတိယော ဝိညာဏာဟာရာဒိကော တတိယာ ဒိသာ၊ စတုတ္ထော စတုတ္ထော မနောသဉ္စေတနာဟာရာဒိကော စတုတ္ထာ ဒိသာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

‘‘တာသု စတူသု ဒိသာသု တေသု ကဗဠီကာရာဟာရာဒီသု ဓမ္မေသု ကတမေ ဓမ္မာ ကတမဿ ဥပက္ကိလေသာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ဣမေ အာဟာရာဒယော ဓမ္မာ ဣမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဥပက္ကိလေသာတိ ဝိဘတ္တာတိ ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထ ယော စ ကဗဠီကာရော အာဟာရော…ပေ… ဣမေ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ ဥဒတ္တဿ ဥပက္ကိလေသာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန – ‘‘ကဗဠီကာရာဟာရော အာဟာရောတိအာဒိ အာဟာရာဒီသု ယေ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ ဥပက္ကိလေသာ၊ တံ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ အာရဒ္ဓ’’န္တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၈၅) ဝုတ္တံ။ ဒသန္နံ သုတ္တာနန္တိ ဧကဒေသဘူတာနံ ဒသန္နံ သုတ္တာနံ။ အတ္ထောတိ သဘာဝဓမ္မော။ သဒ္ဒတ္ထော ဟိ အသမာနောတိ။ ‘‘ဗျဉ္ဇနမေဝ နာန’’န္တိ ဧတေန စ သဒ္ဒတ္ထဿ နာနတ္တံ ဒဿေတိ။

‘‘ကဗဠီကာရာဟာရာဒီသု ကတမေ အာဟာရာဒယော ကတမေန ဝိမောက္ခမုခေန ပရိညံ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ယော စ ကဗဠီကာရော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဣတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရာ။ သဗ္ဗေတိ သဗ္ဗေ အာဟာရာဒယော ဓမ္မာ လောကဝဋ္ဋာနုသာရိနော ဘဝန္တိ။ တေတိ တေ သဗ္ဗေ အာဟာရာဒယော ဓမ္မာ။ လောကာတိ လောကတော ဝဋ္ဋတော။ တီဟိ ဝိမောက္ခမုခေဟိ အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ နိယျန္တိ။

၈၆။ သံကိလေသပက္ခေ ဒိသာဘူတာ အာဟာရစတုက္ကာဒယော ဒသ စတုက္ကာ ဓမ္မာ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရေတွာ ဒဿိတာ၊ အမှေဟိ စ ဉာတာ၊ ‘‘ဝေါဒါနပက္ခေ ကတမေ ဒိသာဘူတာ ဓမ္မာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ဝေါဒါနပက္ခေ ဒိသာဘူတေ ဓမ္မေ ဒဿေတုံ ‘‘စတဿော ပဋိပဒါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ စတ္တာရော ဝိဟာရာတိ ဒိဗ္ဗဝိဟာရာ ဗြဟ္မဝိဟာရာ အရိယဝိဟာရာ အာနေဉ္ဇဝိဟာရာတိ စတ္တာရော ဝိဟာရာ။ တေသု ရူပါဝစရသမာပတ္တိယော ဒိဗ္ဗဝိဟာရာ၊ စတဿော အပ္ပမညာယော ဗြဟ္မဝိဟာရာ၊ စတဿော ဖလသမာပတ္တိယော အရိယဝိဟာရာ၊ စတဿော အရူပသမာပတ္တိယော အာနေဉ္ဇဝိဟာရာစတ္တာရော အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာတိ မာနပဟာနံ အာလယသမုဂ္ဃာတော အဝိဇ္ဇာပဟာနံ ဘဝူပသမောတိ စတ္တာရော အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတဓမ္မာ။ စတ္တာရိ အဓိဋ္ဌာနာနီတိ သစ္စာဓိဋ္ဌာနံ စာဂါဓိဋ္ဌာနံ ပညာဓိဋ္ဌာနံ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနန္တိ စတ္တာရိ အဓိဋ္ဌာနာနိ။ စတဿော သမာဓိဘာဝနာတိ ဆန္ဒသမာဓိဘာဝနာ ဝီရိယသမာဓိဘာဝနာ စိတ္တသမာဓိဘာဝနာ ဝီမံသာသမာဓိဘာဝနာတိ စတဿော သမာဓိဘာဝနာ။ စတ္တာရောသုခဘာဂိယာတိ ဣန္ဒြိယသံဝရော တပေါ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါတိ စတ္တာရော သုခဘာဂိယာ။ အဝသေသာ ပါကဋာ။

‘‘စတူသု စတူသု ပဋိပဒါဒီသု ကတမော ပဋိပဒါဒိကော ပဌမော သတိပဋ္ဌာနာဒိကော ဘဝတီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပဌမာ ပဋိပဒါ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပဋိပဒါဒယော ပညာပဒဋ္ဌာနာဒိကာ၊ သတိပဋ္ဌာနာဒယော ပန သတိပဒဋ္ဌာနာဒိကာ၊ တသ္မာ ‘ပဌမာ ပဋိပဒါ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာန’န္တိအာဒိယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပဌမာ ပဋိပဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ ပူရေတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ ပူရကပူရေတဗ္ဗဘာဝတော တထာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာတိ အဓိပ္ပာယော။ အထ ဝါ ‘‘ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ကတမေ ပဋိပဒါဒယော ကတမေ သတိပဋ္ဌာနာဒိကေ ပူရေန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပဌမာ ပဋိပဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ ပူရေတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၈၇။ ‘‘တေသု ဒသသု ပဋိပဒါစတုက္ကာဒီသု ကတမေ ဓမ္မာ ကတမာ ဒိသာ၊ ကတမေ ဓမ္မာ ကတမာ ဒိသာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ဣမာ စတဿော ဒိသာ ပဌမာ ပဋိပဒါ၊ ပဌမော သတိပဋ္ဌာနော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု ဒသသု ပဋိပဒါစတုက္ကာဒီသု။ ဣမာ မယာ ဝုစ္စမာနာ ပဌမာ ပဋိပဒါဒယော ဒိသာ စတဿော ဒိသာ ဘဝန္တိ။

‘‘တေသု စတူသု ဒိသာဘူတေသု ပဋိပဒါစတုက္ကာဒီသု ကတမော ဒိသာဘူတော အတ္ထော ကတမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဘေသဇ္ဇ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ပဌမာ ပဋိပဒါ…ပေ… ဒိဋ္ဌိစရိတဿ ဥဒတ္တဿ ဘေသဇ္ဇ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

‘‘တေသု ဒသသု ပဋိပဒါဒိစတုက္ကေသု ဓမ္မေသု ကတမော ကတမော ကတမံ ကတမံ ဝိမောက္ခမုခ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ဒုက္ခာ စ ပဋိပဒါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထော ပန ဋီကာယံ ဝိတ္ထာရေန ဝုတ္တော ပါကဋော။ သံကိလေသပက္ခေ ဒိသာဘူတာ အာဟာရစတုက္ကာဒယော ဒသ စတုက္ကာ သမတိက္ကမိတဗ္ဗပဟာတဗ္ဗဘာဝေန နိဒ္ဓါရိတာ၊ ဝေါဒါနပက္ခေ ပန ဒိသာဘူတာ ပဋိပဒါစတုက္ကာဒယော ဒသ စတုက္ကာ သမတိက္ကမပဟာယကဘာဝေန နိဒ္ဓါရိတာ။

‘‘တေသံ အာဟာရစတုက္ကာဒီနံ ဒသန္နံ စတုက္ကာနံ သမတိက္ကမနပဟာနသင်္ခါတံ ယံ ဝိက္ကီဠိတဉ္စ တေသံ ပဋိပဒါစတုက္ကာဒီနံ ဒသန္နံ စတုက္ကာနံ ဘာဝနာသင်္ခါတံ ယံ ဝိက္ကီဠိတဉ္စ သစ္ဆိကိရိယာသင်္ခါတံ ယံ ဝိက္ကီဠိတဉ္စ အတ္ထိ၊ တံ တိဝိဓံ ဝိက္ကီဠိတံ ကတမေသံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝိက္ကီဠိတံ ဘဝတီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေသံ ဝိက္ကီဠိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ‘‘ယထာဝုတ္တပ္ပကာရေဟိ ဝိမောက္ခမုခေဟိ ယေ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာ ဝိမုစ္စိံသု၊ တေသု ဗုဒ္ဓဿေဝ ဝိက္ကီဠိတံ ဘဝတိ ကိံ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿေဝ ဝိက္ကီဠိတံ ဘဝတိ ကိံ၊ သာဝကဿေဝ ဝိက္ကီဠိတံ ဘဝတိ ကိံ၊ ဥဒါဟု သဗ္ဗေသံ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဝိက္ကီဠိတံ ဘဝတိ ကိ’’န္တိ ဝိစာရဏာယ သမ္ဘဝတော ‘‘တေသံ ဝိက္ကီဠိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရေဟိ ဝိမောက္ခမုခေဟိ ယေ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာ မုစ္စိံသု၊ တေသံ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဝိက္ကီဠိတံ။ ယံ အာဟာရစတုက္ကာဒီနံ ဒသန္နံ စတုက္ကာနံ သပရသန္တာနေ သမတိက္ကမနပဟာနဉ္စ ယာ ပဋိပဒါစတုက္ကာဒီနံ ဒသန္နံ စတုက္ကာနံ သပရသန္တာနေ ဘာဝနာသမ္ပာဒနာ၊ သစ္ဆိကိရိယာသမ္ပာဒနာ စ အတ္ထိ၊ ဣဒံ သဗ္ဗံ ဝိက္ကီဠိတံ နာမ ဘဝတီတိ အတ္ထော။

‘‘သဗ္ဗေသံ အာဟာရစတုက္ကာဒီနံ ဒသန္နံ စတုက္ကာနံ သဗ္ဗေ ပဋိပဒါစတုက္ကာဒယော ဒသ စတုက္ကာ ပဋိပက္ခာ ဟောန္တိ ကိံ၊ ဥဒါဟု ယထာက္ကမံ စတုက္ကာနံ စတုက္ကာ ပဋိပက္ခာ ဟောန္တိ ကိ’’န္တိ ဝိစာရဏာယ သမ္ဘဝတော ယထာက္ကမံ စတုက္ကာနံ စတုက္ကာ ပဋိပက္ခာ ဟောန္တိ ပဟာတဗ္ဗပဟာယကဘာဝေနာတိ ဒဿေန္တော ‘‘စတ္တာရော အာဟာရာ တေသံ ပဋိပက္ခော စတဿော ပဋိပဒါ’’တိအာဒိမာဟ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန – ‘‘ဣဒါနိ အာဟာရာဒီနံ ပဋိပဒါဒီဟိ ယေန သမတိက္ကမနံ၊ တံ နေသံ ပဋိပက္ခဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘စတ္တာရော အာဟာရာ တေသံ ပဋိပက္ခော စတဿော ပဋိပဒါ’တိအာဒိမာဟာ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၈၇) ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သံကိလေသပက္ခေ စတ္တာရော ယေ အာဟာရာ နိဒ္ဓါရိတာ၊ တေသံ စတုန္နံ အာဟာရာနံ ဝေါဒါနပက္ခေ ယာ စတဿော ပဋိပဒါ နိဒ္ဓါရိတာ၊ တာ စတဿော ပဋိပဒါ ပဋိပက္ခော အာဟာရာနံ ပဟာတဗ္ဗတ္တာ၊ ပဋိပဒါနံ ပန ပဟာယကတ္တာ။ သတိပိ အာဟာရာနံ အပ္ပဟာတဗ္ဗဘာဝေ ဝိပဿနာရမ္မဏတ္တာ အာဟာရပဋိဗဒ္ဓဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနဝသေန ပဟာတဗ္ဗဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ ဧဝမာဒိယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

သီဟာတိ သီဟသဒိသာ ဗုဒ္ဓါ စ သီဟသဒိသာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ သီဟသဒိသာ သာဝကာ စာတိ သီဟသဒိသာ ဝိသုံ ဝိသုံ ယောဇေတဗ္ဗာ။ သာဝကာ ပန အဟတရာဂဒေါသမောဟာပိ သန္တိ၊ တေပိ ‘‘သီဟာ’’တိ မညေယျုန္တိ တံ နိဝတ္တာပနတ္ထံ ‘‘ဟတရာဂဒေါသမောဟာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဟနိတဗ္ဗာတိ ဟတာ၊ ရာဂေါ စ ဒေါသော စ မောဟော စ ရာဂဒေါသမောဟာ၊ ဟတာ ရာဂဒေါသမောဟာ ဧတေဟိ သာဝကေဟီတိ ဟတရာဂဒေါသမောဟာ၊ သာဝကာတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ သာဝကာနံယေဝ ဗျဘိစာရသမ္ဘဝတောတိ။ တေသံ သီဟာနံ ဗုဒ္ဓါနံ၊ တေသံ သီဟာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ၊ တေသံ သီဟာနံ သာဝကာနံ ဘာဝနာ ဝေါဒါနပက္ခေ ဘာဝိတဗ္ဗာနံ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနံ ဘာဝနာ ဝဍ္ဎနာ စ၊ သစ္ဆိကိရိယာ ဝေါဒါနပက္ခေယေဝ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာနံ ဖလနိဗ္ဗာနာနံ သစ္ဆိကိရိယာ စ၊ ဗျန္တီကိရိယာ သံကိလေသပက္ခေ ပဟာတဗ္ဗာနံ ပဟာနသင်္ခါတာ ဗျန္တီကိရိယာ စ ဝိက္ကီဠိတံ နာမ ဘဝတိ။

ဣန္ဒြိယာဓိဋ္ဌာနန္တိ သဒ္ဓိန္ဒြိယာဒီနံ ဣန္ဒြိယာနံ အဓိဋ္ဌာနံ ပဝတ္တနံ ဘာဝနာ၊ သစ္ဆိကိရိယာ စ။ ဝိပရိယာသာနဓိဋ္ဌာနန္တိ ဝိပလ္လာသာနံ အဓိဋ္ဌာနံ ပဟာနဝသေန အပ္ပဝတ္တနံ၊ အနုပ္ပာဒနဉ္စ သင်္ခေပတော ဝိက္ကီဠိတံ နာမာတိ ဂဟိတံ။ ဣန္ဒြိယာနိ သဒ္ဓိန္ဒြိယာဒီနိ သဒ္ဓမ္မဂေါစရော သဒ္ဓမ္မဿ ဝေါဒါနပက္ခဿ ဂေါစရော ပဝတ္တနဟေတူတိ အဓိပ္ပေတာနိ။ ဝိပရိယာသာ ဝိပလ္လာသာ ကိလေသဂေါစရော သံကိလေသပက္ခဿ ဂေါစရော ပဝတ္တိဟေတူတိ အဓိပ္ပေတာ။

‘‘စတ္တာရော အာဟာရာတိအာဒိနာ သံကိလေသပက္ခေ အာဟာရစတုက္ကာဒီနံ ဒသန္နံ စတုက္ကာနံ တဏှာစရိတာဒီနံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ဥပက္ကိလေသဝိဘာဝနာမုခေန ယာ နိဒ္ဓါရဏာ အာစရိယေန ကတာ၊ ‘စတဿော ပဋိပဒါ’တိအာဒိနာ စ ဝေါဒါနပက္ခေ ပဋိပဒါစတုက္ကာဒီနံ ဒသန္နံ စတုက္ကာနံ တဏှာစရိတာဒီနံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝေါဒါနဝိဘာဝနာမုခေန ယာ နိဒ္ဓါရဏာ အာစရိယေန ကတာ၊ သာ အယံ နိဒ္ဓါရဏာ ကတမဿ နယဿ သမုဋ္ဌာနံ ဘူမီတိ ဝုစ္စတီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘အယံ ဝုစ္စတိ သီဟဝိက္ကီဠိတဿ နယဿ ဘူမီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အယန္တိ ယာ အယံ ဝုတ္တနယေန ဒွိပ္ပကာရာ နိဒ္ဓါရဏာ ကတာ၊ သာ အယံ ဒွိပ္ပကာရာ နိဒ္ဓါရဏာ သီဟဝိက္ကီဠိတဿ နယဿ ဘူမိ ပဝတ္တိဋ္ဌာနံ သမုဋ္ဌာနန္တိ နယသမုဋ္ဌာနကောသလ္လေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ ဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာတိ။

‘‘ဝုတ္တပ္ပကာရာယ နိဒ္ဓါရိတာယ နယဿ ဘူမိဘာဝေါ ကသ္မာ ဝိညာယတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေနာဟာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေန ဝုတ္တပ္ပကာရာယ နိဒ္ဓါရဏာယ နယဘူမိဘာဝေန ‘‘ယော နေတိ…ပေ… ကုသလာတိ စာ’’တိ ယံ ဝစနံ အာစရိယော အာဟ၊ တေန ဝစနေန ဝိညာယတီတိ။

သီဟဝိက္ကီဠိတနယဘူမိ အာစရိယေန ဝိဘာဝိတာ၊ အမှေဟိ စ ဉာတာ၊ ‘‘ကတမာ တိပုက္ခလနယဘူမီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ တိပုက္ခလနယဘူမိံ ဝိဘာဝေတုကာမော ‘‘တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဧဝံ သတိ ‘‘အယံ သံကိလေသော၊ တီဏိ အကုသလမူလာနီ’’တိအာဒိဝစနမေဝ အာစရိယေန ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ကသ္မာ ပန ‘‘တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယာ’’တိအာဒိဝစနံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ? သစ္စံ၊ တိပုက္ခလနယဘူမိဘာဝနာ ပန ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိပုဂ္ဂလတ္တယဝသေန ပဝတ္တာ၊ တသ္မာ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိပုဂ္ဂလတ္တယံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယာ’’တိအာဒိဝစနံ ဝုတ္တံ။ ဧဝမပိ ‘‘တတ္ထ ယော သုခါယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယျာတိ၊ အယံ ဥဂ္ဃဋိတညူ’’တိအာဒိဝစနမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ ၊ ကသ္မာ ပန ‘‘တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယာ’’တိအာဒိဝစနံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ? သစ္စံ၊ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိပုဂ္ဂလတ္တယံ ပန သီဟဝိက္ကီဠိတနယတော တိပုက္ခလနယဿ နိဂ္ဂစ္ဆနတော နိက္ခမနတော သီဟဝိက္ကီဠိတနယဘူမိဝိဘာဝနာယံ ပဋိပဒါဝိဘာဂတော ဝိဘာဝိတပုဂ္ဂလစတုက္ကတော နိဒ္ဓါရိတံ၊ သီဟဝိက္ကီဠိတနယဘူမိဝိဘာဝနာယံ ပဋိပဒါဝိဘာဂတော ဝိဘာဝိတံ ပုဂ္ဂလစတုက္ကံ ပဌမံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘တတ္ထ ယေ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ ယော ပဋိပဒါစတုက္ကော သီဟဝိက္ကီဠိတနယဘူမိဝိဘာဝနာယံ နိဒ္ဓါရိတော၊ တသ္မိံ ပဋိပဒါစတုက္ကေ။ ယေတိ ယေ ဒန္ဓဥဒတ္တာ ဒိဋ္ဌိစရိတပုဂ္ဂလာ ယထာက္ကမံ သုခါယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ စ သုခါယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ စ နိယျန္တိ၊ ဣတိ နိယျကာ ဒွေ ပုဂ္ဂလာ စ နိဒ္ဓါရိတာ။ ‘‘တေသံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ကတမော သံကိလေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေသံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အယံ သံကိလေသော’’တိ ဝိဿဇ္ဇေတုံ ‘‘တေသံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အယံ သံကိလေသော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ စတ္တာရော အာဟာရာ နိဒ္ဓါရိတာ…ပေ… စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ နိဒ္ဓါရိတာနိ၊ ဣတိ အယံ ဒသဝိဓော အာဟာရစတုက္ကာဒိစတုက္ကော တေသံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သံကိလေသော ဟောတိ။ တေသံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သံကိလေသော အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတော၊ ‘‘ကတမံ ဝေါဒါန’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေသံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ဣဒံ ဝေါဒါန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ စတဿော ပဋိပဒါ နိဒ္ဓါရိတာ၊ စတဿော အပ္ပမာဏာ နိဒ္ဓါရိတာ၊ ဣတိ ဣဒံ ဒသဝိဓံ ပဋိပဒါစတုက္ကာဒိစတုက္ကဘူတံ ဓမ္မဇာတံ တေသံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝေါဒါနံ ဟောတိ။

၈၈။ ‘‘တေသု စတူသု ပုဂ္ဂလေသု ကတမော ပုဂ္ဂလော ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ ကတမော ပုဂ္ဂလော ဝိပဉ္စိတညူ၊ ကတမော ပုဂ္ဂလော နေယျော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ယေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ ‘တတ္ထ ယေ’တိအာဒိနာ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ နိဒ္ဓါရိတာ၊ ကသ္မာ ပန ပုန ‘‘တတ္ထ ယေ’တိအာဒိနာ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ နိဒ္ဓါရိတာ’’တိ စေ ဝဒေယျ? ပုဗ္ဗေ သံကိလေသဝေါဒါနံ သာမိဘာဝေန နိဒ္ဓါရိတာ၊ ပစ္ဆာ ပန ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒီနံ အဝယဝါနံ သမူဟဘာဝေန နိဒ္ဓါရိတာတိ ဝိသေသတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယေ…ပေ… ဣမေ ဒွေ ပုဂ္ဂလာတိ ဧတ္ထ ယောဇနတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တသဒိသောဝ။ တတ္ထာတိ တေသု စတူသု ပုဂ္ဂလေသု။ ယောတိ ဥဒတ္တော ဒိဋ္ဌိစရိတော။ အယန္တိ အယံ နိယတော ဥဒတ္တော ဒိဋ္ဌိစရိတော။ ပုန ယောတိ ဥဒတ္တောဝ တဏှာစရိတော စ မန္ဒော ဒိဋ္ဌိစရိတော စ။ သာဓာရဏာယာတိ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ စ သုခါယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ စ။

‘‘ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒယော တယော ပုဂ္ဂလာ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတာ၊ တေသု တီသု ပုဂ္ဂလေသု ကတမဿ ကတမဿ ကတမံ ကတမံ ဘဂဝါ ဥပဒိသတီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ဘဂဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ‘‘ပဋိပဒါဘေဒေန ပုဂ္ဂလဘေဒေါ အာစရိယေန ဝိဘာဝိတော၊ ကထံ ဒေသနာဘေဒေန ပုဂ္ဂလဘေဒေါ ဝိဘာဝိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ဒေသနာဘေဒေနပိ ပုဂ္ဂလဘေဒံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘တတ္ထ ဘဂဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု တီသု ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒီသု ပုဂ္ဂလေသု။ ‘‘သမထဒေသနာဝိပဿနာဒေသနာဘေဒေနေဝ ပုဂ္ဂလဘေဒေါ ဝိဘာဝိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ မုဒုဓမ္မဒေသနာတိက္ခဓမ္မဒေသနာဘေဒေနပိ ပုဂ္ဂလဘေဒံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘တတ္ထ ဘဂဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သေသေသုပိ ဧဝမေဝ အနုသန္ဓျတ္ထော ဝတ္တဗ္ဗော။

ဝိသုံ ဝိသုံ ပဋိပဒါဘေဒေန စတ္တာရော ဟုတွာ ဝိသုံ စ သမ္ပိဏ္ဍိတာ စ ပဋိပဒါဘေဒေန စေဝ ဒေသနာဘေဒေန စ တယော ဟောန္တီတိ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘တတ္ထ ယေ’’တိအာဒိံ ပုန ဝတွာ ‘‘ဣတိ ခေါ စတ္တာရိ ဟုတွာ တီဏိ ဘဝန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ စတ္တာရိ တီဏီတိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသနိဒ္ဒေသော၊ ‘‘စတ္တာရော တယော’’တိ ပန ပကတိလိင်္ဂနိဒ္ဒေသော ကာတဗ္ဗောဝ။

‘‘တေသံ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ ကတမော သံကိလေသော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေသံ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ အယံ သံကိလေသော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အယံ သံကိလေသောတိ ‘‘တီဏိ အကုသလမူလာနိ…ပေ… သီလဝိပတ္တိ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိ အာစာရဝိပတ္တီ’’တိ နိဒ္ဓါရိတာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဣတိ အယံ သမူဟော သံကိလေသော ဟောတိ။ ‘‘တေသံ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ သံကိလေသော အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတော၊ ကထံ ဝေါဒါနံ နိဒ္ဓါရိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေသံ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ ဣဒံ ဝေါဒါန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဣဒံ ဝေါဒါနန္တိ ‘‘တီဏိ ကုသလမူလာနိ…ပေ… တီဏိ ဝိမောက္ခမုခါနိ သုညတံ အနိမိတ္တံ အပ္ပဏိဟိတ’’န္တိ နိဒ္ဓါရိတာနံ ကုသလဓမ္မာနံ သမူဟဘူတံ ဣတိ ဣဒံ ဓမ္မဇာတံ ဝေါဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ဝုတ္တပ္ပကာရေန စတ္တာရော ဟုတွာ တယော ပုဂ္ဂလာ ဘဝန္တီတိ အာစရိယေန ဝိဘာဝိတာ၊ တယော ဟုတွာ ကိတ္တကာ ပုဂ္ဂလာ ဘဝန္တီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘ဣတိ ခေါ စတ္တာရိ ဟုတွာ တီဏိ ဘဝန္တိ၊ တီဏိ ဟုတွာ ဒွေ ဘဝန္တိ တဏှာစရိတော စ ဒိဋ္ဌိစရိတော စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣတီတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တပ္ပကာရေန စတ္တာရိ စတ္တာရော ဟုတွာ တီဏိ တယော ဘဝန္တိ။ တီဏိ တယော ဟုတွာ တဏှာစရိတော စ ဒိဋ္ဌိစရိတော စာတိ ဒွေ ပုဂ္ဂလာ ဘဝန္တိ။

‘‘တေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ကတမော သံကိလေသော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘တေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အယံ သံကိလေသော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အယံ သံကိလေသောတိ ‘‘တဏှာ စ အဝိဇ္ဇာ စ…ပေ… သဿတဒိဋ္ဌိ စ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ စာ’’တိ နိဒ္ဓါရိတာနံ အကုသလဓမ္မာနံ ဣတိ အယံ သမူဟော သံကိလေသော ဟောတိ။

‘‘တေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သံကိလေသော အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတော၊ ကထံ ဝေါဒါန’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘တေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ဣဒံ ဝေါဒါန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ဝေါဒါနန္တိ ‘‘သမထော စ ဝိပဿနာ စ…ပေ… သဥပါဒိသေသာ စ နိဗ္ဗာနဓာတု၊ အနုပါဒိသေသာ စ နိဗ္ဗာနဓာတူ’’တိ နိဒ္ဓါရိတာနံ ကုသလဓမ္မာနံ သမူဟဘူတံ ဣတိ ဣဒံ ဓမ္မဇာတံ ဝေါဒါနံ ဟောတိ။

‘‘တီဏိ အကုသလမူလာနီ’’တိအာဒိနာ သံကိလေသပက္ခေ အကုသလမူလတိကာဒီနံ ဒွိန္နံ ဒွါဒသန္နံ တိကာနံ၊ တိဏ္ဏံ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိပုဂ္ဂလာနံ သံကိလေသဝိဘာဝနာမုခေန ယာ နိဒ္ဓါရဏာ ကတာ၊ ‘‘တီဏိ ကုသလမူလာနီ’’တိအာဒိနာ ဝေါဒါနပက္ခေ ကုသလမူလတိကာဒီနံ ဒွိန္နံ ဒွါဒသန္နံ တိကာနံ၊ တိဏ္ဏံ ဥဂ္ဃဋိတညုအာဒိပုဂ္ဂလာနံ ဝေါဒါနဝိဘာဝနာမုခေန ယာ နိဒ္ဓါရဏာ ကတာ၊ အယံ ဝုတ္တပ္ပကာရနိဒ္ဓါရဏာ တိပုက္ခလဿ စ နယဿ၊ အင်္ကုသဿ စ နယဿ ဘူမိ သမုဋ္ဌာနံ ပဝတ္တိဟေတု နာမာတိ ယောဇေတွာ ‘‘တဏှာ စ အဝိဇ္ဇာ စာ’’တိအာဒိနာ သံကိလေသပက္ခေ တဏှာအဝိဇ္ဇာဒုကာဒီနံ ပန္နရသန္နံ ဒုကာနံ၊ ဒွိန္နံ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတာနံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝေါဒါနဝိဘာဝနာမုခေန ယာ နိဒ္ဓါရဏာ ကတာ၊ ‘‘သမထော စ ဝိပဿနာ စာ’’တိအာဒိနာ ဝေါဒါနပက္ခေ သမထဝိပဿနာဒုကာဒီနံ ဧကူနဝီသတိဒုကာနံ၊ ဒွိန္နံ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတာနံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝေါဒါနဝိဘာဝနာမုခေန ယာ နိဒ္ဓါရဏာ ကတာ၊ အယံ ဝုတ္တပ္ပကာရာ နန္ဒိယာဝဋ္ဋဿ နယဿ ဘူမီတိပိ နီဟရိတွာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနဝသေန ဟိ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယတော သီဟဝိက္ကီဠိတနယဿ သမ္ဘဝေါ၊ သီဟဝိက္ကီဠိတနယတော စ တိပုက္ခလနယဿ သမ္ဘဝေါ ဟောတိ။ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဝသေန ပန သီဟဝိက္ကီဠိတနယတော တိပုက္ခလနယဿ သမ္ဘဝေါ၊ တိပုက္ခလနယတော စ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယဿ သမ္ဘဝေါ ဟောတိ။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အန္တေ ‘တဏှာ စ အဝိဇ္ဇာ စာ’တိအာဒိနာ သမထဿ နယဿ ဘူမိ ဒဿိတာ။ တေနေဝ ဟိ ‘စတ္တာရိ ဟုတွာ တီဏိ ဘဝန္တိ၊ တီဏိ ဟုတွာ ဒွေ ဘဝန္တီ’တိ ဝုတ္တ’’န္တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၈၈)။

‘‘ကသ္မာ ပန အယံ ဝုတ္တပ္ပကာရာယ နိဒ္ဓါရဏာယ တိပုက္ခလဿ စ နယဿ၊ အင်္ကုသဿ စ နယဿ ဘူမိဘာဝေါ ဝိညာယတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘တေနာဟာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေန ယထာဝုတ္တဿ နိဒ္ဓါရဏာယ ဘူမိဘာဝေန အာစရိယော ‘‘ယော အကုသလေ…ပေ… ဒိသာလောစနေနာတိ စာ’’တိ ယံ ဝစနံ အာဟ၊ တေန ဝစနေန ဝုတ္တပ္ပကာရာယ နိဒ္ဓါရဏာယ တိပုက္ခလ…ပေ… ယဿ ဘူမိဘာဝေါ ဝိညာယတီတိ အတ္ထော။

‘‘ဧတ္တာဝတာ နယသမုဋ္ဌာနံ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတိ၊ အညံ နတ္ထီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘နိယုတ္တံ နယသမုဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယေန ယေန နယသမုဋ္ဌာနေန သံကိလေသပက္ခေ ဝါ အကုသလာ ဓမ္မာ နိဒ္ဓါရိတာ ၊ ဝေါဒါနပက္ခေ ဝါ ကုသလာ ဓမ္မာ နိဒ္ဓါရိတာ၊ တံ တံ နယသမုဋ္ဌာနံ နိယုတ္တံ ယထာရဟံ နိဒ္ဓါရေတွာ ယုဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။

နယက္ကမေန ပန သင်္ခေပတော ဒဿယိဿာမိ – ဒွေ ပုဂ္ဂလာ၊ တယော ပုဂ္ဂလာ၊ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာတိ ပုဂ္ဂလာ တိကောဋ္ဌာသာ ဘဝန္တိ၊ စတုဒိသာ၊ ဆဒိသာ၊ အဋ္ဌဒိသာတိ ဒိသာပိ တိကောဋ္ဌာသာ ဘဝန္တိ။ တတ္ထ ဒွေ ပုဂ္ဂလာတိ တဏှာစရိတော ပုဂ္ဂလော၊ ဒိဋ္ဌိစရိတော ပုဂ္ဂလောတိ ဒွေ ပုဂ္ဂလာ ဘဝန္တိ။ တယော ပုဂ္ဂလာတိ ဥဂ္ဃဋိတညုပုဂ္ဂလော၊ ဝိပဉ္စိတညုပုဂ္ဂလော၊ နေယျပုဂ္ဂလောတိ တယော ပုဂ္ဂလာ ဘဝန္တိ။ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာတိ ဒုက္ခာပဋိပဒါဒန္ဓာဘိညာဒိဘေဒေန ဘိန္နာ မုဒိန္ဒြိယော တဏှာစရိတော ပုဂ္ဂလော၊ မုဒိန္ဒြိယော ဒိဋ္ဌိစရိတော ပုဂ္ဂလော၊ တိက္ခိန္ဒြိယော တဏှာစရိတော ပုဂ္ဂလော၊ တိက္ခိန္ဒြိယော ဒိဋ္ဌိစရိတော ပုဂ္ဂလောတိ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ ဘဝန္တိ။ စတုဒိသာတိ သံကိလေသပက္ခေ ဒွေ ဒွေ ဒိသာ၊ ဝေါဒါနပက္ခေ ဒွေ ဒွေ ဒိသာတိ စတုဒိသာ ဘဝန္တိ။ ဆဒိသာတိ သံကိလေသပက္ခေ တိဿော တိဿော ဒိသာ၊ ဝေါဒါနပက္ခေ တိဿော တိဿော ဒိသာတိ ဆဒိသာ ဘဝန္တိ။ အဋ္ဌဒိသာတိ သံကိလေသပက္ခေ စတဿော စတဿော ဒိသာ၊ ဝေါဒါနပက္ခေ စတဿော စတဿော ဒိသာတိ အဋ္ဌဒိသာ ဘဝန္တိ။ တေသု ဒွေ ဒွေ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတေ ပုဂ္ဂလေ၊ စတုဒိသာ စ နိဿာယ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။ တယော ဥဂ္ဃဋိတညုဝိပဉ္စိတညုနေယျပုဂ္ဂလေ စ ဆဒိသာ စ နိဿာယ တိပုက္ခလနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။ ဒုက္ခာပဋိပဒါဒန္ဓာဘိညာဒိဘေဒေန ဘိန္နေ စတ္တာရော မုဒိန္ဒြိယတဏှာစရိတတိက္ခိန္ဒြိယတဏှာစရိတမုဒိန္ဒြိယဒိဋ္ဌိစရိတတိက္ခိန္ဒြိယဒိဋ္ဌိစရိတေ ပုဂ္ဂလေ စ အဋ္ဌဒိသာ စ နိဿာယ သီဟဝိက္ကီဠိတနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ ။ ဧကေကသ္မိံ နယသမုဋ္ဌာနေ ဝိဘဇိတေ ဒိသာလောစနအင်္ကုသနယသမုဋ္ဌာနာနိပိ ဝိဘဇိတာနိ ဘဝန္တိ။

‘‘ကထံ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတီ’’တိ စေ ဝဒေယျ? ‘‘တဏှာ စ အဝိဇ္ဇာ စ အဟိရိကဉ္စ အနောတ္တပ္ပဉ္စ အဿတိ စ အသမ္ပဇညဉ္စ အယောနိသောမနသိကာရော စ ကောသဇ္ဇဉ္စ ဒေါဝစဿဉ္စ အဟံကာရော စ မမံကာရော စ အဿဒ္ဓါ စ ပမာဒေါ စ အသဒ္ဓမ္မဿဝနဉ္စ အသံဝရော စ အဘိဇ္ဈာ စ ဗျာပါဒေါ စ နီဝရဏဉ္စ သံယောဇနဉ္စ ကောဓော စ ဥပနာဟော စ မက္ခော စ ပဠာသော စ ဣဿာ စ မစ္ဆေရဉ္စ မာယာ စ သာဌေယျဉ္စ သဿတဒိဋ္ဌိ စ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ စာ’’တိ (နေတ္တိ။ ၈၈) ဒုကဒုကဝသေန ဒေသိတော အယံ ဒိသာဘူတော အကုသလဓမ္မသမူဟော ဒွိန္နံ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတာနံ ပုဂ္ဂလာနံ သံကိလေသော ဟောတီတိ သံကိလေသပက္ခေ သံကိလေသသာမညဘာဝေန ယောဇေတွာ ‘‘ဣမေသု ပန္နရသသု ဒုကဒုကဝသေန ဒေသိတေသု ဒိသာဘူတေသု အကုသလဓမ္မေသု ကတမော အကုသလဓမ္မော ကတမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒိသာ’’တိ မနသာဝ ဒိသာဓမ္မဘာဝေန ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ အယံ ပဌမော ပဌမော အကုသလဓမ္မော တဏှာစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ သံကိလေသပက္ခေ ပဌမာ ဒိသာ နာမ၊ အယံ အယံ ဒုတိယော ဒုတိယော အကုသလဓမ္မော ဒိဋ္ဌိစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ သံကိလေသပက္ခေ ဒုတိယာ ဒိသာ နာမာ’’တိ ဝိသုံ ဝိသုံ ယောဇေတွာ သမုဒယသစ္စဒုက္ခသစ္စာနိ ယထာရဟံ နီဟရိတွာ ဝိဘဇိတဗ္ဗဓမ္မသဘာဝေါ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတော၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ၊ တဿ ဩလောကနာ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတာ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ ဒိသာလောစနနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ၊ တထာ ဩလောကေတွာ ဒိသာဝိသေသဘူတဿ ဓမ္မဝိသေသဿ ပုဂ္ဂလာနံ နယနဉ္စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန နယတိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ အင်္ကုသနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။

‘‘သမထော စ ဝိပဿနာ စ၊ ဟိရီ စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ၊ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ၊ ယောနိသောမနသိကာရော စ ဝီရိယာရမ္ဘော စ၊ သောဝစဿဉ္စ ဓမ္မေ ဉာဏဉ္စ အနွယေ ဉာဏဉ္စ၊ ခယေ ဉာဏဉ္စ အနုပ္ပာဒေ ဉာဏဉ္စ၊ သဒ္ဓါ စ အပ္ပမာဒေါ စ၊ သဒ္ဓမ္မဿဝနဉ္စ သံဝရော စ၊ အနဘိဇ္ဈာ စ အဗျာပါဒေါ စ၊ ရာဂဝိရာဂါ စ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ စ ပညာဝိမုတ္တိ၊ အဘိသမယော စ အပ္ပိစ္ဆတာ စ၊ သန္တုဋ္ဌိ စ အက္ကောဓော စ၊ အနုပနာဟော စ အမက္ခော စ၊ အပဠာသော စ ဣဿာပဟာနဉ္စ မစ္ဆရိယပ္ပဟာနဉ္စ ဝိဇ္ဇာ စ၊ ဝိမုတ္တိ စ သင်္ခတာရမ္မဏော စ ဝိမောက္ခော၊ အသင်္ခတာရမ္မဏော စ ဝိမောက္ခော၊ သဥပါဒိသေသာ စ နိဗ္ဗာနဓာတု၊ အနုပါဒိသေသာ စ နိဗ္ဗာနဓာတူ’’တိ (နေတ္တိ။ ၈၈) တိကဒုကဝသေန ဒေသိတံ ဣဒံ ဒိသာဘူတံ ကုသလသမူဟဓမ္မဇာတံ ဒွိန္နံ တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတာနံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝေါဒါနံ ဟောတီတိ ဝေါဒါနပက္ခေ ဝေါဒါနသာမညဘာဝေန ယောဇေတွာ ‘‘ဣမေသု ဧကူနဝီသတိယာ ဒုကဒုကဝသေန ဝါ ဒေသိတေသု ဒိသာဘူတေသု ဓမ္မေသု ကတမော ကတမော ကုသလဓမ္မော ကတမဿ ကတမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒိသာ’’တိ မနသာဝ ဒိသာဓမ္မဘာဝေန ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ ပဌမော ပဌမော ကုသလဓမ္မော တဏှာစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝေါဒါနပက္ခေ ပဌမာ ဒိသာ နာမ၊ အယံ ဒုတိယော ဒုတိယော ကုသလဓမ္မော ဒိဋ္ဌိစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝေါဒါနပက္ခေ ဒုတိယာ ဒိသာ နာမာ’’တိ ဝိသုံ ဝိသုံ ယောဇေတွာ မဂ္ဂသစ္စနိရောဓသစ္စာနိ ယထာရဟံ နီဟရိတွာ ဝိဘဇိတဗ္ဗဓမ္မဘာဝေါ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတော၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ၊ တဿ ဩလောကနာ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတာ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ ဒိသာလောစနနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ၊ တထာ ဩလောကေတွာ ဒိသာဝိသေသဘူတဿ ဓမ္မဝိသေသဿ ပုဂ္ဂလာနံ နယနဉ္စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန နယတိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ အင်္ကုသနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။

‘‘ကထံ တိပုက္ခလနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတီ’’တိ စေ ပုစ္ဆေယျ၊ ‘‘တီဏိ အကုသလမူလာနိ – လောဘော အကုသလမူလံ၊ ဒေါသော အကုသလမူလံ၊ မောဟော အကုသလမူလံ။ တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ – ကာယဒုစ္စရိတံ ၊ ဝစီဒုစ္စရိတံ၊ မနောဒုစ္စရိတံ။ တယော အကုသလဝိတက္ကာ – ကာမဝိတက္ကော၊ ဗျာပါဒဝိတက္ကော၊ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော။ တိဿော အကုသလသညာ – ကာမသညာ၊ ဗျာပါဒသညာ၊ ဝိဟိံသာသညာ။ တိဿော ဝိပရီတသညာ – နိစ္စသညာ၊ သုခသညာ၊ အတ္တသညာ။ တိဿော ဝေဒနာ – သုခါ ဝေဒနာ၊ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ တိဿော ဒုက္ခတာ – ဒုက္ခဒုက္ခတာ၊ သင်္ခါရဒုက္ခတာ၊ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာ။ တယော အဂ္ဂီ – ရာဂဂ္ဂိ၊ ဒေါသဂ္ဂိ၊ မောဟဂ္ဂိ။ တယော သလ္လာ – ရာဂသလ္လော၊ ဒေါသသလ္လော၊ မောဟသလ္လော။ တိဿော ဇဋာ – ရာဂဇဋာ၊ ဒေါသဇဋာ၊ မောဟဇဋာ။ တိဿော အကုသလူပပရိက္ခာ – အကုသလံ ကာယကမ္မံ ၊ အကုသလံ ဝစီကမ္မံ၊ အကုသလံ မနောကမ္မံ။ တိဿော ဝိပတ္တိယော – သီလဝိပတ္တိ၊ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိ၊ အာစာရဝိပတ္တီ’’တိ (နေတ္တိ။ ၈၈) တိကဝသေန ဒေသိတော အယံ ဒိသာဘူတော အကုသလဓမ္မသမူဟော တိဏ္ဏံ ဥဂ္ဃဋိတညုဝိပဉ္စိတညုနေယျပုဂ္ဂလာနံ သံကိလေသော ဟောတီတိ သံကိလေသပက္ခေ သံကိလေသသာမညဘာဝေန ယောဇေတွာ ‘‘ဣမေသု ဒွါဒသသု တိကတိကဝသေန ဒေသိတေသု ဒိသာဘူတေသု အကုသလဓမ္မေသု ကတမော ကတမော အကုသလော ဓမ္မော ကတမဿ ကတမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒိသာ’’တိ မနသာဝ ဒိသာဓမ္မဘာဝေန ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ အယံ ပဌမော ပဌမော အကုသလဓမ္မော ဥဂ္ဃဋိတညုပုဂ္ဂလဿ သံကိလေသပက္ခေ ပဌမာ ဒိသာ နာမ။ အယံ အယံ ဒုတိယော ဒုတိယော အကုသလဓမ္မော ဝိပဉ္စိတညုပုဂ္ဂလဿ သံကိလေသပက္ခေ ဒုတိယာ ဒိသာ နာမ။ အယံ အယံ တတိယော တတိယော အကုသလဓမ္မော နေယျဿ ပုဂ္ဂလဿ သံကိလေသပက္ခေ တတိယာ ဒိသာ နာမာ’’တိ ဝိသုံ ဝိသုံ ယောဇေတွာ သမုဒယသစ္စဒုက္ခသစ္စာနိ ယထာရဟံ နီဟရိတွာ ဝိဘဇိတဗ္ဗဓမ္မသဘာဝေါ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတော။ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ တိပုက္ခလနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။ တဿ ဩလောကနာ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတာ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ ဒိသာလောစနနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ တထာ ဩလောကေတွာ ဒိသာဝိသေသဘူတဿ ဓမ္မဝိသေသဿ ပုဂ္ဂလာနံ နယနဉ္စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန နယတိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော အင်္ကုသနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။

‘‘တီဏိ ကုသလမူလာနိ – အလောဘော ကုသလမူလံ၊ အဒေါသော ကုသလမူလံ၊ အမောဟော ကုသလမူလံ။ တီဏိ သုစရိတာနိ – ကာယသုစရိတံ၊ ဝစီသုစရိတံ၊ မနောသုစရိတံ။ တယော ကုသလဝိတက္ကာ – နေက္ခမ္မဝိတက္ကော၊ အဗျာပါဒဝိတက္ကော၊ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော။ တယော သမာဓီ – သဝိတက္ကော သဝိစာရော သမာဓိ၊ အဝိတက္ကော ဝိစာရမတ္တော သမာဓိ၊ အဝိတက္ကော အဝိစာရော သမာဓိ။ တိဿော ကုသလသညာ – နေက္ခမ္မသညာ၊ အဗျာပါဒသညာ၊ အဝိဟိံသာသညာ။ တိဿော အဝိပရီတသညာ – အနိစ္စသညာ၊ ဒုက္ခသညာ၊ အနတ္တသညာ။ တိဿော ကုသလူပပရိက္ခာ – ကုသလံ ကာယကမ္မံ၊ ကုသလံ ဝစီကမ္မံ၊ ကုသလံ မနောကမ္မံ။ တီဏိ သောစေယျာနိ – ကာယသောစေယျံ၊ ဝစီသောစေယျံ၊ မနောသောစေယျံ။ တိဿော သမ္ပတ္တိယော – သီလသမ္ပတ္တိ၊ သမာဓိသမ္ပတ္တိ၊ ပညာသမ္ပတ္တိ ။ တိဿော သိက္ခာ – အဓိသီလသိက္ခာ၊ အဓိစိတ္တသိက္ခာ ၊ အဓိပညာသိက္ခာ။ တယော ခန္ဓာ – သီလက္ခန္ဓော၊ သမာဓိက္ခန္ဓော၊ ပညာက္ခန္ဓော။ တီဏိ ဝိမောက္ခမုခါနိ – သုညတံ၊ အနိမိတ္တံ၊ အပ္ပဏိဟိတ’’န္တိ (နေတ္တိ။ ၈၈) တိကတိကဝသေန ဒေသိတံ ဣဒံ ဒိသာဘူတံ ကုသလသမူဟဓမ္မဇာတံ တိဏ္ဏံ ဥဂ္ဃဋိတညုဝိပဉ္စိတညုနေယျပုဂ္ဂလာနံ ဝေါဒါနံ ဟောတီတိ ဝေါဒါနပက္ခေ ဝေါဒါနသာမညဘာဝေန ယောဇေတွာ ‘‘ဣမေသု ဒွီသု ဒွါဒသသု တိကတိကဝသေန ဒေသိတေသု ဒိသာဘူတေသု ကုသလဓမ္မေသု ကတမော ကတမော ကုသလဓမ္မော ကတမဿ ကတမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒိသာ’’တိ မနသာဝ ဒိသာဓမ္မဘာဝေန ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ အယံ ပဌမော ပဌမော ကုသလဓမ္မော ဥဂ္ဃဋိတညုပုဂ္ဂလဿ ဝေါဒါနပက္ခေ ပဌမာ ဒိသာ နာမ။ အယံ အယံ ဒုတိယော ဒုတိယော ကုသလော ဓမ္မော ဝိပဉ္စိတညုပုဂ္ဂလဿ ဝေါဒါနပက္ခေ ဒုတိယာ ဒိသာ နာမ။ အယံ အယံ တတိယော တတိယော ကုသလဓမ္မော နေယျပုဂ္ဂလဿ ဝေါဒါနပက္ခေ တတိယာ ဒိသာ နာမာ’’တိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဒိသာဘာဝေန ယောဇေတွာ မဂ္ဂသစ္စနိရောဓသစ္စာနိ ယထာရဟံ နီဟရိတွာ ဝိဘဇိတဗ္ဗဓမ္မသဘာဝေါ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတော။ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ တိပုက္ခလနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။ တဿ ဩလောကနာ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတာ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ ဒိသာလောစနနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။ တထာ ဩလောကေတွာ ဒိသာဝိသေသဘူတဿ ဓမ္မဿ ပုဂ္ဂလာနံ နယနဉ္စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန နယတိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ အင်္ကုသနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။

‘‘ကထံ သီဟဝိက္ကီဠိတနယသမုဋ္ဌာန’’န္တိ စေ ပုစ္ဆေယျ၊ ‘‘စတ္တာရော အာဟာရာ၊ စတ္တာရော ဝိပလ္လာသာ၊ စတ္တာရိ ဥပါဒါနာနိ၊ စတ္တာရော ယောဂါ၊ စတ္တာရော ဂန္ထာ၊ စတ္တာရော အာသဝါ၊ စတ္တာရော ဩဃာ၊ စတ္တာရော သလ္လာ၊ စတဿော ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော၊ စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနီ’’တိ (နေတ္တိ။ ၈၇) စတုက္ကစတုက္ကဝသေန ဒေသိတော အယံ ဒိသာဘူတော စတုက္ကော စတုက္ကော အကုသလဓမ္မော ‘‘ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယျကဿ မုဒိန္ဒြိယဿ တဏှာစရိတဿ စ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယျကဿ တိက္ခိန္ဒြိယဿ တဏှာစရိတဿ စ သုခါယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယျကဿ မုဒိန္ဒြိယဿ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ စ သုခါယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယျကဿ တိက္ခိန္ဒြိယဿ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ စာ’’တိ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သံကိလေသောတိ သံကိလေသပက္ခေ သံကိလေသသာမညဘာဝေန ယောဇေတွာ ‘‘ဣမေသု စတုက္ကစတုက္ကဝသေန ဒေသိတေသု ဒသသု စတုက္ကေသု ဓမ္မေသု ကတမော ကတမော အကုသလဓမ္မော ကတမဿ ကတမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒိသာ’’တိ မနသာဝ သံကိလေသပက္ခေ ဒိသာဓမ္မဘာဝေန ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ အယံ ပဌမော ပဌမော အကုသလဓမ္မော ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယျကဿ မုဒိန္ဒြိယဿ တဏှာစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ပဌမာ ဒိသာ နာမ။ အယံ အယံ ဒုတိယော ဒုတိယော အကုသလဓမ္မော ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယျကဿ တိက္ခိန္ဒြိယဿ တဏှာစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒုတိယာ ဒိသာ နာမ။ အယံ အယံ တတိယော တတိယော အကုသလဓမ္မော သုခါယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယျကဿ မုဒိန္ဒြိယဿ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ တတိယာ ဒိသာ နာမ။ အယံ အယံ စတုတ္ထော စတုတ္ထော အကုသလဓမ္မော သုခါယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယျကဿ တိက္ခိန္ဒြိယဿ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ စတုတ္ထာ ဒိသာ နာမာ’’တိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဒိသာဘာဝေန ယောဇေတွာ၊ သမုဒယသစ္စဒုက္ခသစ္စာနိ ယထာရဟံ နီဟရိတွာ၊ ဝိဘဇိတဗ္ဗဓမ္မသဘာဝေါ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတော။ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ သီဟဝိက္ကီဠိတနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။ တဿ ဩလောကနာ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတာ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ ဒိသာလောစနနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။ တထာ ဩလောကေတွာ ဒိသာဝိသေသဘူတဿ ဓမ္မဿ ပုဂ္ဂလာနံ နယနဉ္စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန နယတိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ အင်္ကုသနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။

‘‘စတဿော ပဋိပဒါ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ၊ စတ္တာရိ ဈာနာနိ၊ စတ္တာရော ဝိဟာရာ၊ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ၊ စတ္တာရော အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ၊ စတ္တာရိ အဓိဋ္ဌာနာနိ၊ စတဿော သမာဓိဘာဝနာ၊ စတ္တာရော သုခဘာဂိယာ ဓမ္မာ၊ စတဿော အပ္ပမာဏာ’’တိ (နေတ္တိ။ ၈၆) စတုက္ကစတုက္ကဝသေန ဒေသိတံ ဣဒံ ဒိသာဘူတံ ကုသလသမူဟဓမ္မဇာတံ ‘‘ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယျကဿ မုဒိန္ဒြိယဿ တဏှာစရိတဿ စ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယျကဿ တိက္ခိန္ဒြိယဿ တဏှာစရိတဿ စ သုခါယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယျကဿ မုဒိန္ဒြိယဿ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ သ သုခါယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယျကဿ တိက္ခိန္ဒြိယဿ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ စာ’’တိ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝေါဒါနံ ဟောတီတိ ဝေါဒါနပက္ခေ ဝေါဒါနသာမညဘာဝေန ယောဇေတွာ ‘‘ဣမေသု စတုက္ကစတုက္ကဝသေန ဒေသိတေသု ဒသသု စတုက္ကေသု ကုသလဓမ္မေသု ကတမော ကတမော ကုသလဓမ္မော ကတမဿ ကတမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒိသာ’’တိ မနသာဝ ဒိသာဓမ္မဘာဝေန ဩလောကေတွာ၊ ‘‘အယံ အယံ ပဌမော ပဌမော ကုသလဓမ္မော ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယျကဿ မုဒိန္ဒြိယဿ တဏှာစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ပဌမာ ဒိသာ နာမ။ အယံ အယံ ဒုတိယော ဒုတိယော ကုသလဓမ္မော ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယျကဿ တိက္ခိန္ဒြိယဿ တဏှာစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒုတိယာ ဒိသာ နာမ။ အယံ အယံ တတိယော တတိယော ကုသလဓမ္မော သုခါယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယျကဿ မုဒိန္ဒြိယဿ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ တတိယာ ဒိသာ နာမ။ အယံ အယံ စတုတ္ထော စတုတ္ထော ကုသလဓမ္မော သုခါယ ပဋိပဒါယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယျကဿ တိက္ခိန္ဒြိယဿ ဒိဋ္ဌိစရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ စတုတ္ထာ ဒိသာ နာမာ’’တိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဒိသာဘာဝေန ယောဇေတွာ၊ မဂ္ဂသစ္စနိရောဓသစ္စာနိ ယထာရဟံ နီဟရိတွာ၊ ဝိဘဇိတဗ္ဗဓမ္မသဘာဝေါ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတော။ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ သီဟဝိက္ကီဠိတနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။ တဿ ဩလောကနာ စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန ဒဿိတာ။ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ ဒိသာလောစနနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတိ။ တထာ ဩလောကေတွာ ဒိသာဝိသေသဿ ဓမ္မဿ ပုဂ္ဂလာနံ နယနဉ္စ ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသေန နယတိ၊ သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စ အင်္ကုသနယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတီတိ နယက္ကမေန သင်္ခေပတော နယသမုဋ္ဌာနံ ဘဝတီတိ ဝိညာတဗ္ဗန္တိ။

ဣတိ နယသမုဋ္ဌာနေ သတ္တိဗလာနုရူပါ ရစိတာ

ဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဏ္ဍိတေဟိ ပန အဋ္ဌကထာဋီကာနုသာရေန ဂမ္ဘီရတ္ထော ဝိတ္ထာရတော ဝိဘဇိတွာ ဂဟေတဗ္ဗောတိ။