📜

သာသနပဋ္ဌာနဝိဘာဝနာ

၈၉။ ‘‘တတ္ထ ကတမံ နယသမုဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိနာ အာစရိယေန သဗ္ဗထာ နယသမုဋ္ဌာနံ ဌပိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘သောဠသဟာရပဉ္စနယအဋ္ဌာရသမူလပဒေသု အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ ကထံ ဝိဘတ္တာ၊ ကုဟိံ အမှေဟိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ¶ ‘‘တတ္ထ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ ကုဟိံ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု သောဠသဟာရပဉ္စနယအဋ္ဌာရသမူလပဒေသု အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ ကေန ပဒေန အာစရိယေန ဝိဘတ္တာ၊ ကုဟိံ အမှေဟိ ဝိတ္ထာရတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ ပုစ္ဆတိ။ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ သာသနပဋ္ဌာနေ မယာ ဝိဘတ္တာ၊ တုမှေဟိ စ ဝိတ္ထာရတော သာသနပဋ္ဌာနေ ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ ဝိဘတ္တာယေဝ ဟိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ ဘဝန္တိ။ အဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၈၉) ပန –

‘‘ဧဝံ သဗ္ဗထာ နယသမုဋ္ဌာနံ ဝိဘဇိတွာ ဣဒါနိ သာသနပဋ္ဌာနံ ဝိဘဇန္တော ယသ္မာ သင်္ဂဟဝါရာဒီသု မူလပဒေဟေဝ ပဋ္ဌာနံ သင်္ဂဟေတွာ သရူပတော န ဒဿိတံ၊ တသ္မာ ယထာ မူလပဒေဟိ ပဋ္ဌာနံ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ပဋ္ဌာနတောပိ မူလပဒါနိ နိဒ္ဓါရေတဗ္ဗာနီတိ ဒဿနတ္ထံ ‘အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ ကုဟိံ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ? သာသနပဋ္ဌာနေ’တိ အာဟာ’’တိ –

ဝုတ္တံ။ သာသနပဋ္ဌာနေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ အာစရိယေန ဝုတ္တာ၊ ‘‘ကတမံ တံ သာသနပဋ္ဌာန’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ သာသနပဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု အဋ္ဌာရသမူလပဒသာသနပဋ္ဌာနေသု ကတမံ တံ သာသနပဋ္ဌာနန္တိ ဣဒါနိ မယာ နိဒ္ဓါရိယမာနံ ဘဂဝတာ ဒေသိတံ ¶ သံကိလေသဘာဂိယာဒိသုတ္တံ သာသနပဋ္ဌာနံ နာမာတိ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ သာသနန္တိ ပရိယတ္တိသာသနံ။ ပဋ္ဌာနန္တိ တဿ ပရိယတ္တိသာသနဿ သံကိလေသဘာဂိယတာဒီဟိ ပကာရေဟိ ဌာနံ ပဝတ္တနံ ပဋ္ဌာနံ၊ တံဒီပနသုတ္တံ ပန ဣဓ ပဋ္ဌာနံ နာမ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိအာဒိ။ အထ ဝါ သာသနန္တိ အဓိသီလအဓိစိတ္တအဓိပညာသိက္ခတ္တယံ သာသနံ နာမ၊ တံ သိက္ခတ္တယံ ပတိဋ္ဌဟတိ ဧတေန သံကိလေသာဒိနာတိ ပဋ္ဌာနံ၊ သိက္ခတ္တယဿ သာသနဿ ပဋ္ဌာနန္တိ သာသနပဋ္ဌာနံ။ တဒါဓာရဘူတံ သုတ္တမ္ပိ ဌာနျူပစာရတော သာသနပဋ္ဌာနံ နာမ။ တံ သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တံ သရူပတော ဒဿေတုံ –

‘‘သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ၊ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ၊ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ၊ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ၊ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ၊ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ ¶ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ၊ တဏှာသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ ဒုစ္စရိတသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ တဏှာဝေါဒါနဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ ဒိဋ္ဌိဝေါဒါနဘာဂိယံ သုတ္တံ၊ ဒုစ္စရိတဝေါဒါနဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိ –

ဝုတ္တံ။ ‘‘တေသု သုတ္တေသု ယေ သံကိလေသာဒယော ဘဂဝတာ ဝုတ္တာ၊ တေသု သံကိလေသာဒီသု သံကိလေသော ကိတ္တကော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ သံကိလေသော တိဝိဓော တဏှာသံကိလေသော ဒိဋ္ဌိသံကိလေသော ဒုစ္စရိတသံကိလေသော’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု သုတ္တန္တေသု သံကိလေသာဒီသု ဓမ္မေသု။ ‘‘တိဝိဓေ တသ္မိံ သံကိလေသေ တဏှာသံကိလေသော ကတမေန ကုသလေန ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ တဏှာသံကိလေသော သမထေန ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ တိဝိဓေ တဏှာသံကိလေသာဒိကေ။ ‘‘သော သမထော ခန္ဓေသု ကတမော ခန္ဓော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘သော သမထော သမာဓိက္ခန္ဓော’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဒိဋ္ဌိသံကိလေသော ကေန ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒိဋ္ဌိသံကိလေသော ဝိပဿနာယ ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သာ ဝိပဿနာ ကတမော ခန္ဓော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘သာ ဝိပဿနာ ပညာက္ခန္ဓော’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဒုစ္စရိတသံကိလေသော ကေန ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒုစ္စရိတသံကိလေသော သုစရိတေန ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တံ သုစရိတံ ကတမော ခန္ဓော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တံ သုစရိတံ သီလက္ခန္ဓော’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တသ္မိံ သီလေ ဌိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ကိံ ဘဝတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တဿ သီလေ ပတိဋ္ဌိတဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သီလေ သုစရိတသင်္ခါတေ သီလက္ခန္ဓေ ပတိဋ္ဌိတဿ တဿ သီလဝန္တဿ ပုဂ္ဂလဿ ဘဝေသု ကာမဘဝရူပါရူပဘဝေသု အာသတ္တိ ဘဝပတ္ထနာ ယဒိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံသာယန္တိ ဧဝံ အဿ အယန္တိ ပဒစ္ဆေဒေါ။ ဧဝံ သတိ အဿ သီလေ ¶ ပတိဋ္ဌိတဿ အယံ အာသတ္တိ ဘဝပတ္ထနာ သမထဝိပဿနာဘာဝနာမယပုညကိရိယဝတ္ထု စ ဘဝတိ၊ စ-သဒ္ဒေန ဒါနမယသီလမယပုညကိရိယဝတ္ထု စ ဘဝတီတိ အတ္ထော သင်္ဂဟိတော။ တတြာတိ တေသု ကာမဘဝရူပါရူပဘဝေသု ဥပပတ္တိယာ သံဝတ္တတီတိ။

‘‘သံကိလေသာဒယော ယေဟိ သုတ္တေဟိ ဒဿိတာ၊ တာနိ သုတ္တာနိ ကိတ္တကာနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဣမာနိ စတ္တာရိ သုတ္တာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အသာဓာရဏာနိ သံကိလေသဘာဂိယသုတ္တဝါသနာဘာဂိယသုတ္တနိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ္တအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တာနိ စတ္တာရိ သုတ္တာနိ ဘဝန္တိ၊ သာဓာရဏာနိ ¶ သံကိလေသဘာဂိယဝါသနာဘာဂိယသုတ္တ၊ သံကိလေသဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ္တ၊ သံကိလေသဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တ၊ ဝါသနာဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ္တာနိ ကတာနိ မိဿိတာနိ စတ္တာရိ ဘဝန္တိ။ ဣတိ အဋ္ဌ သုတ္တာနိ ဘဝန္တိ။ တာနိယေဝ ဝုတ္တပ္ပကာရာနိ အဋ္ဌ သုတ္တာနိ ဘဝန္တိ။ သာဓာရဏာနိ ဝါသနာဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တနိဗ္ဗေဓဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တ- သံကိလေသဘာဂိယဝါသနာဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ္တသံကိလေသ- ဘာဂိယဝါသနာဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တ- သံကိလေသဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တ- ဝါသနာဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တ- သံကိလေသဘာဂိယဝါသနာဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တ- နေဝသံကိလေသဘာဂိယနဝါသနာ- ဘာဂိယနနိဗ္ဗေဓဘာဂိယနအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တာနိ ကတာနိ မိဿိတာနိ အဋ္ဌ သုတ္တာနိ ဘဝန္တီတိ သောဠသ သုတ္တာနိ ဘဝန္တိ။ တေသု သောဠသသုတ္တေသု စတ္တာရိ ဧကကာနိ သုတ္တာနိ စ စတ္တာရိ ဒုကာနိ သုတ္တာနိ စ ဒွေ တိကာနိ စ ပါဠိယံ အာဂတာနိ၊ ဒွေ ဒုကာနိ သုတ္တာနိ စ ဒွေ တိကာနိ စ ဒွေ စတုက္ကာနိ သုတ္တာနိ စ အဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၈၉) အာဂတာနိ။

‘‘ယဒိ ပဋ္ဌာနနယေန ဝုတ္တပ္ပကာရာနိ သောဠသ သုတ္တာနိယေဝ ဝိဘတ္တာနိ၊ ဧဝံ သတိ သုတ္တဂေယျာဒိနဝဝိဓံ သကလံ ပရိယတ္တိသာသနံ ပဋ္ဌာနနယေန အဝိဘတ္တံ ဘဝေယျာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဣမေဟိ သောဠသဟိ သုတ္တေဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပဋ္ဌာနနယေန ဝိဘတ္တေဟိ သောဠသဟိ ဣမေဟိ သုတ္တေဟိ နဝဝိဓံ သကလံ ပရိယတ္တိသုတ္တံ ပဋ္ဌာနနယေန ဝိဘတ္တံယေဝ ဟုတွာ ဘိန္နံ ဘဝတိ။ သံကိလေသဘာဂိယာဒိပဘေဒါယ ဂါထာယ ဂါထာ အနုမိနိတဗ္ဗာ၊ သံကိလေသဘာဂိယာဒိပဘေဒေန ဝေယျာကရဏေန ဝေယျာကရဏံ အနုမိနိတဗ္ဗံ။ သံကိလေသဘာဂိယာဒိပဘေဒေန သုတ္တေန သုတ္တံ အနုမိနိတဗ္ဗံ ဘဝတိယေဝါတိ။

၉၀။ ‘‘တေသု သောဠသသု သံကိလေသဘာဂိယာဒီသု သုတ္တေသု ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု သောဠသသု သံကိလေသဘာဂိယာဒီသု သုတ္တေသု ကတမံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမာတိ ပုစ္ဆတိ။

‘‘ကာမန္ဓာ ¶ ¶ ဇာလသဉ္ဆန္နာ၊ တဏှာဆဒနဆာဒိတာ၊

ပမတ္တဗန္ဓနာဗဒ္ဓါ၊ မစ္ဆာဝ ကုမိနာမုခေ၊

ဇရာမရဏမနွေန္တိ၊ ဝစ္ဆော ခီရပကောဝ မာတရ’’န္တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ယေ သတ္တာ ကာမန္ဓာ ကာမေန အန္ဓာ ဇာလသဉ္ဆန္နာ တဏှာဆဒနေန ဆာဒိတာ၊ ပမတ္တဗန္ဓနာယ ဗဒ္ဓါ ဗန္ဓိတဗ္ဗာ၊ တေ သတ္တေ ဇရာမရဏံ အနွေတိ၊ ယထာ တံ ကုမိနာမုခေ ယေ မစ္ဆာ ဂဟိတာ၊ တေ မစ္ဆေ ဇရာမရဏံ အနွေတိ ဣဝ၊ ဧဝံ တေ သတ္တေ ဇရာမရဏံ အနွေတိ။ ခီရပကော ဝစ္ဆော မာတရံ အနွေတိ ဣဝ၊ ဧဝံ တေ သတ္တေ ဇရာမရဏံ အနွေတီတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ အထ ဝါ ခီရပကော ဝစ္ဆော မာတရံ အနွေတိ ဣဝ၊ ကုမိနာမုခေ ဂဟိတာ မစ္ဆာ ဇရာမရဏံ အနွေန္တိ ဣဝ စ၊ ဧဝံ ယေ သတ္တာ ကာမန္ဓာ ပမတ္တဗန္ဓနာယ ဗန္ဓိတဗ္ဗာ၊ တေ သတ္တာ ဇရာမရဏံ အနွေန္တီတိ ယောဇနာ။

‘‘ဣဒံ သုတ္တံယေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ –

‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဂတိဂမနာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ၊ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော၊ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ဆန္ဒာ ဒေါသာ ဘယာ မောဟာ၊ ယော ဓမ္မံ အတိဝတ္တတိ၊

နိဟီယတိ တဿ ယသော၊ ကာဠပက္ခေဝ စန္ဒိမာ’’တိ။ –

ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တန္တိ –

ဝုတ္တံ။ ဆန္ဒာ ဆန္ဒဟေတုနာ ဒေါသာ ဒေါသဟေတုနာ ဘယာ ဘယဟေတုနာ မောဟာ မောဟဟေတုနာ ယော ရာဇာဒိကော ယော ဝိနယဓရာဒိကော ဝါ ဓမ္မံ သပ္ပုရိသဓမ္မံ အတိဝတ္တတိ အတိက္ကမိတွာ ဝတ္တတိ၊ တဿ ရာဇာဒိနော ဝါ တဿ ဝိနယဓရာဒိနော ဝါ ယသော ကိတ္တိ စ ပရိဝါရော စ ဘောဂေါ စ နိဟီယတိ။ စန္ဒိမာ ကာဠပက္ခေ ပဘာယ နိဟီယတိ ဣဝ၊ ဧဝံ နိဟီယတီတိ ယောဇနာ။

‘‘ဧတ္တကံယေဝါ’’တိ ¶ ¶ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ…ပေ… စက္ကံဝ ဝဟတော ပဒန္တိ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထော ပါကဋော။ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ ဝိဘတ္တော။

‘‘မိဒ္ဓီ ယဒါ ဟောတိ မဟဂ္ဃသော စ၊ နိဒ္ဒါယိတာ သမ္ပရိဝတ္တသာယီ၊

မဟာဝရာဟောဝ နိဝါပပုဋ္ဌော၊ ပုနပ္ပုနံ ဂဗ္ဘမုပေတိ မန္ဒော’’တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂေ ဝိသယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ နိဝါပပုဋ္ဌော မဟာဝရာဟော ဂါမသူကရော နိဒ္ဒါယိတာ သုပနသီလော သမ္ပရိဝတ္တသာယီ ဟောတိ ဣဝ၊ ဧဝံ ယော မန္ဒော သတ္တော ယဒါ မဟဂ္ဃသော ဟောတိ၊ သော မန္ဒော သတ္တော မိဒ္ဓီ ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူတော ဟုတွာ နိဒ္ဒါယိတာ မုဒုဖဿသယနေ မုဒုဟတ္ထေဟိ ပရာမသိတော သမ္ပရိဝတ္တသာယီ ပုနပ္ပုနံ ဂဗ္ဘံ ဥပေတီတိ ယောဇနာ။

‘‘အယသာဝ မလံ သမုဋ္ဌိတံ၊ တတုဋ္ဌာယ တမေဝ ခါဒတိ၊

ဧဝံ အတိဓောနစာရိနံ၊ သာနိ ကမ္မာနိ နယန္တိ ဒုဂ္ဂတိ’’န္တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ အယသာ အယတော သမုဋ္ဌိတံ ဇာတမလံ တတုဋ္ဌာယ တတော အယတော ဥဋ္ဌဟိတွာ တမေဝ အယံ ခါဒတိ ဣဝ၊ ဧဝံ အတိဓောနစာရိနံ အတိက္ကမိတွာ ဓောနစာရိပုဂ္ဂလံ သာနိ သယံ ကတာနိ အကုသလကမ္မာနိ ဒုဂ္ဂတိံ နယန္တီတိ ယောဇနာ။

‘‘စောရော ယထာ သန္ဓိမုခေ ဂဟီတော၊ သကမ္မုနာ ဟညတိ ဗဇ္ဈတေ စ၊

ဧဝံ အယံ ပေစ္စ ပဇာ ပရတ္ထ၊ သကမ္မုနာ ဟညတိ ဗဇ္ဈတေ စာ’’တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ သန္ဓိမုခေ ရာဇပုရိသာဒီဟိ ဂဟိတော စောရော သကမ္မုနာ အတ္တနာ ကတေန စောရကမ္မေန ဟညတိ စ ဗဇ္ဈတေ စ ယထာ၊ ဧဝံ အယံ ပါပကာရိနီ ပဇာ ပရတ္ထ ပရလောကေ ပေစ္စ သကမ္မုနာ သယံ ကတေန အကုသလကမ္မုနာ သတ္ထာဒီဟိ ဟညတိ စ အဒ္ဒုဗန္ဓနာဒီဟိ ဗဇ္ဈတေ စာတိ ယောဇနာ။

‘‘သုခကာမာနိ ¶ ဘူတာနိ၊ ယော ဒဏ္ဍေန ဝိဟိံသတိ၊

အတ္တနော သုခမေသာနော၊ ပေစ္စ သော န လဘတေ သုခ’’န္တိ။ –

ဣဒံ ¶ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ အတ္တနော သုခံ ဧသာနော ဧသမာနော ယော သတ္တော အညာနိ သုခကာမာနိ ဘူတာနိ ဒဏ္ဍေန ဝိဟိံသတိ၊ သော ဟိံသကော သတ္တော ပရလောကေ ပေစ္စ သုခံ န လဘတီတိ ယောဇနာ။

‘‘ဂုန္နံ စေ တရမာနာနံ၊ ဇိမှံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါ၊

သဗ္ဗာ တာ ဇိမှံ ဂစ္ဆန္တိ၊ နေတ္တေ ဇိမှံ ဂတေ သတိ။

‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု၊ ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော၊

သော စေ အဓမ္မံ စရတိ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ၊

သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ ဒုက္ခံ သေတိ၊ ရာဇာ စေ ဟောတိ အဓမ္မိကော’’တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ နဒိံ တရမာနာနံ ဂုန္နံ ပုင်္ဂဝေါ ဇိမှံ စေ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ နေတ္တေ ဇိမှံ ဂတေ သတိ သဗ္ဗာ တာ ဂါဝိယော ဇိမှံ ဂစ္ဆန္တိ ယထာ၊ ဧဝမေဝ မနုဿေသု ယော ရာဇာ သေဋ္ဌသမ္မတော၊ သော ရာဇာ အဓမ္မံ စရတိ၊ ဧဝံ ရညေ အဓမ္မံ စရန္တေ သတိ ဣတရာ ပဇာ ပဂေဝ ပဌမမေဝ အဓမ္မံ စရတိ။ ရာဇာ အဓမ္မိကော စေ ဟောတိ၊ ဧဝံ ရညေ အဓမ္မိကေ သတိ သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ ဒုက္ခံ သေတီတိ ယောဇနာ။

‘‘သုကိစ္ဆရူပါ ဝတိမေ မနုဿာ၊ ကရောန္တိ ပါပံ ဥပဓီသု ရတ္တာ၊

ဂစ္ဆန္တိ တေ ဗဟုဇနသန္နိဝါသံ၊ နိရယံ အဝီစိံ ကဋုကံ ဘယာနက’’န္တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ယေ မနုဿာ ဥပဓီသု ကာမဂုဏူပဓီသု ရတ္တာ ရာဂါဘိဘူတာ ဟုတွာ ပါပံ အကုသလကမ္မံ ကရောန္တိ၊ ဣမေ ပါပကမ္မကရာ မနုဿာ သုကိစ္ဆရူပါ ဝတ သုဋ္ဌု ကိစ္ဆာပန္နရူပါ ဝတ ဘဝန္တိ၊ တေ ပါပကမ္မကရာ မနုဿာ ကဋုကံ ဘယာနကံ ဗဟုဇနသန္နိဝါသံ နိရယံ အဝီစိံ ဂစ္ဆန္တီတိ ယောဇနာ။

‘‘ဖလံ ဝေ ကဒလိံ ဟန္တိ၊ ဖလံ ဝေဠုံ ဖလံ နဠံ၊

သက္ကာရော ကာပုရိသံ ဟန္တိ၊ ဂဗ္ဘော အဿတရိံ ယထာ’’တိ။ –

ဣဒံ ¶ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ဖလံ ကဒလိယာ ဖလံ ကဒလိံ ဝေ ဧကန္တေန ဟန္တိ ယထာ၊ ဖလံ ဝေဠုံ ဝေ ဧကန္တေန ဟန္တိ ယထာ၊ ဖလံ နဠံ ဝေ ဧကန္တေန ဟန္တိ ယထာ၊ ဂဗ္ဘော အဿတရိံ ¶ မာတရံ ဝေ ဧကန္တေန ဟန္တိ ယထာ၊ ဧဝံ သက္ကာရော ကာပုရိသံ ဝေ ဧကန္တေန ဟန္တီတိ ယောဇနာ။

‘‘ကောဓမက္ခဂရု ဘိက္ခု၊ လာဘသက္ကာရဂါရဝေါ၊

သုခေတ္တေ ပူတိဗီဇံဝ၊ သဒ္ဓမ္မေ န ဝိရူဟတီ’’တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ သုခေတ္တေ သုန္ဒရေ ခေတ္တေပိ ခိတ္တံ ပူတိဗီဇံ န ရုဟတိ ဣဝ၊ ဧဝံ ယော ဘိက္ခု လာဘသက္ကာရဂါရဝေါ ကောဓံ ကုဇ္ဈနလက္ခဏံ ကောဓံ၊ မက္ခံ ပရဂုဏသီလမက္ခနလက္ခဏံ မက္ခဉ္စ ဂရုံ ကတွာ စရတိ၊ သော စရန္တော ဘိက္ခု သဒ္ဓမ္မသ္မိံ န ရုဟတီတိ ယောဇနာ။

၉၁။ ‘‘ဣဓာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ပဒုဋ္ဌစိတ္တံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ…ပေ… ဣတိ မေ သုတ’’န္တိ ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ဘိက္ခဝေ ဣဓ သာသနေ၊ လောကေ ဝါ အဟံ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ပဒုဋ္ဌစိတ္တံ မမ စေတသာ တဿ စေတော စိတ္တံ ပရိစ္စ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ ဧဝံ ပဇာနာမိ။ ‘‘ကထံ ပဇာနာမီ’’တိ စေ ပုစ္ဆေယျ၊ ယဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော၊ ယဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရုဠှော အယံ ပုဂ္ဂလော ယထာ ယာယ ဒုပ္ပဋိပဒါယ ယေန ဒုမ္မဂ္ဂေန ဣရိယတိ ပဝတ္တတိ၊ တာယ ဒုပ္ပဋိပဒါယ တေန ဒုမ္မဂ္ဂေန ဣမမှိ ဣမသ္မိံ သမယေ ဒုပ္ပဋိပဇ္ဇနကာလေ အယံ ဒုပ္ပဋိပန္နံ ပဋိပန္နော ဒုမ္မဂ္ဂသမာရုဠှော ပုဂ္ဂလော စေ ကာလံ ကရေယျ၊ ဧဝံ သတိ အာဘတံ ဝတ္ထု နိက္ခိတ္တံ ယထာ၊ ဧဝံ နိရယေ နိက္ခိတ္တော။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဘိက္ခဝေ အဿ ပုဂ္ဂလဿ စိတ္တံ ပဒုဋ္ဌံ ပဒေါသိတံ ဟိ ယသ္မာ ဟောတိ၊ တသ္မာ နိက္ခိတ္တော။ ဧဝံ ဣဓ သာသနေ၊ လောကေ ဝါ စေတောပဒေါသဟေတု စ ပန ဧကစ္စေ သတ္တာ ပုဂ္ဂလာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ ဥပပဇ္ဇန္တီတိ ပဇာနာမီတိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထ တသ္မိံ သုတ္တေ ဧတံ ‘‘ပဒုဋ္ဌစိတ္တံ ဉတွာန…ပေ… နိရယံ သော ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ ဂါထာဝစနံ ဣတိ ဧဝံ ဝုစ္စတိ။

သတ္ထာ ဣဓ သာသနေ၊ လောကေ ဝါ ပဒုဋ္ဌစိတ္တံ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဉတွာန ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဧတမတ္ထံ ဗျာကာသိ။ ဣမမှိ ဣမသ္မိံ သမယေ အယံ ပုဂ္ဂလော စေ ကာလံ ကယိရာထ၊ ဧဝံ သတိ ပဒုဋ္ဌစိတ္တသမင်္ဂီ ဟိ နိရယသ္မိံ ဥပပဇ္ဇေယျ၊ ပုဂ္ဂလဿ စိတ္တံ ပဒူသိတံ ဟိ ယသ္မာ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဥပပဇ္ဇေယျ၊ စေတောပဒေါသဟေတု ¶ သတ္တာ ဒုဂ္ဂတိံ ဂစ္ဆန္တိ အာဘတံ ဝတ္ထုံ နိက္ခိပေယျ ယထာ၊ ဧဝမေဝံ ¶ တထာဝိဓော ဒုပ္ပညော သော ပဒေါသစိတ္တော ပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတီတိ အယမ္ပိ အတ္ထော ဘဂဝတာ ဝုတ္တော၊ ဣတိ မေ မယာ သုတန္တိ ယောဇနာ။

‘‘သစေ ဘာယထ ဒုက္ခဿ၊ သစေ ဝေါ ဒုက္ခမပ္ပိယံ၊

မာကတ္ထ ပါပကံ ကမ္မံ၊ အာဝိ ဝါ ယဒိ ဝါ ရဟော။

‘‘သစေ စ ပါပကံ ကမ္မံ၊ ကရိဿထ ကရောထ ဝါ၊

န ဝေါ ဒုက္ခာ ပမုတျတ္ထိ၊ ဥပေစ္စပိ ပလာယတ’’န္တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ သပ္ပုရိသာ တုမှေ ဒုက္ခဿ ဇာတိဒုက္ခဇရာဒုက္ခဗျာဓိဒုက္ခမရဏဒုက္ခအပါယဒုက္ခ- အတီတဝဋ္ဋမူလကဒုက္ခအနာဂတဝဋ္ဋမူလကဒုက္ခပစ္စုပ္ပန္နာဟာရမူလကဒုက္ခာတိ အဋ္ဌဝိဓဿ ဒုက္ခဿ သစေ ဘာယထ၊ ဝေါ တုမှေဟိ ဒုက္ခံ တထာ အဋ္ဌဝိဓံ ဒုက္ခံ သစေ အပ္ပိယံ၊ ဧဝံ သတိ အာဝိ ဝါ ယဒိ ရဟော ဝါ ပါပကံ ကမ္မံ မာကတ္ထ မာ အကတ္ထ။ သပ္ပုရိသာ တုမှေ အာဝိ ဝါ ယဒိ ရဟော ဝါ ပါပကံ ကမ္မံ သစေ ကရိဿထ ဝါ သစေ ကရောထ ဝါ၊ ဧဝံ သတိ ဥပေစ္စပိ သဉ္စိစ္စာပိ ပလာယတံ ပလာယန္တာနံ ဝေါ တုမှာကံ ဒုက္ခာ အဋ္ဌဝိဓာ ဒုက္ခတော ပမုတ္တိ မုစ္စနံ နတ္ထေဝါတိ ယောဇနာ။

‘‘အဓမ္မေန ဓနံ လဒ္ဓါ၊ မုသာဝါဒေန စူဘယံ၊

မမေတိ ဗာလာ မညန္တိ၊ တံ ကထံ နု ဘဝိဿတိ။

‘‘အန္တရာယာ သု ဘဝိဿန္တိ၊ သမ္ဘတဿ ဝိနဿတိ၊

မတာ သဂ္ဂံ န ဂစ္ဆန္တိ၊ နနု ဧတ္တာဝတာ ဟတာ’’တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ယေ ဗာလာ အဓမ္မေန စ မုသာဝါဒေန စ ဓနံ သဝိညာဏာဝိညာဏံ သဗ္ဗံ လဘိတဗ္ဗံ ဓနံ လဒ္ဓါ ဥဘယံ ဓနံ ‘‘မမ ဓန’’န္တိ မညန္တိ၊ တေသံ ဗာလာနံ တံ ဥဘယံ ဓနံ ကထံ ကေန နု ပကာရေန ဘဝိဿတိ၊ အဓမ္မေန သမ္ဘတတ္တာ စိရဋ္ဌိတိကံ န ဟောတိ။ အန္တရာယာ ရာဇန္တရာယာဒယော အန္တရာယာ တေသံ ဗာလာနံ ဘဝိဿန္တိ။ ယေန အဓမ္မဝေါဟာရာဒိကေန ယံ ဓနံ သမ္ဘတံ၊ အဿ အဓမ္မဝေါဟာရာဒိကဿ တံ သမ္ဘတံ ဓနံ ဝိနဿတိ။ မတာ မရန္တာ တေ ဗာလာ သဂ္ဂံ သုဂတိံ န ဂစ္ဆန္တိ။ သုဂတိ ဟိ သောဘနေဟိ ဘောဂေဟိ အဂ္ဂေါတိ ‘‘သဂ္ဂေါ’’တိ ¶ အဓိပ္ပေတာ ¶ ။ ဧတ္တာဝတာ ဧတ္တကေန ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကာနံ အတ္တဟိတာနံ ဟာယနေန တေ ဗာလာ ဟတာ ဝိနဋ္ဌာ ဘဝန္တိ နနူတိ ယောဇနာ။

‘‘ကထံ ခဏတိ အတ္တာနံ၊ ကထံ မိတ္တေဟိ ဇီရတိ၊

ကထံ ဝိဝဋ္ဋတေ ဓမ္မာ၊ ကထံ သဂ္ဂံ န ဂစ္ဆတိ’’။

‘‘လောဘာ ခဏတိ အတ္တာနံ၊ လုဒ္ဓါ မိတ္တေဟိ ဇီရတိ၊

လောဘာ ဝိဝဋ္ဋတေ ဓမ္မာ၊ လောဘာ သဂ္ဂံ န ဂစ္ဆတီ’’တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ယောဇနတ္ထော ပါကဋော။

‘‘စရန္တိ ဗာလာ ဒုမ္မေဓာ၊ အမိတ္တေနေဝ အတ္တနာ၊

ကရောန္တာ ပါပကံ ကမ္မံ၊ ယံ ဟောတိ ကဋုကပ္ဖလံ။

‘‘န တံ ကမ္မံ ကတံ သာဓု၊ ယံ ကတွာ အနုတပ္ပတိ၊

ယဿ အဿုမုခေါ ရောဒံ၊ ဝိပါကံ ပဋိသေဝတီ’’တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ဒုမ္မေဓာ နိပ္ပညာ ဗာလာ အမိတ္တေန ပါပကံ ကမ္မံ ကတံ ဣဝ၊ ဧဝံ အတ္တနာ ကဋုကပ္ဖလံ ယံ ကမ္မံ ကတံ ဟောတိ၊ တံ ပါပကံ ကတံ ကမ္မံ ကရောန္တာ စရန္တိ။ ယံ ကမ္မံ ကတွာ ကရောန္တော ပစ္ဆာ အနုတပ္ပတိ၊ တံ ကတံ ကမ္မံ န သာဓု။ ယဿ ကမ္မဿ ဝိပါကံ ရောဒံ ရုဒန္တော အဿုမုခေါ ပဋိသေဝတိ၊ တံ ကတံ ကမ္မံ န သာဓူတိ ယောဇနာ။

‘‘ဒုက္ကရံ ဒုတ္တိတိက္ခဉ္စ…ပေ… အဝီတရာဂေါ’’တိ ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ သုတ္တတ္ထော အဋ္ဌကထာယံ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တော။

‘‘အပ္ပမေယျံ ပမိနန္တော၊ ကောဓ ဝိဒွါ ဝိကပ္ပယေ၊

အပ္ပမေယျံ ပမာယိနံ၊ နိဝုတံ တံ မညေ အကိဿဝ’’န္တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ဣဓ သာသနေ အပ္ပမေယျံ အပ္ပမေယျဂုဏံ ခီဏာသဝံ ပုဂ္ဂလံ ‘‘အယံ ခီဏာသဝေါ ပုဂ္ဂလော ဧတ္တကသီလော ဧတ္တကသမာဓိ ဧတ္တကပညော’’တိ ပမိနန္တော ကော ပုထုဇ္ဇနော ¶ ဝိကပ္ပယေ။ အပ္ပမေယျံ ခီဏာသဝပုဂ္ဂလံ ပမာယိနံ ပမာယန္တံ တံ ပုထုဇ္ဇနံ အယံ နိဝုတံ အဝကုဇ္ဇပညံ အကိဿဝံ အပညန္တိ မညေ မညာမီတိ ယောဇနာ။

‘‘ပုရိသဿ ¶ ဟိ ဇာတဿ၊ ကုဌာရီ ဇာယတေ မုခေ၊

ယာယ ဆိန္ဒတိ အတ္တာနံ၊ ဗာလော ဒုဗ္ဘာသိတံ ဘဏံ။

‘‘န ဟိ သတ္ထံ သုနိသိတံ၊ ဝိသံ ဟလာဟလံ ဣဝ၊

ဧဝံ ဝိရဒ္ဓံ ပါတေတိ၊ ဝါစာ ဒုဗ္ဘာသိတာ ယထာ’’တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ဒုဗ္ဘာသိတံ အရိယူပဝါဒသင်္ခါတံ ဖရုသဝါစံ ဘဏံ ဘဏန္တော ဗာလော ဒုဋ္ဌော ပုရိသော ယာယ ကုဌာရီသဒိသိယာ ဒုဗ္ဘာသိတဝါစာယ အတ္တာနံ ဆိန္ဒတိ၊ သာ ကုဌာရီသဒိသီ ဒုဗ္ဘာသိတဝါစာ ဇာတဿ ပုရိသဿ မုခေ ဇာယတေ ဇာယတိ၊ သာ ဒုဗ္ဘာသိတဝါစာ မုခေ ဇာယတိ ဣဝ၊ ဧဝံ သုနိသိတံ သတ္ထံ မုခေ န ဇာယတိ၊ ယထာ ဟလာဟလံ ဝိသံ မုခေ န ဇာယတိ၊ ဒုဗ္ဘာသိတာ ဝါစာ အပါယေသု ဝိရဒ္ဓံ ပုဂ္ဂလံ ပါတေတိ ယထာ၊ ဧဝံ သုနိသိတံ သတ္ထံ အပါယေသု န ပါတေတိ၊ ဟလာဟလံ ဝိသံ အပါယေသု န ပါတေတီတိ ယောဇနာ။

၉၂။

‘‘ယော နိန္ဒိယံ ပသံသတိ၊ တံ ဝါ နိန္ဒတိ ယော ပသံသိယော၊

ဝိစိနာတိ မုခေန သော ကလိံ၊ ကလိနာ တေန သုခံ န ဝိန္ဒတိ။

‘‘အပ္ပမတ္တော အယံ ကလိ၊ ယော အက္ခေသု ဓနပရာဇယော၊

သဗ္ဗဿာပိ သဟာပိ အတ္တနာ၊ အယမေဝ မဟန္တတရော ကလိ၊

ယော သုဂတေသု မနံ ပဒေါသယေ။

‘‘သတံ သဟဿာနံ နိရဗ္ဗုဒါနံ၊ ဆတ္တိံသတီ ပဉ္စ စ အဗ္ဗုဒါနိ၊

ယမရိယဂရဟီ နိရယံ ဥပေတိ၊ ဝါစံ မနဉ္စ ပဏိဓာယ ပါပက’’န္တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ယော ပုဂ္ဂလော နိန္ဒိယံ ဒုစ္စရံ ဒုဿီလံ ပုဂ္ဂလံ ပသံသတိ၊ သော ပသံသကော ပုဂ္ဂလော မုခေန ကလိံ ဝိစိနာတိ ဥပစိနာတိ၊ တေန ကလိနာ သုခံ န ဝိန္ဒတိ။ ယော သုစာရီ သီလဝါ ပုဂ္ဂလော ပသံသိယော ဟောတိ၊ တံ ဝါ သုစာရိံ ဝါ သီလဝန္တံ ပုဂ္ဂလံ ¶ ယော ပုဂ္ဂလော ¶ နိန္ဒတိ၊ သော နိန္ဒန္တော ပုဂ္ဂလော မုခေန ကလိံ ဝိစိနာတိ ဥပစိနာတိ၊ တေန ကလိနာ သုခံ န ဝိန္ဒတိ။

အတ္တနာ သဟာပိ သဗ္ဗဿ ဓနဿ ဝသေနပိ အက္ခေသု ယော ဓနပရာဇယော ဘဝတိ၊ အယံ ကလိ အယံ ဓနပရာဇယော အပ္ပမတ္တော ဟောတိ။ ယော ပုဂ္ဂလော သုဂတေသု မနံ ပဒေါသယေ၊ တဿ ပုဂ္ဂလဿ ယော ကလိ ဘဝတိ၊ အယမေဝ ကလိ မဟန္တတရော ဟောတိ။

ကသ္မာ? ဝါစဉ္စ မနဉ္စ ပဏိဓာယ အရိယဂရဟီ ပုဂ္ဂလော ယံ ကာလံ ပါပကံ နိရယံ ဥပေတိ၊ သော ကာလော ‘‘သတံ သဟဿာနံ နိရဗ္ဗုဒါနဉ္စ ဆတ္တိံသ နိရဗ္ဗုဒါနိ စ ပဉ္စ အဗ္ဗုဒါနိ စ ယသ္မိံ ကာလေ ဂဏီယန္တီ’’တိ တေန ကာလေန သမော ဟောတိ၊ တသ္မာ မဟန္တတရော ဟောတီတိ ယောဇနာ။

‘‘ယော လောဘဂုဏေ အနုယုတ္တော…ပေ…

ဂစ္ဆသိ ခေါ ပပတံ စိရရတ္တ’’န္တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ယော ပုဂ္ဂလော လောဘဂုဏေ အနုယုတ္တော အနု ပုနပ္ပုနံ ယုတ္တော ဟောတိ၊ သော ပုဂ္ဂလော အညေ ပုဂ္ဂလေ ဝစသာ ပရိဘာသတိ၊ အဿဒ္ဓါ ကဒရိယော အဝဒညူ ဗုဒ္ဓါနံ ဩဝါဒညူ န ဟောတိ၊ မစ္ဆရီ ပေသုဏိယံ ပေသုဏိယသ္မိံ အနုယုတ္တော ဟောတိ။

မုခဒုဂ္ဂ မုခဝိသမ ဝိဘူတ ဝိဂတဘူတ အနရိယ ဘူနဟု ဗုဒ္ဓိဝိနာသက ပါပက ဒုက္ကဋကာရိ ပုရိသန္တ ပုရိသလာမက ကလိ အလက္ခိ အဝဇာတပုတ္တ တွံ နေရယိကော အသိ။ ဣဓ ဣဒါနိ ဗဟုဘာဏီ မာ ဟောဟိ။

အဟိတာယ ရဇံ အတ္တနိ မာ အာကိရသိ မာ ပက္ခိပသိ။ ကိဗ္ဗိသကာရိ တွံ သန္တေ ခီဏာသဝေ ပုဂ္ဂလေ ဂရဟသိ၊ ဗဟူနိ ဒုစ္စရိတာနိ ကမ္မာနိ စရသိ၊ စရိတွာ တွံ စိရရတ္တံ ရစနဝိရဟိတံ ပပတံ နရကံ နိရယံ ဂစ္ဆသိ ခေါ ဧကံသေနာတိ ယောဇနာ။

နာနာဝိဓံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု သောဠသသု သံကိလေသဘာဂိယာဒီသု သုတ္တေသု ကတမံ သုတ္တံ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမာတိ ¶ ပုစ္ဆတိ။ ‘‘မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ…ပေ… ဆာယာဝ အနပါယိနီ’’တိ ဣဒံ ဝါသနာဘာဂေ ပုညဘာဂေ ဝိသယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ အတ္ထော ပါကဋော။

၉၃။ ‘‘မဟာနာမော ¶ သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ…ပေ… အပါပိကာ ကာလင်္ကိရိယာ’’တိ ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ ဝါသနာဘာဂေ ပုညဘာဂေ ဝိသယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ အတ္ထော ပါကဋော။

‘‘သုခကာမာနိ ဘူတာနိ၊ ယော ဒဏ္ဍေန န ဟိံသတိ၊

အတ္တနော သုခမေသာနော၊ ပေစ္စ သော လဘတေ သုခ’’န္တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ အတ္ထော ပါကဋော။

‘‘ဂုန္နံ စေ တရမာနာနံ…ပေ… ရာဇာ စေ ဟောတိ ဓမ္မိကော’’တိ ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ အတ္ထော ပါကဋော။

၉၄။ ‘‘ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ဧဝံ ပဇာနာတီ’’တိ ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ ဝါသနာ…ပေ… သုတ္တံ နာမ။ အတ္ထော ပါကဋော။

‘‘ကသ္မာ ဘဂဝါ ဇနပဒစာရိကံ စရတီ’’တိ ပုစ္ဆေယျ၊ သတ္တဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော ဇနပဒစာရိကံ စရန္တိ။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ဒေသန္တရဂတာနံ ဝေနေယျာနံ ဝိနယနတ္ထံ၊ တတြ ဌိတာနံ ဥဿုက္ကသမုပ္ပာဒနတ္ထံ၊ သာဝကာနံ ဧကသ္မိံ ဌာနေ နိဗဒ္ဓဝါသနိဝါရဏတ္ထံ၊ အတ္တနော စ တတ္ထ နိဗဒ္ဓဝါသေ အနာသင်္ဂဒဿနတ္ထံ၊ သမ္ဗုဒ္ဓဝသိတဋ္ဌာနတာယ ဒေသာနံ စေတိယဘာဝသမ္ပာဒနတ္ထံ၊ ဗဟူနံ သတ္တာနံ ဒဿနူပသင်္ကမနာဒီဟိ ပုညောဃပ္ပသဝနတ္ထံ၊ အဝုဋ္ဌိအာဒိဥပဒ္ဒဝူပသမနတ္ထဉ္စာတိ ဣမေဟိ သတ္တဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော ဇနပဒစာရိကံ စရန္တီတိ ဇနပဒစရဏကာရဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

‘‘ဧကပုပ္ဖံ စဇိတွာန၊ သဟဿံ ကပ္ပကောဋိယော၊

ဒေဝေ စေဝ မနုဿေ စ၊ သေသေန ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ သဟဿံ ကပ္ပကောဋိယောတိ သဟဿံ အတ္တဘာဝတော ကောဋိယော။

‘‘အဿတ္ထေ ¶ ဟရိတောဘာသေ၊ သံဝိရူဠှမှိ ပါဒပေ၊

ဧကံ ဗုဒ္ဓဂတံ သညံ၊ အလဘိံဟံ ပတိဿတော။

‘‘အဇ္ဇ တိံသံ တတော ကပ္ပာ၊ နာဘိဇာနာမိ ဒုဂ္ဂတိံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ သစ္ဆိကတာ၊ တဿာ သညာယ ဝါသနာ’’တိ။ –

ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ဟရိတောဘာသေတိ ဟရိတဩဘာသေ။ အလဘိံဟန္တိ အဟံ အလဘိံ။

‘‘ပိဏ္ဍာယ ¶ ကောသလံ ပုရံ…ပေ… ဝိပါကော ဟောတိ အစိန္တိယော’’တိ ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော အနုကမ္ပကော တဏှာနိဃာတကော မုနိ သမ္ဗုဒ္ဓါ ပုရေဘတ္တံ ပိဏ္ဍာယ ပိဏ္ဍံ ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ ကောသလံ ပုရံ ပါဝိသိ။

ယဿ ပုရိသဿ ဟတ္ထေ သဗ္ဗပုပ္ဖေဟိ အလင်္ကတော ဝဋံသကော ပုပ္ဖဝဋံသကောဝ အတ္ထိ၊ သော အယံ ပုရိသော ရာဇမဂ္ဂေန ကောသလပုရံ ပဝိသန္တံ ဘိက္ခုသင်္ဃပုရက္ခတံ ဒေဝမာနုသပူဇိတံ သမ္ဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသ၊ ဒိသွာ ဟဋ္ဌော စိတ္တံ ပသာဒေသိ၊ ပသာဒေတွာ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပသင်္ကမိ။

ဥပသင်္ကမိတွာ သော အယံ ပသန္နော ဟုတွာ သုရဘိံ ဝဏ္ဏဝန္တံ မနောရမံ တံ ဝဋံသကံ သမ္ဗုဒ္ဓဿ သေဟိ ပါဏီဘိ ဥပနာမေသိ။

တတော ဗုဒ္ဓဿ လပနန္တရာ လပနဿ ဝဒနဿ အန္တရာ အဂ္ဂိသိခါ ဝဏ္ဏာ သဟဿရံသိ ဩက္ကာ ပဘာ နိက္ခမိ၊ အဗ္ဘာ ဝိဇ္ဇု နိက္ခမတိ ဣဝ၊ ဧဝံ အာနနာ သဟဿရံသိ နိက္ခမိတွာ အာဒိစ္စဗန္ဓုနော သီသေ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကရိတွာန ပရိဝဋ္ဋေတွာ မုဒ္ဓနိ အန္တရဓာယထ။

အာနန္ဒော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ ဣဒံ ပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ စီဝရံ ဧကံသံ ကရိတွာ ဧတံ အဗြဝိ – ‘‘မဟာမုနိ၊ သိတကမ္မဿ ဟေတု ကော? တံ ဟေတုံ ဗျာကရောဟိ၊ ဓမ္မာလောကော ဘဝိဿတီ’’တိ။

ယဿ ဘဂဝတော သဗ္ဗဓမ္မေသု ဉာဏံ သဒါ ပဝတ္တတိ၊ ကင်္ခါဝိတရဏော မုနိ သော ဘဂဝါ ကင်္ခိံ ဝေမတိကံ ¶ အာနန္ဒံ ထေရံ ဧတံ အဗြဝိ။ အာနန္ဒ၊ ယော သောပုရိသော မယိ စိတ္တံ ပသာဒယိ၊ သော ပုရိသော စတုရာသီတိကပ္ပာနိ ဒုဂ္ဂတိံ န ဂမိဿတိ၊ ဒေဝေသု ဒေဝသောဘဂ္ဂံ ဒိဗ္ဗံ ရဇ္ဇံ ပသာသိတွာ မနုဇေသု ရဋ္ဌေ သကလရဋ္ဌေ မနုဇိန္ဒော ရာဇာ ဘဝိဿတိ။ သော ပုရိသော စရိမံ ပဗ္ဗဇိတွာ၊ ဓမ္မတံ သစ္ဆိကတွာ စ ဓုတရာဂေါ ဝဋံသကော နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတိ။

တထာဂတေ ဝါ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဝါ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေ ဝါ တဿ တထာဂတဿ သာဝကေ ဝါ စိတ္တေ ပသန္နမှိ ဒက္ခိဏာ အပ္ပကာ နာမ နတ္ထိ။

ဗုဒ္ဓါ ဧဝံ ဧတ္တကာတိ အစိန္တိယာ ဘဝန္တိ။ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဗုဒ္ဓဂုဏာ ဧဝံ ဧတ္တကာတိ အစိန္တိယာ ဘဝန္တိ၊ အစိန္တိယေ ပသန္နာနံ ဝိပါကော ပုညဝိပါကော ဧဝံ ဧတ္တကောတိ အစိန္တိယော ဟောတီတိ ဧတံ အဗြဝီတိ ယောဇနာ။

၉၆။ ‘‘ဣဓာဟံ ¶ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ…ပေ… အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ ဣတိ မေ သုတ’’န္တိ ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဓ ဣမသ္မိံ သာသနေ အဟံ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ မမ စေတသာ ဧကစ္စဿ ပုဂ္ဂလဿ စေတော စိတ္တံ ပရိစ္စ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ ဧဝံ ပဇာနာမိ၊ ယထာ ယေန ပကာရေန အယံ ပုဂ္ဂလော ယဉ္စ ဒါနာဒိပဋိပဒံ ပဋိပန္နော၊ ယဉ္စ ဒဿနာဒိမဂ္ဂံ သမာရုဠှော ဟုတွာ တံ ပဋိပဒံ၊ မဂ္ဂဉ္စ ဣရိယတိ ပဝတ္တေတိ၊ ဣမမှိ ဣမသ္မိဉ္စ သမယေ အယံ ပုဂ္ဂလော စေ ကာလံ ကရေယျ၊ ဧဝံ သတိ အာဘတံ ဝတ္ထုံ နိက္ခိပတိ ယထာ၊ ဧဝံ တာယ ပဋိပဒါယ တေန မဂ္ဂေန သဂ္ဂေ အတ္တနိက္ခိတ္တော ဘဝေ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဘိက္ခဝေ၊ အဿ ပုဂ္ဂလဿ စိတ္တံ ဟိ ယသ္မာ ပသန္နံ ပသာဒိတံ၊ တသ္မာ နိက္ခိတ္တော ဘဝေ။ ဣဓ သာသနေ၊ လောကေ ဝါ ဧကစ္စေ သတ္တာ ပုဂ္ဂလာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ စေတောပသာဒဟေတု ခေါ ပန ဥပပဇ္ဇန္တီတိ ဧဝံ အဟံ ပဇာနာမီတိ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ အဝေါစ။ တတ္ထ တသ္မိံ အတ္ထေ သင်္ဂဟဝသေန ပဝတ္တံ ဧတံ ‘‘ပသန္နစိတ္တံ ဉတွာန…ပေ… သဂ္ဂံ သော ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ ဂါထာဝစနံ ဝုစ္စတိ။ အယမ္ပိ အတ္ထော ဘဂဝတာ ဝုတ္တော၊ ဣတိ မေ မယာ သုတန္တိ ယောဇနာ။

‘‘သုဝဏ္ဏစ္ဆဒနံ နာဝံ…ပေ… ဧတာဒိသံ ကတပုညာ လဘိ’’န္တိ ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ နာရိ ဒေဝဓီတာ သုဝဏ္ဏစ္ဆဒနံ သုဝဏ္ဏာလင်္ကာရေဟိ ဆာဒိတံ နာဝံ အာရုယှ တိဋ္ဌသိ၊ ပေါက္ခရဏိံ ဒေဝပေါက္ခရဏိံ ဩဂါဟသိ၊ ပဒုမံ ပါဏိနာ ဆိန္ဒသိ။

ဒေဝတေ ¶ ကေန ကမ္မေန တေ တဝ တာဒိသော ဝဏ္ဏော တာဒိသော အာနုဘာဝေါ တာဒိသီ ဇုတိ ဘဝတိ၊ ဒေဝတေ တေ တဝ ယေ ကေစိ ဘောဂါ မနသာ ဣစ္ဆိတာ ဘဝန္တိ၊ တေ ဘောဂါ စ ကေန ကမ္မေန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဒေဝတေ မေ ပုစ္ဆိတာ တွံ သံသ သံသာဟိ ဣဒံ သဗ္ဗံ ကိဿ ကမ္မဿ စ ဖလန္တိ သက္ကော ပုစ္ဆတိ။

ဒေဝရာဇေန ပုစ္ဆိတာ သာ ဒေဝဓီတာ အတ္တမနာ ဟုတွာ ပဉှံ ပုဋ္ဌာ သက္ကဿ ဗျာကာသိ။ ဒေဝရာဇာ အဒ္ဓါနံ ဒီဃမဂ္ဂံ ပဋိပန္နာ အဟံ ယသဿိနော ကဿပဿ ဘဂဝတော မနောရမံ ထူပံ အဒ္ဒဿံ၊ ဒိသွာ တတ္ထ ထူပေ စိတ္တံ ပသာဒေသိံ။ ပသန္နာဟံ သေဟိ ပါဏီဟိ ပဒုမပုပ္ဖေဟိ ပူဇေသိံ။ တဿေဝ ကမ္မဿ ဣဒံ သဗ္ဗံ ဖလံ ဝိပါကော ဘဝေ။ ကတပုညာဟံ ဧတာဒိသံ ဖလံ အလဘိန္တိ သက္ကဿ ဗျာကာသိ။ ဣတိ မေ သုတန္တိ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဝဒတီတိ ယောဇနာ။

‘‘ယထာနိဒ္ဓါရိတသုတ္တာနိယေဝ ¶ ဝါသနာဘာဂိယသုတ္တာနိ ပရိပုဏ္ဏာနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒါနကထာ သီလကထာ သဂ္ဂကထာ ပုညကထာ ပုညဝိပါကကထာတိ ဣဒံ ဝါသနာဘာဂိယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယာယ ဒေသနာယ ဒါနဉ္စ ဒါနဖလဉ္စ ဒဿိတံ၊ သာ ဒေသနာ ဒါနကထာ နာမ။ ယာယ ဒေသနာယ သီလဉ္စ သီလဖလဉ္စ ဒဿိတံ၊ သာ ဒေသနာ သီလကထာ နာမ။ ယာယ ဒေသနာယ သဂ္ဂါ စ သဂ္ဂေသု နိဗ္ဗတ္တာပကဉ္စ ကမ္မံ ဒဿိတံ၊ သာ သဂ္ဂကထာ နာမ။ ယာယ ဒေသနာယ ဒါနသီလဘာဝနာဒိဝသေန ဒသဝိဓံ ပုညကမ္မံ ဒဿိတံ၊ သာ ပုညကထာ နာမ။ ယာယ ဒေသနာယ တာဒိသဿ ပုညကမ္မဿ ဝိဝိဓော အယံ ဝိပါကော ဣမဿ ပုညဿ ဝိပါကောတိ နိယမေတွာ ဒဿိတော၊ သာ ပုညဝိပါကကထာ နာမ။

ဒသဗလဓရာနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ ဥဒ္ဒိဿကတေသု သရီရဓာတုံ အဗ္ဘန္တရေ ဌပေတွာ ပံသူဟိ ကတေသု ထူပေသု ယေ နရာ ပသန္နာ၊ တေ နရာ တတ္ထ ထူပေ ကာရံ ပုညံ ကတွာ သဂ္ဂေသု ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပမောဒန္တီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ ဝါ…ပေ… သုတ္တံ။

၉၇။ ဒေဝပုတ္တသရီရဝဏ္ဏာ ဒေဝပုတ္တသရီရသဒိသဝဏ္ဏာ သုဘဂသဏ္ဌိတိ သောဘဂ္ဂယုတ္တသဏ္ဌာနာ သဗ္ဗေ ဇနာ ဥဒကေန ပံသုံ တေမေတွာ ထူပံ ဝဍ္ဎေထ၊ သော အယံ ထူပေါ ကဿ ပုဂ္ဂလဿ ထူပေါတိ ပုစ္ဆတိ။

သုဂတ္တေ သုန္ဒရဂတ္တေ ဒေဝတေ တသ္မိံ ထူပေ ပသန္နာ ဣမေ ဒေဝမနုဇာ ကာရံ ပုညံ ကရောန္တာ ဟုတွာ ဇရာမရဏတော ¶ ပမုစ္စရေ။ သော အယံ ထူပေါ မဟေသိနော ဒသဗလဓမ္မဓာရိနော သုဂတဿ ထူပေါတိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ အာဟာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ ဝါ…ပေ… သုတ္တံ။

ယာဟံ ယာ အဟံ မဟေသိနော ထူပံ စတ္တာရိ ဥပ္ပလာနိ စ မာလဉ္စ အဘိရောပယိံ၊ တေန မယာ ကတံ တံ ပုညံ ဥဠာရံ ဝတ အာသိ အဟောသိ။ တတော ကပ္ပတော အဇ္ဇ ကပ္ပာ တိံသံ ဓရန္တိ သတ္ထုနော ထူပံ ပူဇေတွာ တတ္တကာနိ ဒုဂ္ဂတိံ န ဇာနာမိ၊ ဝိနိပါတံ န ဂစ္ဆာမီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ ဝါ…ပေ… သုတ္တံ။

အဟံ ဗာတ္တိံသလက္ခဏဓရဿ ဗာတ္တိံသလက္ခဏဓရေန သမ္ပန္နဿ ဝိဇိတဝိဇယဿ လောကနာထဿ ထူပံ အပူဇေသိံ၊ ပူဇေတွာ သတသဟဿံ ကပ္ပေ အာယုကပ္ပေ ပမုဒိတော အာသိံ။ မယာ ယံ ပုညံ ပသုတံ၊ တေန ပုညေန ဝိနိပါတံ အနာဂန္တုန အနာဂန္တွာ ဒေဝသောဘဂ္ဂံ သမ္ပတ္တိံ စ ဒေဝရဇ္ဇာနိ စ တာနိ အကာရိံ ¶ ။ အထ ဝါ ဒေဝသောဘဂ္ဂဉ္စ မယာ ကာရိတံ၊ ရဇ္ဇာနိ စ မယာ ကာရိတာနိ။

အဒန္တဒမကဿ သာသနေ ယံ စက္ခု ပညာစက္ခု ပဏိဟိတံ၊ တထာ စိတ္တံ ယံ ဝိမုတ္တစိတ္တံ ပဏိဟိတံ၊ တံ သဗ္ဗံ ပညာစက္ခု ဝိမုတ္တစိတ္တံ မေ မယာ လဒ္ဓံ၊ အဟံ ဝိဓုတလတာသင်္ခါတတဏှာ ဟုတွာ ဝိမုတ္တစိတ္တာ ဖလဝိမုတ္တစိတ္တသမ္ပန္နာ အမှီတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ ဝါ…ပေ… သုတ္တံ။

၉၈။ ဝိမုတ္တစိတ္တေ ဖလဝိမုတ္တစိတ္တသမ္ပန္နေ အခိလေ ပဉ္စစေတောခီလရဟိတေ အနာသဝေ အရဏဝိဟာရိမှိ အရဏဝိဟာရသီလေ အသင်္ဂမာနသေ အလဂ္ဂမာနသေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသ္မိံ သာမာကပတ္ထောဒနမတ္တမေဝ ဒက္ခိဏံ အဒါသိံ။

တသ္မိံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဥတ္တမံ ဓမ္မံ ပစ္စေကဗောဓိဓမ္မံ ဩကပ္ပယိံ ‘‘သော ဥတ္တမော ဓမ္မော အတ္ထီ’’တိ သဒ္ဒဟိံ။ ဧဝံ အရိယဝိဟာရေန ဝိဟာရီဟိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေဟိ မေ မမ သင်္ဂမော ကတော သိယာ ဘဝေ၊ ကုဒါသုပိ စ အဟံ အပေက္ခဝါ မာ ဘဝေယျန္တိ မာနသံ တသ္မိဉ္စ ဓမ္မေ ပဏိဓေသိံ ‘‘ဣမိနာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေန လဒ္ဓဓမ္မံ အဟမ္ပိ သစ္ဆိကရေယျ’’န္တိ စိတ္တံ ပဏိဒဟိံ။

တဿေဝ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ကတဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကတော အဟံ ဒီဃာယုကေသု အမမေသု ‘‘မမ ပရိဂ္ဂဟော’’တိ ပရိဂ္ဂဟာဘာဝေန အပရိဂ္ဂဟေသု ဝိသေသဂါမီသု အဟီနဂါမီသု ကုရူသု ဥတ္တရကုရူသု ပါဏီသု သတ္တေသု သဟဿက္ခတ္တုံ ဥပပဇ္ဇထ ဥပပဇ္ဇိံ။

တဿေဝ ¶ ကမ္မဿ ဝိပါကတော ဝိစိတြမာလာဘရဏာနုလေပီသု ယသဿီသု ပရိဝါရဝန္တေသု တိဒသော ဒေဝေါ အဟံ ဝိသိဋ္ဌကာယူပဂတော ဟုတွာ သဟဿက္ခတ္တုံ ဥပပဇ္ဇထ။

တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကတော အဟံ ဝိမုတ္တစိတ္တော အခီလော အနာသဝေါ ဟုတွာ ဟိတာဟိတာသီဟိ ကုသလာကုသလဝီတိဝတ္တေဟိ အန္တိမဒေဟဓာရိဘိ ဣမေဟိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေဟိ၊ ဗုဒ္ဓသာဝကေဟိ ဝါ မေ မမ သမာဂမော အာသိ။

‘‘သီလဝတော ယံ ဣစ္ဆိတံ၊ တံ သမိဇ္ဈတေ’’တိ ဣမံ ဝစနံ တထာဂတော ဇိနော ပစ္စက္ခံ ကတွာ အဝစ ခေါ၊ ယထာ ယထာ ယေန ယေန ပကာရေန မေ မနသာ ဝိစိန္တိတံ၊ တထာ တထာ တေန တေန ပကာရေန သမိဒ္ဓံ ဘဝတိ။ အယံ ဘဝေါ အန္တိမော ဘဝေါတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ ဝါ…ပေ… သုတ္တံ။

ဧကတိံသမှိ ¶ ကပ္ပမှိ ဇိနော အနေဇော အနန္တဒဿီ ‘‘သိခီ’’တိ ဣတိနာမကော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တဿာပိ ဘဂဝတော ရာဇာ ဘာတာ သိခိဒ္ဓေ စ သိခီ ဣတိနာမကေ ဗုဒ္ဓေ စ တဿ ဘဂဝတော ဓမ္မေ စ အဘိပ္ပသန္နော လောကဝိနာယကမှိ ပရိနိဗ္ဗုတေ သတိ ဒေဝါတိဒေဝဿ နရုတ္တမဿ မဟေသိနော ဝိပုလံ မဟန္တံ သမန္တတော ဂါဝုတိကံ ထူပံ အကာသိံ။

တသ္မိံ ထူပေ ဗလိံ ပူဇာဗလိံ အဘိဟာရီ မနုဿော ဇာတိသုမနံ ပဂ္ဂယှ ပဟဋ္ဌော ပူဇေသိ။ အဿ မနုဿဿ ဧကံ ပုပ္ဖံ ဝါတေန ပဟရိတံ ဟုတွာ ပတိတံ။ အဟံ တံ ပတိတံ ဧကံ ပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ တဿေဝ ပုပ္ဖသာမိကဿ အဒါသိံ။

သော မနုဿော ပုပ္ဖသာမိကော အဘိပ္ပသန္နစိတ္တော ဟုတွာ မံ ‘‘တွမေဝ ဧတံ ဧကံ ပုပ္ဖံ ပူဇာ’’တိ အဒါသိ။ ဒဒါသီတိ ဧတ္ထ ဒ-ကာရော အာဂမော။ အဟံ တံ ဧကံ ပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ဗုဒ္ဓံ ဗုဒ္ဓဂုဏံ ပုနပ္ပုနံ အနုဿရန္တော ယသ္မိံ ကပ္ပေ အဘိရောပယိံ၊ တတော ကပ္ပတော အဇ္ဇ ကပ္ပာ တိံသံ အဟေသုံ။ တေသု ကပ္ပေသု ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဝိနိပါတဉ္စ န ဂစ္ဆာမိ၊ ဣဒံ ဖလံ ထူပပူဇာယ ဖလန္တိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ ဝါ…ပေ… သုတ္တံ။

ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဗြဟ္မဒတ္တနာမကဿ ရာဇိနော ကပိလံ နာမ နဂရံ သုဝိဘတ္တံ ဘာဂတော သုဋ္ဌု ဝိဘတ္တံ၊ မဟာပထံ မဟာပထသမ္ပန္နံ အာကိဏ္ဏံ၊ နာနာဇာတိကေဟိ မနုဿေဟိ ပရိပုဏ္ဏံ၊ ဣဒ္ဓံ ဖီတဉ္စ အာသိ။

ပဉ္စာလာနံ ¶ တတ္ထ ပုရုတ္တမေ အဟံ ကုမ္မာသံ ဝိက္ကိဏိံ၊ သော အဟံ ယသဿိနံ ဥပရိဋ္ဌံ ဥပသမီပေ ဌိတံ အရိဋ္ဌံ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသိံ၊ ဒိသွာ ဟဋ္ဌော စိတ္တံ ပသာဒေတွာ နရုတ္တမံ အရိဋ္ဌံ မေ ဂေဟသ္မိံ ယံ ဓုဝဘတ္တံ ဝိဇ္ဇထ ဝိဇ္ဇိ၊ တေန ဓုဝဘတ္တေန နိမန္တေသိံ။

ယတော စ ယသ္မိံ ကာလေ စ ကတ္တိကော ယဿံ ပန္နရသီပုဏ္ဏော၊ သာ ပုဏ္ဏမာသီ ပန္နရသီ ဥပဋ္ဌိတာ၊ တတော စ တသ္မိံ ကာလေ စ အဟံ နဝံ ဒုဿယုဂံ ဂယှ အရိဋ္ဌဿ အရိဋ္ဌနာမကဿ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဥပနာမေသိံ။

နရုတ္တမော အနုကမ္ပကော ကာရုဏိကော တဏှာနိဃာတကော မုနိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ပသန္နစိတ္တံ မံ ဉတွာန ပဋိဂ္ဂဏှိ။

အဟံ ¶ ကလျာဏံ ဗုဒ္ဓဝဏ္ဏိတံ ကမ္မံ ကရိတွာန ဒေဝေ စ မနုဿေ စ သန္ဓာဝိတွာ တတော စုတော ဗာရာဏသိယံ နဂရေ အဍ္ဎေ ကုလသ္မိံ သေဋ္ဌိဿ ဧကပုတ္တကော ဥပ္ပဇ္ဇိံ၊ ပါဏေဟိ စ ပိယတရော အာသိံ။

တတော စ တသ္မိံ ကာလေ ဝိညုတံ ပတ္တော ဟုတွာ ဒေဝပုတ္တေန စောဒိတော အဟံ ပါသာဒါ ဩရုဟိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိံ။

သော သမ္ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ ဂေါတမော အနုကမ္ပာယ မေ ဓမ္မံ အဒေသေသိ။ ဒုက္ခံ ဒုက္ခသစ္စဉ္စ ဒုက္ခသမုပ္ပာဒံ သမုဒယသစ္စဉ္စ ဒုက္ခဿ အတိက္ကမံ နိရောဓသစ္စဉ္စ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ မဂ္ဂံ မဂ္ဂသစ္စဉ္စ ဣတိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဒေသိတာနိ၊ တဒုပ္ပာဒကံ ဓမ္မံ မုနိ ဘဂဝါ ဂေါတမော အဒေသယိ။

အဟံ တဿ ဘဂဝတော ဂေါတမဿ ဝစနံ သုတွာ သာသနေ ရတော ဟုတွာ ဝိဟရိံ၊ အဟံ ရတ္တိန္ဒိဝံ အတန္ဒိတော ဟုတွာ သမထံ ပဋိဝိဇ္ဈိံ။

အဇ္ဈတ္တဉ္စ ယေ အာသဝါ၊ ဗဟိဒ္ဓါ စ ယေ အာသဝါ မဂ္ဂေန သမုစ္ဆိန္နာ အာသုံ၊ သဗ္ဗေ တေ အာသဝါ မေ မမ ဝိဇ္ဇိံသု၊ ပုန န စ ဥပ္ပဇ္ဇရေ။

ဒုက္ခံ ‘‘ပရိယန္တကတံ ယဿ ဒုက္ခဿာ’’တိ ပရိယန္တကတံ အာသိ၊ အယံ သမုဿယော ဇာတိမရဏသံသာရော ¶ စရိမော အန္တိမော အာသိ၊ ဣဒါနိ ဣမဿ အတ္တဘာဝဿ အနန္တရံ ပုနဗ္ဘဝေါ မမ နတ္ထီတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။ ယံ နာနာဝိဓံ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ ဥဒါဟရဏဝသေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ ဣဒံ နာနာဝိဓံ သုတ္တံ ဝါသနာဘာဂေ ပုညကောဋ္ဌာသေ ဝိသယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။

နာနာဝိဓံ ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တေသု သောဠသသု သံကိလေသဘာဂိယာဒီသု သုတ္တေသု ကတမံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမာတိ ပုစ္ဆတိ။

ဥဒ္ဓံ ဗြဟ္မလောကေ အဓော ကာမာဝစရေ ဘဝေ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗေသု ဘဝေသု ဝိပ္ပမုတ္တော အရဟာ ‘‘အယံ နာမ ဓမ္မော အဟံ အသ္မီ’’တိ အနာနုပဿီ၊ ဧဝံ ဝိမုတ္တော အရဟာ အတိဏ္ဏပုဗ္ဗံ ဩဃံ အပုနဗ္ဘဝါယ ဥဒတာရိ ဥတ္တိဏ္ဏောတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂေ သေက္ခဓမ္မေ ဝိသယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။

‘‘ဧတ္တကမေဝါ’’တိ ¶ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘သီလဝတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အာနန္ဒ၊ သီလဝတော ပုဂ္ဂလဿ ‘‘ကိန္တိ မေ မမ အဝိပ္ပဋိသာရော ဇာယေယျ ပဝတ္တေယျာ’’တိ စေတနာ န ကရဏီယာ န ကာတဗ္ဗာ။ အာနန္ဒ၊ သီလဝတော အဝိပ္ပဋိသာရော ယံ ဇာယေယျ ပဝတ္တေယျ၊ ဧသာ အဝိပ္ပဋိသာရဿ ဇာယနာ ပဝတ္တနာ ဓမ္မတာ ဘဝတိ။ အာနန္ဒ၊ အဝိပ္ပဋိသာရိနာ ပုဂ္ဂလေန ‘‘ကိန္တိ မေ မမ ပါမောဇ္ဇံ ဇာယေယျ ပဝတ္တေယျာ’’တိ စေတနာ န ကရဏီယာ၊ အာနန္ဒ၊ အဝိပ္ပဋိသာရိနော ပုဂ္ဂလဿ ပါမောဇ္ဇံ ယံ ဇာယေယျ ပဝတ္တေယျ၊ ဧသာ ပါမောဇ္ဇဿ ဇာယနာ ပဝတ္တနာ ဓမ္မတာ။ သေသေသုပိ ဣမဿ ယောဇနာနယာနုသာရေန ယောဇနာနယော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။

အာတာပိနော ကိလေသာနံ အာတာပေန သမ္မပ္ပဓာနေန သမန္နာဂတဿ ဈာယတော ဈာယန္တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဗာဟိတပါပဿ ခီဏာသဝဿ ဓမ္မာ အနုလောမပစ္စယာကာရပဋိဝေဓသာဓကာ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ ယဒါ ယသ္မိံ ကာလေ ဟဝေ ဧကန္တေန ပါတုဘဝန္တိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ အထ ဝါ ဓမ္မာ စတုအရိယသစ္စဓမ္မာ ပါတုဘဝန္တိ ပကာသယန္တိ အဘိသမယဝသေန ပါကဋာ ဟောန္တိ။ အထ ဝါ ပါတုဘဝနကာလေ အဿ အာတာပိနော ဈာယတော ဗြာဟ္မဏဿ ခီဏာသဝဿ သဗ္ဗာ ကင်္ခါ ဝပယန္တိ အပဂစ္ဆန္တိ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ကသ္မာ? သဟေတုဓမ္မံ အဝိဇ္ဇာဒိကေန ဟေတုနာ သဟ ပဝတ္တံ သင်္ခါရာဒိကံ သုခေန အသမ္မိဿံ ဒုက္ခက္ခန္ဓဓမ္မံ ယတော ယသ္မာ ပဇာနာတိ အညာသိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ ¶ ၊ တတော တသ္မာ ဝပယန္တိ အပဂစ္ဆန္တိ နိရုဇ္ဈန္တီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။

ဒုတိယဂါထာယံ ပန ပစ္စယာနံ ခယံ ခယသင်္ခါတံ နိဗ္ဗာနံ ယတော ယသ္မာ အဝေဒိ အညာသိ ပဋိဝိဇ္ဈိ၊ တတော တသ္မာ သဗ္ဗာပိ ကင်္ခါ ဝပယန္တီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

တိဿ၊ တွံ ကိံ နု ကုဇ္ဈသိ? မာ ကုဇ္ဈိ၊ တိဿ၊ တေ တဝ အက္ကောဓော အကုဇ္ဈနံ ဝရံ ဥတ္တမံ၊ ဟိ သစ္စံ၊ တိဿ၊ တယာ ကောဓမာနမက္ခဝိနယတ္ထံ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ နူတိ ဘဂဝါ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

အာရညံ အာရညကံ ပံသုကူလိကံ အညာတုဉ္ဆေန အညာတအနဘိလက္ခိတဃရပဋိပါဋိယာ ဌတွာ ဥဉ္ဆေန ပိဏ္ဍပါတစရဏဝီရိယေန လဒ္ဓေန မိဿကဘောဇနေန ယာပေန္တံ နန္ဒံ ကဒါ ကာလေ အဟံ ပဿေယျန္တိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

ဂေါတမ ¶ ၊ ကိံသု ကတမံ ဆေတွာ ဝဓိတွာ ဝဓန္တော ကောဓပရိဠာဟေန အပရိဒယှမာနော ဟုတွာ သုခံ သေတိ သယတိ၊ ကိံသု ကတမံ ဆေတွာ ဝဓိတွာ ဝဓန္တော ကောဓဝိနာသေန ဝိနဋ္ဌဒေါမနဿော ဟုတွာ န သောစတိ၊ ဂေါတမ၊ တွံ ကိဿ ဧကဓမ္မဿ ဝဓံ ဝဓနံ ရောစေသီတိ ဗြာဟ္မဏော ပုစ္ဆတိ။

ဗြာဟ္မဏ၊ ကောဓံ ကုဇ္ဈနံ ဆေတွာ ဝဓိတွာ ဝဓန္တော ကောဓပရိဠာဟေန အပရိဒယှမာနော ဟုတွာ သုခံ သေတိ သယတိ၊ ကောဓံ ကုဇ္ဈနံ ဆေတွာ ဝဓိတွာ ဝဓန္တော ကောဓဝိနာသေန ဝိနဋ္ဌဒေါမနဿော ဟုတွာ န သောစတိ၊ ဝိသမူလဿ ဝိသသဒိသဿ ဒုက္ခဿ မူလဘူတဿ မဓုရဂ္ဂဿ မဓုရသင်္ခါတဿ သုခပရိယောသာနဿ ကောဓဿ ကုဇ္ဈနဿ ဝဓံ ဝဓနံ အရိယာ ဗုဒ္ဓါဒယော ပုဂ္ဂလာ ပသံသန္တိ။ ဟိ သစ္စံ တံ ကောဓံ ကုဇ္ဈနံ ဆေတွာ ဝဓိတွာ ဝဓန္တော ကောဓဝိနာသေန ဝိနဋ္ဌဒေါမနဿော ဟုတွာ သေတိ သယတီတိ ယောဇနာ။ မဓုရဂ္ဂဿာတိ စ မဓုရံ စေတသိကသုခံ အဿာဒအဂ္ဂံ ပရိယောသာနံ အဿ ကောဓဿာတိ မဓုရဂ္ဂေါတိ သမာသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကုဇ္ဈန္တဿ ဟိ အက္ကောသိတွာ ပရိဘာသိတွာ ပဟရိတွာ ပရိယောသာနေ စေတသိကသုခဿာဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

ဂေါတမ၊ ဟနန္တော ဓီရော ဥပ္ပတိတံ ကိံသု ကတမံ ဟနေ ဟနေယျ။ ဝိနောဒေန္တော ဓီရော ဇာတံ ကိံသု ¶ ကတမံ ဝိနောဒယေ ဝိနောဒယေယျ။ ပဇဟန္တော ဓီရော ကိံ စ ကတမံ ပဇဟေ ပဇဟေယျ။ ဓီရဿ ကိဿ ဓမ္မဿ အဘိသမယော သုခေါတိ ဒေဝတာ ပုစ္ဆတိ။

ဒေဝပုတ္တ၊ ဟနန္တော ဓီရော ဥပ္ပတိတံ ကောဓံ ကုဇ္ဈနံ ဟနေ ဟနေယျ။ ဝိနောဒေန္တော ဓီရော ဇာတံ ရာဂံ ဝိနောဒယေ ဝိနောဒယေယျ။ ပဇဟန္တော ဓီရော အဝိဇ္ဇံ ပဇဟေ ပဇဟေယျ။ သစ္စဓမ္မဿ အဘိသမယော သုခေါတိ ဘဂဝါ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

၁၀၁။ ဘဂဝါ သတ္တိယာ ဩမဋ္ဌော ဥပရိတော ယာဝ ဟေဋ္ဌာ ဝိဒ္ဓါ ပုရိသော သတ္တိပ္ပဟာနာယ ဝီရိယံ အာရဘတိ ဝိယ၊ အဂ္ဂိနာ မတ္ထကေ ဍယှမာနော အာဒိတ္တသိရော ပုရိသော အဂ္ဂိနိဗ္ဗာပနတ္ထာယ ဝီရိယံ အာရဘတိ ဣဝ၊ ဧဝံ ကာမရာဂေန ဍယှမာနော ဘိက္ခု ကာမရာဂပ္ပဟာနာယ ကာမရာဂဝိက္ခမ္ဘနာယ အပ္ပမတ္တော ဝါယမမာနော သတော သတိသမ္ပန္နော ဟုတွာ ပရိဗ္ဗဇေ ဝိဟရေယျာတိ ဒေဝတာ ကထေသိ။

ဘဂဝါ ¶ ပန ‘‘သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနာယ ဝီရိယံ အာရဘီယတီ’’တိ ဒဿေတုံ ‘‘သတ္တိယာ ဝိယ ဩမဋ္ဌော’’တိအာဒိမာဟ။ ဒေဝပုတ္တ၊ သတ္တိယာ ဩမဋ္ဌော ပုရိသော သတ္တိပ္ပဟာနာယ ဝီရိယံ အာရဘတိ ဝိယ၊ အဂ္ဂိနာ မတ္ထကေ ဍယှမာနော အာဒိတ္တသိရော ပုရိသော အဂ္ဂိနိဗ္ဗာပနတ္ထာယ ဝီရိယံ အာရဘတိ ဣဝ၊ ဧဝံ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ အဘိဘူတော ဘိက္ခု သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ ပဟာနာယ မဂ္ဂေန သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနာယ အပ္ပမတ္တော ဝါယမမာနော သတော သတိသမ္ပန္နော ဟုတွာ ပရိဗ္ဗဇေ ဝိဟရေယျာတိ ဘဂဝါ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။

သဗ္ဗေ နိစယာ ဘောဂါ ခယန္တာ ခယပရိယောသာနာ ဘဝန္တိ၊ သဗ္ဗေ သမုဿယာ ဓမ္မာ ပတနန္တာ ပတနပရိယောသာနာ ဘဝန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ မရဏမာဂမ္မ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ဇီဝိတံ အဒ္ဓုဝံ ဘဝတိ၊ ဣတိ ဧတံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဘယံ ဘယဟေတုံ မရဏံ သမ္မုတိမရဏံ အပေက္ခမာနော ပဏ္ဍိတော သုခါဝဟာနိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကသုခါဝဟာနိ ပုညာနိ ဒါနသီလဘာဝနာမယပုညာနိ ကယိရာထာတိ ဒေဝတာ အဝေါစ။

ဒေဝပုတ္တ၊ သဗ္ဗေ နိစယာ ဘောဂါ ခယန္တာ ခယပရိယောသာနာ၊ သဗ္ဗေ သမုဿယာ ဓမ္မာ ပတနန္တာ ပတနပရိယောသာနာ၊ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ မရဏမာဂမ္မ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ဇီဝိတံ အဒ္ဓုဝံ၊ ဣတိ ဧတံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဘယံ ဘယဟေတုံ မရဏံ အပေက္ခမာနော သန္တိပေက္ခော သဗ္ဗသင်္ခါရုပသမံ နိဗ္ဗာနံ အပေက္ခမာနော ¶ ပဏ္ဍိတော လောကာမိသံ ကာမဂုဏံ ပဇဟေ ပဇဟေယျာတိ ဘဂဝါ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။

မာဝိဓ ယေသံ မုနီနံ စိတ္တံ ဈာနရတံ ဈာနေ ရတံ ဟောတိ၊ တေ မုနယော သုခံ သယန္တိ န သောစန္တိ။ ပညဝါ မဂ္ဂပညဝါ သုသမာဟိတော အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော နိဗ္ဗာနံ ပေသိတစိတ္တော ပုဂ္ဂလော ဒုတ္တရံ ဩဃံ သံသာရောဃံ တရတိ။

ကာမသညာယ ဝိရတော ဝိဂတစိတ္တော ယော ခီဏာသဝေါ သဗ္ဗသံယောဇနာတီတော အရဟတ္တမဂ္ဂေန သဗ္ဗေ သံယောဇနေ အတီတော နန္ဒိဘဝပရိက္ခီဏော အဟောသိ၊ သော ခီဏာသဝေါ ဂမ္ဘီရေ သံသာရဏ္ဏဝေ န သီဒတီတိ ယောဇနာ။ နန္ဒိသင်္ခါတာ တဏှာ စ ကာမဘဝရူပဘဝအရူပဘဝါ စ နန္ဒိဘဝါ၊ နန္ဒိဘဝါ ပရိက္ခီဏာ ယဿ ခီဏာသဝဿာတိ နန္ဒိဘဝပရိက္ခီဏောတိ သမာသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။

အရဟတံ ¶ အရဟန္တာနံ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဓမ္မံ သုစရိတာဒိဘေဒဉ္စ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဘေဒဉ္စ ဓမ္မံ ယော ပဏ္ဍိတော သဒ္ဒဟာနော သဒ္ဒဟန္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော ဟုတွာ သုဿူသံ သုဿူသန္တော ဘဝေ၊ သော ပဏ္ဍိတော ပညံ လောကိယလောကုတ္တရပညံ လဘတေ လဘတိ။

ယော ဝီရိယဝါ ပုဂ္ဂလော ပတိရူပဒေသကာရီ ဒေသကာလာဒီနိ အဟာပေတွာ လောကိယလောကုတ္တရဓမ္မပတိရူပံ အဓိဂမူပါယံ ကရောတိ၊ ဓုရဝါ စေတသိကဝီရိယေန အနိက္ခိတ္တဓုရော ဥဋ္ဌာတာ ကာယိကဝီရိယဝသေန ဥဋ္ဌာနသမ္ပန္နော ဟောတိ၊ သော ဝီရိယဝါ ပုဂ္ဂလော ဓနံ လောကိယလောကုတ္တရဓနံ ဝိန္ဒတေ အဓိဂစ္ဆတိ။ သစ္စေန ဝစီသစ္စေန စ ပရမတ္ထသစ္စေန စ ဗုဒ္ဓါဒိကော သစ္စဓမ္မေ ဌိတော သပ္ပုရိသော ကိတ္တိံ ပပ္ပောတိ။ ဒဒံ ဒဒန္တော ယံ ကိဉ္စိ ဣစ္ဆိတံ ပတ္ထိတံ စတုသင်္ဂဟဝတ္ထုံ ဒဒန္တော သင်္ဂဟန္တော သပ္ပုရိသော မိတ္တာနိ ဧကန္တမိတ္တာနိ ဂန္ထတိ သမ္ပာဒေတိ၊ ဧဝံ စတူဟိ သစ္စဓမ္မဓိတိစာဂေဟိ သမန္နာဂတော သော သပ္ပုရိသော အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ ပေစ္စ ဂန္တွာ ဧကန္တေန သောကကာရဏဿ အဘာဝတော န သောစတီတိ ယောဇနာ။

ဂေါတမ၊ သဗ္ဗဂန္ထပ္ပဟီနော တီဟိ ဘဝေဟိ ဝိပ္ပမုတ္တော သတော သတိသမ္ပန္နော တွံ၊ သမဏော၊ အညံ ဒေဝမနုဿာဒိကံ ယံ အနုသာသသိ ယံ အနုသာသနံ ကရောသိ၊ တံ အနုသာသနံ သဗ္ဗဂန္ထပ္ပဟီနဿ ¶ တီဟိ ဘဝေဟိ ဝိပ္ပမုတ္တဿ သမဏဿ တေ တဝ န သာဓူတိ သက္ကနာမကော မာရပက္ခိကော ယက္ခော ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ။

‘‘သက္က သက္ကနာမက ယက္ခ အနုကမ္ပိတေန ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ယေန ကေနစိ ဝဏ္ဏေန ကာရဏေန သံဝါသော ဧကသ္မိံ ဌာနေ သဟဝါသော ဇာယတိ၊ တံ အနုကမ္ပိတဗ္ဗံ သဟဝါသဂတံ ပုရိသံ သပ္ပညော မနသာ အနုကမ္ပိတုံ န အရဟတိ အနုကမ္ပိတုံယေဝ အရဟတိ။ ယာ အနုကမ္ပာ ကရုဏာ၊ ယာ အနုဒ္ဒယာ မေတ္တာ၊ မုဒိတာ စ ဥပ္ပန္နာ၊ တာယ အနုကမ္ပာယ ကရုဏာယ၊ တာယ အနုဒ္ဒယာယ မေတ္တာယ မုဒိတာယ စ သမုဿာဟိတေန ပသန္နေန မနသာ ယော သပ္ပညော သပ္ပုရိသော အညံ ဒေဝမနုဿာဒိကံ ယံ အနုသာသတိ ယံ အနုသာသနံ ကရောတိ၊ သော သပ္ပညော သပ္ပုရိသော တေန အနုသာသနေန သံယုတ္တော ကာမစ္ဆန္ဒာဒီနံ သံယောဇနာနံ ဝသေန အနနုလောမသံယောဂေန သံယုတ္တော န ဟောတီတိ ဘဂဝါ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

၁၀၂။ သမဏ ¶ ၊ ရာဂေါ စ ဒေါသော စ ဣမေ ဒွေ ဓမ္မာ ကုတောနိဒါနာ၊ ကိံနိဒါနာ၊ ကိံပစ္စယာ ဘဝန္တိ၊ အရတိ စ ရတိ စ လောမဟံသော စ ဣမေ တယော ကုတောဇာ ကုတော ဘဝန္တိ? ကုမာရကာ ဓင်္ကံ ကာကံ ဂဟေတွာ ပါဒေ ဒီဃသုတ္တကေန ဗန္ဓိတွာ သုတ္တကောဋိံ အင်္ဂုလိယံ ဝေဌေတွာ ဩသဇန္တိ ဣဝ၊ ဧဝံ မနောဝိတက္ကာ ကုတော သမုဋ္ဌာယ စိတ္တံ ဩသဇန္တီတိ သူစိလောမယက္ခော ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ။

ရာဂေါ စ ဒေါသော စ ဣမေ ဒွေ ဓမ္မာ ဣတောနိဒါနာ ဣတော အတ္တဘာဝတော နိဒါနာ ဇာယန္တိ၊ အရတိ စ ရတိ စ လောမဟံသော စ ဣမေ တယော ဣတောဇာ ဣတော အတ္တတော ဘဝန္တိ၊ ကုမာရကာ ဓင်္ကံ ကာကံ ဂဟေတွာ ပါဒေ ဒီဃသုတ္တကေန ဗန္ဓိတွာ သုတ္တကောဋိံ အင်္ဂုလိယံ ဝေဌေတွာ ဩသဇန္တိ ဣဝ၊ ဧဝံ မနောဝိတက္ကာ ဣတော အတ္တဘာဝတော သမုဋ္ဌာယ စိတ္တံ ဩသဇန္တိ။

နိဂြောဓဿ ခန္ဓဇာ ပါရောဟာ သာခါသု ဇာယန္တိ ဣဝ၊ ဝနေ ရုက္ခံ နိဿာယ ဇာတာ မာလုဝါ လတာ တံ ရုက္ခံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဝိတတာ ဩတတဝိတတာ တိဋ္ဌတိ ဣဝ၊ ဧဝံ၊ ယက္ခ၊ တွံ သုဏောဟိ သ္နေဟဇာ တဏှာသ္နေဟတော ဇာတာ အတ္တသမ္ဘူတာ အတ္တနိ သမ္ဘူတာ ပုန အနေကပ္ပကာရာ မနောဝိတက္ကာ ပါပမနောဝိတက္ကာ စေဝ တံသမ္ပယုတ္တကိလေသာ စ ကာမေသု ဝတ္ထုကာမေသု ဝိသတ္တာ လဂ္ဂါ သံသိဗ္ဗိတာ ဌိတာ။

ယေ ပဏ္ဍိတာ ‘‘ယံ နိဒါနံ အဿ အတ္တဘာဝဿာ’’တိ ယတောနိဒါနံ နံ ကိလေသဂဟနံ သမုဒယသစ္စံ ¶ ပဇာနန္တိ၊ တေ ပဏ္ဍိတာ အတ္တဘာဝသင်္ခါတဿ ဒုက္ခသစ္စဿ နိဒါနဘူတံ နံ ကိလေသဂဟနံ သမုဒယသစ္စံ မဂ္ဂသစ္စေန ဝိနောဒေန္တိ။ အပုနဗ္ဘဝါယ အပုနဘဝသင်္ခါတာယ နိရောဓသစ္စတ္ထာယ အတိဏ္ဏပုဗ္ဗံ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ သုပိနေနာပိ အတိဏ္ဏပုဗ္ဗံ ဒုတ္တရံ ဣမံ ဩဃံ စတုဗ္ဗိဓံ သံကိလေသောဃံ တရန္တီတိ ဘဂဝါ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

‘‘ဘဂဝါ၊ သမဏဓမ္မဿ ကရဏံ နာမ ဒုက္ကရံ၊ ဘဂဝါ၊ သမဏဓမ္မဿ ကရဏံ နာမ သုဒုက္ကရံ သုဋ္ဌုတရံ ဒုက္ကရ’’န္တိ ဧကော ကုလပုတ္တော ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကတွာ အရိယဘူမိံ အပ္ပတွာ ကာလံ ကတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော၊ သော ဒေဝပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟ။ ကာမဒ၊ သီလသမာဟိတာ ဌိတတ္တာ ဌိတသဘာဝါ သတ္တ သေက္ခာ ပုဂ္ဂလာ ဒုက္ကရံ ဝါပိ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တိ။ အနဂါရိယုပေတဿ အနဂါရိယံ နိဂ္ဂေဟဘာဝံ ဥပဂတဿ ပဗ္ဗဇိတဿ ¶ တုဋ္ဌိ စတုပစ္စယသန္တောသော သုခါဝဟာ ဟောတီ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။

‘‘ဘဂဝါ၊ ယဒိဒံ ယာ ဧသာ တုဋ္ဌိ သုခါဝဟာ၊ ဧသာ တုဋ္ဌိ ဒုလ္လဘာ’’တိ သော ဒေဝပုတ္တော အာဟ။ ‘‘ကာမဒ၊ ယေသံ သေက္ခာနံ မနော ဒိဝါ စ ရတ္တော စ ဘာဝနာယ ရတော စိတ္တဝူပသမေ ရတော၊ တေ သေက္ခာ ဒုလ္လဘံ ဝါပိ တုဿနံ လဘန္တီ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။

‘‘ဘဂဝါ၊ ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ စိတ္တံ ဘာဝနာယ ရတံ၊ တံ စိတ္တံ ဒုဿမာဒဟ’’န္တိ သော ဒေဝပုတ္တော အာဟ။ ‘‘ကာမဒ၊ ယေ အရိယာ ဣန္ဒြိယူပသမေ ရတ္တိန္ဒိဝံ ရတာ၊ တေ အရိယာ ဒုဿမာဒဟံ ဝါပိ စိတ္တံ သမာဒဟန္တိ၊ ကာမဒ၊ တေ အရိယာ မစ္စုနော ဇာလံ ကိလေသဇာလံ ဆေတွာ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။

‘‘ဘဂဝါ၊ ယော မဂ္ဂေါ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါဝသေန ဝိသမော၊ သော မဂ္ဂေါ ဒုဂ္ဂမော’’တိ သော ဒေဝပုတ္တော အာဟ။ ‘‘ကာမဒ၊ အရိယာ ဒုဂ္ဂမေ ဝိသမေ ဝါပိ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနရိယာ ဝိသမေ မဂ္ဂေ အဝံသိရာ ပပတန္တိ၊ အရိယာနံ သော မဂ္ဂေါ သမောဝ ဘဝေ၊ န အသမော။ ဟိ သစ္စံ ဝိသမေ ဝိသတ္တကာယေ အရိယာ သမာ ဘဝန္တီ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

၁၀၃။ ယံ ဇေတဝနံ ဣသိသင်္ဃနိသေဝိတံ ဓမ္မရာဇေန အာဝုတ္ထံ၊ ဣဒံ တံ ဇေတဝနံ မမ ပီတိသဉ္ဇနနံ ပီတိယာ သဉ္ဇနနံ ကရံ ဟိ ကရံ ဧဝ။

ကမ္မံ မဂ္ဂစေတနာကမ္မဉ္စ ဝိဇ္ဇာ မဂ္ဂပညာ စ ဓမ္မော သမာဓိ စေဝ သမာဓိပက္ခိကော စ ¶ ဓမ္မော သီလံ၊ သီလေ ဌိတဿ ဇီဝိတံ ဥတ္တမံ၊ ဧတေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန သတ္တာ သုဇ္ဈန္တိ၊ ဂေါတ္တေန ဝါ ဓနေန ဝါ သတ္တာ န သုဇ္ဈန္တိ။

တသ္မာ မဂ္ဂေနေဝ သတ္တာနံ ဝိသုဇ္ဈနတော အတ္တနော အတ္ထံ သမ္ပဿံ ပဿန္တော ပဏ္ဍိတော ပေါသော ယောနိသော ဥပါယေန ဓမ္မံ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မံ ဝိစိနေ ဝိစိနေယျ၊ ဧဝံ ဝိစိနနေ သတိ တတ္ထ အရိယမဂ္ဂေ ဝိစိနန္တော ပုဂ္ဂလော သုဇ္ဈတိ။

သာရိပုတ္တော သီလေန စ ဥပသမေန စ ပါရင်္ဂတော ဣဝ၊ ဧဝံ ယောပိ ဘိက္ခု သီလေန စ ဥပသမေန စ ပါရင်္ဂတော၊ သော ဘိက္ခု ဧတာဝ ပရမော သာရိပုတ္တသဒိသောဝ သိယာတိ အနာထပိဏ္ဍိကနာမော ဒေဝပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။

အတီတံ ¶ အတီတက္ခန္ဓပဉ္စကံ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ နာနွာဂမေယျ၊ အနာဂတံ အနာဂတက္ခန္ဓပဉ္စကံ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ နပ္ပဋိကင်္ခေ န ပတ္ထေယျ။ ယံ ယသ္မာ အတီတံ ပဟီနံ နိရုဒ္ဓံ အတ္ထင်္ဂတံ၊ တသ္မာ အတီတဿ ပဟီနတ္တာ နိရုဒ္ဓတ္တာ အတ္ထင်္ဂတတ္တာ နာနွာဂမေယျ။ ယံ ယသ္မာ အနာဂတံ အပ္ပတ္တံ၊ တသ္မာ န ပဋိကင်္ခေ။

ပစ္စုပ္ပန္နံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဝယဓမ္မံ ယတ္ထ ယတ္ထ သန္တာနေ ဝါ၊ ယတ္ထ ယတ္ထ အရညာဒီသု ဝါ ဥပ္ပန္နံ၊ တတ္ထ တတ္ထ သန္တာနေ ဝါ၊ တတ္ထ တတ္ထ အရညာဒီသု ဝါ နံ ပစ္စုပ္ပန္နဓမ္မံ ယာဟိ အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ ဝိပဿတိ၊ တာဟိ အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ နိဗ္ဗာနံ ရာဂါဒီဟိ အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ ဘဝတိ၊ တံ နိဗ္ဗာနံ ဝိပဿကော ပုဂ္ဂလော ဝိဒွါ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေန္တော ဟုတွာ အနုဗြူဟယေ ဝဍ္ဎေယျ။

အာတပ္ပံ သံကိလေသာနံ အာတပန္တံ ဝီရိယံ အဇ္ဇေဝ ကိစ္စံ ကာတဗ္ဗံ၊ သုဝေ ဇီဝိတံ ဝါ မရဏံ ဝါ ကော ဇညာ ဇာနေယျ၊ ‘‘သုဝေ ဝါ ဒါနာဒိပုညံ ဇာနိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ အနုပ္ပာဒေတွာ ‘‘အဇ္ဇေဝ ကရိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဝီရိယံ ကာတဗ္ဗံ။ ဟိ သစ္စံ မရဏကာရဏဘာဝတာယ အဟိဝိစ္ဆိကဝိသသတ္ထာဒိအနေကာယ သေနာယ ဝသေန မဟာသေနေန တေန မစ္စုနာ သဒ္ဓိံ မိတ္တသန္ထဝါကာရေန ဝါ လဉ္ဇဒါနေန ဝါ သင်္ဂရံ နတ္ထီတိ။

ဧဝံ ¶ မနသိ ကတွာ ဝိဟာရိံ ဝိဟရန္တံ အာတာပိံ အဟောရတ္တံ အတန္ဒိတံ အနလသံ ဥဋ္ဌာဟကံ သပ္ပုရိသံ ‘‘ဘဒ္ဒေကရတ္တော’’တိ သန္တော မုနိ ဝေ ဧကန္တေန အာစိက္ခတေ အာစိက္ခတိယေဝါတိ ယောဇနာ။

‘‘စတ္တာရိမာနိ ဘိက္ခဝေ’’တျာဒိသုတ္တံ ပါဠိတော စ အဋ္ဌကထာတော စ ပါကဋံ။

၁၀၄။ နာနာဝိဓံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု သောဠသသု သံကိလေသဘာဂိယာဒီသု သုတ္တေသု ကတမံ သုတ္တံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမာတိ ပုစ္ဆတိ။

ယဿ ဥတ္တမပုရိသဿ စိတ္တံ သေလူပမံ ဌိတံ လောကဓမ္မဝါတေဟိ နာနုကမ္ပတိ၊ ရဇနီယေသု လာဘာဒီသု ဝိရတ္တံ ဘဝေ၊ သော ဥတ္တမပုရိသော ကောပနေယျေ ¶ အလာဘာဒိကေ န ကုပ္ပတိ၊ တဿ ဥတ္တမပုရိသဿ စိတ္တံ ဧဝံ အနိစ္စတာဒိနာ ဘာဝိတံ၊ နံ ဘာဝိတစိတ္တံ ဥတ္တမပုရိသံ ဝီတိက္ကန္တလောကဓမ္မဟေတုကံ ဒုက္ခံ ကုတော ဧဿတီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ သုတ္တံ အသေက္ခဘာဂေ ဝိသယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။ ဧသ နယော ဣတော ပရေသုပိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

‘‘အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ ဣဒမေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘အာယသ္မတော စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ယော ဗြာဟ္မဏော ဗာဟိတပါပဓမ္မတ္တာ ဗာဟိတပါပဓမ္မော ဘဝေ၊ သော ဗြာဟ္မဏော နိဂ္ဂတဟုံဟုံကတ္တာ နိဟုံဟုင်္ကော ဘဝေ၊ နိဂ္ဂတကိလေသကသာဝတ္တာ နိက္ကသာဝေါ ဘဝေ၊ သီလသံဝရေန သံယတစိတ္တတာယ ယတတ္တော ဘဝေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော စတုမဂ္ဂဉာဏဝေဒေဟိ အန္တံ နိဗ္ဗာနံ ဂတတ္တာ ဝေဒန္တဂူ ဘဝေ၊ ဓမ္မေန ဝုသိတဗြဟ္မစရိယတ္တာ ဝုသိတဗြဟ္မစရိယော ဘဝေ။ ယဿ ဗြာဟ္မဏဿ ကုဟိဉ္စိ လောကေ ဥဿဒါ ရာဂုဿဒေါ ဒေါသုဿဒေါ မောဟုဿဒေါ မာနုဿဒေါ ဒိဋ္ဌုဿဒေါ နတ္ထိ၊ သော ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မဝါဒံ ‘‘အဟံ ဗြာဟ္မဏောမှီ’’တိ ဝါစံ ဝဒေယျာတိ ဘဂဝါ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

ယေ ဗုဒ္ဓါ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဗာဟိတွာ သဒါ စရန္တိ သတာ သတိသမ္ပန္နာ ခီဏသံယောဇနာ၊ တေ ဗုဒ္ဓါ လောကသ္မိံ ဗြာဟ္မဏာတိ ဝေ ဧကန္တေန ကထီယန္တီတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

ယတ္ထ နိဗ္ဗာနေ အာပေါ စ ပထဝီ စ တေဇော စ ဝါယော စ န ဂါဓတိ န ပတိဋ္ဌဟတိ၊ တတ္ထ ¶ နိဗ္ဗာနေ သုက္ကာ ဂဟာ စေဝ တာရကာ စ န ဇောတန္တိ၊ တတ္ထ နိဗ္ဗာနေ အာဒိစ္စော နပ္ပကာသတိ၊ တတ္ထ နိဗ္ဗာနေ စန္ဒိမာ န ဘာတိ၊ တတ္ထ နိဗ္ဗာနေ တမော န ဝိဇ္ဇတိ။

ယော ဗြာဟ္မဏော အတ္တနာ သယံ မုနိ မောနေန ယဒါ တံ နိဗ္ဗာနံ အဝေဒိ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ အထ ပဋိဝိဇ္ဈနက္ခဏေ သော ဗြာဟ္မဏော ရူပါ ရူပဓမ္မတော စ အရူပါ အရူပဓမ္မတော စ သုခဒုက္ခာ သုခဒုက္ခတော စ ပမုစ္စတီတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

ယက္ခ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော သကေသု သကအတ္တဘာဝေသု ဓမ္မေသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု သစ္စေသု၊ ဓမ္မေသု စ ပါရဂူ ဟောတိ၊ အထ ပါရဂမနက္ခဏေ သော ဗြာဟ္မဏော ဧတံ အဇကလာပကံ တယာ ဝုတ္တံ ဧတံ ပိသာစံ ကိလေသပိသာစဉ္စ ¶ ၊ တယာ ကတံ အက္ကုလဉ္စ အက္ကုလံ၊ ပက္ကုလကရဏံ အတိဝတ္တတီတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

ယော ဘိက္ခု အာယန္တိံ အာဂစ္ဆန္တိံ ပုရာဏဒုတိယိကံ ဘရိယံ ဝါ၊ အညံ အာဂစ္ဆန္တိံ ဣတ္ထိံ ဝါ စိတ္တေန န အဘိနန္ဒတိ၊ ပက္ကမန္တိံ ပုရာဏဒုတိယိကံ ဘရိယံ ဝါ၊ အညံ ပက္ကမန္တိံ ဣတ္ထိံ ဝါ စိတ္တေန န သောစတိ၊ သင်္ဂါ ပဉ္စဝိဓတောပိ သင်္ဂတော မုတ္တံ သင်္ဂါမဇိံ တံ ဘိက္ခုံ ‘‘ဗြာဟ္မဏ’’န္တိ အဟံ ဝဒါမီတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

ဧတ္ထ နဒိယံ ဗဟုဇနော နှာယတိ၊ သော ဗဟုဇနော နှာယကော ဥဒကေန ဥဒကနှာနေန သုစီ န ဟောတိ။ ယမှိ ပုဂ္ဂလေ သစ္စံ၊ သစ္စတော သေသဓမ္မော စ အတ္ထိ၊ သော ပုဂ္ဂလော သုစီ စ ဟောတိ၊ သော ပုဂ္ဂလော ဗြာဟ္မဏော စ ဟောတီတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ၊ သုစိအသုစိဘာဝေါ ဋီကာယံ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တောဝ။

အာတာပိနော ဈာယတော ယဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မာ သစ္စဓမ္မာ ယဒါ ဟဝေ ဧကန္တေန ပါတုဘဝန္တိ၊ တဒါ ဓမ္မာနံ ပါတုဘဝနက္ခဏေ သော ဗြာဟ္မဏော မာရသေနံ ဝိဓူပယံ ဝိဓူပယန္တော တိဋ္ဌတိ။ ‘‘ကိမိဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘သူရိယောဝ ဩဘာသယမန္တလိက္ခ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သူရိယော အန္တလိက္ခံ ဩဘာသယန္တော တိဋ္ဌတိ ဣဝ၊ ဧဝံ တိဋ္ဌတီတိ ယောဇနာ။

ယော ပံသုကူလိကော ဘိက္ခု သဗ္ဗာနိ စတ္တာရိ ယောဂါနိ ဥပါတိဝတ္တော သကိဉ္စနေ လောကေ အကိဉ္စနော ဣရိယတိ စတုဗ္ဗိဓဣရိယာပထံ ဝတ္တေတိ။ အပဟာနဓမ္မံ ကေနစိ မဂ္ဂေန အပ္ပဟာနသဘာဝံ အပ္ပတ္တကာယေန အပ္ပတ္တံ တေဝိဇ္ဇပတ္တံ၊ ဣရိယမာနံ သန္တိန္ဒြိယံ တံ ပံသုကူလိကံ ဘိက္ခုံ တုမှေ ပဿထ။

အာဇာနိယံ ¶ ပုရိသအာဇာနီယံ ဇာတိဗလနိသေဓံ ‘‘အဟံ ဇာတိဗြာဟ္မဏော’’တိ ဇာတိမတ္တကေန ပဝတ္တမာနဗလနိသေဓကံ တံ ပံသုကူလိကံ ဘိက္ခုံ သမ္ဗဟုလာ ဥဠာရာ ဒေဝတာ ဗြဟ္မံ ဝိမာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဣဓ သာသနေ၊ ဗြဟ္မဝိမာနေ ဝါ ပသန္နစိတ္တာ ဟုတွာ နမဿန္တိ။ နိဓာတိ စ ဧတ္ထ န-ကာရော အာဂမော။

ပုရိသာဇည တေ တဝ အမှာကံ နမော အတ္ထု၊ ပုရိသုတ္တမ တေ တဝ အမှာကံ နမော အတ္ထု၊ ယဿ တေ တဝ နိဿယံ မယံ နာဘိဇာနာမ၊ သော တွံ ကိံ ပုဂ္ဂလံ နိဿာယ ဈာယသီတိ အဝေါစုန္တိ ယောဇနာ။

ယေ ¶ ဘိက္ခူ ကာလေန ကာလံ ဓမ္မဿဝနဝသေန စိရရတ္တံ သမေတိကာ ဘဝန္တိ၊ ဣမေ ဘိက္ခူ သဟာယာ ဟောန္တိ ဝတ။ နေသံ သဟာယာနံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မေ ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မေ သဒ္ဓမ္မော သမေတိ။

ကပ္ပိနေန အရိယပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မေ သုဝိနီတာ တေ သဟာယကာ ဘိက္ခူ သဝါဟိနိံ မာရံ ဇေတွာ အန္တိမံ ဒေဟံ အတ္တဘာဝံ ဓာရေန္တီတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

သိထိလံ ဝီရိယံ အာရဗ္ဘ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပမောစနံ ဣဒံ နိဗ္ဗာနံ ယောဂါဝစရေန န အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ အပ္ပေန အပ္ပကေန ထာမသာ ဣဒံ နိဗ္ဗာနံ န အဓိဂန္တဗ္ဗံ။

အယဉ္စ ယောဂါဝစရော ဘိက္ခု ဒဟရော၊ ယော ပုရိသော သဝါဟိနိံ မာရံ ဇေတွာ အန္တိမံ ဒေဟံ အတ္တဘာဝံ ဓာရေတိ၊ သော အယံ ပုရိသော သော ဥတ္တမပုရိသောဝါတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပုရိသော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဆန္ဒာနုရက္ခဏဝသေန ‘‘ပေါရိသော’’တိ ဝုတ္တံ။

မောဃရာဇ၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကော လူခစီဝရော သဒါ သတော သတိသမ္ပန္နော ခီဏာသဝေါ စ ဝိသံယုတ္တော စ ကတကိစ္စော စ အနာသဝေါ စ တေဝိဇ္ဇော စ ဣဒ္ဓိပ္ပတ္တော စ စေတောပရိယာယကောဝိဒေါ စ သော ဘိက္ခု သဝါဟိနိံ မာရံ ဇေတွာ အန္တိမံ ဒေဟံ ဓာရေတီတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

၁၀၅။ ‘‘တထာဂတော’’တိအာဒီသု ယောဇနာ ပါကဋာ။ ဣဒံ သုတ္တံ အသေက္ခဘာဂေ ဝိသယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ နာမ။

၁၀၆။ နာနာဝိဓံ ¶ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု သောဠသသု သံကိလေသဘာဂိယာဒီသု သုတ္တေသု ကတမံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ နာမာတိ ပုစ္ဆတိ။

ဆန္နံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ ဆန္နံ ဆာဒေန္တံ ဘိက္ခုံ ဒုက္ကဋာဒိဝဿော အတိဝဿတိ၊ ဝိဝဋံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ ဝိဝဋံ ဒေသေန္တံ အာစိက္ခန္တံ ဘိက္ခုံ ဒုက္ကဋာဒိဝဿော နာတိဝဿတိ၊ တသ္မာ ဆန္နဿ အတိဝဿနတော စ ဝိဝဋဿ နာတိဝဿနတော စ ဆန္နံ ဆာဒိတဗ္ဗံ အာပတ္တိံ ဝိဝရေထ ဒေသေထ အာရောစေထ ¶ ၊ ဧဝံ ဝိဝရဏေ သတိ တံ ဝိဝရန္တံ ဘိက္ခုံ ဒုက္ကဋာဒိဝဿော နာတိဝဿတီတိ ယောဇနာ။

‘‘ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ကိတ္တကေန သံကိလေသော ဒဿိတော၊ ကိတ္တကေန ဝါသနာ ဒဿိတာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဆန္နမတိဝဿတီ’’တိ သံကိလေသော၊ ‘ဝိဝဋံ နာတိဝဿတီ’တိ ဝါသနာ၊ ‘တသ္မာ ဆန္နံ ဝိဝရေထ၊ ဧဝံ တံ နာတိဝဿတီ’တိ အယံ သံကိလေသော စ ဝါသနာ စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဆန္နမတိဝဿတီ’’တိ ဧတ္တကေန သံကိလေသော ဒဿိတော။ ‘‘ဝိဝဋံ နာတိဝဿတီ’’တိ ဧတ္တကေန ဝါသနာ ဒဿိတာ။ ‘‘တသ္မာ ဆန္နံ ဝိဝရေထ၊ ဧဝံ တံ နာတိဝဿတီ’’တိ ဧတ္တကေန အယံ သံကိလေသော စ ဒဿိတော၊ အယံ ဝါသနာ စ ဒဿိတာ။ ဣဒံ ‘‘ဆန္နံ…ပေ။။။ ဝဿတီ’’တိ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂေ ဝိသယေ စ ဝါသနာဘာဂေ ဝိသယေ စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ နာမ။

‘‘သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ ဧတ္တကမေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘စတ္တာရောမေ မဟာရာဇာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တေသု စတူသု ပုဂ္ဂလေသု ကတမေ ပုဂ္ဂလာ သံကိလေသဘာဂိယာ၊ ကတမေ ပုဂ္ဂလာ ဝါသနာဘာဂိယာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ယော စ ပုဂ္ဂလော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု စတူသု တမောတမပရာယဏာဒီသု ပုဂ္ဂလေသု။ တဿတ္ထော ပါကဋော။ ဣဒံ ‘‘စတ္တာရောမေ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂိယေသု ဒွီသု ပုဂ္ဂလေသု စ ဝါသနာဘာဂိယေသု ဒွီသု ပုဂ္ဂလေသု စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ နာမ။

နာနာဝိဓံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ နာမာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ တတ္ထ ကတမံ ¶ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တဿတ္ထော ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

အယသံ ယံ ဗန္ဓနဉ္စ ဒါရုဇံ ယံ ဗန္ဓနဉ္စ ပဗ္ဗဇံ ယံ ဗန္ဓနဉ္စ လောကေ အတ္ထိ၊ တံ အယသာဒိဗန္ဓနံ ‘‘ဒဠှံ ဗန္ဓန’’န္တိ ဓီရာ ဗုဒ္ဓါဒယော ပဏ္ဍိတပုရိသာ န အာဟု။ မဏိကုဏ္ဍလေသု စ ပုတ္တေသု စ ဒါရေသု စ ယာ သာရတ္တရတ္တာ ဗလဝရာဂရတ္တာ အပေက္ခာ လောကေ ဝိဇ္ဇတိ၊ တံ သာရတ္တရတ္တအပေက္ခာသင်္ခါတံ ရာဂဗန္ဓနံ ‘‘ဒဠှံ ဗန္ဓန’’န္တိ ဓီရာ ပဏ္ဍိတပုရိသာ အာဟု။ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ သာရတ္တရတ္တအပေက္ခာသင်္ခါတော အကုသလဓမ္မော သံကိလေသော ဒဿိတော။

‘‘ကေန ¶ နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဧတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဓီရာ ပဏ္ဍိတပုရိသာ ဧတံ ရာဂဗန္ဓနံ ‘‘ဒဠှံ ဗန္ဓန’’န္တိ အာဟု။ ဧတံ ရာဂဗန္ဓနံ ဩဟာရိနံ ဟေဋ္ဌာ အပါယံ အဝဟရဏံ ဟောတိ၊ သိထိလံ ဗန္ဓနဋ္ဌာနေ ဆဝိအာဒီနိ အကောပေတတ္တာ သိထိလံ ဟောတိ၊ ဒုပ္ပမုဉ္စံ လောဘဝသေန ဧကဝါရမ္ပိ ဥပ္ပန္နဿ ရာဂဗန္ဓနဿ ဒုမ္မောစယတ္တာ ဒုပ္ပမုဉ္စံ ဟောတိ၊ ပဏ္ဍိတပုရိသာ ဧတမ္ပိ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ရာဂဗန္ဓနမ္ပိ မဂ္ဂေန ဆေတွာန အနပေက္ခိနော ဟုတွာ ကာမသုခံ ပဟာယ ပရိဗ္ဗဇန္တိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ မဂ္ဂေါ နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော။ ဣဒံ ‘‘အယသ’’န္တိအာဒိကံ သုတ္တံ ရာဂါဒိသံကိလေသဘာဂေ ဝိသယေ စ ဝါသနာဘာဂေ ဝိသယေ စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ နာမ။

၁၀၇။ ဘိက္ခဝေ၊ ယဉ္စ စေတေတိ ယဉ္စ စေတနံ နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ ယဉ္စ ပကပ္ပေတိ ယဉ္စ ပကပ္ပနံ ကရောတိ၊ ယဉ္စ အနုသေတိ ယဉ္စ အနုသယနံ ဘဝတိ၊ ဧတံ စေတနံ ဧတံ ပကပ္ပနံ ဧတံ အနုသယနံ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ အာရမ္မဏံ ပစ္စယော ဟောတိ။ အာရမ္မဏေ ပစ္စယေ သတိ တဿ အဘိသင်္ခါရ ဝိညာဏဿ ပတိဋ္ဌာ ဟောတိ။ တသ္မိံ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏေ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိရုဠှေ သတိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဝိညာဏာဒိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ သတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သမ္ဘဝတိ။ အာယတိံ သောက…ပေ… သမုဒယော ဟောတိ။

ဘိက္ခဝေ၊ စေ နော စေတေတိ၊ စေ နော ပကပ္ပေတိ၊ အထ တထာပိ စေ အနုသေတိ အနုသယနံ ဘဝတိ၊ ဧဝံ သတိ ဧတံ အနုသယနံ ဝိညာဏဿ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ အာရမ္မဏံ ပစ္စယော ဟောတိ…ပေ… သမုဒယော ဟောတိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ ဝုတ္တပ္ပကာရော စေတယနာဒိကော အကုသလဓမ္မော သံကိလေသော ဒဿိတော။

‘‘ကေန ¶ နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ယတော စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘိက္ခဝေ၊ ယတော စ အရိယမဂ္ဂိကော နေဝ စေတေတိ၊ နော စ ပကပ္ပေတိ၊ နော စ အနုသေတိ၊ ဧတံ အစေတယနံ ဧတံ အကပ္ပနံ ဧတံ အနနုသယနံ ဝိညာဏဿ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ အာရမ္မဏံ ပစ္စယော န ဟောတိ…ပေ… အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ နိရုဇ္ဈတိ၊ အာယတိံ သောက…ပေ… ယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ…ပေ… နိရောဓော ဟောတိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ အရိယမဂ္ဂေါ နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော။ ဣဒံ ‘‘ယဉ္စ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ¶ သံကိလေသဘာဂေ ဝိသယေ စ နိဗ္ဗေဓဘာဂေ ဝိသယေ စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ နာမ။

၁၀၈။ နာနာဝိဓံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တဿတ္ထော ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဘိက္ခဝေ၊ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော သမုဒ္ဒေါ ဇလသာဂရသမုဒ္ဒေါ ‘‘သမုဒ္ဒေါ သမုဒ္ဒေါ’’တိ ဘာသတိ။ ကေနဋ္ဌေန ဘာသတိ? ဒုပ္ပူရဏဋ္ဌေန စ သံသရဏဋ္ဌေန စ ဒုရတိက္ကမနဋ္ဌေန စ သမုဒ္ဒေါတိ ဘာသတိ။ ဧဝံ သတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသော ဇလသာဂရသမုဒ္ဒေါ အရိယဿ ဘဂဝတော ဝိနယေ ဝုတ္တပ္ပကာရဋ္ဌေန သမုဒ္ဒေါ န ဟောတိ။ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသော ဇလသာဂရသမုဒ္ဒေါ မဟာ ဥဒကရာသိ မဟာ ဥဒကဏ္ဏဝေါ ဟောတိ။ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ခု ပုရိသဿ သမုဒ္ဒေါ ဟောတိ၊ တဿ စက္ခုဿ ရူပမယော ရူပါယတနမယော ဝေဂေါ။ ကေနဋ္ဌေန? ပထဝိတော ယာဝ အကနိဋ္ဌဗြဟ္မလောကာ နီလာဒိရူပါရမ္မဏံ သမောသရန္တမ္ပိ ဒုပ္ပူရဏဋ္ဌေန စ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ သံသရဏဋ္ဌေန စ ဒုရတိက္ကမနဋ္ဌေန စ စက္ခုမေဝ သမုဒ္ဒေါ ဟောတိ။ နီလာဒိရူပါယတနဿ အပ္ပမေယျဿ အပ္ပမေယျေန ဦမိမယေန ဝေဂေန သံသရဏဋ္ဌေန နီလာဒိရူပမေဝ ဝေဂေါ ဟောတိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ စက္ခု သမုဒ္ဒေါ ရူပမယော ဝေဂေါ စ သံကိလေသော သံကိလေသဟေတု ဒဿိတော။

‘‘ကေန အသေက္ခော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ယော တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မိံ အရဟတ္တဖလေ ဌိတော ယော အရဟာ ရူပမယံ တံ ဝေဂံ သဟတိ မနာပေ ရူပေ ရာဂံ၊ အမနာပေ ရူပေ ဒေါသံ၊ အသမပေက္ခနေ မောဟံ အနုပ္ပာဒေန္တော ဟုတွာ ဥပေက္ခကဘာဝေန သဟတိ၊ အယံ အရဟာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဦမိံ သာဝဋ္ဋံ သဂဟံ သရက္ခသံ စက္ခုသမုဒ္ဒံ အတရီတိ ဝုစ္စတိ၊ တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗြာဟ္မဏောတိ ဝုစ္စတိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ အရဟတ္တဖလဘူတော အသေက္ခော ဒဿိတော။

‘‘သောတံ ¶ ¶ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒီသုပိ ဣမိနာ နယေန ယထာသမ္ဘဝံ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒံ ‘‘သမုဒ္ဒေါ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂေ ဝိသယေ စ အသေက္ခဘာဂေ ဝိသယေ စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ နာမ။

‘‘ဧတ္တကမေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဆယိမေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘိက္ခဝေ၊ လောကသ္မိံ သတ္တာနံ အနယာယ အနတ္ထာယ ပါဏီနံ ဗျာဗာဓာယ ဣမေ မယာ ဝုစ္စမာနာ ဗဠိသာ ဆ ဘဝန္တိ။ ကတမေ ဆ? ဘိက္ခဝေ၊ စက္ခုဝိညေယျာ စက္ခုဝိညာဏေန ဝိညေယျာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ ကာမနီယာ မနာပါ မနဝဍ္ဎကာ ပိယရူပါ ပိယသဘာဝါ ကာမူပသံဟိတာ ကိလေသကာမသဟိတာ ရဇနီယာ ရူပါ နီလာဒိရူပါရမ္မဏာ သန္တိ၊ တံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ရူပံ ဘိက္ခု စေ အဘိနန္ဒတိ သပ္ပီတိကတဏှာယ အဘိမုခေါ နန္ဒတိ၊ စေ အဘိဝဒတိ ‘‘အဟော သုခံ အဟော သုခ’’န္တိ ဝဒါပေန္တိယာ တဏှာယနဝသေန အဘိဝဒတိ၊ စေ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ ဂိလိတွာ ဝိယ ပရိနိဋ္ဌပေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ သတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အယံ ဘိက္ခု ‘‘ဂိလိတဗဠိသော…ပေ… ပါပိမတော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္ထ စ နီလာဒိဘေဒေန အနေကဝိဓတ္တာ ‘‘ရူပါ ဣဋ္ဌာ…ပေ… ရဇနီယာ’’တိ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော ကတောပိ ရူပါယတနရူပါရမ္မဏဘာဝေန စ စက္ခုဝိညေယျဘာဝေန စ ဧကဝိဓတံ အနတိဝတ္တနတော ‘‘တ’’န္တိ ဧကဝစနနိဒ္ဒေသော ကတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောတဝိညေယျာ’’တိအာဒီသုပိ ဣမိနာ နယေန ယထာသမ္ဘဝံ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ စက္ခုဝိညေယျာဒိကော ဆဗ္ဗိဓော ဗဠိသော သံကိလေသော ကိလေသဟေတု ဒဿိတော။

‘‘ကေန အသေက္ခော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘သန္တိ စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အဘေဒိ ဘိန္ဒိ၊ ပရိဘေဒိ ပရိသမန္တတော ဘိန္ဒိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ အရဟတ္တဖလဘူတော အသေက္ခော ဒဿိတော။ ဣဒံ ‘‘ဆယိမေ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ဝုတ္တနယေန သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ နာမ။

၁၀၉။ နာနာဝိဓံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အယံ ¶ လောကော သတ္တလောကော သန္တာပဇာတော ဉာတိဗျသနာဒိဝသေန ဇာတသောကသန္တာပေါ စေဝ ရာဂါဒိဝသေန ¶ ဇာတပရိဠာဟသန္တာပေါ စ ဖဿပရေတော အနေကေဟိ ဒုက္ခသမ္ဖဿေဟိ အဘိဘူတော ရောဒံ ရောဒန္တော ဝဒတိ။ ကိန္တိ ဝဒတိ? အတ္တနာ ဖုဋ္ဌံ ဒုက္ခံ အဘာဝိတကာယတာယ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ဟုတွာ ‘‘အဟော ဒုက္ခံ၊ ဤဒိသံ ဒုက္ခံ မယှံ သတ္တုနောပိ မာ ဟောတူ’’တိအာဒိနာ ရောဒန္တော ဝိလပန္တော ဝဒတိ၊ ‘‘ကသ္မာ ဧဝံ ဝဒတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘အတ္တတော ယေန ယေန ဟိ မညန္တီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧတေ သတ္တာ ယေန ယေန ကာမဇ္ဈောသာဒိနာ ပကာရေန အတ္တတော ဒုက္ခဿ ပဋိကာရံ မညန္တိ၊ တတော ပကာရတော အညထာ အညေန ပကာရေန တံ ဒုက္ခံ တိကိစ္ဆိတဗ္ဗံ ဟိ ယသ္မာ ဟောတိ။

အညထာဘာဝီတိ ယသ္မာ ရောဒံ ရောဒန္တော ဝဒတိ၊ ယေန ယေန ဝါ ပရဝိဟိံသာဒိပကာရေန အတ္တနော ဝဍ္ဎိံ မညန္တိ အာသီသန္တိ၊ တတော ပကာရတော အညထာ အဝဍ္ဎိ ဧဝ ဟောတိ။ တံ အာသီသိတဗ္ဗံ အညထာဘာဝိ အဝဍ္ဎိတဘာဝိ ဧဝ ဟိ ယသ္မာ ဟောတိ၊ တသ္မာ မညိတဗ္ဗဿ အာသီသိတဗ္ဗဿ အညထာ ဘဝနသီလတ္တာ ရောဒံ ရောဒန္တော ဝဒတိ၊ အယံ သတ္တလောကော ရောဒန္တော စ ဟုတွာ ဝဒတိ။ ‘‘ကိ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဘဝသတ္တော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘဝသတ္တော ကာမဘဝါဒီသု သတ္တော ဝိသတ္တော လောကော ဘဝမေဝ ကာမဘဝါဒိဘဝမေဝ အဘိနန္ဒတိ။ ယံ ဘဝံ အဘိနန္ဒတိ၊ တံ ဇရာမရဏာဒိအနေကဗျသနာနုဗန္ဓတ္တာ ဘယာနကဋ္ဌေန ဘယံ ဟောတိ။ ယဿ ယတော ဇရာမရဏာဒိတော ဘာယတိ၊ တံ ဇရာမရဏာဒိဒုက္ခဿ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော ဒုက္ခံ ဒုက္ခာဓိဋ္ဌာနံ ဟောတိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ သန္တာပါဒိကော သံကိလေသော သံကိလေသဟေတု ဒဿိတော။

သံကိလေသော ဒဿိတော၊ ‘‘ကေန နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဘဝဝိပ္ပဟာနာယ ခေါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘဝဝိပ္ပဟာနာယ ခေါ ပန ကာမဘဝါဒိကဿ ဘဝဿ ပဇဟနတ္ထာယ ဧဝ ဣဒံ မယာ အဓိဂတံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ ဗြဟ္မစရိယဘူတော မဂ္ဂေါ နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော။

‘‘ဘဝဝိပ္ပဟာနာယာ’’တိအာဒိနာ ဧကန္တေန နိယျာနိကမဂ္ဂေါ နိဗ္ဗေဓော အာစရိယေန ဒဿိတော၊ အမှေဟိ စ ဉာတော၊ ‘‘ကတမော အနိယျာနိကမဂ္ဂေါ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဟိ-သဒ္ဒေါ ဝါစာသိလိဋ္ဌတ္ထော။ ယေ ကေစိ သမဏာ ဝါ ယေ ကေစိ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဘဝေန ¶ ရူပဘဝေန ဘဝဿ ကာမဘဝဿ ဝိပ္ပမောက္ခံ အာဟံသု၊ ဘဝေန အရူပဘဝေန ဘဝဿ ကာမဘဝဿ စေဝ ရူပဘဝဿ စ ဝိပ္ပမောက္ခံ အာဟံသု၊ သဗ္ဗေ တေ သမဏာ ဝါ သဗ္ဗေ တေ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဘဝသ္မာ ဝုတ္တပ္ပကာရဘဝတော အဝိပ္ပမုတ္တာ ဘဝန္တီတိ အဟံ ဝဒါမိ။

‘‘ရူပဘဝါဒိနာ ¶ ယေ စ ကာမဘဝါဒိဘဝဿ ဝိပ္ပမောက္ခံ အာဟံသူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ဝိဘဝေန ဘဝဿ နိဿရဏံ အာဟံသူတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယေ ဝါ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယေ ဝါ ပန ကေစိ သမဏာ ဝါ ယေ ဝါ ပန ကေစိ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဝိဘဝေန ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယာ ဘဝဿ သံသာရဘဝဿ နိဿရဏံ အာဟံသု၊ သဗ္ဗေ တေ သမဏာ ဝါ သဗ္ဗေ တေ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဘဝသ္မာ သံသာရဘဝတော အနိဿဋာဝ ဟောန္တီတိ အဟံ ဝဒါမိ။ ‘‘ကသ္မာ အနိဿဋာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ အနိဿဋကာရဏံ ဒဿေတုံ ‘‘ဥပဓိံ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ဒုက္ခံ သံသာရဒုက္ခံ ဥပဓိံ ခန္ဓူပဓိကိလေသူပဓိအဘိသင်္ခါရူပဓယော ပဋိစ္စ ဟိ ယသ္မာ သမ္ဘောတိ၊ တသ္မာ အနိဿဋာ ဟောန္တိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသင်္ခါတော သံကိလေသော ဒဿိတော။

ယေ ဟိ ‘‘ကေစီ’’တိအာဒိနာ သံကိလေသော ဒဿိတော၊ ‘‘ကေန နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘သဗ္ဗုပါဒါနက္ခယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗုပါဒါနက္ခယာ အရိယမဂ္ဂတော ဒုက္ခဿ သံသာရဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါ နတ္ထိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ အရိယမဂ္ဂေါ နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော။

‘‘ဝုတ္တပ္ပကာရာ အညသုတ္တပ္ပဒေသေနပိ ဒဿိတော’’တိ ဒဿေတုံ ‘‘လောကမိမ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပုထူ ဝိသုံ ဝိသုံ အဝိဇ္ဇာယ ပရေတံ အဘိဘူတံ ဘူတရတံ ဘူတေသု ဣတ္ထိပုရိသေသု အညမညရတံ ဘူတံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဘဝေဟိ အပရိမုတ္တံ ဣမံ လောကံ မမ စိတ္တ တွံ ပဿ။ ယေ ကေစိ ဘဝါ ဣတ္တရခဏာ ဝါ ဘဝါ၊ ဒီဃာယုကာ ဝါ ဘဝါ၊ သာတဝန္တော ဝါ ဘဝါ၊ အသာတဝန္တော ဝါ ဘဝါ ပဉ္စက္ခန္ဓာ သဗ္ဗဓိ ‘‘ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယ’’န္တိ ဣမေသု သဗ္ဗေသု သဗ္ဗတ္ထတာယ သဗ္ဗတ္ထဘာဝေန အဟေသုံ၊ သဗ္ဗေ တေ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဘဝါ နိစ္စဓုဝရဟိတတ္တာ အနိစ္စာ သမ္ပီဠိတတ္တာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဘာဝတော ဝိပရိဏာမဓမ္မာ အဟေသုံ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ အဝိဇ္ဇာဒိကော သံကိလေသော ဒဿိတော။

‘‘လောကမိမ’’န္တိအာဒိနာ သံကိလေသော ဒဿိတော၊ ‘‘ကေန နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဧဝမေတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန ဧတံ ခန္ဓပဉ္စကံ ¶ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သဿ အတ္တနော မဂ္ဂပညာယ၊ ဝိပဿနာပညာယ ဝါ ပဿတော ပဿန္တဿ ပုဂ္ဂလဿ ဘဝတဏှာ ပဟီယတိ၊ သမ္မပ္ပညာယ ယထာဘူတံ ခန္ဓပဉ္စကံ ပဿန္တော ဝိဘဝံ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ နာဘိနန္ဒတိ န ပတ္ထေတိ။ တဿ ပုဂ္ဂလဿ သဗ္ဗသော တဏှာနံ ခယာ အသေသဝိရာဂနိရောဓော အသေသဝိရာဂသင်္ခါတေန မဂ္ဂေန နိရောဓော နိရုဇ္ဈနံ နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗုတိ ဟောတိ။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ မဂ္ဂေါ နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော။

‘‘ဧဝမေတ’’န္တိအာဒိနာ ¶ နိဗ္ဗေဓော ဒဿိတော၊ ‘‘ကေန အသေက္ခော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တဿ နိဗ္ဗုတဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တဏှာဒိဋ္ဌိနိဗ္ဗုတဿ တဿ ဘိက္ခုနော အနုပါဒါ ကိလေသာဘိသင်္ခါရာနံ အနုပ္ပာဒနတော အဂ္ဂဟဏတော ပုနဗ္ဘဝေါ န ဟောတိ၊ ဧဝံဘူတေန အရိယပုဂ္ဂလေန ပုဗ္ဗေ အတ္တာနံ အဘိဘူတော ပဉ္စဝိဓော မာရော ဝိဇိတော အဟောသိ၊ အနေန အရိယပုဂ္ဂလေန ပဉ္စဟိ မာရေဟိ သင်္ဂါမော ဝိဇိတော၊ သင်္ဂါမေ၊ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌာဒီသု ဝါ တာဒီ တာဒိလက္ခဏပ္ပတ္တော အရိယပုဂ္ဂလော သဗ္ဗဘဝါနိ ဥပစ္စဂါ အတိက္ကန္တောဝ ဇာတော။ ဣတိ ဣမိနာ သုတ္တပ္ပဒေသေန အယံ အသေက္ခော ဒဿိတော။ ဣဒံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ‘‘အယံ လောကော’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂေ ဝိသယေ စ နိဗ္ဗေဓဘာဂေ ဝိသယေ စ အသေက္ခဘာဂေ ဝိသယေ စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ဧကဒေသဝသေန ပဝတ္တနတော သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ နာမ။

‘‘ဧတ္တကမေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘စတ္တာရောမေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အန္ဓပုထုဇ္ဇနော သံသာရသောတဿ အနုကူလဘာဝေန ဂစ္ဆနတော အနုသောတဂါမီ နာမ၊ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနော သံသာရသောတဿ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာဒီဟိ ပဋိက္ကူလဝသေန ပဝတ္တနတော ပဋိသောတဂါမီ နာမ၊ သေက္ခော အစလပ္ပသာဒါဒိသမန္နာဂမေန ဌိတသဘာဝတ္တာ ဌိတတ္တော နာမ၊ အသေက္ခော သံသာရပါရင်္ဂတဝသေန တိဋ္ဌနတော ‘‘ထလေ တိဋ္ဌတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

‘‘တေသု စတူသု ပုဂ္ဂလေသု ကတမော ပုဂ္ဂလော သံကိလေသဘာဂိယာဒီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘တတ္ထ ယောယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၁၁၀။ နာနာဝိဓံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အဘိဇာတိယော ¶ ပုဂ္ဂလာ ဆ သံဝိဇ္ဇန္တိ လောကသ္မိံ၊ ကဏှေ နီစေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ကဏှာဘိဇာတိကော၊ ကဏှဓမ္မသမန္နာဂတတ္တာ ဝါ ကဏှော ကဏှာဘိဇာတိကော ဟုတွာ ကဏှံ ကာဠကံ ဒသဝိဓံ ဒုဿီလျဓမ္မံ အဘိဇာယတိ ပသဝတိ၊ ဧသော ပုဂ္ဂလော အတ္ထိ။ ဝုတ္တပ္ပကာရေန ကဏှော ကဏှာဘိဇာတိကော ဟုတွာ သုက္ကံ ဒသဝိဓံ ကုသလဓမ္မံ အဘိဇာယတိ၊ ဧသော ပုဂ္ဂလော အတ္ထိ။ ကဏှော ကဏှာဘိဇာတိကော ဟုတွာ အကဏှံ အသုက္ကံ အကဏှအသုက္ကဝိပါကံ အစ္စန္တဒိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေတိ၊ ဧသော ပုဂ္ဂလော အတ္ထိ။ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန တယော ပုဂ္ဂလာ ဇာနိတဗ္ဗာ။

‘‘တေသု ¶ ကတမေ ပုဂ္ဂလာ သံကိလေသဘာဂိယာ’’တိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ယော စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

‘‘ဧတ္တကမေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘စတ္တာရိမာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၁၁၁။ နာနာဝိဓံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

မာနုသတ္တံ မနုဿဘာဝံ လဒ္ဓါန ကိစ္စံ၊ အကိစ္စဉ္စ ဒွေ ဘဝန္တိ၊ ဒွေ ကိစ္စာနိယေဝ ကတ္တဗ္ဗာနိ။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာစရိယော (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၁၁၁) ‘‘ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ဒဿေတိ။ ‘‘ကတမံ ကတ္တဗ္ဗံ ကိစ္စ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ဒဿေတုံ ‘‘သုကိစ္စံ စေဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပုညာနိ စ ကတ္တဗ္ဗတ္တာ သုကိစ္စံ ဧဝ၊ သံယောဇနဝိပ္ပဟာနံ ဝါ ကတ္တဗ္ဗတ္တာ သုကိစ္စံ နာမာတိ ယောဇနာ။

‘‘တတ္ထ သုတ္တေ ကတမေန ကတမော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘သုကိစ္စံစေဝ ပုညာနီတိ ဝါသနာ၊ သံယောဇနဝိပ္ပဟာနံ ဝါတိ နိဗ္ဗေဓော’’တိ ဝုတ္တော။

‘‘ဧတ္တကမေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပုညာနိ ကရိတွာနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပုညာနိ ကရိတွာန ကတပုညာ ပုဂ္ဂလာ သဂ္ဂါ သဂ္ဂတော သဂ္ဂံယေဝ ဝဇန္တိ။ သံယောဇနပ္ပဟာနာ အရိယာ ဇရာမရဏာ ဇရာမရဏတော ဝိပ္ပမုစ္စန္တိ။

‘‘တတ္ထ သုတ္တေ ကတမေန ကတမော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပုညာနိ ကရိတွာန၊ သဂ္ဂါ သဂ္ဂံ ဝဇန္တိ ကတပုညာ’တိ ဝါသနာ၊ ‘သံယောဇနပ္ပဟာနာ၊ ဇရာမရဏာ ဝိပ္ပမုစ္စန္တီ’တိ နိဗ္ဗေဓော’’တိ ဝုတ္တံ။

‘‘ဧတ္တကမေဝါ’’တိ ¶ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒွေမာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ကတမေန ကတမော ဒဿိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ယော…ပေ… အယံ နိဗ္ဗေဓော’’တိ ဝုတ္တံ။

နာနာဝိဓံ ဝါသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ ¶ ၊ ‘‘ကတမံ တဏှာသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ တဏှာသံကိလေသဘာဂိယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု သောဠသသု သံကိလေသဘာဂိယာဒီသု သုတ္တေသု တဏှာသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ တဏှာပက္ခေနေဝ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ဗဟုဝိသယတ္တာ နိယမေတွာန နိဒ္ဓါရေဿာမီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ကေန ပကာရေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တီဟိ တဏှာဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘဝတဏှာယာတိ ရူပဘဝတဏှာယ။ ဝိဘဝတဏှာယာတိ အရူပဘဝတဏှာယ။ ယေန ယေန ဝါ ပန ဝတ္ထုနာ တဏှာပဘေဒဥစ္ဆေဒါဒိဝတ္ထုနာ အဇ္ဈောသိတာ ဘဝတဏှာဒိဝသေန အဇ္ဈောသိတာ၊ တေန တေန ပကာရေန တဏှာဒိနာ ဝါ တဏှာပဘေဒဥစ္ဆေဒါဒိဝတ္ထုနာ ဝါ တဏှာသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

တဏှာသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ တဏှာပက္ခေနေဝ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ အာစရိယေန ဝုတ္တံ၊ အမှေဟိ စ လက္ခိတံ၊ ‘‘ဒိဋ္ဌိသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ ကေန ပက္ခေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသဘာဂိယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယေန ယေန ဝါ ပန ဝတ္ထုနာတိ ဒိဋ္ဌိပ္ပဘေဒအမရာဝိက္ခေပါဒိဝတ္ထုနာ။

ဒိဋ္ဌိသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ ဒိဋ္ဌိပက္ခေနေဝ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ အာစရိယေန ဝုတ္တံ၊ အမှေဟိ စ လက္ခိတံ၊ ‘‘ဒုစ္စရိတသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ ကေန ပကာရေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ဒုစ္စရိတသံကိလေသဘာဂိယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တထေဝ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ တဏှာဝေါဒါနဘာဂိယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ ‘‘ဒိဋ္ဌိဝေါဒါနဘာဂိယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ ‘‘ဒုစ္စရိတဝေါဒါနဘာဂိယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၁၁၂။ ယသ္မိံ သာသနပဋ္ဌာနေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ တံ သာသနပဋ္ဌာနံ သောဠသဟိ သံကိလေသဘာဂိယာဒီဟိ သုတ္တေဟိ ဧကဒေသနိဒ္ဓါရဏဝသေန ဝိဘဇိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကိံ ပန တံ သာသနပဋ္ဌာနံ တေဟိ သောဠသဟိ ဧဝ သံကိလေသဘာဂိယာဒီဟိ ဝိဘဇိတဗ္ဗံ၊ ဥဒါဟု အညေဟိ သုတ္တေဟိပိ ဝိဘဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ အညေဟိ အဋ္ဌဝီသသုတ္တေဟိပိ ဝိဘဇိတုံ ‘‘တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ? လောကိယံ လောကုတ္တရ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ ¶ ။ ‘‘ယဒိ အညေဟိပိ အဋ္ဌဝီသသုတ္တေဟိ ဝိဘဇိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ သတိ ‘လောကိယ’န္တိအာဒိဝစနမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ကသ္မာ ‘တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ’တိ ဝုတ္တာ’’တိ စေ? တဿ သာသနပဋ္ဌာနဝိဘာဂေါ အဋ္ဌာရသဟိ မူလပဒေဟိ သင်္ဂဟိတော၊ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါပိ ဝိဘဇိတေ သာသနပဋ္ဌာနေ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ တသ္မာ မူလပဒါ ဝိဘတ္တာယေဝ။ တာနိ မူလပဒါနိ ဝိဘဇိတုံ ‘‘တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၁၁၂) ပန –

‘‘ဧဝံ ¶ သောဠသဝိဓေန သာသနပဋ္ဌာနံ နာနာသုတ္တေဟိ ဥဒါဟရဏဝသေန ဝိဘဇိတွာ ဣဒါနိ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓေန သာသနပဋ္ဌာနံ ဒဿေန္တေန ယသ္မာ အယမ္ပိ ပဋ္ဌာနဝိဘာဂေါ မူလပဒေဟိ သင်္ဂဟိတော၊ န ဣမဿာပိ တေဟိ အသင်္ဂဟိတော ပဒေသော အတ္ထိ၊ တသ္မာ မူလပဒံ၊ ဝိဘဇိတဗ္ဗတဉ္စ ဒဿေတုံ ‘တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ’တိ ပုစ္ဆာယ ဝသေန မူလပဒါနိ ဥဒ္ဓရိတွာ ‘လောကိယံ လောကုတ္တရ’န္တိအာဒိနာ နဝ တိကာ၊ ထဝေါ စာတိ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓံ သာသနပဋ္ဌာနံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌ’’န္တိ –

ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု သောဠသဟာရပဉ္စကနယအဋ္ဌာရသမူလပဒေသု ကတမာနိ ပဒါနိ မူလပဒါနိ ဟောန္တီတိ ပုစ္ဆတိ။ လောကေ နိယုတ္တော သဘာဝဓမ္မောတိ လောကိယော၊ လောကေ ဝါ ဝိဒူဟိ ဝိဒိတော သဘာဝေါတိပိ လောကိယော၊ လောကိယော သဘာဝဓမ္မော အဿ ဝိသေသသုတ္တဿ အတ္ထီတိ တံ ဝိသေသသုတ္တံ လောကိယံ နာမ။ ဧသ နယော ‘‘လောကုတ္တရ’’န္တိအာဒီသုပိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဇာနာတီတိ ဉာဏံ၊ ဉာဏံ အဿ ဝိသေသသုတ္တဿ အတ္ထီတိ ဉာဏံ။ ဉာတဗ္ဗာတိ ဉေယျာ၊ ဉေယျာ အဿ ဝိသေသသုတ္တဿ အတ္ထီတိ ဉေယျံ။ ဧသေဝ နယော – ‘‘ဉာဏဉ္စ ဉေယျဉ္စာ’’တိ ဧတ္ထာပိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ နိဗ္ဗာနံ ပဌမံ ပဿတီတိ ဒဿနံ၊ ပဌမမဂ္ဂဉာဏံ၊ ဒဿနံ အဿ ဝိသေသသုတ္တဿ အတ္ထီတိ ဒဿနံ။ ဘာဝနာ အဿ ဝိသေသသုတ္တဿ ပါဠိယာ အတ္ထီတိ ဘာဝနာ။ ‘‘ဒဿနဉ္စ ဘာဝနာ စာ’’တိ ဧတ္ထာပိ ဧသ နယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သဿ အတ္တနော ဝစနန္တိ သကံ၊ သကံ ဝစနံ သကဝစနံ၊ ဘဂဝတော ဝစနန္တိ အတ္ထော။ ပရဿ ဝစနံ ပရဝစနံ။ ဝိဿဇ္ဇနီယော အဿ ဝိသေသသုတ္တဿ အတ္ထီတိ ဝိဿဇ္ဇနီယံ။ နတ္ထိ ဝိဿဇ္ဇနီယော အဿ ဝိသေသသုတ္တဿာတိ အဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ကမ္မံ အဿ ဝိသေသသုတ္တဿ အတ္ထီတိ ကမ္မံ။ ဝိပါကော အဿ ပါဌဿ အတ္ထီတိ ဝိပါကော ¶ ။ သေသေသုပိ အဿတ္ထိအတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ အထ ဝါ လောကိယာဒိအတ္ထော မုချတ္ထော၊ တံဝါစကသုတ္တမ္ပိ ဌာနျူပစာရေန ဝုတ္တံ။ ဗုဒ္ဓါဒီနံ ဂုဏေ အဘိတ္ထဝတိ ဧတေန သုတ္တပ္ပဒေသေနာတိ ထဝေါ၊ သုတ္တပ္ပဒေသော။

‘‘တေသု အဋ္ဌဝီသတိဝိဓေသု လောကိယာဒီသု သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တေသု ကတမံ သုတ္တံ လောကိယံ သုတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ လောကိယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု အဋ္ဌဝီသတိဝိဓေသု လောကိယာဒီသု သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တေသု ကတမံ သုတ္တံ လောကိယံ သာသနပဋ္ဌာနံ သုတ္တန္တိ ပုစ္ဆတိ။

ဘိက္ခဝေ၊ ဓေနုယာ ထနေဟိ နိက္ခန္တံ သဇ္ဇုခီရံ နိက္ခန္တက္ခဏေ န မုစ္စတိ န ပရိဏမတိ ခီရဘာဝံ ပဇဟိတွာ ဒဓိဘာဝံ န ပါပုဏာတိ၊ တက္ကာဒိအမ္ဗိလသမာယောဂတော ပစ္ဆာ ခီရဘာဝံ ပဇဟတိ ဒဓိဘာဝံ ပါပုဏာတိ ဣဝ၊ ဧဝံ ယေန ဗာလေန ပါပံ ယံ ကမ္မံ ကတံ၊ တံ ကမ္မံ ကရဏက္ခဏေ ¶ တဿ ဗာလဿ အပါယဒုက္ခာဒိနိဗ္ဗတ္တာပနဝသေန န ဝိပစ္စတိ။ ဒုတိယေ ပန ဝါ တတိယာဒိမှိ ဝါ အတ္တဘာဝေ ဝိပစ္စတိ။ ဘသ္မစ္ဆန္နော ဆာရိကာယ ပဋိစ္ဆန္နော ပါဝကော အဂ္ဂိ အက္ကန္တံ ဇနံ အက္ကမနက္ခဏေ န ဍဟတိ။ ဆာရိကံ ပန တာပေတွာ ကာလန္တရေ ဍဟတိ ဣဝ၊ ဧဝံ ယေန ဗာလေန ပါပံ ယံ ကမ္မံ ကတံ၊ တံ ကမ္မံ ကရဏက္ခဏေ တံ ဗာလံ အပါယဒုက္ခာဒိနိဗ္ဗတ္တာပနဝသေန ဍဟာပေန္တံ ဟုတွာ န အနွေတိ။ ဒုတိယေ ဝါ တတိယာဒိမှိ ဝါ အတ္တဘာဝေ အပါယဒုက္ခာဒိနိဗ္ဗတ္တာပနဝသေန ဍဟာပေန္တံ ဟုတွာ ဍဟန္တံ တံ ဗာလံ တံ အနွေတီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘န ဟိ…ပေ… ပါဝကော’’တိ သုတ္တံ လောကိယေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော လောကိယံ နာမ။

‘‘ဧတ္တကမေဝ လောကိယ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘စတ္တာရိမာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထော ပါကဋော။ ဣဒံ ‘‘စတ္တာရိမာနိ…ပေ… ကာဠပက္ခေဝ စန္ဒိမာ’’တိ သုတ္တံ လောကိယေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော လောကိယံ နာမ။

‘‘ဧဝံ ဒုဝိဓံယေဝ လောကိယ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘အဋ္ဌိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လောကဓမ္မာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထော ပါကဋော။ ဣဒံ ‘‘အဋ္ဌိမေ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ လောကိယေသု အဋ္ဌဝိဓေသု အတ္ထေသု ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော လောကိယံ နာမ။

နာနာဝိဓံ လောကိယံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ သုတ္တံ လောကုတ္တရ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ လောကုတ္တရ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ ¶ ။ ဣတော ပရေသုပိ ဧသ နယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထာတိ တေသု အဋ္ဌဝီသတိဝိဓေသု လောကိယာဒီသု သုတ္တေသု။

ဆေကေန သာရထိနာ သုဒန္တာ အဿာ သမထင်္ဂတာ ယထာ၊ ဧဝံ ပဟီနမာနဿ ပဟီနနဝဝိဓမာနဿ ယဿ အနာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဣန္ဒြိယာနိ ဆဗ္ဗိဓာနိ စက္ခုန္ဒြိယာဒီနိ သမထင်္ဂတာနိ။ တာဒိနော တာဒိလက္ခဏေန သမန္နာဂတဿ အနာသဝဿ တဿ ဘိက္ခုနော ဒေဝါပိ မနုဿာပိ ပိဟယန္တီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ယဿိန္ဒြိယာနီ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ လောကုတ္တရေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော လောကုတ္တရံ နာမ။

‘‘ဧတ္တကမေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပဉ္စိမာနိ ဘိက္ခဝေ ဣန္ဒြိယာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ‘‘ပဉ္စိမာနီ’’တိအာဒိကံ သုတ္တမ္ပိ လောကုတ္တရေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော လောကုတ္တရံ နာမ။ (၁)

‘‘လဒ္ဓါန ¶ မာနုသတ္တံ ဒွေ၊ ကိစ္စံ အကိစ္စမေဝ စာ’’တိအာဒိကာ ဒွေ ဂါထာ ဝုတ္တာ။ ဣဟ ဂါထာသု ‘‘သုကိစ္စံ စေဝ ပုညာနီ’’တိ ယံ ဂါထာပဒဉ္စ ‘‘ပုညာနိ ကရိတွာန၊ သဂ္ဂါ သဂ္ဂံ ဝဇန္တိ ကတပုညာ’’တိ ယံ ဂါထာပဒဉ္စ ဝုတ္တံ၊ ဣဒံ ဂါထာပဒံ လောကိယေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော လောကိယံ နာမ။

ဣဟ ဂါထာသု ‘‘သံယောဇနဝိပ္ပဟာနံ ဝါ’’တိ ယံ ဂါထာပဒဉ္စ ‘‘သံယောဇနဝိပ္ပဟာနာ၊ ဇရာမရဏာ ဝိပ္ပမုစ္စန္တီ’’တိ ယံ ဂါထာပဒဉ္စ ဝုတ္တံ၊ ဣဒံ ဂါထာပဒံ ဝုတ္တနယေန လောကုတ္တရံ နာမ။ ဣဒံ ‘‘လဒ္ဓါနာ’’တိအာဒိကံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန လောကိယဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စ။

ဘိက္ခဝေ၊ ဝိညာဏေ အာဟာရေ အာဟာရပဋိဗဒ္ဓေ ဆန္ဒရာဂေ သတိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ‘‘ဝိညာဏေ…ပေ… ဟောတီ’’တိ ဣဒံ ဝုတ္တနယေန လောကိယံ နာမ။ ‘‘ဝိညာဏေ…ပေ… နိရောဓော’’တိ ဣဒံ သုတ္တံ လောကုတ္တရံ နာမ။ ဣဒံ ‘‘ဝိညာဏေ စေ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ လောကိယေ အတ္ထေ စ လောကုတ္တရေ အတ္ထေ စ ဧကဒေသဝသေန ဝါစကဉာပကဝသေန ပဝတ္တနတော လောကိယဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စ။ (၂)

၁၁၃။ သတ္တလောကေ သဗ္ဗာ ဒိသာ အနုပရိဂမ္မ ကွစိ ဒိသာယံ စေတသာ အတ္တနာ အတ္တတော ပိယတရံ အညံ နေဝ အဇ္ဈဂါ၊ အတ္တာဝ ပိယတရော ယထာ ¶ ၊ ဧဝံ ပရေသံ သတ္တာနံ ပုထု ဝိသုံ ဝိသုံ အတ္တာဝ ပိယော ပိယတရော၊ တသ္မာ အတ္တနောဝ ပိယတရတ္တာ အတ္တကာမော အတ္တနော ဟိတကာမော ပဏ္ဍိတော သတ္တလောကော အတ္တာနံ ဥပမံ ကတွာ ပရံ န ဟိံသေ န ဟိံသေယျာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘သဗ္ဗာ ဒိသာ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ သတ္တေသု ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ နာမ။

ယေ ကေစိ ခီဏာသဝါ ပုဂ္ဂလာ ဘူတာဝ န ဘဝိဿန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ခီဏာသဝါ ပုဂ္ဂလာ ဒေဟံ အတ္တဘာဝံ ပဟာယ နိဗ္ဗာနံ ဂမိဿန္တိ။ ယေ စ ပုထုဇ္ဇနာဒယော သတ္တာ ပုနဗ္ဘဝေသု ဘဝိဿန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပုထုဇ္ဇနာဒယော သတ္တာ ဒေဟံ အတ္တဘာဝံ ပဟာယ ပရလောကံ ဂမိဿန္တိ၊ တံ သဗ္ဗဇာနိံ သဗ္ဗဿ သတ္တဿ ဟာနိံ မရဏံ၊ ဝိနာသံ ဝါ ကုသလော ယော ပုဂ္ဂလော ဝိဇာနာတိ၊ သော ကုသလော ပုဂ္ဂလော တံ သဗ္ဗဇာနိံ ဝိဒိတွာ အာတာပိယော ဗြဟ္မစရိယံ စရေယျာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ယေ ကေစီ’’တိအာဒိကံ ဝုတ္တနယေန သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။

သတ္တဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ကလျာဏမိတ္တံ ယာဝဇီဝံ ကုသလေန ပုဂ္ဂလေန န ဝိဇဟိတဗ္ဗံ။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ပရိသုဒ္ဓသီလသမ္ပတ္တိပရိသုဒ္ဓဒိဋ္ဌိသမ္ပတ္တီဟိ သမန္နာဂတတ္တာ ပိယော စ ပိယာယိတဗ္ဗော ¶ စ ဟောတိ၊ ပါသာဏဆတ္တံ ဝိယ ဂရု စ ဟောတိ၊ သမ္ဘာဝေတဗ္ဗတာယ ဘာဝနီယော စ ဟောတိ၊ ‘‘ကာလေန ဝဒါမိ၊ နော အကာလေနာ’’တိအာဒိကေ ပဉ္စဓမ္မေ အတ္တနိ ဥပဋ္ဌာပေတွာ သဗြဟ္မစာရီနံ ဝါ သိဿာနံ ဝါ ဝိနိစ္ဆယဥလ္လုမ္ပနဩဝါဒဒါနဘာဝေ ဌတွာ ဝတ္တာ စ ဟောတိ၊ သဗြဟ္မစာရီဟိ ဝါ သိဿာဒီဟိ ဝါ ဝုစ္စမာနော သုဝစော ဟုတွာ တေသံ ဝစနက္ခမော စ ဟောတိ၊ သစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒိဂမ္ဘီရံ ဝါ အညံ ဂမ္ဘီရံ ဝါ ကထံ ကတ္တာ စ ဟောတိ၊ ဓမ္မဝိနယာဒိဝသေနေဝ ဒီပနတော အဋ္ဌာနေ စ န နိယောဇကော ဟောတိ။ ဣမေဟိ သတ္တဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ကလျာဏမိတ္တံ ယာဝဇီဝံ န ဝိဇဟိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ ‘‘သတ္တဟီ’’တိအာဒိဝစနံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ဣဒံ ‘‘သတ္တဟီ’’တိအာဒိကံ ဝစနံ သုဂတော ဝတွာ အထာပရံ ဧတံ ဂါထာဝစနံ သတ္ထာ အဝေါစ။ ကိံ အဝေါစ?

‘‘ပိယော ဂရု ဘာဝနီယော၊ ဝတ္တာ စ ဝစနက္ခမော၊

ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ၊ န စဋ္ဌာနေ နိယောဇကော၊

တံ မိတ္တံ မိတ္တကာမေန၊ ယာဝဇီဝမ္ပိ သေဝိယ’’န္တိ။ –

ဧတံ ¶ ဂါထာဝစနံ သတ္ထာ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။ ‘‘န စ အဋ္ဌာနယောဇကော’’တိ ပါဌော အတ္ထိ။ ဣဒံ ‘‘သတ္တဟီ’’တိအာဒိကံ ဝစနံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။

လောကေ ယံ ကာမသုခဉ္စ ယံ ဣဒံ ဒိဝိယံ သုခဉ္စ အတ္ထိ၊ ဧတေ ကာမသုခဒိဝိယသုခါ တဏှာက္ခယသုခဿ သောဠသိံ ကလံ န အဂ္ဃန္တီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ယဉ္စာ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။

ယတ္ထ နိဗ္ဗာနေ ဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈတိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတံ အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ တံ နိဗ္ဗာနံ သုသုခံ ဝတာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘သုသုခ’’န္တိအာဒိကံ သုတ္တမ္ပိ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။ (၃)

တီသု ဘဝေသု သတ္တာနံ ဇနနတော တဏှာသင်္ခါတံ မာတရဉ္စ၊ ပိတရံ နိဿာယ မာနဿ ဥပ္ပဇ္ဇနတော မာနသင်္ခါတံ ပိတရဉ္စ၊ ရဋ္ဌေ လောကော ရဋ္ဌိဿရံ ရာဇာနံ ဘဇတိ ဝိယ ဒွိန္နံ သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌီနံ သဗ္ဗဒိဋ္ဌိဂတေဟိ ဘဇနီယတ္တာ သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသင်္ခါတေ ခတ္တိယေ ဒွေ ရာဇာနော စ၊ အာယသာဓကော ပုရိသော ရဋ္ဌေ အတ္ထံ အနုစရတိ ဣဝ နန္ဒိရာဂဿ ဒွါဒသာယတနေ အနုစရဏတော နန္ဒိရာဂသင်္ခါတေန အနုစရဏေန သဟ ပဝတ္တနဋ္ဌာနံ ဒွါဒသာယတနသင်္ခါတံ ရဋ္ဌဉ္စ ခီဏာသဝေါ ယော ဗြာဟ္မဏော ဟနတိ၊ သော ဗြာဟ္မဏော ဟန္တွာ အနီဃော နိဒ္ဒုက္ခော ဟုတွာ ယာတီတိ ယောဇနာ။ ဣဟ ‘‘မာတရ’’န္တိအာဒိဂါထာယံ ¶ ‘‘မာတရံ…ပေ… ဟန္တွာ’’တိ ဣဒံ ဂါထာဝစနံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။ ‘‘အနီဃော ယာတိ ဗြာဟ္မဏော’’တိ ဣဒံ ဂါထာဝစနံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။ ဣဒံ ‘‘မာတရ’’န္တိအာဒိကံ သုတ္တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ။

‘‘စတ္တာရောမေ ဘိက္ခဝေ ဣဒ္ဓိပါဒါ’’တိ ဣဒံ သုတ္တပ္ပဒေသဝစနံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။ သော စတူဟိ ဣဒ္ဓိပါဒေဟိ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ကာယေပိ ကရဇကာယေပိ စိတ္တံ ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တံ သမောဒဟတိ ပက္ခိပတိ၊ သော ပုဂ္ဂလော ဒိဿမာနကာယေန ဂန္တုကာမော ကရဇကာယဂတိကံ ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တံ အဓိဋ္ဌဟတိ။ စိတ္တေပိ ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တေပိ ကာယံ ကရဇကာယံ သမောဒဟတိ ပက္ခိပတိ၊ သော ပုဂ္ဂလော သီဃံ အညံ ဂန္တုကာမော ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တဂတိကံ ကရဇကာယံ အဓိဋ္ဌဟတိ။ ကာယေ ကရဇကာယေ သုခသညဉ္စ သုခဝိဟာရသညဉ္စ လဟုသညဉ္စ လဟုဂမနသညဉ္စ ဩက္ကမိတွာ အညံ ဂမနေယျံ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဧကစိတ္တက္ခဏေနေဝ စ ဂန္တွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ‘‘သော’’တိအာဒိကံ သုတ္တပ္ပဒေသဝစနံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။ ဣဒံ ‘‘စတ္တာရောမေ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ။ (၄)

၁၁၄။ ယံ ¶ သဗ္ဗညုတဉာဏံ လောကုတ္တရံ လောကံ ဥတ္တရိတွာ အဘိဘဝိတွာ ဌိတံ၊ ယေန သဗ္ဗညုတညာဏေန ဘဂဝါ ‘‘သဗ္ဗညူ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တဿ သဗ္ဗညုတညာဏဿ ပရိဟာနံ နတ္ထိ၊ တံ သဗ္ဗညုတညာဏံ သဗ္ဗကာလေ ဇာနိတုံ အာဝဇ္ဇနကာလေ ပဝတ္တတီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ယံ တ’’န္တိအာဒိကံ ဉာဏေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေနပိ ပဝတ္တနတော ဉာဏံ နာမ။

ယာယ နိဗ္ဗာနဂါမိနိယာ မဂ္ဂပညာယ ဇာတိမရဏသင်္ခယံ ပဇာနာတိ၊ သာ နိဗ္ဗာနဂါမိနီ မဂ္ဂပညာ သဗ္ဗာဟိ လောကိယာဟိ ပညာဟိ သေဋ္ဌာ ပသတ္ထာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ပညာ ဟီ’’တိအာဒိကံ ဝုတ္တနယေန ဉာဏံ နာမ။

‘‘ဓောတက၊ ဝေါ တုမှာကံ သန္တိံ အဟံ ကိတ္တယိဿာမီ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ဒုက္ခာဒိဓမ္မေ ဝါ အတ္တဘာဝေ ဝါ သတော အနိစ္စာနုပဿနာဒိသတိသမ္ပန္နော ဟုတွာ စရံ စရန္တော ယောဂါဝစရော အနီတိဟံ ယံ သန္တိံ ယံ နိဗ္ဗာနံ အရိယမဂ္ဂေန ဝိဒိတွာ လောကေ သံသာရလောကေ ဝိသတ္တိကံ ဝိသပ္ပကံ တဏှံ တရေ တရေယျာ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။

ဓောတကော ဘဂဝန္တံ ဝဒတိ ‘‘မဟေသိ မဟန္တေ သီလက္ခန္ဓာဒီ ဧသနသီလ၊ ဂေါတမ၊ သတော ‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’တိအာဒိသရဏသမ္ပန္နော ဟုတွာ စရံ စရန္တော ယောဂါဝစရော ဥတ္တမံ ယံ သန္တိံ ယံ ¶ နိဗ္ဗာနံ အရိယမဂ္ဂေန ဝိဒိတွာ လောကေ သံသာရလောကေ ဝိသတ္တိကံ တဏှံ တရေ တရေယျာတိ တဉ္စ ဝစနံ တဉ္စ သန္တိံ နိဗ္ဗာနံ အဟံ အဘိနန္ဒာမိ အဘိပတ္ထယာမိ၊ မဟေသိ တွံ၊ ယဉ္စ သမ္ပဇာနာသီ’’တိ ဓောတကော ဘဂဝန္တံ ဝဒတိ။

‘‘ဓောတကာ’’တိ အာလပိတွာ ဘဂဝါ ဓောတကံ အဝေါစ။ ‘‘ဥဒ္ဓံ အနာဂတံ ဥပရိ အဓော အတီတံ ဟေဋ္ဌာ စ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ ပစ္စုပ္ပန္နံ ပရိတော စ လောကေ သံသာရလောကေ ဧတံ တဏှံ ဘဝါဘဝါယ ခုဒ္ဒကဘဝမဟန္တဘဝတ္ထာယ သင်္ဂေါ လဂ္ဂေါတိ ဝိဒိတွာ ဝိစရန္တော တွံ တဏှံ မာကာသိ မာ အကာသီ’’တိ ဘဂဝါ ဓောတကံ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ကိတ္တယိဿာမီ’’တိအာဒိကံ ဉေယျေ ဝိသယေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဉေယျံ နာမ။

‘‘ဧတ္တကမေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘စတုန္နံ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘိက္ခဝေ၊ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ အရိယဘာဝကရာနံ သစ္စာနံ အနနုဗောဓာ အဗုဇ္ဈနေန အပ္ပဋိဝေဓာ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈနေန ဧဝံ ဣမိနာ ကာရဏေန မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ဣဒံ သန္ဓာဝိတံ သန္ဓာဝနံ၊ ဣဒံ သံသရိတံ သံသရဏံ အဟောသီတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇ္ဇ ¶ တယိဒံ တံ ဣဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ မယာ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ…ပေ… တယိဒံ တံ ဣဒံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ မယာ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ၊ မမ ဘဝတဏှာ ဥစ္ဆိန္နာ၊ ဘဝနေတ္တိ တဏှာ ခီဏာ၊ ဣဒါနိ မမ ပုနဗ္ဘဝေါ နတ္ထိ၊ ဣတိ ဣဒံ ‘‘စတုန္န’’န္တိအာဒိကံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊ သုဂတော ဣဒံ ‘‘စတုန္န’’န္တိအာဒိကံ ဝတွာ အထာပရံ ဧတံ ‘‘စတုန္န’’န္တိအာဒိဂါထာဝစနံ သတ္ထာ အဝေါစာတိ ယောဇေတွာ ဂါထာယဉ္စ တထေဝ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဣဒံ ‘‘စတုန္န’’န္တိအာဒိကံ ဝုတ္တနယေန ဉေယျံ နာမ။ (၅)

‘‘ရူပံ အနိစ္စံ…ပေ… ဝိညာဏံ အနိစ္စ’’န္တိ ဣဒံ သုတ္တံ ဉေယျေ ရူပါဒိဓမ္မေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဉေယျံ နာမ။

ဧဝံ ‘‘ရူပံ အနိစ္စ’’န္တိအာဒိနာ ပကာရေန ဇာနံ ဇာနန္တော ဧဝံ ‘‘ရူပံ အနိစ္စ’’န္တိအာဒိနာ ပကာရေန ပဿံ ပဿန္တော အရိယသာဝကော အရိယဿ ဘဂဝတော သာဝကော ‘‘ဣဒံ ရူပံ အနိစ္စ’’န္တိ ရူပံ ပဿတိ၊ ‘‘အယံ ဝေဒနာ အနိစ္စာ’’တိ ဝေဒနံ ပဿတိ၊ ‘‘အယံ သညာ အနိစ္စာ’’တိ သညံ ပဿတိ၊ ‘‘ဣမေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ သင်္ခါရေ ပဿတိ၊ ‘‘ဣဒံ ဝိညာဏံ အနိစ္စ’’န္တိ ဝိညာဏံ ပဿတိ။ ဣတိ ဣဒံ သုတ္တံ ရူပါဒိပဿနေ ဉာဏေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဉာဏံ နာမ။

သော ¶ ‘‘ရူပံ အနိစ္စ’’န္တိအာဒိနာ ပကာရေန ပဿန္တော အရိယသာဝကော ရူပေန ရူပရာဂေန ပရိမုစ္စတိ…ပေ… ဝိညာဏမှာ ဝိညာဏရာဂမှာ ပရိမုစ္စတီတိ ဒုက္ခသ္မာ ပရိမုစ္စတီတိ အဟံ ဝဒါမီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘သော ပရိမုစ္စတီ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ဉာဏေ စ ဉေယျေ စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဉာဏဉ္စ ဉေယျဉ္စ ဟောတိ။

သဗ္ဗေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပစ္စယေဟိ သင်္ခရိတတ္တာ သင်္ခါရာ အာဒိအန္တဝန္တဘာဝတော၊ အနိစ္စန္တိကဘာဝတော၊ တာဝကာလိကဘာဝတော စ ခဏပရိတ္တဘာဝတော အနိစ္စာ ဘဝန္တိ။ ဣဒံ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ သုတ္တပ္ပဒေသဝစနံ ဝုတ္တနယေန ဉေယျံ နာမ။ ယဒါ ဝိပဿနာကရဏကာလေ ပညာယ ဝိပဿနာပညာယ ပဿတိ အနိစ္စတာဒိကံ ပဿတိ။ ဣဒံ ‘‘ယဒါ ပညာယ ပဿတီ’’တိ သုတ္တပ္ပဒေသဝစနံ ဉာဏံ နာမ။ အထ ပဿနက္ခဏေ ဒုက္ခေ ပဉ္စက္ခန္ဓေ ဝိပဿကော နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော ပုဂ္ဂလော ဒုက္ခာဒိဇာနနာဒိဝသေန စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ ဧသော စတုသစ္စပဋိဝေဓော ဝိသုဒ္ဓိယာ ဝိသုဒ္ဓတ္ထာယ မဂ္ဂေါတိ။ ဣဒံ ‘‘အထာ’’တိအာဒိကံ သုတ္တပ္ပဒေသဝစနံ ဉာဏဉ္စ ဉေယျဉ္စ ဟောတိ။

သောဏာတိ ¶ သောဏံ အာလပတိ။ သမဏာ ဗာဟိရကသမဏာ ဗြာဟ္မဏာ ဇာတိဗြာဟ္မဏာ အနိစ္စေန ရူပေန၊ ဒုက္ခေန ရူပေန၊ ဝိပရိဏာမဓမ္မေန ရူပေန ‘‘အဟံ ပရေဟိ သေယျော ဥတ္တမော အသ္မီ’’တိ ဝါ သမနုပဿန္တိ၊ ‘‘အဟံ ပရေန သဒိသော သမာနော အသ္မီ’’တိ ဝါ သမနုပဿန္တိ၊ ‘‘အဟံ ပရတော ဟီနော လာမကော အသ္မီ’’တိ ဝါ သမနုပဿန္တိ၊ ယထာဘူတဿ အဒဿနာ အညတြ ဝဇ္ဇေတွာ အညံ ကိံ နာမ ကာရဏံ သိယာ၊ ယထာဘူတံ အဒဿနတော တာဝ သမနုပဿနဿ အညံ ကာရဏံ နတ္ထိ၊ ယထာဘူတံ အဒဿနမေဝ ကာရဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘အနိစ္စာယ ဝေဒနာယာ’’တိအာဒီသုပိ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန ဝုတ္တနယာနုသာရေန ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဣဒံ ‘‘ယေ ဟိ ကေစီ’’တိအာဒိကံ သုတ္တပ္ပဒေသဝစနံ ဉေယျံ နာမ။ ‘‘ယေ စ ခေါ ကေစီ’’တိအာဒိကော သုက္ကပက္ခော ပန ဝုတ္တဝိပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒံ ‘‘ယေ စ ခေါ’’တိအာဒိကံ သုတ္တပ္ပဒေသဝစနံ ဉာဏံ နာမ။ ဣဒံ ‘‘ယေ ဟိ ကေစီ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ဉာဏေ စ ဉေယျေ စ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဉာဏဉ္စ ဉေယျဉ္စ ဟောတိ။ (၆)

နာနာဝိဓံ ဉာဏဉ္စ ဉေယျဉ္စ သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ ဒဿန’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ ဒဿန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု လောကိယာဒီသု အဋ္ဌဝီသတိဝိဓေသု သာသနပဋ္ဌာနေသု သုတ္တေသု ကတမံ သုတ္တံ ဒဿနံ နာမာတိ ပုစ္ဆတိ။

၁၁၅။ ဂမ္ဘီရပညေန ¶ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓေန သုဒေသိတာနိ သင်္ခေပဝိတ္ထာရာဒီဟိ တေဟိ တေဟိ နယေဟိ သုဋ္ဌု ဒေသိတာနိ အရိယသစ္စာနိ ယေ ဘာဝိတဘာဝနာ အရိယပုဂ္ဂလာ ပညာဩဘာသေန ဝိဘာဝယန္တိ၊ တေ ဘာဝိတဘာဝနာ အရိယပုဂ္ဂလာ ဒေဝရဇ္ဇစက္ကဝတ္တိရဇ္ဇာဒိပမာဒဋ္ဌာနံ အာဂမ္မ ဘုသံ ပမတ္တာ ကိဉ္စာပိ ဟောန္တိ၊ တထာပိ တေ ဘာဝိတဘာဝနာ အရိယပုဂ္ဂလာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏေန အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ နိရောဓေန အဋ္ဌမဘဝါဒီသု ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟာနံ နာမရူပါနံ နိရုဒ္ဓတ္တာ အဋ္ဌမက္ခတ္တုဝသေန အဋ္ဌမံ ဘဝံ န အာဒိယန္တီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ယေ အရိယသစ္စာနီ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ဒဿနေ ပဌမမဂ္ဂဉာဏေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဒဿနံ နာမ။

နဂရဒွါရဗာဟထိရကရဏတ္ထံ ဥမ္မာရဗ္ဘန္တရေ ပထဝိယံ အဋ္ဌဟတ္ထဒသဟတ္ထပ္ပမာဏံ အာဝါဋံ ခဏိတွာ တသ္မိံ အာဝါဋေ ဥဿာပိတတ္တာ ပထဝိဿိတော ပထဝိနိဿိတော အန္တောပထဝိနိဿိတော ဣန္ဒခီလော သာရဒါရုမယော ထမ္ဘော ¶ စတုဗ္ဘိ စတူဟိ ဒိသာဟိ အာဂတေဟိ ဝါတေဟိ မဟာဝါတေဟိ အသမ္ပကမ္ပိယော သမ္ပကမ္ပိတုံ အသက္ကုဏေယျော သိယာ ယထာ၊ ယော သပ္ပုရိသော အရိယသစ္စာနိ အဝေစ္စ ပဿတိ၊ တံ သပ္ပုရိသံ သဗ္ဗတိတ္ထိယဝါဒဝါတေဟိ အသမ္ပကမ္ပိယတ္တာ တထူပမံ အဟံ ဝဒါမီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ယထိန္ဒခီလော’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ဝုတ္တနယေန ဒဿနံ နာမ။

ဘိက္ခဝေ၊ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အရိယဿ ဘဂဝတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော အာစိက္ခိတုံ အာကင်္ခမာနော ဟုတွာ အတ္တနာဝ သယမေဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ ‘‘ဘော၊ မမ အတ္တ အဟံ ဣဒါနိ ခီဏနိရယော အမှိ၊ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ အမှိ…ပေ…။ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီ’’တိ ဗျာကရေယျ။ စတုရင်္ဂသရူပံ ဒဿေတုံ ‘‘ကတမေဟိ စတူဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ‘‘စတူဟီ’’တိအာဒိကံ ဒဿနံ နာမ။

နာနာဝိဓံ ဒဿနံ နိဒ္ဓါရိတံ၊ ‘‘ကတမာ ဘာဝနာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမာ ဘာဝနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဣဓ သာသနေ ယဿ အရိယသာဝကဿ အဇ္ဈတ္တံ ကာမဘဝေ နိဗ္ဗတ္တာပကာနံ ဩရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနံ ပဇဟနဝသေန စ ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါရူပဘဝေသု နိဗ္ဗတ္တာပကာနံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနံ ပဇဟနဝသေန စ ဣန္ဒြိယာနိ သဒ္ဓိန္ဒြိယာဒီနိ ဣန္ဒြိယာနိ သုဘာဝိတာနိ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာဝသေန သုဋ္ဌု ဘာဝိတာနိ ဘဝန္တိ၊ ဘာဝိတော ဘာဝိတမဂ္ဂေါ သ ဒန္တော သော အရိယသာဝကော ဣမံ လောကဉ္စ ပရံ လောကဉ္စ နိဗ္ဗိဇ္ဈ နိဗ္ဗိဇ္ဈိတွာ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ကာလံ မရဏကာလေ ¶ ၊ ကာလံကိရိယံ ဝါ ကင်္ခတိ ပတ္ထေတီတိ ယောဇနာ။ အယံ ‘‘ယဿိန္ဒြိယာနီ’’တိအာဒိကာ ပါဠိ ဘာဝနာယ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဘာဝနာ နာမ။

ဓမ္မပဒါနိ ဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနဓမ္မကောဋ္ဌာသာနိ။ အနဘိဇ္ဈာ ဓမ္မပဒံ အနဘိဇ္ဈာသီသေန အဓိဂတဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂနိဗ္ဗာနဓမ္မပဒံ ကောဋ္ဌာသံ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ အယံ ‘‘စတ္တာရိမာနီ’’တိအာဒိကာ ပါဠိ ဝုတ္တနယေန ဘာဝနာ နာမ။ (၇)

ဒေဝပုတ္တ ဆိန္ဒန္တော ပုဂ္ဂလော ပဉ္စ ဩရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ ဟေဋ္ဌာ မဂ္ဂတ္တယေန ဆိန္ဒေ ဆိန္ဒေယျ၊ ပဇဟန္တော ပုဂ္ဂလော ပဉ္စ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဇဟေ ပဇဟေယျ၊ ဘာဝယန္တော ပုဂ္ဂလော ပဉ္စ ¶ သဒ္ဓိန္ဒြိယာဒီနိ စ ဥတ္တရိ ဘာဝယေ ဘာဝေယျ။ ပဉ္စသင်္ဂါတိဂေါ ရာဂသင်္ဂဒေါသသင်္ဂမောဟသင်္ဂမာနသင်္ဂဒိဋ္ဌိသင်္ဂါတိဂေါ ဘိက္ခု ဩဃတိဏ္ဏောတိ ကာမောဃဘဝေါဃဒိဋ္ဌောဃအဝိဇ္ဇောဃတိဏ္ဏောတိ ဝုစ္စတိ ကထီယတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပဉ္စ ဆိန္ဒေ ပဉ္စ ဇဟေ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ ဒဿနံ နာမ။ ‘‘ပဉ္စ စုတ္တရိ…ပေ… ဝုစ္စတီ’’တိ အယံ ပါဠိ ဘာဝနာ နာမ။ ဣဒံ ‘‘ပဉ္စာ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ဒဿနဉ္စ ဘာဝနာ စ ဟောတိ။

‘‘တီဏိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒီသု ယောဇနာ ပါကဋာ။ (၈)

၁၁၆။ ‘‘သဗ္ဗပါပဿ အကရဏံ…ပေ… ဗုဒ္ဓါန သာသန’’န္တိ ဣဒံ သုတ္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဝစနဘာဝတော သကဝစနံ နာမ။ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောဝ။

ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလဿ ဗာလလက္ခဏာနိ ဗာလဥပလက္ခဏကာရဏာနိ ဗာလနိမိတ္တာနိ ‘‘အယံ ဗာလော’’တိ ဂဟဏကာရဏာနိ ဗာလာပဒါနာနိ ဗာလဿ အပဒါနာနိ ပေါရာဏာနိ ဝိရုဠှာနိ ကမ္မာနိ ယေဟိ ဗာလလက္ခဏာဒီဟိ ဗာလံ ‘‘ဗာလော’’တိ ပရေ ပဏ္ဍိတာ သဉ္ဇာနန္တိ၊ ဣမာနိ ဗာလလက္ခဏာနိ မယာ ဝုစ္စမာနာနိ တီဏိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလော ဒုစ္စိန္တိတစိန္တီ စ ဒုစ္စိန္တိတံ အဘိဇ္ဈာဗျာပါဒမိစ္ဆာဒဿနံ စိန္တီ စ ဟောတိ၊ ဒုဗ္ဘာသိတဘာသီ ဒုဗ္ဘာသိတံ မုသာဝါဒါဒိံ ဘာသီ စ ဟောတိ။ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ စ ဒုက္ကဋံ ပါဏာတိပါတာဒိကမ္မံ ကာရီ စ ဟောတိ။ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလဿ…ပေ… ဗာလာပဒါနာနိ ဣမိနာ မယာ ဝုတ္တာနိ တီဏိ ခေါ ဘဝန္တိ။ သုက္ကပက္ခော ပန ဝုတ္တဝိပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒံ ‘‘တီဏိမာနိ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိကံ ဝစနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဝစနဘာဝတော သကဝစနံ နာမ။

ပထဝီသမော ¶ ဝိတ္ထတော သမ္ဗောဓော နာမ နတ္ထိ။ ပါတံ ဝုဋ္ဌံ ဥဒကံ အာဘုသော လာဘိ ဂဏှာတီတိ ပါတာလော၊ ပါတာလေန သမော ပါတာလသမော နိန္နော န ဝိဇ္ဇတိ။ မေရုသမော ဥန္နတော နတ္ထိ၊ စက္ကဝတ္တိသဒိသော ပေါရိသော နတ္ထီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ပထဝီသမော’’တိအာဒိကံ ဝစနံ ပရဿ ဒေဝဿ ဝစနဘာဝတော ပရဝစနံ ဟောတိ။

‘‘ဒေဝါနံ ဣန္ဒ၊ တဝ သုဘာသိတေန ဇယော ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဝေပစိတ္တိ၊ တဝ သုဘာသိတေန ဇယော ဟောတူ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဝေပစိတ္တိ၊ တွံ ဂါထံ ဘဏ ဘဏာဟီ’’တိ အဝေါစ။ ဘိက္ခဝေ၊ အထ ခေါ အသုရိန္ဒော ဝေပစိတ္တိ ဣမံ ဝုစ္စမာနံ ဂါထံ အဘာသိ ‘‘တေ ပဋိသေဓကော နော စေ အဿ နော စေ ဘဝေယျ ¶ ၊ ဧဝံ သတိ ဗာလာ ဘိယျော ပကုဇ္ဈေယျုံ၊ တသ္မာ ဓီရော ပဏ္ဍိတော ဘုသေန ဒဏ္ဍေန ဗာလံ နိသေဓယေ’’တိ။

ဂါထာယ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသုရိန္ဒေန ဝေပစိတ္တိနာ ဘာသိတာယ အသုရာ အနုမောဒိံသု၊ ဒေဝါ တုဏှီ အဟေသုံ။ ဘိက္ခဝေ၊ အထ ခေါ အသုရိန္ဒော ဝေပစိတ္တိ ဒေဝါနံ ဣန္ဒံ သက္ကံ ဧတံ ဝစနံ အဝေါစ ‘‘ဒေဝါနမိန္ဒ၊ တွံ ဂါထံ ဘဏ ဘဏာဟီ’’တိ ဧတံ ဝစနံ အဝေါစ။ ဘိက္ခဝေ၊ အထ ခေါ ဒေဝါနမိန္ဒော သက္ကော ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ ‘‘ဗာလဿ ပဋိသေဓနံ ပရံ ပစ္စတ္ထိကံ သင်္ကုပိတံ ဉတွာ သတော သတိမာ ယော ပဏ္ဍိတော ကောဓတော ဥပသမ္မတိ၊ တဿ ပဏ္ဍိတဿ ဧတဒေဝ ဥပသမံ ဝရန္တိ အဟံ မညေ’’တိ။

ဂါထာယ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒေန သက္ကေန ဘာသိတာယ ဒေဝါ အနုမောဒိံသု၊ အသုရာ တုဏှီ အဟေသုံ။ ဘိက္ခဝေ၊ အထ ခေါ ဒေဝါနမိန္ဒော သက္ကော အသုရိန္ဒံ ဝေပစိတ္တိံ ဧတံ ဝစနံ အဝေါစ ‘‘ဝေပစိတ္တိ၊ တွံ ဂါထံ ဘဏာဟီ’’တိ ဧတံ ဝစနံ အဝေါစ။ ဘိက္ခဝေ၊ အထ ခေါ အသုရိန္ဒော ဝေပစိတ္တိ ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ ‘‘ဝါသဝ ယဒါ တိတိက္ခတိ၊ တဒါ နံ တိတိက္ခန္တံ ပုဂ္ဂလံ ဗာလော ‘‘အယံ မေ ဘယာ တိတိက္ခတီ’’တိ မညတိ၊ တိတိက္ခာယ ဧတဒေဝ ဝဇ္ဇံ အဟံ ပဿာမိ။ ဝါသဝ ဂေါဂဏော ပလာယိနံ ဂဝံ အဇ္ဈောတ္ထရတိ ဣဝ၊ ဧဝံ ဒုမ္မေဓော ခမန္တံ ဘိယျော အဇ္ဈာရုဟတိ အဇ္ဈောတ္ထရတိ။

ဂါထာယ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသုရိန္ဒေန ဝေပစိတ္တိနာ ဘာသိတာယ အသုရာ အနုမောဒိံသု၊ ဒေဝါ တုဏှီ အဟေသုံ။ ဇာယမာနေ စ ဂေါယုဒ္ဓေ ပဌမံ ဒွေယေဝ ဂေါဏာ ယုဇ္ဈန္တိ၊ ဂေါဂဏော ပန ယာဝ ဧကော ဂေါဏော န ပလာယတိ၊ တာဝ ဩလောကေန္တောဝ တိဋ္ဌတိ။ ယဒါ စ ဧကော ဂေါဏော ပလာယတိ ¶ ၊ တဒါ သဗ္ဗော ဂေါဏော တံ ပလာယိနံ ဂဝံ ဘိယျော အဇ္ဈောတ္ထရတီတိ ဂေါယုဒ္ဓသဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘အထ ခေါ’’တိအာဒီနံ ယောဇနတ္ထော ပါကဋော။

ဝေပစိတ္တိ၊ ယော ပုဂ္ဂလော တိတိက္ခတိ၊ တံ ခမန္တံ ပုဂ္ဂလံ ‘‘အယံ မေ ဘယာ တိတိက္ခတီ’’တိ ကာမံ မညတု ဝါ၊ မာ မညတု ဝါ၊ တံ မညနံ နိပ္ဖလမေဝ။ အတ္ထာ သဒတ္ထပရမာ ဘဝန္တိ။ ခန္တျာ ခန္တိတော ဘိယျော သဒတ္ထော နာမ န ဝိဇ္ဇတိ။

ယော ဗလဝါ သန္တော ဒုဗ္ဗလဿ ဟဝေ တိတိက္ခတီတိ တဿ ဗလဝန္တဿ တံ တိတိက္ခနံ ပရမံ ခန္တိန္တိ သပ္ပုရိသာ အာဟု၊ ဒုဗ္ဗလော နိစ္စံ ခမတိ ဧဝ။

ယဿ ¶ ဗာလဿ ဗာလဗလံ အတ္ထိ၊ တဿ ဗာလဿ ဗာလဗလံ ‘‘အဗလ’’န္တိ သပ္ပုရိသာ အာဟု၊ ယဿ ဓမ္မဂုတ္တဿ ယံ ဗလံ အတ္ထိ၊ တဿ ဓမ္မဂုတ္တဿ တဿ ဗလဿ ပဋိဝတ္တာ ပဋိပ္ဖရိတွာ ဝတ္တာ န ဝိဇ္ဇတိ။

ဝေပစိတ္တိ၊ ယော ပုဂ္ဂလော ကုဒ္ဓံ ပဌမံ ကုဇ္ဈန္တဿ ပဋိကုဇ္ဈတိ၊ သော ပဋိကုဇ္ဈန္တော ပုဂ္ဂလော တေန ပဋိကုဇ္ဈနေန တဿ ပဌမံ ကုဇ္ဈန္တဿ ပါပပုဂ္ဂလဿ ပါပပုဂ္ဂလတော ပါပိယော ဧဝ ပါပတရော ဟီနတရော ဧဝ ဘဝေ။

ဝေပစိတ္တိ၊ ယော သပ္ပုရိသော သတော သတိမာ ပရံ သင်္ကုပိတံ ဉတွာ ပဌမံ ကုဇ္ဈန္တဿ အပ္ပဋိကုဇ္ဈန္တောဝ ဘဝေ၊ သော သပ္ပုရိသော ဒုဇ္ဇယံ သင်္ဂါမံ ဇေတိ နာမ၊ အတ္တနော စ ပရဿ စ ဥဘိန္နံ အတ္ထံ စရတိ နာမ။

အတ္တနော စ ပရဿ စ တိကိစ္ဆန္တာနံ ဥဘိန္နံ ကောဓော ဥပသမ္မတိ၊ ယေ ဇနာ ဓမ္မဿ ခန္တိဓမ္မဿ အတ္ထေ၊ စတုသစ္စဓမ္မေ ဝါ အကောဝိဒါ ဘဝန္တိ၊ တေ ဇနာ ခမန္တံ သပ္ပုရိသံ ‘‘အယံ ဗာလော’’တိ မညန္တိ၊ တေသံ အကောဝိဒါနံ ဇနာနံ တံ မညနံ နိပ္ဖလန္တိ။

ဂါထာသု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒေန သက္ကေန ဘာသိတာသု ဒေဝါ အနုမောဒိံသု၊ အသုရာ တုဏှီ အဟေသုန္တိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ဘိယျော ဗာလာ’’တိအာဒိကံ ဝစနံ သက္ကဝေပစိတ္တီနံ ဝစနဘာဝတော ပရဝစနံ နာမ။ (၉)

၁၁၇။ ပတ္တံ ¶ ဧတရဟိ အဓိဂတံ ယဉ္စ ကာမူပကရဏံ၊ အာယတိံ ပတ္တဗ္ဗံ အဓိဂတံ ယဉ္စ ကာမူပကရဏံ အတ္ထိ၊ ဧတံ ဥဘယံ ရဇာနုကိဏ္ဏံ ရာဂရဇာဒိကိဏ္ဏံ ဣတိ အာတုရဿ အာတုရာနံယေဝ ပုဂ္ဂလာနံ သန္တိကေ အနုသိက္ခတော အနုသိက္ခန္တဿ သိက္ခာသာရာ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ သီလံ ဝတံ ဇီဝိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ဣမေ သိက္ခာသာရာ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တီတိ ယေ ဥပဋ္ဌာနသာရာ ပုဂ္ဂလာ သာရတော ဂဟေတွာ ဌိတာ။ ဧတ္ထ သီလံ နာမ ‘‘န ကရောမီ’’တိ ဩရမဏံ။ ဝတံ နာမ ဘောဇနကိစ္စကရဏာဒိ။ ဇီဝိတံ နာမ အာဇီဝေါ။ ဗြဟ္မစရိယံ နာမ မေထုနဝိရတိဝိသေသဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေသံ ဥပဋ္ဌာနသာရာနံ ပုဂ္ဂလာနံ အယံ ဝါဒေါ ဧကော ပဌမော အန္တော လာမကော။ ယေ စ ပုဂ္ဂလာ ‘‘ကာမေသု ဒေါသော နတ္ထီ’’တိ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော ဟုတွာ ဌိတာ၊ တေသံ ပုဂ္ဂလာနံ အယံ ဝါဒေါ ဧကော ဒုတိယော အန္တော ¶ လာမကော။ ဣစ္စေတေ ဥဘော အန္တာ အန္တဝါဒါ ပုဂ္ဂလာ ကဋသိဝဍ္ဎနာ ကဋသိယော ဒိဋ္ဌိံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ဧတေ ဥဘော အန္တေ အတ္တကိလမထာနုယောဂေ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂေ ဧကေ ပုဂ္ဂလာ အနဘိညာယ ဩလီယန္တိ၊ ဧကေ ပုဂ္ဂလာ အတိဓာဝန္တီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ယဉ္စ ပတ္တ’’န္တိအာဒိကံ ဝစနံ ပရေသံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝစနဘာဝတော ပရဝစနံ နာမ။

ယေ စ သမ္မာဒိဋ္ဌိပုဂ္ဂလာ တေ ဥဘော အန္တေ အတ္တကိလမထာနုယောဂကာမသုခလ္လိကာနုယောဂေ အဘိညာယ တတြ စ အန္တေ န အဟေသုံ။ တေန စ အဘိဇာနနေန တေ ဥဘော အန္တေ န အမညိံသု၊ တေသံ သမ္မာဒိဋ္ဌိပုဂ္ဂလာနံ ဝဋ္ဋံ တိဝိဓံ ဝဋ္ဋံ ပညာပနာယ နတ္ထိ။ ဣတိ ဧဝံ ဣဒံ ‘‘ယေ စာ’’တိအာဒိကံ ဝစနံ ဘဂဝတော ဝစနဘာဝတော သကဝစနံ နာမ။ အယံ ဥဒါနော ‘‘ယဉ္စ ပတ္တံ…ပေ… ပညာပနာယာ’’တိ အယံ ဥဒါနော ဝုတ္တနယေန သကဝစနဉ္စ ပရဝစနဉ္စ ဟောတိ။

ပသေနဒိ နာမ ကောသလော ကောသလိဿရော ရာဇာ ဘဂဝန္တံ ဧတံ ‘‘ဣဓ မယှံ…ပေ… တေသံ ပိယော အတ္တာ’’တိ ဝစနံ အဝေါစ။ ဘန္တေ၊ ဣဓ ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ မယှံ မမ စေတသော စိတ္တဿ ဧဝံ ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ၊ ကေသံ သတ္တာနံ အတ္တာ ပိယော နု ခေါ၊ ကေသံ သတ္တာနံ အတ္တာ အပ္ပိယော နု ခေါ ဣတိ ဧတံ ပရိဝိတက္ကနံ ဥဒပါဒိ။ ဘန္တေ၊ တဿ မယှံ ဧတံ ပရိဝိတက္ကနံ အဟောသိ၊ ယေ စ ကေစိ သတ္တာ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ ခေါ…ပေ… မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ ခေါ၊ တေသံ သတ္တာနံ အတ္တာ အပ္ပိယော ခေါ။ တေ ဒုစ္စရိတံ စရန္တာ သတ္တာ ‘‘နော အတ္တာ ပိယော’’တိ ဧဝံ ကိဉ္စာပိ ဝဒေယျုံ၊ အထ ခေါ တေသံ ဒုစ္စရိတံ စရန္တာနံ သတ္တာနံ အတ္တာ အပ္ပိယောဝ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အပ္ပိယော အပ္ပိယဿ အနတ္ထာယ ယံ ဒုစ္စရိတံ ကရေယျ၊ တံ ဒုစ္စရိတံ တေ ဒုစ္စရိတံ စရန္တာ သတ္တာ အတ္တနာဝ။ သယမေဝ။ အတ္တနော အနတ္ထာယ ဟိ ယသ္မာ ကရောန္တိ၊ တသ္မာ တေသံ ဒုစ္စရိတံ စရန္တာနံ သတ္တာနံ အတ္တာ အပ္ပိယောဝါတိ ဧတံ ပရိဝိတက္ကနံ အဟောသိ။

ဘန္တေ ¶ ၊ ယေ စ ကေစိ သတ္တာ ကာယေန သုစရိတံ စရန္တိ ခေါ…ပေ… မနသာ သုစရိတံ စရန္တိ ခေါ၊ တေသံ သုစရိတံ စရန္တာနံ သတ္တာနံ အတ္တာ ပိယော ခေါ၊ တေ သုစရိတံ စရန္တာ သတ္တာ ‘‘နော အတ္တာ အပ္ပိယော’’တိ ဧဝံ ကိဉ္စာပိ ဝဒေယျုံ၊ အထ ခေါ တေသံ သုစရိတံ စရန္တာနံ သတ္တာနံ အတ္တာ ပိယောဝ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ပိယော ပိယဿ အတ္ထာယ ယံ သုစရိတံ စရေယျ၊ တံ သုစရိတံ တေ သုစရိတံ စရန္တာ သတ္တာ အတ္တနာဝ သယမေဝ အတ္တနော အတ္ထာယ ဟိ ယသ္မာ ကရောန္တိ ¶ ၊ တသ္မာ တေသံ သုစရိတံ စရန္တာနံ သတ္တာနံ အတ္တာ ပိယောဝါတိ ဧတံ ပရိဝိတက္ကနံ အဟောသိ။ ဧတံ ဝစနံ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

‘‘ဧဝမေတံ မဟာရာဇာ’’တိ ဝစနံ ပဌမံ ဝတွာ ‘‘ယေ ဟိ ကေစီ’’တိအာဒိကေ ဘဂဝတော ဝုတ္တဝစနေပိ ယောဇနာ တထေဝ ကာတဗ္ဗာ။

ဂါထာသု ပန ယော ပဏ္ဍိတော အတ္တာနံ ‘‘ပိယ’’န္တိ စေ ဇညာ၊ ဧဝံ သတိ သော ပဏ္ဍိတော နံ အတ္တာနံ ပါပေန ကမ္မေန န သံယုဇေ န သံယောဇေယျ၊ တံ ဝစနံ ဟိ သစ္စံ ပိယံ အတ္တာနံ သုလဘံ န ဟောတိ၊ ဒုက္ကဋကာရိနာ သုခံ သုလဘံ န ဟောတိ။

အန္တကေန မစ္စုနာ အဓိပန္နဿ မာနုသံ ဘဝံ ဇဟတော ပဇဟန္တဿ တဿ မရဏမုခေ ဌိတဿ သတ္တဿ ကိံ သကံ ဟောတိ၊ မရဏမုခေ ဌိတော သော သတ္တော ကိဉ္စ အာဒါယ ပရလောကံ ဂစ္ဆတိ၊ ဆာယာ ဂစ္ဆန္တံ သတ္တံ အနပါယိနီ ဣဝ၊ ဧဝံ အဿ ပရလောကဂတဿ သတ္တဿ ကိဉ္စ အနုဂံ ဟောတိ။

ဣတိ ဘဂဝါ ဧဝံ ပုစ္ဆတိ၊ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဥဘော’’တိအာဒိဝိဿဇ္ဇနဝစနဉ္စ အာဟ။ ဣဓ လောကေ ယော မစ္စော ယံ ပုညဉ္စ ယံ ပါပဉ္စ ဥဘော ကမ္မေ ကုရုတေ ကရောတိ၊ တဿ ပရလောကဂတဿ မစ္စဿ တံ ပုညပါပဒွယံ သကံ ဟောတိ။ ပရလောကံ ဂတော မစ္စော တံဝ ပုညပါပဒွယံ အာဒါယ ပရလောကံ ဂစ္ဆတိ၊ ဆာယာ ဂစ္ဆန္တံ သတ္တံ အနပါယိနီ ဣဝ၊ ဧဝံ အဿ ပရလောကဂတဿ မစ္စဿ တံဝ ပုညပါပဒွယံ အနုဂံ ဟောတိ။

တသ္မာ ပဏ္ဍိတော သမ္ပရာယိကံ သမ္ပရာယေ ဖလနိဗ္ဗတ္တာပကံ ကလျာဏံ နိစယံ နိစယန္တော ဟုတွာ ကရေယျ။ ပါဏိနံ ပရလောကသ္မိံ ပုညာနိ ပတိဋ္ဌာ ဟောန္တိ၊ ဣတိ ဘဂဝါ အာဟာတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဣဒံ ‘‘ရာဇာ ပသေနဒီ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ကောသလရညော ဝစနဘာဝတော ပရဝစနံ ဟောတိ။ ‘‘ဧဝမေတံ ¶ ၊ မဟာရာဇ၊ ဧဝမေတံ မဟာရာဇာ’’တိအာဒိကာ အနုဂီတိ ဘဂဝတော ဝစနဘာဝတော သကဝစနံ ဟောတိ။ ဣဒံ ဒွယံ ဝစနံ သကဝစနဉ္စ ပရဝစနဉ္စ ဟောတိ။ (၁၀)

၁၁၈။ ပဉှေ ပုစ္ဆိတေ ဣဒံ ဒုက္ခသစ္စံ အဘိညေယျံ၊ ဣဒံ သမုဒယသစ္စံ ပဟာတဗ္ဗံ၊ ဣဒံ မဂ္ဂသစ္စံ ဘာဝေတဗ္ဗံ၊ ဣဒံ နိရောဓသစ္စံ၊ ဖလံ ဝါ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ၊ ဣမေ ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ ဧဝံ ကုသလာကုသလဘာဝေန ဂဟိတာ အနဝဇ္ဇသာဝဇ္ဇဘာဝေန ဝါ ဂဟိတာ သုခဝိပါကဒုက္ခဝိပါကဘာဝေန ဝါ ဂဟိတာ ¶ ၊ ဣဒံ ဣဋ္ဌဝိပါကံ ဣဒံ အနိဋ္ဌဝိပါကံ ဖလံ နိဗ္ဗတ္တယဣတိ ဧဝံဂဟိတာနံ တေသံ ကုသလာကုသလဓမ္မာနံ အယံ ဝုဍ္ဎိ အတ္ထော၊ အယံ ဟာနိ အတ္ထောတိ။ ဣတိ ဣဒံ ‘‘ပဉှေ ပုစ္ဆိတေ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ဝိဿဇ္ဇနီယေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဝိဿဇ္ဇနီယံ နာမ။

‘‘ဥဠာရော ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’’တိ ဣမိနာ ပဒေန ဗုဒ္ဓဥဠာရတံ ဧကံသေနေဝ ဧကကောဋ္ဌာသေနေဝ နိဒ္ဒိသေ။ ‘‘သွာက္ခာတော ဓမ္မော’’တိ ဣမိနာ ပဒေန ဓမ္မသွာက္ခာတတံ ဧကံသေနေဝ ဧကကောဋ္ဌာသေနေဝ နိဒ္ဒိသေ။ ‘‘သုပ္ပဋိပန္နော သင်္ဃော’’တိ ဣမိနာ ပဒေန သင်္ဃသုပ္ပဋိပတ္တိံ ဧကံသေနေဝ ဧကကောဋ္ဌာသေနေဝ နိဒ္ဒိသေ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဣမိနာ ပဒေန သင်္ခါရာနိစ္စတံ ဧကံသေနေဝ နိဒ္ဒိသေ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဣမိနာ ပဒေန သင်္ခါရဒုက္ခတံ ဧကံသေနေဝ နိဒ္ဒိသေ။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဣမိနာ ပဒေန ဓမ္မာနတ္တတံ ဧကံသေနေဝ နိဒ္ဒိသေ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနတ္တာ’’တိ အဝတွာ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဝုတ္တေန ဣမိနာ ပဒေန သင်္ခါရေဟိ အညံ ယံ ဝါ ပန မဂ္ဂဖလနိရောဓသမာပတ္တိဓမ္မဇာတံ အတ္ထိ၊ တံ မဂ္ဂဖလနိရောဓသမာပတ္တိဓမ္မဇာတမ္ပိ ဧဝံဇာတိယံ ဧဝံ ဧကံသဗျာကရဏီယန္တိ မဂ္ဂဖလနိရောဓသမာပတ္တိဓမ္မဇာတဿာပိ အနတ္တတံ ဧကံသေနေဝ နိဒ္ဒိသေတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ဥဠာရော’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ဝိဿဇ္ဇနီယေ ဗုဒ္ဓဥဠာရတာဒိကေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဝိဿဇ္ဇနီယံ နာမ။

နရဒမ္မသာရထိ အာကင်္ခတော တေ ဘဂဝတော မနသာ သဗ္ဗညုတညာဏသဟိတာဒိမနသာ ဝိစိန္တိတံ ဉေယျဓမ္မံ ဒေဝါ မနုဿာ သဗ္ဗေ ပါဏိနော န ဇညာ န ဇာနေယျုံ။ သန္တံ အရဏံ သမာဓိံ နိသေဝတော တေ ဘဂဝတော မနသာ ဝိစိန္တိတာ ကသိဏာပိ သဗ္ဗေ ပါဏိနော န ဇညာ န ဇာနေယျုံ။ ကသိဏာပိ ဝါ ကသိဏာရမ္မဏာယ ပညာယပိ န ဇညာ န ဇာနေယျုံ။ ကသိဏာပီတိ ဧတ္ထ စ ‘‘ကသိဏာယပီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေပိ ယ-ကာရ လောပဝသေန ‘‘ကသိဏာပီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ‘‘ယံ အာကင်္ခတိ ယံ အာကင်္ခနံ ကရောတိ၊ တံ အာကင်္ခနံ ကိံ ကတမ’’န္တိ ပုစ္ဆိတံ ပဉှံ အညေသံ အဝိသယတ္တာ ¶ အဝိဿဇ္ဇနီယံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘အာကင်္ခတော’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ အဝိဿဇ္ဇနီယေ ဝိသယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အဝိဿဇ္ဇနီယံ နာမ။

ဘဂဝါ သီလက္ခန္ဓေ သီလက္ခန္ဓဟေတု ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏော၊ ဘဂဝါ သမာဓိက္ခန္ဓေ သမာဓိက္ခန္ဓဟေတု ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏော၊ ဘဂဝါ ပညာက္ခန္ဓေ ¶ ပညာက္ခန္ဓဟေတု ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏော၊ ဘဂဝါ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓဟေတု ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏော၊ ဘဂဝါ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓဟေတု ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏော၊ ဘဂဝါ ဣရိယာယံ ကာယဝစီသမာစာရေ ကာယဝစီသမာစာရဟေတု ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏော၊ ဘဂဝါ ပဘာဝေ အာနုဘာဝဟေတု ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏော၊ ဘဂဝါ ဟိတေသိတာယံ မေတ္တာဟေတု ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏော၊ ဘဂဝါ ကရုဏာယံ ကရုဏာဟေတု ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏော၊ ဘဂဝါ ဣဒ္ဓိယံ ဣဒ္ဓိဝိဓဟေတု ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏောတိ အဝိဿဇ္ဇနီယောတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ဧတ္တကော’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ အဝိဿဇ္ဇနီယေ ဝိသယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အဝိဿဇ္ဇနီယံ နာမ။

ဘိက္ခဝေ၊ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ တထာဂတဿ လောကေ ဥပ္ပာဒါ ဥပ္ပာဒဟေတု တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဥပ္ပာဒေါ သမ္ဘဝတိ၊ အာယတိံ ဗုဒ္ဓရတနဿ ဥပ္ပာဒေါ သမ္ဘဝတိ၊ ဧကဿ ဗုဒ္ဓရတနဿ ဓရမာနက္ခဏေန ဟိ အညဿ ဗုဒ္ဓရတနဿ အနုပ္ပဇ္ဇနတော အာယတိန္တိ ဝုတ္တံ၊ ဓမ္မရတနဿ ဥပ္ပာဒေါ သမ္ဘဝတိ၊ သင်္ဃရတနဿ ဥပ္ပာဒေါ သမ္ဘဝတီတိ တီဏိ ရတနာနိ။ ‘‘တာနိ တီဏိ ရတနာနိ ဂုဏတော ကိံပမာဏာနီ’’တိ ပုစ္ဆိတေ သတိ တာနိ တီဏိ ရတနာနိ ဂုဏတော ဧတပရိမာဏာနီတိ န ဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗာနီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘တထာဂတဿာ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ အဝိဿဇ္ဇနီယေ ဝိသယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အဝိဿဇ္ဇနီယံ နာမ။

ဗုဒ္ဓဝိသယော ပုဂ္ဂလပရော ပုဂ္ဂလပဓာနော ပဉှော အဝိဿဇ္ဇနီယော၊ ဗုဒ္ဓဝိသယာဝ ပုဂ္ဂလပရောပရညုတာ အဝိဿဇ္ဇနီယာ။ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ တဏှာသံယောဇနာနံ၊ သကိံ နိရယံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ သတ္တာနံ၊ သကိံ တိရစ္ဆာနယောနိံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ သတ္တာနံ၊ သကိံ ပေတ္တိဝိသယံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ သတ္တာနံ၊ သကိံ အသုရယောနိံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ သတ္တာနံ၊ သကိံ ဒေဝေ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ သတ္တာနံ၊ သကိံ မနုဿေ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ သတ္တာနံ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ န ဒိဿတိ န ဥပလဗ္ဘတီတိ။ ‘‘သာ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ ကတမာ’’တိ ကေနစိ ကတံ ပုစ္ဆနံ အဝိဿဇ္ဇနီယံ သံသာရဿ ပုဗ္ဗကောဋိယာ အဘာဝတော အဝိဿဇ္ဇနီယံ ဟောတိ။ ‘‘န ပညာယတီ’’တိ ဒေသနာ သာဝကာနံ ဉာဏဝေကလ္လေန ကတာ၊ န အတ္တနော ဉာဏဝေကလ္လေန။ ‘‘န ပညာယတီ’’တိ ဒေသနာ အတ္တနော စေဝ သာဝကာနဉ္စ ဉာဏဝေကလ္လေန ကာတဗ္ဗာ ¶ ¶ သိယာတိ စောဒနံ မနသိ ကတွာ ‘‘ဒုဝိဓာ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဒေသနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အတ္တာ ဥပနေတဗ္ဗော ဧတိဿာ ဒေသနာယာတိ အတ္တူပနာယိကာ။ ပရော ဥပနေတဗ္ဗော ဧတိဿာ ဒေသနာယာတိ ပရူပနာယိကာ။ ‘‘ကတမာ အတ္တူပနာယိကာ ဒေသနာ၊ ကတမာ ပရူပနာယိကာ ဒေသနာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ နိယမေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘န ပညာယတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘န ပညာယတီ’’တိ ဒေသနာ သာဝကာနံ နေတဗ္ဗာနံ ဝသေန ဒေသိတတ္တာ ပရူပနာယိကာ ဒေသနာ နာမ၊ ‘‘နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ အဝိဇာနနာ’’တိ ဒေသနာ အတ္တနော နေတဗ္ဗဿ ဝသေန ဒေသိတတ္တာ အတ္တူပနာယိကာ ဒေသနာ နာမ။ ‘‘နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ အဝိဇာနနာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ပုဗ္ဗာယ ကောဋိယာ အဘာဝတော ဧဝ န ပညာယတီတိ ဝိညာယတိ၊ ဘဂဝတော ဉာဏဿ ပညာပနံ ကာတုံ အသမတ္ထတ္တာ န ပညာယတီတိ န ဝိညာယတိ တေန အဋ္ဌကထာယံ ‘‘နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ အဝိဇာနနာတိ ဧတေန ပုရိမာယ ကောဋိယာ အဘာဝတော ဧဝ န ပညာယတိ၊ န တတ္ထ ဉာဏဿ ပဋိဃာတောတိ ဒဿေတီ’’တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၁၁၈) ဝုတ္တံ။

‘‘ကထံ ပန ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ အဝိဇာနနာယ နတ္ထိဘာဝေါဝိဇာနိတဗ္ဗော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ အဝိဇာနနာယ နတ္ထိဘာဝံ ဇာနာပေတုံ ‘‘ယထာ ဘဂဝါ ကောကာလိကံ ဘိက္ခု’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန – ‘‘ယံ ပန အတ္ထိ၊ တံ အညေသံ အပ္ပမေယျမ္ပိ ဘဂဝတော န အပ္ပမေယျန္တိ ဘဂဝတော သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဋိဟတဉာဏတံ ဒဿေတုံ ‘ယထာ ဘဂဝါ ကောကာလိကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘာ’တိအာဒိမာဟာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဘဂဝါ ကောကာလိကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ‘‘ကီဝ ဒီဃံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ပဒုမေ နိရယေ အာယုပ္ပမာဏ’’န္တိ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ နိသိန္နံ အညတရံ ဘိက္ခုံ ယထာ ယေန ပကာရေန ‘‘သေယျထာပိ…ပေ… အာဃာတေတွာ’’တိ ဧဝမာဟ။ တတော တေန ပကာရေန အဝိဇာနနာယ နတ္ထိဘာဝေါ ဝိဇာနိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။

ဘိက္ခု၊ တွံ သလ္လက္ခေဟိ၊ ကောကာလိကော ဝီသတိခါရိကော ကောသလကော တိလဝါဟော ရာသိံ ကတွာ ဌပိတော၊ တတော တိလတော ပုရိသော ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ အစ္စယေန ဧကမေကံ တိလံ ဥဒ္ဓရေယျ၊ သော ဝီသတိခါရိကော ကောသလကော တိလဝါဟော ဣမိနာ ဥဒ္ဓရာနုပက္ကမေန ခိပ္ပတရံ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ သေယျထာပိ ဂစ္ဆေယျ၊ ဧကော အဗ္ဗုဒေါ နိရယော ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ န တွေဝ ဂစ္ဆေယျ။ ဝီသတိ အဗ္ဗုဒါ နိရယာ တတ္တကေ ကာလေ ¶ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ သေယျထာပိ ဂစ္ဆေယျုံ၊ ဧဝမေဝ ဧကော နိရဗ္ဗုဒေါ နိရယော တတ္တကေ ကာလေ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ န တွေဝ ဂစ္ဆေယျ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု စိတ္တံ အာဃာတေတွာ ပဒုမံ နိရယံ ကောကာလိကော ဘိက္ခု ဥပပန္နော ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ တွံ ဧဝံ သလ္လက္ခေဟီတိ ဘဂဝါ အာဟာတိ ယောဇနာ။ ဘဂဝါ ‘‘အယံ အပ္ပမေယျော အယံ အသင်္ချေယျော’’တိ ဝါ န ကိဉ္စိ အာဟ။ ‘‘တသ္မိံ အပ္ပမေယျေ ¶ ကတမော အပ္ပမေယျော၊ တသ္မိံ အသင်္ချေယျေ ကတမော အသင်္ချေယျော’’တိ ကေနစိ ကတံ ပုစ္ဆနံ ဗုဒ္ဓဝိသယတ္တာ အဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ဣဒံ အပ္ပမေယျအသင်္ချေယျသုတ္တံ ဝုတ္တနယေန အဝိဿဇ္ဇနီယံ။ (၁၁)

၁၁၉။ ‘‘ယဒါ သော ဥပကော’’တိအာဒီသု ယောဇနာ ပါကဋာ။

‘‘ကထံ ကေန ပကာရေန ဇိနော’’တိ ဥပကေန ကတံ ပုစ္ဆနံ ‘‘ကိလေသပ္ပဟာနပကာရေန ဇိနော’’တိ ဝိဿဇ္ဇနီယတ္တာ ဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ‘‘ကေန ပကာရေန ဇိနော’’တိ ဥပကေန ကတံ ပုစ္ဆနံ ‘‘ပါပကာနံ ဓမ္မာနံ ဇိတတ္တာ ဇိနော’’တိ ဝိဿဇ္ဇနီယတ္တာ ဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ‘‘ကတမော ဇိနော’’တိ ကတံ ပုစ္ဆနံ ‘‘ရူပါဒိကော ဇိနော’’တိ ဝါ ‘‘ရူပါဒိကံ မုဉ္စိတွာ အညော ဇိနော’’တိ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ‘‘ကတမော အာသဝက္ခယော၊ ကတမော ရာဂက္ခယော၊ ကတမော ဒေါသက္ခယော၊ ကတမော မောဟက္ခယော’’တိ ကတံ ပုစ္ဆနံ ‘‘နိဗ္ဗာနံ အာသဝက္ခယော’’တိ ဝါ ‘‘အရဟတ္တမဂ္ဂေါ အာသဝက္ခယော’’တိ ဝါ ‘‘အရဟတ္တဖလံ ရာဂက္ခယော’’တိ ဝါ ဣတိ ဧဝမာဒိနာ ဝိဿဇ္ဇနီယတ္တာ ဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ‘‘ကိတ္တကော အာသဝက္ခယော၊ ကိတ္တကော ရာဂက္ခယော၊ ကိတ္တကော ဒေါသက္ခယော၊ ကိတ္တကော မောဟက္ခယော’’တိ ကတံ ပုစ္ဆနံ ‘‘ဧတ္တကော ဧတပရိမာဏော အာသဝက္ခယော’’တိ ဧဝမာဒိနာ အဝိဿဇ္ဇနီယတ္တာ အဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ဣဒံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ သုတ္တံ ဝုတ္တနယေန ဝိဿဇ္ဇနီယဉ္စ အဝိဿဇ္ဇနီယဉ္စ ဟောတိ။ (၁၂)

‘‘တထာဂတော သတ္တော အတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆနံ ‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓေ ဥပါဒါယ ပညာပေတဗ္ဗော သတ္တဘူတော အတ္ထီ’’တိ ဝိဿဇ္ဇနီယတ္တာ ဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ‘‘အတ္ထိ ရူပ’’န္တိ ကတံ ပုစ္ဆနံ ရူပဿ ဝိဿဇ္ဇမာနတ္တာ ‘‘အာမန္တာ’’တိ ဝိဿဇ္ဇနီယတ္တာ ဝိဿဇ္ဇနီယံ၊ ‘‘ရူပံ တထာဂတော’’တိ ကတံ ပုစ္ဆနံ တထာဘာဝတော အလဗ္ဘနတော အဝိဿဇ္ဇနီယတ္တာ အဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ‘‘ရူပဝါ တထာဂတော’’တိအာဒီသုပိ ဧသ နယော ¶ ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတဗ္ဗော။ ဣဒံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ သုတ္တံ ဝုတ္တနယေန ဝိဿဇ္ဇနီယဉ္စ အဝိဿဇ္ဇနီယဉ္စ ဟောတိ။

‘‘ပဿတိ ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ…ပေ… ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတီ’’တိ ကတံ ပုစ္ဆနံ ‘‘ပဿတိ ဘဂဝါ’’တိ ဝါ…ပေ… ‘‘ပဇာနာတိ ဘဂဝါ’’တိ ဝါ ဝိဿဇ္ဇနီယတ္တာ ဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ‘‘ကတမေ သတ္တာ၊ ကတမော တထာဂတော’’တိ ကတံ ပုစ္ဆနံ ပရမတ္ထတော အလဗ္ဘနတော အဝိဿဇ္ဇနီယတ္တာ အဝိဿဇ္ဇနီယံ။

‘‘အတ္ထိ ¶ တထာဂတော’’တိ ကတံ ပုစ္ဆနံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ‘‘အတ္ထိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ကတံ ပုစ္ဆနံ ‘‘အတ္ထိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝိဿဇ္ဇမာနေ သတိ စ ဣဓလောကော ဧဝ ပရလောကောတိ အာပဇ္ဇတိ၊ ‘‘နတ္ထိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝိဿဇ္ဇမာနေ သတိ စ ဣဓလောကတော အညော ပရလောကောတိ အာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ အဝိဿဇ္ဇနီယတ္တာ အဝိဿဇ္ဇနီယံ။ ဣဒံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ သုတ္တံ ဝိဿဇ္ဇနီယေ ဝိသယေ စ အဝိဿဇ္ဇနီယေ ဝိသယေ စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဝိဿဇ္ဇနီယဉ္စ အဝိဿဇ္ဇနီယဉ္စ ဟောတိ။

၁၂၀။ နာနာဝိဓံ ဝိဿဇ္ဇနီယာဝိဿဇ္ဇနီယသုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ သုတ္တံ ကမ္မ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ ကမ္မ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

‘‘အန္တကေနာဓိပန္နဿာ’’တိအာဒီသု အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ပါကဋော ‘‘မရဏေနာဘိဘူတဿ…ပေ… ဆာယာဝ အနပါယိနီ’’တိ ဣဒံ သုတ္တံ ပုညကမ္မပါပကမ္မဒွယေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ကမ္မံ နာမ။

ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေ ပုန စပရံ ကမ္မံ သလ္လက္ခေထ။ (အနုဋ္ဌာနဂိလာနံ) အနုဋ္ဌာနဂိလာနဿ ပီဌသမာရုဠှံ ပီဌသမာရုဠှဿ ဗာလံ ဗာလဿ ဝါ မဉ္စသမာရုဠှံ မဉ္စသမာရုဠှဿ ဗာလံ ဗာလဿ ဝါ ဆမာယံ ဘူမိယံ သေမာနံ သေမာနဿ သယန္တဿ ဗာလံ ဗာလဿ ဝါ ကာယေန ဒုစ္စရိတာနိ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတာနိ မနသာ ဒုစ္စရိတာနိ ပါပကာနိ ယာနိ ကမ္မာနိ ပုဗ္ဗေ ပုဗ္ဗကာလေ ဝါ အတီတေ အနေကကပ္ပကောဋိသတသဟဿေ ဝါ အဿ ဗာလေန ကတာနိ၊ တာနိ ပါပကာနိ ကမ္မာနိ တမှိ ပီဌသမာရုဠှာဒိသမယေ ဩလမ္ဗန္တိ ဝိယ ဥပဋ္ဌဟန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ ဝိယ ဥပဋ္ဌဟန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ ဝိယ ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ ဘိက္ခဝေ ¶ ၊ မဟတံ မဟန္တာနံ ပဗ္ဗတကူဋာနံ ဆာယာ သာယနှသမယံ ပထဝိယံ သေယျထာပိ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ ယထာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝမေဝ ဗာလံ…ပေ… အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ။ ဘိက္ခဝေ၊ တတြ တသ္မိံ ဥပဋ္ဌာနာကာရေ ဥပဋ္ဌာနာကာရဟေတု ဗာလဿ ကတပါပဿ ဧဝံ ပရိဝိတက္ကော ဟောတိ ‘‘မေ မယာ ကလျာဏံ အကတံ ဝတ၊ မေ မယာ ကုသလံ အကတံ ဝတ၊ ဘီရုတ္တာဏံ ကတံ ဝတ၊ မေ မယာ ပါပံ ကတံ ဝတ၊ မေ မယာ လုဒ္ဒံ ကတံ ဝတ၊ မေ မယာ ကိဗ္ဗိသံ ကတံ ဝတ၊ ဘော အဂိလာန သပ္ပုရိသ အကတကလျာဏာနံ အကတကုသလာနံ အကတဘီရုတ္တာဏာနံ ကတပါပါနံ ကတလုဒ္ဒါနံ ကတကိဗ္ဗိသာနံ ယာဝတာ ဂတိ ဒုဂ္ဂတိ အတ္ထိ၊ တံ ဂတိံ အဟံ ပေစ္စ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဧဝံ ပရိဝိတက္ကော ဟောတိ။ ဧဝံ ဝိတက္ကေန္တော သော ဗာလော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ၊ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။

ပဗ္ဗတကူဋာနံ ¶ ဆာယာ နာမ သူရိယုဂ္ဂမနကာလေပိ ပထဝိယာ ဩလမ္ဗန္တီပိ ဆာယာ ဟာယနဝသေန ဩလမ္ဗန္တိ။ သာယနှသမယံ ပန ဆာယာ ဝဍ္ဎနဝသေန ဩလမ္ဗန္တိ၊ တထေဝ ကမ္မာနိပိ တသ္မိံ ကာလေ ဝဍ္ဎနဝသေန ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ တသ္မာ တမေဝ ဝဍ္ဎနုပဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ‘‘သာယနှသမယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သုက္ကပက္ခေပိ ယောဇနာ ကဏှပက္ခေ ယောဇနာနုသာရေန ကာတဗ္ဗာ။ ဣဒံ ‘‘ပုန စပရ’’န္တိအာဒိကံ သုတ္တဒွယံ ကုသလကမ္မအကုသလကမ္မေသု ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ကမ္မံ နာမ။

နာနာဝိဓံ ကမ္မံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမော ဝိပါကော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ တတ္ထ ကတမော ဝိပါကော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တေသု အဋ္ဌဝီသတိဝိဓေသု လောကိယာဒီသု သာသနပဋ္ဌာနေသု ကတမော ဝိပါကောတိ ပုစ္ဆတိ။ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေါ တုမှေဟိ ယေ မနုဿတ္တသဒ္ဓါပဋိလာဘာဒယော ပဋိလဒ္ဓါ၊ တေ မနုဿတ္တသဒ္ဓါပဋိလာဘာဒယော ဝေါ တုမှာကံ လာဘာ ဘဝန္တိ။ တုမှေဟိ ပဗ္ဗဇိတွာ ယံ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလာဒိသမ္ပာဒနံ လဒ္ဓံ၊ တံ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလာဒိသမ္ပာဒနံ ဝေါ တုမှာကံ သုလဒ္ဓံ ဘဝတိ။ ဘိက္ခဝေ၊ ယော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေါ နဝမော ခဏော တုမှေဟိ လဒ္ဓါ၊ သော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေါ နဝမော ခဏော ဝေါ တုမှာကံ ဗြဟ္မစရိယဝါသာယ ပဋိလဒ္ဓါ ဘဝတိ။

ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဆဖဿာယတနိကာ နာမ နိရယာ ဒိဋ္ဌာ၊ တတ္ထ တေသု ဒိဋ္ဌေသု ဆဖဿာယတနိကေသု နာမ နိရယေသု ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ စက္ခုနာ ပဿတိ၊ တံ အနိဋ္ဌရူပံယေဝ ပဿတိ၊ နော ဣဋ္ဌရူပံ။ အကန္တရူပံယေဝ ပဿတိ၊ နော ကန္တရူပံ။ အမနာပရူပံယေဝ ပဿတိ၊ နော မနာပရူပံ။

ယံ ¶ ကိဉ္စိ သဒ္ဒံ သောတေန…ပေ… ဃာနေန…ပေ… ဇိဝှာယ…ပေ… ကာယေန…ပေ… ယံ ကိဉ္စိ ဓမ္မံ မနသာ ဝိဇာနာတိ၊ တံ အနိဋ္ဌဓမ္မံယေဝ ဝိဇာနာတိ၊ နော ဣဋ္ဌဓမ္မံ။ အကန္တဓမ္မံယေဝ ဝိဇာနာတိ၊ နော ကန္တဓမ္မံ။ အမနာပဓမ္မံယေဝ ဝိဇာနာတိ၊ နော မနာပဓမ္မန္တိ ပါဌော ယုတ္တော။ ‘‘အနိဋ္ဌရူပံယေဝ ဝိဇာနာတိ၊ နော ဣဋ္ဌရူပ’’န္တိအာဒိပါဌော အယုတ္တော၊ ကတ္ထစိ ပါဠိယံ အယုတ္တပါဌော ဒိဋ္ဌော။ သုက္ကပက္ခေ ဝုတ္တနယဝိပရိယာယေန ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ အယံ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ‘‘လာဘာ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိကော ပါဌော ဝိပါကေ ဝါစကဉာပကဘာဝေနေဝ ပဝတ္တနတော ဝိပါကော နာမ။

မာရိသာ နိရယေ ပစ္စမာနာနံ အမှာကံ သဗ္ဗသော နိမုဇ္ဇနဥမ္မုဇ္ဇနဝသေန သဋ္ဌိဝဿသဟဿာနိ ပရိပုဏ္ဏာနိ၊ နိရယဿ အန္တော ပရိယောသာနံ ကဒါ ကသ္မိံ ကာလေ ဘဝိဿတိ။

နိရယဿ ¶ အန္တော ပရိယောသာနံ နတ္ထိ။ နိရယဿ အန္တော ပရိယောသာနံ ကုတော အတ္ထိ? နိရယဿ အန္တော ပရိယောသာနံ အမှာကံ န ပဋိဒိဿတိ။ မာရိသာ၊ ယဒါ တုမှေ စ အဟဉ္စ သေဋ္ဌိပုတ္တာ ဇာတာ၊ တဒါ တုယှံ တုမှာကဉ္စ မယှံ မမ စ ပါပံ ဟိ ယသ္မာ ပကတံ ပကာရေဟိ ကတံ၊ တသ္မာ နိရယဿ အန္တော ပရိယောသာနံ အမှာကံ န ဒိဿတီတိ အယံ ပါဌော ဝိပါကေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ဝိပါကော နာမ။ (၁၃)

၁၂၁။ အဓမ္မစာရီ နရော ကုသလဓမ္မေသု ပမတ္တော ဟိ ယသ္မာ ဟောတိ၊ တသ္မာ သော အဓမ္မစာရီ ပမတ္တော နရော ယဟိံ ယဟိံ ယံ ယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ တံ တံ ဂစ္ဆန္တံ အဓမ္မစာရိံ နံ နရံ အတ္တနာ စရိတော သော ဓမ္မောဝ ဟနတိ။ ကိမိဝ ဟနတိ? သယံ အတ္တနာ ဂဟိတော ကဏှသပ္ပော ဂဏှန္တံ ဇနံ ဟနတိ ယထာ၊ ဧဝံ အတ္တနာ စရိတော အဓမ္မော အဓမ္မစာရိံ နံ ဟနတိ။ ‘‘န ဟိ ဓမ္မော အဓမ္မော စာ’’တိအာဒိဂါထာယ အတ္ထော ပါကဋော။ ဣဒံ သုတ္တဒွယံ ကမ္မေ စ ဝိပါကေ စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ကမ္မဉ္စ ဝိပါကော စ ဟောတိ။

ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေ ပုညာနံ မာ ဘာယိတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဒိဒံ ယံ ဣဒံ ‘‘ပုညာနီ’’တိ အဓိဝစနံ ပဝတ္တံ၊ ဧတံ ‘‘ပုညာနီ’’တိ အဓိဝစနံ ဣဋ္ဌဿ ကန္တဿ ပိယဿ မနာပဿ သုခဿ သုခဝိပါကဇနကဿ ကမ္မဿ အဓိဝစနံ ဟောတိ။ ဘိက္ခဝေ၊ အဟံ ဒီဃရတ္တံ ကတာနံ ပုညာနံ ဒီဃရတ္တံ ပစ္စနုဘူတံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ ပိယံ မနာပံ အဘိဇာနာမိ ခေါ။ ‘‘ကထံ အဘိဇာနာမီ’’တိ စေ ပုစ္ဆေယျ ¶ ၊ ပုဗ္ဗေ သတ္တ ဝဿာနိ မေတ္တစိတ္တံ မေတ္တာယ သဟိတံ ဒုတိယဇ္ဈာနစိတ္တံ ဘာဝေတွာ သတ္တ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ ဣမံ လောကံ မနုဿလောကံ ပုန န အာဂမာသိံ။ သတ္တ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေတိ စေတ္ထ သံဝဋ္ဋဂ္ဂဟဏေန သံဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ၊ ဝိဝဋ္ဋဂ္ဂဟဏေန ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယီပိ ဂဟိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေသေသုပိ ဧဝမေဝ ဂဟေတဗ္ဗော။ ဘိက္ခဝေ၊ သံဝဋ္ဋမာနေ ကပ္ပေ အဟံ အာဘဿရူပဂေါ ဟောမိ၊ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ သုညံ ဗြဟ္မဝိမာနံ ဥပပဇ္ဇာမိ။ ဘိက္ခဝေ၊ တတြ ဗြဟ္မဝိမာနေ တတြ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနဟေတု အဟံ ဗြဟ္မာ ဟောမိ၊ အညေ မဟာနုဘာဝေန အဘိဘဝနတော အဘိဘူ၊ အညေဟိ အနဘိဘဝနတော အနဘိဘူတော မဟာဗြဟ္မာ ဟောမိ၊ အညဒတ္ထု ဧကံသေန ဒသော အဟံ ဝသဝတ္တီ ဟောမိ။

ဘိက္ခဝေ၊ အဟံ ဒေဝါနမိန္ဒော သက္ကော ဆတ္တိံသက္ခတ္တုံ အဟောသိံ ခေါ၊ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော စက္ကရတနာဒိသတ္တရတနသမန္နာဂတော စက္ကဝတ္တိရာဇာ အနေကသတက္ခတ္တုံ အဟောသိံ၊ ပဒေသရဇ္ဇဿ ရာဇဘာဝေ ကော ပန ဝါဒေါ။

ဘိက္ခဝေ၊ တဿ စက္ကဝတ္တိရာဇဘူတဿ မယှံ ဧတံ ပရိဝိတက္ကနံ အဟောသိ ‘‘ယေန ဖလေန ယေန ¶ ဝိပါကေန အဟံ ဧတရဟိ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ အမှိ၊ တံ ဣဒံ ဖလံ ကိဿ ကမ္မဿ ဖလံ နု ခေါ၊ သော အယံ ဝိပါကော ကိဿ ကမ္မဿ ဝိပါကော နု ခေါ’’တိ ဧတံ ပရိဝိတက္ကနံ အဟောသိ။ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ ဝိတက္ကေန္တဿ မယှံ ဧတံ ပရိဝိတက္ကနံ အဟောသိ ‘‘ယေန ဖလေန ယေန ဝိပါကေန အဟံ ဧတရဟိ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ အမှိ၊ မေ ပဝတ္တံ တံ ဣဒံ ဖလံ တိဏ္ဏံ ကမ္မာနံ ဖလံ ခေါ၊ သော အယံ ဝိပါကော တိဏ္ဏံ ကမ္မာနံ ဝိပါကော ခေါ၊ သေယျထိဒံ ကတမေသံ တိဏ္ဏံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော? ဒါနဿ ဒမဿ သံယမဿာတိ တိဏ္ဏံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော’’တိ ဧတံ ပရိဝိတက္ကနံ အဟောသီတိ အဝေါစာတိ ယောဇနာ။

တတ္ထ တသ္မိံ ‘‘မာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုညာနံ ဘာယိတ္ထာ’’တိအာဒိကေ သုတ္တေ ယဉ္စ ဒါနံ၊ ယော စ ဒမော၊ ယော စ သံယမော အတ္ထိ၊ ဣဒံ ဒါနာဒိတ္တယံ ကမ္မံ၊ တံဝါစကဉာပကံ သုတ္တမ္ပိ ကမ္မံ နာမ။ တပ္ပစ္စယော တံကမ္မပစ္စယော ပစ္စယုပ္ပန္နဘူတော ပစ္စနုဘူတော ယော ဝိပါကော အတ္ထိ၊ ဧတံ ဝိပါကေ ဖလမ္ပိ ပက္ခိပိတဗ္ဗံ၊ အယံ ဝိပါကော တံဝါစကဉာပကော ပါဌောပိ ဝိပါကော နာမ။ စူဠကမ္မဝိဘင်္ဂေါ စူဠကမ္မဝိပါကပုထုတ္တဝိဘာဂေါ တထာ ဝတ္တဗ္ဗော။

တောဒေယျပုတ္တဿ ¶ သုဘဿ မာဏဝဿ ယံ သုတ္တံ ဘဂဝတာ ဒေသိတံ၊ တတ္ထ သုတ္တေ ဝုတ္တာ ယေ ပါဏာတိပါတာဒယော ဓမ္မာ အပ္ပာယုကဒီဃာယုကတာယ သံဝတ္တန္တိ၊ ယေ ဟိံသနာဒယော ဓမ္မာ ဗဟွာဗာဓအပ္ပာဗာဓတာယ သံဝတ္တန္တိ၊ ယေ ဥသူယနာဒယော ဓမ္မာ အပ္ပေသက္ခမဟေသက္ခတာယ သံဝတ္တန္တိ၊ ယေ ကောဓာဒယော ဓမ္မာ ဒုဗ္ဗဏ္ဏသုဝဏ္ဏတာယ သံဝတ္တန္တိ၊ ယေ အဂါရဝါဒယော ဓမ္မာ နီစကုလိကဥစ္စကုလိကတာယ သံဝတ္တန္တိ၊ ယေ မစ္ဆေရာဒယော ဓမ္မာ အပ္ပဘောဂမဟာဘောဂတာယ သံဝတ္တန္တိ၊ ယေ အသလ္လက္ခဏာဒယော ဓမ္မာ ဒုပ္ပညပညဝန္တတာယ သံဝတ္တန္တိ။ ဣဒံ ပါဏာတိပါတသတ္တယုဂံ ကမ္မံ၊ တံဝါစကဉာပကံ သုတ္တမ္ပိ ကမ္မံ နာမ။ တတ္ထ သုဘသုတ္တေ ယာ အပ္ပာယုကဒီဃာယုကတာ ဝုတ္တာ…ပေ… ယာ ဒုပ္ပညပညဝန္တတာ ဝုတ္တာ၊ သော အယံ အပ္ပာယုကဒီဃာယုကတာဒိကော ဝိပါကော၊ တံဝါစကဉာပကပါဌောပိ ဝိပါကော။ ဣဒံ သုဘသုတ္တံ ကုသလာကုသလကမ္မေ စေဝ ဝိပါကေ စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ကမ္မဉ္စ ဝိပါကော စ ဟောတိ။ (၁၄)

၁၂၂။ ယော ပုဂ္ဂလော ဝစီဒုစ္စရိတပရိဝဇ္ဇနေန ဝါစာနုရက္ခီ ဘဝေယျ၊ အဘိဇ္ဈာဒိအနုပ္ပာဒနေန မနသာ သံဝုတော ဘဝေယျ၊ ပါဏာတိပါတာဒိပဇဟနေန ကာယေန အကုသလံ န ကယိရာ၊ ဣတိ တယော ဧတေ ကမ္မပထေ ဝိသောဓယေ၊ သော ပုဂ္ဂလော ဣသိပ္ပဝေဒိတံ မဂ္ဂံ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ အာရာဓယေ အာရာဓယေယျာတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ဝါစာနုရက္ခီ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ကုသလေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ကုသလံ နာမ။

ယဿ ¶ ပုဂ္ဂလဿ ကာယေန ဒုက္ကဋံ ဒုဂ္ဂတိသံဝတ္တနိယကမ္မံ နတ္ထိ၊ ဝါစာယ ဒုက္ကဋကမ္မံ နတ္ထိ၊ မနသာ ဒုက္ကဋကမ္မံ နတ္ထိ၊ တီဟိ ဌာနေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇနဋ္ဌာနေဟိ သံဝုတံ တံ ပုဂ္ဂလံ ‘‘ဗြာဟ္မဏ’’န္တိ အဟံ ဝဒါမီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ဂါထာဝစနံ ဝုတ္တနယေန ကုသလံ နာမ။

‘‘တီဏိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ကုသလမူလာနီ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ ဝုတ္တနယေန ကုသလံ။ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ ဝိဇ္ဇာ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ၊ ဟိရီ စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ အနုဒေဝါတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ဝစနံ ဝုတ္တနယေန ကုသလံ နာမ။

မာလုဝါ သာလံ ရုက္ခံ ဩနတံ ဘူမိယံ ပတနံ ကရောတိ ဣဝ၊ တထာ ယဿ ဇနဿ အစ္စန္တံ ဒွီသု တီသု ဘဝေသု ဒုဿီလျံ အတ္ထိ၊ သော ဇနော အတ္တာနံ ဩနတံ ¶ အပါယေသု ပါကဋံ ကရောတိ။ အနတ္ထကာမော ဇနော ယထာ အနတ္ထံ ဣစ္ဆတိ၊ တထာ အနတ္ထံ ကရောတိ ယထာ၊ တထာ ဤဒိသော ဒုဿီလော နံ အတ္တာနံ အနတ္ထံ ကရောတီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ယဿာ’’တိအာဒိကံ ဝစနံ ဝုတ္တနယေန အကုသလံ။

အသ္မမယံ အသ္မသင်္ခါတံ ပါသာဏမဏိမယံ ဝဇိရံ ဝဇိရဿ ဥဋ္ဌာနသင်္ခါတံ ပါသာဏမဏိံ အဘိမတ္ထတိ ဝိဓံသေတိ ဣဝ၊ တထာ အတ္တနာ ဟိ သယမေဝ ကတံ အတ္တဇံ အတ္တသမ္ဘဝံ ပါပံ ဒုမ္မေဓံ ပါပံ ကရောန္တံ ဇနံ အဘိမတ္ထတီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘အတ္တနာ ဟီ’’တိအာဒိကံ ဝစနံ ဝုတ္တနယေန အကုသလံ။

ဒေဝတေ ကုသလေဟိ ဝိဝဇ္ဇိတာ အကုသလာ ဒသ ကမ္မပထေ နိသေဝိယ ကတွာ ဂရဟာ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ၊ ဗာလမတီ မန္ဒဗုဒ္ဓိနော နိရယေသု ပစ္စရေတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ‘‘ဒသ ကမ္မပထေ’’တိအာဒိကံ သုတ္တံ ဝုတ္တနယေန အကုသလံ။

‘‘တီဏိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… အကုသလမူလာနီ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ ဝုတ္တနယေန အကုသလံ။ (၁၅)

ယာဒိသံ ယံ ဗီဇံ ဝပတေ၊ တံ ဗီဇံ တာဒိသံ ဖလံ ဟရတေ ဣဝ၊ တထာ ကလျာဏကာရီ ပဏ္ဍိတော ကလျာဏံ ဖလံ ဟရတေ၊ ပါပကာရီ ဗာလော စ ပါပကံ ဖလံ ဟရတေတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘ယာဒိသ’’န္တိအာဒိကေ သုတ္တေ ‘‘ကလျာဏကာရီ ကလျာဏ’’န္တိ ယံ ဝစနံ အာဟ၊ ဣဒံ ဝစနံ ကုသလံ။ ‘‘ပါပကာရီ စ ပါပက’’န္တိ ယံ ဝစနံ အာဟ၊ ဣဒံ ဝစနံ အကုသလံ။ ဣဒံ ဒွိဝစနံ ဝုတ္တနယေန ကုသလဉ္စ အကုသလဉ္စ ဟောတိ။

ကလျာဏကာရီ ¶ သပ္ပုရိသာ သုဘေန ကမ္မေန သုဂ္ဂတိံ ဝဇန္တိ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပါပကာရီ ကာပုရိသာ အသုဘေန ကမ္မုနာ အပါယဘူမိံ ဝဇန္တိ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကမ္မဿ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏသဟဂတကမ္မဿ ခယာ ခယနတော ဝိမုတ္တစေတသာ သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝိမုတ္တိစိတ္တာ တေ သပ္ပုရိသာ အသုဘေ နိဗ္ဗန္တိ။ ကိမိဝ နိဗ္ဗန္တိ? ဣန္ဓနက္ခယာ ဇောတိ နိဗ္ဗာတိ ဣဝ၊ တထာ တေ သပ္ပုရိသာ ကမ္မဿ ခယာ အနဝသေသခယနတော နိဗ္ဗန္တီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ တသ္မိံ ‘‘သုဘေနာ’’တိအာဒိဂါထာဝစနေ ‘‘သုဘေန…ပေ… သုဂ္ဂတိ’’န္တိ ယံ ဝစနံ အာဟ၊ ဣဒံ ‘‘သုဘေန…ပေ…သုဂ္ဂတိ’’န္တိ ဝစနံ ကုသလေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ကုသလံ နာမ။ ‘‘အပါယဘူမိံ အသုဘေန ကမ္မုနာ’’တိ ယံ ဝစနံ အာဟ ¶ ၊ ဣဒံ ‘‘အပါယ…ပေ… ကမ္မုနာ’’တိ ဝစနံ အကုသလေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အကုသလံ နာမ။ ဣဒံ ‘‘သုဘေနာ’’တိအာဒိကံ ဂါထာဝစနံ ဝုတ္တနယေန ကုသလဉ္စ အကုသလဉ္စ ဟောတိ။ (၁၆)

၁၂၃။ ‘‘ယထာပိ ဘမရော ပုပ္ဖံ…ပေ… မုနီ စရေ’’တိ ဣဒံ ဂါထာဝစနံ အနုညာတေ စရဏေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အနုညာတံ နာမ။

ဘမရော နာမ ပုပ္ဖရသပိဝနဂဟဏဝသေန စရဏကော မဓုကရာဒိကော ဘမရော။ သော ပုပ္ဖရသံ ဂဏှန္တော မန္ဒဝေဂေါ ဟုတွာ ပုပ္ဖဉ္စ ဝဏ္ဏဉ္စ ဂန္ဓဉ္စ အဝိနာသေတွာ ယာဝဒတ္ထံ ပုပ္ဖရသံ ပိဝိတွာ မဓုကရဏတ္ထာယ စ ပုပ္ဖရသံ ဂဟေတွာ မဓုကရဏဋ္ဌာနံ ဝနသဏ္ဍံ ပလေတိ။ ပုပ္ဖဝဏ္ဏဂန္ဓာ ပါကတိကာဝ ဟောန္တိ။ ဧဝမေဝ ပိဏ္ဍာယ ဂါမံ ပဝိသန္တော မုနိ ပသာဒဇနကံ အာလောကနဝိလောကနဂမနတိဋ္ဌနာဒိကံ ဇနေတွာ ပီတိသောမနဿသဟိတံ ပသာဒံ ဇနေတွာ သဒ္ဓါဒေယျံ ပိဏ္ဍပါတံ ယာပနမတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဂါမတော နိက္ခမိတွာ ဥဒကဖာသုကဋ္ဌာနေ ဝနေ ဘေသဇ္ဇံ လိမ္ပန္တော ဝိယ၊ ကန္တာရေ ပုတ္တမံသံ ခါဒန္တော ဝိယ၊ ပိဏ္ဍပါတံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဘမရော ဝနေ မဓုံ ကရောတိ ဝိယ၊ ကမ္မဋ္ဌာနာနုရူပံ ဝနသဏ္ဍံ ပဝိသိတွာ ဈာနမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗတ္တနတ္ထာယ သမဏဓမ္မကရဏတ္ထာယ ဂါမေ စရေ စရေယျာတိ အဓိပ္ပာယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

‘‘တီဏိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူနံ ကရဏီယာနိ…ပေ… ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူနံ တီဏိ ကရဏီယာနီ’’တိ ဣဒံ သုတ္တံ ဘဂဝတာ အနုညာတေ အာစာရေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အနုညာတံ နာမ။ တသ္မိံ သုတ္တေ ယော ဘိက္ခု သီလံ ပါတိ ရက္ခတိ၊ ဣတိ ရက္ခဏတော သော ဘိက္ခု ပါတိ နာမ။ ယံ သီလံ တံ ပါတိံ ဘိက္ခုံ အပါယာဒိဒုက္ခတော မောစေတိ၊ ဣတိ မောစနတော တံ သီလံ ပါတိမောက္ခံ နာမ။ ယေန သီလေန ဘိက္ခု သံဝရိတဗ္ဗစက္ခုန္ဒြိယာဒိကံ သံဝရတိ၊ ဣတိ သံဝရဏကရဏတော တံ သီလံ သံဝရံ နာမ၊ ပါတိမောက္ခံ ဧဝ ¶ သံဝရံ ပါတိမောက္ခသံဝရံ၊ ပါတိမောက္ခသံဝရေန သံဝုတော သမန္နာဂတော ဟုတွာ သံဝုဏနတော စတုဣရိယာပထေသု စာရကော ဟောတိ၊ ဣတိ သံဝုဏနတော ဘိက္ခု ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော နာမ။ ဝိဟရတိ စတုဣရိယာပထေ ပဝတ္တေတိ။ ဝါရိတ္တစာရံ ဝဇ္ဇေတွာ စာရိတ္တသီလံ အာဒါယ စရဏံ အာစာရော၊ အဂေါစရေ ဝဇ္ဇေတွာ ဂေါစရေ ¶ စရဏံ ဂေါစရောတိ။ အတ္ထော ဝုစ္စမာနော အတိဝိတ္ထာရော ဘဝိဿတိ၊ တသ္မာ ကိဉ္စိမတ္တံ ကထေတွာ သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တဘာဝံ ကထေဿာမ။

‘‘ဧတ္တကမေဝ သုတ္တံ ‘အနုညာတ’န္တိ နိဒ္ဓါရိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒသယိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ ပဗ္ဗဇိတေန အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ‘‘ဒသာ’’တိအာဒိကံ သုတ္တမ္ပိ အနုညာတေ ဒသဝိဓေ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အနုညာတံ နာမ။ ‘‘တီဏိမာနိ…ပေ… ကရဏီယာနီ’’တိ ဣဒံ သုတ္တမ္ပိ အနုညာတေ တိဝိဓေ သုစရိတေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အနုညာတံ နာမ။

နာနာဝိဓံ အနုညာတံ သုတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ သုတ္တံ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

‘‘နတ္ထိ ပုတ္တသမံ ပေမံ၊ နတ္ထိ ဂေါသမိတံ ဓနံ၊

နတ္ထိ သူရိယသမာ အာဘာ၊ သမုဒ္ဒပရမာ သရာ’’တိ။ –

ဣဒံ ဒေဝပုတ္တဝစနံ ပဋိက္ခိပန္တော ဘဂဝါ –

‘‘နတ္ထိ အတ္တသမံ ပေမံ၊ နတ္ထိ ဓညသမံ ဓနံ၊

နတ္ထိ ပညာသမာ အာဘာ၊ ဝုဋ္ဌိ ဝေ ပရမာ သရာ’’တိ။ –

ဂါထံ အာဟ။ ဧတ္ထ ဧတသ္မိံ ဂါထာဒွယေ ယံ ‘‘နတ္ထိ ပုတ္တသမံ ပေမ’’န္တိအာဒိကံ ပုရိမကံ ဟောတိ။ ဣဒံ ‘‘နတ္ထိ ပုတ္တသမံ ပေမ’’န္တိအာဒိကံ ဒေဝပုတ္တဝစနံ ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တတ္တာ၊ ပဋိက္ခိတ္တေ အတ္ထေ ပဝတ္တနတော စ ပဋိက္ခိတ္တံ နာမ။

ဒုဗ္ဘိက္ခကာလေ ဝါ ကန္တာရေ ဝါ မာတာပိတရော ပုတ္တဓီတရော ဃာတေတွာပိ အတ္တာနမေဝ ပေါသေန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘နတ္ထိ အတ္တသမံ ပေမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဒုဗ္ဘိက္ခကာလာဒီသု ဟိရညသုဝဏ္ဏသာရာဒီနိ၊ ဂေါမဟိံသာဒီနိပိ ဓညဂဟဏတ္ထာယ ဓညဿာမိကာနံ ဒတွာ ဓညမေဝ ဂဏှန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘နတ္ထိ ဓညသမံ ¶ ဓန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သူရိယာဒီနံ အာဘာ ပစ္စုပ္ပန္နတမံ ဧကဒေသံဝ ဝိနောဒေတိ၊ ပညာ ပန ဒသသဟဿိလောကဓာတုမ္ပိ ဧကပဇ္ဇောတံ ဧကောဘာသံ ကာတုံ သမတ္ထာ၊ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နဓမ္မကောဋ္ဌာသေသုပိ ပဋိစ္ဆာဒကံ ကိလေသတမမ္ပိ ဝိဓမတိ၊ တသ္မာ ‘‘နတ္ထိ ပညာသမာ အာဘာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သမုဒ္ဒေါ ဘူမိယာ ¶ စ ဧကဒေသေယေဝ တိဋ္ဌတိ၊ သော စ ဒေဝေ အဝုဋ္ဌေ သတိ ခယနသဘာဝေါ ဘဝေယျ၊ ဝုဋ္ဌိ ပန ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠေသုပိ ယာဝ အာဘဿရာ ဗြဟ္မလောကာပိ ပူရာ ဘဝတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဝုဋ္ဌိ ဝေ ပရမာသရာ’’တိ ဝုတ္တံ။

‘‘ဣဒမေဝ ပဋိက္ခိတ္တံ နိဒ္ဓါရိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တီဏိမာနိ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ‘‘တီဏိမာနီ’’တိအာဒိကံ သုတ္တမ္ပိ ပဋိက္ခိတ္တေ ဒုစ္စရိတေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ပဋိက္ခိတ္တံ နာမ။ (၁၇)

၁၂၄။ နာနာဝိဓံ ပဋိက္ခိတ္တံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမံ အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမံ အနုညာတဉ္စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဘူရိပညဘူရိပညဝန္တ ဂေါတမ၊ တံ ဘူရိပညံ ဂေါတမံ အဟံ ပုစ္ဆာမိ။ ဣဓ လောကေ အနေကာ ယာ ဇနတာ ဘီတာ၊ သာ ဇနတာ ကိံသု ကတမာ ဘဝေ။ ယော စ မဂ္ဂေါ အနေကာယတနော ဣတိ ပဝုတ္တော၊ သော စ မဂ္ဂေါ ကိံသု ကတမော ဘဝေ။ ကိသ္မိံ ဓမ္မေ ဌိတော ဇနော ပရလောကံ န ဘာယေ န ဘာယေယျာတိ ပုစ္ဆတီတိ ယောဇနာ။

ဒေဝပုတ္တ ယော ဇနော သမ္မာဝါစဉ္စ ပဏိဓာယ၊ သမ္မာမနဉ္စ ပဏိဓာယ၊ ကာယေန ပါပါနိ အကုဗ္ဗမာနော စ ဘဝေ၊ အယံ ဧကော။ ဗဟွန္နပါနံ ဃရံ အာဝသန္တော စ ဘဝေ၊ အယံ ဧကော။ သဒ္ဓါ သဒ္ဓါသမ္ပန္နော စိတ္တမုဒုဘာဝေန မုဒု စ ဘဝေ၊ အယံ ဧကော။ ဝဒညူ ယာစကာနံ ယာစနဝသေန ဝုတ္တဝစနညူ ဟုတွာ သံဝိဘာဂီ စ ဘဝေ၊ အယံ ဧကော။ ဣတိ ဧတေသု စတူသု ဓမ္မေသု ဌိတော ဇနော ဓမ္မေသု ဌိတော ဟုတွာ ပရလောကံ န ဘာယေ န ဘာယေယျာတိ ယောဇနာ။

‘‘တသ္မိံ သုတ္တေ ကတမံ အနုညာတံ၊ ကတမံ ပဋိက္ခိတ္တံ နာမာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ယံ အာဟာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တသ္မိံ ‘‘ကိံသူဓာ’’တိအာဒိပဉှာယ ဝိဿဇ္ဇနေ ‘‘ဝါစံ မနဉ္စာ’’တိအာဒိဝစနေ ‘‘ဝါစံ မနဉ္စ ပဏိဓာယ သမ္မာ’’တိ ယံ ဝစနံ ဘဂဝါ အာဟ၊ ဣဒံ ‘‘ဝါစံ…ပေ… သမ္မာ’’တိ ဝစနံ အနုညာတေ ဝစနီယာဒိကေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော အနုညာတံ နာမ။ ‘‘ကာယေန ပါပါနိ အကုဗ္ဗမာနော’’တိ ယံ ဝစနံ အာဟ၊ ဣဒံ ‘‘ကာယေန ¶ …ပေ… မာနော’’တိ ဝစနံ ပါပကုဗ္ဗေန ပဋိက္ခိတ္တေ ဝုတ္တနယေန ပဝတ္တနတော ပဋိက္ခိတ္တံ နာမ။ ‘‘ဗဟွန္န…ပေ… န ဘာယေ’’တိ ယံ ဝစနံ အာဟ၊ ဣဒံ ‘‘ဗဟွန္န…ပေ… န ¶ ဘာယေ’’တိ ဝစနံ ဝုတ္တနယေန အနုညာတံ နာမ။ ဣဒံ ‘‘ဝါစ’’န္တိအာဒိကံ ဝစနံ ဝုတ္တနယဒွယေန အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ ဟောတိ။

‘‘သဗ္ဗပါပဿ အကရဏ’’န္တိအာဒိကော ဝုတ္တတ္ထောဝ။ ‘‘တသ္မိံ သဗ္ဗပါပဿာတိအာဒိကေ ကတမံ အနုညာတံ၊ ကတမံ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘တတ္ထ ယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဒေဝါနမိန္ဒ၊ အဟံ ကာယသမာစာရမ္ပိ ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗံ အနဝဇ္ဇံ ကာယသမာစာရမ္ပိ ဝဒါမိ၊ အသေဝိတဗ္ဗံ သာဝဇ္ဇံ ကာယသမာစာရမ္ပိ အဟံ ဝဒါမိ။ ဝစီသမာစာရာဒီသုပိ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

‘‘ကိဉ္စ ဝဍ္ဎနဟာယနံ အာဂမ္မ ကာယသမာစာရာဒိကံ သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗဘေဒေန ဝုတ္တ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အကုသလဓမ္မဝဍ္ဎနံ၊ ကုသလဓမ္မဟာယနဉ္စ ပဋိစ္စ ကာယသမာစာရာဒယော န သေဝိတဗ္ဗာ၊ ကုသလဓမ္မဝဍ္ဎနံ၊ အကုသလဓမ္မဟာယနဉ္စ ပဋိစ္စ ကာယသမာစာရာဒယော သေဝိတဗ္ဗာတိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗာ။ (၁၈)

၁၂၅။ နာနာဝိဓံ အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကတမော သုတ္တဝိသေသော ထဝေါ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ တထာ ပုစ္ဆိတွာ အယံ သုတ္တဝိသေသော ထဝေါ နာမာတိ ဝိညာပေတုံ ‘‘တတ္ထ ကတမော ထဝေါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု အဋ္ဌဝီသတိဝိဓေသု လောကိယာဒီသု သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တေသု ကတမော သုတ္တဝိသေသော ထဝေါ နာမာတိ ပုစ္ဆတိ။

မဂ္ဂါနံ ဇင်္ဃမဂ္ဂဒိဋ္ဌိမဂ္ဂါဒီနံ အဋ္ဌင်္ဂိကော သမ္မာဒိဋ္ဌိမဂ္ဂင်္ဂါဒိအဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သေဋ္ဌော ဥတ္တမော။ သစ္စာနံ ဝစီသစ္စခတ္တိယာဒိသမ္မုတိသစ္စပရမတ္ထသစ္စာနံ စတုရော ဒုက္ခသမုဒယနိရောဓနိရောဓဂါမိနိပဋိပဒါဝသေန စတုရော အရိယသစ္စာ ပဒါ သေဋ္ဌာ ဥတ္တမာ။ ဓမ္မာနံ သဗ္ဗသင်္ခတသပ္ပစ္စယဓမ္မာနံ ဝိရာဂေါ အသင်္ခတနိဗ္ဗာနသင်္ခါတော ဝိရာဂေါ ဓမ္မော သေဋ္ဌော ဥတ္တမော။ ဒွိပဒါနံ သဗ္ဗဒေဝမနုဿာဒီနံ ဒွိပဒါနံ စက္ခုမာ ပဉ္စဝိဓစက္ခုမာ ဘဂဝါ သေဋ္ဌော ဥတ္တမောတိ ယောဇနာ။ အယံ ‘‘မဂ္ဂါနဋ္ဌင်္ဂိကော’’တိအာဒိသုတ္တဝိသေသော ထဝေ အတ္ထေ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ထဝေါ နာမ။

‘‘အယမေဝ ¶ သုတ္တဝိသေသော ထဝေါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တီဏိမာနိ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အပဒါ အဟိမစ္ဆာဒယော ဝါ၊ ဒွိပဒါ မနုဿသကုဏပက္ခိဇာတိကာဒယော ဝါ၊ စတုပ္ပဒါ ဟတ္ထိအဿဂေါမဟိံသာဒယော ဝါ၊ ဗဟုပ္ပဒါ ¶ သတပဒိအာဒယော ဝါ၊ ရူပိနော ကာမရူပသတ္တာ ဝါ၊ အရူပိနော အရူပသတ္တာ ဝါ၊ သညိနော သတ္တဝိညာဏဋ္ဌိတိသတ္တာ ဝါ၊ အသညိနော အသညသတ္တာ ဝါ၊ နေဝသညီနာသညိနော ဘဝဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တသတ္တာ ဝါ ယာဝတာ ယတ္တကာ သတ္တာ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ တေသံ တတ္တကာနံ အပဒါဒီနံ သတ္တာနံ ယဒိဒံ ယော အယံ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တထာဂတော ဥပ္ပန္နော၊ သော အယံ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တထာဂတော အဂ္ဂံ အဂ္ဂေါတိ အက္ခာယတိ၊ သေဋ္ဌံ သေဋ္ဌောတိ အက္ခာယတိ၊ ပဝရံ ပဝရောတိ အက္ခာယတိ၊ အယံ ပဌမော အဂ္ဂေါ။

သင်္ခတာနံ ဓမ္မာနံ ဝါ သပ္ပစ္စယသဘာဝါနံ ဝါ၊ အသင်္ခတာနံ ပစ္စယေဟိ အသင်္ခရိတာနံ ပဏ္ဏတ္တိမတ္တဘူတာနံ ဓမ္မာနံ ဝါ ယာဝတာ ယတ္တကာ ပဏ္ဏတ္တီ ဝေါဟရီယန္တိ၊ တတ္တကေဟိ ပဏ္ဏတ္တီဟိ ပညပေတဗ္ဗာနံ တေသံ သင်္ခတာသင်္ခတာနံ ဓမ္မာနံ ယဒိဒံ ယော အယံ မဒနိမ္မဒနော…ပေ… ယော အယံ နိရောဓော၊ ယံ ဣဒံ နိဗ္ဗာနမဂ္ဂဖလာနမာလမ္ဗဏံ ဘဝတိ၊ သော အယံ မဒနိမ္မဒနာဒိကော ဓမ္မော အဂ္ဂံ အဂ္ဂေါတိ အက္ခာယတိ…ပေ… အက္ခာယတိ၊ အယံ ဒုတိယော အဂ္ဂေါ။

သင်္ဃာနံ ယာဝတာ ပဏ္ဏတ္တိ၊ ဂဏာနံ ယာဝတာ ပဏ္ဏတ္တိ၊ မဟာဇနသန္နိပါတာနံ ယာဝတာ ပဏ္ဏတ္တိ ဝေါဟရီယန္တိ၊ တတ္တကေဟိ ပဏ္ဏတ္တီဟိ ပညပေတဗ္ဗာနံ တေသံ သင်္ဃဂဏာဒီနံ ယာနိ ဣမာနိ စတ္တာရိ ပုဂ္ဂလာနိ ပုရိသယုဂါနိ၊ ယေ ဣမေ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ…ပေ… လောကဿ ယံ ဣဒံ ပုညက္ခေတ္တံ သံဝိဇ္ဇတိ၊ သော အယံ စတုပုရိသယုဂါဒိကော တထာဂတသာဝကသင်္ဃော အဂ္ဂံ အဂ္ဂေါတိ အက္ခာယတိ…ပေ… အက္ခာယတိ၊ အယံ တတိယော အဂ္ဂေါ။ ဣမာနိ တီဏိ တထာဂတနိဗ္ဗာနအရိယသင်္ဃရတနာနိ အဂ္ဂါနိ ဘဝန္တိ။

သဗ္ဗလောကုတ္တရော အပဒါဒိသဗ္ဗသတ္တလောကတော ဥတ္တရော သတ္ထာ စ၊ ကုသလပက္ခတော ကုသလအနဝဇ္ဇပက္ခဘာဝတော ဥတ္တရော ဓမ္မော စ၊ နရသီဟဿ သတ္ထုနော ဂဏော စ ဣတိ တီဏိ သတ္ထုဓမ္မဂဏရတနာနိ အဂ္ဂါနိ၊ တာနိ တီဏိ သတ္ထုဓမ္မဂဏရတနာနိ ဝိသိဿရေ ဂုဏဝသေန ဝိသိဿန္တိ။

သမဏပဒုမသဉ္စယော သရေ ရုဟမာနံ ပဒုမံ သောဘနံ ဣဝ သာသနေ သောဘနသမဏပဒုမသမူဟော ဂဏော စ၊ ဓမ္မဝရော စ၊ ဝိဒူနံ သက္ကတော နရဝရဒမကော ¶ နရဝရာနံ ဗြဟ္မဒေဝမနုဿရာဇရာဇမဟာမစ္စာဒီနံ ¶ ဒမကော အနုဒမကော စက္ခုမာ သမ္ဗုဒ္ဓါ စ ဣတိ တီဏိ ဂဏဓမ္မဗုဒ္ဓရတနာနိ လောကဿ ဥတ္တရိ ဘဝန္တိ။

အပ္ပဋိသမော သတ္ထာ စ၊ နိရုပဒါဟော နိဂ္ဂတဥပဒါဟော၊ သဗ္ဗော ဓမ္မော စ အရိယော ဂဏဝရော စ ဣတိ ယာနိ တီဏိ ဗုဒ္ဓဓမ္မဂဏရတနာနိ အဂ္ဂါနိ၊ တာနိ တီဏိ…ပေ… နာနိ ခလု ဧကံသေန ဝိသိဿရေ ဝိသိဿန္တိ။

သစ္စနာမော အဝိတထသစ္စဒေသနတော သစ္စနာမော ခေမော သဗ္ဗာဘိဘူ သဗ္ဗေ မနုဿဒေဝါဒိကေ အနဘိဘဝမာနောပိ ဂုဏာတိရေကဝသေန အဘိဘဝမာနော ဝိယ ပဝတ္တနတော သဗ္ဗာဘိဘူ ဇိနော စ၊ သစ္စဓမ္မော အဝိတထသဘာဝတော သစ္စဓမ္မော စ၊ တဿ သစ္စဓမ္မဿ ဥတ္တရိ ဥတ္တမော အညော ဓမ္မော နတ္ထိ၊ ဝိညူနံ နိစ္စံ ပူဇိတော ပူဇာရဟော အရိယသင်္ဃော စ ဣတိ တီဏိ လောကဿ ဥတ္တရိ ဥတ္တမာနိ ဘဝန္တိ။

ဧကာယနပဒဿ ဝစနတ္ထော အဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၁၇၀) ဗဟုဓာ ဝုတ္တော။ ဇာတိခယန္တဒဿီ ဟိတာနုကမ္ပီ ဘဂဝါ ဧကာယနံ မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ။ ‘‘ယံ ဧကာယနံ မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ၊ တေန မဂ္ဂေန ကိံ တရတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝတော ‘‘ဧတေန မဂ္ဂေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယံ မဂ္ဂံ ဘဂဝါ ဇာနာတိ၊ ဧတေန မဂ္ဂေန ပုဗ္ဗေ အတီတမဒ္ဓါနံ ဗုဒ္ဓါဒယော အရိယာ ဩဃံ သံသာရောဃံ တရိံသု၊ အနာဂတမဒ္ဓါနံ တရိဿန္တိ၊ ယေ စာပိ ဗုဒ္ဓါဒယော ပစ္စုပ္ပန္နေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တေ စာပိ ဗုဒ္ဓါဒယော ပစ္စုပ္ပန္နေ တရန္တိ၊ ဝိသုဒ္ဓိပေက္ခာ ဝိသုဒ္ဓိံ အပေက္ခမာနာ သတ္တာ ဒေဝမနုဿသေဋ္ဌံ တာဒိသံ ယထာဝုတ္တဂုဏံ တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ နမဿန္တိ၊ ဣတိ အယံ နာနာဝိဓသုတ္တဝိသေသောပိ ထဝေ ရတနတ္တယေ၊ ရတနတ္တယဂုဏေ စ ဝါစကဉာပကဘာဝေန ပဝတ္တနတော ထဝေါ နာမ။ ဣစ္စေတံ သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တဝိသေသဒဿကော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသောပိ သာသနပဋ္ဌာနံ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အမှာကာစရိယ တုမှေဟိ အမှာကာစရိယေဟိ သောဠသပ္ပဘေဒသံကိလေသဘာဂိယာဒိသာသနပဋ္ဌာနသုတ္တဉ္စေဝ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓံ လောကိယာဒိသာသနပဋ္ဌာနသုတ္တဉ္စ နိဒ္ဓါရိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘တေသု သံကိလေသဘာဂိယာဒီသု သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တဝိသေသေသု ကတမံ သုတ္တဝိသေသံ ကတမေန သုတ္တဝိသေသေန သံသန္ဒိတွာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ လောကိယံ ¶ သုတ္တ’’န္တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန – ‘‘ဧဝံ ဒုဝိဓမ္ပိ သာသနပဋ္ဌာနံ နာနာသုတ္တပဒါနိ ဥဒါဟရန္တေန ဝိဘဇိတွာ ဣဒါနိ သံကိလေသဘာဂိယာဒီဟိ သံသန္ဒိတွာ ဒဿေတုံ ပုန ‘လောကိယံ သုတ္တ’န္တိအာဒိ အာရဒ္ဓ’’န္တိ (နေတ္တိ။ အဋ္ဌ။ ၁၇၀) ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ¶ တတ္ထာတိ တေသု သောဠသဝိဓေသု သံကိလေသဘာဂိယာဒီသု သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တဝိသေသေသု စေဝ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓေသု လောကိယာဒီသု သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တဝိသေသေသု စ အကုသလပက္ခေ ပဝတ္တံ လောကိယံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂိယသုတ္တေန သမာနတ္ထဘာဝေန သံသန္ဒတိ၊ ကုသလပက္ခေ ပဝတ္တံ လောကိယံ သုတ္တံ ဝါသနာဘာဂိယသုတ္တေန သမာနတ္ထဘာဝေန သံသန္ဒတိ၊ တသ္မာ လောကိယံ သုတ္တံ ဧကဝိဓမ္ပိ သံကိလေသဘာဂိယေန စ ဝါသနာဘာဂိယေန စ ဒွီဟိ သုတ္တေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ဒဿနပက္ခေ ပဝတ္တံ လောကုတ္တရံ သုတ္တံ ဒဿနဘာဂိယေန သမာနတ္ထဘာဝေန သံသန္ဒတိ၊ ဘာဝနာပက္ခေ ပဝတ္တံ လောကုတ္တရံ သုတ္တံ ဘာဝနာဘာဂိယေန သမာနတ္ထဘာဝေန သံသန္ဒတိ၊ အသေက္ခပက္ခေ ပဝတ္တံ လောကုတ္တရံ သုတ္တံ အသေက္ခဘာဂိယေန သမာနတ္ထဘာဝေန သံသန္ဒတိ၊ တသ္မာ လောကုတ္တရမ္ပိ သုတ္တံ ဒဿနဘာဂိယေန စ ဘာဝနာဘာဂိယေန စ အသေက္ခဘာဂိယေန စ တီဟိ သုတ္တေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တနယာနုသာရေန သေသေသုပိ သံသန္ဒနယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

အမှာကာစရိယ တုမှေဟိ အမှာကာစရိယေဟိ နယဒဿနဝသေန သုတ္တဝိသေသသံသန္ဒနံ ဒဿိတံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကိမတ္ထာယ သံကိလေသဘာဂိယာဒိဘေဒေန ဝိဘဇိတွာ ဘဂဝတာ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဝါသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂိယဿ သုတ္တဿ နိဂ္ဃာတာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ သုတ္တဝသေန သုတ္တတ္ထာ ဂဟိတာ။

‘‘ယံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ ကိတ္တကေဟိ သုတ္တေဟိ ဝိဘဇိတွာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘လောကုတ္တရံ သုတ္တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ ဆဗ္ဗိသတိယာ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တေ ဆဗ္ဗီသတိ ပုဂ္ဂလာ ကတိဟိ သုတ္တေဟိ သမနွေသိတဗ္ဗာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေ တီဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒဿနဘာဂိယေန သတ္တာဓိဋ္ဌာနေန၊ ဘာဝနာဘာဂိယေန သတ္တာဓိဋ္ဌာနေန၊ အသေက္ခဘာဂိယေန သတ္တာဓိဋ္ဌာနေန စာတိ တီဟိ သုတ္တေဟိ တေ ဆဗ္ဗီသတိ ပုဂ္ဂလာ သမနွေသိတဗ္ဗာ။

‘‘ကတမေဟိ ¶ ကတမေဟိ ကတမံ ကတမံ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ဒဿနဘာဂိယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု တီသု ဒဿနဘာဂိယာဒီသု သုတ္တေသု။ တတ္ထာတိ ဝါ တေသု ဆဗ္ဗီသတိယာ ပုဂ္ဂလေသု။ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ ဒဿနဘာဂိယံ သုတ္တံ ဧကဗီဇိနာ ပုဂ္ဂလေန စ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ…ပေ… ဓမ္မာနုသာရိနာ ပုဂ္ဂလေန စ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ ဣတိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ ဒဿနဘာဂိယံ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ ဒဿနဂ္ဂဟဏေန သောတာပတ္တိဖလဋ္ဌာပိ ဂဟိတာ၊ တသ္မာ ဧကဗီဇိကောလံကောလသတ္တက္ခတ္တုပရမာ ဖလဋ္ဌာပိ ဂဟိတာ။

သဒ္ဓါနုသာရီ ¶ ပန ယော ဝိပဿနာက္ခဏေ သဒ္ဓံ ဓုရံ ကတွာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ သော ပုဂ္ဂလော နိဗ္ဗတ္တေတဗ္ဗသောတာပတ္တိမဂ္ဂက္ခဏေ သဒ္ဓါနုသာရီ နာမ၊ သဒ္ဓါယ သမာပတ္တိံ အနုဿရတိ၊ ဣတိ သဒ္ဓါယ သမာပတ္တိယာ အနုဿရဏတော သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌော ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါနုသာရီ နာမ။ သော ပုဂ္ဂလော သောတာပတ္တိဖလက္ခဏေ သဒ္ဓါယ ဝိမုတ္တတ္တာ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော ဟုတွာ ဧကဗီဇိကောလံကောလသတ္တက္ခတ္တုပရမော ဘဝတိ။ ယော ပန ပုဂ္ဂလော ဝိပဿနာက္ခဏေ ပညံ ဓုရံ ကတွာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ သော ပုဂ္ဂလော နိဗ္ဗတ္တေတဗ္ဗသောတာပတ္တိမဂ္ဂက္ခဏေ ဓမ္မာနုသာရီ နာမ၊ ဓမ္မေန ပညာယ သမာပတ္တိံ အနုဿရတိ၊ ဣတိ ဓမ္မေန ပညာယ သမာပတ္တိယာ အနုဿရဏတော ဓမ္မာနုသာရီ နာမ။ သော ပုဂ္ဂလော ဖလက္ခဏေ ဒိဋ္ဌိယာ ပညာယ နိရောဓံ ပတ္တတ္တာ ဒိဋ္ဌိပတ္တော ဟုတွာ ဧကဗီဇိ…ပေ… ပရမော ဘဝတိ။ ဓမ္မောတိ စေတ္ထ ပညာ ဂဟိတာ။ ဣတိ ပဘေဒတော ဒွေ မဂ္ဂဋ္ဌာ၊ ဆ ဖလဋ္ဌာတိ အဋ္ဌဟိ အရိယပုဂ္ဂလေဟိ၊ သမ္ပိဏ္ဍိတေ ပန ပဉ္စဟိ အရိယပုဂ္ဂလေဟိ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ ဒဿနဘာဂိယံ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

ဣမေသံ ဧကဗီဇိအာဒီနံ ပုဂ္ဂလာနံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသတ္ထတ္တာ စေဝ ဒဿနဘာဂိယတ္ထတ္တာ စ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ ဒဿနဘာဂိယံ သုတ္တံ ဧတ္တကေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ နိယမေတွာ အာစရိယေန ဝိဘတ္တံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ ဒဿနဘာဂိယံ သုတ္တံ ကိတ္တကေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ –

‘‘ဘာဝနာဘာဂိယံ သုတ္တံ ဒွါဒသဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ သကဒါဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နေန၊ သကဒါဂါမိနာ၊ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နေန၊ အနာဂါမိနာ၊ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယိနာ၊ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယိနာ၊ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိနာ၊ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိနာ ¶ ၊ ဥဒ္ဓံသောတေန အကနိဋ္ဌဂါမိနာ၊ သဒ္ဓါဝိမုတ္တေန၊ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တေန၊ ကာယသက္ခိနာ စာတိ ဘာဝနာဘာဂိယံ သုတ္တံ ဣမေဟိ ဒွါဒသဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ –

ဝုတ္တံ။ တတ္ထာပိ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ ဘာဝနာဘာဂိယံ သုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ သကဒါ…ပေ… ပန္နေန သကဒါဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌေန ပုဂ္ဂလေန၊ သကဒါဂါမိနာ သကဒါဂါမိဖလဋ္ဌေန၊ အနာဂါမိ…ပေ… ပန္နေန အနာဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌေန၊ အနာဂါမိနာ အနာဂါမိဖလဋ္ဌေန၊ အဝိဟာဒီသု ပဉ္စသု သုဒ္ဓါဝါသေသု အာယုဝေမဇ္ဈံ အနတိက္ကမိတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယနသဘာဝေန အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီနာမကေန အနာဂါမိနာ၊ အာယုဝေမဇ္ဈံ အတိက္ကမိတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယနသဘာဝေန ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီနာမကေန အနာဂါမိနာ၊ အသင်္ခါရေန အပ္ပယောဂေန အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယနသဘာဝေန ¶ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီနာမကေန အနာဂါမိနာ၊ သသင်္ခါရေန သပ္ပယောဂေန အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယနသဘာဝေန သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီနာမကေန အနာဂါမိနာ၊ အဝိဟာဒီဟိ ဥဒ္ဓံ အတပ္ပာဒီသု ဥပပတ္တိသောတေန အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယနသဘာဝေန ဥဒ္ဓံသောတနာမကေန အနာဂါမိနာ၊ အကနိဋ္ဌံ ဂန္တွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယနသဘာဝေန အကနိဋ္ဌဂါမီနာမကေန အနာဂါမိနာ၊ သဒ္ဓါယ ဝိမုတ္တတ္တာ သဒ္ဓါဝိမုတ္တနာမကေန အနာဂါမိနာ၊ ဒိဋ္ဌိယာ ပညာယ နိရောဓံ ပတ္တတ္တာ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တနာမကေန အနာဂါမိနာ စာတိ ဣမေဟိ ဧကာဒသဟိ အဈာနလာဘီပုဂ္ဂလေဟိ စ၊ ကာယေန နာမကာယေ ဖုဋ္ဌာနံ အရူပဈာနာနံ အနန္တရံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ၊ ဣတိ သစ္ဆိကရဏတော ကာယသက္ခီနာမကေန ဈာနလာဘိနာ စာတိ ဒွါဒသဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

ဣမေသံ ဝုတ္တပ္ပကာရာနံ ပုဂ္ဂလာနံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသတ္ထတ္တာ စေဝ ဘာဝနာဘာဂိယတ္ထတ္တာ စ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ ဘာဝနာဘာဂိယံ သုတ္တံ ဧတ္တကေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ နိယမေတွာ အာစရိယေန ဝိဘတ္တံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ကိတ္တကေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ –

‘‘အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ နဝဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ သဒ္ဓါဝိမုတ္တေန၊ ပညာဝိမုတ္တေန၊ သုညတဝိမုတ္တေန၊ အနိမိတ္တဝိမုတ္တေန၊ အပ္ပဏိဟိတဝိမုတ္တေန၊ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တေန၊ သမသီသိနာ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေဟိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ စာတိ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ ဣမေဟိ နဝဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ –

ဝုတ္တံ ¶ ။ တတ္ထ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သဒ္ဓါယ ကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ အရဟတ္တဖလက္ခဏေ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော အရဟာ၊ တေန သဒ္ဓါဝိမုတ္တေန။ ပညာယ ဝိမုတ္တတ္တာ အရဟတ္တဖလက္ခဏေ ပညာဝိမုတ္တော အရဟာ၊ တေန ပညာဝိမုတ္တေန။ သုညတဝိပဿနာသင်္ခါတေန အနတ္တာနုပဿနေန ဝိမုတ္တတ္တာ သုညတဝိမုတ္တော အရဟာ၊ တေန သုညတဝိမုတ္တေန။ အနိမိတ္တာနုပဿနာသင်္ခါတေန အနိစ္စာနုပဿနေန ဝိမုတ္တတ္တာ အနိမိတ္တဝိမုတ္တော အရဟာ၊ တေန အနိမိတ္တဝိမုတ္တေန။ အပ္ပဏိဟိတာနုပဿနာသင်္ခါတေန ဒုက္ခာနုပဿနေန ဝိမုတ္တတ္တာ အပ္ပဏိဟိတဝိမုတ္တော အရဟာ၊ တေန အပ္ပဏိဟိတဝိမုတ္တေန။ ဥဘတော ရူပကာယနာမကာယတော ဥဘတောဘာဂတော ဝိမုတ္တတ္တာ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော အရဟာ၊ တေန ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တေန။ ပုရိမာ ပဉ္စ ပုဂ္ဂလာ အဈာနလာဘိနော ဂဟိတာ၊ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ပန ဈာနလာဘီဂဟိတော။

သမသီသီ နာမ ဣရိယာပထသမသီသီ၊ ရောဂသမသီသီ၊ ဇီဝိတသမသီသီတိ တိဝိဓာ ဟောန္တိ။ ဣမေသု ¶ တီသု သမသီသီသု ယော အရဟာ စတူသု ဣရိယာပထေသု ဧကေကသ္မိံ ဣရိယာပထေ အရဟတ္တံ ပတွာ အညံ ဣရိယာပထံ အသင်္ကမိတွာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဣရိယာပထေယေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ အယံ အရဟာ ဣရိယာပထသမသီသီ နာမ။ ယော အရဟာ ယသ္မိံ ရောဂေ ဥပ္ပန္နေ အရဟတ္တံ ပတွာ တတော ရောဂတော အနုဋ္ဌဟိတွာ တသ္မိံ ရောဂေယေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ အယံ အရဟာ ရောဂသမသီသီ နာမ။ ယော အရဟာ ပစ္စဝေက္ခဏဝီထိယာနန္တရံ ဘဝင်္ဂံ ဩတရိတွာ တတော မရဏာသန္နဇဝနဝီထိယာနန္တရမေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ အယံ အရဟာ ဝါရသမတာယ ဇီဝိတသမသီသီ နာမ။ ဝါရသမတာတိ စ ပစ္စဝေက္ခဏဝီထိ မဂ္ဂဝိထျာနုဝတ္တကတ္တာ ပစ္စဝေက္ခဏဝီထိအနန္တရံ ပဝတ္တမာနာယပိ မရဏာသန္နဝီထိ မဂ္ဂဝီထိအနန္တရံ ပဝတ္တာတိ ဝတ္တဗ္ဗာရဟာ၊ တသ္မာ ဝီထိအနန္တရတာ ဝါရသမတာ နာမ။ တာယ ဝါရသမတာယ စ ဇီဝိတသမသီသီ ဝုတ္တော။

သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏီတိ ဧတ္ထပိ ပစ္စဝေက္ခဏဝီထိယာနန္တရံ ဘဝင်္ဂံ ဩတရိတွာ ဘဝင်္ဂတော ဝုဋ္ဌာယ ပဝတ္တဝီထိယာ ပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏာနိ ပဝတ္တန္တိ။ ဝုတ္တနယေန ဝီထိအနန္တရတာယ ဝါရသမတာယ ‘‘သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဘဂဝတော သဗ္ဗညုတညာဏမ္ပိ ပစ္စဝေက္ခဏဝီထိယာနန္တရံ ဘဝင်္ဂံ ဩတရိတွာ ဘဝင်္ဂတော ဝုဋ္ဌာယ ပဝတ္တဝီထိယာ ပဌမံ ပဝတ္တတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမိနာ ¶ ဇီဝိတသမသီသိနာ၊ သဗ္ဗေဟိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေဟိ၊ သဗ္ဗေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ စာတိ ဣမေဟိ နဝဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

ဣမေသံ ပုဂ္ဂလာနံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသတ္ထတ္တာ စေဝ အသေက္ခဘာဂိယတ္ထတ္တာ စ ဧဝံ ဣမိနာ ‘‘လောကုတ္တရံ သုတ္တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိနာ ပကာရေန ဝုတ္တေဟိ ဣမေဟိ ဆဗ္ဗီသတိယာ ပုဂ္ဂလေဟိ အရိယေဟိ ဒဿနဘာဂိယဝါသနာဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တာနံ ဝသေန လောကုတ္တရံ သုတ္တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

ဣမေသံ ဆဗ္ဗီသတိယာ ပုဂ္ဂလာနံ သကလလောကုတ္တရသုတ္တတ္ထတ္တာ စေဝ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသသုတ္တတ္ထတ္တာ စ လောကုတ္တရံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ သုတ္တံ။ ဧတ္တကေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ အာစရိယေန နိယမေတွာ ဝိဘတ္တံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘လောကိယံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ သုတ္တံ ကိတ္တကေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘လောကိယံ သုတ္တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ ဧကူနဝီသတိယာ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တေ ဧကူနဝီသတိ လောကိယာ ပုဂ္ဂလာ ကတမေဟိ ဓမ္မေဟိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ သမနွေသိတဗ္ဗာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေ စရိတေဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေ ဧကူနဝီသတိ လောကိယာ ပုဂ္ဂလာ စရိတေဟိ စရိတဝိသေသေဟိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ သမနွေသိတဗ္ဗာတိ။ ‘‘ကထံ စရိတေဟိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ကေစိ ရာဂစရိတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ရာဂစရိတဒေါသစရိတာဒီဟိ စရိတေဟိ ဧကူနဝီသတိ လောကိယပုဂ္ဂလာ ¶ ရာဂစရိတာ၊ ကေစိ ဒေါသစရိတာ…ပေ… မောဟစရိတော စာတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ ဣတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌေဟိ ဣမေဟိ ဧကူနဝီသတိယာ ပုဂ္ဂလေဟိ လောကိယသတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ‘‘လောကိယ’’န္တိ သာမညဝသေန ဝုတ္တမ္ပိ ‘‘သံကိလေသဘာဂိယံ လောကိယ’’န္တိ ဝိသေသတော ဝိညာတဗ္ဗံ။

လောကိယံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ သုတ္တံ ဧတ္တကေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ အာစရိယေန နိယမေတွာ ဝိဘတ္တံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘ဝါသနာဘာဂိယံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ သုတ္တံ ကတမေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဝါသနာဘာဂိယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝါသနာဘာဂိယံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ သုတ္တံ သီလဝန္တေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ၊ ဓမ္မေဟိ စ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘ကိတ္တကာ သီလဝန္တပုဂ္ဂလာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေ သီလဝန္တော ပဉ္စ ပုဂ္ဂလာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ကိတ္တကာ ဓမ္မာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပကတိသီလ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ပကတိသီလဝန္တော စ သမာဒါနသီလဝန္တော စ စိတ္တပ္ပသာဒဝန္တော ¶ စ သမထဝန္တော စ ဝိပဿနာဝန္တော စာတိ ပဉ္စ ပုဂ္ဂလာ၊ ပကတိသီလဓမ္မော စ သမာဒါနသီလဓမ္မော စ စိတ္တပ္ပသာဒဓမ္မော စ သမထဓမ္မော စ ဝိပဿနာဓမ္မော စာတိ ပဉ္စ ဓမ္မာတိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ၊ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ ဝါသနာဘာဂိယံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေကဒေသဓမ္မာဓိဋ္ဌာနေကဒေသံ သုတ္တံ ယထာက္ကမံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ။

လောကုတ္တရံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ သုတ္တံ ဒဿနဘာဂိယဝါသနာဘာဂိယအသေက္ခဘာဂိယသုတ္တေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ အာစရိယေန နိယမေတွာ ဝိဘတ္တံ၊ အမှေဟိ စ ဉာတံ၊ ‘‘လောကုတ္တရံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ သုတ္တံ ကိတ္တကေဟိ သုတ္တေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘လောကုတ္တရံ သုတ္တံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ…ပေ… အသေက္ခဘာဂိယေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။

‘‘လောကိယဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ကိတ္တကေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘လောကိယဉ္စ…ပေ… ဥဘယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဥဘယေနာတိ လောကိယလောကုတ္တရေန၊ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဓမ္မာဓိဋ္ဌာနေန သမာနတ္ထဘာဝေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ။

‘‘ဉာဏံ ကိတ္တကေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဉာဏံ ပညာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မိံ ယသ္မိံ သုတ္တေ ဉာဏံ အာဂတံ၊ တသ္မိံ တသ္မိံ သုတ္တေ ဉာဏံ ဉာဏပရိယာယေန ပညာဒိနာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ။

‘‘ဉေယျံ ကိတ္တကေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဉေယျံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မိံ ယသ္မိံ သုတ္တေ ဉေယျံ အာဂတံ၊ တသ္မိံ တသ္မိံ သုတ္တေ ဉေယျံ ဉေယျပရိယာယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ။

‘‘ဉာဏဉ္စ ¶ ဉေယျဉ္စ ကိတ္တကေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဉာဏဉ္စ ဉေယျဉ္စ တဒုဘယေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မိံ ယသ္မိံ သုတ္တေ ဉာဏဉေယျာ အာဂတာ၊ တသ္မိံ တသ္မိံ သုတ္တေ ဉာဏဉေယျာ ဉာဏဉေယျပရိယာယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ။

ဒဿနသုတ္တေ ယထာ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ တထာ ဥပဓာရယိတွာ လဗ္ဘမာနတော နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ဘာဝနာသုတ္တေ ယထာ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ တထာ ဥပဓာရယိတွာ လဗ္ဘမာနတော နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ တဒုဘယံ ဒဿနဉ္စ ဘာဝနာ စ သုတ္တေ ယထာ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ တထာ ဥပဓာရယိတွာ လဗ္ဘမာနတော နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

‘‘သကဝစနံ ¶ ပရဝစန’’န္တိအာဒီသုပိ ဧဝမေဝ ဝိသုံ ဝိသုံ စ ဧကတော စ သုတ္တေ ယထာ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ တထာ ဥပဓာရယိတွာ လဗ္ဘမာနတော နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ‘‘ဧတ္တကမေဝ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ယံ ဝါ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

‘‘ဝိပါကဿ ဟေတု ကမ္မမေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒုဝိဓော ဟေတူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကိလေသာ သံကိလေသဘာဂိယသုတ္တေန သမာနတ္ထဘာဝေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။ တဏှာသင်္ခါတော သမုဒယော ဝါ ကိလေသသင်္ခါတော သမုဒယော ဝါ အကုသလသင်္ခါတော သမုဒယော ဝါ သံကိလေသဘာဂိယေန သုတ္တေန သမာနတ္ထဘာဝေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော။ လောကိယကုသလဟေတုသင်္ခါတော သမုဒယော ဝါ လောကိယကုသလသင်္ခါတော သမုဒယော ဝါ ဝါသနာဘာဂိယေန သုတ္တေန သမာနတ္ထဘာဝေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော။

ကမ္မဉ္စ ဝိပါကော စ ယထာရဟံ လဗ္ဘမာနသုတ္တေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗောတိ သာမညဝသေန ဝိဘတ္တော၊ ‘‘ကုသလံ ကတမေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကုသလ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာတိ တေသု အဋ္ဌဝီသတိယာ သာသနပဋ္ဌာနသုတ္တေသု ကုသလံ စတူဟိ သုတ္တေဟိ သမာနတ္ထဘာဝေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ‘‘ကတမေဟိ စတူဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဝါသနာဘာဂိယေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ လောကိယကုသလံ ဝါသနာဘာဂိယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ သမာနတ္ထတ္တာ၊ လောကုတ္တရကုသလံ ဒဿနဘာဂိယေန၊ ဝါသနာဘာဂိယေန၊ အသေက္ခဘာဂိယေန စ ယထာရဟံ သမာနတ္ထဘာဝေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ကုသလံ ဧတ္တကေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ နိယမေတွာ ဝိဘတ္တံ၊ ‘‘အကုသလံ ကတမေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘အကုသလ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ကုသလဉ္စ အကုသလဉ္စ ကတမေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ကုသလဉ္စ အကုသလဉ္စ တဒုဘယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မိံ ယသ္မိံ သုတ္တေ တဒုဘယံ အာဂတံ၊ တသ္မိံ တသ္မိံ သုတ္တေ အာဂတေန တဒုဘယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

‘‘အနုညာတံ ကတမေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘အနုညာတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အနုညာတံ ¶ ဘဂဝတော အနုညာတာယ သမာနတာယ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ‘‘ကတိဝိဓံ အနုညာတ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တံ ပဉ္စဝိဓ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယံ အနုညာတံ ယာသု ယာသု ဘူမီသု ဒိဿတိ၊ တံ အနုညာတံ တာသု တာသု ဘူမီသု အာဂတေန သမာနေန ကပ္ပိယာနုလောမေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

အနုညာတံ ¶ ဣမိနာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ အာစရိယေန နိယမေတွာ ဝိဘတ္တံ၊ ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ကတမေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တကာရဏေန သုတ္တေ အာဂတေန ဝတ္ထုနာ ကာရဏဖလဘာဝေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ယံ ပဋိက္ခိတ္တံ ယာသု ယာသု ဘူမီသု ဒိဿတိ၊ တံ ပန ပဋိက္ခိတ္တံ တာသု တာသု ဘူမီသု အာဂတေန ပါကဋေန အကပ္ပိယာနုလောမေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

‘‘အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ ကတမေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ တဒုဘယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မိံ ယသ္မိံ သုတ္တေ အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ အာဂတံ၊ တသ္မိံ တသ္မိံ သုတ္တေ အာဂတေန တဒုဘယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

‘‘ထဝေါ ကတမေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ထဝေါ ပသံသာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မိံ ယသ္မိံ သုတ္တေ ယာ ယာ ပသံသာ အာဂတာ၊ တသ္မိံ တသ္မိံ သုတ္တေ အာဂတာယ တာယ တာယ ပသံသာယ ထဝေါ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော။ ‘‘ယော ထဝေါ ပသံသာယ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော၊ သော ထဝေါ ကတိဝိဓေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘သော ပဉ္စဝိဓေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘဂဝတော ထဝေါ စ ဓမ္မဿ ထဝေါ စ အရိယသင်္ဃဿ ထဝေါ စ အရိယဓမ္မာနံ သိက္ခာယ ထဝေါ စ လောကိယဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ထဝေါ စာတိ ပဉ္စဝိဓေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန ပဉ္စဝိဓေန ထဝေါ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော။

အမှာကာစရိယ အမှာကာစရိယေန အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ သာသနပဋ္ဌာနေ ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ ဝုတ္တာ၊ ‘‘ကတမာနိ တာနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဣန္ဒြိယဘူမီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သာသနပဋ္ဌာနေ ဣန္ဒြိယဘူမိ သဒ္ဓိန္ဒြိယာဒိဣန္ဒြိယဘူမိ ယေဟိ နဝဟိ ပဒေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ၊ သာသနပဋ္ဌာနေ ကိလေသဘူမိ ယေဟိ နဝဟိ ပဒေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ၊ ဧဝံ ဣမိနာ ပကာရေန ဧတာနိ မူလပဒါနိ နဝ ပဒါနိ ကုသလပဒါနိ၊ နဝ ပဒါနိ အကုသလပဒါနီတိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ ဟောန္တိ။ သာသနပဋ္ဌာနေ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ‘‘ကေန ကာရဏေန အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ သာသနပဋ္ဌာနေ ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ ဝိညာယတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တထာ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တထာ ဟီတိ တတော ဧဝ အဋ္ဌာရသမူလပဒါနံ သာသနပဋ္ဌာနေ ဒဋ္ဌဗ္ဗတ္တာ ‘‘အဋ္ဌာရသ မူလပဒါ ကုဟိံ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ? သာသနပဋ္ဌာနေ’’တိ ယံ ¶ ဝစနံ ဝုတ္တံ၊ တေန ဝစနေန ဝိညာယတီတိ။ ‘‘ကေန မူလပဒါနံ နဝကုသလပဒနဝအကုသလပဒဘာဝေန ¶ အဋ္ဌာရသဘာဝေါ ဝိညာယတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘တေနာဟာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေန မူလပဒါနံ နဝကုသလပဒနဝအကုသလပဒဘာဝတော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော –

‘‘နဝဟိ စ ပဒေဟိ ကုသလာ၊ နဝဟိ စ ယုဇ္ဇန္တိ အကုသလပက္ခာ၊

ဧတေ ခေါ မူလပဒါ၊ ဘဝန္တိ အဋ္ဌာရသ ပဒါနီ’’တိ။ –

ယံ ဝစနံ အာဟ၊ တေန ‘‘နဝဟိ…ပေ… ပဒါနီ’’တိ ဝစနေန မူလပဒါနံ နဝကုသလပဒနဝအကုသလပဒဘာဝေန အဋ္ဌာရသဘာဝေါ ဝိညာယတီတိ။

‘‘ယံ ယံ သံကိလေသဘာဂိယာဒိသောဠသဝိဓံ သာသနပဋ္ဌာနဉ္စေဝ ယံ ယံ လောကိယာဒိအဋ္ဌဝီသတိဝိဓံ သာသနပဋ္ဌာနဉ္စ အာစရိယေန နိဒ္ဓါရိတံ၊ ဧတ္တကမေဝ ပရိပုဏ္ဏံ၊ အညံ သာသနပဋ္ဌာနံ နိဒ္ဓါရေတွာ ယုတ္တံ ယုဇ္ဇိတဗ္ဗံ နတ္ထီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘နိယုတ္တံ သာသနပဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယထာနိဒ္ဓါရိတသာသနပဋ္ဌာနတော ယံ ယံ အညံ သာသနပဋ္ဌာနံ နိဒ္ဓါရိတံ အတ္ထိ၊ တံ တံ အညံ သာသနပဋ္ဌာနံ နိယုတ္တံ ယထာရဟံ နိဒ္ဓါရေတွာ ယုတ္တံ ယုဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗောတိ။

‘‘ယံ လောကော ပူဇယတေ…ပေ… နိယုတ္တံ သာသနပဋ္ဌာနန္တိ ယတ္တကော ဝစနက္ကမော ဘာသိတော၊ ဧတ္တကေန ဝစနက္ကမေန ကိံ နေတ္တိ သမတ္တာ၊ ဥဒါဟု အသမတ္တာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဧတ္တာဝတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန ယာ နေတ္တိ ဘာသိတာ၊ ဘဂဝတာ သာ နေတ္တိ အနုမောဒိတာ၊ မူလသင်္ဂီတိယံ သင်္ဂါယန္တေဟိ ထေရာသဘေဟိ ယာ နေတ္တိ သင်္ဂီတာ၊ သာ နေတ္တိ ‘‘ယံ လောကော ပူဇယတေ…ပေ… နိယုတ္တံ သာသနပဋ္ဌာန’’န္တိ ဧတ္တာဝတာ ဝစနက္ကမေန သမတ္တာ ပရိပုဏ္ဏာဝ ဟောတိ။

ဣတိ သမတ္တာယ အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန ဘာသိတာယ ဘဂဝတာ အနုမောဒိတာယ မူလသင်္ဂီတိယံ သင်္ဂါယန္တေဟိ ထေရာသဘေဟိ သင်္ဂီတာယ နေတ္တိယာ အတ္ထဝဏ္ဏနာ သဒ္ဓမ္မပါလနာမေန မဟာဓမ္မရာဇဂုရုနာ မဟာထေရေန ရစိတာ ဇိနပုတ္တာနံ ဟိတကရာ နေတ္တိဝိဘာဝနာ ဆဗ္ဗီသာဓိကနဝသတေ သက္ကရာဇေ သာဝဏမာသေ သုက္ကပက္ခေ နဝမဒိဝသေ သူရိယုဂ္ဂမနသမယေ သမတ္တာ။

ဣတိ သာသနပဋ္ဌာနေ သတ္တိဗလာနုရူပါ ရစိတာ ဝိဘာဝနာ

နိဋ္ဌိတာ။

နိဂမနကထာ

သဗ္ဗသတ္တုတ္တမော ¶ ¶ နာထော၊ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော၊

သမ္ဗုဒ္ဓါ ဂေါတမော ဇိနော၊ အနေကဂုဏလင်္ကတော။

သာသနံ တဿ သေဋ္ဌဿ၊ အဋ္ဌဝဿသတာဓိကံ၊

ဒွိသဟဿံ ယဒါ ပတ္တံ၊ နိမ္မလံ ဝဍ္ဎနံ သုဘံ။

တဒါ ဘူမိဿရော မဟာဓမ္မရာဇာ မဟိဒ္ဓိကော၊

အာဏာစက္ကေန သာရေတိ၊ ရာဇာ နောအနုဝတ္တကေ။

လဒ္ဓါ သေတဂဇေ ဝရေ၊ လောကေ ဝိမှယဇာနကေ၊

အပ္ပမတ္တော မဟာဝီရော၊ ပုညံ ကတွာဘိမောဒတိ။

တသ္မိံ ဝဿေဝ သာဝဏေ၊ မာသေ နဝမဒိဝသေ၊

သူရိယုဂ္ဂမနေ ကာလေ၊ နိဗ္ဗတ္တာယံ ဝိဘာဝနာ။

ယတ္တကံ သာသနံ ဌိတံ၊ တတ္တကံ ရစိတံ မယာ၊

ဌာတု နေတ္တိဝိဘာဝနာ၊ ဇိနပုတ္တဟိတာဝဟာ။

ဣတိ တံ ရစယန္တေန၊ ပုညံ အဓိဂတံ မယာ၊

ဟောန္တု တဿာနုဘာဝေန၊ သဗ္ဗေ ဝိမုတ္တိဘာဂိနော။

ရာဇဒေဝီ ¶ ပုတ္တနတ္တာ၊ ပနတ္တာ စ သဇာတိကာ၊

သဗ္ဗေ ရဇ္ဇသုခေ ဌတွာ၊ စရန္တု စရိတံ သုခီ။

ဒေဝေါ ကာလေ သုဝဿတု၊ သဗ္ဗော ရဋ္ဌဇနော သုခီ၊

အညမညံ အဟိံသန္တော၊ ပိယော ဟောတု ဟိတာဝဟောတိ။

နေတ္တိဝိဘာဝိနီ နိဋ္ဌိတာ။