📜

၁၆။ ပိယဝဂ္ဂေါ

၁။ တယောဇနပဗ္ဗဇိတဝတ္ထု

အယောဂေတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော တယော ပဗ္ဗဇိတေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သာဝတ္ထိယံ ကိရ ဧကသ္မိံ ကုလေ မာတာပိတူနံ ဧကပုတ္တကော အဟောသိ ပိယော မနာပေါ။ သော ဧကဒိဝသံ ဂေဟေ နိမန္တိတာနံ ဘိက္ခူနံ အနုမောဒနံ ကရောန္တာနံ ဓမ္မကထံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတုကာမော ဟုတွာ မာတာပိတရော ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ တေ နာနုဇာနိံသု။ တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ မာတာပိတူနံ အပဿန္တာနံယေဝ ဗဟိ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ အထဿ ပိတာ ဗဟိ နိက္ခမန္တော ‘‘ဣမံ ရက္ခေယျာသီ’’တိ မာတရံ ပဋိစ္ဆာပေသိ၊ မာတာ ဗဟိ နိက္ခမန္တီ ပိတရံ ပဋိစ္ဆာပေသိ။ အထဿ ဧကဒိဝသံ ပိတရိ ဗဟိ ဂတေ မာတာ ‘‘ပုတ္တံ ရက္ခိဿာမီ’’တိ ဧကံ ဒွါရဗာဟံ နိဿာယ ဧကံ ပါဒေဟိ ဥပ္ပီဠေတွာ ဆမာယ နိသိန္နာ သုတ္တံ ကန္တတိ။ သော ‘‘ဣမံ ဝဉ္စေတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ၊ ‘‘အမ္မ၊ ထောကံ တာဝ အပေဟိ၊ သရီရဝလဉ္ဇံ ကရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ တာယ ပါဒေ သမိဉ္ဇိတေ နိက္ခမိတွာ ဝေဂေန ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ပဗ္ဗာဇေထ မံ၊ ဘန္တေ’’တိ ယာစိတွာ တေသံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိ။

အထဿ ပိတာ အာဂန္တွာ မာတရံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကဟံ မေ ပုတ္တော’’တိ? ‘‘သာမိ၊ ဣမသ္မိံ ပဒေသေ အဟောသီ’’တိ။ သော ‘‘ကဟံ နု ခေါ မေ ပုတ္တော’’တိ ဩလောကေန္တော တံ အဒိသွာ ‘‘ဝိဟာရံ ဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပုတ္တံ ပဗ္ဗဇိတံ ဒိသွာ ကန္ဒိတွာ ရောဒိတွာ၊ ‘‘တာတ၊ ကိံ မံ နာသေသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘မမ ပုတ္တေ ပဗ္ဗဇိတေ အဟံ ဣဒါနိ ဂေဟေ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ သယမ္ပိ ဘိက္ခူ ယာစိတွာ ပဗ္ဗဇိ။ အထဿ မာတာပိ ‘‘ကိံ နု ခေါ မေ ပုတ္တော စ ပတိ စ စိရာယန္တိ၊ ကစ္စိ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိတာ’’တိ တေ ဩလောကေန္တီ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဥဘောပိ ပဗ္ဗဇိတေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေသံ ပဗ္ဗဇိတကာလေ မမ ဂေဟေန ကော အတ္ထော’’တိ သယမ္ပိ ဘိက္ခုနိဥပဿယံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိ။ တေ ပဗ္ဗဇိတွာပိ ဝိနာ ဘဝိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ဝိဟာရေပိ ဘိက္ခုနိဥပဿယေပိ ဧကတောဝ နိသီဒိတွာ သလ္လပန္တာ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေန္တိ။ တေန ဘိက္ခူပိ ဘိက္ခူနိယောပိ ဥဗ္ဗာဠှာ ဟောန္တိ။

အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ နေသံ ကိရိယံ သတ္ထုံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ တေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ ဧဝံ ကရောထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကသ္မာ ဧဝံ ကရောထ? န ဟိ ဧသ ပဗ္ဗဇိတာနံ ယောဂေါ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ ဝိနာ ဘဝိတုံ န သက္ကောမာ’’တိ။ ‘‘ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဧဝံ ကရဏံ အယုတ္တံ။ ပိယာနဉှိ အဒဿနံ၊ အပ္ပိယာနဉ္စ ဒဿနံ ဒုက္ခမေဝ။ တသ္မာ သတ္တေသု စ သင်္ခါရေသု စ ကဉ္စိ ပိယံ ဝါ အပ္ပိယံ ဝါ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၀၉။

‘‘အယောဂေ ယုဉ္ဇမတ္တာနံ၊ ယောဂသ္မိဉ္စ အယောဇယံ၊

အတ္ထံ ဟိတွာ ပိယဂ္ဂါဟီ၊ ပိဟေတတ္တာနုယောဂိနံ။

၂၁၀။

‘‘မာ ပိယေဟိ သမာဂဉ္ဆိ၊ အပ္ပိယေဟိ ကုဒါစနံ၊

ပိယာနံ အဒဿနံ ဒုက္ခံ၊ အပ္ပိယာနဉ္စ ဒဿနံ။

၂၁၁။

‘‘တသ္မာ ပိယံ န ကယိရာထ၊ ပိယာပါယော ဟိ ပါပကော၊

ဂန္ထာ တေသံ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ ယေသံ နတ္ထိ ပိယာပ္ပိယ’’န္တိ။

တတ္ထ အယောဂေတိ အယုဉ္ဇိတဗ္ဗေ အယောနိသောမနသိကာရေ။ ဝေသိယာဂေါစရာဒိဘေဒဿ ဟိ ဆဗ္ဗိဓဿ အဂေါစရဿ သေဝနံ ဣဓ အယောနိသောမနသိကာရော နာမ၊ တသ္မိံ အယောနိသောမနသိကာရေ အတ္တာနံ ယုဉ္ဇန္တောတိ အတ္ထော။ ယောဂသ္မိန္တိ တဗ္ဗိပရီတေ စ ယောနိသောမနသိကာရေ အယုဉ္ဇန္တောတိ အတ္ထော။ အတ္ထံ ဟိတွာတိ ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ အဓိသီလာဒိသိက္ခတ္တယံ အတ္ထော နာမ၊ တံ အတ္ထံ ဟိတွာ။ ပိယဂ္ဂါဟီတိ ပဉ္စကာမဂုဏသင်္ခါတံ ပိယမေဝ ဂဏှန္တော။ ပိဟေတတ္တာနုယောဂိနန္တိ တာယ ပဋိပတ္တိယာ သာသနတော စုတော ဂိဟိဘာဝံ ပတွာ ပစ္ဆာ ယေ အတ္တာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ သီလာဒီနိ သမ္ပာဒေတွာ ဒေဝမနုဿာနံ သန္တိကာ သက္ကာရံ လဘန္တိ၊ တေသံ ပိဟေတိ၊ ‘‘အဟော ဝတာဟမ္ပိ ဧဝရူပေါ အဿ’’န္တိ ဣစ္ဆတီတိ အတ္ထော။

မာ ပိယေဟီတိ ပိယေဟိ သတ္တေဟိ ဝါ သင်္ခါရေဟိ ဝါ ကုဒါစနံ ဧကက္ခဏေပိ န သမာဂစ္ဆေယျ၊ တထာ အပ္ပိယေဟိ။ ကိံ ကာရဏာ? ပိယာ နဉှိ ဝိယောဂဝသေန အဒဿနံ အပ္ပိယာနဉ္စ ဥပသင်္ကမနဝသေန ဒဿနံ နာမ ဒုက္ခံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဣဒံ ဥဘယမ္ပိ ဒုက္ခံ၊ တသ္မာ ကဉ္စိ သတ္တံ ဝါ သင်္ခါရံ ဝါ ပိယံ နာမ န ကရေယျ။ ပိယာပါယော ဟီတိ ပိယေဟိ အပါယော ဝိယောဂေါ ။ ပါပကောတိ လာမကော။ ဂန္ထာ တေသံ န ဝိဇ္ဇန္တီတိ ယေသံ ပိယံ နတ္ထိ၊ တေသံ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော ပဟီယတိ။ ယေသံ အပ္ပိယံ နတ္ထိ၊ တေသံ ဗျာပါဒေါ ကာယဂန္ထော။ တေသု ပန ဒွီသု ပဟီနေသု သေသဂန္ထာ ပဟီနာ ဟောန္တိ။ တသ္မာ ပိယံ ဝါ အပ္ပိယံ ဝါ န ကတ္တဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။ တေန ပန တယော ဇနာ ‘‘မယံ ဝိနာ ဘဝိတုံ န သက္ကောမာ’’တိ ဝိဗ္ဘမိတွာ ဂေဟမေဝ အဂမိံသူတိ။

တယောဇနပဗ္ဗဇိတဝတ္ထု ပဌမံ။

၂။ အညတရကုဋုမ္ဗိကဝတ္ထု

ပိယတော ဇာယတီတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ကုဋုမ္ဗိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သော ဟိ အတ္တနော ပုတ္တေ ကာလကတေ ပုတ္တသောကာဘိဘူတော အာဠာဟနံ ဂန္တွာ ရောဒတိ၊ ပုတ္တသောကံ သန္ဓာရေတုံ န သက္ကောတိ။ သတ္ထာ ပစ္စူသကာလေ လောကံ ဝေါလောကေန္တော တဿ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿူပနိဿယံ ဒိသွာ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဧကံ ပစ္ဆာသမဏံ ဂဟေတွာ တဿ ဂေဟဒွါရံ အဂမာသိ။ သော သတ္ထု အာဂတဘာဝံ သုတွာ ‘‘မယာ သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကာတုကာမော ဘဝိဿတီ’’တိ သတ္ထာရံ ပဝေသေတွာ ဂေဟမဇ္ဈေ အာသနံ ပညာပေတွာ သတ္ထရိ နိသိန္နေ အာဂန္တွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဥပါသက၊ ဒုက္ခိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တေန ပုတ္တဝိယောဂဒုက္ခေ အာရောစိတေ၊ ‘‘ဥပါသက၊ မာ စိန္တယိ၊ ဣဒံ မရဏံ နာမ န ဧကသ္မိံယေဝ ဌာနေ၊ န စ ဧကဿေဝ ဟောတိ၊ ယာဝတာ ပန ဘဝုပ္ပတ္တိ နာမ အတ္ထိ၊ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဟောတိယေဝ။ ဧကသင်္ခါရောပိ နိစ္စော နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ ‘မရဏဓမ္မံ မတံ၊ ဘိဇ္ဇနဓမ္မံ ဘိန္န’န္တိ ယောနိသော ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ၊ န သောစိတဗ္ဗံ။ ပေါရာဏပဏ္ဍိတာပိ ဟိ ပုတ္တဿ မတကာလေ ‘မရဏဓမ္မံ မတံ၊ ဘိဇ္ဇနဓမ္မံ ဘိန္န’န္တိ သောကံ အကတွာ မရဏဿတိမေဝ ဘာဝယိံသူ’’တိ ဝတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ကေ ဧဝမကံသု၊ ကဒါ စ အကံသု၊ အာစိက္ခထ မေ’’တိ ယာစိတော တဿတ္ထဿ ပကာသနတ္ထံ အတီတံ အာဟရိတွာ –

‘‘ဥရဂေါဝ တစံ ဇိဏ္ဏံ၊ ဟိတွာ ဂစ္ဆတိ သံ တနုံ၊

ဧဝံ သရီရေ နိဗ္ဘောဂေ၊ ပေတေ ကာလကတေ သတိ။

‘‘ဍယှမာနော န ဇာနာတိ၊ ဉာတီနံ ပရိဒေဝိတံ၊

တသ္မာ ဧတံ န သောစာမိ၊ ဂတော သော တဿ ယာ ဂတီ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၅။၁၉-၂၀) –

ဣမံ ပဉ္စကနိပါတေ ဥရဂဇာတကံ ဝိတ္ထာရေတွာ ‘‘ဧဝံ ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ ပိယပုတ္တေ ကာလကတေ ယထာ ဧတရဟိ တွံ ကမ္မန္တေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ နိရာဟာရော ရောဒန္တော ဝိစရသိ၊ တထာ အဝိစရိတွာ မရဏဿတိဘာဝနာဗလေန သောကံ အကတွာ အာဟာရံ ပရိဘုဉ္ဇိံသု၊ ကမ္မန္တဉ္စ အဓိဋ္ဌဟိံသု ။ တသ္မာ ‘ပိယပုတ္တော မေ ကာလကတော’တိ မာ စိန္တယိ။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဟိ သောကော ဝါ ဘယံ ဝါ ပိယမေဝ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၁၂။

‘‘ပိယတော ဇာယတီ သောကော၊ ပိယတော ဇာယတီ ဘယံ၊

ပိယတော ဝိပ္ပမုတ္တဿ၊ နတ္ထိ သောကော ကုတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ ပိယတောတိ ဝဋ္ဋမူလကော ဟိ သောကော ဝါ ဘယံ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ပိယမေဝ သတ္တံ ဝါ သင်္ခါရံ ဝါ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတော ပန ဝိပ္ပမုတ္တဿ ဥဘယမ္ပေတံ နတ္ထီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ကုဋုမ္ဗိကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ၊ သမ္ပတ္တာနမ္ပိ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ အဟောသီတိ။

အညတရကုဋုမ္ဗိကဝတ္ထု ဒုတိယံ။

၃။ ဝိသာခါဝတ္ထု

ပေမတော ဇာယတီတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဝိသာခံ ဥပါသိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သာ ကိရ ပုတ္တဿ ဓီတရံ သုဒတ္တံ နာမ ကုမာရိကံ အတ္တနော ဌာနေ ဌပေတွာ ဂေဟေ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဝေယျာဝစ္စံ ကာရေသိ။ သာ အပရေန သမယေန ကာလမကာသိ။ သာ တဿာ သရီရနိက္ခေပံ ကာရေတွာ သောကံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တီ ဒုက္ခိနီ ဒုမ္မနာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကိံ နု ခေါ တွံ၊ ဝိသာခေ၊ ဒုက္ခိနီ ဒုမ္မနာ အဿုမုခါ ရောဒမာနာ နိသိန္နာ’’တိ အာဟ။ သာ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘ပိယာ မေ၊ ဘန္တေ၊ သာ ကုမာရိကာ ဝတ္တသမ္ပန္နာ၊ ဣဒါနိ တထာရူပံ န ပဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိတ္တကာ ပန၊ ဝိသာခေ၊ သာဝတ္ထိယံ မနုဿာ’’တိ? ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေဟိယေဝ မေ ကထိတံ သတ္တ ဇနကောဋိယော’’တိ။ ‘‘သစေ ပနာယံ ဧတ္တကော ဇနော တဝ နတ္တာယ သဒိသော ဘဝေယျ၊ ဣစ္ဆေယျာသိ န’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကတိ ပန ဇနာ သာဝတ္ထိယံ ဒေဝသိကံ ကာလံ ကရောန္တီ’’တိ? ‘‘ဗဟူ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘နနု ဧဝံ၊ ဘန္တေ၊ တဝ အသောစနကာလော န ဘဝေယျ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ ရောဒန္တီယေဝ ဝိစရေယျာသီ’’တိ။ ‘‘ဟောတု၊ ဘန္တေ၊ ဉာတံ မယာ’’တိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘တေန ဟိ မာ သောစိ၊ သောကော ဝါ ဘယံ ဝါ ပေမတောဝ ဇာယတီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၁၃။

‘‘ပေမတော ဇာယတီ သောကော၊ ပေမတော ဇာယတီ ဘယံ၊

ပေမတော ဝိပ္ပမုတ္တဿ၊ နတ္ထိ သောကော ကုတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ ပေမတောတိ ပုတ္တဓီတာဒီသု ကတံ ပေမမေဝ နိဿာယ သောကော ဇာယတီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

ဝိသာခါဝတ္ထု တတိယံ။

၄။ လိစ္ဆဝီဝတ္ထု

ရတိယာ ဇာယတီတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဝေသာလိံ နိဿာယ ကူဋာဂါရသာလာယံ ဝိဟရန္တော လိစ္ဆဝီ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

တေ ကိရ ဧကသ္မိံ ဆဏဒိဝသေ အညမညံ အသဒိသေဟိ အလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ ဥယျာနဂမနတ္ထာယ နဂရာ နိက္ခမိံသု။ သတ္ထာ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တော တေ ဒိသွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လိစ္ဆဝယော၊ ယေဟိ ဒေဝါ တာဝတိံသာ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ၊ တေ ဣမေ ဩလောကေန္တူ’’တိ ဝတွာ နဂရံ ပါဝိသိ။ တေပိ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တာ ဧကံ နဂရသောဘိနိံ ဣတ္ထိံ အာဒါယ ဂန္တွာ တံ နိဿာယ ဣဿာဘိဘူတာ အညမညံ ပဟရိတွာ လောဟိတံ နဒိံ ဝိယ ပဝတ္တယိံသု။ အထ နေ မဉ္စေနာဒါယ ဥက္ခိပိတွာ အာဂမံသု။ သတ္ထာပိ ကတဘတ္တကိစ္စော နဂရာ နိက္ခမိ။ ဘိက္ခူပိ လိစ္ဆဝယော တထာ နီယမာနေ ဒိသွာ သတ္ထာရံ အာဟံသု – ‘‘ဘန္တေ၊ လိစ္ဆဝိရာဇာနော ပါတောဝ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ ဒေဝါ ဝိယ နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဣဒါနိ ဧကံ ဣတ္ထိံ နိဿာယ ဣမံ ဗျသနံ ပတ္တာ’’တိ။ သတ္ထာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ သောကော ဝါ ဘယံ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ရတိံ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇတိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၁၄။

‘‘ရတိယာ ဇာယတီ သောကော၊ ရတိယာ ဇာယတီ ဘယံ၊

ရတိယာ ဝိပ္ပမုတ္တဿ၊ နတ္ထိ သောကော ကုတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ ရတိယာတိ ပဉ္စကာမဂုဏရတိတော၊ တံ နိဿာယာတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

လိစ္ဆဝီဝတ္ထု စတုတ္ထံ။

၅။ အနိတ္ထိဂန္ဓကုမာရဝတ္ထု

ကာမတောတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အနိတ္ထိဂန္ဓကုမာရံ နာမ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သော ကိရ ဗြဟ္မလောကာ စုတသတ္တော သာဝတ္ထိယံ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဇာတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဣတ္ထိသမီပံ ဥပဂန္တုံ န ဣစ္ဆတိ၊ ဣတ္ထိယာ ဂယှမာနော ရောဒတိ။ ဝတ္ထစုမ္ဗဋကေန နံ ဂဟေတွာ ထညံ ပါယေန္တိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော မာတာပိတူဟိ၊ ‘‘တာတ၊ အာဝါဟံ တေ ကရိဿာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န မေ ဣတ္ထိယာ အတ္ထော’’တိ ပဋိက္ခိပိတွာ ပုနပ္ပုနံ ယာစိယမာနော ပဉ္စသတေ သုဝဏ္ဏကာရေ ပက္ကောသာပေတွာ ရတ္တသုဝဏ္ဏနိက္ခသဟဿံ ဒါပေတွာ အတိဝိယ ပါသာဒိကံ ဃနကောဋ္ဋိမံ ဣတ္ထိရူပံ ကာရေတွာ ပုန မာတာပိတူဟိ၊ ‘‘တာတ၊ တယိ အာဝါဟံ အကရောန္တေ ကုလဝံသော န ပတိဋ္ဌဟိဿတိ၊ ကုမာရိကံ တေ အာနေဿာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ သစေ မေ ဧဝရူပံ ကုမာရိကံ အာနေဿထ၊ ကရိဿာမိ ဝေါ ဝစန’’န္တိ တံ သုဝဏ္ဏရူပကံ ဒဿေတိ။ အထဿ မာတာပိတရော အဘိညာတေ ဗြာဟ္မဏေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘အမှာကံ ပုတ္တော မဟာပုညော၊ အဝဿံ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ကတပုညာ ကုမာရိကာ ဘဝိဿတိ၊ ဂစ္ဆထ ဣမံ သုဝဏ္ဏရူပကံ ဂဟေတွာ ဧဝရူပံ ကုမာရိကံ အာဟရထာ’’တိ ပဟိဏိံသု။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ စာရိကံ စရန္တာ မဒ္ဒရဋ္ဌေ သာဂလနဂရံ ဂတာ။ တသ္မိဉ္စ နဂရေ ဧကာ သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကာ အဘိရူပါ ကုမာရိကာ အဟောသိ၊ တံ မာတာပိတရော သတ္တဘူမိကဿ ပါသာဒဿူပရိမတလေ ပရိဝါသေသုံ။ တေပိ ခေါ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘သစေ ဣဓ ဧဝရူပါ ကုမာရိကာ ဘဝိဿတိ၊ ဣမံ ဒိသွာ ‘အယံ အသုကဿ ကုလဿ ဓီတာ ဝိယ အဘိရူပါ’တိ ဝက္ခန္တီ’’တိ တံ သုဝဏ္ဏရူပကံ တိတ္ထမဂ္ဂေ ဌပေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။

အထဿ ကုမာရိကာယ ဓာတီ တံ ကုမာရိကံ နှာပေတွာ သယမ္ပိ နှာယိတုကာမာ ဟုတွာ တိတ္ထံ အာဂတာ တံ ရူပကံ ဒိသွာ ‘‘ဓီတာ မေ’’တိ သညာယ ‘‘ဒုဗ္ဗိနီတာသိ၊ ဣဒါနေဝါဟံ နှာပေတွာ နိက္ခန္တာ၊ တွံ မယာ ပုရေတရံ ဣဓာဂတာသီ’’တိ ဟတ္ထေန ပဟရိတွာ ထဒ္ဓဘာဝဉ္စေဝ နိဗ္ဗိကာရတဉ္စ ဉတွာ ‘‘အဟံ မေ၊ ဓီတာတိ သညမကာသိံ၊ ကိံ နာမေတ’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ တေ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘ဧဝရူပါ တေ၊ အမ္မ၊ ဓီတာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ အယံ မမ ဓီတု သန္တိကေ ကိံ အဂ္ဃတီတိ? တေန ဟိ တေ ဓီတရံ အမှာကံ ဒဿေဟီတိ။ သာ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဂေဟံ ဂန္တွာ သာမိကာနံ အာရောစေသိ။ တေ ဗြာဟ္မဏေဟိ သဒ္ဓိံ ကတပဋိသမ္မောဒနာ ဓီတရံ ဩတာရေတွာ ဟေဋ္ဌာပါသာဒေ သုဝဏ္ဏရူပကဿ သန္တိကေ ဌပေသုံ။ သုဝဏ္ဏရူပကံ နိပ္ပဘံ အဟောသိ၊ ကုမာရိကာ သပ္ပဘာ အဟောသိ။ ဗြာဟ္မဏာ တံ တေသံ ဒတွာ ကုမာရိကံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ ဂန္တွာ အနိတ္ထိဂန္ဓကုမာရဿ မာတာပိတူနံ အာရောစယိံသု။ တေ တုဋ္ဌမာနသာ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ နံ သီဃံ အာနေထာ’’တိ မဟန္တေန သက္ကာရေန ပဟိဏိံသု။

ကုမာရောပိ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘ကဉ္စနရူပတောပိ ကိရ အဘိရူပတရာ ဒါရိကာ အတ္ထီ’’တိ သဝနဝသေနေဝ သိနေဟံ ဥပ္ပာဒေတွာ ‘‘သီဃံ အာနေန္တူ’’တိ အာဟ။ သာပိ ခေါ ယာနံ အာရောပေတွာ အာနီယမာနာ အတိသုခုမာလတာယ ယာနုဂ္ဃာတေန သမုပ္ပာဒိတဝါတရောဂါ အန္တရာမဂ္ဂေယေဝ ကာလမကာသိ။ ကုမာရောပိ ‘‘အာဂတာ’’တိ နိရန္တရံ ပုစ္ဆတိ၊ တဿ အတိသိနေဟေန ပုစ္ဆန္တဿ သဟသာဝ အနာရောစေတွာ ကတိပါဟံ ဝိက္ခေပံ ကတွာ တမတ္ထံ အာရောစယိံသု။ သော ‘‘တထာရူပါယ နာမ ဣတ္ထိယာ သဒ္ဓိံ သမာဂမံ နာလတ္ထ’’န္တိ ဥပ္ပန္နဒေါမနဿော ပဗ္ဗတေန ဝိယ သောကဒုက္ခေန အဇ္ဈောတ္ထဋော အဟောသိ။ သတ္ထာ တဿူပနိဿယံ ဒိသွာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော တံ ဂေဟဒွါရံ အဂမာသိ။ အထဿ မာတာပိတရော သတ္ထာရံ အန္တောဂေဟံ ပဝေသေတွာ သက္ကစ္စံ ပရိဝိသိံသု။ သတ္ထာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ‘‘ကဟံ အနိတ္ထိဂန္ဓကုမာရော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဧသော၊ ဘန္တေ၊ အာဟာရူပစ္ဆေဒံ ကတွာ အန္တောဂဗ္ဘေ နိသိန္နော’’တိ။ ‘‘ပက္ကောသထ န’’န္တိ။ သော အာဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ကုမာရ၊ ဗလဝသောကော ဥပ္ပန္နော’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ‘ဧဝရူပါ နာမ ဣတ္ထီ အန္တရာမဂ္ဂေ ကာလကတာ’တိ သုတွာ ဗလဝသောကော ဥပ္ပန္နော၊ ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေတီ’’တိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဇာနာသိ ပန တွံ၊ ကုမာရ၊ ကိံ တေ နိဿာယ သောကော ဥပ္ပန္နော’’တိ? ‘‘န ဇာနာမိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကာမံ နိဿာယ၊ ကုမာရ၊ ဗလဝသောကော ဥပ္ပန္နော၊ သောကော ဝါ ဘယံ ဝါ ကာမံ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၁၅။

‘‘ကာမတော ဇာယတီ သောကော၊ ကာမတော ဇာယတီ ဘယံ၊

ကာမတော ဝိပ္ပမုတ္တဿ၊ နတ္ထိ သောကော ကုတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ ကာမတောတိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမတော၊ ဒုဝိဓမ္ပေတံ ကာမံ နိဿာယာတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ အနိတ္ထိဂန္ဓကုမာရော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။

အနိတ္ထိဂန္ဓကုမာရဝတ္ထု ပဉ္စမံ။

၆။ အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထု

တဏှာယ ဇာယတီတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သော ကိရ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဧကဒိဝသံ နဒီတီရံ ဂန္တွာ ခေတ္တံ သောဓေတိ။ သတ္ထာ တဿ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ သော သတ္ထာရံ ဒိသွာပိ သာမီစိကမ္မံ အကတွာ တုဏှီ အဟောသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ပုရေတရံ အာလပိတွာ၊ ‘‘ဗြာဟ္မဏ၊ ကိံ ကရောသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ခေတ္တံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ သောဓေမီ’’တိ။ သတ္ထာ ဧတ္တကမေဝ ဝတွာ ဂတော။ ပုနဒိဝသေပိ တဿ ခေတ္တံ ကသိတုံ အာဂတဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ‘‘ဗြာဟ္မဏ၊ ကိံ ကရောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ခေတ္တံ ကသာမိ၊ ဘော ဂေါတမာ’’တိ သုတွာ ပက္ကာမိ။ ပုနဒိဝသာဒီသုပိ တထေဝ ဂန္တွာ ပုစ္ဆိတွာ၊ ‘‘ဘော ဂေါတမ၊ ခေတ္တံ ဝပါမိ နိဒ္ဒေမိ ရက္ခာမီ’’တိ သုတွာ ပက္ကာမိ။ အထ နံ ဧကဒိဝသံ ဗြာဟ္မဏော အာဟ – ‘‘ဘော ဂေါတမ၊ တွံ မမ ခေတ္တသောဓနဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ အာဂတော။ သစေ မေ သဿံ သမ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ တုယှမ္ပိ သံဝိဘာဂံ ကရိဿာမိ၊ တုယှံ အဒတွာ သယံ န ခါဒိဿာမိ၊ ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ တွံ မမ သဟာယော’’တိ။

အထဿ အပရေန သမယေန သဿံ သမ္ပဇ္ဇိ ၊ တဿ ‘‘သမ္ပန္နံ မေ သဿံ၊ သွေ ဒါနိ လာယာပေဿာမီ’’တိ လာယနတ္ထံ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စဿ ရတ္တိံ မဟာမေဃော ဝဿိတွာ သဗ္ဗံ သဿံ ဟရိ၊ ခေတ္တံ တစ္ဆေတွာ ဌပိတသဒိသံ အဟောသိ။ သတ္ထာ ပန ပဌမဒိဝသံယေဝ ‘‘တံ သဿံ န သမ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ အညာသိ။ ဗြာဟ္မဏော ပါတောဝ ‘‘ခေတ္တံ ဩလောကေဿာမီ’’တိ ဂတော တုစ္ဆံ ခေတ္တံ ဒိသွာ ဥပ္ပန္နဗလဝသောကော စိန္တေသိ – ‘‘သမဏော ဂေါတမော မမ ခေတ္တသောဓနကာလတော ပဋ္ဌာယ အာဂတော ၊ အဟမ္ပိ နံ ‘ဣမသ္မိံ သဿေ နိပ္ဖန္နေ တုယှမ္ပိ သံဝိဘာဂံ ကရိဿာမိ၊ တုယှံ အဒတွာ သယံ န ခါဒိဿာမိ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဒါနိ တွံ မမ သဟာယော’တိ အဝစံ။ သောပိ မေ မနောရထော မတ္ထကံ န ပါပုဏီ’’တိ အာဟာရူပစ္ဆေဒံ ကတွာ မဉ္စကေ နိပဇ္ဇိ။ အထဿ သတ္ထာ ဂေဟဒွါရံ အဂမာသိ။ သော သတ္ထု အာဂမနံ သုတွာ ‘‘သဟာယံ မေ အာနေတွာ ဣဓ နိသီဒါပေထာ’’တိ အာဟ။ ပရိဇနော တထာ အကာသိ။ သတ္ထာ နိသီဒိတွာ ‘‘ကဟံ ဗြာဟ္မဏော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဂဗ္ဘေ နိပန္နော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ပက္ကောသထ န’’န္တိ ပက္ကောသာပေတွာ အာဂန္တွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ အာဟ ‘‘ကိံ၊ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ? ဘော ဂေါတမ၊ တုမှေ မမ ခေတ္တသောဓနဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ အာဂတာ၊ အဟမ္ပိ ‘‘သဿေ နိပ္ဖန္နေ တုမှာကံ သံဝိဘာဂံ ကရိဿာမီ’’တိ အဝစံ။ သော မေ မနောရထော အနိပ္ဖန္နော၊ တေန မေ သောကော ဥပ္ပန္နော၊ ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေတီတိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဇာနာသိ ပန၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ကိံ တေ နိဿာယ သောကော ဥပ္ပန္နော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘န ဇာနာမိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ တွံ ပန ဇာနာသီ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘အာမ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော သောကော ဝါ ဘယံ ဝါ တဏှံ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၁၆။

‘‘တဏှာယ ဇာယတီ သောကော၊ တဏှာယ ဇာယတီ ဘယံ၊

တဏှာယ ဝိပ္ပမုတ္တဿ၊ နတ္ထိ သောကော ကုတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ တဏှာယာတိ ဆဒွါရိကာယ တဏှာယ၊ ဧတံ တဏှံ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗြာဟ္မဏော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟီတိ။

အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထု ဆဋ္ဌံ။

၇။ ပဉ္စသတဒါရကဝတ္ထု

သီလဒဿနသမ္ပန္နန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ပဉ္စသတဒါရကေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

ဧကဒိဝသဉှိ သတ္ထာ အသီတိမဟာထေရေဟိ သဒ္ဓိံ ပဉ္စသတဘိက္ခုပရိဝါရော ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တော ဧကသ္မိံ ဆဏဒိဝသေ ပဉ္စသတေ ဒါရကေ ပူဝပစ္ဆိယော ဥက္ခိပါပေတွာ နဂရာ နိက္ခမ္မ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တေ အဒ္ဒသ။ တေပိ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကမိံသု၊ တေ ဧကံ ဘိက္ခုမ္ပိ ‘‘ပူဝံ ဂဏှထာ’’တိ န ဝဒိံသု။ သတ္ထာ တေသံ ဂတကာလေ ဘိက္ခူ အာဟ – ‘‘ခါဒိဿထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပူဝေ’’တိ။ ‘‘ကဟံ ဘန္တေ၊ ပူဝါ’’တိ? ‘‘ကိံ န ပဿထ တေ ဒါရကေ ပူဝပစ္ဆိယော ဥက္ခိပါပေတွာ အတိက္ကန္တေ’’တိ? ‘‘ဘန္တေ၊ ဧဝရူပါ နာမ ဒါရကာ ကဿစိ ပူဝံ န ဒေန္တီ’’တိ။ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ကိဉ္စာပိ ဧတေ မံ ဝါ တုမှေ ဝါ ပူဝေဟိ န နိမန္တယိံသု၊ ပူဝသာမိကော ပန ဘိက္ခု ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆတိ၊ ပူဝေ ခါဒိတွာဝ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ဗုဒ္ဓါနဉှိ ဧကပုဂ္ဂလေပိ ဣဿာ ဝါ ဒေါသော ဝါ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဣမံ ဝတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာဒါယ ဧကသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဆာယာယ နိသီဒိ။ ဒါရကာ မဟာကဿပတ္ထေရံ ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဥပ္ပန္နသိနေဟာ ပီတိဝေဂေန ပရိပုဏ္ဏသရီရာ ဟုတွာ ပစ္ဆိယော ဩတာရေတွာ ထေရံ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ ပူဝေ ပစ္ဆီဟိ သဒ္ဓိံယေဝ ဥက္ခိပိတွာ ‘‘ဂဏှထ၊ ဘန္တေ’’တိ ထေရံ ဝဒိံသု။ အထ နေ ထေရော အာဟ – ‘‘ဧသ သတ္ထာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဂဟေတွာ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နော၊ တုမှာကံ ဒေယျဓမ္မံ အာဒါယ ဂန္တွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ သံဝိဘာဂံ ကရောထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ’’တိ နိဝတ္တိတွာ ထေရေန သဒ္ဓိံယေဝ ဂန္တွာ ပူဝေ ဒတွာ ဩလောကယမာနာ ဧကမန္တေ ဌတွာ ပရိဘောဂါဝသာနေ ဥဒကံ အဒံသု။ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာယိံသု ‘‘ဒါရကေဟိ မုခေါလောကနေန ဘိက္ခာ ဒိန္နာ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဝါ မဟာထေရေ ဝါ ပူဝေဟိ အနာပုစ္ဆိတွာ မဟာကဿပတ္ထေရံ ဒိသွာ ပစ္ဆီဟိ သဒ္ဓိံယေဝ အာဒါယ အာဂမိံသူ’’တိ။ သတ္ထာ တေသံ ကထံ သုတွာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ မမ ပုတ္တေန မဟာကဿပေန သဒိသော ဘိက္ခု ဒေဝမနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ၊ တေ စ တဿ စတုပစ္စယေန ပူဇံ ကရောန္တိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၁၇။

‘‘သီလဒဿနသမ္ပန္နံ၊ ဓမ္မဋ္ဌံ သစ္စဝေဒိနံ၊

အတ္တနော ကမ္မ ကုဗ္ဗာနံ၊ တံ ဇနော ကုရုတေ ပိယ’’န္တိ။

တတ္ထ သီလဒဿနသမ္ပန္နန္တိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေန စေဝ မဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တေန စ သမ္မာဒဿနေန သမ္ပန္နံ။ ဓမ္မဋ္ဌန္တိ နဝဝိဓလောကုတ္တရဓမ္မေ ဌိတံ၊ သစ္ဆိကတလောကုတ္တရဓမ္မန္တိ အတ္ထော။ သစ္စဝေဒိနန္တိ စတုန္နံ သစ္စာနံ သောဠသဟာကာရေဟိ သစ္ဆိကတတ္တာ သစ္စဉာဏေန သစ္စဝေဒိနံ။ အတ္တနော ကမ္မ ကုဗ္ဗာနန္တိ အတ္တနော ကမ္မံ နာမ တိဿော သိက္ခာ၊ တာ ပူရယမာနန္တိ အတ္ထော။ တံ ဇနောတိ တံ ပုဂ္ဂလံ လောကိယမဟာဇနော ပိယံ ကရောတိ၊ ဒဋ္ဌုကာမော ဝန္ဒိတုကာမော ပစ္စယေန ပူဇေတုကာမော ဟောတိယေဝါတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ သဗ္ဗေပိ တေ ဒါရကာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသူတိ။

ပဉ္စသတဒါရကဝတ္ထု သတ္တမံ။

၈။ ဧကအနာဂါမိတ္ထေရဝတ္ထု

ဆန္ဒဇာတောတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ အနာဂါမိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

ဧကဒိဝသဉှိ တံ ထေရံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘အတ္ထိ ပန ဝေါ၊ ဘန္တေ၊ ဝိသေသာဓိဂမော’’တိ။ ထေရော ‘‘အနာဂါမိဖလံ နာမ ဂဟဋ္ဌာပိ ပါပုဏန္တိ၊ အရဟတ္တံ ပတ္တကာလေယေဝ တေဟိ သဒ္ဓိံ ကထေဿာမီ’’တိ ဟရာယမာနော ကိဉ္စိ အကထေတွာဝ ကာလကတော သုဒ္ဓါဝါသဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာ ရောဒိတွာ ပရိဒေဝိတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ရောဒန္တာဝ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အထ နေ သတ္ထာ ‘‘ကိံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရောဒထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဥပဇ္ဈာယော နော၊ ဘန္တေ၊ ကာလကတော’’တိ။ ‘‘ဟောတု၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ ဓုဝဓမ္မော နာမေသော’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ မယမ္ပိ ဇာနာမ၊ အပိစ မယံ ဥပဇ္ဈာယံ ဝိသေသာဓိဂမံ ပုစ္ဆိမှာ၊ သော ကိဉ္စိ အကထေတွာဝ ကာလကတော၊ တေနမှ ဒုက္ခိတာ’’တိ။ သတ္ထာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ ဥပဇ္ဈာယေန ဝေါ အနာဂါမိဖလံ ပတ္တံ၊ သော ‘ဂိဟီပေတံ ပါပုဏန္တိ၊ အရဟတ္တံ ပတွာဝ နေသံ ကထေဿာမီ’တိ ဟရာယန္တော တုမှာကံ ကိဉ္စိ အကထေတွာ ကာလံ ကတွာ သုဒ္ဓါဝါသေ နိဗ္ဗတ္တော၊ အဿာသထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပဇ္ဈာယော ဝေါ ကာမေသု အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတံ ပတ္တော’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၁၈။

‘‘ဆန္ဒဇာတော အနက္ခာတေ၊ မနသာ စ ဖုဋော သိယာ၊

ကာမေသု စ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော၊ ဥဒ္ဓံသောတောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

တတ္ထ ဆန္ဒဇာတောတိ ကတ္တုကာမတာဝသေန ဇာတဆန္ဒော ဥဿာဟပတ္တော။ အနက္ခာတေတိ နိဗ္ဗာနေ။ တဉှိ ‘‘အသုကေန ကတံ ဝါ နီလာဒီသု ဧဝရူပံ ဝါ’’တိ အဝတ္တဗ္ဗတာယ အနက္ခာတံ နာမ။ မနသာ စ ဖုဋော သိယာတိ ဟေဋ္ဌိမေဟိ တီဟိ မဂ္ဂဖလစိတ္တေဟိ ဖုဋော ပူရိတော ဘဝေယျ။ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ အနာဂါမိမဂ္ဂဝသေန ကာမေသု အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော။ ဥဒ္ဓံသောတောတိ ဧဝရူပေါ ဘိက္ခု အဝိဟေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတော ပဋ္ဌာယ ပဋိသန္ဓိဝသေန အကနိဋ္ဌံ ဂစ္ဆန္တော ဥဒ္ဓံသောတောတိ ဝုစ္စတိ၊ တာဒိသော ဝေါ ဥပဇ္ဈာယောတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ တေ ဘိက္ခူ အရဟတ္တဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု၊ မဟာဇနဿာပိ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ အဟောသီတိ။

ဧကအနာဂါမိတ္ထေရဝတ္ထု အဋ္ဌမံ။

၉။ နန္ဒိယဝတ္ထု

စိရပ္ပဝါသိန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဣသိပတနေ ဝိဟရန္တော နန္ဒိယံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

ဗာရာဏသိယံ ကိရ သဒ္ဓါသမ္ပန္နဿ ကုလဿ နန္ဒိယော နာမ ပုတ္တော အဟောသိ၊ သော မာတာပိတူနံ အနုရူပေါ သဒ္ဓါသမ္ပန္နော သင်္ဃုပဋ္ဌာကော အဟောသိ။ အထဿ မာတာပိတရော ဝယပ္ပတ္တကာလေ သမ္မုခဂေဟတော မာတုလဓီတရံ ရေဝတိံ နာမ အာနေတုကာမာ အဟေသုံ။ သာ ပန အဿဒ္ဓါ အဒါနသီလာ၊ နန္ဒိယော တံ န ဣစ္ဆိ။ အထဿ မာတာ ရေဝတိံ အာဟ – ‘‘အမ္မ၊ တွံ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ နိသဇ္ဇနဋ္ဌာနံ ဥပလိမ္ပိတွာ အာသနာနိ ပညာပေဟိ၊ အာဓာရကေ ဌပေဟိ၊ ဘိက္ခူနံ အာဂတကာလေ ပတ္တံ ဂဟေတွာ နိသီဒါပေတွာ ဓမ္မကရဏေန ပါနီယံ ပရိဿာဝေတွာ ဘုတ္တကာလေ ပတ္တေ ဓောဝ၊ ဧဝံ မေ ပုတ္တဿ အာရာဓိတာ ဘဝိဿသီ’’တိ။ သာ တထာ အကာသိ။ အထ နံ ‘‘ဩဝါဒက္ခမာ ဇာတာ’’တိ ပုတ္တဿ အာရောစေတွာ တေန သာဓူတိ သမ္ပဋိစ္ဆိတေ ဒိဝသံ ဌပေတွာ အာဝါဟံ ကရိံသု ။

အထ နံ နန္ဒိယော အာဟ – ‘‘သစေ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ မာတာပိတရော စ မေ ဥပဋ္ဌဟိဿသိ၊ ဧဝံ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ ဝသိတုံ လဘိဿသိ၊ အပ္ပမတ္တာ ဟောဟီ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ကတိပါဟံ သဒ္ဓါ ဝိယ ဟုတွာ ဘတ္တာရံ ဥပဋ္ဌဟန္တီ ဒွေ ပုတ္တေ ဝိဇာယိ။ နန္ဒိယဿာပိ မာတာပိတရော ကာလမကံသု၊ ဂေဟေ သဗ္ဗိဿရိယံ တဿာယေဝ အဟောသိ။ နန္ဒိယောပိ မာတာပိတူနံ ကာလကိရိယတော ပဋ္ဌာယ မဟာဒါနပတိ ဟုတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါနံ ပဋ္ဌပေသိ။ ကပဏဒ္ဓိကာဒီနမ္ပိ ဂေဟဒွါရေ ပါကဝတ္တံ ပဋ္ဌပေသိ။ သော အပရဘာဂေ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ အာဝါသဒါနေ အာနိသံသံ သလ္လက္ခေတွာ ဣသိပတနေ မဟာဝိဟာရေ စတူဟိ ဂဗ္ဘေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတံ စတုသာလံ ကာရေတွာ မဉ္စပီဌာဒီနိ အတ္ထရာပေတွာ တံ အာဝါသံ နိယျာဒေန္တော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါနံ ဒတွာ တထာဂတဿ ဒက္ခိဏောဒကံ အဒါသိ။ သတ္ထု ဟတ္ထေ ဒက္ခိဏောဒကပတိဋ္ဌာနေန သဒ္ဓိံယေဝ တာဝတိံသဒေဝလောကေ သဗ္ဗဒိသာသု ဒွါဒသယောဇနိကော ဥဒ္ဓံ ယောဇနသတုဗ္ဗေဓော သတ္တရတနမယော နာရီဂဏသမ္ပန္နော ဒိဗ္ဗပါသာဒေါ ဥဂ္ဂစ္ဆိ။

အထေကဒိဝသေ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော ဒေဝစာရိကံ ဂန္တွာ တဿ ပါသာဒဿ အဝိဒူရေ ဌိတော အတ္တနော သန္တိကေ အာဂတေ ဒေဝပုတ္တေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကဿေသော အစ္ဆရာဂဏပရိဝုတော ဒိဗ္ဗပါသာဒေါ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ။ အထဿ ဒေဝပုတ္တာ ဝိမာနသာမိကံ အာစိက္ခန္တာ အာဟံသု – ‘‘ဘန္တေ၊ ယေန နန္ဒိယေန နာမ ဂဟပတိပုတ္တေန ဣသိပတနေ သတ္ထု ဝိဟာရံ ကာရေတွာ ဒိန္နော၊ တဿတ္ထာယ ဧတံ ဝိမာနံ နိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ ။ အစ္ဆရာသင်္ဃောပိ နံ ဒိသွာ ပါသာဒတော ဩရောဟိတွာ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ မယံ ‘နန္ဒိယဿ ပရိစာရိကာ ဘဝိဿာမာ’တိ ဣဓ နိဗ္ဗတ္တာ၊ တံ ပန အပဿန္တီ အတိဝိယ ဥက္ကဏ္ဌိတမှာ၊ မတ္တိကပါတိံ ဘိန္ဒိတွာ သုဝဏ္ဏပါတိဂဟဏံ ဝိယ မနုဿသမ္ပတ္တိံ ဇဟိတွာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိဂဟဏံ၊ ဣဓာဂမနတ္ထာယ နံ ဝဒေယျာထာ’’တိ။ ထေရော တတော အာဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘နိဗ္ဗတ္တတိ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ မနုဿလောကေ ဌိတာနံယေဝ ကတကလျာဏာနံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တီ’’တိ။ ‘‘မောဂ္ဂလ္လာန၊ နနု တေ ဒေဝလောကေ နန္ဒိယဿ နိဗ္ဗတ္တာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိ သာမံ ဒိဋ္ဌာ၊ ကသ္မာ မံ ပုစ္ဆသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ၊ နိဗ္ဗတ္တတီ’’တိ။

အထ နံ သတ္ထာ ‘‘မောဂ္ဂလ္လာနံ ကိံ နာမေတံ ကထေသိ။ ယထာ ဟိ စိရပ္ပဝုဋ္ဌံ ပုတ္တံ ဝါ ဘာတရံ ဝါ ဝိပ္ပဝါသတော အာဂစ္ဆန္တံ ဂါမဒွါရေ ဌိတော ကောစိဒေဝ ဒိသွာ ဝေဂေန ဂေဟံ အာဂန္တွာ ‘အသုကော နာမ အာဂတော’တိ အာရောစေယျ၊ အထဿ ဉာတကာ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌာ ဝေဂေန နိက္ခမိတွာ ‘အာဂတောသိ၊ တာတ၊ အရောဂေါသိ၊ တာတာ’တိ တံ အဘိနန္ဒေယျုံ၊ ဧဝမေဝ ဣဓ ကတကလျာဏံ ဣတ္ထိံ ဝါ ပုရိသံ ဝါ ဣမံ လောကံ ဇဟိတွာ ပရလောကံ ဂတံ ဒသဝိဓံ ဒိဗ္ဗပဏ္ဏာကာရံ အာဒါယ ‘အဟံ ပုရတော ၊ အဟံ ပုရတော’တိ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ဒေဝတာ အဘိနန္ဒန္တီ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၁၉။

‘‘စိရပ္ပဝါသိံ ပုရိသံ၊ ဒူရတော သောတ္ထိမာဂတံ၊

ဉာတိမိတ္တာ သုဟဇ္ဇာ စ၊ အဘိနန္ဒန္တိ အာဂတံ။

၂၂၀။

‘‘တထေဝ ကတပုညမ္ပိ၊ အသ္မာ လောကာ ပရံ ဂတံ၊

ပုညာနိ ပဋိဂဏှန္တိ၊ ပိယံ ဉာတီဝ အာဂတ’’န္တိ။

တတ္ထ စိရပ္ပဝါသိန္တိ စိရပ္ပဝုဋ္ဌံ။ ဒူရတော သောတ္ထိမာဂတန္တိ ဝဏိဇ္ဇံ ဝါ ရာဇပေါရိသံ ဝါ ကတွာ လဒ္ဓလာဘံ နိပ္ဖန္နသမ္ပတ္တိံ အနုပဒ္ဒဝေန ဒူရဋ္ဌာနတော အာဂတံ။ ဉာတိမိတ္တာ သုဟဇ္ဇာ စာတိ ကုလသမ္ဗန္ဓဝသေန ဉာတီ စ သန္ဒိဋ္ဌာဒိဘာဝေန မိတ္တာ စ သုဟဒယဘာဝေန သုဟဇ္ဇာ စ။ အဘိနန္ဒန္တိ အာဂတန္တိ နံ ဒိသွာ အာဂတန္တိ ဝစနမတ္တေန ဝါ အဉ္ဇလိကရဏမတ္တေန ဝါ ဂေဟသမ္ပတ္တံ ပန နာနပ္ပကာရပဏ္ဏာကာရာဘိဟရဏဝသေန အဘိနန္ဒန္တိ။ တထေဝါတိ တေနေဝါကာရေန ကတပုညမ္ပိ ပုဂ္ဂလံ ဣမသ္မာ လောကာ ပရလောကံ ဂတံ ဒိဗ္ဗံ အာယုဝဏ္ဏသုခယသအာဓိပတေယျံ၊ ဒိဗ္ဗံ ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗန္တိ ဣမံ ဒသဝိဓံ ပဏ္ဏာကာရံ အာဒါယ မာတာပိတုဋ္ဌာနေ ဌိတာနိ ပုညာနိ အဘိနန္ဒန္တာနိ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ။ ပိယံ ဉာတီဝါတိ ဣဓလောကေ ပိယဉာတကံ အာဂတံ သေသဉာတကာ ဝိယာတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

နန္ဒိယဝတ္ထု နဝမံ။

ပိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သောဠသမော ဝဂ္ဂေါ။