📜

၁၇။ ကောဓဝဂ္ဂေါ

၁။ ရောဟိနီခတ္တိယကညာဝတ္ထု

ကောဓံဇဟေတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ နိဂြောဓာရာမေ ဝိဟရန္တော ရောဟိနိံ နာမ ခတ္တိယကညံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

ဧကသ္မိံ ကိရ သမယေ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓါ ပဉ္စသတေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ကပိလဝတ္ထုံ အဂမာသိ။ အထဿ ဉာတကာ ‘‘ထေရော အာဂတော’’တိ သုတွာ ထေရဿ သန္တိကံ အဂမံသု ဌပေတွာ ရောဟိနိံ နာမ ထေရဿ ဘဂိနိံ။ ထေရော ဉာတကေ ပုစ္ဆိ ‘‘ကဟံ၊ ရောဟိနီ’’တိ? ‘‘ဂေဟေ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကသ္မာ ဣဓ နာဂတာ’’တိ? ‘‘သရီရေ တဿာ ဆဝိရောဂေါ ဥပ္ပန္နောတိ လဇ္ဇာယ နာဂတာ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ထေရော ‘‘ပက္ကောသထ န’’န္တိ ပက္ကောသာပေတွာ ပဋကဉ္စုကံ ပဋိမုဉ္စိတွာ အာဂတံ ဧဝမာဟ – ‘‘ရောဟိနိ၊ ကသ္မာ နာဂတာသီ’’တိ? ‘‘သရီရေ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဆဝိရောဂေါ ဥပ္ပန္နော၊ တသ္မာ လဇ္ဇာယ နာဂတာမှီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ ပုညံ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘ကိံ ကရောမိ၊ ဘန္တေ’’တိ? ‘‘အာသနသာလံ ကာရေဟီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ဂဟေတွာ’’တိ? ‘‘ကိံ တေ ပသာဓနဘဏ္ဍကံ နတ္ထီ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ မူလ’’န္တိ? ‘‘ဒသသဟဿမူလံ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အာသနသာလံ ကာရေဟီ’’တိ။ ‘‘ကော မေ၊ ဘန္တေ၊ ကာရေဿတီ’’တိ? ထေရော သမီပေ ဌိတဉာတကေ ဩလောကေတွာ ‘‘တုမှာကံ ဘာရော ဟောတူ’’တိ အာဟ။ ‘‘တုမှေ ပန၊ ဘန္တေ၊ ကိံ ကရိဿထာ’’တိ? ‘‘အဟမ္ပိ ဣဓေဝ ဘဝိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဧတိဿာ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေ အာဟရထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ’’တိ အာဟရိံသု။

ထေရော အာသနသာလံ သံဝိဒဟန္တော ရောဟိနိံ အာဟ – ‘‘ဒွိဘူမိကံ အာသနသာလံ ကာရေတွာ ဥပရိ ပဒရာနံ ဒိန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာသာလံ နိဗဒ္ဓံ သမ္မဇ္ဇိတွာ အာသနာနိ ပညာပေဟိ၊ နိဗဒ္ဓံ ပါနီယဃဋေ ဥပဋ္ဌာပေဟီ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ’’တိ ပသာဓနဘဏ္ဍကံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဒွိဘူမိကအာသနသာလံ ကာရေတွာ ဥပရိ ပဒရာနံ ဒိန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာသာလံ သမ္မဇ္ဇနာဒီနိ အကာသိ။ နိဗဒ္ဓံ ဘိက္ခူ နိသီဒန္တိ။ အထဿာ အာသနသာလံ သမ္မဇ္ဇန္တိယာဝ ဆဝိရောဂေါ မိလာယိ။ သာ အာသနသာလာယ နိဋ္ဌိတာယ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိမန္တေတွာ အာသနသာလံ ပူရေတွာ နိသိန္နဿ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ အဒါသိ။ သတ္ထာ ကတဘတ္တကိစ္စော ‘‘ကဿေတံ ဒါန’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘဂိနိယာ မေ၊ ဘန္တေ၊ ရောဟိနိယာ’’တိ။ ‘‘သာ ပန ကဟ’’န္တိ? ‘‘ဂေဟေ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ပက္ကောသထ န’’န္တိ? သာ အာဂန္တုံ န ဣစ္ဆိ။ အထ နံ သတ္ထာ အနိစ္ဆမာနမ္ပိ ပက္ကောသာပေသိယေဝ။ အာဂန္တွာ စ ပန ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နံ အာဟ – ‘‘ရောဟိနိ၊ ကသ္မာ နာဂမိတ္ထာ’’တိ? ‘‘သရီရေ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဆဝိရောဂေါ အတ္ထိ၊ တေန လဇ္ဇမာနာ နာဂတာမှီ’’တိ။ ‘‘ဇာနာသိ ပန ကိံ တေ နိဿာယ ဧသ ဥပ္ပန္နော’’တိ? ‘‘န ဇာနာမိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တဝ ကောဓံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နော ဧသော’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန မေ၊ ဘန္တေ၊ ကတ’’န္တိ? ‘‘တေန ဟိ သုဏာဟီ’’တိ။ အထဿာ သတ္ထာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိရညော အဂ္ဂမဟေသီ ဧကိဿာ ရညော နာဋကိတ္ထိယာ အာဃာတံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘ဒုက္ခမဿာ ဥပ္ပာဒေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ မဟာကစ္ဆုဖလာနိ အာဟရာပေတွာ တံ နာဋကိတ္ထိံ အတ္တနော သန္တိကံ ပက္ကောသာပေတွာ ယထာ သာ န ဇာနာတိ၊ ဧဝမဿာ သယနေ စေဝ ပါဝါရကောဇဝါဒီနဉ္စ အန္တရေသု ကစ္ဆုစုဏ္ဏာနိ ဌပါပေသိ၊ ကေဠိံ ကုရုမာနာ ဝိယ တဿာ သရီရေပိ ဩကိရိ။ တံ ခဏံယေဝ တဿာ သရီရံ ဥပ္ပက္ကုပ္ပက္ကံ ဂဏ္ဍာဂဏ္ဍဇာတံ အဟောသိ။ သာ ကဏ္ဍုဝန္တီ ဂန္တွာ သယနေ နိပဇ္ဇိ၊ တတြာပိဿာ ကစ္ဆုစုဏ္ဏေဟိ ခါဒိယမာနာယ ခရတရာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တဒါ အဂ္ဂမဟေသီ ရောဟိနီ အဟောသီတိ။

သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ၊ ‘‘ရောဟိနိ၊ တဒါ တယာဝေတံ ကမ္မံ ကတံ။ အပ္ပမတ္တကောပိ ဟိ ကောဓော ဝါ ဣဿာ ဝါ ကာတုံ န ယုတ္တရူပေါ ဧဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၂၁။

‘‘ကောဓံ ဇဟေ ဝိပ္ပဇဟေယျ မာနံ၊

သံယောဇနံ သဗ္ဗမတိက္ကမေယျ၊

တံ နာမရူပသ္မိမသဇ္ဇမာနံ၊

အကိဉ္စနံ နာနုပတန္တိ ဒုက္ခာ’’တိ။

တတ္ထ ကောဓန္တိ သဗ္ဗာကာရမ္ပိ ကောဓံ နဝဝိဓမ္ပိ မာနံ ဇဟေယျ။ သံယောဇနန္တိ ကာမရာဂသံယောဇနာဒိကံ ဒသဝိဓမ္ပိ သဗ္ဗသံယောဇနံ အတိက္ကမေယျ။ အသဇ္ဇမာနန္တိ အလဂ္ဂမာနံ။ ယော ဟိ ‘‘မမ ရူပံ မမ ဝေဒနာ’’တိအာဒိနာ နယေန နာမရူပံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ၊ တသ္မိဉ္စ ဘိဇ္ဇမာနေ သောစတိ ဝိဟညတိ ၊ အယံ နာမရူပသ္မိံ သဇ္ဇတိ နာမ။ ဧဝံ အဂ္ဂဏှန္တော အဝိဟညန္တော န သဇ္ဇတိ နာမ။ တံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ အသဇ္ဇမာနံ ရာဂါဒီနံ အဘာဝေန အကိဉ္စနံ ဒုက္ခာ နာမ နာနုပတန္တီတိ အတ္ထော။ ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။ ရောဟိနီပိ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတာ၊ တင်္ခဏညေဝဿာ သရီရံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ အဟောသိ။

သာ တတော စုတာ တာဝတိံသဘဝနေ စတုန္နံ ဒေဝပုတ္တာနံ သီမန္တရေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပါသာဒိကာ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာ အဟောသိ။ စတ္တာရောပိ ဒေဝပုတ္တာ တံ ဒိသွာ ဥပ္ပန္နသိနေဟာ ဟုတွာ ‘‘မမ သီမာယ အန္တော နိဗ္ဗတ္တာ၊ မမ သီမာယ အန္တော နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ ဝိဝဒန္တာ သက္ကဿ ဒေဝရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ‘‘ဒေဝ၊ ဣမံ နော နိဿာယ အဍ္ဍော ဥပ္ပန္နော၊ တံ ဝိနိစ္ဆိနာထာ’’တိ အာဟံသု။ သက္ကောပိ တံ ဩလောကေတွာဝ ဥပ္ပန္နသိနေဟော ဟုတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဣမာယ ဝေါ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ ကထံ စိတ္တာနိ ဥပ္ပန္နာနီ’’တိ။ အထေကော အာဟ – ‘‘မမ တာဝ ဥပ္ပန္နစိတ္တံ သင်္ဂါမဘေရိ ဝိယ သန္နိသီဒိတုံ နာသက္ခီ’’တိ။ ဒုတိယော ‘‘မမ စိတ္တံ ပဗ္ဗတနဒီ ဝိယ သီဃံ ပဝတ္တတိယေဝါ’’တိ ။ တတိယော ‘‘မမ ဣမိဿာ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ ကက္ကဋဿ ဝိယ အက္ခီနိ နိက္ခမိံသူ’’တိ။ စတုတ္ထော ‘‘မမ စိတ္တံ စေတိယေ ဥဿာပိတဓဇော ဝိယ နိစ္စလံ ဌာတုံ နာသက္ခီ’’တိ။ အထ နေ သက္ကော အာဟ – ‘‘တာတာ၊ တုမှာကံ တာဝ စိတ္တာနိ ပသယှရူပါနိ၊ အဟံ ပန ဣမံ လဘန္တော ဇီဝိဿာမိ၊ အလဘန္တဿ မေ မရဏံ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ဒေဝပုတ္တာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ တုမှာကံ မရဏေန အတ္ထော နတ္ထီ’’တိ တံ သက္ကဿ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပက္ကမိံသု။ သာ သက္ကဿ ပိယာ အဟောသိ မနာပါ။ ‘‘အသုကကီဠံ နာမ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝုတ္တေ သက္ကော တဿာ ဝစနံ ပဋိက္ခိပိတုံ နာသက္ခီတိ။

ရောဟိနီခတ္တိယကညာဝတ္ထု ပဌမံ။

၂။ အညတရဘိက္ခုဝတ္ထု

ယော ဝေ ဥပ္ပတိတန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သတ္ထာရာ ဟိ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ သေနာသနေ အနုညာတေ ရာဇဂဟသေဋ္ဌိအာဒီဟိ သေနာသနေသု ကရိယမာနေသု ဧကော အာဠဝိကော ဘိက္ခု အတ္တနော သေနာသနံ ကရောန္တော ဧကံ မနာပရုက္ခံ ဒိသွာ ဆိန္ဒိတုံ အာရဘိ။ တတ္ထ ပန နိဗ္ဗတ္တာ ဧကာ တရုဏပုတ္တာ ဒေဝတာ ပုတ္တံ အင်္ကေနာဒါယ ဌိတာ ယာစိ ‘‘မာ မေ၊ သာမိ၊ ဝိမာနံ ဆိန္ဒိ၊ န သက္ခိဿာမိ ပုတ္တံ အာဒါယ အနာဝါသာ ဝိစရိတု’’န္တိ။ သော ‘‘အဟံ အညတြ ဤဒိသံ ရုက္ခံ န လဘိဿာမီ’’တိ တဿာ ဝစနံ နာဒိယိ။ သာ ‘‘ဣမမ္ပိ တာဝ ဒါရကံ ဩလောကေတွာ ဩရမိဿတီ’’တိ ပုတ္တံ ရုက္ခသာခါယ ဌပေသိ။ သောပိ ဘိက္ခု ဥက္ခိပိတံ ဖရသုံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တော ဒါရကဿ ဗာဟုံ ဆိန္ဒိ၊ ဒေဝတာ ဥပ္ပန္နဗလဝကောဓာ ‘‘ပဟရိတွာ နံ မာရေဿာမီ’’တိ ဥဘော ဟတ္ထေ ဥက္ခိပိတွာ ဧဝံ တာဝ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဘိက္ခု သီလဝါ။ သစာဟံ ဣမံ မာရေဿာမိ၊ နိရယဂါမိနီ ဘဝိဿာမိ။ သေသဒေဝတာပိ အတ္တနော ရုက္ခံ ဆိန္ဒန္တေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ‘အသုကဒေဝတာယ ဧဝံ နာမ မာရိတော ဘိက္ခူ’တိ မံ ပမာဏံ ကတွာ ဘိက္ခူ မာရေဿန္တိ။ အယဉ္စ သသာမိကော ဘိက္ခု၊ သာမိကဿေဝ နံ ကထေဿာမီ’’တိ ဥက္ခိတ္တဟတ္ထေ အပနေတွာ ရောဒမာနာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကိံ ဒေဝတေ’’တိ အာဟ။ သာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှာကံ မေ သာဝကေန ဣဒံ နာမ ကတံ၊ အဟမ္ပိ နံ မာရေတုကာမာ ဟုတွာ ဣဒံ နာမ စိန္တေတွာ အမာရေတွာဝ ဣဓာဂတာ’’တိ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ ဝိတ္ထာရတော အာရောစေသိ။

သတ္ထာ တံ သုတွာ ‘‘သာဓု၊ သာဓု ဒေဝတေ၊ သာဓု တေ ကတံ ဧဝံ ဥဂ္ဂတံ ကောပံ ဘန္တံ ရထံ ဝိယ နိဂ္ဂဏှမာနာယာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၂၂။

‘‘ယော ဝေ ဥပ္ပတိတံ ကောဓံ၊ ရထံ ဘန္တံဝ ဝါရယေ၊

တမဟံ သာရထိံ ဗြူမိ၊ ရသ္မိဂ္ဂါဟော ဣတရော ဇနော’’တိ။

တတ္ထ ဥပ္ပတိတန္တိ ဥပ္ပန္နံ။ ရထံ ဘန္တံ ဝါတိ ယထာ နာမ ဆေကော သာရထိ အတိဝေဂေန ဓာဝန္တံ ရထံ နိဂ္ဂဏှိတွာ ယထိစ္ဆကံ ဌပေတိ၊ ဧဝံ ယော ပုဂ္ဂလော ဥပ္ပန္နံ ကောဓံ ဝါရယေ နိဂ္ဂဏှိတုံ သက္ကောတိ။ တမဟန္တိ တံ အဟံ သာရထိံ ဗြူမိ။ ဣတရော ဇနောတိ ဣတရော ပန ရာဇဥပရာဇာဒီနံ ရထသာရထိဇနော ရသ္မိဂ္ဂါဟော နာမ ဟောတိ၊ န ဥတ္တမသာရထီတိ။

ဒေသနာဝသာနေ ဒေဝတာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ၊ သမ္ပတ္တပရိသာယပိ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ အဟောသီတိ။

ဒေဝတာ ပန သောတာပန္နာ ဟုတွာပိ ရောဒမာနာ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကိံ ဒေဝတေ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဝိမာနံ မေ နဋ္ဌံ၊ ဣဒါနိ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘အလံ ဒေဝတေ၊ မာ စိန္တယိ၊ အဟံ တေ ဝိမာနံ ဒဿာမီ’’တိ ဇေတဝနေ ဂန္ဓကုဋိသမီပေ ပုရိမဒိဝသေ စုတဒေဝတံ ဧကံ ရုက္ခံ အပဒိသန္တော ‘‘အမုကသ္မိံ ဩကာသေ ရုက္ခော ဝိဝိတ္တော၊ တတ္ထ ဥပဂစ္ဆာ’’တိ အာဟ။ သာ တတ္ထ ဥပဂဉ္ဆိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ‘‘ဗုဒ္ဓဒတ္တိယံ ဣမိဿာ ဝိမာန’’န္တိ မဟေသက္ခဒေဝတာပိ အာဂန္တွာ တံ စာလေတုံ နာသက္ခိံသု။ သတ္ထာ တံ အတ္ထုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ဘိက္ခူနံ ဘူတဂါမသိက္ခာပဒံ ပညာပေသီတိ။

အညတရဘိက္ခုဝတ္ထု ဒုတိယံ။

၃။ ဥတ္တရာဥပါသိကာဝတ္ထု

အက္ကောဓေန ဇိနေ ကောဓန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဥတ္တရာယ ဂေဟေ ကတဘတ္တကိစ္စော ဥတ္တရံ ဥပါသိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

တတြာယမနုပုဗ္ဗီ ကထာ – ရာဇဂဟေ ကိရ သုမနသေဋ္ဌိံ နိဿာယ ပုဏ္ဏော နာမ ဒလိဒ္ဒေါ ဘတိံ ကတွာ ဇီဝတိ။ တဿ ဘရိယာ စ ဥတ္တရာ နာမ ဓီတာ စာတိ ဒွေယေဝ ဂေဟမာနုသကာ။ အထေကဒိဝသံ ‘‘သတ္တာဟံ နက္ခတ္တံ ကီဠိတဗ္ဗ’’န္တိ ရာဇဂဟေ ဃောသနံ ကရိံသု။ တံ သုတွာ သုမနသေဋ္ဌိ ပါတောဝ အာဂတံ ပုဏ္ဏံ အာမန္တေတွာ၊ ‘‘တာတ၊ အမှာကံ ပရိဇနော နက္ခတ္တံ ကီဠိတုကာမော၊ တွံ ကိံ နက္ခတ္တံ ကီဠိဿသိ၊ ဥဒါဟု ဘတိံ ကရိဿသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘သာမိ၊ နက္ခတ္တံ နာမ သဓနာနံ ဟောတိ၊ မမ ပန ဂေဟေ သွာတနာယ ယာဂုတဏ္ဍုလမ္ပိ နတ္ထိ၊ ကိံ မေ နက္ခတ္တေန၊ ဂေါဏေ လဘန္တော ကသိတုံ ဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဂေါဏေ ဂဏှာဟီ’’တိ။ သော ဗလဝဂေါဏေ စ နင်္ဂလဉ္စ ဂဟေတွာ၊ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ နာဂရာ နက္ခတ္တံ ကီဠန္တိ၊ အဟံ ဒလိဒ္ဒတာယ ဘတိံ ကာတုံ ဂမိဿာမိ၊ မယှမ္ပိ တာဝ အဇ္ဇ ဒွိဂုဏံ နိဝါပံ ပစိတွာ ဘတ္တံ အာဟရေယျာသီ’’တိ ဘရိယံ ဝတွာ ခေတ္တံ အဂမာသိ။

သာရိပုတ္တတ္ထေရောပိ သတ္တာဟံ နိရောဓသမာပန္နော တံ ဒိဝသံ ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ကဿ နု ခေါ အဇ္ဇ မယာ သင်္ဂဟံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဩလောကေန္တော ပုဏ္ဏံ အတ္တနော ဉာဏဇာလဿ အန္တော ပဝိဋ္ဌံ ဒိသွာ ‘‘သဒ္ဓါ နု ခေါ ဧသ၊ သက္ခိဿတိ ဝါ မေ သင်္ဂဟံ ကာတု’’န္တိ ဩလောကေန္တော တဿ သဒ္ဓဘာဝဉ္စ သင်္ဂဟံ ကာတုံ သမတ္ထဘာဝဉ္စ တပ္ပစ္စယာ စဿ မဟာသမ္ပတ္တိပဋိလာဘဉ္စ ဉတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ တဿ ကသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ အာဝါဋတီရေ ဧကံ ဂုမ္ဗံ ဩလောကေန္တော အဋ္ဌာသိ။

ပုဏ္ဏော ထေရံ ဒိသွာဝ ကသိံ ဌပေတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဒန္တကဋ္ဌေန အတ္ထော ဘဝိဿတီ’’တိ ဒန္တကဋ္ဌံ ကပ္ပိယံ ကတွာ အဒါသိ။ အထဿ ထေရော ပတ္တဉ္စ ပရိဿာဝနဉ္စ နီဟရိတွာ အဒါသိ။ သော ‘‘ပါနီယေန အတ္ထော ဘဝိဿတီ’’တိ တံ အာဒါယ ပါနီယံ ပရိဿာဝေတွာ အဒါသိ။ ထေရော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ပရေသံ ပစ္ဆိမဂေဟေ ဝသတိ။ သစဿ ဂေဟဒွါရံ ဂမိဿာမိ၊ ဣမဿ ဘရိယာ မံ ဒဋ္ဌုံ န လဘိဿတိ။ ယာဝဿာ ဘတ္တံ အာဒါယ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ တာဝ ဣဓေဝ ဘဝိဿာမီ’’တိ။ သော တတ္ထေဝ ထောကံ ဝီတိနာမေတွာ တဿ မဂ္ဂါရုဠှဘာဝံ ဉတွာ အန္တောနဂရာဘိမုခေါ ပါယာသိ။

သာ အန္တရာမဂ္ဂေ ထေရံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အပ္ပေကဒါဟံ ဒေယျဓမ္မေ သတိ အယျံ န ပဿာမိ၊ အပ္ပေကဒါ မေ အယျံ ပဿန္တိယာ ဒေယျဓမ္မော န ဟောတိ။ အဇ္ဇ ပန မေ အယျော စ ဒိဋ္ဌော၊ ဒေယျဓမ္မော စာယံ အတ္ထိ၊ ကရိဿတိ နု ခေါ မေ သင်္ဂဟ’’န္တိ။ သာ ဘတ္တဘာဇနံ ဩရောပေတွာ ထေရံ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣဒံ လူခံ ဝါ ပဏီတံ ဝါတိ အစိန္တေတွာ ဒါသဿ ဝေါ သင်္ဂဟံ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ ထေရော ပတ္တံ ဥပနာမေတွာ တာယ ဧကေန ဟတ္ထေန ဘာဇနံ ဓာရေတွာ ဧကေန ဟတ္ထေန တတော ဘတ္တံ ဒဒမာနာယ ဥပဍ္ဎဘတ္တေ ဒိန္နေ ‘‘အလ’’န္တိ ဟတ္ထေန ပတ္တံ ပိဒဟိ။ သာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဧကောဝ ပဋိဝိသော၊ န သက္ကာ ဒွိဓာ ကာတုံ။ တုမှာကံ ဒါသဿ ဣဓလောကသင်္ဂဟံ အကတွာ ပရလောကသင်္ဂဟံ ကရောထ၊ နိရဝသေသမေဝ ဒါတုကာမမှီ’’တိ ဝတွာ သဗ္ဗမေဝ ထေရဿ ပတ္တေ ပတိဋ္ဌပေတွာ ‘‘တုမှေဟိ ဒိဋ္ဌဓမ္မဿေဝ ဘာဂီ အဿ’’န္တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ ထေရော ‘‘ဧဝံ ဟောတူ’’တိ ဝတွာ ဌိတကောဝ အနုမောဒနံ ကရိတွာ ဧကသ္မိံ ဥဒကဖာသုကဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ ဘတ္တကိစ္စမကာသိ။ သာပိ နိဝတ္တိတွာ တဏ္ဍုလေ ပရိယေသိတွာ ဘတ္တံ ပစိ။ ပုဏ္ဏောပိ အဍ္ဎကရီသမတ္တဋ္ဌာနံ ကသိတွာ ဇိဃစ္ဆံ သဟိတုံ အသက္ကောန္တော ဂေါဏေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဧကရုက္ခစ္ဆာယံ ပဝိသိတွာ မဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော နိသီဒိ။

အထဿ ဘရိယာ ဘတ္တံ အာဒါယ ဂစ္ဆမာနာ တံ ဒိသွာဝ ‘‘ဧသ ဇိဃစ္ဆာယ ပီဠိတော မံ ဩလောကေန္တော နိသိန္နော။ သစေ မံ ‘အတိဝိယ ဇေ စိရာယီ’တိ တဇ္ဇေတွာ ပတောဒလဋ္ဌိယာ မံ ပဟရိဿတိ၊ မယာ ကတကမ္မံ နိရတ္ထကံ ဘဝိဿတိ။ ပဋိကစ္စေဝဿ အာရောစေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘သာမိ၊ အဇ္ဇေကဒိဝသံ စိတ္တံ ပသာဒေဟိ၊ မာ မယာ ကတကမ္မံ နိရတ္ထကံ ကရိ။ အဟဉှိ ပါတောဝ တေ ဘတ္တံ အာဟရန္တီ အန္တရာမဂ္ဂေ ဓမ္မသေနာပတိံ ဒိသွာ တဝ ဘတ္တံ တဿ ဒတွာ ပုန ဂန္တွာ ဘတ္တံ ပစိတွာ အာဂတာ၊ ပသာဒေဟိ၊ သာမိ၊ စိတ္တ’’န္တိ။ သော ‘‘ကိံ ဝဒေသိ၊ ဘဒ္ဒေ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ပုန တမတ္ထံ သုတွာ၊ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ သာဓု ဝတ တေ ကတံ မမ ဘတ္တံ အယျဿ ဒဒမာနာယ၊ မယာပိဿ အဇ္ဇ ပါတောဝ ဒန္တကဋ္ဌဉ္စ မုခေါဒကဉ္စ ဒိန္န’’န္တိ ပသန္နမာနသော တံ ဝစနံ အဘိနန္ဒိတွာ ဥဿုရေ လဒ္ဓဘတ္တတာယ ကိလန္တကာယော တဿာ အင်္ကေ သီသံ ကတွာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။

အထဿ ပါတောဝ ကသိတဋ္ဌာနံ ပံသုစုဏ္ဏံ ဥပါဒါယ သဗ္ဗံ ရတ္တသုဝဏ္ဏံ ကဏိကာရပုပ္ဖရာသိ ဝိယ သောဘမာနံ အဋ္ဌာသိ။ သော ပဗုဒ္ဓါ ဩလောကေတွာ ဘရိယံ အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ဧတံ ကသိတဋ္ဌာနံ သဗ္ဗံ မမ သုဝဏ္ဏံ ဟုတွာ ပညာယတိ၊ ကိံ နု ခေါ မေ အတိဥဿုရေ လဒ္ဓဘတ္တတာယ အက္ခီနိ ဘမန္တီ’’တိ။ ‘‘သာမိ၊ မယှမ္ပိ ဧဝမေဝ ပညာယတီ’’တိ။ သော ဥဋ္ဌာယ တတ္ထ ဂန္တွာ ဧကပိဏ္ဍံ ဂဟေတွာ နင်္ဂလသီသေ ပဟရိတွာ သုဝဏ္ဏဘာဝံ ဉတွာ ‘‘အဟော အယျဿ ဓမ္မသေနာပတိဿ မေ ဒိန္နဒါနေန အဇ္ဇေဝ ဝိပါကော ဒဿိတော၊ န ခေါ ပန သက္ကာ ဧတ္တကံ ဓနံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ ဘရိယာယ အာဘတံ ဘတ္တပါတိံ သုဝဏ္ဏဿ ပူရေတွာ ရာဇကုလံ ဂန္တွာ ရညာ ကတောကာသော ပဝိသိတွာ ရာဇာနံ အဘိဝါဒေတွာ ‘‘ကိံ၊ တာတာ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘ဒေဝ၊ အဇ္ဇ မယာ ကသိတဋ္ဌာနံ သဗ္ဗံ သုဝဏ္ဏဘရိတမေဝ ဟုတွာ ဌိတံ၊ ဣဒံ သုဝဏ္ဏံ အာဟရာပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ? ‘‘ပုဏ္ဏော နာမ အဟ’’န္တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ အဇ္ဇ ကတ’’န္တိ? ‘‘ဓမ္မသေနာပတိဿ မေ အဇ္ဇ ပါတောဝ ဒန္တကဋ္ဌဉ္စ မုခေါဒကဉ္စ ဒိန္နံ၊ ဘရိယာယပိ မေ မယှံ အာဟရဏဘတ္တံ တဿေဝ ဒိန္န’’န္တိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘အဇ္ဇေဝ ကိရ၊ ဘော၊ ဓမ္မသေနာပတိဿ ဒိန္နဒါနေန ဝိပါကော ဒဿိတော’’တိ ဝတွာ၊ ‘‘တာတ၊ ကိံ ကရောမီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဗဟူနိ သကဋသဟဿာနိ ပဟိဏိတွာ သုဝဏ္ဏံ အာဟရာပေထာ’’တိ။ ရာဇာ သကဋာနိ ပဟိဏိ။ ရာဇပုရိသေသု ‘‘ရညော သန္တက’’န္တိ ဂဏှန္တေသု ဂဟိတဂဟိတံ မတ္တိကာဝ ဟောတိ။ တေ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေတွာ ‘‘တုမှေဟိ ကိန္တိ ဝတွာ ဂဟိတ’’န္တိ။ ပုဋ္ဌာ ‘‘တုမှာကံ သန္တက’’န္တိ အာဟံသု။ န မယှံ၊ တာတာ၊ သန္တကံ၊ ဂစ္ဆထ ‘‘ပုဏ္ဏဿ သန္တက’’န္တိ ဝတွာ ဂဏှထာတိ။ တေ တထာ ကရိံသု၊ ဂဟိတဂဟိတံ သုဝဏ္ဏမေဝ အဟောသိ။ သဗ္ဗမ္ပိ အာဟရိတွာ ရာဇင်္ဂဏေ ရာသိမကံသု၊ အသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓော ရာသိ အဟောသိ။ ရာဇာ နာဂရေ သန္နိပါတေတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ နဂရေ အတ္ထိ ကဿစိ ဧတ္တကံ သုဝဏ္ဏ’’န္တိ? ‘‘နတ္ထိ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနဿ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘သေဋ္ဌိဆတ္တံ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘ဗာဟုဓနသေဋ္ဌိ နာမ ဟောတူ’’တိ မဟန္တေန ဘောဂေန သဒ္ဓိံ တဿ သေဋ္ဌိဆတ္တမဒါသိ။ အထ နံ သော အာဟ – ‘‘မယံ၊ ဒေဝ၊ ဧတ္တကံ ကာလံ ပရကုလေ ဝသိမှာ၊ ဝသနဋ္ဌာနံ နော ဒေထာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ပဿ၊ ဧသ ဂုမ္ဗော ပညာယတိ၊ ဧတံ ဟရာပေတွာ ဂေဟံ ကာရေဟီ’’တိ ပုရာဏသေဋ္ဌိဿ ဂေဟဋ္ဌာနံ အာစိက္ခိ။ သော တသ္မိံ ဌာနေ ကတိပါဟေနေဝ ဂေဟံ ကာရာပေတွာ ဂေဟပ္ပဝေသနမင်္ဂလဉ္စ ဆတ္တမင်္ဂလဉ္စ ဧကတောဝ ကရောန္တော သတ္တာဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါနံ အဒါသိ။ အထဿ သတ္ထာ အနုမောဒနံ ကရောန္တော အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ။ ဓမ္မကထာဝသာနေ ပုဏ္ဏသေဋ္ဌိ စ ဘရိယာ စဿ ဓီတာ စ ဥတ္တရာတိ တယော ဇနာ သောတာပန္နာ အဟေသုံ။

အပရဘာဂေ ရာဇဂဟသေဋ္ဌိ ပုဏ္ဏသေဋ္ဌိနော ဓီတရံ အတ္တနော ပုတ္တဿ ဝါရေသိ။ သော ‘‘နာဟံ ဒဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘မာ ဧဝံ ကရောတု၊ ဧတ္တကံ ကာလံ အမှေ နိဿာယ ဝသန္တေနေဝ တေ သမ္ပတ္တိ လဒ္ဓါ၊ ဒေတု မေ ပုတ္တဿ ဓီတရ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘သော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော၊ မမ ဓီတာ တီဟိ ရတနေဟိ ဝိနာ ဝတ္တိတုံ န သက္ကောတိ၊ နေဝဿ ဓီတရံ ဒဿာမီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ဗဟူ သေဋ္ဌိဂဏာဒယော ကုလပုတ္တာ ‘‘မာ တေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ ဘိန္ဒိ၊ ဒေဟိဿ ဓီတရ’’န္တိ ယာစိံသု။ သော တေသံ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အာသာဠှိပုဏ္ဏမာယံ ဓီတရံ အဒါသိ။ သာ ပတိကုလံ ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခုံ ဝါ ဘိက္ခုနိံ ဝါ ဥပသင်္ကမိတုံ ဒါနံ ဝါ ဒါတုံ ဓမ္မံ ဝါ သောတုံ နာလတ္ထ။ ဧဝံ အဍ္ဎတိယေသု မာသေသု ဝီတိဝတ္တေသု သန္တိကေ ဌိတံ ပရိစာရိကံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဣဒါနိ ကိတ္တကံ အန္တောဝဿဿ အဝသိဋ္ဌ’’န္တိ? ‘‘အဍ္ဎမာသော၊ အယျေ’’တိ။ သာ ပိတု သာသနံ ပဟိဏိ ‘‘ကသ္မာ မံ ဧဝရူပေ ဗန္ဓနာဂါရေ ပက္ခိပိံသု၊ ဝရံ မေ လက္ခဏာဟတံ ကတွာ ပရေသံ ဒါသိံ သာဝေတုံ။ ဧဝရူပဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကုလဿ ဒါတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခုဒဿနာဒီသု ဧကမ္ပိ ပုညံ ကာတုံ န လဘာမီ’’တိ။

အထဿာ ပိတာ ‘‘ဒုက္ခိတာ ဝတ မေ ဓီတာ’’တိ အနတ္တမနတံ ပဝေဒေတွာ ပဉ္စဒသ ကဟာပဏသဟဿာနိ ပေသေသိ ‘‘ဣမသ္မိံ နဂရေ သိရိမာ နာမ ဂဏိကာ အတ္ထိ၊ ဒေဝသိကံ သဟဿံ ဂဏှာတိ။ ဣမေဟိ ကဟာပဏေဟိ တံ အာနေတွာ သာမိကဿ ပါဒပရိစာရိကံ ကတွာ သယံ ပုညာနိ ကရောတူ’’တိ ။ သာ သိရိမံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သဟာယိကေ ဣမေ ကဟာပဏေ ဂဟေတွာ ဣမံ အဍ္ဎမာသံ တဝ သဟာယကံ ပရိစရာဟီ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိ။ သာ တံ အာဒါယ သာမိကဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တေန သိရိမံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ ဣဒ’’န္တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘သာမိ၊ ဣမံ အဍ္ဎမာသံ မမ သဟာယိကာ တုမှေ ပရိစရတု၊ အဟံ ပန ဣမံ အဍ္ဎမာသံ ဒါနဉ္စေဝ ဒါတုကာမာ ဓမ္မဉ္စ သောတုကာမာ’’တိ အာဟ။ သော တံ အဘိရူပံ ဣတ္ထိံ ဒိသွာ ဥပ္ပန္နသိနေဟော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။

ဥတ္တရာပိ ခေါ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိမန္တေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမံ အဍ္ဎမာသံ အညတ္ထ အဂန္တွာ ဣဓေဝ ဘိက္ခာ ဂဟေတဗ္ဗာ’’တိ သတ္ထု ပဋိညံ ဂဟေတွာ ‘‘ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ ယာဝ မဟာပဝါရဏာ၊ တာဝ သတ္ထာရံ ဥပဋ္ဌာတုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ လဘိဿာမီ’’တိ တုဋ္ဌမာနသာ ‘‘ဧဝံ ယာဂုံ ပစထ၊ ဧဝံ ပူဝေ ပစထာ’’တိ မဟာနသေ သဗ္ဗကိစ္စာနိ သံဝိဒဟန္တီ ဝိစရတိ။ အထဿာ သာမိကော ‘‘သွေ ပဝါရဏာ ဘဝိဿတီ’’တိ မဟာနသာဘိမုခေါ ဝါတပါနေ ဌတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကရောန္တီ သာ အန္ဓဗာလာ ဝိစရတီ’’တိ ဩလောကေန္တော တံ သေဋ္ဌီဓီတရံ သေဒကိလိန္နံ ဆာရိကာယ ဩကိဏ္ဏံ အင်္ဂါရမသိမက္ခိတံ တထာ သံဝိဒဟိတွာ ဝိစရမာနံ ဒိသွာ ‘‘အဟော အန္ဓဗာလာ ဧဝရူပေ ဌာနေ ဣမံ သိရိသမ္ပတ္တိံ နာနုဘဝတိ၊ ‘မုဏ္ဍကသမဏေ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’တိ တုဋ္ဌစိတ္တာ ဝိစရတီ’’တိ ဟသိတွာ အပဂဉ္ဆိ။

တသ္မိံ အပဂတေ တဿ သန္တိကေ ဌိတာ သိရိမာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဩလောကေတွာ ဧသ ဟသီ’’တိ တေနေဝ ဝါတပါနေန ဩလောကေန္တီ ဥတ္တရံ ဒိသွာ ‘‘ဣမံ ဩလောကေတွာ ဣမိနာ ဟသိတံ၊ အဒ္ဓါ ဣမဿ ဧတာယ သဒ္ဓိံ သန္ထဝေါ အတ္ထီ’’တိ စိန္တေသိ။ သာ ကိရ အဍ္ဎမာသံ တသ္မိံ ဂေဟေ ဗာဟိရကဣတ္ထီ ဟုတွာ ဝသမာနာပိ တံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝမာနာ အတ္တနော ဗာဟိရကဣတ္ထိဘာဝံ အဇာနိတွာ ‘‘အဟံ ဃရသာမိနီ’’တိ သညမကာသိ။ သာ ဥတ္တရာယ အာဃာတံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘ဒုက္ခမဿာ ဥပ္ပာဒေဿာမီ’’တိ ပါသာဒါ ဩရုယှ မဟာနသံ ပဝိသိတွာ ပူဝပစနဋ္ဌာနေ ပက္ကုထိတံ သပ္ပိံ ကဋစ္ဆုနာ အာဒါယ ဥတ္တရာဘိမုခံ ပါယာသိ။ ဥတ္တရာ တံ အာဂစ္ဆန္တိံ ဒိသွာ ‘‘မမ သဟာယိကာယ မယှံ ဥပကာရော ကတော၊ စက္ကဝါဠံ အတိသမ္ဗာဓံ၊ ဗြဟ္မလောကော အတိနီစကော၊ မမ သဟာယိကာယ ဂုဏောဝ မဟန္တော။ အဟဉှိ ဧတံ နိဿာယ ဒါနဉ္စ ဒါတုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ လဘိံ။ သစေ မမ ဧတိဿာ ဥပရိ ကောပေါ အတ္ထိ၊ ဣဒံ သပ္ပိ မံ ဒဟတု။ သစေ နတ္ထိ၊ မာ ဒဟတူ’’တိ တံ မေတ္တာယ ဖရိ။ တာယ တဿာ မတ္ထကေ အာသိတ္တံ ပက္ကုထိတသပ္ပိ သီတုဒကံ ဝိယ အဟောသိ။

အထ နံ ‘‘ဣဒံ သီတလံ ဘဝိဿတီ’’တိ ကဋစ္ဆုံ ပူရေတွာ အာဒါယ အာဂစ္ဆန္တိံ ဥတ္တရာယ ဒါသိယော ဒိသွာ ‘‘အပေဟိ ဒုဗ္ဗိနီတေ၊ န တွံ အမှာကံ အယျာယ ပက္ကုထိတံ သပ္ပိံ အာသိဉ္စိတုံ အနုစ္ဆဝိကာ’’တိ သန္တဇ္ဇေန္တိယော ဣတော စိတော စ ဥဋ္ဌာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ပေါထေတွာ ဘူမိယံ ပါတေသုံ။ ဥတ္တရာ ဝါရေန္တီပိ ဝါရေတုံ နာသက္ခိ။ အထဿာ ဥပရိ ဌိတာ သဗ္ဗာ ဒါသိယော ပဋိဗာဟိတွာ ‘‘ကိဿ တေ ဧဝရူပံ ဘာရိယံ ကတ’’န္တိ သိရိမံ ဩဝဒိတွာ ဥဏှောဒကေန နှာပေတွာ သတပါကတေလေန အဗ္ဘဉ္ဇိ။ တသ္မိံ ခဏေ သာ အတ္တနော ဗာဟိရကိတ္ထိဘာဝံ ဉတွာ စိန္တေသိ – ‘‘မယာ ဘာရိယံ ကမ္မံ ကတံ သာမိကဿ ဟသနမတ္တကာရဏာ ဣမိဿာ ဥပရိ ပက္ကုထိတံ သပ္ပိံ အာသိဉ္စန္တိယာ၊ အယံ ‘ဂဏှထ န’န္တိ ဒါသိယော န အာဏာပေသိ။ မံ ဝိဟေဌနကာလေပိ သဗ္ဗဒါသိယော ပဋိဗာဟိတွာ မယှံ ကတ္တဗ္ဗမေဝ အကာသိ။ သစာဟံ ဣမံ န ခမာပေဿာမိ၊ မုဒ္ဓါ မေ သတ္တဓာ ဖလေယျာ’’တိ တဿာ ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇိတွာ၊ ‘‘အယျေ၊ ခမာဟိ မေ’’တိ အာဟ။ အဟံ သပိတိကာ ဓီတာ၊ ပိတရိ ခမန္တေ ခမာမီတိ။ ဟောတု၊ အယျေ၊ ပိတရံ တေ ပုဏ္ဏသေဋ္ဌိံ ခမာပေဿာမီတိ။ ပုဏ္ဏော မမ ဝဋ္ဋဇနကပိတာ၊ ဝိဝဋ္ဋဇနကေ ပိတရိ ခမန္တေ ပနာဟံ ခမိဿာမီတိ။ ကော ပန တေ ဝိဝဋ္ဋဇနကပိတာတိ? သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိ။ မယှံ တေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသော နတ္ထီတိ။ အဟံ ကရိဿာမိ၊ သတ္ထာ သွေ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာဒါယ ဣဓာဂမိဿတိ၊ တွံ ယထာလဒ္ဓံ သက္ကာရံ ဂဟေတွာ ဣဓေဝ အာဂန္တွာ တံ ခမာပေဟီတိ။ သာ ‘‘သာဓု၊ အယျေ’’တိ ဥဋ္ဌာယ အတ္တနော ဂေဟံ ဂန္တွာ ပဉ္စသတာ ပရိဝါရိတ္ထိယော အာဏာပေတွာ နာနာဝိဓာနိ ခါဒနီယာနိ စေဝ သူပေယျာနိ စ သမ္ပာဒေတွာ ပုနဒိဝသေ တံ သက္ကာရံ အာဒါယ ဥတ္တရာယ ဂေဟံ အာဂန္တွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေတုံ အဝိသဟန္တီ အဋ္ဌာသိ။ တံ သဗ္ဗံ ဂဟေတွာ ဥတ္တရာဝ သံဝိဒဟိ။ သိရိမာပိ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ သဒ္ဓိံ ပရိဝါရေန သတ္ထု ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇိ။

အထ နံ သတ္ထာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကော တေ အပရာဓော’’တိ? ဘန္တေ၊ မယာ ဟိယျော ဣဒံ နာမ ကတံ၊ အထ မေ သဟာယိကာ မံ ဝိဟေဌယမာနာ ဒါသိယော နိဝါရေတွာ မယှံ ဥပကာရမေဝ အကာသိ။ သာဟံ ဣမိဿာ ဂုဏံ ဇာနိတွာ ဣမံ ခမာပေသိံ၊ အထ မံ ဧသာ ‘‘တုမှေသု ခမန္တေသု ခမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဧဝံ ကိရ ဥတ္တရေ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ သီသေ မေ သဟာယိကာယ ပက္ကုထိတသပ္ပိ အာသိတ္တ’’န္တိ။ အထ ‘‘တယာ ကိံ စိန္တိတ’’န္တိ? ‘‘စက္ကဝါဠံ အတိသမ္ဗာဓံ၊ ဗြဟ္မလောကော အတိနီစကော၊ မမ သဟာယိကာယ ဂုဏောဝ မဟန္တော။ အဟဉှိ ဧတံ နိဿာယ ဒါနဉ္စ ဒါတုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ အလတ္ထံ၊ သစေ မေ ဣမိဿာ ဥပရိ ကောပေါ အတ္ထိ၊ ဣဒံ မံ ဒဟတု။ နော စေ၊ မာ ဒဟတူ’’တိ ဧဝံ စိန္တေတွာ ဣမံ မေတ္တာယ ဖရိံ၊ ဘန္တေတိ။ သတ္ထာ ‘‘သာဓု သာဓု၊ ဥတ္တရေ၊ ဧဝံ ကောဓံ ဇိနိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကောဓော ဟိ နာမ အက္ကောဓေန၊ အက္ကောသကပရိဘာသကော အနက္ကောသန္တေန အပရိဘာသန္တေန၊ ထဒ္ဓမစ္ဆရီ အတ္တနော သန္တကဿ ဒါနေန၊ မုသာဝါဒီ သစ္စဝစနေန ဇိနိတဗ္ဗော’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၂၃။

‘‘အက္ကောဓေန ဇိနေ ကောဓံ၊ အသာဓုံ သာဓုနာ ဇိနေ၊

ဇိနေ ကဒရိယံ ဒါနေန၊ သစ္စေနာလိကဝါဒိန’’န္တိ။

တတ္ထ အက္ကောဓေနာတိ ကောဓနော ဟိ ပုဂ္ဂလော အက္ကောဓေန ဟုတွာ ဇိနိတဗ္ဗော။ အသာဓုန္တိ အဘဒ္ဒကော ဘဒ္ဒကေန ဟုတွာ ဇိနိတဗ္ဗော။ ကဒရိယန္တိ ထဒ္ဓမစ္ဆရီ အတ္တနော သန္တကဿ စာဂစိတ္တေန ဇိနိတဗ္ဗော။ အလိကဝါဒီ သစ္စဝစနေန ဇိနိတဗ္ဗော။ တသ္မာ ဧဝမာဟ – ‘‘အက္ကောဓေန ဇိနေ ကောဓံ…ပေ… သစ္စေနာလိကဝါဒိန’’န္တိ။

ဒေသနာဝသာနေ သိရိမာ သဒ္ဓိံ ပဉ္စသတာဟိ ဣတ္ထီဟိ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟီတိ။

ဥတ္တရာဥပါသိကာဝတ္ထု တတိယံ။

၄။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရပဉှဝတ္ထု

သစ္စံဘဏေတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿ ပဉှံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

ဧကသ္မိဉှိ သမယေ ထေရော ဒေဝစာရိကံ ဂန္တွာ မဟေသက္ခာယ ဒေဝတာယ ဝိမာနဒွါရေ ဌတွာ တံ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဌိတံ ဧဝမာဟ – ‘‘ဒေဝတေ မဟတီ တေ သမ္ပတ္တိ၊ ကိံ ကမ္မံ ကတွာ ဣမံ အလတ္ထာ’’တိ? ‘‘မာ မံ၊ ဘန္တေ၊ ပုစ္ဆထာ’’တိ။ ဒေဝတာ ကိရ အတ္တနော ပရိတ္တကမ္မေန လဇ္ဇမာနာ ဧဝံ ဝဒတိ။ သာ ပန ထေရေန ‘‘ကထေဟိယေဝါ’’တိ ဝုစ္စမာနာ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ မယာ နေဝ ဒါနံ ဒိန္နံ၊ န ပူဇာ ကတာ၊ န ဓမ္မော သုတော၊ ကေဝလံ သစ္စမတ္တံ ရက္ခိတ’’န္တိ။ ထေရော အညာနိ ဝိမာနဒွါရာနိ ဂန္တွာ အာဂတာဂတာ အပရာပိ ဒေဝဓီတရော ပုစ္ဆိ။ တာသုပိ တထေဝ နိဂုဟိတွာ ထေရံ ပဋိဗာဟိတုံ အသက္ကောန္တီသု ဧကာ တာဝ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ မယာ နေဝ ဒါနာဒီသု ကတံ နာမ အတ္ထိ၊ အဟံ ပန ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ ပရဿ ဒါသီ အဟောသိံ၊ တဿာ မေ သာမိကော အတိဝိယ စဏ္ဍော ဖရုသော၊ ဂဟိတဂ္ဂဟိတေနေဝ ကဋ္ဌေန ဝါ ကလိင်္ဂရေန ဝါ သီသံ ဘိန္ဒတိ။ သာဟံ ဥပ္ပန္နေ ကောပေ ‘ဧသ တဝ သာမိကော လက္ခဏာဟတံ ဝါ ကာတုံ နာသာဒီနိ ဝါ ဆိန္ဒိတုံ ဣဿရော၊ မာ ကုဇ္ဈီ’တိ အတ္တာနမေဝ ပရိဘာသေတွာ ကောပံ နာမ န အကာသိံ၊ တေန မေ အယံ သမ္ပတ္တိ လဒ္ဓါ’’တိ။ အပရာ အာဟ – ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဥစ္ဆုခေတ္တံ ရက္ခမာနာ ဧကဿ ဘိက္ခုနော ဥစ္ဆုယဋ္ဌိံ အဒါသိံ’’။ အပရာ ဧကံ တိမ္ဗရုသကံ အဒါသိံ။ အပရာ ဧကံ ဧဠာလုကံ အဒါသိံ။ အပရာ ဧကံ ဖာရုသကံ အဒါသိံ။ အပရာ ဧကံ မူလမုဋ္ဌိံ။ အပရာ ‘‘နိမ္ဗမုဋ္ဌိ’’န္တိအာဒိနာ နယေန အတ္တနာ အတ္တနာ ကတံ ပရိတ္တဒါနံ အာရောစေတွာ ‘‘ဣမိနာ ဣမိနာ ကာရဏေန အမှေဟိ အယံ သမ္ပတ္တိ လဒ္ဓါ’’တိ အာဟံသု။

ထေရော တာဟိ ကတကမ္မံ သုတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘သက္ကာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ သစ္စကထနမတ္တေန၊ ကောပနိဗ္ဗာပနမတ္တေန၊ အတိပရိတ္တကေန တိမ္ဗရုသကာဒိဒါနမတ္တေန ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ လဒ္ဓု’’န္တိ။ ‘‘ကသ္မာ မံ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ပုစ္ဆသိ၊ နနု တေ ဒေဝတာဟိ အယံ အတ္ထော ကထိတော’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ လဗ္ဘတိ မညေ ဧတ္တကေန ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တီ’’တိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘မောဂ္ဂလ္လာန၊ သစ္စမတ္တံ ကထေတွာပိ ကောပမတ္တံ ဇဟိတွာပိ ပရိတ္တကံ ဒါနံ ဒတွာပိ ဒေဝလောကံ ဂစ္ဆတိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၂၄။

‘‘သစ္စံ ဘဏေ န ကုဇ္ဈေယျ၊ ဒဇ္ဇာ အပ္ပမ္ပိ ယာစိတော၊

ဧတေဟိ တီဟိ ဌာနေဟိ၊ ဂစ္ဆေ ဒေဝါန သန္တိကေ’’တိ။

တတ္ထ သစ္စံ ဘဏေတိ သစ္စံ ဒီပေယျ ဝေါဟရေယျ၊ သစ္စေ ပတိဋ္ဌဟေယျာတိ အတ္ထော။ န ကုဇ္ဈေယျာတိ ပရဿ န ကုဇ္ဈေယျ ။ ယာစိတောတိ ယာစကာ နာမ သီလဝန္တော ပဗ္ဗဇိတာ။ တေ ဟိ ကိဉ္စာပိ ‘‘ဒေထာ’’တိ အယာစိတွာဝ ဃရဒွါရေ တိဋ္ဌန္တိ၊ အတ္ထတော ပန ယာစန္တိယေဝ နာမ။ ဧဝံ သီလဝန္တေဟိ ယာစိတော အပ္ပသ္မိံ ဒေယျဓမ္မေ ဝိဇ္ဇမာနေ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဒဒေယျ။ ဧတေဟိ တီဟီတိ ဧတေသု တီသု ဧကေနာပိ ကာရဏေန ဒေဝလောကံ ဂစ္ဆေယျာတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရပဉှဝတ္ထု စတုတ္ထံ။

၅။ ဗုဒ္ဓပိတုဗြာဟ္မဏဝတ္ထု

အဟိံသကာ ယေတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ သာကေတံ နိဿာယ အဉ္ဇနဝနေ ဝိဟရန္တော ဘိက္ခူဟိ ပဋ္ဌပဉှံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

ဘဂဝတော ကိရ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတဿ သာကေတံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသနကာလေ ဧကော သာကေတဝါသီ မဟလ္လကဗြာဟ္မဏော နဂရတော နိက္ခမန္တော အန္တရဃရဒွါရေ ဒသဗလံ ဒိသွာ ပါဒေသု နိပတိတွာ ဂေါပ္ဖကေသု ဒဠှံ ဂဟေတွာ၊ ‘‘တာတ၊ နနု နာမ ပုတ္တေဟိ ဇိဏ္ဏကာလေ မာတာပိတရော ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗာ၊ ကသ္မာ ဧတ္တကံ ကာလံ အမှာကံ အတ္တာနံ န ဒဿေသိ။ မယာ တာဝ ဒိဋ္ဌောသိ၊ မာတရမ္ပိ ပဿိတုံ ဧဟီ’’တိ သတ္ထာရံ ဂဟေတွာ အတ္တနော ဂေဟံ အဂမာသိ။ သတ္ထာ တတ္ထ ဂန္တွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန။ ဗြာဟ္မဏီပိ အာဂန္တွာ သတ္ထု ပါဒေသု နိပတိတွာ၊ ‘‘တာတ၊ ဧတ္တကံ ကာလံ ကုဟိံ ဂတောသိ၊ နနု နာမ မာတာပိတရော မဟလ္လကကာလေ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗာ’’တိ ဝတွာ ပုတ္တဓီတရော ‘‘ဧထ ဘာတရံ ဝန္ဒထာ’’တိ ဝန္ဒာပေသိ။ တေ ဥဘောပိ တုဋ္ဌမာနသာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိဝိသိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣဓေဝ နိဗဒ္ဓံ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ ဧကဋ္ဌာနေယေဝ နိဗဒ္ဓံ ဘိက္ခံ န ဂဏှန္တီ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ယေ ဝေါ နိမန္တေတုံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တေ အမှာကံ သန္တိကံ ပဟိဏေယျာထာ’’တိ အာဟံသု။ သတ္ထာ တတော ပဋ္ဌာယ နိမန္တေတုံ အာဂတေ ‘‘ဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏဿ အာရောစေယျာထာ’’တိ ပေသေသိ။ တေ ဂန္တွာ ‘‘မယံ သွာတနာယ သတ္ထာရံ နိမန္တေမာ’’တိ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒန္တိ။ ဗြာဟ္မဏော ပုနဒိဝသေ အတ္တနော ဂေဟတော ဘတ္တဘာဇနသူပေယျဘာဇနာနိ အာဒါယ သတ္ထု နိသီဒနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။ အညတြ ပန နိမန္တနေ အသတိ သတ္ထာ ဗြာဟ္မဏဿေဝ ဂေဟေ ဘတ္တကိစ္စံ ကရောတိ။ တေ ဥဘောပိ အတ္တနော ဒေယျဓမ္မံ နိစ္စကာလံ တထာဂတဿ ဒေန္တာ ဓမ္မကထံ သုဏန္တာ အနာဂါမိဖလံ ပါပုဏိံသု။

ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ၊ ‘‘အာဝုသော၊ ဗြာဟ္မဏော ‘တထာဂတဿ သုဒ္ဓါဒနော ပိတာ၊ မဟာမာယာ မာတာ’တိ ဇာနာတိ၊ ဇာနန္တောဝ သဒ္ဓိံ ဗြာဟ္မဏိယာ တထာဂတံ ‘အမှာကံ ပုတ္တော’တိ ဝဒတိ၊ သတ္ထာပိ တထေဝ အဓိဝါသေတိ။ ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ? သတ္ထာ တေသံ ကထံ သုတွာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ဥဘောပိ တေ အတ္တနော ပုတ္တမေဝ ပုတ္တောတိ ဝဒန္တီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အယံ ဗြာဟ္မဏော နိရန္တရံ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ မယှံ ပိတာ အဟောသိ၊ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ စူဠပိတာ၊ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ မဟာပိတာ။ သာပိ မေ ဗြာဟ္မဏီ နိရန္တရမေဝ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ မာတာ အဟောသိ၊ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ စူဠမာတာ၊ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ မဟာမာတာ။ ဧဝါဟံ ဒိယဍ္ဎဇာတိသဟဿံ ဗြာဟ္မဏဿ ဟတ္ထေ သံဝဍ္ဎော၊ ဒိယဍ္ဎဇာတိသဟဿံ ဗြာဟ္မဏိယာ ဟတ္ထေတိ တီဏိ ဇာတိသဟဿာနိ တေသံ ပုတ္တဘာဝံ ဒဿေတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

‘‘ယသ္မိံ မနော နိဝိသတိ၊ စိတ္တဉ္စာပိ ပသီဒတိ၊

အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗကေ ပေါသေ၊ ကာမံ တသ္မိမ္ပိ ဝိဿသေ။ (ဇာ။ ၁။၁။၆၈)၊

‘‘ပုဗ္ဗေဝ သန္နိဝါသေန၊ ပစ္စုပ္ပန္နဟိတေန ဝါ၊

ဧဝံ တံ ဇာယတေ ပေမံ၊ ဥပ္ပလံဝ ယထောဒကေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၂။၁၇၄)၊

သတ္ထာ တေမာသမေဝ တံ ကုလံ နိဿာယ ဝိဟာသိ။ တေ ဥဘောပိ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိံသု။ အထ နေသံ မဟာသက္ကာရံ ကတွာ ဥဘောပိ ဧကကူဋာဂါရမေဝ အာရောပေတွာ နီဟရိံသု။ သတ္ထာပိ ပဉ္စသတဘိက္ခုပရိဝါရော တေဟိ သဒ္ဓိံယေဝ အာဠာဟနံ အဂမာသိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓါနံ ကိရ မာတာပိတရော’’တိ မဟာဇနော နိက္ခမိ။ သတ္ထာပိ အာဠာဟနသမီပေ ဧကံ သာလံ ပဝိသိတွာ အဋ္ဌာသိ။ မနုဿာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တေ ဌတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ‘မာတာပိတရော ဝေါ ကာလကတာ’တိ မာ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ သတ္ထာရာ သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တိ။ သတ္ထာ တေ ‘‘မာ ဧဝံ အဝစုတ္ထာ’’တိ အပ္ပဋိက္ခိပိတွာ ပရိသာယ အာသယံ ဩလောကေတွာ တင်္ခဏာနုရူပံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော –

‘‘အပ္ပံ ဝတ ဇီဝိတံ ဣဒံ၊

ဩရံ ဝဿသတာပိ မိယျတိ၊

ယော စေပိ အတိစ္စ ဇီဝတိ၊

အထ သော ဇရသာပိ မိယျတီ’’တိ။ (သု။ နိ။ ၈၁၀၊ မဟာနိ။ ၃၉) –

ဣဒံ ဇရာသုတ္တံ ကထေသိ။ ဒေသနာဝသာနေ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ။ ဘိက္ခူ ဗြာဟ္မဏဿ စ ဗြာဟ္မဏိယာ စ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ အဇာနန္တာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ တေသံ ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ သတ္ထာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝရူပါနံ အသေခမုနီနံ အဘိသမ္ပရာယော နာမ နတ္ထိ။ ဧဝရူပါ ဟိ အစ္စုတံ အမတံ မဟာနိဗ္ဗာနမေဝ ပါပုဏန္တီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၂၅။

‘‘အဟိံသကာ ယေ မုနယော၊ နိစ္စံ ကာယေန သံဝုတာ၊

တေ ယန္တိ အစ္စုတံ ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဂန္တွာ န သောစရေ’’တိ။

တတ္ထ မုနယောတိ မောနေယျပဋိပဒါယ မဂ္ဂဖလပတ္တာ အသေခမုနယော။ ကာယေနာတိ ဒေသနာမတ္တမေဝေတံ၊ တီဟိပိ ဒွါရေဟိ သုသံဝုတာတိ အတ္ထော။ အစ္စုတန္တိ သဿတံ။ ဌာနန္တိ အကုပ္ပဋ္ဌာနံ ဓုဝဋ္ဌာနံ။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ နိဗ္ဗာနေ ဂန္တွာ န သောစရေ န သောစန္တိ န ဝိဟညန္တိ၊ တံ ဌာနံ ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

ဗုဒ္ဓပိတုဗြာဟ္မဏဝတ္ထု ပဉ္စမံ။

၆။ ပုဏ္ဏဒါသီဝတ္ထု

သဒါ ဇာဂရမာနာနန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဂိဇ္ဈကူဋေ ဝိဟရန္တော ပုဏ္ဏံ နာမ ရာဇဂဟသေဋ္ဌိနော ဒါသိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

တဿာ ကိရ ဧကဒိဝသံ ကောဋ္ဋနတ္ထာယ ဗဟုဝီဟိံ အဒံသု။ သာ ရတ္တိမ္ပိ ဒီပံ ဇာလေတွာ ဝီဟိံ ကောဋ္ဋေန္တီ ဝိဿမနတ္ထာယ သေဒတိန္တေန ဂတ္တေန ဗဟိဝါတေ အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ သမယေ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော ဘိက္ခူနံ သေနာသနပညာပကော အဟောသိ။ သော ဓမ္မဿဝနံ သုတွာ အတ္တနော အတ္တနော သေနာသနံ ဂစ္ဆန္တာနံ ဘိက္ခူနံ အင်္ဂုလိံ ဇာလေတွာ ပုရတော ပုရတော မဂ္ဂဒေသနတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တော ဘိက္ခူနံ အာလောကံ နိမ္မိနိ။ ပုဏ္ဏာ တေနာလောကေန ပဗ္ဗတေ ဝိစရန္တေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ‘‘အဟံ တာဝ အတ္တနော ဒုက္ခေန ဥပဒ္ဒုတာ ဣမာယပိ ဝေလာယ နိဒ္ဒံ န ဥပေမိ၊ ဘဒ္ဒန္တာ ကိံ ကာရဏာ န နိဒ္ဒါယန္တီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အဒ္ဓါ ကဿစိ ဘိက္ခုနော အဖာသုကံ ဝါ ဘဝိဿတိ၊ ဒီဃဇာတိကေန ဝါ ဥပဒ္ဒဝေါ ဘဝိဿတီ’’တိ သညံ ကတွာ ပါတောဝ ကုဏ္ဍကံ အာဒါယ ဥဒကေန တေမေတွာ ဟတ္ထတလေ ပူဝံ ကတွာ အင်္ဂါရေသု ပစိတွာ ဥစ္ဆင်္ဂေ ကတွာ တိတ္ထမဂ္ဂေ ခါဒိဿာမီတိ ဃဋံ အာဒါယ တိတ္ထာဘိမုခီ ပါယာသိ။ သတ္ထာပိ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတုံ တမေဝ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။

သာ သတ္ထာရံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အညေသု ဒိဝသေသု သတ္ထရိ ဒိဋ္ဌေပိ မမ ဒေယျဓမ္မော န ဟောတိ၊ ဒေယျဓမ္မေ သတိ သတ္ထာရံ န ပဿာမိ၊ ဣဒါနိ မေ ဒေယျဓမ္မော စ အတ္ထိ၊ သတ္ထာ စ သမ္မုခီဘူတော။ သစေ လူခံ ဝါ ပဏီတံ ဝါတိ အစိန္တေတွာ ဂဏှေယျ၊ ဒဒေယျာဟံ ဣမံ ပူဝ’’န္တိ ဃဋံ ဧကမန္တေ နိက္ခိပိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ ၊ ဣမံ လူခံ ဒါနံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တာ မမ သင်္ဂဟံ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ သတ္ထာ အာနန္ဒတ္ထေရံ ဩလောကေတွာ တေန နီဟရိတွာ ဒိန္နံ မဟာရာဇဒတ္တိယံ ပတ္တံ ဥပနာမေတွာ ပူဝံ ဂဏှိ။ ပုဏ္ဏာပိ တံ သတ္ထု ပတ္တေ ပတိဋ္ဌပေတွာဝ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေဟိ ဒိဋ္ဌဓမ္မောယေဝ မေ သမိဇ္ဈတူ’’တိ အာဟ။ သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ ဟောတူ’’တိ ဌိတကောဝ အနုမောဒနံ အကာသိ။

ပုဏ္ဏာပိ စိန္တေသိ – ‘‘ကိဉ္စာပိ မေ သတ္ထာ သင်္ဂဟံ ကရောန္တော ပူဝံ ဂဏှိ၊ န ပနိဒံ ခါဒိဿတိ။ အဒ္ဓါ ပုရတော ကာကဿ ဝါ သုနခဿ ဝါ ဒတွာ ရညော ဝါ ရာဇပုတ္တဿ ဝါ ဂေဟံ ဂန္တွာ ပဏီတဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ။ သတ္ထာပိ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဧသာ စိန္တေသီ’’တိ တဿာ စိတ္တာစာရံ ဉတွာ အာနန္ဒတ္ထေရံ ဩလောကေတွာ နိသီဒနာကာရံ ဒဿေသိ။ ထေရော စီဝရံ ပညာပေတွာ အဒါသိ။ သတ္ထာ ဗဟိနဂရေယေဝ နိသီဒိတွာ ဘတ္တကိစ္စံ အကာသိ။ ဒေဝတာ သကလစက္ကဝါဠဂဗ္ဘေ ဒေဝမနုဿာနံ ဥပကပ္ပနကံ ဩဇံ မဓုပဋလံ ဝိယ ပီဠေတွာ တတ္ထ ပက္ခိပိံသု။ ပုဏ္ဏာ စ ဩလောကေန္တီ အဋ္ဌာသိ။ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ထေရော ဥဒကံ အဒါသိ။ သတ္ထာ ကတဘတ္တကိစ္စော ပုဏ္ဏံ အာမန္တေတွာ ‘‘ကသ္မာ တွံ ပုဏ္ဏေ မမ သာဝကေ ပရိဘဝသီ’’တိ အာဟ။ န ပရိဘဝါမိ၊ ဘန္တေတိ။ အထ တယာ မမ သာဝကေ ဩလောကေတွာ ကိံ ကထိတန္တိ? ‘‘အဟံ တာဝ ဣမိနာ ဒုက္ခုပဒ္ဒဝေန နိဒ္ဒံ န ဥပေမိ၊ ဘဒ္ဒန္တာ ကိမတ္ထံ နိဒ္ဒံ န ဥပေန္တိ၊ အဒ္ဓါ ကဿစိ အဖာသုကံ ဝါ ဘဝိဿတိ၊ ဒီဃဇာတိကေန ဝါ ဥပဒ္ဒဝေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧတ္တကံ မယာ၊ ဘန္တေ၊ စိန္တိတန္တိ။ သတ္ထာ တဿာ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ပုဏ္ဏေ တွံ န တာဝ ဒုက္ခုပဒ္ဒဝေန နိဒ္ဒါယသိ၊ မမ သာဝကာ သဒါ ဇာဂရိယမနုယုတ္တတာယ န နိဒ္ဒါယန္တီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၂၆။

‘‘သဒါ ဇာဂရမာနာနံ၊ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနံ၊

နိဗ္ဗာနံ အဓိမုတ္တာနံ၊ အတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ အာသဝါ’’တိ။

တတ္ထ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနန္တိ ဒိဝါ စ ရတ္တိဉ္စ တိဿော သိက္ခာ သိက္ခမာနာနံ။ နိဗ္ဗာနံ အဓိမုတ္တာနန္တိ နိဗ္ဗာနဇ္ဈာသယာနံ။ အတ္ထံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဧဝရူပါနံ သဗ္ဗေပိ အာသဝါ အတ္ထံ ဝိနာသံ နတ္ထိဘာဝံ ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ယထာဌိတာ ပုဏ္ဏာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ၊ သမ္ပတ္တပရိသာယပိ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ အဟောသီတိ။

သတ္ထာ ကုဏ္ဍကအင်္ဂါရပူဝေန ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ဝိဟာရံ အဂမာသိ။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘ဒုက္ကရံ ၊ အာဝုသော၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ကတံ ပုဏ္ဏာယ ဒိန္နေန ကုဏ္ဍကအင်္ဂါရပူဝေန ဘတ္တကိစ္စံ ကရောန္တေနာ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ မယာ ဣမာယ ဒိန္နကုဏ္ဍကံ ပရိဘုတ္တမေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိတွာ –

‘‘ဘုတွာ တိဏပရိဃာသံ၊ ဘုတွာ အာစာမကုဏ္ဍကံ၊

ဧတံ တေ ဘောဇနံ အာသိ၊ ကသ္မာ ဒါနိ န ဘုဉ္ဇသိ။

‘‘ယတ္ထ ပေါသံ န ဇာနန္တိ၊ ဇာတိယာ ဝိနယေန ဝါ၊

ဗဟုံ တတ္ထ မဟာဗြဟ္မေ၊ အပိ အာစာမကုဏ္ဍကံ။

‘‘တွဉ္စ ခေါ မံ ပဇာနာသိ၊ ယာဒိသာယံ ဟယုတ္တမော၊

ဇာနန္တော ဇာနမာဂမ္မ၊ န တေ ဘက္ခာမိ ကုဏ္ဍက’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၃။၁၀-၁၂) –

ဣမံ ကုဏ္ဍကသိန္ဓဝပေါတကဇာတကံ ဝိတ္ထာရေတွာ ကထေသိ။

ပုဏ္ဏဒါသီဝတ္ထု ဆဋ္ဌံ။

၇။ အတုလဥပါသကဝတ္ထု

ပေါရာဏမေတန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အတုလံ နာမ ဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သော ဟိ သာဝတ္ထိဝါသီ ဥပါသကော ပဉ္စသတဥပါသကပရိဝါရော ဧကဒိဝသံ တေ ဥပါသကေ အာဒါယ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ရေဝတတ္ထေရဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သောတုကာမော ဟုတွာ ရေဝတတ္ထေရံ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိ။ သော ပနာယသ္မာ ပဋိသလ္လာနာရာမော သီဟော ဝိယ ဧကစာရော၊ တသ္မာ တေန သဒ္ဓိံ န ကိဉ္စိ ကထေသိ။ သော ‘‘အယံ ထေရော န ကိဉ္စိ ကထေသီ’’တိ ကုဒ္ဓါ ဥဋ္ဌာယ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧကမန္တံ ဌိတော ထေရေန ‘‘ကေနတ္ထေန အာဂတတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဣမေ ဥပါသကေ အာဒါယ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ ရေဝတတ္ထေရံ ဥပသင်္ကမိံ၊ တဿ မေ ထေရော န ကိဉ္စိ ကထေသိ၊ သွာဟံ တဿ ကုဇ္ဈိတွာ ဣဓာဂတော၊ ဓမ္မံ မေ ကထေထာ’’တိ အာဟ။ အထ ထေရော ‘‘တေန ဟိ ဥပါသကာ နိသီဒထာ’’တိ ဝတွာ ဗဟုကံ ကတွာ အဘိဓမ္မကထံ ကထေသိ။ ဥပါသကောပိ ‘‘အဘိဓမ္မကထာ နာမ အတိသဏှာ၊ ထေရော ဗဟုံ အဘိဓမ္မမေဝ ကထေသိ၊ အမှာကံ ဣမိနာ ကော အတ္ထော’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ပရိသံ အာဒါယ အာနန္ဒတ္ထေရဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။

ထေရေနာပိ ‘‘ကိံ ဥပါသကာ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ မယံ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ ရေဝတတ္ထေရံ ဥပသင်္ကမိမှာ၊ တဿ သန္တိကေ အာလာပသလ္လာပမတ္တမ္ပိ အလဘိတွာ ကုဒ္ဓါ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ သန္တိကံ အဂမိမှာ၊ သောပိ နော အတိသဏှံ ဗဟုံ အဘိဓမ္မမေဝ ကထေသိ၊ ‘ဣမိနာ အမှာကံ ကော အတ္ထော’တိ ဧတဿာပိ ကုဇ္ဈိတွာ ဣဓာဂမိမှာ၊ ကထေဟိ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မကထ’’န္တိ။ တေန ဟိ နိသီဒိတွာ သုဏာထာတိ ထေရော တေသံ သုဝိညေယျံ ကတွာ အပ္ပကမေဝ ဓမ္မံ ကထေသိ။ တေ ထေရဿပိ ကုဇ္ဈိတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု၊ အထ နေ သတ္ထာ အာဟ – ‘‘ကသ္မာ ဥပါသကာ အာဂတတ္ထာ’’တိ? ‘‘ဓမ္မဿဝနာယ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘သုတော ပန ဝေါ ဓမ္မော’’တိ? ‘‘ဘန္တေ၊ မယံ အာဒိတော ရေဝတတ္ထေရံ ဥပသင်္ကမိမှာ၊ သော အမှေဟိ သဒ္ဓိံ န ကိဉ္စိ ကထေသိ၊ တဿ ကုဇ္ဈိတွာ သာရိပုတ္တတ္ထေရံ ဥပသင်္ကမိမှာ၊ တေန နော ဗဟု အဘိဓမ္မော ကထိတော၊ တံ အသလ္လက္ခေတွာ ကုဇ္ဈိတွာ အာနန္ဒတ္ထေရံ ဥပသင်္ကမိမှာ၊ တေန နော အပ္ပမတ္တကောဝ ဓမ္မော ကထိတော၊ တဿပိ ကုဇ္ဈိတွာ ဣဓာဂတမှာ’’တိ။

သတ္ထာ တဿ ကထံ သုတွာ၊ ‘‘အတုလ၊ ပေါရာဏတော ပဋ္ဌာယ အာစိဏ္ဏမေဝေတံ၊ တုဏှီဘူတမ္ပိ ဗဟုကထမ္ပိ မန္ဒကထမ္ပိ ဂရဟန္တိယေဝ။ ဧကန္တံ ဂရဟိတဗ္ဗောယေဝ ဝါ ဟိ ပသံသိတဗ္ဗောယေဝ ဝါ နတ္ထိ ။ ရာဇာနောပိ ဧကစ္စေ နိန္ဒန္တိ၊ ဧကစ္စေ ပသံသန္တိ။ မဟာပထဝိမ္ပိ စန္ဒိမသူရိယေပိ အာကာသာဒယောပိ စတုပရိသမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ဓမ္မံ ကထေန္တမ္ပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဧကစ္စေ ဂရဟန္တိ၊ ဧကစ္စေ ပသံသန္တိ။ အန္ဓဗာလာနဉှိ နိန္ဒာ ဝါ ပသံသာ ဝါ အပ္ပမာဏာ၊ ပဏ္ဍိတေန ပန မေဓာဝိနာ နိန္ဒိတော နိန္ဒိတော နာမ၊ ပသံသိတော စ ပသံသိတော နာမ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၂၇။

‘‘ပေါရာဏမေတံ အတုလ၊ နေတံ အဇ္ဇတနာမိဝ၊

နိန္ဒန္တိ တုဏှိမာသီနံ၊ နိန္ဒန္တိ ဗဟုဘာဏိနံ၊

မိတဘာဏိမ္ပိ နိန္ဒန္တိ၊ နတ္ထိ လောကေ အနိန္ဒိတော။

၂၂၈။

‘‘န စာဟု န စ ဘဝိဿတိ၊ န စေတရဟိ ဝိဇ္ဇတိ၊

ဧကန္တံ နိန္ဒိတော ပေါသော၊ ဧကန္တံ ဝါ ပသံသိတော။

၂၂၉။

‘‘ယံ စေ ဝိညူ ပသံသန္တိ၊ အနုဝိစ္စ သုဝေ သုဝေ၊

အစ္ဆိဒ္ဒဝုတ္တိံ မေဓာဝိံ၊ ပညာသီလသမာဟိတံ။

၂၃၀။

‘‘နိက္ခံ ဇမ္ဗောနဒဿေဝ၊ ကော တံ နိန္ဒိတုမရဟတိ၊

ဒေဝါပိ နံ ပသံသန္တိ၊ ဗြဟ္မုနာပိ ပသံသိတော’’တိ။

တတ္ထ ပေါရာဏမေတန္တိ ပုရာဏကံ ဧတံ။ အတုလာတိ တံ ဥပါသကံ နာမေန အာလပတိ။ နေတံ အဇ္ဇတနာမိဝါတိ ဣဒံ နိန္ဒနံ ဝါ ပသံသနံ ဝါ အဇ္ဇတနံ အဓုနာ ဥပ္ပန္နံ ဝိယ န ဟောတိ။ တုဏှိမာသီနန္တိ ကိံ ဧသော မူဂေါ ဝိယ ဗဓိရော ဝိယ ကိဉ္စိ အဇာနန္တော ဝိယ တုဏှီ ဟုတွာ နိသိန္နောတိ နိန္ဒန္တိ။ ဗဟုဘာဏိနန္တိ ကိံ ဧသ ဝါတာဟတတာလပဏ္ဏံ ဝိယ တဋတဋာယတိ၊ ဣမဿ ကထာပရိယန္တောယေဝ နတ္ထီတိ နိန္ဒန္တိ။ မိတဘာဏိမ္ပီတိ ကိံ ဧသ သုဝဏ္ဏဟိရညံ ဝိယ အတ္တနော ဝစနံ မညမာနော ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ဝတွာ တုဏှီ အဟောသီတိ နိန္ဒန္တိ။ ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ ဣမသ္မိံ လောကေ အနိန္ဒိတော နာမ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ န စာဟူတိ အတီတေပိ နာဟောသိ၊ အနာဂတေပိ န ဘဝိဿတိ။

ယံ စေ ဝိညူတိ ဗာလာနံ နိန္ဒာ ဝါ ပသံသာ ဝါ အပ္ပမာဏာ၊ ယံ ပန ပဏ္ဍိတာ ဒိဝသေ ဒိဝသေ အနုဝိစ္စ နိန္ဒကာရဏံ ဝါ ပသံသကာရဏံ ဝါ ဇာနိတွာ ပသံသန္တိ၊ အစ္ဆိဒ္ဒါယ ဝါ သိက္ခာယ အစ္ဆိဒ္ဒါယ ဝါ ဇီဝိတဝုတ္တိယာ သမန္နာဂတတ္တာ အစ္ဆိဒ္ဒဝုတ္တိံ ဓမ္မောဇပညာယ သမန္နာဂတတ္တာ မေဓာဝိံ လောကိယလောကုတ္တရပညာယ စေဝ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေန စ သမန္နာဂတတ္တာ ပညာသီလသမာဟိတံ ပသံသန္တိ၊ တံ သုဝဏ္ဏဒေါသဝိရဟိတံ ဃဋ္ဋနမဇ္ဇနက္ခမံ ဇမ္ဗောနဒနိက္ခံ ဝိယ ကော နိန္ဒိတုမရဟတီတိ အတ္ထော။ ဒေဝါပီတိ ဒေဝတာပိ ပဏ္ဍိတမနုဿာပိ တံ ဘိက္ခုံ ဥပဋ္ဌာယ ထောမေန္တိ ပသံသန္တိ။ ဗြဟ္မုနာပီတိ န ကေဝလံ ဒေဝမနုဿေဟိ၊ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေ မဟာဗြဟ္မုနာပိ ဧသ ပသံသိတောယေဝါတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ပဉ္စသတာပိ ဥပါသကာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသူတိ။

အတုလဥပါသကဝတ္ထု သတ္တမံ။

၈။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယဝတ္ထု

ကာယပ္ပကောပန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

ဧကဒိဝသဉှိ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော တေသံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ယဋ္ဌိယော ဂဟေတွာ ကဋ္ဌပါဒုကာ အာရုယှ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ စင်္ကမန္တာနံ ခဋခဋာတိသဒ္ဒံ သုတွာ၊ ‘‘အာနန္ဒ၊ ကိံ သဒ္ဒေါ နာမေသော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ပါဒုကာ အာရုယှ စင်္ကမန္တာနံ ခဋခဋသဒ္ဒေါ’’တိ သုတွာ သိက္ခာပဒံ ပညာပေတွာ ‘‘ဘိက္ခုနာ နာမ ကာယာဒီနိ ရက္ခိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၃၁။

‘‘ကာယပ္ပကောပံ ရက္ခေယျ၊ ကာယေန သံဝုတော သိယာ၊

ကာယဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ၊ ကာယေန သုစရိတံ စရေ။

၂၃၂။

‘‘ဝစီပကောပံ ရက္ခေယျ၊ ဝါစာယ သံဝုတော သိယာ၊

ဝစီဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ၊ ဝါစာယ သုစရိတံ စရေ။

၂၃၃။

‘‘မနောပကောပံ ရက္ခေယျ၊ မနသာ သံဝုတော သိယာ၊

မနောဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ၊ မနသာ သုစရိတံ စရေ။

၂၃၄။

‘‘ကာယေန သံဝုတာ ဓီရာ၊ အထော ဝါစာယ သံဝုတာ၊

မနသာ သံဝုတာ ဓီရာ၊ တေ ဝေ သုပရိသံဝုတာ’’တိ။

တတ္ထ ကာယပ္ပကောပန္တိ တိဝိဓံ ကာယဒုစ္စရိတံ ရက္ခေယျ။ ကာယေန သံဝုတောတိ ကာယဒွါရေ ဒုစ္စရိတပဝေသနံ နိဝါရေတွာ သံဝုတော ပိဟိတဒွါရော သိယာ။ ယသ္မာ ပန ကာယဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ ကာယသုစရိတံ စရန္တော ဥဘယမ္ပေတံ ကရောတိ၊ တသ္မာ ကာယဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ၊ ကာယေန သုစရိတံ စရေတိ ဝုတ္တံ။ အနန္တရဂါထာသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကာယေန သံဝုတာ ဓီရာတိ ယေ ပဏ္ဍိတာ ပါဏာတိပါတာဒီနိ အကရောန္တာ ကာယေန၊ မုသာဝါဒါဒီနိ အကရောန္တာ ဝါစာယ၊ အဘိဇ္ဈာဒီနိ အသမုဋ္ဌပေန္တာ မနသာ သံဝုတာ၊ တေ ဣဓ လောကသ္မိံ သုသံဝုတာ သုရက္ခိတာ သုဂေါပိတာ သုပိဟိတဒွါရာတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

ဆဗ္ဗဂ္ဂိယဝတ္ထု အဋ္ဌမံ။

ကောဓဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သတ္တရသမော ဝဂ္ဂေါ။