📜

၁၈။ မလဝဂ္ဂေါ

၁။ ဂေါဃာတကပုတ္တဝတ္ထု

ပဏ္ဍုပလာသောဝဒါနိသီတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဂေါဃာတကပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သာဝတ္ထိယံ ကိရေကော ဂေါဃာတကော ဂါဝေါ ဝဓိတွာ ဝရမံသာနိ ဂဟေတွာ ပစာပေတွာ ပုတ္တဒါရေဟိ သဒ္ဓိံ နိသီဒိတွာ မံသဉ္စ ခါဒတိ၊ မူလေန စ ဝိက္ကိဏိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧဝံ ပဉ္စပဏ္ဏာသ ဝဿာနိ ဂေါဃာတကကမ္မံ ကရောန္တော ဓုရဝိဟာရေ ဝိဟရန္တဿ သတ္ထု ဧကဒိဝသမ္ပိ ကဋစ္ဆုမတ္တမ္ပိ ယာဂုံ ဝါ ဘတ္တံ ဝါ န အဒါသိ။ သော စ ဝိနာ မံသေန ဘတ္တံ န ဘုဉ္ဇတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဒိဝသဘာဂေ မံသံ ဝိက္ကိဏိတွာ အတ္တနော အတ္ထာယ ပစိတုံ ဧကံ မံသခဏ္ဍံ ဘရိယာယ ဒတွာ နှာယိတုံ အဂမာသိ။ အထဿ သဟာယကော ဂေဟံ ဂန္တွာ ဘရိယံ အာဟ – ‘‘ထောကံ မေ ဝိက္ကိဏိယမံသံ ဒေဟိ၊ ဂေဟံ မေ ပါဟုနကော အာဂတော’’တိ။ နတ္ထိ ဝိက္ကိဏိယမံသံ၊ သဟာယကော တေ မံသံ ဝိက္ကိဏိတွာ ဣဒါနိ နှာယိတုံ ဂတောတိ။ မာ ဧဝံ ကရိ၊ သစေ မံသခဏ္ဍံ အတ္ထိ၊ ဒေဟီတိ။ သဟာယကဿ တေ နိက္ခိတ္တမံသံ ဌပေတွာ အညံ နတ္ထီတိ။ သော ‘‘သဟာယကဿ မေ အတ္ထာယ ဌပိတမံသတော အညံ မံသံ နတ္ထိ၊ သော စ ဝိနာ မံသေန န ဘုဉ္ဇတိ၊ နာယံ ဒဿတီ’’တိ သာမံယေဝ တံ မံသံ ဂဟေတွာ ပက္ကာမိ။

ဂေါဃာတကောပိ နှတွာ အာဂတော တာယ အတ္တနော ပက္ကပဏ္ဏေန သဒ္ဓိံ ဝဍ္ဎေတွာ ဘတ္တေ ဥပနီတေ အာဟ ‘‘ကဟံ မံသ’’န္တိ? ‘‘နတ္ထိ၊ သာမီ’’တိ။ နနု အဟံ ပစ္စနတ္ထာယ မံသံ ဒတွာ ဂတောတိ။ တဝ သဟာယကော အာဂန္တွာ ‘‘ပါဟုနကော မေ အာဂတော၊ ဝိက္ကိဏိယမံသံ ဒေဟီ’’တိ ဝတွာ မယာ ‘‘သဟာယကဿ တေ ဌပိတမံသတော အညံ မံသံ နတ္ထိ၊ သော စ ဝိနာ မံသေန န ဘုဉ္ဇတီ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဗလက္ကာရေန တံ မံသံ သာမံယေဝ ဂဟေတွာ ဂတောတိ။ အဟံ ဝိနာ မံသေန ဘတ္တံ န ဘုဉ္ဇာမိ၊ ဟရာဟိ နန္တိ။ ကိံ သက္ကာ ကာတုံ၊ ဘုဉ္ဇ၊ သာမီတိ။ သော ‘‘နာဟံ ဘုဉ္ဇာမီ’’တိ တံ ဘတ္တံ ဟရာပေတွာ သတ္ထံ အာဒါယ ပစ္ဆာဂေဟေ ဌိတော ဂေါဏော အတ္ထိ၊ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ မုခေ ဟတ္ထံ ပက္ခိပိတွာ ဇိဝှံ နီဟရိတွာ သတ္ထေန မူလေ ဆိန္ဒိတွာ အာဒါယ ဂန္တွာ အင်္ဂါရေသု ပစာပေတွာ ဘတ္တမတ္ထကေ ဌပေတွာ နိသိန္နော ဧကံ ဘတ္တပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဧကံ မံသခဏ္ဍံ မုခေ ဌပေသိ။ တင်္ခဏညေဝဿ ဇိဝှာ ဆိဇ္ဇိတွာ ဘတ္တပါတိယံ ပတိ။ တင်္ခဏညေဝ ကမ္မသရိက္ခကံ ဝိပါကံ လဘိ။ သောပိ ခေါ ဂေါဏော ဝိယ လောဟိတဓာရာယ မုခတော ပဂ္ဃရန္တိယာ အန္တောဂေဟံ ပဝိသိတွာ ဇဏ္ဏုကေဟိ ဝိစရန္တော ဝိရဝိ။

တသ္မိံ သမယေ ဂေါဃာတကဿ ပုတ္တော ပိတရံ ဩလောကေန္တော သမီပေ ဌိတော ဟောတိ။ အထ နံ မာတာ အာဟ – ‘‘ပဿ၊ ပုတ္တ၊ ဣမံ ဂေါဃာတကံ ဂေါဏံ ဝိယ ဂေဟမဇ္ဈေ ဇဏ္ဏုကေဟိ ဝိစရိတွာ ဝိရဝန္တံ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ တဝ မတ္ထကေ ပတိဿတိ၊ မမမ္ပိ အနောလောကေတွာ အတ္တနော သောတ္ထိံ ကရောန္တော ပလာယဿူ’’တိ။ သော မရဏဘယတဇ္ဇိတော မာတရံ ဝန္ဒိတွာ ပလာယိ၊ ပလာယိတွာ စ ပန တက္ကသိလံ အဂမာသိ။ ဂေါဃာတကောပိ ဂေါဏော ဝိယ ဂေဟမဇ္ဈေ ဝိရဝန္တော ဝိစရိတွာ ကာလကတော အဝီစိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဂေါဏောပိ ကာလမကာသိ။ ဂေါဃာတကပုတ္တောပိ တက္ကသိလံ ဂန္တွာ သုဝဏ္ဏကာရကမ္မံ ဥဂ္ဂဏှိ။ အထဿာစရိယော ဂါမံ ဂစ္ဆန္တော ‘‘ဧဝရူပံ နာမ အလင်္ကာရံ ကရေယျာသီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သောပိ တထာရူပံ အလင်္ကာရံ အကာသိ။ အထဿာစရိယော အာဂန္တွာ အလင်္ကာရံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဂန္တွာ ဇီဝိတုံ သမတ္ထော’’တိ ဝယပ္ပတ္တံ အတ္တနော ဓီတရံ အဒါသိ။ သော ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎိ။

အထဿ ပုတ္တာ ဝယပ္ပတ္တာ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အပရဘာဂေ သာဝတ္ထိယံ ဂန္တွာ တတ္ထ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ဝသန္တာ သဒ္ဓါ ပသန္နာ အဟေသုံ။ ပိတာပိ နေသံ တက္ကသိလာယံ ကိဉ္စိ ကုသလံ အကတွာဝ ဇရံ ပါပုဏိ။ အထဿ ပုတ္တာ ‘‘ပိတာ နော မဟလ္လကော’’တိ အတ္တနော သန္တိကံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ပိတု အတ္ထာယ ဒါနံ ဒဿာမာ’’တိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိမန္တယိံသု။ တေ ပုနဒိဝသေ အန္တောဂေဟေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိသီဒါပေတွာ သက္ကစ္စံ ပရိဝိသိတွာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ သတ္ထာရံ အာဟံသု – ‘‘ဘန္တေ၊ အမှေဟိ ဣဒံ ပိတု ဇီဝဘတ္တံ ဒိန္နံ၊ ပိတု နော အနုမောဒနံ ကရောထာ’’တိ။ သတ္ထာ တံ အာမန္တေတွာ၊ ‘‘ဥပါသက၊ တွံ မဟလ္လကော ပရိပက္ကသရီရော ပဏ္ဍုပလာသသဒိသော၊ တဝ ပရလောကဂမနာယ ကုသလပါထေယျံ နတ္ထိ၊ အတ္တနော ပတိဋ္ဌံ ကရောဟိ၊ ပဏ္ဍိတော ဘဝ၊ မာ ဗာလော’’တိ အနုမောဒနံ ကရောန္တော ဣမာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၃၅။

‘‘ပဏ္ဍုပလာသောဝ ဒါနိသိ၊

ယမပုရိသာပိ စ တေ ဥပဋ္ဌိတာ၊

ဥယျောဂမုခေ စ တိဋ္ဌသိ၊

ပါထေယျမ္ပိ စ တေ န ဝိဇ္ဇတိ။

၂၃၆။

‘‘သော ကရောဟိ ဒီပမတ္တနော၊

ခိပ္ပံ ဝါယမ ပဏ္ဍိတော ဘဝ၊

နိဒ္ဓန္တမလော အနင်္ဂဏော၊

ဒိဗ္ဗံ အရိယဘူမိံ ဥပေဟိသီ’’တိ။

တတ္ထ ပဏ္ဍုပလာသောဝ ဒါနိသီတိ၊ ဥပါသက၊ တွံ ဣဒါနိ ဆိဇ္ဇိတွာ ဘူမိယံ ပတိတပဏ္ဍုပလာသော ဝိယ အဟောသိ။ ယမပုရိသာတိ ယမဒူတာ ဝုစ္စန္တိ၊ ဣဒံ ပန မရဏမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ မရဏံ တေ ပစ္စုပဋ္ဌိတန္တိ အတ္ထော။ ဥယျောဂမုခေတိ ပရိဟာနိမုခေ၊ အဝုဍ္ဎိမုခေ စ ဌိတောသီတိ အတ္ထော။ ပါထေယျန္တိ ဂမိကဿ တဏ္ဍုလာဒိပါထေယျံ ဝိယ ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တဿ တဝ ကုသလပါထေယျမ္ပိ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ သော ကရောဟီတိ သော တွံ သမုဒ္ဒေ နာဝါယ ဘိန္နာယ ဒီပသင်္ခါတံ ပတိဋ္ဌံ ဝိယ အတ္တနော ကုသလပတိဋ္ဌံ ကရောဟိ။ ကရောန္တော စ ခိပ္ပံ ဝါယမ၊ သီဃံ သီဃံ ဝီရိယံ အာရဘ၊ အတ္တနော ကုသလကမ္မပတိဋ္ဌကရဏေန ပဏ္ဍိတော ဘဝ။ ယော ဟိ မရဏမုခံ အပ္ပတွာ ကာတုံ သမတ္ထကာလေဝ ကုသလံ ကရောတိ၊ ဧသ ပဏ္ဍိတော နာမ၊ တာဒိသော ဘဝ၊ မာ အန္ဓဗာလောတိ အတ္ထော။ ဒိဗ္ဗံ အရိယဘူမိန္တိ ဧဝံ ဝီရိယံ ကရောန္တော ရာဂါဒီနံ မလာနံ နီဟဋတာယ နိဒ္ဓန္တမလော အင်္ဂဏာဘာဝေန အနင်္ဂဏော နိက္ကိလေသော ဟုတွာ ပဉ္စဝိဓံ သုဒ္ဓါဝါသဘူမိံ ပါပုဏိဿသီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဥပါသကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ၊ သမ္ပတ္တာနမ္ပိ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ အဟောသီတိ။

တေ ပုနဒိဝသတ္ထာယပိ သတ္ထာရံ နိမန္တေတွာ ဒါနံ ဒတွာ ကတဘတ္တကိစ္စံ သတ္ထာရံ အနုမောဒနကာလေ အာဟံသု – ‘‘ဘန္တေ၊ ဣဒမ္ပိ အမှာကံ ပိတု ဇီဝဘတ္တမေဝ၊ ဣမဿေဝ အနုမောဒနံ ကရောထာ’’တိ။ သတ္ထာ တဿ အနုမောဒနံ ကရောန္တော ဣမာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၃၇။

‘‘ဥပနီတဝယော စ ဒါနိသိ၊

သမ္ပယာတောသိ ယမဿ သန္တိကံ၊

ဝါသော တေ နတ္ထိ အန္တရာ၊

ပါထေယျမ္ပိ စ တေ န ဝိဇ္ဇတိ။

၂၃၈။

‘‘သော ကရောဟိ ဒီပမတ္တနော၊

ခိပ္ပံ ဝါယမ ပဏ္ဍိတော ဘဝ၊

နိဒ္ဓန္တမလော အနင်္ဂဏော၊

န ပုန ဇာတိဇရံ ဥပေဟိသီ’’တိ။

တတ္ထ ဥပနီတဝယောတိ ဥပါတိ နိပါတမတ္တံ၊ နီတဝယောတိ ဝိဂတဝယော အတိက္ကန္တဝယော၊ တွဉ္စသိ ဒါနိ တယော ဝယေ အတိက္ကမိတွာ မရဏမုခေ ဌိတောတိ အတ္ထော။ သမ္ပယာတောသိ ယမဿ သန္တိကန္တိ မရဏမုခံ ဂန္တုံ သဇ္ဇော ဟုတွာ ဌိတောသီတိ အတ္ထော။ ဝါသော တေ နတ္ထိ အန္တရာတိ ယထာ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တာ တာနိ တာနိ ကိစ္စာနိ ကရောန္တာ အန္တရာမဂ္ဂေ ဝသန္တိ၊ န ဧဝံ ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တာ။ န ဟိ သက္ကာ ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တေန ‘‘အဓိဝါသေထ ကတိပါဟံ၊ ဒါနံ တာဝ ဒေမိ၊ ဓမ္မံ တာဝ သုဏာမီ’’တိအာဒီနိ ဝတ္တုံ။ ဣတော ပန စဝိတွာ ပရလောကေ နိဗ္ဗတ္တောဝ ဟောတိ။ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ပါထေယျန္တိ ဣဒံ ကိဉ္စာပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ၊ ဥပါသကဿ ပန ပုနပ္ပုနံ ဒဠှီကရဏတ္ထံ ဣဓာပိ သတ္ထာရာ ကထိတံ။ ဇာတိဇရန္တိ ဧတ္ထ ဗျာဓိမရဏာနိပိ ဂဟိတာနေဝ ဟောန္တိ။ ဟေဋ္ဌိမဂါထာဟိ စ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ ကထိတော၊ ဣဓ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ကထိတော။ ဧဝံ သန္တေပိ ယထာ နာမ ရညာ အတ္တနော မုခပမာဏေန ကဗဠံ ဝဍ္ဎေတွာ ပုတ္တဿ ဥပနီတေ သော ကုမာရော အတ္တနော မုခပမာဏေနေဝ ဂဏှာတိ၊ ဧဝမေဝ သတ္ထာရာ ဥပရိမဂ္ဂဝသေန ဓမ္မေ ဒေသိတေပိ ဥပါသကော အတ္တနော ဥပနိဿယဝသေန ဟေဋ္ဌာ သောတာပတ္တိဖလံ ပတွာ ဣမိဿာ အနုမောဒနာယ အဝသာနေ အနာဂါမိဖလံ ပတ္တော။ သေသပရိသာယပိ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ အဟောသီတိ။

ဂေါဃာတကပုတ္တဝတ္ထု ပဌမံ။

၂။ အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထု

အနုပုဗ္ဗေနာတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သော ကိရ ဧကဒိဝသံ ပါတောဝ နိက္ခမိတွာ ဘိက္ခူနံ စီဝရပါရုပနဋ္ဌာနေ ဘိက္ခူ စီဝရံ ပါရုပန္တေ ဩလောကေန္တော အဋ္ဌာသိ။ တံ ပန ဌာနံ ဝိရူဠှတိဏံ ဟောတိ။ အထေကဿ ဘိက္ခုနော စီဝရံ ပါရုပန္တဿ စီဝရကဏ္ဏော တိဏေသု ပဝဋ္ဋေန္တော ဥဿာဝဗိန္ဒူဟိ တေမိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဣမံ ဌာနံ အပ္ပဟရိတံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပုနဒိဝသေ ကုဒ္ဒါလံ အာဒါယ ဂန္တွာ တံ ဌာနံ တစ္ဆေတွာ ခလမဏ္ဍလသဒိသံ အကာသိ။ ပုနဒိဝသေပိ တံ ဌာနံ အာဂန္တွာ ဘိက္ခူသု စီဝရံ ပါရုပန္တေသု ဧကဿ စီဝရကဏ္ဏံ ဘူမိယံ ပတိတွာ ပံသုမှိ ပဝဋ္ဋမာနံ ဒိသွာ ‘‘ဣဓ ဝါလုကံ ဩကိရိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဝါလုကံ အာဟရိတွာ ဩကိရိ။

အထေကဒိဝသံ ပုရေဘတ္တံ စဏ္ဍော အာတပေါ အဟောသိ၊ တဒါပိ ဘိက္ခူနံ စီဝရံ ပါရုပန္တာနံ ဂတ္တတော သေဒေ မုစ္စန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဣဓ မယာ မဏ္ဍပံ ကာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ မဏ္ဍပံ ကာရေသိ။ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ ဝဿံ ဝဿိ၊ ဝဒ္ဒလိကံ အဟောသိ။ တဒါပိ ဗြာဟ္မဏော ဘိက္ခူ ဩလောကေန္တောဝ ဌိတော တိန္တစီဝရကေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ‘‘ဧတ္ထ မယာ သာလံ ကာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သာလံ ကာရေတွာ ‘‘ဣဒါနိ သာလမဟံ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိမန္တေတွာ အန္တော စ ဗဟိ စ ဘိက္ခူ နိသီဒါပေတွာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ အနုမောဒနတ္ထာယ သတ္ထု ပတ္တံ ဂဟေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ အဟံ ဘိက္ခူနံ စီဝရပါရုပနကာလေ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဩလောကေန္တော ဌိတော ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဒိသွာ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကာရေသိ’’န္တိ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ တဿ ဝစနံ သုတွာ၊ ‘‘ဗြာဟ္မဏ၊ ပဏ္ဍိတာ နာမ ခဏေ ခဏေ ထောကံ ကုသလံ ကရောန္တာ အနုပုဗ္ဗေန အတ္တနော အကုသလမလံ နီဟရန္တိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၃၉။

‘‘အနုပုဗ္ဗေန မေဓာဝီ၊ ထောကံ ထောကံ ခဏေ ခဏေ၊

ကမ္မာရော ရဇတဿေဝ၊ နိဒ္ဓမေ မလမတ္တနော’’တိ။

တတ္ထ အနုပုဗ္ဗေနာတိ အနုပဋိပါဋိယာ။ မေဓာဝီတိ ဓမ္မောဇပညာယ သမန္နာဂတော။ ခဏေ ခဏေတိ ဩကာသေ ဩကာသေ ကုသလံ ကရောန္တော။ ကမ္မာရော ရဇတဿေဝါတိ ယထာ သုဝဏ္ဏကာရော ဧကဝါရမေဝ သုဝဏ္ဏံ တာပေတွာ ကောဋ္ဋေတွာ မလံ နီဟရိတွာ ပိလန္ဓနဝိကတိံ ကာတုံ န သက္ကောတိ ၊ ပုနပ္ပုနံ တာပေန္တော ကောဋ္ဋေန္တော ပန မလံ နီဟရတိ၊ တတော အနေကဝိဓံ ပိလန္ဓနဝိကတိံ ကရောတိ၊ ဧဝမေဝ ပုနပ္ပုနံ ကုသလံ ကရောန္တော ပဏ္ဍိတော အတ္တနော ရာဂါဒိမလံ နိဒ္ဓမေယျ၊ ဧဝံ နိဒ္ဓန္တမလော နိက္ကိလေသောဝ ဟောတီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗြာဟ္မဏော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌတိ၊ မဟာဇနဿာပိ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ အဟောသီတိ။

အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထု ဒုတိယံ။

၃။ တိဿတ္ထေရဝတ္ထု

အယသာဝမလန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော တိဿတ္ထေရံ နာမ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

ဧကော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ကုလပုတ္တော ပဗ္ဗဇိတွာ လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ တိဿတ္ထေရောတိ ပညာယိ။ သော အပရဘာဂေ ဇနပဒဝိဟာရေ ဝဿူပဂတော အဋ္ဌဟတ္ထကံ ထူလသာဋကံ လဘိတွာ ဝုတ္ထဝဿော ပဝါရေတွာ တံ အာဒါယ ဂန္တွာ ဘဂိနိယာ ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ သာ ‘‘န မေ ဧသော သာဋကော ဘာတု အနုစ္ဆဝိကော’’တိ တံ တိခိဏာယ ဝါသိယာ ဆိန္ဒိတွာ ဟီရဟီရံ ကတွာ ဥဒုက္ခလေ ကောဋ္ဋေတွာ ပဝိသေတွာ ပေါထေတွာ ဝဋ္ဋေတွာ သုခုမသုတ္တံ ကန္တိတွာ သာဋကံ ဝါယာပေသိ။ ထေရောပိ သုတ္တဉ္စေဝ သူစိယော စ သံဝိဒဟိတွာ စီဝရကာရကေ ဒဟရသာမဏေရေ သန္နိပါတေတွာ ဘဂိနိယာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘တံ မေ သာဋကံ ဒေထ၊ စီဝရံ ကာရေဿာမီ’’တိ အာဟ။ သာ နဝဟတ္ထံ သာဋကံ နီဟရိတွာ ကနိဋ္ဌဘာတိကဿ ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ သော တံ ဂဟေတွာ ဝိတ္ထာရေတွာ ဩလောကေတွာ ‘‘မမ သာဋကော ထူလော အဋ္ဌဟတ္ထော၊ အယံ သုခုမော နဝဟတ္ထော။ နာယံ မမ သာဋကော၊ တုမှာကံ ဧသ၊ န မေ ဣမိနာ အတ္ထော၊ တမေဝ မေ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှာကမေဝ ဧသော၊ ဂဏှထ န’’န္တိ? သော နေဝ ဣစ္ဆိ။ အထဿ အတ္တနာ ကတကိစ္စံ သဗ္ဗံ အာရောစေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှာကမေဝေသ၊ ဂဏှထ န’’န္တိ အဒါသိ။ သော တံ အာဒါယ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ စီဝရကမ္မံ ပဋ္ဌပေသိ။

အထဿ ဘဂိနီ စီဝရကာရာနံ အတ္ထာယ ယာဂုဘတ္တာဒီနိ သမ္ပာဒေသိ။ စီဝရဿ နိဋ္ဌိတဒိဝသေ ပန အတိရေကသက္ကာရံ ကာရေသိ။ သော စီဝရံ ဩလောကေတွာ တသ္မိံ ဥပ္ပန္နသိနေဟော ‘‘သွေ ဒါနိ နံ ပါရုပိဿာမီ’’တိ သံဟရိတွာ စီဝရဝံသေ ဌပေတွာ တံ ရတ္တိံ ဘုတ္တာဟာရံ ဇိရာပေတုံ အသက္ကောန္တော ကာလံ ကတွာ တသ္မိံယေဝ စီဝရေ ဦကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဘဂိနီပိဿ ကာလကိရိယံ သုတွာ ဘိက္ခူနံ ပါဒေသု ပဝတ္တမာနာ ရောဒိ။ ဘိက္ခူ တဿ သရီရကိစ္စံ ကတွာ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဿ အဘာဝေန သင်္ဃဿေဝ တံ ပါပုဏာတိ။ ‘‘ဘာဇေဿာမ န’’န္တိ တံ စီဝရံ နီဟရာပေသုံ။ သာ ဦကာ ‘‘ဣမေ မမ သန္တကံ ဝိလုမ္ပန္တီ’’တိ ဝိရဝန္တီ ဣတော စိတော စ သန္ဓာဝိ။ သတ္ထာ ဂန္ဓကုဋိယံ နိသိန္နောဝ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ၊ ‘‘အာနန္ဒ၊ တိဿဿ စီဝရံ အဘာဇေတွာ သတ္တာဟံ နိက္ခိပိတုံ ဝဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ထေရော တထာ ကာရေသိ။ သာပိ သတ္တမေ ဒိဝသေ ကာလံ ကတွာ တုသိတဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ သတ္ထာ ‘‘အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ တိဿဿ စီဝရံ ဘာဇေတွာ ဂဏှထာ’’တိ အာဏာပေသိ။ ဘိက္ခူ တထာ ကရိံသု။

ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘ကသ္မာ နု ခေါ သတ္ထာ တိဿဿ စီဝရံ သတ္တ ဒိဝသေ ဌပါပေတွာ အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ ဂဏှိတုံ အနုဇာနီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော အတ္တနော စီဝရေ ဦကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော၊ တုမှေဟိ တသ္မိံ ဘာဇိယမာနေ ‘ဣမေ မမ သန္တကံ ဝိလုမ္ပန္တီ’တိ ဝိရဝန္တီ ဣတော စိတော စ ဓာဝိ။ သာ တုမှေဟိ စီဝရေ ဂယှမာနေ တုမှေသု မနံ ပဒုဿိတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တေယျ၊ တေန စာဟံ စီဝရံ နိက္ခိပါပေသိံ။ ဣဒါနိ ပန သာ တုသိတဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တာ၊ တေန ဝေါ မယာ စီဝရဂဟဏံ အနုညာတ’’န္တိ ဝတွာ ပုန တေဟိ ‘‘ဘာရိယာ ဝတ အယံ၊ ဘန္တေ၊ တဏှာ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အာမ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ သတ္တာနံ တဏှာ နာမ ဘာရိယာ။ ယထာ အယတော မလံ ဥဋ္ဌဟိတွာ အယမေဝ ခါဒတိ ဝိနာသေတိ အပရိဘောဂံ ကရောတိ၊ ဧဝမေဝါယံ တဏှာ ဣမေသံ သတ္တာနံ အဗ္ဘန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ တေ သတ္တေ နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တာပေတိ၊ ဝိနာသံ ပါပေတီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၄၀။

‘‘အယသာဝ မလံ သမုဋ္ဌိတံ၊

တတုဋ္ဌာယ တမေဝ ခါဒတိ၊

ဧဝံ အတိဓောနစာရိနံ၊

သာနိ ကမ္မာနိ နယန္တိ ဒုဂ္ဂတိ’’န္တိ။

တတ္ထ အယသာဝါတိ အယတော သမုဋ္ဌိတံ။ တတုဋ္ဌာယာတိ တတော ဥဋ္ဌာယ။ အတိဓောနစာရိနန္တိ ဓောနာ ဝုစ္စတိ စတ္တာရော ပစ္စယေ ‘‘ဣဒမတ္ထံ ဧတေ’’တိ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇနပညာ၊ တံ အတိက္ကမိတွာ စရန္တော အတိဓောနစာရီ နာမ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ အယတော မလံ သမုဋ္ဌာယ တတော သမုဋ္ဌိတံ တမေဝ ခါဒတိ၊ ဧဝမေဝံ စတုပစ္စယေ အပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တံ အတိဓောနစာရိနံ သာနိ ကမ္မာနိ အတ္တနိ ဌိတတ္တာ အတ္တနော သန္တကာနေဝ တာနိ ကမ္မာနိ ဒုဂ္ဂတိံ နယန္တီတိ။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

တိဿတ္ထေရဝတ္ထု တတိယံ။

၄။ လာလုဒါယိတ္ထေရဝတ္ထု

အသဇ္ဈာယမလာတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော လာလုဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သာဝတ္ထိယံ ကိရ ပဉ္စကောဋိမတ္တာ အရိယသာဝကာ ဝသန္တိ၊ ဒွေ ကောဋိမတ္တာ ပုထုဇ္ဇနာ ဝသန္တိ။ တေသု အရိယသာဝကာ ပုရေဘတ္တံ ဒါနံ ဒတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ သပ္ပိတေလမဓုဖာဏိတဝတ္ထာဒီနိ ဂဟေတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဓမ္မကထံ သုဏန္တိ။ ဓမ္မံ သုတွာ ဂမနကာလေ စ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာနံ ဂုဏကထံ ကထေန္တိ။ ဥဒါယိတ္ထေရော တေသံ ကထံ သုတွာ ‘‘ဧတေသံ တာဝ ဓမ္မံ သုတွာ တုမှေ ဧဝံ ကထေထ၊ မမ ဓမ္မကထံ သုတွာ ကိံ နု ခေါ န ကထေဿထာ’’တိ ဝဒတိ။ မနုဿာ တဿ ကထံ သုတွာ ‘‘အယံ ဧကော ဓမ္မကထိကော ဘဝိဿတိ၊ ဣမဿပိ အမှေဟိ ဓမ္မကထံ သောတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တေ ဧကဒိဝသံ ထေရံ ယာစိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ အဇ္ဇ အမှာကံ ဓမ္မဿဝနဒိဝသော’’တိ သင်္ဃဿ ဒါနံ ဒတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေ အမှာကံ ဒိဝါ ဓမ္မကထံ ကထေယျာထာ’’တိ အာဟံသု။ သောပိ တေသံ အဓိဝါသေသိ။

တေဟိ ဓမ္မဿဝနဝေလာယ အာဂန္တွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ နော ဓမ္မံ ကထေထာ’’တိ ဝုတ္တေ လာလုဒါယိတ္ထေရော အာသနေ နိသီဒိတွာ စိတ္တဗီဇနိံ ဂဟေတွာ စာလေန္တော ဧကမ္ပိ ဓမ္မပဒံ အဒိသွာ ‘‘အဟံ သရဘညံ ဘဏိဿာမိ၊ အညော ဓမ္မကထံ ကထေတူ’’တိ ဝတွာ ဩတရိ။ တေ အညေန ဓမ္မကထံ ကထာပေတွာ သရဘာဏတ္ထာယ ပုန တံ အာသနံ အာရောပယိံသု။ သော ပုနပိ ကိဉ္စိ အဒိသွာ ‘‘အဟံ ရတ္တိံ ကထေဿာမိ၊ အညော သရဘညံ ဘဏတူ’’တိ ဝတွာ အာသနာ ဩတရိ။ တေ အညေန သရဘညံ ဘဏာပေတွာ ပုန ရတ္တိံ ထေရံ အာနယိံသု။ သော ရတ္တိမ္ပိ ကိဉ္စိ အဒိသွာ ‘‘အဟံ ပစ္စူသကာလေ ကထေဿာမိ၊ ရတ္တိံ အညော ကထေတူ’’တိ ဝတွာ ဩတရိ။ တေ အညေန ရတ္တိံ ကထာပေတွာ ပုန ပစ္စူသေ တံ အာနယိံသု။ သော ပုနပိ ကိဉ္စိ နာဒ္ဒသ။ မဟာဇနော လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီနိ ဂဟေတွာ၊ ‘‘အန္ဓဗာလ၊ တွံ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာနံ ဝဏ္ဏေ ကထိယမာနေ ဧဝဉ္စေဝဉ္စ ဝဒေသိ၊ ဣဒါနိ ကသ္မာ န ကထေသီ’’တိ သန္တဇ္ဇေတွာ ပလာယန္တံ အနုဗန္ဓိ။ သော ပလာယန္တော ဧကိဿာ ဝစ္စကုဋိယာ ပတိ။

မဟာဇနော ကထံ သမုဋ္ဌာပေသိ – ‘‘အဇ္ဇ လာလုဒါယီ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာနံ ဂုဏကထာယ ပဝတ္တမာနာယ ဥဿူယန္တော အတ္တနော ဓမ္မကထိကဘာဝံ ပကာသေတွာ မနုဿေဟိ သက္ကာရံ ကတွာ ‘ဓမ္မံ သုဏောမာ’တိ ဝုတ္တေ စတုက္ခတ္တုံ အာသနေ နိသီဒိတွာ ကထေတဗ္ဗယုတ္တကံ ကိဉ္စိ အပဿန္တော ‘တွံ အမှာကံ အယျေဟိ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဂဂ္ဂါဟံ ဂဏှာသီ’တိ လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီနိ ဂဟေတွာ သန္တဇ္ဇေတွာ ပလာပိယမာနော ဝစ္စကုဋိယာ ပတိတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဧသော ဂူထကူပေ နိမုဂ္ဂေါယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိတွာ –

‘‘စတုပ္ပဒေါ အဟံ သမ္မ၊ တွမ္ပိ သမ္မ စတုပ္ပဒေါ၊

ဧဟိ သမ္မ နိဝတ္တဿု၊ ကိံ နု ဘီတော ပလာယသိ။

‘‘အသုစိပူတိလောမောသိ၊ ဒုဂ္ဂန္ဓော ဝါသိ သူကရ၊

သစေ ယုဇ္ဈိတုကာမောသိ၊ ဇယံ သမ္မ ဒဒါမိ တေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၂။၅-၆) –

ဣမံ ဇာတကံ ဝိတ္ထာရေတွာ ကထေသိ။ တဒါ သီဟော သာရိပုတ္တော အဟောသိ၊ သူကရော လာလုဒါယီတိ။ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ လာလုဒါယိနာ အပ္ပမတ္တကောဝ ဓမ္မော ဥဂ္ဂဟိတော၊ သဇ္ဈာယံ ပန နေဝ အကာသိ၊ ကိဉ္စိ ပရိယတ္တိံ ဥဂ္ဂဟေတွာ တဿာ အသဇ္ဈာယကရဏံ မလမေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၄၁။

‘‘အသဇ္ဈာယမလာ မန္တာ၊ အနုဋ္ဌာနမလာ ဃရာ၊

မလံ ဝဏ္ဏဿ ကောသဇ္ဇံ၊ ပမာဒေါ ရက္ခတော မလ’’န္တိ။

တတ္ထ အသဇ္ဈာယမလာတိ ယာကာစိ ပရိယတ္တိ ဝါ သိပ္ပံ ဝါ ယသ္မာ အသဇ္ဈာယန္တဿ အနနုယုဉ္ဇန္တဿ ဝိနဿတိ ဝါ နိရန္တရံ ဝါ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ တသ္မာ ‘‘အသဇ္ဈာယမလာ မန္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ပန ဃရာဝါသံ ဝသန္တဿ ဥဋ္ဌာယုဋ္ဌာယ ဇိဏ္ဏပဋိသင်္ခရဏာဒီနိ အကရောန္တဿ ဃရံ နာမ ဝိနဿတိ၊ တသ္မာ ‘‘အနုဋ္ဌာနမလာ ဃရာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ဂိဟိဿ ဝါ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ ကောသဇ္ဇဝသေန သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ဝါ ပရိက္ခာရပဋိဇဂ္ဂနံ ဝါ အကရောန္တဿ ကာယော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘မလံ ဝဏ္ဏဿ ကောသဇ္ဇ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ဂါဝေါ ရက္ခန္တဿ ပမာဒဝသေန နိဒ္ဒါယန္တဿ ဝါ ကီဠန္တဿ ဝါ တာ ဂါဝေါ အတိတ္ထပက္ခန္ဒနာဒိနာ ဝါ ဝါဠမိဂစောရာဒိဥပဒ္ဒဝေန ဝါ ပရေသံ သာလိခေတ္တာဒီနိ ဩတရိတွာ ခါဒနဝသေန ဝိနာသံ အာပဇ္ဇန္တိ၊ သယမ္ပိ ဒဏ္ဍံ ဝါ ပရိဘာသံ ဝါ ပါပုဏာတိ၊ ပဗ္ဗဇိတံ ဝါ ပန ဆ ဒွါရာနိ အရက္ခန္တံ ပမာဒဝသေန ကိလေသာ ဩတရိတွာ သာသနာ စာဝေန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ပမာဒေါ ရက္ခတော မလ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သော ဟိဿ ဝိနာသာဝဟနေန မလဋ္ဌာနိယတ္တာ မလန္တိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

လာလုဒါယိတ္ထေရဝတ္ထု စတုတ္ထံ။

၅။ အညတရကုလပုတ္တဝတ္ထု

မလိတ္ထိယာ ဒုစ္စရိတန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ကုလပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

တဿ ကိရ သမာနဇာတိကံ ကုလကုမာရိကံ အာနေသုံ။ သာ အာနီတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ အတိစာရိနီ အဟောသိ။ သော ကုလပုတ္တော တဿာ အတိစာရေန လဇ္ဇိတော ကဿစိ သမ္မုခီဘာဝံ ဥပဂန္တုံ အသက္ကောန္တော ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနာဒီနိ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ ကတိပါဟစ္စယေန သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ‘‘ကိံ၊ ဥပါသက၊ န ဒိဿသီ’’တိ ဝုတ္တေ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ နံ သတ္ထာ၊ ‘‘ဥပါသက၊ ပုဗ္ဗေပိ မယာ ‘ဣတ္ထိယော နာမ နဒီအာဒိသဒိသာ၊ တာသု ပဏ္ဍိတေန ကောဓော န ကာတဗ္ဗော’တိ ဝုတ္တံ၊ တွံ ပန ဘဝပဋိစ္ဆန္နတ္တာ န သလ္လက္ခေသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော –

‘‘ယထာ နဒီ စ ပန္ထော စ၊ ပါနာဂါရံ သဘာ ပပါ၊

ဧဝံ လောကိတ္ထိယော နာမ၊ ဝေလာ တာသံ န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁။၆၅၊ ၁။၁၂။၉) –

ဇာတကံ ဝိတ္ထာရေတွာ၊ ‘‘ဥပါသက၊ ဣတ္ထိယာ ဟိ အတိစာရိနိဘာဝေါ မလံ၊ ဒါနံ ဒေန္တဿ မစ္ဆေရံ မလံ၊ ဣဓလောကပရလောကေသု သတ္တာနံ အကုသလကမ္မံ ဝိနာသနတ္ထေန မလံ၊ အဝိဇ္ဇာ ပန သဗ္ဗမလာနံ ဥတ္တမမလ’’န္တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၄၂။

‘‘မလိတ္ထိယာ ဒုစ္စရိတံ၊ မစ္ဆေရံ ဒဒတော မလံ၊

မလာ ဝေ ပါပကာ ဓမ္မာ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။

၂၄၃။

‘‘တတော မလာ မလတရံ၊ အဝိဇ္ဇာ ပရမံ မလံ၊

ဧတံ မလံ ပဟန္တွာန၊ နိမ္မလာ ဟောထ ဘိက္ခဝေါ’’တိ။

တတ္ထ ဒုစ္စရိတန္တိ အတိစာရော။ အတိစာရိနိဉှိ ဣတ္ထိံ သာမိကောပိ ဂေဟာ နီဟရတိ၊ မာတာပိတူနံ သန္တိကံ ဂတမ္ပိ ‘‘တွံ ကုလဿ အဂါရဝဘူတာ၊ အက္ခီဟိပိ န ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ တံ နီဟရန္တိ။ သာ အနာထာ ဝိစရန္တီ မဟာဒုက္ခံ ပါပုဏာတိ။ တေနဿာ ဒုစ္စရိတံ ‘‘မလ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဒဒတောတိ ဒါယကဿ။ ယဿ ဟိ ခေတ္တကသနကာလေ ‘‘ဣမသ္မိံ ခေတ္တေ သမ္ပန္နေ သလာကဘတ္တာဒီနိ ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ နိပ္ဖန္နေ သဿေပိ မစ္ဆေရံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ စာဂစိတ္တံ နိဝါရေတိ၊ သော မစ္ဆေရဝသေန စာဂစိတ္တေ အဝိရူဟန္တေ မနုဿသမ္ပတ္တိံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ နိဗ္ဗာနသမ္ပတ္တိန္တိ တိဿော သမ္ပတ္တိယော န လဘတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘မစ္ဆေရံ ဒဒတော မလ’’န္တိ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ပါပကာ ဓမ္မာတိ အကုသလဓမ္မာ ပန ဣဓလောကေ စ ပရလောကေ စ မလမေဝ။

တတောတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမလတော။ မလတရန္တိ အတိရေကမလံ ဝေါ ကထေမီတိ အတ္ထော။ အဝိဇ္ဇာတိ အဋ္ဌဝတ္ထုကံ အညာဏမေဝ ပရမံ မလံ။ ပဟန္တွာနာတိ ဧတံ မလံ ဇဟိတွာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေ နိမ္မလာ ဟောထာတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

အညတရကုလပုတ္တဝတ္ထု ပဉ္စမံ။

၆။ စူဠသာရိဝတ္ထု

သုဇီဝန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော စူဠသာရိံ နာမ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သော ကိရ ဧကဒိဝသေ ဝေဇ္ဇကမ္မံ ကတွာ ပဏီတဘောဇနံ လဘိတွာ အာဒါယ နိက္ခမန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ထေရံ ဒိသွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣဒံ မယာ ဝေဇ္ဇကမ္မံ ကတွာ လဒ္ဓံ၊ တုမှေ အညတ္ထ ဧဝရူပံ ဘောဇနံ န လဘိဿထ၊ ဣမံ ဘုဉ္ဇထ၊ အဟံ တေ ဝေဇ္ဇကမ္မံ ကတွာ နိစ္စကာလံ ဧဝရူပံ အာဟာရံ အာဟရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ထေရော တဿ ဝစနံ သုတွာ တုဏှီဘူတောဝ ပက္ကာမိ။ ဘိက္ခူ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထု တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ အဟိရိကော နာမ ပဂဗ္ဘော ကာကသဒိသော ဟုတွာ ဧကဝီသတိဝိဓာယ အနေသနာယ ဌတွာ သုခံ ဇီဝတိ၊ ဟိရိဩတ္တပ္ပသမ္ပန္နော ပန ဒုက္ခံ ဇီဝတီ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၄၄။

‘‘သုဇီဝံ အဟိရိကေန၊ ကာကသူရေန ဓံသိနာ၊

ပက္ခန္ဒိနာ ပဂဗ္ဘေန၊ သံကိလိဋ္ဌေန ဇီဝိတံ။

၂၄၅။

‘‘ဟိရီမတာ စ ဒုဇ္ဇီဝံ၊ နိစ္စံ သုစိဂဝေသိနာ၊

အလီနေနာပ္ပဂဗ္ဘေန၊ သုဒ္ဓါဇီဝေန ပဿတာ’’တိ။

တတ္ထ အဟိရိကေနာတိ ဆိန္နဟိရောတ္တပ္ပကေန။ ဧဝရူပေန ဟိ အမာတရမေဝ ‘‘မာတာ မေ’’တိ အပိတာဒယော ဧဝ စ ‘‘ပိတာ မေ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝတွာ ဧကဝီသတိဝိဓာယ အနေသနာယ ပတိဋ္ဌာယ သုခေန ဇီဝတုံ သက္ကာ။ ကာကသူရေနာတိ သူရကာကသဒိသေန။ ယထာ ဟိ သူရကာကော ကုလဃရေသု ယာဂုအာဒီနိ ဂဏှိတုကာမော ဘိတ္တိအာဒီသု နိသီဒိတွာ အတ္တနော ဩလောကနဘာဝံ ဉတွာ အနောလောကေန္တော ဝိယ အညဝိဟိတကော ဝိယ နိဒ္ဒါယန္တော ဝိယ စ ဟုတွာ မနုဿာနံ ပမာဒံ သလ္လက္ခေတွာ အနုပတိတွာ ‘‘သူသူ’’တိ ဝဒန္တေသုယေဝ ဘာဇနတော မုခပူရံ ဂဟေတွာ ပလာယတိ၊ ဧဝမေဝံ အဟိရိကပုဂ္ဂလောပိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဂါမံ ပဝိသိတွာ ယာဂုဘတ္တဋ္ဌာနာဒီနိ ဝဝတ္ထပေတိ။ တတ္ထ ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ယာပနမတ္တံ အာဒါယ အာသနသာလံ ဂန္တွာ ပစ္စဝေက္ခန္တာ ယာဂုံ ပိဝိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိ ကရောန္တိ သဇ္ဈာယန္တိ အာသနသာလံ သမ္မဇ္ဇန္တိ။ အယံ ပန အကတွာ ဂါမာဘိမုခေါဝ ဟောတိ။

သော ဟိ ဘိက္ခူဟိ ‘‘ပဿထိမ’’န္တိ ဩလောကိယမာနောပိ အနောလောကေန္တော ဝိယ အညဝိဟိတော ဝိယ နိဒ္ဒါယန္တော ဝိယ ဂဏ္ဌိကံ ပဋိမုဉ္စန္တော ဝိယ စီဝရံ သံဝိဒဟန္တော ဝိယ ဟုတွာ ‘‘အသုကံ နာမ မေ ကမ္မံ အတ္ထီ’’တိ ဝဒန္တော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဂါမံ ပဝိသိတွာ ပါတောဝ ဝဝတ္ထပိတဂေဟေသု အညတရံ ဂေဟံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဃရမာနုသကေသု ထောကံ ကဝါဋံ ပိဓာယ ဒွါရေ နိသီဒိတွာ ကန္ဒန္တေသုပိ ဧကေန ဟတ္ထေန ကဝါဋံ ပဏာမေတွာ အန္တော ပဝိသတိ။ အထ နံ ဒိသွာ အကာမကာပိ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ ယာဂုအာဒီသု ယံ အတ္ထိ၊ တံ ဒေန္တိ။ သော ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇိတွာ အဝသေသံ ပတ္တေနာဒါယ ပက္ကမတိ။ အယံ ကာကသူရော နာမ။ ဧဝရူပေန အဟိရိကေန သုဇီဝန္တိ အတ္ထော။

ဓံသိနာတိ ‘‘အသုကတ္ထေရော နာမ အပ္ပိစ္ဆော’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တေသု – ‘‘ကိံ ပန မယံ န အပ္ပိစ္ဆာ’’တိအာဒိဝစနေန ပရေသံ ဂုဏဓံသနတာယ ဓံသိနာ။ တထာရူပဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘အယမ္ပိ အပ္ပိစ္ဆတာဒိဂုဏေ ယုတ္တော’’တိ မညမာနာ မနုဿာ ဒါတဗ္ဗံ မညန္တိ။ သော ပန တတော ပဋ္ဌာယ ဝိညူပုရိသာနံ စိတ္တံ အာရာဓေတုံ အသက္ကောန္တော တမှာပိ လာဘာ ပရိဟာယတိ။ ဧဝံ ဓံသိပုဂ္ဂလော အတ္တနောပိ ပရဿပိ လာဘံ နာသေတိယေဝ။

ပက္ခန္ဒိနာတိ ပက္ခန္ဒစာရိနာ။ ပရေသံ ကိစ္စာနိပိ အတ္တနော ကိစ္စာနိ ဝိယ ဒဿေန္တော ပါတောဝ ဘိက္ခူသု စေတိယင်္ဂဏာဒီသု ဝတ္တံ ကတွာ ကမ္မဋ္ဌာနမနသိကာရေန ထောကံ နိသီဒိတွာ ဥဋ္ဌာယ ဂါမံ ပဝိသန္တေသု မုခံ ဓောဝိတွာ ပဏ္ဍုကာသာဝပါရုပနအက္ခိအဉ္ဇနသီသမက္ခနာဒီဟိ အတ္တဘာဝံ မဏ္ဍေတွာ သမ္မဇ္ဇန္တော ဝိယ ဒွေ တယော သမ္မဇ္ဇနိပဟာရေ ဒတွာ ဒွါရကောဋ္ဌကာဘိမုခေါ ဟောတိ။ မနုဿာ ပါတောဝ ‘‘စေတိယံ ဝန္ဒိဿာမ၊ မာလာပူဇံ ကရိဿာမာ’’တိ အာဂတာ တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဝိဟာရော ဣမံ ဒဟရံ နိဿာယ ပဋိဇဂ္ဂနံ လဘတိ၊ ဣမံ မာ ပမဇ္ဇိတ္ထာ’’တိ ဝတွာ တဿ ဒါတဗ္ဗံ မညန္တိ။ ဧဝရူပေန ပက္ခန္ဒိနာပိ သုဇီဝံ။ ပဂဗ္ဘေနာတိ ကာယပါဂဗ္ဘိယာဒီဟိ သမန္နာဂတေန။ သံကိလိဋ္ဌေန ဇီဝိတန္တိ ဧဝံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတွာ ဇီဝန္တေန ဟိ ပုဂ္ဂလေန သံကိလိဋ္ဌေန ဟုတွာ ဇီဝိတံ နာမ ဟောတိ၊ တံ ဒုဇ္ဇီဝိတံ ပါပမေဝါတိ အတ္ထော။

ဟိရီမတာ စာတိ ဟိရောတ္တပ္ပသမ္ပန္နေန ပုဂ္ဂလေန ဒုဇ္ဇီဝံ။ သော ဟိ အမာတာဒယောဝ ‘‘မာတာ မေ’’တိအာဒီနိ အဝတွာ အဓမ္မိကေ ပစ္စယေ ဂူထံ ဝိယ ဇိဂုစ္ဆန္တော ဓမ္မေန သမေန ပရိယေသန္တော သပဒါနံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တော လူခံ ဇီဝိကံ ဇီဝတီတိ အတ္ထော။ သုစိဂဝေသိနာတိ သုစီနိ ကာယကမ္မာဒီနိ ဂဝေသန္တေန။ အလီနေနာတိ ဇီဝိတဝုတ္တိမနလ္လီနေန။ သုဒ္ဓါဇီဝေန ပဿတာတိ ဧဝရူပေါ ဟိ ပုဂ္ဂလော သုဒ္ဓါဇီဝေါ နာမ ဟောတိ။ တေန ဧဝံ သုဒ္ဓါဇီဝေန တမေဝ သုဒ္ဓါဇီဝံ သာရတော ပဿတာ လူခဇီဝိတဝသေန ဒုဇ္ဇီဝံ ဟောတီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

စူဠသာရိဝတ္ထု ဆဋ္ဌံ။

၇။ ပဉ္စဥပါသကဝတ္ထု

ယော ပါဏန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပဉ္စ ဥပါသကေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

တေသု ဟိ ဧကော ပါဏာတိပါတာဝေရမဏိသိက္ခာပဒမေဝ ရက္ခတိ၊ ဣတရေ ဣတရာနိ။ တေ ဧကဒိဝသံ ‘‘အဟံ ဒုက္ကရံ ကရောမိ၊ ဒုက္ကရံ ရက္ခာမီ’’တိ ဝိဝါဒါပန္နာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ တေသံ ကထံ သုတွာ ဧကသီလမ္ပိ ကနိဋ္ဌကံ အကတွာ ‘‘သဗ္ဗာနေဝ ဒုရက္ခာနီ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၄၆။

‘‘ယော ပါဏမတိပါတေတိ၊ မုသာဝါဒဉ္စ ဘာသတိ၊

လောကေ အဒိန္နမာဒိယတိ၊ ပရဒါရဉ္စ ဂစ္ဆတိ။

၂၄၇။

‘‘သုရာမေရယပါနဉ္စ ၊ ယော နရော အနုယုဉ္ဇတိ၊

ဣဓေဝ မေသော လောကသ္မိံ၊ မူလံ ခဏတိ အတ္တနော။

၂၄၈။

‘‘ဧဝံ ဘော ပုရိသ ဇာနာဟိ၊ ပါပဓမ္မာ အသညတာ၊

မာ တံ လောဘော အဓမ္မော စ၊ စိရံ ဒုက္ခာယ ရန္ဓယု’’န္တိ။

တတ္ထ ယော ပါဏမတိပါတေတီတိ ယော သာဟတ္ထိကာဒီသု ဆသု ပယောဂေသု ဧကပယောဂေနာပိ ပရဿ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ဥပစ္ဆိန္ဒတိ။ မုသာဝါဒန္တိ ပရေသံ အတ္ထဘဉ္ဇနကံ မုသာဝါဒဉ္စ ဘာသတိ။ လောကေ အဒိန္နမာဒိယတီတိ ဣမသ္မိံ သတ္တလောကေ ထေယျာဝဟာရာဒီသု ဧကေနပိ အဝဟာရေန ပရပရိဂ္ဂဟိတံ အာဒိယတိ။ ပရဒါရဉ္စ ဂစ္ဆတီတိ ပရဿ ရက္ခိတဂေါပိတေသု ဘဏ္ဍေသု အပရဇ္ဈန္တော ဥပ္ပထစာရံ စရတိ။ သုရာမေရယပါနန္တိ ယဿ ကဿစိ သုရာယ စေဝ မေရယဿ စ ပါနံ။ အနုယုဉ္ဇတီတိ သေဝတိ ဗဟုလီကရောတိ။ မူလံ ခဏတီတိ တိဋ္ဌတု ပရလောကော၊ သော ပန ပုဂ္ဂလော ဣဓ လောကသ္မိံယေဝ ယေန ခေတ္တဝတ္ထုအာဒိနာ မူလေန ပတိဋ္ဌပေယျ၊ တမ္ပိ အဋ္ဌပေတွာ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဝါ သုရံ ပိဝန္တော အတ္တနော မူလံ ခဏတိ၊ အနာထော ကပဏော ဟုတွာ ဝိစရတိ။ ဧဝံ၊ ဘောတိ ပဉ္စဒုဿီလျကမ္မကာရကံ ပုဂ္ဂလံ အာလပတိ။ ပါပဓမ္မာတိ လာမကဓမ္မာ။ အသညတာတိ ကာယသညတာဒိရဟိတာ။ အစေတသာတိပိ ပါဌော၊ အစိတ္တကာတိ အတ္ထော။ လောဘော အဓမ္မော စာတိ လောဘော စေဝ ဒေါသော စ။ ဥဘယမ္ပိ ဟေတံ အကုသလမေဝ။ စိရံ ဒုက္ခာယ ရန္ဓယုန္တိ စိရကာလံ နိရယဒုက္ခာဒီနံ အတ္ထာယ တံ ဧတေ ဓမ္မာ မာ ရန္ဓေန္တု မာ မတ္ထေန္တူတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ တေ ပဉ္စ ဥပါသကာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု၊ သမ္ပတ္တာနမ္ပိ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ အဟောသီတိ။

ပဉ္စဥပါသကဝတ္ထု သတ္တမံ။

၈။ တိဿဒဟရဝတ္ထု

ဒဒါတိဝေတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော တိဿဒဟရံ နာမ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သော ကိရ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိနော ဝိသာခါယ ဥပါသိကာယာတိ ပဉ္စန္နံ အရိယသာဝကကောဋီနံ ဒါနံ နိန္ဒန္တော ဝိစရိ၊ အသဒိသဒါနမ္ပိ နိန္ဒိယေဝ။ တေသံ တေသံ ဒါနဂ္ဂေ သီတလံ လဘိတွာ ‘‘သီတလ’’န္တိ နိန္ဒိ၊ ဥဏှံ လဘိတွာ ‘‘ဥဏှ’’န္တိ နိန္ဒိ။ အပ္ပံ ဒေန္တေပိ ‘‘ကိံ ဣမေ အပ္ပမတ္တကံ ဒေန္တီ’’တိ နိန္ဒိ၊ ဗဟုံ ဒေန္တေပိ ‘‘ဣမေသံ ဂေဟေ ဌပနဋ္ဌာနံ မညေ နတ္ထိ၊ နနု နာမ ဘိက္ခူနံ ယာပနမတ္တံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဧတ္တကံ ယာဂုဘတ္တံ နိရတ္ထကမေဝ ဝိဿဇ္ဇတီ’’တိ နိန္ဒိ။ အတ္တနော ပန ဉာတကေ အာရဗ္ဘ ‘‘အဟော အမှာကံ ဉာတကာနံ ဂေဟံ စတူဟိ ဒိသာဟိ အာဂတာဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဩပါနဘူတ’’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ ပသံသံ ပဝတ္တေသိ။ သော ပနေကဿ ဒေါဝါရိကဿ ပုတ္တော ဇနပဒံ ဝိစရန္တေဟိ ဝဍ္ဎကီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိစရန္တော သာဝတ္ထိံ ပတွာ ပဗ္ဗဇိတော။ အထ နံ ဘိက္ခူ ဧဝံ မနုဿာနံ ဒါနာဒီနိ နိန္ဒန္တံ ဒိသွာ ‘‘ပရိဂ္ဂဏှိဿာမ န’’န္တိ စိန္တေတွာ၊ ‘‘အာဝုသော၊ တဝ ဉာတကာ ကဟံ ဝသန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အသုကဂါမေ နာမာ’’တိ သုတွာဝ ကတိပယေ ဒဟရေ ပေသေသုံ။ တေ တတ္ထ ဂန္တွာ ဂါမဝါသိကေဟိ အာသနသာလာယ နိသီဒါပေတွာ ကတသက္ကာရာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ဣမမှာ ဂါမာ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတော တိဿော နာမ ဒဟရော အတ္ထိ။ တဿ ကတမေ ဉာတကာ’’တိ? မနုဿာ ‘‘ဣဓ ကုလဂေဟတော နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတဒါရကော နတ္ထိ၊ ကိံ နု ခေါ ဣမေ ဝဒန္တီ’’တိ စိန္တေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဧကော ဒေါဝါရိကပုတ္တော ဝဍ္ဎကီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိစရိတွာ ပဗ္ဗဇိတောတိ သုဏောမ၊ တံ သန္ဓာယ ဝဒေထ မညေ’’တိ အာဟံသု။ ဒဟရဘိက္ခူ တိဿဿ တတ္ထ ဣဿရဉာတကာနံ အဘာဝံ ဉတွာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ‘‘အကာရဏမေဝ၊ ဘန္တေ၊ တိဿော ဝိလပန္တော ဝိစရတီ’’တိ တံ ပဝတ္တိံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူပိ တံ တထာဂတဿ အာရောစေသုံ။

သတ္ထာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ ဝိကတ္ထေန္တော ဝိစရတိ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဝိကတ္ထကောဝ အဟောသီ’’တိ ဝတွာ ဘိက္ခူဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိတွာ –

‘‘ဗဟုမ္ပိ သော ဝိကတ္ထေယျ၊ အညံ ဇနပဒံ ဂတော၊

အနွာဂန္တွာန ဒူသေယျ၊ ဘုဉ္ဇ ဘောဂေ ကဋာဟကာ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁။၁၂၅) –

ဣမံ ကဋာဟဇာတကံ ဝိတ္ထာရေတွာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ယော ဟိ ပုဂ္ဂလော ပရေဟိ အပ္ပကေ ဝါ ဗဟုကေ ဝါ လူခေ ဝါ ပဏီတေ ဝါ ဒိန္နေ အညေသံ ဝါ ဒတွာ အတ္တနော အဒိန္နေ မင်္ကု ဟောတိ၊ တဿ ဈာနံ ဝါ ဝိပဿနံ ဝါ မဂ္ဂဖလာဒီနိ ဝါ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဝတွာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၄၉။

‘‘ဒဒါတိ ဝေ ယထာသဒ္ဓံ၊ ယထာပသာဒနံ ဇနော၊

တတ္ထ ယော စ မင်္ကု ဟောတိ၊ ပရေသံ ပါနဘောဇနေ၊

န သော ဒိဝါ ဝါ ရတ္တိံ ဝါ၊ သမာဓိမဓိဂစ္ဆတိ။

၂၅၀။

‘‘ယဿ စေတံ သမုစ္ဆိန္နံ၊ မူလဃစ္စံ သမူဟတံ၊

သ ဝေ ဒိဝါ ဝါ ရတ္တိံ ဝါ၊ သမာဓိမဓိဂစ္ဆတီ’’တိ။

တတ္ထ ဒဒါတိ ဝေ ယထာသဒ္ဓန္တိ လူခပဏီတာဒီသု ယံကိဉ္စိ ဒေန္တော ဇနော ယထာသဒ္ဓံ အတ္တနော သဒ္ဓါနုရူပမေဝ ဒေတိ။ ယထာပသာဒနန္တိ ထေရနဝါဒီသု စဿ ယသ္မိံ ယသ္မိံ ပသာဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ဒေန္တော ယထာပသာဒနံ အတ္တနော ပသာဒါနုရူပမေဝ ဒေတိ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ပရဿ ဒါနေ ‘‘မယာ အပ္ပံ ဝါ လဒ္ဓံ၊ လူခံ ဝါ လဒ္ဓ’’န္တိ မင်္ကုဘာဝံ အာပဇ္ဇတိ။ သမာဓိန္တိ သော ပုဂ္ဂလော ဒိဝါ ဝါ ရတ္တိံ ဝါ ဥပစာရပ္ပနာဝသေန ဝါ မဂ္ဂဖလဝသေန ဝါ သမာဓိံ နာဓိဂစ္ဆတိ။ ယဿ စေတန္တိ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ ဧတံ ဧကေသု ဌာနေသု မင်္ကုဘာဝသင်္ခါတံ အကုသလံ သမုစ္ဆိန္နံ မူလဃစ္စံ ကတွာ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏေန သမူဟတံ၊ သော ဝုတ္တပ္ပကာရံ သမာဓိံ အဓိဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

တိဿဒဟရဝတ္ထု အဋ္ဌမံ။

၉။ ပဉ္စဥပါသကဝတ္ထု

နတ္ထိရာဂသမော အဂ္ဂီတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပဉ္စ ဥပါသကေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

တေ ကိရ ဓမ္မံ သောတုကာမာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဗုဒ္ဓါနဉ္စ ‘‘အယံ ခတ္တိယော၊ အယံ ဗြာဟ္မဏော၊ အယံ အဍ္ဎော၊ အယံ ဒုဂ္ဂတော၊ ဣမဿ ဥဠာရံ ကတွာ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ၊ ဣမဿ နော’’တိ စိတ္တံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယံကိဉ္စိ အာရဗ္ဘ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဓမ္မဂါရဝံ ပုရက္ခတွာ အာကာသဂင်္ဂံ ဩတာရေန္တော ဝိယ ဒေသေတိ။ ဧဝံ ဒေသေန္တဿ ပန တထာဂတဿ သန္တိကေ နိသိန္နာနံ တေသံ ဧကော နိသိန္နကောဝ နိဒ္ဒါယိ၊ ဧကော အင်္ဂုလိယာ ဘူမိံ လိခန္တော နိသီဒိ၊ ဧကော ဧကံ ရုက္ခံ စာလေန္တော နိသီဒိ၊ ဧကော အာကာသံ ဥလ္လောကေန္တော နိသီဒိ၊ ဧကော ပန သက္ကစ္စံ ဓမ္မံ အဿောသိ။

အာနန္ဒတ္ထေရော သတ္ထာရံ ဗီဇယမာနော တေသံ အာကာရံ ဩလောကေန္တော သတ္ထာရံ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေ ဣမေသံ မဟာမေဃဂဇ္ဇိတံ ဂဇ္ဇန္တာ ဝိယ ဓမ္မံ ဒေသေထ၊ ဧတေ ပန တုမှေသုပိ ဓမ္မံ ကထေန္တေသု ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကရောန္တာ နိသိန္နာ’’တိ။ ‘‘အာနန္ဒ၊ တွံ ဧတေ န ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ န ဇာနာမိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ဧတေသု ဟိ ယော ဧသ နိဒ္ဒါယန္တော နိသိန္နော၊ ဧသ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ သပ္ပယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဘောဂေသု သီသံ ဌပေတွာ နိဒ္ဒါယိ၊ ဣဒါနိပိဿ နိဒ္ဒါယ တိတ္တိ နတ္ထိ၊ နာဿ ကဏ္ဏံ မမ သဒ္ဒေါ ပဝိသတီတိ။ ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ ပဋိပါဋိယာ ကထေထ၊ ဥဒါဟု အန္တရန္တရာတိ။ အာနန္ဒ၊ ဧတဿ ဟိ ကာလေန မနုဿတ္တံ၊ ကာလေန ဒေဝတ္တံ၊ ကာလေန နာဂတ္တန္တိ ဧဝံ အန္တရန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တဿ ဥပပတ္တိယော သဗ္ဗညုတညာဏေနာပိ န သက္ကာ ပရိစ္ဆိန္ဒိတုံ။ ပဋိပါဋိယာ ပနေသ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ နာဂယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ နိဒ္ဒါယန္တောပိ နိဒ္ဒါယ အတိတ္တောယေဝ။ အင်္ဂုလိယာ ဘူမိံ လိခန္တော နိသိန္နပုရိသောပိ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ ဂဏ္ဍုပ္ပာဒယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဘူမိံ ခဏိ၊ ဣဒါနိပိ ဘူမိံ ခဏန္တောဝ မမ သဒ္ဒံ န သုဏာတိ။ ဧသ ရုက္ခံ စာလေန္တော နိသိန္နပုရိသောပိ ပဋိပါဋိယာ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ မက္ကဋယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဣဒါနိပိ ပုဗ္ဗာစိဏ္ဏဝသေန ရုက္ခံ စာလေတိယေဝ၊ နာဿ ကဏ္ဏံ မမ သဒ္ဒေါ ပဝိသတိ။ ဧသ အာကာသံ ဥလ္လောကေတွာ နိသိန္နပုရိသောပိ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ နက္ခတ္တပါဌကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဣဒါနိ ပုဗ္ဗာစိဏ္ဏဝသေန အဇ္ဇာပိ အာကာသမေဝ ဥလ္လောကေတိ၊ နာဿ ကဏ္ဏံ မမ သဒ္ဒေါ ပဝိသတိ။ ဧသ သက္ကစ္စံ ဓမ္မံ သုဏန္တော နိသိန္နပုရိသော ပန ပဋိပါဋိယာ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ မန္တဇ္ဈာယကဗြာဟ္မဏော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဣဒါနိပိ မန္တံ သံသန္ဒန္တော ဝိယ သက္ကစ္စံ သုဏာတီတိ။

‘‘ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ဓမ္မဒေသနာ ဆဝိအာဒီနိ ဆိန္ဒိတွာ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ၊ ကသ္မာ ဣမေ တုမှေသုပိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တေသု သက္ကစ္စံ န သုဏန္တီ’’တိ? ‘‘အာနန္ဒ၊ မမ ဓမ္မော သုဿဝနီယောတိ သညံ ကရောသိ မညေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဒုဿဝနီယော’’တိ? ‘‘အာမ၊ အာနန္ဒာ’’တိ။ ‘‘ကသ္မာ၊ ဘန္တေ’’တိ ? ‘‘အာနန္ဒ၊ ဗုဒ္ဓါတိ ဝါ ဓမ္မောတိ ဝါ သင်္ဃောတိ ဝါ ပဒံ ဣမေဟိ သတ္တေဟိ အနေကေသုပိ ကပ္ပကောဋိသတသဟဿေသု အသုတပုဗ္ဗံ။ ယသ္မာ ဣမံ ဓမ္မံ သောတုံ န သက္ကောန္တာ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ ဣမေ သတ္တာ အနေကဝိဟိတံ တိရစ္ဆာနကထံယေဝ သုဏန္တာ အာဂတာ၊ တသ္မာ သုရာပါနကေဠိမဏ္ဍလာဒီသု ဂါယန္တာ နစ္စန္တာ ဝိစရန္တိ၊ ဓမ္မံ သောတုံ န သက္ကောန္တီ’’တိ။ ‘‘ကိံ နိဿာယ ပနေတေ န သက္ကောန္တိ၊ ဘန္တေ’’တိ?

အထဿ သတ္ထာ၊ ‘‘အာနန္ဒ၊ ရာဂံ နိဿာယ ဒေါသံ နိဿာယ မောဟံ နိဿာယ တဏှံ နိဿာယ န သက္ကောန္တိ။ ရာဂဂ္ဂိသဒိသော အဂ္ဂိ နာမ နတ္ထိ၊ သော ဆာရိကမ္ပိ အသေသေတွာ သတ္တေ ဒဟတိ။ ကိဉ္စာပိ သတ္တသူရိယပါတုဘာဝံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နော ကပ္ပဝိနာသကော အဂ္ဂိပိ ကိဉ္စိ အနဝသေသေတွာဝ လောကံ ဒဟတိ၊ သော ပန အဂ္ဂိ ကဒါစိယေဝ ဒဟတိ။ ရာဂဂ္ဂိနော အဒဟနကာလော နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ရာဂသမော ဝါ အဂ္ဂိ ဒေါသသမော ဝါ ဂဟော မောဟသမံ ဝါ ဇာလံ တဏှာသမာ ဝါ နဒီ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၅၁။

‘‘နတ္ထိ ရာဂသမော အဂ္ဂိ၊ နတ္ထိ ဒေါသသမော ဂဟော၊

နတ္ထိ မောဟသမံ ဇာလံ၊ နတ္ထိ တဏှာသမာ နဒီ’’တိ။

တတ္ထ ရာဂသမောတိ ဓူမာဒီသု ကိဉ္စိ အဒဿေတွာ အန္တောယေဝ ဥဋ္ဌာယ ဈာပနဝသေန ရာဂေန သမော အဂ္ဂိ နာမ နတ္ထိ။ ဒေါသသမောတိ ယက္ခဂဟအဇဂရဂဟကုမ္ဘိလဂဟာဒယော ဧကသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ ဂဏှိတုံ သက္ကောန္တိ၊ ဒေါသဂဟော ပန သဗ္ဗတ္ထ ဧကန္တမေဝ ဂဏှာတီတိ ဒေါသေန သမော ဂဟော နာမ နတ္ထိ။ မောဟသမန္တိ ဩနန္ဓနပရိယောနန္ဓနဋ္ဌေန ပန မောဟသမံ ဇာလံ နာမ နတ္ထိ။ တဏှာသမာတိ ဂင်္ဂါဒီနံ နဒီနံ ပုဏ္ဏကာလောပိ ဦနကာလောပိ သုက္ခကာလောပိ ပညာယတိ၊ တဏှာယ ပန ပုဏ္ဏကာလော ဝါ သုက္ခကာလော ဝါ နတ္ထိ၊ နိစ္စံ ဦနာဝ ပညာယတီတိ ဒုပ္ပူရဏဋ္ဌေန တဏှာယ သမာ နဒီ နာမ နတ္ထီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ သက္ကစ္စံ ဓမ္မံ သုဏန္တော ဥပါသကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ၊ သမ္ပတ္တာနမ္ပိ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ အဟောသီတိ။

ပဉ္စဥပါသကဝတ္ထု နဝမံ။

၁၀။ မေဏ္ဍကသေဋ္ဌိဝတ္ထု

သုဒဿံဝဇ္ဇန္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဘဒ္ဒိယနဂရံ နိဿာယ ဇာတိယာဝနေ ဝိဟရန္တော မေဏ္ဍကသေဋ္ဌိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သတ္ထာ ကိရ အင်္ဂုတ္တရာပေသု စာရိကံ စရန္တော မေဏ္ဍကသေဋ္ဌိနော စ၊ ဘရိယာယ စဿ စန္ဒပဒုမာယ၊ ပုတ္တဿ စ ဓနဉ္စယသေဋ္ဌိနော၊ သုဏိသာယ စ သုမနဒေဝိယာ၊ နတ္တာယ စဿ ဝိသာခါယ၊ ဒါသဿ စ ပုဏ္ဏဿာတိ ဣမေသံ သောတာပတ္တိဖလူပနိဿယံ ဒိသွာ ဘဒ္ဒိယနဂရံ ဂန္တွာ ဇာတိယာဝနေ ဝိဟာသိ။ မေဏ္ဍကသေဋ္ဌိ သတ္ထု အာဂမနံ အဿောသိ။ ကသ္မာ ပနေသ မေဏ္ဍကသေဋ္ဌိ နာမ ဇာတောတိ? တဿ ကိရ ပစ္ဆိမဂေဟေ အဋ္ဌကရီသမတ္တေ ဌာနေ ဟတ္ထိအဿဥသဘပမာဏာ သုဝဏ္ဏမေဏ္ဍကာ ပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ ပိဋ္ဌိယာ ပိဋ္ဌိံ ပဟရမာနာ ဥဋ္ဌဟိံသု။ တေသံ မုခေသု ပဉ္စဝဏ္ဏာနံ သုတ္တာနံ ဂေဏ္ဍုကာ ပက္ခိတ္တာ ဟောန္တိ။ သပ္ပိတေလမဓုဖာဏိတာဒီဟိ ဝါ ဝတ္ထစ္ဆာဒနဟိရညသုဝဏ္ဏာဒီဟိ ဝါ အတ္ထေ သတိ တေသံ မုခတော ဂေဏ္ဍုကေ အပနေန္တိ၊ ဧကဿာပိ မေဏ္ဍကဿ မုခတော ဇမ္ဗုဒီပဝါသီနံ ပဟောနကံ သပ္ပိတေလမဓုဖာဏိတဝတ္ထစ္ဆာဒနဟိရညသုဝဏ္ဏံ နိက္ခမတိ။ တတော ပဋ္ဌာယ မေဏ္ဍကသေဋ္ဌီတိ ပညာယိ။

ကိံ ပနဿ ပုဗ္ဗကမ္မန္တိ? ဝိပဿီဗုဒ္ဓကာလေ ကိရ ဧသ အဝရောဇဿ နာမ ကုဋုမ္ဗိကဿ ဘာဂိနေယျော မာတုလေန သမာနနာမော အဝရောဇော နာမ အဟောသိ။ အထဿ မာတုလော သတ္ထု ဂန္ဓကုဋိံ ကာတုံ အာရဘိ။ သော တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ‘‘မာတုလ၊ ဥဘောပိ သဟေဝ ကရောမာ’’တိ ဝတွာ ‘‘အဟံ အညေဟိ သဒ္ဓိံ အသာဓာရဏံ ကတွာ ဧကကောဝ ကရိဿာမီ’’တိ တေန ပန ပဋိက္ခိတ္တကာလေ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဂန္ဓကုဋိယာ ကတာယ ဣမသ္မိံ နာမ ဌာနေ ကုဉ္ဇရသာလံ နာမ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ အရညတော ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေ အာဟရာပေတွာ ဧကံ ထမ္ဘံ သုဝဏ္ဏခစိတံ၊ ဧကံ ရဇတခစိတံ၊ ဧကံ မဏိခစိတံ၊ ဧကံ သတ္တရတနခစိတန္တိ ဧဝံ တုလာသင်္ဃာတဒွါရကဝါဋဝါတပါနဂေါပါနသီဆဒနိဋ္ဌကာ သဗ္ဗာပိ သုဝဏ္ဏာဒိခစိတာဝ ကာရေတွာ ဂန္ဓကုဋိယာ သမ္မုခဋ္ဌာနေ တထာဂတဿ သတ္တရတနမယံ ကုဉ္ဇရသာလံ ကာရေသိ။ တဿာ ဥပရိ ဃနရတ္တသုဝဏ္ဏမယာ ကမ္ဗလာ ပဝါဠမယာ သိခရထူပိကာယော အဟေသုံ။ ကုဉ္ဇရသာလာယ မဇ္ဈေ ဌာနေ ရတနမဏ္ဍပံ ကာရေတွာ ဓမ္မာသနံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တဿ ဃနရတ္တသုဝဏ္ဏမယာ ပါဒါ အဟေသုံ၊ တထာ စတဿော အဋနိယော။ စတ္တာရော ပန သုဝဏ္ဏမေဏ္ဍကေ ကာရာပေတွာ အာသနဿ စတုန္နံ ပါဒါနံ ဟေဋ္ဌာ ဌပေသိ၊ ဒွေ မေဏ္ဍကေ ကာရာပေတွာ ပါဒပီဌကာယ ဟေဋ္ဌာ ဌပေသိ၊ ဆ သုဝဏ္ဏမေဏ္ဍကေ ကာရာပေတွာ မဏ္ဍပံ ပရိက္ခိပေန္တော ဌပေသိ။ ဓမ္မာသနံ ပဌမံ သုတ္တမယေဟိ ရဇ္ဇုကေဟိ ဝါယာပေတွာ မဇ္ဈေ သုဝဏ္ဏသုတ္တမယေဟိ ဥပရိ မုတ္တမယေဟိ သုတ္တေဟိ ဝါယာပေသိ။ တဿ စန္ဒနမယော အပဿယော အဟောသိ။ ဧဝံ ကုဉ္ဇရသာလံ နိဋ္ဌာပေတွာ သာလာမဟံ ကရောန္တော အဋ္ဌသဋ္ဌီဟိ ဘိက္ခုသတသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ သတ္ထာရံ နိမန္တေတွာ စတ္တာရော မာသေ ဒါနံ ဒတွာ ဩသာနဒိဝသေ တိစီဝရံ အဒါသိ။ တတ္ထ သင်္ဃနဝကဿ သတသဟဿဂ္ဃနိကံ ပါပုဏိ။

ဧဝံ ဝိပဿီဗုဒ္ဓကာလေ ပုညကမ္မံ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဘဒ္ဒကပ္ပေ ဗာရာဏသိယံ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ နာမ အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ရာဇူပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော ပုရောဟိတံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ၊ အာစရိယ၊ နက္ခတ္တမုဟုတ္တံ၊ ဥပဓာရေထာ’’တိ အာဟ။ အာမ၊ ဥပဓာရေမိ၊ ကိံ အညံ အမှာကံ ကမ္မန္တိ။ တေန ဟိ ကီဒိသံ ဇနပဒစာရိတ္တန္တိ? ဧကံ ဘယံ ဘဝိဿတီတိ။ ကိံ ဘယံ နာမာတိ? ဆာတကဘယံ သေဋ္ဌီတိ။ ကဒါ ဘဝိဿတီတိ? ဣတော တိဏ္ဏံ သံဝစ္ဆရာနံ အစ္စယေနာတိ။ တံ သုတွာ သေဋ္ဌိ ဗဟုံ ကသိကမ္မံ ကာရေတွာ ဂေဟေ ဝိဇ္ဇမာနဓနေနာပိ ဓညမေဝ ဂဟေတွာ အဍ္ဎတေရသာနိ ကောဋ္ဌသတာနိ ကာရေတွာ သဗ္ဗကောဋ္ဌကေ ဝီဟီဟိ ပရိပူရေသိ။ ကောဋ္ဌေသု အပ္ပဟောန္တေသု စာဋိအာဒီနိ ပူရေတွာ အဝသေသံ ဘူမိယံ အာဝါဋေ ကတွာ နိခဏိ။ နိဓာနာဝသေသံ မတ္တိကာယ သဒ္ဓိံ မဒ္ဒိတွာ ဘိတ္တိယော လိမ္ပာပေသိ။

သော အပရေန သမယေန ဆာတကဘယေ သမ္ပတ္တေ ယထာနိက္ခိတ္တံ ဓညံ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ကောဋ္ဌေသု စ စာဋိအာဒီသု စ နိက္ခိတ္တဓညေ ပရိက္ခီဏေ ပရိဇနေ ပက္ကောသာပေတွာ အာဟ – ‘‘ဂစ္ဆထ၊ တာတာ၊ ပဗ္ဗတပါဒံ ပဝိသိတွာ ဇီဝန္တာ သုဘိက္ခကာလေ မမ သန္တိကံ အာဂန္တုကာမာ အာဂစ္ဆထ၊ အနာဂန္တုကာမာ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဇီဝထာ’’တိ။ တေ ရောဒမာနာ အဿုမုခါ ဟုတွာ သေဋ္ဌိံ ဝန္ဒိတွာ ခမာပေတွာ သတ္တာဟံ နိသီဒိတွာ တထာ အကံသု။ တဿ ပန သန္တိကေ ဝေယျာဝစ္စကရော ဧကောဝ ပုဏ္ဏော နာမ ဒါသော ဩဟီယိ၊ တေန သဒ္ဓိံ သေဋ္ဌိဇာယာ သေဋ္ဌိပုတ္တော သေဋ္ဌိသုဏိသာတိ ပဉ္စေဝ ဇနာ အဟေသုံ။ တေ ဘူမိယံ အာဝါဋေသု နိဟိတဓညေပိ ပရိက္ခီဏေ ဘိတ္တိမတ္တိကံ ပါတေတွာ တေမေတွာ တတော လဒ္ဓဓညေန ယာပယိံသု။ အထဿ ဇာယာ ဆာတကေ အဝတ္ထရန္တေ မတ္တိကာယ ခီယမာနာယ ဘိတ္တိပါဒေသု အဝသိဋ္ဌမတ္တိကံ ပါတေတွာ တေမေတွာ အဍ္ဎာဠှကမတ္တံ ဝီဟိံ လဘိတွာ ကောဋ္ဋေတွာ ဧကံ တဏ္ဍုလနာဠိံ ဂဟေတွာ ‘‘ဆာတကကာလေ စောရာ ဗဟူ ဟောန္တီ’’တိ စောရဘယေန ဧကသ္မိံ ကုဋေ ပက္ခိပိတွာ ပိဒဟိတွာ ဘူမိယံ နိခဏိတွာ ဌပေသိ။ အထ နံ သေဋ္ဌိ ရာဇူပဋ္ဌာနတော အာဂန္တွာ အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ဆာတောမှိ၊ အတ္ထိ ကိဉ္စီ’’တိ။ သာ ဝိဇ္ဇမာနံ ‘‘နတ္ထီ’’တိ အဝတွာ ‘‘ဧကာ တဏ္ဍုလနာဠိ အတ္ထီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကဟံ သာ’’တိ? ‘‘စောရဘယေန မေ နိခဏိတွာ ဌပိတာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ နံ ဥဒ္ဓရိတွာ ကိဉ္စိ ပစာဟီ’’တိ။ ‘‘သစေ ယာဂုံ ပစိဿာမိ၊ ဒွေ ဝါရေ လဘိဿတိ။ သစေ ဘတ္တံ ပစိဿာမိ၊ ဧကဝါရမေဝ လဘိဿတိ၊ ကိံ ပစာမိ၊ သာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အမှာကံ အညော ပစ္စယော နတ္ထိ၊ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ မရိဿာမ၊ ဘတ္တမေဝ ပစာဟီ’’တိ။ သာ ဘတ္တံ ပစိတွာ ပဉ္စ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ သေဋ္ဌိနော ကောဋ္ဌာသံ ဝဍ္ဎေတွာ ပုရတော ဌပေသိ။

တသ္မိံ ခဏေ ဂန္ဓမာဒနပဗ္ဗတေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာတိ။ အန္တောသမာပတ္တိယံ ကိရ သမာပတ္တိဗလေန ဇိဃစ္ဆာ န ဗာဓတိ။ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတာနံ ပန ဗလဝတီ ဟုတွာ ဥဒရပဋလံ ဍယှန္တီ ဝိယ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ တေ လဘနဋ္ဌာနံ ဩလောကေတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ တံ ဒိဝသဉ္စ တေသံ ဒါနံ ဒတွာ သေနာပတိဋ္ဌာနာဒီသု အညတရသမ္ပတ္တိံ လဘန္တိ။ တသ္မာ သောပိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဩလောကေန္တော ‘‘သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဆာတကဘယံ ဥပ္ပန္နံ၊ သေဋ္ဌိဂေဟေ စ ပဉ္စန္နံ ဇနာနံ နာဠိကောဒနောဝ ပက္ကော၊ သဒ္ဓါ နု ခေါ ဧတေ၊ သက္ခိဿန္တိ ဝါ မမ သင်္ဂဟံ ကာတု’’န္တိ တေသံ သဒ္ဓဘာဝဉ္စ သင်္ဂဟံ ကာတုံ သမတ္ထဘာဝဉ္စ ဒိသွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ မဟာသေဋ္ဌိဿ ပုရတော ဒွါရေ ဌိတမေဝ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ သော တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ‘‘ပုဗ္ဗေပိ မယာ ဒါနဿ အဒိန္နတ္တာ ဧဝရူပံ ဆာတကံ ဒိဋ္ဌံ၊ ဣဒံ ခေါ ပန ဘတ္တံ မံ ဧကဒိဝသမေဝ ရက္ခေယျ။ အယျဿ ပန ဒိန္နံ အနေကာသု ကပ္ပကောဋီသု မမ ဟိတသုခါဝဟံ ဘဝိဿတီ’’တိ တံ ဘတ္တပါတိံ အပနေတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ ဂေဟံ ပဝေသေတွာ အာသနေ နိသိန္နဿ ပါဒေ ဓောဝိတွာ သုဝဏ္ဏပါဒပီဌေ ဌပေတွာ ဘတ္တပါတိမာဒါယ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ပတ္တေ ဩကိရိ။ ဥပဍ္ဎာဝသေသေ ဘတ္တေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဟတ္ထေန ပတ္တံ ပိဒဟိ။ အထ နံ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဧကာယ တဏ္ဍုလနာဠိယာ ပဉ္စန္နံ ဇနာနံ ပက္ကဩဒနဿ အယံ ဧကော ကောဋ္ဌာသော၊ ဣမံ ဒွိဓာ ကာတုံ န သက္ကာ။ မာ မယှံ ဣဓလောကေ သင်္ဂဟံ ကရောထ၊ အဟံ နိရဝသေသံ ဒါတုကာမောမှီ’’တိ ဝတွာ သဗ္ဗံ ဘတ္တမဒါသိ။ ဒတွာ စ ပန ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ၊ ‘‘မာ၊ ဘန္တေ၊ ပုန နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ ဧဝရူပံ ဆာတကဘယံ အဒ္ဒသံ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသီနံ ဗီဇဘတ္တံ ဒါတုံ သမတ္ထော ဘဝေယျံ၊ သဟတ္ထေန ကမ္မံ ကတွာ ဇီဝိကံ န ကပ္ပေယျံ၊ အဍ္ဎတေရသ ကောဋ္ဌသတာနိ သောဓာပေတွာ သီသံ နှာယိတွာ တေသံ ဒွါရေ နိသီဒိတွာ ဥဒ္ဓံ ဩလောကိတက္ခဏေယေဝ မေ ရတ္တသာလိဓာရာ ပတိတွာ သဗ္ဗကောဋ္ဌေ ပူရေယျုံ။ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ စ အယမေဝ ဘရိယာ၊ အယမေဝ ပုတ္တော၊ အယမေဝ သုဏိသာ၊ အယမေဝ ဒါသော ဟောတူ’’တိ။

ဘရိယာပိဿ ‘‘မမ သာမိကေ ဇိဃစ္ဆာယ ပီဠိယမာနေ န သက္ကာ မယာ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ စိန္တေတွာ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဒတွာ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣဒါနိ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ ဧဝရူပံ ဆာတကဘယံ န ပဿေယျံ၊ ဘတ္တထာလိကံ ပုရတော ကတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသီနံ ဘတ္တံ ဒေန္တိယာပိ စ မေ ယာဝ န ဥဋ္ဌဟိဿာမိ၊ တာဝ ဂဟိတဂဟိတဋ္ဌာနံ ပူရိတမေဝ ဟောတု။ အယမေဝ သာမိကော၊ အယမေဝ ပုတ္တော၊ အယမေဝ သုဏိသာ၊ အယမေဝ ဒါသော ဟောတူ’’တိ။ ပုတ္တောပိဿ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဒတွာ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဧဝရူပံ ဆာတကဘယံ န ပဿေယျံ၊ ဧကဉ္စ မေ သဟဿထဝိကံ ဂဟေတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသီနံ ကဟာပဏံ ဒေန္တဿာပိ အယံ သဟဿထဝိကာ ပရိပုဏ္ဏာဝ ဟောတု၊ ဣမေယေဝ မာတာပိတရော ဟောန္တု၊ အယံ ဘရိယာ၊ အယံ ဒါသော ဟောတူ’’တိ။

သုဏိသာပိဿ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဒတွာ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ၊ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ဧဝရူပံ ဆာတကဘယံ န ပဿေယျံ၊ ဧကဉ္စ မေ ဓညပိဋကံ ပုရတော ဌပေတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသီနံ ဗီဇဘတ္တံ ဒေန္တိယာပိ ခီဏဘာဝေါ မာ ပညာယိတ္ထ၊ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ ဣမေယေဝ သသုရာ ဟောန္တု၊ အယမေဝ သာမိကော၊ အယမေဝ ဒါသော ဟောတူ’’တိ။ ဒါသောပိ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဒတွာ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ ၊ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ဧဝရူပံ ဆာတကဘယံ န ပဿေယျံ၊ သဗ္ဗေ ဣမေ သာမိကာ ဟောန္တု၊ ကသန္တဿ စ မေ ဣတော တိဿော၊ ဧတ္တော တိဿော၊ မဇ္ဈေ ဧကာတိ ဒါရုအမ္ဗဏမတ္တာ သတ္တ သတ္တ သီတာယော ဂစ္ဆန္တူ’’တိ။ သော တံ ဒိဝသံ သေနာပတိဋ္ဌာနံ ပတ္ထေတွာ လဒ္ဓုံ သမတ္ထောပိ သာမိကေသု သိနေဟေန ‘‘ဣမေယေဝ မေ သာမိကာ ဟောန္တူ’’တိ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဝစနာဝသာနေ ‘‘ဧဝံ ဟောတူ’’တိ ဝတွာ –

‘‘ဣစ္ဆိတံ ပတ္ထိတံ တုယှံ၊ ခိပ္ပမေဝ သမိဇ္ဈတု၊

သဗ္ဗေ ပူရေန္တု သင်္ကပ္ပာ၊ စန္ဒော ပန္နရသော ယထာ။

‘‘ဣစ္ဆိတံ ပတ္ထိတံ တုယှံ၊ ခိပ္ပမေဝ သမိဇ္ဈတု၊

သဗ္ဗေ ပူရေန္တု သင်္ကပ္ပာ၊ မဏိ ဇောတိရသော ယထာ’’တိ။ –

ပစ္စေကဗုဒ္ဓဂါထာဟိ အနုမောဒနံ ကတွာ ‘‘မယာ ဣမေသံ စိတ္တံ ပသာဒေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ယာဝ ဂန္ဓမာဒနပဗ္ဗတာ ဣမေ မံ ပဿန္တူ’’တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ပက္ကာမိ။ တေပိ ဩလောကေတွာဝ အဋ္ဌံသု။ သော ဂန္တွာ တံ ဘတ္တံ ပဉ္စဟိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသတေဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဘဇိ။ တံ တဿာနုဘာဝေန သဗ္ဗေသမ္ပိ ပဟောတိ။ တေ ဩလောကေန္တာယေဝ အဋ္ဌံသု။

အတိက္ကန္တေ ပန မဇ္ဈနှိကေ သေဋ္ဌိဘရိယာ ဥက္ခလိံ ဓောဝိတွာ ပိဒဟိတွာ ဌပေသိ။ သေဋ္ဌိပိ ဇိဃစ္ဆာယ ပီဠိတော နိပဇ္ဇိတွာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ သော သာယနှေ ပဗုဇ္ဈိတွာ ဘရိယံ အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ အတိဝိယ ဆာတောမှိ၊ အတ္ထိ နု ခေါ ဥက္ခလိယာ တလေ ဈာမကသိတ္ထာနီ’’တိ။ သာ ဓောဝိတွာ ဥက္ခလိယာ ဌပိတဘာဝံ ဇာနန္တီပိ ‘‘နတ္ထီ’’တိ အဝတွာ ‘‘ဥက္ခလိံ ဝိဝရိတွာ အာစိက္ခိဿာမီ’’တိ ဥဋ္ဌာယ ဥက္ခလိမူလံ ဂန္တွာ ဥက္ခလိံ ဝိဝရိ၊ တာဝဒေဝ သုမနမကုလသဒိသဝဏ္ဏဿ ဘတ္တဿ ပူရာ ဥက္ခလိ ပိဓာနံ ဥက္ခိပိတွာ အဋ္ဌာသိ။ သာ တံ ဒိသွာဝ ပီတိယာ ဖုဋ္ဌသရီရာ သေဋ္ဌိံ အာဟ – ‘‘ဥဋ္ဌေဟိ၊ သာမိ၊ အဟံ ဥက္ခလိံ ဓောဝိတွာ ပိဒဟိံ၊ သာ ပန သုမနမကုလသဒိသဝဏ္ဏဿ ဘတ္တဿ ပူရာ၊ ပုညာနိ နာမ ကတ္တဗ္ဗရူပါနိ၊ ဒါနံ နာမ ကတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ။ ဥဋ္ဌေဟိ၊ သာမိ၊ ဘုဉ္ဇဿူ’’တိ။ သာ ဒွိန္နံ ပိတာပုတ္တာနံ ဘတ္တံ အဒါသိ။ တေသု သုတွာ ဥဋ္ဌိတေသု သုဏိသာယ သဒ္ဓိံ နိသီဒိတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ပုဏ္ဏဿ ဘတ္တံ အဒါသိ။ ဂဟိတဂဟိတဋ္ဌာနံ န ခီယတိ၊ ကဋစ္ဆုနာ သကိံ ဂဟိတဋ္ဌာနမေဝ ပညာယတိ။ တံဒိဝသမေဝ ကောဋ္ဌာဒယော ပုဗ္ဗေ ပူရိတနိယာမေနေဝ ပုန ပူရယိံသု။ ‘‘သေဋ္ဌိဿ ဂေဟေ ဘတ္တံ ဥပ္ပန္နံ၊ ဗီဇဘတ္တေဟိ အတ္ထိကာ အာဂန္တွာ ဂဏှန္တူ’’တိ နဂရေ ဃောသနံ ကာရေသိ။ မနုဿာ တဿ ဂေဟတော ဗီဇဘတ္တံ ဂဏှိံသု။ သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသိနော တံ နိဿာယ ဇီဝိတံ လဘိံသုယေဝ။

သော တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဘဒ္ဒိယနဂရေ သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဘရိယာပိဿ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တာ တဿေဝ ဂေဟံ အဂမာသိ။ တဿ တံ ပုဗ္ဗကမ္မံ နိဿာယ ပစ္ဆာဂေဟေ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တပ္ပကာရာ မေဏ္ဍကာ ဥဋ္ဌဟိံသု။ ပုတ္တောပိ နေသံ ပုတ္တောဝ၊ သုဏိသာ သုဏိသာဝ၊ ဒါသော ဒါသောဝ အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ သေဋ္ဌိ အတ္တနော ပုညံ ဝီမံသိတုကာမော အဍ္ဎတေရသာနိ ကောဋ္ဌသတာနိ သောဓာပေတွာ သီသံ နှာတော ဒွါရေ နိသီဒိတွာ ဥဒ္ဓံ ဩလောကေသိ။ သဗ္ဗာနိပိ ဝုတ္တပ္ပကာရာနံ ရတ္တသာလီနံ ပူရယိံသု။ သော သေသာနမ္ပိ ပုညာနိ ဝီမံသိတုကာမော ဘရိယဉ္စ ပုတ္တာဒယော စ ‘‘တုမှာကမ္ပိ ပုညာနိ ဝီမံသိဿထာ’’တိ အာဟ။

အထဿ ဘရိယာ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ မဟာဇနဿ ပဿန္တဿေဝ တဏ္ဍုလေ မိနာပေတွာ တေဟိ ဘတ္တံ ပစာပေတွာ ဒွါရကောဋ္ဌကေ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ သုဝဏ္ဏကဋစ္ဆုံ အာဒါယ ‘‘ဘတ္တေန အတ္ထိကာ အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ ဃောသာပေတွာ အာဂတာဂတာနံ ဥပနီတဘာဇနာနိ ပူရေတွာ အဒါသိ။ သကလဒိဝသမ္ပိ ဒေန္တိယာ ကဋစ္ဆုနာ ဂဟိတဋ္ဌာနမေဝ ပညာယတိ။ တဿာ ပန ပုရိမဗုဒ္ဓါနမ္ပိ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဝါမဟတ္ထေန ဥက္ခလိံ ဒက္ခိဏဟတ္ထေန ကဋစ္ဆုံ ဂဟေတွာ ဧဝမေဝ ပတ္တေ ပူရေတွာ ဘတ္တဿ ဒိန္နတ္တာ ဝါမဟတ္ထတလံ ပူရေတွာ ပဒုမလက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဒက္ခိဏဟတ္ထတလံ ပူရေတွာ စန္ဒလက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တိ။ ယသ္မာ ပန ဝါမဟတ္ထတော ဓမ္မကရဏံ အာဒါယ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဥဒကံ ပရိဿာဝေတွာ ဒဒမာနာ အပရာပရံ ဝိစရိ၊ တေနဿာ ဒက္ခိဏပါဒတလံ ပူရေတွာ စန္ဒလက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဝါမပါဒတလံ ပူရေတွာ ပဒုမလက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿာ ဣမိနာ ကာရဏေန စန္ဒပဒုမာတိ နာမံ ကရိံသု။

ပုတ္တောပိဿ သီသံ နှာတော သဟဿထဝိကံ အာဒါယ ‘‘ကဟာပဏေဟိ အတ္ထိကာ အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ ဝတွာ အာဂတာဂတာနံ ဂဟိတဘာဇနာနိ ပူရေတွာ အဒါသိ။ ထဝိကာယ ကဟာပဏသဟဿံ အဟောသိယေဝ။ သုဏိသာပိဿ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ ဝီဟိပိဋကံ အာဒါယ အာကာသင်္ဂဏေ နိသိန္နာ ‘‘ဗီဇဘတ္တေဟိ အတ္ထိကာ အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ ဝတွာ အာဂတာဂတာနံ ဂဟိတဘာဇနာနိ ပူရေတွာ အဒါသိ။ ပိဋကံ ယထာပူရိတမေဝ အဟောသိ။ ဒါသောပိဿ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ သုဝဏ္ဏယုဂေသု သုဝဏ္ဏယောတ္တေဟိ ဂေါဏေ ယောဇေတွာ သုဝဏ္ဏပတောဒယဋ္ဌိံ အာဒါယ ဒွိန္နံ ဂေါဏာနံ ဂန္ဓပဉ္စင်္ဂုလိကာနိ ဒတွာ ဝိသာဏေသု သုဝဏ္ဏကောသကေ ပဋိမုဉ္စိတွာ ခေတ္တံ ဂန္တွာ ပါဇေသိ။ ဣတော တိဿော၊ ဧတ္တော တိဿော၊ မဇ္ဈေ ဧကာတိ သတ္တ သီတာ ဘိဇ္ဇိတွာ အဂမံသု။ ဇမ္ဗုဒီပဝါသိနော ဘတ္တဗီဇဟိရညသုဝဏ္ဏာဒီသု ယထာရုစိတံ သေဋ္ဌိဂေဟတောယေဝ ဂဏှိံသု။ ဣမေ ပဉ္စ မဟာပုညာ။

ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ သေဋ္ဌိ ‘‘သတ္ထာ ကိရ အာဂတော’’တိ သုတွာ ‘‘သတ္ထု ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရိဿာမီ’’တိ နိက္ခမန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ တိတ္ထိယေ ဒိသွာ တေဟိ ‘‘ကသ္မာ တံ၊ ဂဟပတိ၊ ကိရိယဝါဒေါ သမာနော အကိရိယဝါဒဿ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆသီ’’တိ နိဝါရိယမာနောပိ တေသံ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ။ အထဿ သတ္ထာ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ။ သော ဒေသနာဝသာနေ သောတာပတ္တိဖလံ ပတွာ သတ္ထု တိတ္ထိယေဟိ အဝဏ္ဏံ ဝတွာ အတ္တနော နိဝါရိတဘာဝံ အာရောစေသိ။ အထ နံ သတ္ထာ၊ ‘‘ဂဟပတိ၊ ဣမေ သတ္တာ နာမ မဟန္တမ္ပိ အတ္တနော ဒေါသံ န ပဿန္တိ၊ အဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ပရေသံ ဒေါသံ ဝိဇ္ဇမာနံ ကတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဘုသံ ဝိယ ဩပုနန္တီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၅၂။

‘‘သုဒဿံ ဝဇ္ဇမညေသံ၊ အတ္တနော ပန ဒုဒ္ဒသံ၊

ပရေသဉှိ သော ဝဇ္ဇာနိ၊ ဩပုနာတိ ယထာ ဘုသံ၊

အတ္တနော ပန ဆာဒေတိ၊ ကလိံဝ ကိတဝါ သဌော’’တိ။

တတ္ထ သုဒဿံ ဝဇ္ဇန္တိ ပရဿ အဏုမတ္တမ္ပိ ဝဇ္ဇံ ခလိတံ သုဒဿံ သုခေနေဝ ပဿိတုံ သက္ကာ၊ အတ္တနော ပန အတိမဟန္တမ္ပိ ဒုဒ္ဒသံ။ ပရေသံ ဟီတိ တေနေဝ ကာရဏေန သော ပုဂ္ဂလော သင်္ဃမဇ္ဈာဒီသု ပရေသံ ဝဇ္ဇာနိ ဥစ္စဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ဘုသံ ဩပုနန္တော ဝိယ ဩပုနာတိ။ ကလိံဝ ကိတဝါ သဌောတိ ဧတ္ထ သကုဏေသု အပရဇ္ဈနဘာဝေန အတ္တဘာဝေါ ကလိ နာမ၊ သာခဘင်္ဂါဒိကံ ပဋိစ္ဆာဒနံ ကိတဝါ နာမ၊ သာကုဏိကော သဌော နာမ။ ယထာ သကုဏလုဒ္ဒကော သကုဏေ ဂဟေတွာ မာရေတုကာမော ကိတဝါ ဝိယ အတ္တဘာဝံ ပဋိစ္ဆာဒေတိ၊ ဧဝံ အတ္တနော ဝဇ္ဇံ ဆာဒေတီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

မေဏ္ဍကသေဋ္ဌိဝတ္ထု ဒသမံ။

၁၁။ ဥဇ္ဈာနသညိတ္ထေရဝတ္ထု

ပရဝဇ္ဇာနုပဿိဿာတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥဇ္ဈာနသညိံ နာမ ဧကံ ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သော ကိရ ‘‘အယံ ဧဝံ နိဝါသေတိ၊ ဧဝံ ပါရုပတီ’’တိ ဘိက္ခူနံ အန္တရမေဝ ဂဝေသန္တော ဝိစရတိ။ ဘိက္ခူ ‘‘အသုကော နာမ၊ ဘန္တေ၊ ထေရော ဧဝံ ကရောတီ’’တိ သတ္ထု အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ဝတ္တသီသေ ဌတွာ ဧဝံ ဩဝဒန္တော အနနုပဝါဒေါ။ ယော ပန နိစ္စံ ဥဇ္ဈာနသညိတာယ ပရေသံ အန္တရံ ပရိယေသမာနော ဧဝံ ဝတွာ ဝိစရတိ၊ တဿ ဈာနာဒီသု ဧကောပိ ဝိသေသော နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကေဝလံ အာသဝါယေဝ ဝဍ္ဎန္တီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၅၃။

‘‘ပရဝဇ္ဇာနုပဿိဿ၊ နိစ္စံ ဥဇ္ဈာနသညိနော၊

အာသဝါ တဿ ဝဍ္ဎန္တိ၊ အာရာ သော အာသဝက္ခယာ’’တိ။

တတ္ထ ဥဇ္ဈာနသညိနောတိ ဧဝံ နိဝါသေတဗ္ဗံ ဧဝံ ပါရုပိတဗ္ဗန္တိ ပရေသံ အန္တရဂဝေသိတာယ ဥဇ္ဈာနဗဟုလဿ ပုဂ္ဂလဿ ဈာနာဒီသု ဧကဓမ္မောပိ န ဝဍ္ဎတိ၊ အထ ခေါ အာသဝါဝ တဿ ဝဍ္ဎန္တိ။ တေနေဝ ကာရဏေန သော အရဟတ္တမဂ္ဂသင်္ခါတာ အာသဝက္ခယာ အာရာ ဒူရံ ဂတောဝ ဟောတီတိ။

ဒေသနာဝသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

ဥဇ္ဈာနသညိတ္ထေရဝတ္ထု ဧကာဒသမံ။

၁၂။ သုဘဒ္ဒပရိဗ္ဗာဇကဝတ္ထု

အာကာသေတိ ဣဒံ ဓမ္မဒေသနံ သတ္ထာ ကုသိနာရာယံ ဥပဝတ္တနေ မလ္လာနံ သာလဝနေ ပရိနိဗ္ဗာနမဉ္စကေ နိပန္နော သုဘဒ္ဒံ ပရိဗ္ဗာဇကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

သော ကိရ အတီတေ ကနိဋ္ဌဘာတရိ ဧကသ္မိံ သဿေ နဝက္ခတ္တုံ အဂ္ဂဒါနံ ဒေန္တေ ဒါနံ ဒါတုံ အနိစ္ဆန္တော ဩသက္ကိတွာ အဝသာနေ အဒါသိ။ တသ္မာ ပဌမဗောဓိယမ္ပိ မဇ္ဈိမဗောဓိယမ္ပိ သတ္ထာရံ ဒဋ္ဌုံ နာလတ္ထ။ ပစ္ဆိမဗောဓိယံ ပန သတ္ထု ပရိနိဗ္ဗာနကာလေ ‘‘အဟံ တီသု ပဉှေသု အတ္တနော ကင်္ခံ မဟလ္လကေ ပရိဗ္ဗာဇကေ ပုစ္ဆိတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ‘ဒဟရော’တိ သညာယ န ပုစ္ဆိံ ၊ တဿ စ ဒါနိ ပရိနိဗ္ဗာနကာလော၊ ပစ္ဆာ မေ သမဏဿ ဂေါတမဿ အပုစ္ဆိတကာရဏာ ဝိပ္ပဋိသာရော ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာနန္ဒတ္ထေရေန နိဝါရိယမာနောပိ သတ္ထာရာ ဩကာသံ ကတွာ၊ ‘‘အာနန္ဒ၊ မာ သုဘဒ္ဒံ နိဝါရယိ၊ ပုစ္ဆတု မံ ပဉှ’’န္တိ ဝုတ္တေ အန္တောသာဏိံ ပဝိသိတွာ ဟေဋ္ဌာမဉ္စကေ နိသိန္နော၊ ‘‘ဘော သမဏ၊ ကိံ နု ခေါ အာကာသေ ပဒံ နာမ အတ္ထိ၊ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ သမဏော နာမ အတ္ထိ၊ သင်္ခါရာ သဿတာ နာမ အတ္ထီ’’တိ ဣမေ ပဉှေ ပုစ္ဆိ။ အထဿ သတ္ထာ တေသံ အဘာဝံ အာစိက္ခန္တော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေသိ –

၂၅၄။

‘‘အာကာသေဝ ပဒံ နတ္ထိ၊ သမဏော နတ္ထိ ဗာဟိရေ၊

ပပဉ္စာဘိရတာ ပဇာ၊ နိပ္ပပဉ္စာ တထာဂတာ။

၂၅၅။

‘‘အာကာသေဝ ပဒံ နတ္ထိ၊ သမဏော နတ္ထိ ဗာဟိရေ၊

သင်္ခါရာ သဿတာ နတ္ထိ၊ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနမိဉ္ဇိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ပဒန္တိ ဣမသ္မိံ အာကာသေ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဝသေန ဧဝရူပန္တိ ပညာပေတဗ္ဗံ ကဿစိ ပဒံ နာမ နတ္ထိ။ ဗာဟိရေတိ မမ သာသနတော ဗဟိဒ္ဓါ မဂ္ဂဖလဋ္ဌော သမဏော နာမ နတ္ထိ။ ပဇာတိ အယံ သတ္တလောကသင်္ခါတာ ပဇာ တဏှာဒီသု ပပဉ္စေသုယေဝါဘိရတာ။ နိပ္ပပဉ္စာတိ ဗောဓိမူလေယေဝ သဗ္ဗပပဉ္စာနံ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ နိပ္ပပဉ္စာ တထာဂတာ။ သင်္ခါရာတိ ပဉ္စက္ခန္ဓာ။ တေသု ဟိ ဧကောပိ သဿတော နာမ နတ္ထိ။ ဣဉ္ဇိတန္တိ ဗုဒ္ဓါနံ ပန တဏှာမာနာဒီသု ဣဉ္ဇိတေသု ယေန သင်္ခါရာ သဿတာတိ ဂဏှေယျ၊ တံ ဧကံ ဣဉ္ဇိတမ္ပိ နာမ နတ္ထီတိ အတ္ထော။

ဒေသနာဝသာနေ သုဘဒ္ဒေါ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ၊ သမ္ပတ္တပရိသာယပိ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ အဟောသီတိ။

သုဘဒ္ဒပရိဗ္ဗာဇကဝတ္ထု ဒွါဒသမံ။

မလဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဋ္ဌာရသမော ဝဂ္ဂေါ။