📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ခုဒ္ဒကနိကာယေ

ဥဒါန-အဋ္ဌကထာ

ဂန္ထာရမ္ဘကထာ

မဟာကာရုဏိကံ နာထံ၊ ဉေယျသာဂရပါရဂုံ၊

ဝန္ဒေ နိပုဏဂမ္ဘီရ-ဝိစိတြနယဒေသနံ။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နာ၊ ယေန နီယန္တိ လောကတော၊

ဝန္ဒေ တမုတ္တမံ ဓမ္မံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပူဇိတံ။

သီလာဒိဂုဏသမ္ပန္နော၊ ဌိတော မဂ္ဂဖလေသု ယော၊

ဝန္ဒေ အရိယသင်္ဃံ တံ၊ ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ။

ဝန္ဒနာဇနိတံ ပုညံ၊ ဣတိ ယံ ရတနတ္တယေ၊

ဟတန္တရာယော သဗ္ဗတ္ထ၊ ဟုတွာဟံ တဿ တေဇသာ။

တေန တေန နိဒါနေန၊ ဒေသိတာနိ ဟိတေသိနာ၊

ယာနိ သုဒ္ဓါပဒါနေန၊ ဥဒါနာနိ မဟေသိနာ။

တာနိ သဗ္ဗာနိ ဧကဇ္ဈံ၊ အာရောပေန္တေဟိ သင်္ဂဟံ၊

ဥဒါနံ နာမ သင်္ဂီတံ၊ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ယံ။

ဇိနဿ ဓမ္မသံဝေဂ-ပါမောဇ္ဇပရိဒီပနံ၊

သောမနဿသမုဋ္ဌာန-ဂါထာဟိ ပဋိမဏ္ဍိတံ။

တဿ ဂမ္ဘီရဉာဏေဟိ၊ ဩဂါဟေတဗ္ဗဘာဝတော၊

ကိဉ္စာပိ ဒုက္ကရာ ကာတုံ၊ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ မယာ။

သဟသံဝဏ္ဏနံ ယသ္မာ၊ ဓရတေ သတ္ထုသာသနံ၊

ပုဗ္ဗာစရိယသီဟာနံ၊ တိဋ္ဌတေဝ ဝိနိစ္ဆယော။

တသ္မာ တံ အဝလမ္ဗိတွာ၊ ဩဂါဟေတွာန ပဉ္စပိ၊

နိကာယေ ဥပနိဿာယ၊ ပေါရာဏဋ္ဌကထာနယံ။

သုဝိသုဒ္ဓံ အသံကိဏ္ဏံ၊ နိပုဏတ္ထဝိနိစ္ဆယံ၊

မဟာဝိဟာရဝါသီနံ၊ သမယံ အဝိလောမယံ။

ပုနပ္ပုနာဂတံ အတ္ထံ၊ ဝဇ္ဇယိတွာန သာဓုကံ၊

ယထာဗလံ ကရိဿာမိ၊ ဥဒါနဿတ္ထဝဏ္ဏနံ။

ဣတိ အာကင်္ခမာနဿ၊ သဒ္ဓမ္မဿ စိရဋ္ဌိတိံ၊

ဝိဘဇန္တဿ တဿတ္ထံ၊ သာဓု ဂဏှန္တု သာဓဝေါတိ။

တတ္ထ ဥဒါနန္တိ ကေနဋ္ဌေန ဥဒါနံ? ဥဒါနနဋ္ဌေန။ ကိမိဒံ ဥဒါနံ နာမ? ပီတိဝေဂသမုဋ္ဌာပိတော ဥဒါဟာရော။ ယထာ ဟိ ယံ တေလာဒိ မိနိတဗ္ဗဝတ္ထု မာနံ ဂဟေတုံ န သက္ကောတိ၊ ဝိဿန္ဒိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တံ ‘‘အဝသေကော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယဉ္စ ဇလံ တဠာကံ ဂဟေတုံ န သက္ကောတိ၊ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တံ ‘‘ဩဃော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝမေဝ ယံ ပီတိဝေဂသမုဋ္ဌာပိတံ ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရံ အန္တောဟဒယံ သန္ဓာရေတုံ န သက္ကောတိ၊ သော အဓိကော ဟုတွာ အန္တော အသဏ္ဌဟိတွာ ဗဟိ ဝစီဒွါရေန နိက္ခန္တော ပဋိဂ္ဂါဟကနိရပေက္ခော ဥဒါဟာရဝိသေသော ‘‘ဥဒါန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဓမ္မသံဝေဂဝသေနပိ အယမာကာရော လဗ္ဘတေဝ။

တယိဒံ ကတ္ထစိ ဂါထာဗန္ဓဝသေန ကတ္ထစိ ဝါကျဝသေန ပဝတ္တံ။ ယံ ပန အဋ္ဌကထာသု ‘‘သောမနဿဉာဏမယိကဂါထာပဋိသံယုတ္တာ’’တိ ဥဒါနလက္ခဏံ ဝုတ္တံ၊ တံ ယေဘုယျဝသေန ဝုတ္တံ။ ယေဘုယျေန ဟိ ဥဒါနံ ဂါထာဗန္ဓဝသေန ဘာသိတံ ပီတိသောမနဿသမုဋ္ဌာပိတဉ္စ။ ဣတရမ္ပိ ပန ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဒါယတနံ၊ ယတ္ထ နေဝ ပထဝီ န အာပေါ’’တိအာဒီသု (ဥဒါ။ ၇၁) ‘‘သုခကာမာနိ ဘူတာနိ၊ ယော ဒဏ္ဍေန ဝိဟိံသတီ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၁၃၁)၊ ‘‘သစေ ဘာယထ ဒုက္ခဿ၊ သစေ ဝေါ ဒုက္ခမပ္ပိယ’’န္တိ ဧဝမာဒီသု (ဥဒါ။ ၄၄၊ နေတ္တိ။ ၉၁) စ လဗ္ဘတိ။

ဧဝံ တယိဒံ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဘာသိတံ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဘာသိတံ၊ သာဝကဘာသိတန္တိ တိဝိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဘာသိတံ – ‘‘သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓာယ ဒဏ္ဍံ၊ အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသ’’န္တိအာဒိနာ (သု။ နိ။ ၃၅၊ စူဠနိ။ ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ ၁၂၁) ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တေ အာဂတမေဝ။ သာဝကဘာသိတာနိပိ –

‘‘သဗ္ဗော ရာဂေါ ပဟီနော မေ၊ သဗ္ဗော ဒေါသော သမူဟတော၊

သဗ္ဗော မေ ဝိဟတော မောဟော၊ သီတိဘူတောသ္မိ နိဗ္ဗုတော’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၇၉) –

အာဒိနာ ထေရဂါထာသု –

‘‘ကာယေန သံဝုတာ အာသိံ၊ ဝါစာယ ဥဒ စေတသာ၊

သမူလံ တဏှမဗ္ဗုယှ၊ သီတိဘူတာသ္မိ နိဗ္ဗုတာ’’တိ။ (ထေရီဂါ။ ၁၅) –

အာဒိနာ ထေရီဂါထာသု စ အာဂတာနိ။ တာနိ ပန တေသံ ထေရာနံ ထေရီနဉ္စ န ကေဝလံ ဥဒါနာနိ ဧဝ၊ အထ ခေါ သီဟနာဒါပိ ဟောန္တိ။ သက္ကာဒီဟိ ဒေဝေဟိ ဘာသိတာနိ ‘‘အဟော ဒါနံ ပရမဒါနံ၊ ကဿပေ သုပ္ပတိဋ္ဌိတ’’န္တိအာဒီနိ (ဥဒါ။ ၂၇)၊ အာရာမဒဏ္ဍဗြာဟ္မဏာဒီဟိ မနုဿေဟိ စ ဘာသိတာနိ ‘‘နမော တဿ ဘဂဝတော’’တိအာဒီနိ (အ။ နိ။ ၂။၃၈) တိဿော သင်္ဂီတိယော အာရူဠှာနိ ဥဒါနာနိ သန္တိ ဧဝ၊ န တာနိ ဣဓ အဓိပ္ပေတာနိ။ ယာနိ ပန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သာမံ အာဟစ္စ ဘာသိတာနိ ဇိနဝစနဘူတာနိ၊ ယာနိ သန္ဓာယ ဘဂဝတာ ပရိယတ္တိဓမ္မံ နဝဓာ ဝိဘဇိတွာ ဥဒ္ဒိသန္တေန ဥဒါနန္တိ ဝုတ္တာနိ၊ တာနေဝ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ‘‘ဥဒါန’’န္တိ သင်္ဂီတန္တိ တဒေဝေတ္ထ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗဘာဝေန ဂဟိတံ။

ယာ ပန ‘‘အနေကဇာတိသံသာရ’’န္တိအာဒိဂါထာယ ဒီပိတာ ဘဂဝတာ ဗောဓိမူလေ ဥဒါနဝသေန ပဝတ္တိတာ အနေကသတသဟဿာနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ အဝိဇဟိတဥဒါနဂါထာ စ၊ ဧတာ အပရဘာဂေ ပန ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဘဂဝတာ ဒေသိတတ္တာ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ဥဒါနပါဠိယံ သင်္ဂဟံ အနာရောပေတွာ ဓမ္မပဒေ သင်္ဂီတာ။ ယဉ္စ ‘‘အညာသိ ဝတ၊ ဘော ကောဏ္ဍညော၊ အညာသိ ဝတ၊ ဘော ကောဏ္ဍညော’’တိ (မဟာဝ။ ၁၇၊ သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁၊ ပဋိ။ မ။ ၂။၃၀) ဥဒါနဝစနံ ဒသသဟဿိလောကဓာတုယာ ဒေဝမနုဿာနံ ပဝေဒနသမတ္ထနိဂ္ဃောသဝိပ္ဖာရံ ဘဂဝတာ ဘာသိတံ၊ တဒပိ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနသုတ္တန္တဒေသနာပရိယောသာနေ အတ္တနာ အဓိဂတဓမ္မေကဒေသဿ ယထာဒေသိတဿ အရိယမဂ္ဂဿ သာဝကေသု သဗ္ဗပဌမံ ထေရေန အဓိဂတတ္တာ အတ္တနော ပရိဿမဿ သဖလဘာဝပစ္စဝေက္ခဏဟေတုကံ ပဌမဗောဓိယံ သဗ္ဗေသံ ဧဝ ဘိက္ခူနံ သမ္မာပဋိပတ္တိပစ္စဝေက္ခဏဟေတုကံ ‘‘အာရာဓယိံသု ဝတ မံ ဘိက္ခူ ဧကံ သမယ’’န္တိအာဒိဝစနံ (မ။ နိ။ ၁။၂၂၅) ဝိယ ပီတိသောမနဿဇနိတံ ဥဒါဟာရမတ္တံ၊ ‘‘ယဒါ ဟဝေ ပါတုဘဝန္တိ ဓမ္မာ’’တိအာဒိဝစနံ (မဟာဝ။ ၁-၃၊ ဥဒါ။ ၁-၃) ဝိယ ပဝတ္တိယာ နိဝတ္တိယာ ဝါ န ပကာသနန္တိ၊ န ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ဥဒါနပါဠိယံ သင်္ဂီတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

တံ ပနေတံ ဥဒါနံ ဝိနယပိဋကံ၊ သုတ္တန္တပိဋကံ၊ အဘိဓမ္မပိဋကန္တိ တီသု ပိဋကေသု သုတ္တန္တပိဋကပရိယာပန္နံ၊ ဒီဃနိကာယော၊ မဇ္ဈိမနိကာယော၊ သံယုတ္တနိကာယော၊ အင်္ဂုတ္တရနိကာယော၊ ခုဒ္ဒကနိကာယောတိ ပဉ္စသု နိကာယေသု ခုဒ္ဒကနိကာယပရိယာပန္နံ၊ သုတ္တံ၊ ဂေယျံ၊ ဝေယျာကရဏံ၊ ဂါထာ၊ ဥဒါနံ၊ ဣတိဝုတ္တကံ၊ ဇာတကံ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မံ၊ ဝေဒလ္လန္တိ နဝသု သာသနင်္ဂေသု ဥဒါနသင်္ဂဟံ။

‘‘ဒွါသီတိ ဗုဒ္ဓတော ဂဏှိံ၊ ဒွေ သဟဿာနိ ဘိက္ခုတော၊

စတုရာသီတိ သဟဿာနိ၊ ယေ မေ ဓမ္မာ ပဝတ္တိနော’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၁၀၂၇) –

ဧဝံ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကေန ပဋိညာတေသု စတုရာသီတိယာ ဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿေသု ကတိပယဓမ္မက္ခန္ဓသင်္ဂဟံ။ ဗောဓိဝဂ္ဂေါ၊ မုစလိန္ဒဝဂ္ဂေါ၊ နန္ဒဝဂ္ဂေါ၊ မေဃိယဝဂ္ဂေါ၊ သောဏဝဂ္ဂေါ၊ ဇစ္စန္ဓဝဂ္ဂေါ၊ စူဠဝဂ္ဂေါ၊ ပါဋလိဂါမိယဝဂ္ဂေါတိ ဝဂ္ဂတော အဋ္ဌဝဂ္ဂံ၊ သုတ္တတော အသီတိသုတ္တသင်္ဂဟံ၊ ဂါထာတော ပဉ္စနဝုတိဥဒါနဂါထာသင်္ဂဟံ။ ဘာဏဝါရတော အဍ္ဎူနနဝမတ္တာ ဘာဏဝါရာ။ အနုသန္ဓိတော ဗောဓိသုတ္တေ ပုစ္ဆာနုသန္ဓိဝသေန ဧကာနုသန္ဓိ၊ သုပ္ပဝါသာသုတ္တေ ပုစ္ဆာနုသန္ဓိယထာနုသန္ဓိဝသေန ဒွေ အနုသန္ဓီ၊ သေသေသု ယထာနုသန္ဓိဝသေန ဧကေကောဝ အနုသန္ဓိ၊ အဇ္ဈာသယာနုသန္ဓိ ပနေတ္ထ နတ္ထိ။ ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ ဧကာသီတိအနုသန္ဓိသင်္ဂဟံ။ ပဒတော သတာဓိကာနိ ဧကဝီသ ပဒသဟဿာနိ၊ ဂါထာပါဒတော တေဝီသတိ စတုဿတာဓိကာနိ အဋ္ဌ သဟဿာနိ ၊ အက္ခရတော သတ္တသဟဿာဓိကာနိ သဋ္ဌိ သဟဿာနိ တီဏိ စ သတာနိ ဒွါသီတိ စ အက္ခရာနိ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –

‘‘အသီတိ ဧဝ သုတ္တန္တာ၊ ဝဂ္ဂါ အဋ္ဌ သမာသတော၊

ဂါထာ စ ပဉ္စနဝုတိ၊ ဥဒါနဿ ပကာသိတာ။

‘‘အဍ္ဎူနနဝမတ္တာ စ၊ ဘာဏဝါရာ ပမာဏတော၊

ဧကာဓိကာ တထာသီတိ၊ ဥဒါနဿာနုသန္ဓိယော။

‘‘ဧကဝီသသဟဿာနိ၊ သတဉ္စေဝ ဝိစက္ခဏော၊

ပဒါနေတာနုဒါနဿ၊ ဂဏိတာနိ ဝိနိဒ္ဒိသေ’’။

ဂါထာပါဒတော ပန –

‘‘အဋ္ဌသဟဿမတ္တာနိ၊ စတ္တာရေဝ သတာနိ စ၊

ပါဒါနေတာနုဒါနဿ၊ တေဝီသတိ စ နိဒ္ဒိသေ။

‘‘အက္ခရာနံ သဟဿာနိ၊ သဋ္ဌိ သတ္တ သတာနိ စ၊

တီဏိ ဒွါသီတိ စ တထာ၊ ဥဒါနဿ ပဝေဒိတာ’’တိ။

တဿ အဋ္ဌသု ဝဂ္ဂေသု ဗောဓိဝဂ္ဂေါ အာဒိ၊ သုတ္တေသု ပဌမံ ဗောဓိသုတ္တံ၊ တဿာပိ ဧဝံ မေ သုတန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ပဌမမဟာသင်္ဂီတိကာလေ ဝုတ္တနိဒါနမာဒိ။ သာ ပနာယံ ပဌမမဟာသင်္ဂီတိ ဝိနယပိဋကေ (စူဠဝ။ ၄၃၇) တန္တိမာရူဠှာ ဧဝ။ ယော ပနေတ္ထ နိဒါနကောသလ္လတ္ထံ ဝတ္တဗ္ဗော ကထာမဂ္ဂေါ သောပိ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယံ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယံ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။နိဒါနကထာ) ဝုတ္တော ဧဝါတိ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။