📜

၅။ သောဏဝဂ္ဂေါ

၁။ ပိယတရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၁။ မဟာဝဂ္ဂဿ ပဌမေ မလ္လိကာယ ဒေဝိယာ သဒ္ဓိန္တိ မလ္လိကာယ နာမ အတ္တနော မဟေသိယာ သဟ။ ဥပရိပါသာဒဝရဂတောတိ ပါသာဒဝရဿ ဥပရိ ဂတော။ ကောစညော အတ္တနာ ပိယတရောတိ ကောစိ အညော အတ္တနာ ပိယာယိတဗ္ဗတရော။ အတ္ထိ နု ခေါ တေတိ ‘‘ကိံ တေ အတ္ထီ’’တိ ဒေဝိံ ပုစ္ဆတိ။

ကသ္မာ ပုစ္ဆတိ? အယဉှိ သာဝတ္ထိယံ ဒုဂ္ဂတမာလာကာရဿ ဓီတာ။ ဧကဒိဝသံ အာပဏတော ပူဝံ ဂဟေတွာ မာလာရာမံ ဂန္တွာ ‘‘ခါဒိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆန္တီ ပဋိပထေ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတံ ဘဂဝန္တံ ဘိက္ခာစာရံ ပဝိသန္တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တာ တံ ဘဂဝတော အဒါသိ။ သတ္ထာ တထာရူပေ ဌာနေ နိသီဒနာကာရံ ဒဿေသိ။ အာနန္ဒတ္ထေရော စီဝရံ ပညာပေတွာ အဒါသိ။ ဘဂဝါ တတ္ထ နိသီဒိတွာ တံ ပူဝံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ သိတံ ပါတွာကာသိ။ ထေရော ‘‘ကော ဣမိဿာ၊ ဘန္တေ၊ ဒါနဿ ဝိပါကော ဘဝိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အဇ္ဇေသာ၊ အာနန္ဒ၊ တထာဂတဿ ပဌမံ ဘောဇနံ အဒါသိ၊ အဇ္ဇေဝ ကောသလရညော အဂ္ဂမဟေသီ ဘဝိဿတိ ပိယာ မနာပါ’’တိ။ တံ ဒိဝသမေဝ စ ရာဇာ ကာသိဂါမေ ဘာဂိနေယျေန သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိတွာ ပရာဇိတော ပလာယိတွာ အာဂတော နဂရံ ပဝိသန္တော ‘‘ဗလကာယဿ အာဂမနံ အာဂမေဿာမီ’’တိ တံ မာလာရာမံ ပါဝိသိ။ သာ ရာဇာနံ အာဂတံ ပဿိတွာ တဿ ဝတ္တမကာသိ။ ရာဇာ တဿာ ဝတ္တေ ပသီဒိတွာ ပိတရံ ပက္ကောသာပေတွာ မဟန္တံ ဣဿရိယံ ဒတွာ တံ အန္တေပုရံ ပဋိဟရာပေတွာ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ အထေကဒိဝသံ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘မယာ ဣမိဿာ မဟန္တံ ဣဿရိယံ ဒိန္နံ၊ ယံနူနာဟံ ဣမံ ပုစ္ဆေယျံ ‘ကော တေ ပိယော’တိ? သာ ‘တွံ မေ၊ မဟာရာဇ၊ ပိယော’တိ ဝတွာ၊ ပုန မံ ပုစ္ဆိဿတိ၊ အထဿာဟံ ‘မယှမ္ပိ တွံယေဝ ပိယာ’တိ ဝက္ခာမီ’’တိ။ ဣတိ သော အညမညံ ဝိဿာသဇနနတ္ထံ သမ္မောဒနီယံ ကရောန္တော ပုစ္ဆိ။

ဒေဝီ ပန ပဏ္ဍိတာ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာယိကာ သင်္ဃုပဋ္ဌာယိကာ ‘‘နာယံ ပဉှော ရညော မုခံ ဥလ္လောကေတွာ ကထေတဗ္ဗော’’တိ စိန္တေတွာ ယထာဘူတမေဝ ဝဒန္တီ ‘‘နတ္ထိ ခေါ မေ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစညော အတ္တနာ ပိယတရော’’တိ အာဟ။ ဝတွာပိ အတ္တနာ ဗျာကတမတ္ထံ ဥပါယေန ရညော ပစ္စက္ခံ ကာတုကာမာ ‘‘တုယှံ ပန၊ မဟာရာဇ၊ အတ္ထညော ကောစိ အတ္တနာ ပိယတရော’’တိ တထေဝ ရာဇာနံ ပုစ္ဆိ ယထာ ရညာ သယံ ပုဋ္ဌာ။ ရာဇာပိ တာယ သရသလက္ခဏေန ကထိတတ္တာ နိဝတ္တိတုံ အသက္ကောန္တော သယမ္ပိ သရသလက္ခဏေနေဝ ကထေန္တော တထေဝ ဗျာကာသိ ယထာ ဒေဝိယာ ဗျာကတံ။

ဗျာကရိတွာ စ မန္ဒဓာတုကတာယ ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ရာဇာ ပထဝိဿရော မဟန္တံ ပထဝိမဏ္ဍလံ အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသာမိ၊ မယှံ တာဝ ယုတ္တံ ‘အတ္တနာ ပိယတရံ အညံ န ပဿာမီ’တိ၊ အယံ ပန ဝသလီ ဟီနဇစ္စာ သမာနာ မယာ ဥစ္စေ ဌာနေ ဌပိတာ သာမိဘူတံ မံ န တထာ ပိယာယတိ၊ ‘အတ္တာဝ ပိယတရော’တိ မမ သမ္မုခါ ဝဒတိ၊ ယာဝ ကက္ခဠာ ဝတာယ’’န္တိ အနတ္တမနော ဟုတွာ ‘‘နနု တေ တီဏိ ရတနာနိ ပိယတရာနီ’’တိ စောဒေသိ။ ဒေဝီ ‘ရတနတ္တယံပါဟံ ဒေဝ အတ္တနော သဂ္ဂသုခံ မောက္ခသုခဉ္စ ပတ္ထယန္တီ သမ္ပိယာယာမိ၊ တသ္မာ အတ္တာဝ မေ ပိယတရော’’တိ အာဟ။ သဗ္ဗော စာယံ လောကော အတ္တဒတ္ထမေဝ ပရံ ပိယာယတိ၊ ပုတ္တံ ပတ္ထေန္တောပိ ‘‘အယံ မံ ဇိဏ္ဏကာလေ ပေါသေဿတီ’’တိ ပတ္ထေတိ၊ ဓီတရံ ‘‘မမ ကုလံ ဝဍ္ဎိဿတီ’’တိ၊ ဘရိယံ ‘‘မယှံ ပါဒေ ပရိစရိဿတီ’’တိ၊ အညေပိ ဉာတိမိတ္တဗန္ဓဝေ တံတံကိစ္စဝသေန၊ ဣတိ အတ္တဒတ္ထမေဝ သမ္ပဿန္တော လောကော ပရံ ပိယာယတီတိ။ အယဉှိ ဒေဝိယာ အဓိပ္ပာယော။

အထ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ မလ္လိကာ ကုသလာ ပဏ္ဍိတာ နိပုဏာ ‘အတ္တာဝ မေ ပိယတရော’တိ ဝဒတိ၊ မယှမ္ပိ အတ္တာဝ ပိယတရော ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဟန္ဒာဟံ ဣမမတ္ထံ သတ္ထု အာရောစေဿာမိ၊ ယထာ စ မေ သတ္ထာ ဗျာကရိဿတိ၊ တထာ နံ ဓာရေဿာမီ’’တိ။ ဧဝံ ပန စိန္တေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတွာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော…ပေ… ပိယတရော’’တိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ ‘‘လောကေ သဗ္ဗသတ္တာနံ အတ္တာဝ အတ္တနော ပိယတရော’’တိ ရညာ ဝုတ္တမတ္ထံ သဗ္ဗသော ဇာနိတွာ တဒတ္ထပရိဒီပနံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ သဗ္ဗာ ဒိသာ အနုပရိဂမ္မ စေတသာတိ သဗ္ဗာ အနဝသေသာ ဒသပိ ဒိသာ ပရိယေသနဝသေန စိတ္တေန အနုဂန္တွာ။ နေဝဇ္ဈဂါ ပိယတရမတ္တနာ ကွစီတိ အတ္တနာ အတိသယေန ပိယံ အညံ ကောစိ ပုရိသော သဗ္ဗုဿာဟေန ပရိယေသန္တော ကွစိ ကတ္ထစိ သဗ္ဗဒိသာသု နေဝ အဓိဂစ္ဆေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝံ ပိယော ပုထု အတ္တာ ပရေသန္တိ ဧဝံ ကဿစိ အတ္တနာ ပိယတရဿ အနုပလဗ္ဘနဝသေန ပုထု ဝိသုံ ဝိသုံ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ အတ္တာဝ ပိယော။ တသ္မာ န ဟိံသေ ပရမတ္တကာမောတိ ယသ္မာ ဧဝံ သဗ္ဗောပိ သတ္တော အတ္တာနံ ပိယာယတိ အတ္တနော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိကူလော၊ တသ္မာ အတ္တကာမော အတ္တနော ဟိတသုခံ ဣစ္ဆန္တော ပရံ သတ္တံ အန္တမသော ကုန္ထကိပိလ္လိကံ ဥပါဒါယ န ဟိံသေ န ဟနေယျ န ပါဏိလေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိပိ ဝိဟေဌေယျ။ ပရဿ ဟိ အတ္တနာ ကတေ ဒုက္ခေ တံ တတော သင်္ကမန္တံ ဝိယ ကာလန္တရေ အတ္တနိ သန္ဒိဿတိ။ အယဉှိ ကမ္မာနံ ဓမ္မတာတိ။

ပဌမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အပ္ပာယုကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၂။ ဒုတိယေ အစ္ဆရိယံ၊ ဘန္တေတိ ဣဒမ္ပိ မေဃိယသုတ္တေ ဝိယ ဂရဟဏစ္ဆရိယဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယာဝ အပ္ပာယုကာတိ ယတ္တကံ ပရိတ္တာယုကာ၊ အတိဣတ္တရဇီဝိတာတိ အတ္ထော။ သတ္တာဟဇာတေတိ သတ္တာဟေန ဇာတော သတ္တာဟဇာတော။ တသ္မိံ သတ္တာဟဇာတေ၊ ဇာတဿ သတ္တမေ အဟနီတိ အတ္ထော။ တုသိတံ ကာယံ ဥပပဇ္ဇီတိ တုသိတံ ဒေဝနိကာယံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန ဥပပဇ္ဇိ။

ဧကဒိဝသံ ကိရ ထေရော ပစ္ဆာဘတ္တံ ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသိန္နော လက္ခဏာနုဗျဉ္ဇနပ္ပဋိမဏ္ဍိတံ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ ဒဿနာနုတ္တရိယဘူတံ ဘဂဝတော ရူပကာယသိရိံ မနသိ ကရိတွာ၊ ‘‘အဟော ဗုဒ္ဓါနံ ရူပကာယသမ္ပတ္တိ ဒဿနီယာ သမန္တပါသာဒိကာ မနောဟရာ’’တိ ဥဠာရံ ပီတိသောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တော ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘ဝိဇာတမာတုယာ နာမ ဝိရူပေါပိ ပုတ္တော သုရူပေါ ဝိယ မနာပေါ ဟောတိ၊ သစေ ပန ဗုဒ္ဓါနံ မာတာ မဟာမာယာ ဒေဝီ ဓရေယျ၊ ကီဒိသံ နု ခေါ တဿာ ဘဂဝတော ရူပဒဿနေ ပီတိသောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ မဟာဇာနိ ခေါ မယှံ မဟာမာတု ဒေဝိယာ၊ ယာ သတ္တာဟဇာတေ ဘဂဝတိ ကာလကတာ’’တိ။ ဧဝံ ပန စိန္တေတွာ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနော ပရိဝိတက္ကိတံ အာရောစေန္တော တဿာ ကာလကိရိယံ ဂရဟန္တော ‘‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘန္တေ’’တိအာဒိမာဟ။

ကေစိ ပနာဟု – ‘‘မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီ ဘဂဝန္တံ မဟတာ အာယာသေန ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာပိ ပဋိက္ခိတ္တာ၊ မယာ ပန ဥပါယေန ယာစိတော ဘဂဝါ အဋ္ဌဂရုဓမ္မပ္ပဋိဂ္ဂဟဏဝသေန တဿာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပသမ္ပဒဉ္စ အနုဇာနိ၊ သာ တေ ဓမ္မေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ လဒ္ဓပဗ္ဗဇ္ဇူပသမ္ပဒါ ဘဂဝတော ဒုတိယံ ပရိသံ ဥပ္ပာဒေတွာ စတုတ္ထာယ ပရိသာယ ပစ္စယော အဟောသိ။ သစေ ပန ဘဂဝတော ဇနေတ္တိ မဟာမာယာ ဒေဝီ ဓရေယျ၊ ဧဝမေတာ စုဘောပိ ခတ္တိယဘဂိနိယော ဧကတော ဟုတွာ ဣမံ သာသနံ သောဘေယျုံ၊ ဘဂဝါ စ မာတရိ ဗဟုမာနေန မာတုဂါမဿ သာသနေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပသမ္ပဒဉ္စ သုခေနေဝ အနုဇာနေယျ၊ အပ္ပာယုကတာယ ပနဿာ ကသိရေန နိပ္ဖန္နမိဒန္တိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ထေရော ဘဂဝတော သန္တိကေ ‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘန္တေ’တိအာဒိမာဟာ’’တိ။ တံ အကာရဏံ။ ဘဂဝါ ဟိ မာတုယာ ဝါ အညဿ ဝါ မာတုဂါမဿ အတ္တနော သာသနေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနန္တော ဂရုကံယေဝ ကတွာ အနုဇာနာတိ၊ န လဟုကံ စိရဋ္ဌိတိကာမတာယာတိ။

အပရေ ပနာဟု – ‘‘ဒသဗလစတုဝေသာရဇ္ဇာဒိကေ အနညသာဓာရဏေ အနန္တာပရိမာဏေ ဗုဒ္ဓဂုဏေ ထေရော မနသိ ကရိတွာ ယာ ဧဝံ မဟာနုဘာဝံ နာမ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလံ သတ္ထာရံ ကုစ္ဆိနာ ဒသ မာသေ ပရိဟရိ၊ သာ ဗုဒ္ဓမာတာ ကဿစိ ပရိစာရိကာ ဘဝိဿတီတိ အယုတ္တမိဒံ။ ကသ္မာ? သတ္ထု ဂုဏာနုစ္ဆဝိကမေဝေတံ၊ ယဒိဒံ သတ္တာဟဇာတေ ဘဂဝတိ ဇနေတ္တိ ကာလံ ကရောတိ၊ ကာလကတာ စ တုသိတေသု ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတော ဟုတွာ တံ အတ္တနော ဝိတက္ကုပ္ပာဒနံ ဘဂဝတော အာရောစေန္တော ‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘန္တေ’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစာ’’တိ။

သတ္ထာ ပန ယသ္မာ သတ္တာဟဇာတေသု ဗောဓိသတ္တေသု ဗောဓိသတ္တမာတု ကာလကိရိယာ ဓမ္မတာ သိဒ္ဓါ၊ တသ္မာ တံ ဓမ္မတံ ပရိဒီပေန္တော ‘‘ဧဝမေတံ၊ အာနန္ဒာ’’တိအာဒိမာဟ။ သာ ပနာယံ ဓမ္မတာ ယသ္မာ ယထာ သဗ္ဗေ ဗောဓိသတ္တာ ပါရမိယော ပူရေတွာ တုသိတပုရေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာဟိ သန္နိပတိတွာ အဘိသမ္ဗောဓိံ ပတ္တုံ မနုဿလောကေ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏာယ အဇ္ဈေသိတာ ကာလဒီပဒေသကုလာနိ ဝိယ ဇနေတ္တိယာ အာယုပရိမာဏမ္ပိ ဩလောကေတွာ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှန္တိ၊ အယမ္ပိ ဘဂဝါ ဗောဓိသတ္တဘူတော တထေဝ တုသိတပုရေ ဌိတော ပဉ္စ မဟာဝိလောကနာနိ ဝိလောကေန္တော သတ္တဒိဝသာဓိကဒသမာသပရိမာဏံ မာတုယာ အာယုပရိမာဏံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ‘‘အယံ မမ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဿ ကာလော၊ ဣဒါနိ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဉတွာဝ ပဋိသန္ဓိံ အဂ္ဂဟေသိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗဗောဓိသတ္တာနံ အာစိဏ္ဏသမာစိဏ္ဏဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘အပ္ပာယုကာ ဟိ၊ အာနန္ဒ၊ ဗောဓိသတ္တမာတရော ဟောန္တီ’’တိအာဒိ။

တတ္ထ ကာလံ ကရောန္တီတိ ယထာဝုတ္တအာယုပရိက္ခယေနေဝ ကာလံ ကရောန္တိ၊ န ဝိဇာတပစ္စယာ။ စရိမတ္တဘာဝေဟိ ဗောဓိသတ္တေဟိ ဝသိတဋ္ဌာနံ စေတိယဃရသဒိသံ ဟောတိ၊ န အညေသံ ပရိဘောဂါရဟံ၊ န စ သက္ကာ ဗောဓိသတ္တမာတရံ အပနေတွာ အညံ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေတုန္တိ တတ္တကံ ဧဝ ဗောဓိသတ္တမာတု အာယုပ္ပမာဏံ ဟောတိ၊ တသ္မာ တဒါ ကာလံ ကရောန္တိ။ ဣမမေဝ ဟိ အတ္ထံ သန္ဓာယ မဟာဗောဓိသတ္တာ ပဉ္စမံ မဟာဝိလောကနံ ကရောန္တိ။

ကတရသ္မိံ ပန ဝယေ ကာလံ ကရောန္တီတိ? မဇ္ဈိမဝယေ။ ပဌမဝယသ္မိဉှိ သတ္တာနံ အတ္တဘာဝေ ဆန္ဒရာဂေါ ဗလဝါ ဟောတိ၊ တေန တဒါ သဉ္ဇာတဂဗ္ဘာ ဣတ္ထိယော ယေဘုယျေန ဂဗ္ဘံ အနုရက္ခိတုံ န သက္ကောန္တိ။ ဂဏှေယျုံ စေ၊ ဂဗ္ဘော ဗဟွာဗာဓော ဟောတိ။ မဇ္ဈိမဝယဿ ပန ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ အတိက္ကမိတွာ တတိယကောဋ္ဌာသေ ဝတ္ထု ဝိသဒံ ဟောတိ၊ ဝိသဒေ ဝတ္ထုမှိ နိဗ္ဗတ္တဒါရကာ အရောဂါ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဗောဓိသတ္တမာတရော ပဌမဝယေ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ မဇ္ဈိမဝယဿ တတိယကောဋ္ဌာသေ ဝိဇာယိတွာ ကာလံ ကရောန္တီတိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ ဗောဓိသတ္တမာတု အညေသဉ္စ သဗ္ဗသတ္တာနံ အတ္တဘာဝေ အာယုဿ မရဏပရိယောသာနတံ ဝိဒိတွာ တဒတ္ထဝိဘာဝနမုခေန အနဝဇ္ဇပ္ပဋိပတ္တိယံ ဥဿာဟဒီပကံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ ယေ ကေစီတိ အနိယမနိဒ္ဒေသော။ ဘူတာတိ နိဗ္ဗတ္တာ။ ဘဝိဿန္တီတိ အနာဂတေ နိဗ္ဗတ္တိဿန္တိ။ ဝါသဒ္ဒေါ ဝိကပ္ပတ္ထော၊ အပိသဒ္ဒေါ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ တေန နိဗ္ဗတ္တမာနေပိ သင်္ဂဏှာတိ။ ဧတ္တာဝတာ အတီတာဒိဝသေန တိယဒ္ဓပရိယာပန္နေ သတ္တေ အနဝသေသတော ပရိယာဒိယတိ။ အပိစ ဂဗ္ဘသေယျကသတ္တာ ဂဗ္ဘတော နိက္ခန္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ဘူတာ နာမ၊ တတော ပုဗ္ဗေ ဘဝိဿန္တိ နာမ။ သံသေဒဇူပပါတိကာ ပဋိသန္ဓိစိတ္တတော ပရတော ဘူတာ နာမ၊ တတော ပုဗ္ဗေ ဥပ္ပဇ္ဇိတဗ္ဗဘဝဝသေန ဘဝိဿန္တိ နာမ။ သဗ္ဗေပိ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နဘဝဝသေန ဘူတာ နာမ၊ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝဝသေန ဘဝိဿန္တိ နာမ။ ခီဏာသဝါ ဘူတာ နာမ။ တေ ဟိ ဘူတာ ဧဝ၊ န ပုန ဘဝိဿန္တီတိ၊ တဒညေ ဘဝိဿန္တိ နာမ။

သဗ္ဗေ ဂမိဿန္တိ ပဟာယ ဒေဟန္တိ သဗ္ဗေ ယထာဝုတ္တဘေဒါ သဗ္ဗဘဝယောနိဂတိဝိညာဏဋ္ဌိတိသတ္တာဝါသာဒိဝသေန အနေကဘေဒဘိန္နာ သတ္တာ ဒေဟံ အတ္တနော သရီရံ ပဟာယ နိက္ခိပိတွာ ပရလောကံ ဂမိဿန္တိ၊ အသေက္ခာ ပန နိဗ္ဗာနံ။ ဧတ္ထ ကောစိ အစဝနဓမ္မော နာမ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ။ တံ သဗ္ဗဇာနိံ ကုသလော ဝိဒိတွာတိ တဒေတံ သဗ္ဗဿ သတ္တဿ ဇာနိံ ဟာနိံ မရဏံ၊ သဗ္ဗဿ ဝါ သတ္တဿ ဇာနိံ ဝိနာသံ ပဘင်္ဂုတံ ကုသလော ပဏ္ဍိတဇာတိကော မရဏာနုဿတိဝသေန အနိစ္စတာမနသိကာရဝသေန ဝါ ဇာနိတွာ။ အာတာပိယော ဗြဟ္မစရိယံ စရေယျာတိ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော အာတာပိယသင်္ခါတေန ဝီရိယေန သမန္နာဂတတ္တာ အာတာပိယော စတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနဝသေန အာရဒ္ဓဝီရိယော အနဝသေသမရဏသမတိက္ကမနူပါယံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ စရေယျ၊ ပဋိပဇ္ဇေယျာတိ အတ္ထော။

ဒုတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ သုပ္ပဗုဒ္ဓကုဋ္ဌိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၃။ တတိယေ ရာဇဂဟေ သုပ္ပဗုဒ္ဓါ နာမ ကုဋ္ဌီ အဟောသီတိ သုပ္ပဗုဒ္ဓနာမကော ဧကော ပုရိသော ရာဇဂဟေ အဟောသိ။ သော စ ကုဋ္ဌီ ကုဋ္ဌရောဂေန ဗာဠှဝိဒူသိတဂတ္တော။ မနုဿဒလိဒ္ဒေါတိ ယတ္တကာ ရာဇဂဟေ မနုဿာ တေသု သဗ္ဗဒုဂ္ဂတော။ သော ဟိ သင်္ကာရကူဋဝတိအာဒီသု မနုဿေဟိ ဆဍ္ဍိတပိလောတိကခဏ္ဍာနိ သိဗ္ဗိတွာ ပရိဒဟတိ၊ ကပါလံ ဂဟေတွာ ဃရာ ဃရံ ဂန္တွာ လဒ္ဓအာစာမဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တာနိ နိဿာယ ဇီဝတိ၊ တမ္ပိ ပုဗ္ဗေ ကတကမ္မပစ္စယာ န ယာဝဒတ္ထံ လဘတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မနုဿဒလိဒ္ဒေါ’’တိ။ မနုဿကပဏောတိ မနုဿေသု ပရမကပဏတံ ပတ္တော။ မနုဿဝရာကောတိ မနုဿာနံ ဟီဠိတပရိဘူတတာယ အတိဝိယ ဒီနော။ မဟတိယာ ပရိသာယာတိ မဟတိယာ ဘိက္ခုပရိသာယ စေဝ ဥပါသကပရိသာယ စ။

ဧကဒိဝသံ ကိရ ဘဂဝါ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝါရော ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတွာ ဘိက္ခူနံ သုလဘပိဏ္ဍပါတံ ကတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပ္ပဋိက္ကန္တော ကတိပယဘိက္ခုပရိဝါရော နိက္ခန္တော ယေဟိ ဒါနံ ဒိန္နံ၊ တေသံ ဥပါသကာနံ အဝသေသဘိက္ခူနဉ္စ အာဂမနံ အာဂမယမာနော အန္တောနဂရေယေဝ အညတရသ္မိံ ရမဏီယေ ပဒေသေ အဋ္ဌာသိ။ တာဝဒေဝ ဘိက္ခူ တတော တတော အာဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ ပရိဝါရေသုံ၊ ဥပါသကာပိ ‘‘အနုမောဒနံ သုတွာ ဝန္ဒိတွာ နိဝတ္တိဿာမာ’’တိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိံသု၊ မဟာသန္နိပါတော အဟောသိ။ ဘဂဝါ နိသီဒနာကာရံ ဒဿေသိ။ တာဝဒေဝ ဗုဒ္ဓါရဟံ အာသနံ ပညာပေသုံ။ အထ ဘဂဝါ အသီတိအနုဗျဉ္ဇနပ္ပဋိမဏ္ဍိတေဟိ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ဝိရောစမာနာယ ဗျာမပ္ပဘာပရိက္ခေပသမုဇ္ဇလာယ နီလပီတလောဟိတောဒါတမဉ္ဇေဋ္ဌပဘဿရာနံ ဝသေန ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရံသိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တိယာ အနုပမာယ ရူပကာယသိရိယာ သကလမေဝ တံ ပဒေသံ ဩဘာသေန္တော တာရာဂဏပရိဝုတော ဝိယ ပုဏ္ဏစန္ဒော ဘိက္ခုဂဏပရိဝုတော ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိတွာ မနောသိလာတလေ ကေသရသီဟော ဝိယ သီဟနာဒံ နဒန္တော ကရဝီကရုတမဉ္ဇုနာ ဗြဟ္မဿရေန ဓမ္မံ ဒေသေတိ။

ဘိက္ခူပိ ခေါ အပ္ပိစ္ဆာ သန္တုဋ္ဌာ ပဝိဝိတ္တာ အသံသဋ္ဌာ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ပဟိတတ္တာ စောဒကာ ပါပဂရဟိနော ဝတ္တာရော ဝစနက္ခမာ သီလသမ္ပန္နာ သမာဓိသမ္ပန္နာ ပညာသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နာ မေဃဝဏ္ဏံ ပံသုကူလစီဝရံ ပါရုပိတွာ သုဝမ္မိတာ ဝိယ ဂန္ဓဟတ္ထိနော ဘဂဝန္တံ ပရိဝါရေတွာ ဩဟိတသောတာ ဓမ္မံ သုဏန္တိ။ ဥပါသကာပိ သုဒ္ဓဝတ္ထနိဝတ္ထာ သုဒ္ဓုတ္တရာသင်္ဂါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ မဟာဒါနာနိ ပဝတ္တေတွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ဘဂဝန္တံ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ နိပစ္စကာရံ ဒဿေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ ပရိဝါရေတွာ သံယတဟတ္ထပါဒါ ဩဟိတသောတာ သက္ကစ္စံ ဓမ္မံ သုဏန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ မဟတိယာ ပရိသာယ ပရိဝုတော ဓမ္မံ ဒေသေန္တော နိသိန္နော ဟောတီ’’တိ။

သုပ္ပဗုဒ္ဓါ ပန ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလျပရေတော ဃာသပရိယေသနံ စရမာနော အန္တရဝီထိံ ဩတိဏ္ဏော ဒူရတောဝ တံ မဟာဇနသန္နိပါတံ ဒိသွာ၊ ‘‘ကိံ နု ခေါ အယံ မဟာဇနကာယော သန္နိပတိတော၊ အဒ္ဓါ ဧတ္ထ ဘောဇနံ ဒီယတိ မညေ၊ အပ္ပေဝ နာမေတ္ထ ဂတေန ကိဉ္စိ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ လဒ္ဓုံ သက္ကာ’’တိ သဉ္ဇာတာဘိလာသော တတ္ထ ဂန္တွာ အဒ္ဒသ ဘဂဝန္တံ ပါသာဒိကံ ဒဿနီယံ ပသာဒနီယံ ဥတ္တမဒမထသမထမနုပ္ပတ္တံ ဒန္တံ ဂုတ္တံ သန္တိန္ဒြိယံ သုသမာဟိတံ တာယ ပရိသာယ ပရိဝုတံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ၊ ဒိသွာန ပုရိမဇာတိသမ္ဘတာယ ပရိပက္ကာယ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိယာ စောဒိယမာနော ‘‘ယံနူနာဟမ္ပိ ဓမ္မံ သုဏေယျ’’န္တိ ပရိသပရိယန္တေ နိသီဒိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘အဒ္ဒသာ ခေါ သုပ္ပဗုဒ္ဓါ ကုဋ္ဌီ…ပေ… တတ္ထေဝ ဧကမန္တံ နိသီဒိ‘အဟမ္ပိ ဓမ္မံ သောဿာမီ’’’တိ။

သဗ္ဗာဝန္တန္တိ သဗ္ဗာဝတိံ ဟီနာဒိသဗ္ဗပုဂ္ဂလဝတံ၊ တတ္ထ ကိဉ္စိပိ အနဝသေသေတွာတိ အတ္ထော။ ‘‘သဗ္ဗဝန္တ’’န္တိပိ ပဌန္တိ။ စေတသာတိ ဗုဒ္ဓစက္ခုသမ္ပယုတ္တစိတ္တေန။ စိတ္တသီသေန ဟိ ဉာဏံ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ တသ္မာ အာသယာနုသယဉာဏေန ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တဉာဏေန စာတိ အတ္ထော။ စေတော ပရိစ္စ မနသာကာသီတိ တဿာ ပရိသာယ စိတ္တံ ပစ္စေကံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ မနသိ အကာသိ တေ ဝေါလောကေသိ။ ဘဗ္ဗော ဓမ္မံ ဝိညာတုန္တိ မဂ္ဂဖလဓမ္မံ အဓိဂန္တုံ သမတ္ထော၊ ဥပနိဿယသမ္ပန္နောတိ အတ္ထော။ ဧတဒဟောသီတိ အယံ သုပ္ပဗုဒ္ဓါ ကိဉ္စာပိ တဂရသိခိမှိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ အပရဇ္ဈိတွာ ဤဒိသော ဇာတော၊ မဂ္ဂဖလူပနိဿယော ပနဿ ပံသုပဋိစ္ဆန္နသုဝဏ္ဏနိက္ခံ ဝိယ အန္တောဟဒယေယေဝ ဝိဇ္ဇောတတိ၊ တသ္မာ သုဝိညာပိယောတိ ဣဒံ အဟောသိ။ တေနာဟ – ‘‘အယံ ခေါ ဣဓ ဘဗ္ဗော ဓမ္မံ ဝိညာတု’’န္တိ။

အနုပုဗ္ဗိံ ကထန္တိ ဒါနာနန္တရံ သီလံ၊ သီလာနန္တရံ သဂ္ဂံ၊ သဂ္ဂါနန္တရံ မဂ္ဂန္တိ ဧဝံ အနုပဋိပါဋိကထံ။ ဘဂဝါ ဟိ ပဌမံ ဟေတုနာ သဒ္ဓိံ အဿာဒံ ဒဿေတွာ တတော သတ္တေ ဝိဝေစေတုံ နာနာနယေဟိ အာဒီနဝံ ပကာသေတွာ အာဒီနဝသဝနေန သံဝိဂ္ဂဟဒယာနံ နေက္ခမ္မဂုဏဝိဘာဝနမုခေန စ ဝိဝဋ္ဋံ ဒဿေတိ။

ဒါနကထန္တိ ဣဒံ နာမ သုခါနံ နိဒါနံ၊ သမ္ပတ္တီနံ မူလံ၊ ဘောဂါနံ ပတိဋ္ဌာ၊ ဝိသမဂတဿ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ၊ ဣဓလောကပရလောကေသု ဒါနသဒိသော အဝဿယော ပတိဋ္ဌာ အာလမ္ဗနံ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ နတ္ထိ။ ဣဒဉှိ အဝဿယဋ္ဌေန ရတနမယသီဟာသနသဒိသံ၊ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန မဟာပထဝိသဒိသံ ၊ အာလမ္ဗနဋ္ဌေန အာလမ္ဗနရဇ္ဇုသဒိသံ၊ ဒုက္ခနိတ္ထရဏဋ္ဌေန နာဝါသဒိသံ၊ သမဿာသနဋ္ဌေန သင်္ဂါမသူရော၊ ဘယပရိတ္တာဏဋ္ဌေန သုပရိခါပရိက္ခိတ္တနဂရံ၊ မစ္ဆေရမလာဒီဟိ အနုပလိတ္တဋ္ဌေန ပဒုမံ၊ တေသံ နိဒဟနဋ္ဌေန ဇာတဝေဒေါ၊ ဒုရာသဒဋ္ဌေန အာသီဝိသော၊ အသန္တာသဋ္ဌေန သီဟော၊ ဗလဝန္တဋ္ဌေန ဟတ္ထီ၊ အဘိမင်္ဂလသမ္မတဋ္ဌေန သေတဥသဘော၊ ခေမန္တဘူမိသမ္ပာပနဋ္ဌေန ဝလာဟကော အဿရာဇာ။ ဒါနဉှိ လောကေ ရဇ္ဇသိရိံ ဒေတိ၊ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ သက္ကသမ္ပတ္တိံ မာရသမ္ပတ္တိံ ဗြဟ္မသမ္ပတ္တိံ သာဝကပါရမီဉာဏံ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ သမ္မာသမ္ဗောဓိဉာဏံ ဒေတီတိ ဧဝမာဒိဒါနဂုဏပ္ပဋိသံယုတ္တကထံ။

ယသ္မာ ပန ဒါနံ ဒေန္တော သီလံ သမာဒါတုံ သက္ကောတိ၊ တသ္မာ ဒါနကထာနန္တရံ သီလကထံ ကထေသိ။ သီလကထန္တိ သီလံ နာမေတံ သတ္တာနံ အဝဿယော ပတိဋ္ဌာ အာလမ္ဗနံ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ။ ဣဓလောကပရလောကသမ္ပတ္တီနဉှိ သီလသဒိသော အဝဿယော ပတိဋ္ဌာ အာလမ္ဗနံ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ နတ္ထိ၊ သီလာလင်္ကာရသဒိသော အလင်္ကာရော၊ သီလပုပ္ဖသဒိသံ ပုပ္ဖံ၊ သီလဂန္ဓသဒိသော ဂန္ဓော နတ္ထိ၊ သီလာလင်္ကာရေန ဟိ အလင်္ကတံ သီလကုသုမပိဠန္ဓိတံ သီလဂန္ဓာနုလိတ္တံ သဒေဝကော လောကော ဩလောကေန္တော တိတ္တိံ န ဂစ္ဆတီတိ ဧဝမာဒီဟိ သီလဂုဏပ္ပဋိသံယုတ္တကထံ။

ဣဒံ ပန သီလံ နိဿာယ အယံ သဂ္ဂေါ လဗ္ဘတီတိ ဒဿေတုံ သီလာနန္တရံ သဂ္ဂကထံ ကထေသိ။ သဂ္ဂကထန္တိ သဂ္ဂေါ နာမ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ၊ နိစ္စမေတ္ထ ကီဠာ နိစ္စသမ္ပတ္တိယော လဗ္ဘန္တိ၊ စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝါ နဝုတိဝဿသတသဟဿာနိ ဒိဗ္ဗသုခံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘန္တိ၊ တာဝတိံသာ တိဿော ဝဿကောဋိယော သဋ္ဌိ စ ဝဿသတသဟဿာနီတိ ဧဝမာဒိသဂ္ဂဂုဏပ္ပဋိသံယုတ္တကထံ။ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိံ ကထေန္တာနဉှိ ဗုဒ္ဓါနံ မုခံ နပ္ပဟောတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘အနေကပရိယာယေန ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဂ္ဂကထံ ကထေယျ’’န္တိအာဒိ။

ဧဝံ ဟေတုနာ သဒ္ဓိံ သဂ္ဂကထာယ ပလောဘေတွာ ပုန ဟတ္ထိံ အလင်္ကရိတွာ တဿ သောဏ္ဍံ ဆိန္ဒန္တော ဝိယ ‘‘အယမ္ပိ သဂ္ဂေါ အနိစ္စော အဓုဝေါ၊ န ဧတ္ထ ဆန္ဒရာဂေါ ကာတဗ္ဗော’’တိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၁၇၇၊ ၂။၄၂) နယေန ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ ကထေသိ။ တတ္ထ အာဒီနဝန္တိ ဒေါသံ။ ဩကာရန္တိ လာမကသဘာဝံ၊ အသေဋ္ဌေဟိ သေဝိတဗ္ဗံ သေဋ္ဌေဟိ န သေဝိတဗ္ဗံ နိဟီနသဘာဝန္တိ အတ္ထော။ သံကိလေသန္တိ တေဟိ သတ္တာနံ သံသာရေ သံကိလိဿနံ။ တေနာဟ – ‘‘ကိလိဿန္တိ ဝတ ဘော သတ္တာ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၃၅၁)။

ဧဝံ ကာမာဒီနဝေန တဇ္ဇေတွာ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဈာနာဒီသု စ ဂုဏံ ဒီပေသိ ဝဏ္ဏေသိ။ ကလ္လစိတ္တန္တိအာဒီသု ကလ္လစိတ္တန္တိ ကမ္မနိယစိတ္တံ၊ ဟေဋ္ဌာ ပဝတ္တိတဒေသနာယ အဿဒ္ဓိယာဒီနံ စိတ္တဒေါသာနံ ဝိဂတတ္တာ ဥပရိဒေသနာယ ဘာဇနဘာဝူပဂမနေန ကမ္မနိယစိတ္တံ၊ ကမ္မက္ခမစိတ္တန္တိ အတ္ထော။ ဒိဋ္ဌိမာနာဒိသံကိလေသဝိဂမေန မုဒုစိတ္တံ။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒိဝိဂမေန ဝိနီဝရဏစိတ္တံ။ သမ္မာပဋိပတ္တိယံ ဥဠာရပီတိပါမောဇ္ဇယောဂေန ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ။ တတ္ထ သဒ္ဓါသမ္ပတ္တိယာ ပသန္နစိတ္တံ၊ ယဒါ ဘဂဝါ အညာသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

အထ ဝါ ကလ္လစိတ္တန္တိ ကာမစ္ဆန္ဒဝိဂမေန အရောဂစိတ္တံ။ မုဒုစိတ္တန္တိ ဗျာပါဒဝိဂမေန မေတ္တာဝသေန အကထိနစိတ္တံ။ ဝိနီဝရဏစိတ္တန္တိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဝိဂမေန အဝိက္ခိပနတော န ပိဟိတစိတ္တံ။ ဥဒဂ္ဂစိတ္တန္တိ ထိနမိဒ္ဓဝိဂမေန သမ္ပဂ္ဂဟဝသေန အလီနစိတ္တံ။ ပသန္နစိတ္တန္တိ ဝိစိကိစ္ဆာဝိဂမေန သမ္မာပဋိပတ္တိယာ အဓိမုတ္တစိတ္တံ။

အထာတိ ပစ္ဆာ။ သာမုက္ကံသိကာတိ သာမံ ဥက္ကံသိကာ အတ္တနာဝ ဥဒ္ဓရိတွာ ဂဟိတာ၊ သယမ္ဘူဉာဏေန သာမံ ဒိဋ္ဌာ၊ အညေသံ အသာဓာရဏာတိ အတ္ထော။ ကာ စ ပန သာတိ? အရိယသစ္စဒေသနာ။ တေနေဝါဟ – ‘‘ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂ’’န္တိ။ ဣဒဉှိ သစ္စာနံ သရူပဒဿနံ၊ တသ္မာ ဣမသ္မိံ ဌာနေ အရိယသစ္စာနိ ကထေတဗ္ဗာနိ၊ တာနိ သဗ္ဗာကာရတော ဝိတ္ထာရေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၅၂၉) ဝုတ္တာနီတိ တတ္ထ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

သေယျထာပီတိအာဒိနာ ဥပမာဝသေန သုပ္ပဗုဒ္ဓဿ ကိလေသပ္ပဟာနံ အရိယမဂ္ဂုပ္ပာဒဉ္စ ဒဿေတိ။ အပဂတကာဠကန္တိ ဝိဂတကာဠကံ။ သမ္မဒေဝါတိ သုဋ္ဌုယေဝ။ ရဇနန္တိ နီလပီတလောဟိတမဉ္ဇေဋ္ဌာဒိရင်္ဂဇာတံ။ ပဋိဂ္ဂဏှေယျာတိ ဂဏှေယျ၊ ပဘဿရံ ဘဝေယျ။ တသ္မိံယေဝ အာသနေတိ တဿံယေဝ နိသဇ္ဇာယံ။ ဧတေနဿ လဟုဝိပဿနကတာ တိက္ခပညတာ သုခါပဋိပဒါ ခိပ္ပာဘိညတာ စ ဒဿိတာ ဟောန္တိ။ ဝိရဇံ ဝီတမလန္တိ အပါယဂမနီယရာဂရဇာဒီနံ အဘာဝေန ဝိရဇံ၊ အနဝသေသဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာမလာပဂမေန ဝီတမလံ။ ပဌမမဂ္ဂဝဇ္ဈကိလေသရဇာဘာဝေန ဝါ ဝိရဇံ၊ ပဉ္စဝိဓဒုဿီလမလာပဂမေန ဝီတမလံ။ ဓမ္မစက္ခုန္တိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ အဓိပ္ပေတော။ တဿ ဥပ္ပတ္တိအာကာရဒဿနတ္ထံ ‘‘ယံကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ၊ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တဉှိ နိရောဓံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ကိစ္စဝသေန ဧဝ သင်္ခတဓမ္မေ ပဋိဝိဇ္ဈန္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

တတြိဒံ ဥပမာသံသန္ဒနံ – ဝတ္ထံ ဝိယ စိတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဝတ္ထဿ အာဂန္တုကမလေဟိ ကိလိဋ္ဌဘာဝေါ ဝိယ စိတ္တဿ ရာဂါဒိမလေဟိ သံကိလိဋ္ဌဘာဝေါ၊ ဓောဝနဖလကံ ဝိယ အနုပုဗ္ဗိကထာ၊ ဥဒကံ ဝိယ သဒ္ဓါ၊ ဥဒကေန တေမေတွာ တေမေတွာ ဂေါမယခါရေဟိ ကာဠကေ သမ္မဒ္ဒိတွာ ဝတ္ထဿ ဓောဝနပ္ပယောဂေါ ဝိယ သဒ္ဓါသလိလေန တေမေတွာ သတိသမာဓိပညာဟိ ဒေါသေ သိထိလေ ကတွာ သဒ္ဓါဒိဝိဓိနာ စိတ္တဿ သောဓနေ ဝီရိယာရမ္ဘော၊ တေန ပယောဂေန ဝတ္ထေ ကာဠကာပဂမော ဝိယ ဝီရိယာရမ္ဘေန ကိလေသဝိက္ခမ္ဘနံ၊ ရင်္ဂဇာတံ ဝိယ အရိယမဂ္ဂေါ၊ တေန သုဒ္ဓဿ ဝတ္ထဿ ပဘဿရဘာဝေါ ဝိယ ဝိက္ခမ္ဘိတကိလေသဿ စိတ္တဿ မဂ္ဂေန ပရိယောဒါပနန္တိ။

ဧဝံ ပန သုပ္ပဗုဒ္ဓါ ပရိသပရိယန္တေ နိသိန္နော ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သောတာပတ္တိဖလံ ပတွာ အတ္တနာ ပဋိလဒ္ဓဂုဏံ သတ္ထု အာရောစေတုကာမော ပရိသမဇ္ဈံ ဩဂါဟိတုံ အဝိသဟန္တော မဟာဇနဿ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ အနုဂန္တွာ နိဝတ္တကာလေ ဘဂဝတိ ဝိဟာရံ ဂတေ သယမ္ပိ ဝိဟာရံ အဂမာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ‘‘အယံ သုပ္ပဗုဒ္ဓါ ကုဋ္ဌီ အတ္တနာ သတ္ထု သာသနေ ပဋိလဒ္ဓဂုဏံ ပါကဋံ ကာတုကာမော’’တိ ဉတွာ ‘‘ဝီမံသိဿာမိ န’’န္တိ ဂန္တွာ အာကာသေ ဌိတော ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုပ္ပဗုဒ္ဓ တွံ မနုဿဒလိဒ္ဒေါ မနုဿကပဏော မနုဿဝရာကော၊ အဟံ တေ အပရိမိတံ ဓနံ ဒဿာမိ၊ ‘ဗုဒ္ဓါ န ဗုဒ္ဓါ၊ ဓမ္မော န ဓမ္မော၊ သင်္ဃော န သင်္ဃော၊ အလံ မေ ဗုဒ္ဓေန၊ အလံ မေ ဓမ္မေန၊ အလံ မေ သင်္ဃေနာ’တိ ဝဒေဟီ’’တိ။ အထ နံ သော အာဟ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ? ‘‘အဟံ သက္ကော ဒေဝရာဇာ’’တိ။ ‘‘အန္ဓဗာလ အဟိရိက၊ တွံ မယာ သဒ္ဓိံ ကထေတုံ န ယုတ္တရူပေါ၊ ယော တွံ ဧဝံ အဝတ္တဗ္ဗံ ဝဒေသိ၊ အပိစ မံ တွံ ‘ဒုဂ္ဂတော ဒလိဒ္ဒေါ ကပဏော’တိ ကသ္မာ ဝဒေသိ၊ နနု အဟံ လောကနာထဿ ဩရသပုတ္တော၊ နေဝါဟံ ဒုဂ္ဂတော န ဒလိဒ္ဒေါ န ကပဏော၊ အထ ခေါ သုခပ္ပတ္တော ပရမေန သုခေန အပါဟမသ္မိ မဟဒ္ဓနော’’တိ ဝတွာ အာဟ –

‘‘သဒ္ဓါဓနံ သီလဓနံ၊ ဟိရိဩတ္တပ္ပိယံ ဓနံ၊

သုတဓနဉ္စ စာဂေါ စ၊ ပညာ ဝေ သတ္တမံ ဓနံ။

‘‘ယဿ ဧတေ ဓနာ အတ္ထိ၊ ဣတ္ထိယာ ပုရိသဿ ဝါ၊

‘အဒလိဒ္ဒေါ’တိ တံ အာဟု၊ အမောဃံ တဿ ဇီဝိတ’’န္တိ။ (အ။ နိ။ ၇။၅) –

တဿိမာနိ မေ သတ္တ အရိယဓနာနိ သန္တိ။ ယေသဉှိ ဣမာနိ ဓနာနိ သန္တိ၊ န တွေဝ တေ ဗုဒ္ဓေဟိ ဝါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေဟိ ဝါ ‘ဒလိဒ္ဒါ’တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။

သက္ကော တဿ ကထံ သုတွာ တံ အန္တရာမဂ္ဂေ ဩဟာယ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ သဗ္ဗံ တံ ဝစနံ ပဋိဝစနဉ္စ အာရောစေသိ။ အထ နံ ဘဂဝါ အာဟ – ‘‘န ခေါ သက္က သက္ကာ တာဒိသာနံ သတေနပိ သဟဿေနပိ သုပ္ပဗုဒ္ဓံ ကုဋ္ဌိံ ‘ဗုဒ္ဓါ န ဗုဒ္ဓါ၊ ဓမ္မော န ဓမ္မော၊ သင်္ဃော န သင်္ဃော’တိ ကထာပေတု’’န္တိ။ သုပ္ပဗုဒ္ဓါပိ ခေါ ကုဋ္ဌီ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ သတ္ထာရာ ကတပဋိသန္ထာရော အတ္တနာ ပဋိလဒ္ဓဂုဏံ အာရောစေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ သုပ္ပဗုဒ္ဓါ ကုဋ္ဌီ ဒိဋ္ဌဓမ္မော’’တိအာဒိ။

တတ္ထ ဒိဋ္ဌဓမ္မောတိ ဒိဋ္ဌော အရိယသစ္စဓမ္မော ဧတေနာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မော’’တိ စေတ္ထ သာမညဝစနော ဓမ္မသဒ္ဒေါ။ ဒဿနံ နာမ ဉာဏဒဿနတော အညမ္ပိ အတ္ထီတိ တံ နိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘ပတ္တဓမ္မော’’တိ ဝုတ္တံ။ ပတ္တိ စ ဉာဏသမ္ပတ္တိတော အညာပိ ဝိဇ္ဇတီတိ တတော ဝိသေသနတ္ထံ ‘‘ဝိဒိတဓမ္မော’’တိ ဝုတ္တံ။ သာ ပနာယံ ဝိဒိတဓမ္မတာ ဓမ္မေသု ဧကဒေသေနာပိ ဟောတီတိ နိပ္ပဒေသတော ဝိဒိတဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ပရိယောဂါဠှဓမ္မော’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနဿ ယထာဝုတ္တံ သစ္စာဘိသမ္ဗောဓံယေဝ ဒီပေတိ။ မဂ္ဂဉာဏဉှိ ဧကာဘိသမယဝသေန ပရိညာဒိကိစ္စံ သာဓေန္တံ နိပ္ပဒေသေနပိ ပရိညေယျဓမ္မံ သမန္တတော ဩဂါဠှံ နာမ ဟောတိ၊ န တဒညဉာဏံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဒိဋ္ဌော အရိယသစ္စဓမ္မော ဧတေနာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော’’တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော’’တိအာဒိ။

တတ္ထ ပဋိဘယကန္တာရသဒိသာ သောဠသဝတ္ထုကာ စ အဋ္ဌဝတ္ထုကာ စ တိဏ္ဏာ ဝိစိကိစ္ဆာ ဧတေနာတိ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော။ တတော ဧဝ ပဝတ္တိအာဒီသု ‘‘ဧဝံ နု ခေါ၊ န နု ခေါ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တိတာ ဝိဂတာ သမုစ္ဆိန္နာ ကထံကထာ ဧတဿာတိ ဝိဂတကထံကထော။ သာရဇ္ဇကရာနံ ပါပဓမ္မာနံ ပဟီနတ္တာ တပ္ပဋိပက္ခေသု စ သီလာဒိဂုဏေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတတ္တာ ဝေသာရဇ္ဇံ ဝိသာရဒဘာဝံ ဝေယျတ္တိယံ ပတ္တောတိ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော။ နာဿ ပရော ပစ္စယော၊ န ပရဿ သဒ္ဓါယ ဧတ္ထ ဝတ္တတီတိ အပရပ္ပစ္စယော။ ကတ္ထာတိ အာဟ ‘‘သတ္ထုသာသနေ’’တိ။

အဘိက္ကန္တန္တိအာဒီသု ကိဉ္စာပိ အယံ အဘိက္ကန္တသဒ္ဒေါ ခယသုန္ဒရာဘိရူပဗ္ဘနုမောဒနာဒီသု အနေကေသု အတ္ထေသု ဒိဿတိ၊ ဣဓ ပန အဗ္ဘနုမောဒနေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တေနေဝ သော ပသာဒဝသေန ပသံသာဝသေန စ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝုတ္တော၊ သာဓု သာဓု၊ ဘန္တေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဘိက္ကန္တန္တိ ဝါ အတိကန္တံ အတိဣဋ္ဌံ အတိမနာပံ၊ အတိသုန္ဒရန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဧကေန အဘိက္ကန္တသဒ္ဒေန ဘဂဝတော ဒေသနံ ထောမေတိ၊ ဧကေန အတ္တနော ပသာဒံ။

အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – အဘိက္ကန္တံ၊ ဘန္တေ၊ ယဒိဒံ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနာ၊ အဘိက္ကန္တံ၊ ဘန္တေ၊ ယဒိဒံ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနံ အာဂမ္မ မမ ပသာဒေါတိ။ ဘဂဝတော ဧဝ ဝါ ဝစနံ အဘိက္ကန္တံ ဒေါသနာသနတော၊ အဘိက္ကန္တံ ဂုဏာဓိဂမနတော၊ တထာ သဒ္ဓါဝဍ္ဎနတော၊ ပညာဇနနတော၊ သာတ္ထတော ၊ သဗျဉ္ဇနတော၊ ဥတ္တာနပဒတော၊ ဂမ္ဘီရတ္ထတော၊ ကဏ္ဏသုခတော၊ ဟဒယင်္ဂမတော၊ အနတ္တုက္ကံသနတော၊ အပရဝမ္ဘနတော၊ ကရုဏာသီတလတော၊ ပညာဝဒါတတော၊ အာပါထရမဏီယတော၊ ဝိမဒ္ဒက္ခမတော၊ သုယျမာနသုခတော၊ ဝီမံသိယမာနဟိတတောတိ ဧဝမာဒိနယေဟိ ထောမေန္တော ပဒဒွယံ အာဟ။

တတော ပရမ္ပိ စတူဟိ ဥပမာဟိ ဒေသနံယေဝ ထောမေတိ။ တတ္ထ နိက္ကုဇ္ဇိတန္တိ အဓောမုခဋ္ဌပိတံ၊ ဟေဋ္ဌာမုခဇာတံ ဝါ။ ဥက္ကုဇ္ဇေယျာတိ ဥပရိ မုခံ ကရေယျ။ ပဋိစ္ဆန္နန္တိ တိဏပဏ္ဏာဒိနာ ဆာဒိတံ။ ဝိဝရေယျာတိ ဥဂ္ဃာဋေယျ။ မူဠှဿာတိ ဒိသာမူဠှဿ။ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျာတိ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ‘‘ဧသ မဂ္ဂေါ’’တိ မဂ္ဂံ ဥပဒိသေယျ။ အန္ဓကာရေတိ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတေ။ အယံ တာဝ ပဒတ္ထော။

အယံ ပန အဓိပ္ပာယယောဇနာ – ယထာ ကောစိ နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ၊ ဧဝံ သဒ္ဓမ္မဝိမုခံ အသဒ္ဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတံ မံ အသဒ္ဓမ္မာ ဝုဋ္ဌာပေန္တေန၊ ယထာ ပဋိစ္ဆန္နံ ဝိဝရေယျ၊ ဧဝံ ကဿပဿ ဘဂဝတော သာသနန္တရဓာနတော ပဋ္ဌာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဂဟနပဋိစ္ဆန္နံ သာသနံ ဝိဝရန္တေန၊ ယထာ မူဠှဿ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ၊ ဧဝံ ကုမ္မဂ္ဂမိစ္ဆာမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နဿ မေ သဂ္ဂမောက္ခမဂ္ဂံ အာဝိကရောန္တေန၊ ယထာ အန္ဓကာရေ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ၊ ဧဝံ မောဟန္ဓကာရေ နိမုဂ္ဂဿ မေ ဗုဒ္ဓါဒိရတနရူပါနိ အပဿတော တပ္ပဋိစ္ဆာဒကမောဟန္ဓကာရဝိဒ္ဓံသနဒေသနာပဇ္ဇောတဓာရဏေန ဘဂဝတာ နာနာနယေဟိ ပကာသိတတ္တာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။

ဧဝံ ဒေသနံ ထောမေတွာ တာယ ဒေသနာယ ရတနတ္တယေ ပသန္နစိတ္တော ပသန္နာကာရံ ကရောန္တော ‘‘ဧသာဟ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧသာဟန္တိ ဧသော အဟံ။ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီတိ ဘဂဝါ မေ သရဏံ ပရာယဏံ အဃဿ ဃာတာ၊ ဟိတဿ ဝိဓာတာတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ဘဂဝန္တံ ဂစ္ဆာမိ ဘဇာမိ၊ ဧဝံ ဝါ ဇာနာမိ ဗုဇ္ဈာမီတိ။ ယေသဉှိ ဓာတူနံ ဂတိအတ္ထော၊ ဗုဒ္ဓိပိ တေသံ အတ္ထောတိ။ ဓမ္မန္တိ အဓိဂတမဂ္ဂေ သစ္ဆိကတနိရောဓေ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇမာနေ စတူသု အပါယေသု အပတမာနေ ဓာရေတီတိ ဓမ္မော။ သော အတ္ထတော အရိယမဂ္ဂေါ စေဝ နိဗ္ဗာနဉ္စ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သင်္ခတာ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၃၄၊ ဣတိဝု။ ၉၀)။

‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သင်္ခတာ ဝါ အသင်္ခတာ ဝါ၊ ဝိရာဂေါ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ (ဣတိဝု။ ၉၀) စ –

န ကေဝလံ အရိယမဂ္ဂေါ စေဝ နိဗ္ဗာနဉ္စ၊ အပိစ ခေါ အရိယဖလေဟိ သဒ္ဓိံ ပရိယတ္တိဓမ္မောပိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ရာဂဝိရာဂမနေဇမသောကံ၊ ဓမ္မမသင်္ခတမပ္ပဋိကူလံ၊

မဓုရမိမံ ပဂုဏံ သုဝိဘတ္တံ၊ ဓမ္မမိမံ သရဏတ္ထမုပေဟီ’’တိ။ (ဝိ။ ဝ။ ၈၈၇)၊

ဧတ္ထ ဟိ ရာဂဝိရာဂန္တိ မဂ္ဂေါ ဝုတ္တော။ အနေဇမသောကန္တိ ဖလံ။ အသင်္ခတန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ အပ္ပဋိကူလံ မဓုရမိမံ ပဂုဏံ သုဝိဘတ္တန္တိ ပရိယတ္တိဓမ္မော ဝုတ္တောတိ။

ဘိက္ခုသင်္ဃန္တိ ဒိဋ္ဌိသီလသာမညေန သံဟတံ အဋ္ဌအရိယပုဂ္ဂလသမူဟံ။ ဧတ္တာဝတာ သုပ္ပဗုဒ္ဓါ တီဏိ သရဏဂမနာနိ ပဋိဝေဒေသိ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတန္တိ အဇ္ဇတဂ္ဂေတိ အဇ္ဇတံ အာဒိံ ကတွာ။ ‘‘အဇ္ဇဒဂ္ဂေ’’တိပိ ပါဌော၊ တတ္ထ ဒကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ အဇ္ဇ အဂ္ဂေ အဇ္ဇ အာဒိံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ပါဏုပေတန္တိ ပါဏေဟိ ဥပေတံ၊ ယာဝ မေ ဇီဝိတံ ပဝတ္တတိ၊ တာဝ ဥပေတံ အနညသတ္ထုကံ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ သရဏံ ဂတံ ရတနတ္တယဿ ဥပါသနတော ဥပါသကံ ကပ္ပိယကာရကံ မံ ဘဂဝါ ဥပဓာရေတု ဇာနာတူတိ အတ္ထော။ ဣမဿ စ သရဏဂမနံ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမေနေဝ နိပ္ဖန္နံ၊ အဇ္ဈာသယံ ပန အာဝိကရောန္တော ဧဝမာဟ။

ဘဂဝတောဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာတိ ဘဂဝတော ဝစနံ စိတ္တေန အဘိနန္ဒိတွာ တမေဝ အဘိနန္ဒိတဘာဝံ ပကာသေန္တော ဝုတ္တနယေန ဝါစာယ အနုမောဒိတွာ။ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမီတိ တံ ဘဂဝန္တံ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ သတ္ထု ဂုဏနိန္နစိတ္တော ယာဝ ဒဿနဝိသယသမတိက္ကမာ ဘဂဝန္တံယေဝ ပေက္ခမာနော ပဉ္ဇလိကော နမဿမာနော ပက္ကာမိ။

ပက္ကန္တော စ ကုဋ္ဌရောဂါဘိဘဝေန ဆိန္နဟတ္ထပါဒင်္ဂုလိ ဥက္ကာရဂတ္တော သမန္တတော ဝိဿန္ဒမာနာသဝေါ ကဏ္ဍူတိပတိပီဠိတော အသုစိ ဒုဂ္ဂန္ဓော ဇေဂုစ္ဆတမော ပရမကာရုညတံ ပတ္တော ‘‘နာယံ ကာယော ဣမဿ အစ္စန္တသန္တဿ ပဏီတတမဿ အရိယဓမ္မဿ အာဓာရော ဘဝိတုံ ယုတ္တော’’တိ ဥပ္ပန္နာဘိသန္ဓိနာ ဝိယ သဂ္ဂသံဝတ္တနိယေန ပုညကမ္မေန ဩကာသေ ကတေ အပ္ပာယုကသံဝတ္တနိယေန ဥပစ္ဆေဒကေန ပါပကမ္မေန ကတူပစိတေန စောဒိယမာနော တရုဏဝစ္ဆာယ ဓေနုယာ အာပတိတွာ မာရိတော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ အစိရပက္ကန္တံ သုပ္ပဗုဒ္ဓံ ကုဋ္ဌိံ ဂါဝီ တရုဏဝစ္ဆာ အဓိပတိတွာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသီ’’တိ။

သော ကိရ အတီတေ ဧကော သေဋ္ဌိပုတ္တော ဟုတွာ အတ္တနော သဟာယေဟိ တီဟိ သေဋ္ဌိပုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ ကီဠန္တော ဧကံ နဂရသောဘိနိံ ဂဏိကံ ဥယျာနံ နေတွာ ဒိဝသံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ သဟာယေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမိဿာ ဟတ္ထေ ကဟာပဏသဟဿံ ဗဟုကဉ္စ သုဝဏ္ဏံ မဟဂ္ဃာနိ စ ပသာဓနာနိ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ ဣမသ္မိံ ဝနေ အညော ကောစိ နတ္ထိ၊ ရတ္တိ စ ဇာတာ၊ ဟန္ဒ ဣမံ မယံ မာရေတွာ သဗ္ဗံ ဓနံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ တေ စတ္တာရောပိ ဇနာ ဧကဇ္ဈာသယာ ဟုတွာ တံ မာရေတုံ ဥပက္ကမိံသု။ သာ တေဟိ မာရိယမာနာ ‘‘ဣမေ နိလ္လဇ္ဇာ နိက္ကရုဏာ မယာ သဒ္ဓိံ ကိလေသသန္ထဝံ ကတွာ နိရပရာဓံ မံ ကေဝလံ ဓနလောဘေန မာရေန္တိ၊ ဧကဝါရံ တာဝ မံ ဣမေ မာရေန္တု၊ အဟံ ပန ယက္ခိနီ ဟုတွာ အနေကဝါရံ ဣမေ မာရေတုံ သမတ္ထာ ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ ကတွာ ကာလမကာသိ။ တေသု ကိရ ဧကော ပက္ကုသာတိ ကုလပုတ္တော အဟောသိ၊ ဧကော ဗာဟိယော ဒါရုစီရိယော၊ ဧကော တမ္ဗဒါဌိကော စောရဃာတကော၊ ဧကော သုပ္ပဗုဒ္ဓါ ကုဋ္ဌီ၊ ဣတိ ဣမေသံ စတုန္နံ ဇနာနံ အနေကသတေ အတ္တဘာဝေ သာ ယက္ခယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တာ ဂါဝီ ဟုတွာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသိ။ တေ တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒေန တတ္ထ တတ္ထ အန္တရာမရဏံ ပါပုဏိံသု။ ဧဝံ သုပ္ပဗုဒ္ဓဿ ကုဋ္ဌိဿ သဟသာ မရဏံ ဇာတံ၊ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ အစိရပက္ကန္တံ…ပေ… ဝေါရောပေသီ’’တိ။

အထ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ တဿ ကာလကိရိယံ ဘဂဝတော အာရောစေတွာ အဘိသမ္ပရာယံ ပုစ္ဆိံသု။ ဘဂဝါ ဗျာကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ’’တိအာဒိ။

တတ္ထ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာတိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဝိစိကိစ္ဆာ သီလဗ္ဗတပရာမာသောတိ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ဘဝဗန္ဓနာနံ သမုစ္ဆေဒဝသေန ပဟာနာ။ သောတာပန္နောတိ သောတသင်္ခါတံ အရိယမဂ္ဂံ အာဒိတော ပန္နော။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘သောတော သောတောတိ ဣဒံ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမော နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ သောတောတိ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၀၁)။

အဝိနိပါတဓမ္မောတိ ဝိနိပတနံ ဝိနိပါတော၊ နာဿ ဝိနိပါတော ဓမ္မောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော၊ စတူသု အပါယေသု ဥပပဇ္ဇနဝသေန အပတနသဘာဝေါတိ အတ္ထော။ နိယတောတိ ဓမ္မနိယာမေန သမ္မတ္တနိယာမေန နိယတော။ သမ္ဗောဓိပရာယဏောတိ ဥပရိမဂ္ဂတ္တယသင်္ခါတာ သမ္ဗောဓိ ပရံ အယနံ အဿ ဂတိ ပဋိသရဏံ အဝဿံ ပတ္တဗ္ဗန္တိ သမ္ဗောဓိပရာယဏော။ ဧတေန ‘‘တဿ ကာ ဂတိ၊ ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ ပုစ္ဆာယ ဘဒ္ဒိကာ ဧဝ သုပ္ပဗုဒ္ဓဿ ဂတိ၊ န ပါပိကာတိ အယမတ္ထော ဒဿိတော။ န ပန တေန သမ္ပတ္တာ ဂတိ၊ တံ ပန ပုစ္ဆာနုသန္ဓိဝသေန ပကာသေတုကာမော ဓမ္မရာဇာ ဧတ္တကမေဝ အဘာသိ။ ပဿတိ ဟိ ဘဂဝါ ‘‘မယာ ဧတ္တကေ ကထိတေ ဣမိဿံယေဝ ပရိသတိ အနုသန္ဓိကုသလော ဧကော ဘိက္ခု သုပ္ပဗုဒ္ဓဿ ကုဋ္ဌိဘာဝဒါလိဒ္ဒိယကပဏဘာဝါနံ ကာရဏံ ပုစ္ဆိဿတိ၊ အထာဟံ တဿ တံ ကာရဏံ တေန ပုစ္ဆာနုသန္ဓိနာ ပကာသေတွာ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ။ တေနေဝါဟ – ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော ဘိက္ခူ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဟေတူတိ အသာဓာရဏကာရဏံ၊ သာဓာရဏကာရဏံ ပန ပစ္စယောတိ၊ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ ယေနာတိ ယေန ဟေတုနာ ယေန ပစ္စယေန စ။

ဘူတပုဗ္ဗန္တိ ဇာတပုဗ္ဗံ။ အတီတေ ကာလေ နိဗ္ဗတ္တံ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သုပ္ပဗုဒ္ဓါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကဒါ ပန ဘူတန္တိ? အတီတေ ကိရ အနုပ္ပန္နေ တထာဂတေ ဗာရာဏသိယာ သာမန္တာ ဧကသ္မိံ ဂါမေ ဧကာ ကုလဓီတာ ခေတ္တံ ရက္ခတိ။ သာ ဧကံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တာ တဿ ပဉ္စဟိ လာဇာသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကံ ပဒုမပုပ္ဖံ ဒတွာ ပဉ္စ ပုတ္တသတာနိ ပတ္ထေသိ။ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ပဉ္စသတာ မိဂလုဒ္ဒကာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ မဓုရမံသံ ဒတွာ ‘‘ဧတိဿာ ပုတ္တာ ဘဝေယျာမ၊ တုမှေဟိ ပတ္တဝိသေသံ လဘေယျာမာ’’တိ စ ပတ္ထယိံသု။ သာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တာ။ တတော စုတာ ဧကသ္မိံ ဇာတဿရေ ပဒုမဂဗ္ဘေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တမေကော တာပသော ဒိသွာ ပဋိဇဂ္ဂိ။ တဿာ ဝိစရန္တိယာ ပါဒုဒ္ဓါရေ ပါဒုဒ္ဓါရေ ဘူမိတော ပဒုမာနိ ဥဋ္ဌဟန္တိ။ ဧကော ဝနစရကော ဒိသွာ ဗာရာဏသိရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ တံ အာနေတွာ အဂ္ဂမဟေသိံ အကာသိ။ တဿာ ကုစ္ဆိယံ ဂဗ္ဘော သဏ္ဌာသိ။ မဟာပဒုမကုမာရော တဿာ ကုစ္ဆိယံ ဝသိ၊ သေသာ ဂဗ္ဘမလံ နိဿာယ နိဗ္ဗတ္တာ၊ တေ ဝယပ္ပတ္တာ ဥယျာနေ ပဒုမသရေ ကီဠန္တာ ဧကေကသ္မိံ ပဒုမေ နိသီဒိတွာ ပရိပက္ကဉာဏာ သင်္ခါရေသု ခယဝယံ ပဋ္ဌပေတွာ ပစ္စေကဗောဓိံ ပါပုဏိံသု။ တေသံ ဗျာကရဏဂါထာ အဟောသိ –

‘‘သရောရုဟံ ပဒုမပလာသပတြဇံ၊

သုပုပ္ဖိတံ ဘမရဂဏာနုကိဏ္ဏံ၊

အနိစ္စတံ ခယဝယတံ ဝိဒိတွာ၊

ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

ဧဝံ ပစ္စေကဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေသု တေသု ပဉ္စသု ပစ္စေကဗုဒ္ဓသတေသု အဗ္ဘန္တရော တဂရသိခီ နာမ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓါ ဂန္ဓမာဒနပဗ္ဗတေ နန္ဒမူလပဗ္ဘာရေ သတ္တာဟံ နိရောဓသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန နိရောဓာ ဝုဋ္ဌိတော အာကာသေန အာဂန္တွာ ဣသိဂိလိပဗ္ဗတေ ဩတရိတွာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ တသ္မိဉ္စ သမယေ ရာဇဂဟေ ဧကော သေဋ္ဌိပုတ္တော မဟတာ ပရိဝါရေန ဥယျာနကီဠနတ္ထံ နဂရတော နိက္ခမန္တော တဂရသိခိပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ‘‘ကော အယံ ဘဏ္ဍုကာသာဝဝသနော၊ ကုဋ္ဌီ ဘဝိဿတိ၊ တထာ ဟိ ကုဋ္ဌိစီဝရေန သရီရံ ပါရုပိတွာ ဂစ္ဆတီ’’တိ နိဋ္ဌုဘိတွာ အပသဗျံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘သုပ္ပဗုဒ္ဓါ ကုဋ္ဌီ ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ…ပေ… ပက္ကာမီ’’တိ။

တတ္ထ ကွာယန္တိ ကော အယံ။ ခုံသနဝသေန ဝဒတိ။ ‘‘ကောဝါယ’’န္တိပိ ပါဠိ။ ကုဋ္ဌီတိ အကုဋ္ဌိံယေဝ တံ သေဋ္ဌိ ကုဋ္ဌရောဂံ အက္ကောသဝတ္ထုံ ပါပေန္တော ဝဒတိ။ ကုဋ္ဌိစီဝရေနာတိ ကုဋ္ဌီနံ စီဝရေန။ ယေဘုယျေန ဟိ ကုဋ္ဌိနော ဍံသမကသသရီသပပဋိဗာဟနတ္ထံ ရောဂပဋိစ္ဆာဒနတ္ထဉ္စ ယံ ဝါ တံ ဝါ ပိလောတိကခဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ပါရုပတိ၊ ဧဝမယမ္ပီတိ ဒဿေတိ။ ပံသုကူလစီဝရဓရတ္တာ ဝါ အဂ္ဂဠာနံ အနေကဝဏ္ဏဘာဝေန ကုဋ္ဌသရီရသဒိသောတိ ဟီဠေန္တော ‘‘ကုဋ္ဌိစီဝရေနာ’’တိ အာဟ။ နိဋ္ဌုဘိတွာတိ ခေဠံ ပါတေတွာ။ အပသဗျတော ကရိတွာတိ ပဏ္ဍိတာ တာဒိသံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တိ၊ အယံ ပန အဝိညုတာယ ပရိဘဝေန တံ အပသဗျံ ကတွာ အတ္တနော အပသဗျံ အပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဂတော။ ‘‘အပသဗျာမတော’’တိပိ ပါဌော။ တဿ ကမ္မဿာတိ တဂရသိခိမှိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ‘‘ကွာယံ ကုဋ္ဌီ’’တိ ဟီဠေတွာ နိဋ္ဌုဘနအပသဗျကရဏဝသေန ပဝတ္တပါပကမ္မဿ။ နိရယေ ပစ္စိတ္ထာတိ နိရယေ နိရယဂ္ဂိနာ ဒယှိတ္ထ။ ‘‘ပစ္စိတွာ နိရယဂ္ဂိနာ’’တိပိ ပဌန္တိ။ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေနာတိ ယေန ကမ္မေန သော နိရယေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ၊ န တံ ကမ္မံ မနုဿလောကေ ဝိပါကံ ဒေတိ။ ယာ ပနဿ နာနက္ခဏိကာ စေတနာ တဒါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇနဝသေန ပဝတ္တာ အပရာပရိယဝေဒနီယဘူတာ၊ သာ အပရာပရိယဝေဒနီယေနေဝ ပုညကမ္မေန မနုဿေသု တိဟေတုကပဋိသန္ဓိယာ ဒိန္နာယ ပဝတ္တိယံ ကုဋ္ဌိဘာဝံ ဒါလိဒ္ဒိယံ ပရမကာရုညတံ အာပါဒေသိ။ တံ သန္ဓာယ ကမ္မသဘာဂတာဝသေန ‘‘တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကဝသေသေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သဒိသေပိ ဟိ လောကေ တဗ္ဗောဟာရော ဒိဋ္ဌော ယထာ တံ ‘‘သာ ဧဝ တိတ္တိရီ၊ တာနိယေဝ ဩသဓာနီ’’တိ။

ဧတ္တာဝတာ ‘‘ကော နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဟေတူ’’တိ တေန ဘိက္ခုနာ ပုဋ္ဌပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဣဒါနိ ယော ‘‘တဿ ကာ ဂတိ၊ ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ ပုဗ္ဗေ ဘိက္ခူဟိ ပုဋ္ဌပဉှော၊ တံ ဝိဿဇ္ဇေတုံ ‘‘သော တထာဂတပ္ပဝေဒိတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တထာဂတပ္ပဝေဒိတန္တိ တထာဂတေန ဘဂဝတာ ဒေသိတံ အက္ခာတံ ပကာသိတန္တိ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ။ အာဂမ္မာတိ အဓိဂန္တွာ၊ နိဿာယ ဉတွာ ဝါ။ ‘‘တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ’’တိပိ ပါဌော။ သဒ္ဓံ သမာဒိယီတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ၊ သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော၊ သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃောတိ ရတနတ္တယသန္နိဿယံ ပုဗ္ဗဘာဂသဒ္ဓဉ္စေဝ လောကုတ္တရသဒ္ဓဉ္စာတိ ဒုဝိဓမ္ပိ သဒ္ဓံ သမ္မာ အာဒိယိ။ ယထာ န ပုန အာဒါတဗ္ဗာ ဟောတိ၊ ဧဝံ ယာဝ ဘဝက္ခယာ ဂဏှိ၊ အတ္တနော စိတ္တသန္တာနေ ဥပ္ပာဒေသီတိ အတ္ထော။ သီလံ သမာဒိယီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ သီလန္တိ ပုဗ္ဗဘာဂသီလေန သဒ္ဓိံ မဂ္ဂသီလံ ဖလသီလဉ္စ ။ သုတန္တိ ပရိယတ္တိဗာဟုသစ္စံ ပဋိဝေဓဗာဟုသစ္စဉ္စာတိ ဒုဝိဓမ္ပိ သုတံ။ ပရိယတ္တိဓမ္မာပိ ဟိ တေန ဓမ္မဿဝနကာလေ သစ္စပ္ပဋိဝေဓာယ သာဝကေဟိ ယထာလဒ္ဓပ္ပကာရံ သုတာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ စာတိ။ စာဂန္တိ ပဌမမဂ္ဂဝဇ္ဈကိလေသာဘိသင်္ခါရာနံ ဝေါဿဂ္ဂသင်္ခါတံ စာဂံ၊ ယေန အရိယသာဝကာ ဒေယျဓမ္မေသု မုတ္တစာဂါ စ ဟောန္တိ ပယတပါဏီ ဝေါဿဂ္ဂရတာ။ ပညန္တိ သဒ္ဓိံ ဝိပဿနာပညာယ မဂ္ဂပညဉ္စေဝ ဖလပညဉ္စ။

ကာယဿ ဘေဒါတိ ဥပါဒိန္နက္ခန္ဓပရိစ္စာဂါ။ ပရံ မရဏာတိ တဒနန္တရံ အဘိနိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓဂဟဏာ။ အထ ဝါ ကာယဿ ဘေဒါတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဥပစ္ဆေဒါ။ ပရံ မရဏာတိ စုတိတော ဥဒ္ဓံ။ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကန္တိ ပဒတ္တယေနာပိ ဒေဝလောကမေဝ ဝဒတိ။ သော ဟိ သမ္ပတ္တီနံ သောဘနတ္တာ သုန္ဒရာ ဂတီတိ သုဂတိ၊ ရူပါဒီဟိ ဝိသေသေဟိ သုဋ္ဌု အဂ္ဂေါတိ သဂ္ဂေါ၊ သဗ္ဗကာလံ သုခမေဝေတ္ထ လောကိယတိ၊ လုဇ္ဇတီတိ ဝါ လောကောတိ ဝုစ္စတိ။ ဥပပန္နောတိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန ဥပဂတော။ သဟဗျတန္တိ သဟဘာဝံ။ ဝစနတ္ထော ပန သဟ ဗျတိ ပဝတ္တတိ၊ ဝသတီတိ ဝါ သဟဗျော၊ သဟဌာယီ သဟဝါယီ ဝါ။ တဿ ဘာဝေါ သဟဗျတာ။ အတိရောစတီတိ အတိက္ကမ္မ အဘိဘဝိတွာ ရောစတိ ဝိရောစတိ။ ဝဏ္ဏေနာတိ ရူပသမ္ပတ္တိယာ။ ယသသာတိ ပရိဝါရေန။ သော ဟိ အသုစိမက္ခိတံ ဇဇ္ဇရံ မတ္တိကာဘာဇနံ ဆဍ္ဍေတွာ အနေကရတနဝိစိတ္တံ ပဘဿရရံသိဇာလဝိနဒ္ဓသုဒ္ဓဇမ္ဗုနဒဘာဇနံ ဂဏှန္တော ဝိယ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ကဠေဝရံ ဣဓ နိက္ခိပိတွာ ဧကစိတ္တက္ခဏေန ယထာဝုတ္တံ ဒိဗ္ဗတ္တဘာဝံ မဟတာ ပရိဝါရေန သဒ္ဓိံ ပဋိလဘီတိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ ပါပါနံ အပရိဝဇ္ဇနေ အာဒီနဝံ၊ ပရိဝဇ္ဇနေ စ အာနိသံသံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတွာ တဒတ္ထဝိဘာဝနံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တဿာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ယထာ စက္ခုမာ ပုရိသော ပရက္ကမေ ကာယိကဝီရိယေ ဝိဇ္ဇမာနေ သရီရေ ဝဟန္တေ ဝိသမာနိ ပပါတာဒိဋ္ဌာနာနိ စဏ္ဍဘာဝေန ဝါ ဝိသမာနိ ဟတ္ထိအဿအဟိကုက္ကုရဂေါရူပါဒီနိ ပရိဝဇ္ဇယေ၊ ဧဝံ ဇီဝလောကသ္မိံ ဣမသ္မိံ သတ္တလောကေ ပဏ္ဍိတော သပ္ပညော ပုရိသော တာယ သပ္ပညတာယ အတ္တနော ဟိတံ ဇာနန္တော ပါပါနိ လာမကာနိ ဒုစ္စရိတာနိ ပရိဝဇ္ဇေယျ။ ဧဝဉှိ ယထာယံ သုပ္ပဗုဒ္ဓါ တဂရသိခိမှိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ပါပံ အပရိဝဇ္ဇေတွာ မဟန္တံ အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇိ၊ ဧဝံ အာပဇ္ဇေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။ ယထာ ဝါ သုပ္ပဗုဒ္ဓါ ကုဋ္ဌီ မမ ဓမ္မဒေသနံ အာဂမ္မ ဣဒါနိ သံဝေဂပ္ပတ္တော ပါပါနိ ပရိဝဇ္ဇေန္တော ဥဠာရံ ဝိသေသံ အဓိဂဉ္ဆိ၊ ဧဝံ အညောပိ ဥဠာရံ ဝိသေသာဓိဂမံ ဣစ္ဆန္တော ပါပါနိ ပရိဝဇ္ဇေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။

တတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ကုမာရကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၄။ စတုတ္ထေ ကုမာရကာတိ တရုဏပုဂ္ဂလာ။ ယေ သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတဿ အတ္ထံ ဇာနန္တိ၊ တေ ဣဓ ကုမာရကာတိ အဓိပ္ပေတာ။ ဣမေ ဟိ သတ္တာ ဇာတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပဉ္စဒသဝဿကာ၊ တာဝ ‘‘ကုမာရကာ၊ ဗာလာ’’တိ စ ဝုစ္စန္တိ၊ တတော ပရံ ဝီသတိဝဿာနိ ‘‘ယုဝါနော’’တိ။ မစ္ဆကေ ဗာဓေန္တီတိ မဂ္ဂသမီပေ ဧကသ္မိံ တဠာကေ နိဒါဃကာလေ ဥဒကေ ပရိက္ခီဏေ နိန္နဋ္ဌာနေ ဌိတံ ဥဒကံ ဥဿိဉ္စိတွာ ခုဒ္ဒကမစ္ဆေ ဂဏှန္တိ စေဝ ဟနန္တိ စ ‘‘ပစိတွာ ခါဒိဿာမာ’’တိ။ တေနုပသင်္ကမီတိ မဂ္ဂတော ထောကံ တဠာကံ အတိက္ကမိတွာ ဌိတော၊ တသ္မာ ‘‘ဥပသင်္ကမီ’’တိ ဝဒတိ။ ကသ္မာ ပန ဥပသင်္ကမိ? တေ ကုမာရကေ အတ္တနိ ဝိဿာသံ ဇနေတုံ ဥပသင်္ကမိ။ ဘာယထ ဝေါတိ ဧတ္ထ ဝေါတိ နိပါတမတ္တံ။ ဒုက္ခဿာတိ နိဿက္ကေ သာမိဝစနံ၊ ဒုက္ခသ္မာတိ အတ္ထော။ အပ္ပိယံ ဝေါ ဒုက္ခန္တိ ‘‘ကိံ တုမှာကံ သရီရေ ဥပ္ပဇ္ဇနကဒုက္ခံ အပ္ပိယံ အနိဋ္ဌ’’န္တိ ပုစ္ဆတိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဣမေ သတ္တာ အတ္တနော ဒုက္ခံ အနိစ္ဆန္တာ ဧဝ ဟုတွာ ဒုက္ခဟေတုံ ပဋိပဇ္ဇန္တာ အတ္တနော တံ ဣစ္ဆန္တာ ဧဝ နာမ ဟောန္တီတိ ဧတမတ္ထံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတွာ။ ဣမံ ဥဒါနန္တိ ဣမံ ပါပကိရိယာယ နိသေဓနံ အာဒီနဝဝိဘာဝနဉ္စ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တဿတ္ထော – ယဒိ တုမှာကံ သကလမာပါယိကံ၊ သုဂတိယဉ္စ အပ္ပာယုကတာမနုဿဒေါဘဂ္ဂိယာဒိဘေဒံ ဒုက္ခံ အပ္ပိယံ အနိဋ္ဌံ၊ ယဒိ တုမှေ တတော ဘာယထ၊ အာဝိ ဝါ ပရေသံ ပါကဋဘာဝဝသေန အပ္ပဋိစ္ဆန္နံ ကတွာ ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ ပါဏာတိပါတာဒိပ္ပဘေဒံ ယဒိ ဝါ ရဟော အပါကဋဘာဝဝသေန ပဋိစ္ဆန္နံ ကတွာ မနောဒွါရေ ဧဝ အဘိဇ္ဈာဒိပ္ပဘေဒံ အဏုမတ္တမ္ပိ ပါပကံ လာမကဓမ္မံ မာကတ္ထ မာ ကရိတ္ထ၊ အထ ပန တံ ပါပကမ္မံ ဧတရဟိ ကရောထ၊ အာယတိံ ဝါ ကရိဿထ၊ နိရယာဒီသု စတူသု အပါယေသု မနုဿေသု စ တဿ ဖလဘူတံ ဒုက္ခံ ဣတော ဝါ ဧတ္တော ဝါ ပလာယန္တေ အမှေ နာနုဗန္ဓိဿတီတိ အဓိပ္ပာယေန ဥပေစ္စ အပေစ္စ ပလာယတမ္ပိ တုမှာကံ တတော မုတ္တိ မောက္ခော နတ္ထိ။ ဂတိကာလာဒိပစ္စယန္တရသမဝါယေ ဝိပစ္စိဿတိယေဝါတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ပလာယနေ’’တိပိ ပဌန္တိ၊ ဝုတ္တနယေန ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဂမနေ ပက္ကမနေ သတီတိ အတ္ထော။ အယဉ္စ အတ္ထော ‘‘န အန္တလိက္ခေ န သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ…ပေ… ပါပကမ္မာ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၁၂၇၊ မိ။ ပ။ ၄။၂။၄) ဣမာယ ဂါထာယ ဒီပေတဗ္ဗော။

စတုတ္ထသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဥပေါသထသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၅။ ပဉ္စမေ တဒဟူတိ တသ္မိံ အဟနိ တသ္မိံ ဒိဝသေ။ ဥပေါသထေတိ ဧတ္ထ ဥပဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဥပေါသထော၊ ဥပဝသန္တီတိ သီလေန ဝါ အနသနေန ဝါ ဥပေတာ ဟုတွာ ဝသန္တီတိ အတ္ထော။ အယဉှိ ဥပေါသထသဒ္ဒေါ ‘‘အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ ဥပေါသထံ ဥပဝသာမီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၃။၇၁၊ ၁၀။၄၆) သီလေ အာဂတော။ ‘‘ဥပေါသထော ဝါ ပဝါရဏာ ဝါ’’တိအာဒီသု (မဟာဝ။ ၁၅၅) ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသာဒိဝိနယကမ္မေ။ ‘‘ဂေါပါလကူပေါသထော နိဂဏ္ဌူပေါသထော’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၃။၇၁) ဥပဝါသေ။ ‘‘ဥပေါသထော နာမ နာဂရာဇာ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၄၆) ပညတ္တိယံ။ ‘‘အဇ္ဇုပေါသထော ပန္နရသော’’တိအာဒီသု (မဟာဝ။ ၁၆၈) ဒိဝသေ။ ဣဓာပိ ဒိဝသေယေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ တသ္မာ ‘‘တဒဟုပေါသထေ’’တိ တသ္မိံ ဥပေါသထဒိဝသဘူတေ အဟနီတိ အတ္ထော။ နိသိန္နော ဟောတီတိ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော ဩဝါဒပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိတုံ နိသိန္နော ဟောတိ။ နိသဇ္ဇ ပန ဘိက္ခူနံ စိတ္တာနိ ဩလောကေန္တော ဧကံ ဒုဿီလပုဂ္ဂလံ ဒိသွာ၊ ‘‘သစာဟံ ဣမသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဣဓ နိသိန္နေယေဝ ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိဿာမိ၊ သတ္တဓာဿ မုဒ္ဓါ ဖလိဿတီ’’တိ တသ္မိံ အနုကမ္ပာယ တုဏှီယေဝ အဟောသိ။

ဧတ္ထ စ ဥဒ္ဓသ္တံ အရုဏန္တိ အရုဏုဂ္ဂမနံ ဝတွာပိ ‘‘ဥဒ္ဒိသတု၊ ဘန္တေ ဘဂဝါ၊ ဘိက္ခူနံ ပါတိမောက္ခ’’န္တိ ထေရော ဘဂဝန္တံ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသံ ယာစိ တသ္မိံ ကာလေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုပေါသထေ ဥပေါသထော ကာတဗ္ဗော’’တိသိက္ခာပဒဿ (မဟာဝ။ ၁၈၃) အပညတ္တတ္တာ။ အပရိသုဒ္ဓါ၊ အာနန္ဒ၊ ပရိသာတိ တိက္ခတ္တုံ ထေရေန ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသဿ ယာစိတတ္တာ အနုဒ္ဒေသဿ ကာရဏံ ကထေန္တော ‘‘အသုကပုဂ္ဂလော အပရိသုဒ္ဓါ’’တိ အဝတွာ ‘‘အပရိသုဒ္ဓါ၊ အာနန္ဒ၊ ပရိသာ’’တိ အာဟ။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ တိယာမရတ္တိံ တထာ ဝီတိနာမေသိ? တတော ပဋ္ဌာယ ဩဝါဒပါတိမောက္ခံ အနုဒ္ဒိသိတုကာမော တဿ ဝတ္ထုံ ပါကဋံ ကာတုံ။

အဒ္ဒသာတိ ကထံ အဒ္ဒသ။ အတ္တနော စေတောပရိယဉာဏေန တဿံ ပရိသတိ ဘိက္ခူနံ စိတ္တာနိ ပရိဇာနန္တော တဿ မောဃပုရိသဿ ဒုဿီလျစိတ္တံ ပဿိ။ ယသ္မာ ပန စိတ္တေ ဒိဋ္ဌေ တံသမင်္ဂီပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌော နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တံ ပုဂ္ဂလံ ဒုဿီလ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယထေဝ ဟိ အနာဂတေ သတ္တသု ဒိဝသေသု ပဝတ္တမာနံ ပရေသံ စိတ္တံ စေတောပရိယဉာဏလာဘီ ဇာနာတိ၊ ဧဝံ အတီတေပီတိ။ ဒုဿီလန္တိ နိဿီလံ၊ သီလဝိရဟိတန္တိ အတ္ထော။ ပါပဓမ္မန္တိ ဒုဿီလတ္တာ ဧဝ ဟီနဇ္ဈာသယတာယ လာမကသဘာဝံ။ အသုစိန္တိ အပရိသုဒ္ဓေဟိ ကာယကမ္မာဒီဟိ သမန္နာဂတတ္တာ န သုစိံ။ သင်္ကဿရသမာစာရန္တိ ကိဉ္စိဒေဝ အသာရုပ္ပံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒံ ဣမိနာ ကတံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧဝံ ပရေသံ အာသင်္ကနီယတာယ သင်္ကာယ သရိတဗ္ဗသမာစာရံ၊ အထ ဝါ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန မန္တယန္တေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ‘‘ကစ္စိ နု ခေါ ဣမေ မယာ ကတကမ္မံ ဇာနိတွာ မန္တေန္တီ’’တိ အတ္တနောယေဝ သင်္ကာယ သရိတဗ္ဗသမာစာရံ။

လဇ္ဇိတဗ္ဗတာယ ပဋိစ္ဆာဒေတဗ္ဗကာရဏတော ပဋိစ္ဆန္နံ ကမ္မန္တံ ဧတဿာတိ ပဋိစ္ဆန္နကမ္မန္တံ။ ကုစ္ဆိတသမဏဝေသဓာရိတာယ န သမဏန္တိ အဿမဏံ။ သလာကဂ္ဂဟဏာဒီသု ‘‘ကိတ္တကာ သမဏာ’’တိ စ ဂဏနာယ ‘‘အဟမ္ပိ သမဏောမှီ’’တိ မိစ္ဆာပဋိညာယ သမဏပဋိညံ။ အသေဋ္ဌစာရိတာယ အဗြဟ္မစာရိံ။ အညေ ဗြဟ္မစာရိနော သုနိဝတ္ထေ သုပါရုတေ သုပတ္တဓရေ ဂါမနိဂမာဒီသု ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တေ ဒိသွာ အဗြဟ္မစာရီ သမာနော သယမ္ပိ တာဒိသေန အာကာရေန ပဋိပဇ္ဇန္တော ဥပေါသထာဒီသု သန္ဒိဿန္တော ‘‘အဟမ္ပိ ဗြဟ္မစာရီ’’တိ ပဋိညံ ဒေန္တော ဝိယ ဟောတီတိ ဗြဟ္မစာရိပဋိညံ။ ပူတိနာ ကမ္မေန သီလဝိပတ္တိယာ အန္တော အနုပဝိဋ္ဌတ္တာ အန္တောပူတိံ။ ဆဟိ ဒွါရေဟိ ရာဂါဒိကိလေသဝဿနေန တိန္တတ္တာ အဝဿုတံ။ သဉ္ဇာတရာဂါဒိကစဝရတ္တာ သီလဝန္တေဟိ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗတ္တာ စ ကသမ္ဗုဇာတံ။ မဇ္ဈေ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ နိသိန္နန္တိ သင်္ဃပရိယာပန္နော ဝိယ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အန္တော နိသိန္နံ။ ဒိဋ္ဌောသီတိ အယံ ပန န ပကတတ္တောတိ ဘဂဝတာ ဒိဋ္ဌော အသိ။ ယသ္မာ စ ဧဝံ ဒိဋ္ဌော၊ တသ္မာ နတ္ထိ တေ တဝ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဧကကမ္မာဒိသံဝါသော။ ယသ္မာ ပန သော သံဝါသော တဝ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဥဋ္ဌေဟိ၊ အာဝုသောတိ ဧဝမေတ္ထ ပဒယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တတိယမ္ပိ ခေါ သော ပုဂ္ဂလော တုဏှီ အဟောသီတိ အနေကဝါရံ ဝတွာပိ ထေရော ‘‘သယမေဝ နိဗ္ဗိန္နော ဩရမိဿတီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဣဒါနိ ဣမေသံ ပဋိပတ္တိံ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဝါ အဓိပ္ပာယေန တုဏှီ အဟောသိ။ ဗာဟာယံ ဂဟေတွာတိ ဘဂဝတာ မယာ စ ယာထာဝတော ဒိဋ္ဌော၊ ယာဝတတိယံ ဥဋ္ဌေဟီတိ ဝုတ္တော န ဥဋ္ဌာတိ၊ ‘‘ဣဒါနိဿ နိက္ကဍ္ဎနကာလော မာ သင်္ဃဿ ဥပေါသထန္တရာယော အဟောသီ’’တိ တံ ဗာဟာယံ အဂ္ဂဟေသိ၊ တထာ ဂဟေတွာ။ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကာ နိက္ခာမေတွာတိ ဒွါရကောဋ္ဌကသာလတော ဗဟိ နိက္ခာမေတွာ။ ဗဟီတိ ပန နိက္ခာမိတဋ္ဌာနဒဿနံ၊ အထ ဝါ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကာတိ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကတောပိ နိက္ခာမေတွာ၊ န အန္တောဒွါရကောဋ္ဌကတော၊ ဧဝံ ဥဘယထာပိ ဝိဟာရတော ဗဟိ ကတွာတိ အတ္ထော။ သူစိဃဋိကံ ဒတွာတိ အဂ္ဂဠသူစိဉ္စ ဥပရိဃဋိကဉ္စ အာဒဟိတွာ၊ သုဋ္ဌုတရံ ကဝါဋံ ထကေတွာတိ အတ္ထော။ ယာဝ ဗာဟာဂဟဏာပိ နာမာတိ ဣမိနာ ‘‘အပရိသုဒ္ဓါ၊ အာနန္ဒ၊ ပရိသာ’’တိ ဝစနံ သုတွာ ဧဝ ဟိ တေန ပက္ကမိတဗ္ဗံ သိယာ၊ ဧဝံ အပက္ကမိတွာ ယာဝ ဗာဟာဂဟဏာပိ နာမ သော မောဃပုရိသော အာဂမေဿတီတိ အစ္ဆရိယမိဒန္တိ ဒဿေတိ။ ဣဒမ္ပိ ဂရဟဏစ္ဆရိယမေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အထ ဘဂဝါ စိန္တေသိ – ‘‘ဣဒါနိ ဘိက္ခုသင်္ဃော အဗ္ဗုဒဇာတော၊ အပရိသုဒ္ဓါ ပုဂ္ဂလာ ဥပေါသထံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ န စ တထာဂတာ အပရိသုဒ္ဓါယ ပရိသာယ ဥပေါသထံ ကရောန္တိ၊ ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသန္တိ၊ အနုဒ္ဒိသန္တေ စ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဥပေါသထော ပစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ ယံနူနာဟံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခူနံယေဝ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသံ အနုဇာနေယျ’’န္တိ။ ဧဝံ ပန စိန္တေတွာ ဘိက္ခူနံယေဝ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသံ အနုဇာနိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ…ပေ… ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသေယျာထာ’’တိ။

တတ္ထ န ဒါနာဟန္တိ ဣဒါနိ အဟံ ဥပေါသထံ န ကရိဿာမိ၊ ပါတိမောက္ခံ န ဥဒ္ဒိသိဿာမီတိ ပစ္စေကံ န-ကာရေန သမ္ဗန္ဓော။ ဒုဝိဓဉှိ ပါတိမောက္ခံ အာဏာပါတိမောက္ခံ ဩဝါဒပါတိမောက္ခန္တိ။ တေသု ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ’’တိအာဒိကံ (မဟာဝ။ ၁၃၄) အာဏာပါတိမောက္ခံ၊ တံ သာဝကာဝ ဥဒ္ဒိသန္တိ၊ န ဗုဒ္ဓါ၊ အယံ အနွဒ္ဓမာသံ ဥဒ္ဒိသိယတိ။ ‘‘ခန္တီ ပရမံ…ပေ… သဗ္ဗပါပဿ အကရဏံ…ပေ… အနူပဝါဒေါ အနူပဃာတော…ပေ… ဧတံ ဗုဒ္ဓါန သာသန’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၉၀၊ ဓ။ ပ။ ၁၈၃-၁၈၅) ဣမာ ပန တိဿော ဂါထာ ဩဝါဒပါတိမောက္ခံ နာမ၊ တံ ဗုဒ္ဓါဝ ဥဒ္ဒိသန္တိ၊ န သာဝကာ၊ ဆန္နမ္ပိ ဝဿာနံ အစ္စယေန ဥဒ္ဒိသန္တိ။ ဒီဃာယုကဗုဒ္ဓါနဉှိ ဓရမာနကာလေ အယမေဝ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသော ၊ အပ္ပာယုကဗုဒ္ဓါနံ ပန ပဌမဗောဓိယံယေဝ။ တတော ပရံ ဣတရော၊ တဉ္စ ခေါ ဘိက္ခူ ဧဝ ဥဒ္ဒိသန္တိ၊ န ဗုဒ္ဓါ၊ တသ္မာ အမှာကမ္ပိ ဘဂဝါ ဝီသတိဝဿမတ္တံ ဩဝါဒပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဣမံ အန္တရာယံ ဒိသွာ တတော ပရံ န ဥဒ္ဒိသိ။ အဋ္ဌာနန္တိ အကာရဏံ။ အနဝကာသောတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ကာရဏဉှိ ယထာ တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထ ဖလံ တဒါယတ္တဝုတ္တိတာယာတိ ဌာနန္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ အနဝကာသောတိပိ ဝုစ္စတီတိ။ ယန္တိ ကိရိယာပရာမသနံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ယောဇေတဗ္ဗံ။

အဋ္ဌိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာသမုဒ္ဒေတိ ကော အနုသန္ဓိ? ယွာယံ အပရိသုဒ္ဓါယ ပရိသာယ ပါတိမောက္ခဿ အနုဒ္ဒေသော ဝုတ္တော၊ သော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မောတိ တံ အပရေဟိ သတ္တဟိ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဓမ္မေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုကာမော ပဌမံ တာဝ တေသံ ဥပမာဘာဝေန မဟာသမုဒ္ဒေ အဋ္ဌ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဓမ္မေ ဒဿေန္တော သတ္ထာ ‘‘အဋ္ဌိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာသမုဒ္ဒေ’’တိအာဒိမာဟ။

ပကတိဒေဝါ ဝိယ န သုရန္တိ န ဣသန္တိ န ဝိရောစန္တီတိ အသုရာ၊ သုရာ နာမ ဒေဝါ၊ တေသံ ပဋိပက္ခာတိ ဝါ အသုရာ၊ ဝေပစိတ္တိပဟာရာဒါဒယော။ တေသံ ဘဝနံ သိနေရုဿ ဟေဋ္ဌာဘာဂေ၊ တေ တတ္ထ ပဝိသန္တာ နိက္ခမန္တာ သိနေရုပါဒေ မဏ္ဍပါဒိံ နိမ္မိနိတွာ ကီဠန္တာဝ အဘိရမန္တိ။ တတ္ထ တေသံ အဘိရတိ ဣမေ ဂုဏေ ဒိသွာတိ အာဟ – ‘‘ယေ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တီ’’တိ။ တတ္ထ အဘိရမန္တီတိ ရတိံ ဝိန္ဒန္တိ၊ အနုက္ကဏ္ဌမာနာ ဝသန္တီတိ အတ္ထော။

အနုပုဗ္ဗနိန္နောတိအာဒီနိ သဗ္ဗာနိ အနုပဋိပါဋိယာ နိန္နဘာဝဿေဝ ဝေဝစနာနိ။ န အာယတကေနေဝ ပပါတောတိ န ဆိန္နတဋော မဟာသောဗ္ဘော ဝိယ အာဒိတော ဧဝ ပပါတော။ သော ဟိ တီရဒေသတော ပဋ္ဌာယ ဧကင်္ဂုလဒွင်္ဂုလဝိဒတ္ထိရတနယဋ္ဌိဥသဘအဍ္ဎဂါဝုတဂါဝုတဍ္ဎယောဇနာဒိဝသေန ဂမ္ဘီရော ဟုတွာ ဂစ္ဆန္တော ဂစ္ဆန္တော သိနေရုပါဒမူလေ စတုရာသီတိယောဇနသဟဿဂမ္ဘီရော ဟုတွာ ဌိတောတိ ဒဿေတိ။

ဌိတဓမ္မောတိ ဌိတသဘာဝေါ အဝဋ္ဌိတသဘာဝေါ။ န မတေန ကုဏပေန သံဝသတီတိ ယေန ကေနစိ ဟတ္ထိအဿာဒီနံ ကဠေဝရေန သဒ္ဓိံ န သံဝသတိ။ တီရံ ဝါဟေတီတိ တီရံ အပနေတိ။ ထလံ ဥဿာရေတီတိ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ဝိယ ဝီစိပ္ပဟာရေနေဝ ထလေ ခိပတိ။ ဂင်္ဂါ ယမုနာတိ အနောတတ္တဒဟဿ ဒက္ခိဏမုခတော နိက္ခန္တနဒီ ပဉ္စ ဓာရာ ဟုတွာ ပဝတ္တဋ္ဌာနေ ဂင်္ဂါတိအာဒိနာ ပဉ္စဓာ သင်္ခံ ဂတာ။

တတြာယံ ဣမာသံ နဒီနံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဥပ္ပတ္တိကထာ – အယဉှိ ဇမ္ဗုဒီပေါ ဒသသဟဿယောဇနပရိမာဏော၊ တတ္ထ စတုသဟဿယောဇနပ္ပမာဏော ပဒေသော ဥဒကေန အဇ္ဈောတ္ထဋော သမုဒ္ဒေါတိ သင်္ခံ ဂတော၊ တိသဟဿယောဇနပ္ပမာဏေ မနုဿာ ဝသန္တိ၊ တိသဟဿယောဇနပ္ပမာဏေ ဟိမဝါ ပတိဋ္ဌိတော ဥဗ္ဗေဓေန ပဉ္စယောဇနသတိကော စတုရာသီတိကူဋသဟဿပဋိမဏ္ဍိတော သမန္တတော သန္ဒမာနပဉ္စသတနဒီဝိစိတ္တော၊ ယတ္ထ အာယာမေန ဝိတ္ထာရေန ဂမ္ဘီရတာယ စ ပဏ္ဏာသယောဇနပ္ပမာဏော ဒိယဍ္ဎယောဇနသတပရိမဏ္ဍလော အနောတတ္တဒဟော ကဏ္ဏမုဏ္ဍဒဟော ရထကာရဒဟော ဆဒ္ဒန္တဒဟော ကုဏာလဒဟော မန္ဒာကိနိဒဟော သီဟပပါတဒဟောတိ သတ္တ မဟာသရာ ပတိဋ္ဌိတာ။

တေသု အနောတတ္တဒဟော သုဒဿနကူဋံ စိတ္တကူဋံ ကာဠကူဋံ ဂန္ဓမာဒနကူဋံ ကေလာသကူဋန္တိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပဗ္ဗတကူဋေဟိ ပရိက္ခိတ္တော။ တတ္ထ သုဒဿနကူဋံ သောဝဏ္ဏမယံ တိယောဇနသတုဗ္ဗေဓံ အန္တောဝင်္ကံ ကာကမုခသဏ္ဌာနံ တမေဝ သရံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဌိတံ၊ စိတ္တကူဋံ သတ္တရတနမယံ။ ကာဠကူဋံ အဉ္ဇနမယံ။ ဂန္ဓမာဒနကူဋံ မသာရဂလ္လမယံ အဗ္ဘန္တရေ မုဂ္ဂဝဏ္ဏံ၊ မူလဂန္ဓော၊ သာရဂန္ဓော၊ ဖေဂ္ဂုဂန္ဓော၊ တစဂန္ဓော၊ ပပဋိကာဂန္ဓော၊ ခန္ဓဂန္ဓော၊ ရသဂန္ဓော၊ ပုပ္ဖဂန္ဓော၊ ဖလဂန္ဓော၊ ပတ္တဂန္ဓောတိ ဣမေဟိ ဒသဟိ ဂန္ဓေဟိ ဥဿန္နံ၊ နာနပ္ပကာရဩသဓသဉ္ဆန္နံ၊ ကာဠပက္ခုပေါသထဒိဝသေ အာဒိတ္တံ ဝိယ အင်္ဂါရံ ပဇ္ဇလန္တံ တိဋ္ဌတိ။ ကေလာသကူဋံ ရဇတမယံ။ သဗ္ဗာနိ စေတာနိ သုဒဿနေန သမာနုဗ္ဗေဓသဏ္ဌာနာနိ တမေဝ သရံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဌိတာနိ။ တတ္ထ ဒေဝါနုဘာဝေန နာဂါနုဘာဝေန စ ဒေဝေါ ဝဿတိ၊ နဒိယော စ သန္ဒန္တိ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဥဒကံ အနောတတ္တမေဝ ပဝိသတိ၊ စန္ဒိမသူရိယာ ဒက္ခိဏေန ဝါ ဥတ္တရေန ဝါ ဂစ္ဆန္တာ ပဗ္ဗတန္တရေန တတ္ထ ဩဘာသံ ကရောန္တိ၊ ဥဇုကံ ဂစ္ဆန္တာ န ကရောန္တိ၊ တေနေဝဿ ‘‘အနောတတ္တ’’န္တိ သင်္ခါ ဥဒပါဒိ။

တတ္ထ ရတနမယမနုညသောပါနသိလာတလာနိ နိမ္မစ္ဆကစ္ဆပါနိ ဖလိကသဒိသာနိ နိမ္မလူဒကာနိ တဒုပဘောဂသတ္တာနံ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာနေဝ နဟာနတိတ္ထာနိ စ ဟောန္တိ၊ ယတ္ထ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဣဒ္ဓိမန္တော သာဝကာ ဣသယော စ နဟာနာဒီနိ ကရောန္တိ၊ ဒေဝယက္ခာဒယော ဥဒကကီဠံ ကီဠန္တိ။

တဿ စတူသု ပဿေသု သီဟမုခံ၊ ဟတ္ထိမုခံ၊ အဿမုခံ၊ ဥသဘမုခန္တိ စတ္တာရိ ဥဒကနိက္ခမနမုခါနိ ဟောန္တိ၊ ယေဟိ စတဿော နဒိယော သန္ဒန္တိ။ သီဟမုခေန နိက္ခန္တနဒီတီရေ ကေသရသီဟာ ဗဟုတရာ ဟောန္တိ၊ တထာ ဟတ္ထိမုခါဒီဟိ ဟတ္ထိအဿဥသဘာ။ ပုရတ္ထိမဒိသတော နိက္ခန္တနဒီ အနောတတ္တံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဣတရာ တိဿော နဒိယော အနုပဂမ္မ ပါစီနဟိမဝန္တေနေဝ အမနုဿပထံ ဂန္တွာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသတိ။ ပစ္ဆိမဒိသတော ဥတ္တရဒိသတော စ နိက္ခန္တနဒိယောပိ တထေဝ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပစ္ဆိမဟိမဝန္တေနေဝ ဥတ္တရဟိမဝန္တေနေဝ စ အမနုဿပထံ ဂန္တွာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသန္တိ။

ဒက္ခိဏဒိသတော နိက္ခန္တနဒီ ပန တံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဒက္ခိဏေန ဥဇုကံ ပါသာဏပိဋ္ဌေနေဝ သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂန္တွာ ပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ဥဋ္ဌာယ ပရိက္ခေပေန တိဂါဝုတပ္ပမာဏဥဒကဓာရာ ဟုတွာ အာကာသေန သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂန္တွာ တိယဂ္ဂဠေ နာမ ပါသာဏေ ပတိတာ၊ ပါသာဏော ဥဒကဓာရာဝေဂေန ဘိန္နော။ တတ္ထ ပညာသယောဇနပ္ပမာဏာ တိယဂ္ဂဠာ နာမ ပေါက္ခရဏီ ဇာတာ၊ ပေါက္ခရဏိယာ ကူလံ ဘိန္ဒိတွာ ပါသာဏံ ပဝိသိတွာ သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂန္တွာ တတော ဃနပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ ဥမင်္ဂေန သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂန္တွာ ဝိဉ္ဈံ နာမ တိရစ္ဆာနပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ဟတ္ထတလေ ပဉ္စင်္ဂုလိသဒိသာ ပဉ္စဓာရာ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ။

သာ တိက္ခတ္တုံ အနောတတ္တံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဂတဋ္ဌာနေ ‘‘အာဝဋ္ဋဂင်္ဂါ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဥဇုကံ ပါသာဏပိဋ္ဌေန သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ‘‘ကဏှဂင်္ဂါ’’တိ၊ အာကာသေန သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ‘‘အာကာသဂင်္ဂါ’’တိ၊ တိယဂ္ဂဠပါသာဏေ ပညာသယောဇနောကာသေ ဌိတာ ‘‘တိယဂ္ဂဠပေါက္ခရဏီ’’တိ၊ ကူလံ ဘိန္ဒိတွာ ပါသာဏံ ပဝိသိတွာ သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ‘‘ဗဟလဂင်္ဂါ’’တိ၊ ဥမင်္ဂေန သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ‘‘ဥမင်္ဂဂင်္ဂါ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဝိဉ္ဈံ နာမ တိရစ္ဆာနပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ပဉ္စဓာရာ ဟုတွာ ပဝတ္တဋ္ဌာနေ ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီတိ ပဉ္စဓာ သင်္ခံ ဂတာ။ ဧဝမေတာ ပဉ္စ မဟာနဒိယော ဟိမဝန္တတော ပဝတ္တန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တတ္ထ နဒီ နိန္နဂါတိအာဒိကံ ဂေါတ္တံ၊ ဂင်္ဂါ ယမုနာတိအာဒိကံ နာမံ။ သဝန္တိယောတိ ယာ ကာစိ သဝမာနာ သန္ဒမာနာ ဂစ္ဆန္တိယော မဟာနဒိယော ဝါ ကုန္နဒိယော ဝါ။ အပ္ပေန္တီတိ အလ္လီယန္တိ ဩသရန္တိ။ ဓာရာတိ ဝုဋ္ဌိဓာရာ။ ပူရတ္တန္တိ ပုဏ္ဏဘာဝေါ။ မဟာသမုဒ္ဒဿ ဟိ အယံ ဓမ္မတာ – ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ ဒေဝေါ မန္ဒော ဇာတော၊ ဇာလက္ခိပါဒီနိ အာဒါယ မစ္ဆကစ္ဆပေ ဂဏှိဿာမာ’’တိ ဝါ ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ အတိမဟန္တီ ဝုဋ္ဌိ၊ န လဘိဿာမ နု ခေါ ပိဋ္ဌိပသာရဏဋ္ဌာန’’န္တိ ဝါ တံ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ပဌမကပ္ပိကကာလတော ပဋ္ဌာယ ဟိ ယံ ဝဿိတွာ သိနေရုမေခလံ အာဟစ္စ ဥဒကံ ဌိတံ၊ တံ တတော ဧကင်္ဂုလမတ္တမ္ပိ ဥဒကံ နေဝ ဟေဋ္ဌာ ဩတရတိ၊ န ဥဒ္ဓံ ဥတ္တရတိ။

ဧကရသောတိ အသမ္ဘိန္နရသော။ မုတ္တာတိ ခုဒ္ဒကမဟန္တဝဋ္ဋဒီဃာဒိဘေဒါ အနေကဝိဓာ မုတ္တာ။ မဏီတိ ရတ္တနီလာဒိဘေဒေါ အနေကဝိဓော မဏိ။ ဝေဠုရိယောတိ ဝံသဝဏ္ဏသိရီသပုပ္ဖဝဏ္ဏာဒိသဏ္ဌာနတော အနေကဝိဓော။ သင်္ခေါတိ ဒက္ခိဏာဝတ္တတမ္ဗကုစ္ဆိကဓမနသင်္ခါဒိဘေဒေါ အနေကဝိဓော။ သိလာတိ သေတကာဠမုဂ္ဂဝဏ္ဏာဒိဘေဒါ အနေကဝိဓာ။ ပဝါဠန္တိ ခုဒ္ဒကမဟန္တမန္ဒရတ္တဃနရတ္တာဒိဘေဒံ အနေကဝိဓံ။ လောဟိတင်္ဂေါတိ ပဒုမရာဂါဒိဘေဒေါ အနေကဝိဓော မသာရဂလ္လန္တိ ကဗရမဏိ။ ‘‘စိတ္တဖလိက’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။

မဟတံဘူတာနန္တိ မဟန္တာနံ သတ္တာနံ။ တိမိတိမိင်္ဂလာဒိကာ တိဿော မစ္ဆဇာတိယော။ တိမိံ ဂိလနသမတ္ထာ တိမိင်္ဂလာ၊ တိမိဉ္စ တိမိင်္ဂလဉ္စ ဂိလနသမတ္ထာ ‘‘တိမိတိမိင်္ဂလာ’’တိ ဝဒန္တိ။ နာဂါတိ ဦမိပိဋ္ဌိဝါသိနောပိ ဝိမာနဋ္ဌကနာဂါပိ။

ဧဝမေဝခေါတိ ကိဉ္စာပိ သတ္ထာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ သောဠသပိ ဗာတ္တိံသပိ တတော ဘိယျောပိ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဓမ္မေ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ သက္ကောတိ၊ တဒါ ဥပမာဘာဝေန ပန ဂဟိတာနံ အဋ္ဌန္နံ အနုရူပဝသေန အဋ္ဌေဝ တေ ဥပမေတဗ္ဗဓမ္မေ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေန္တော ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာယ တိဿော ဘိက္ခာ ဂဟိတာ၊ အနုပုဗ္ဗကိရိယာယ တေရသ ဓုတင်္ဂဓမ္မာ၊ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒါယ သတ္တ အနုပဿနာ အဋ္ဌာရသ မဟာဝိပဿနာ အဋ္ဌတိံသ အာရမ္မဏဝိဘတ္တိယော သတ္တတိံသ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ စ ဂဟိတာ။ န အာယတကေနေဝ အညာပဋိဝေဓောတိ မဏ္ဍူကဿ ဥပ္ပတိတွာ ဂမနံ ဝိယ အာဒိတောဝ သီလပူရဏာဒီနိ အကတွာ အရဟတ္တပဋိဝေဓော နာမ နတ္ထိ၊ ပဋိပါဋိယာ ပန သီလသမာဓိပညာယော ပူရေတွာဝ အရဟတ္တပ္ပတ္တီတိ အတ္ထော။

မမ သာဝကာတိ သောတာပန္နာဒိကေ အရိယပုဂ္ဂလေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ န သံဝသတီတိ ဥပေါသထကမ္မာဒိဝသေန သံဝါသံ န ကရောတိ။ ဥက္ခိပတီတိ အပနေတိ။ အာရကာဝါတိ ဒူရေယေဝ။ န တေန နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ဦနတ္တံ ဝါ ပူရတ္တံ ဝါတိ အသင်္ချေယျေပိ မဟာကပ္ပေ ဗုဒ္ဓေသု အနုပ္ပဇ္ဇန္တေသု ဧကသတ္တောပိ ပရိနိဗ္ဗာတုံ န သက္ကောတိ၊ တဒါပိ ‘‘တုစ္ဆာ နိဗ္ဗာနဓာတူ’’တိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ ဗုဒ္ဓကာလေ ပန ဧကေကသ္မိံ သမာဂမေ အသင်္ချေယျာပိ သတ္တာ အမတံ အာရာဓေန္တိ၊ တဒါပိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ ‘‘ပူရာ နိဗ္ဗာနဓာတူ’’တိ။ ဝိမုတ္တိရသောတိ ကိလေသေဟိ ဝိမုစ္စနရသော။ သဗ္ဗာ ဟိ သာသနဿ သမ္ပတ္တိ ယာဝဒေဝ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တဿ ဝိမုတ္တိယာ ဟောတိ။

ရတနာနီတိ ရတိဇနနဋ္ဌေန ရတနာနိ။ သတိပဋ္ဌာနာဒယော ဟိ ဘာဝိယမာနာ ပုဗ္ဗဘာဂေပိ အနပ္ပကံ ပီတိပါမောဇ္ဇံ နိဗ္ဗတ္တေန္တိ၊ ပဂေဝ အပရဘာဂေ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ယတော ယတော သမ္မသတိ၊ ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယံ၊

လဘတီ ပီတိပါမောဇ္ဇံ၊ အမတံ တံ ဝိဇာနတ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၃၇၄) –

လောကိယရတနနိမိတ္တံ ပန ပီတိပါမောဇ္ဇံ န တဿ ကလဘာဂမ္ပိ အဂ္ဃတီတိ အယမတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဒဿိတော ဧဝ။ အပိစ –

‘‘စိတ္တီကတံ မဟဂ္ဃဉ္စ၊ အတုလံ ဒုလ္လဘဒဿနံ၊

အနောမသတ္တပရိဘောဂံ၊ ‘ရတန’န္တိ ပဝုစ္စတီ’’တိ။

ယဒိ စ စိတ္တီကတာဒိဘာဝေန ရတနံ နာမ ဟောတိ၊ သတိပဋ္ဌာနာဒီနံယေဝ ဘူတတော ရတနဘာဝေါ။ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနဉှိ သော အာနုဘာဝေါ၊ ယံ သာဝကာ သာဝကပါရမီဉာဏံ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဓိဂစ္ဆန္တီတိ အာသန္နကာရဏတ္တာ။ ပရမ္ပရကာရဏဉှိ ဒါနာဒိဥပနိဿယောတိ ဧဝံ ရတိဇနနဋ္ဌေန စိတ္တီကတာဒိအတ္ထေန စ ရတနဘာဝေါ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနံ သာတိသယော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တတြိမာနိ ရတနာနိ၊ သေယျထိဒံ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိအာဒိ။

တတ္ထ အာရမ္မဏေ ပက္ခန္ဒိတွာ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌေန ပဋ္ဌာနံ၊ သတိယေဝ ပဋ္ဌာနံ သတိပဋ္ဌာနံ။ အာရမ္မဏဿ ပန ကာယာဒိဝသေန စတုဗ္ဗိဓတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။ တထာ ဟိ ကာယဝေဒနာစိတ္တဓမ္မေသု သုဘသုခနိစ္စအတ္တသညာနံ ပဟာနတော အသုဘဒုက္ခာနိစ္စာနတ္တတာဂဟဏတော စ နေသံ ကာယာနုပဿနာဒိဘာဝေါ ဝိဘတ္တော။

သမ္မာ ပဒဟန္တိ ဧတေန၊ သယံ ဝါ သမ္မာ ပဒဟတိ၊ ပသတ္ထံ၊ သုန္ဒရံ ဝါ ပဒဟန္တိ သမ္မပ္ပဓာနံ။ ပုဂ္ဂလဿ ဝါ သမ္မဒေဝ ပဓာနဘာဝကရဏတော သမ္မပ္ပဓာနံ။ ဝီရိယဿေတံ အဓိဝစနံ။ တမ္ပိ အနုပ္ပန္နုပ္ပန္နာနံ အကုသလာနံ အနုပ္ပာဒနပဟာနဝသေန အနုပ္ပန္နုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒနဘာဝနဝသေန စ စတုကိစ္စံ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ’’တိ။

ဣဇ္ဈတီတိ ဣဒ္ဓိ၊ သမိဇ္ဈတိ နိပ္ဖဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ ဣဇ္ဈန္တိ ဝါ ဧတာယ သတ္တာ ဣဒ္ဓါ ဝုဒ္ဓါ ဥက္ကံသဂတာ ဟောန္တီတိ ဣဒ္ဓိ။ ဣတိ ပဌမေန အတ္ထေန ဣဒ္ဓိ ဧဝ ပါဒေါ ဣဒ္ဓိပါဒေါ၊ ဣဒ္ဓိကောဋ္ဌာသောတိ အတ္ထော ။ ဒုတိယေန အတ္ထေန ဣဒ္ဓိယာ ပါဒေါ ပတိဋ္ဌာ အဓိဂမူပါယောတိ ဣဒ္ဓိပါဒေါ။ တေန ဟိ ဥပရူပရိဝိသေသသင်္ခါတံ ဣဒ္ဓိံ ပဇ္ဇန္တိ ပါပုဏန္တိ၊ သွာယံ ဣဒ္ဓိပါဒေါ ယသ္မာ ဆန္ဒာဒိကေ စတ္တာရော အဓိပတိဓမ္မေ ဓုရေ ဇေဋ္ဌကေ ကတွာ နိဗ္ဗတ္တိယတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ’’တိ။

ပဉ္စိန္ဒြိယာနီတိ သဒ္ဓါဒီနိ ပဉ္စ ဣန္ဒြိယာနိ။ တတ္ထ အဿဒ္ဓိယံ အဘိဘဝိတွာ အဓိမောက္ခလက္ခဏေ ဣန္ဒဋ္ဌံ ကာရေတီတိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ၊ ကောသဇ္ဇံ အဘိဘဝိတွာ ပဂ္ဂဟလက္ခဏေ ၊ ပမာဒံ အဘိဘဝိတွာ ဥပဋ္ဌာနလက္ခဏေ၊ ဝိက္ခေပံ အဘိဘဝိတွာ အဝိက္ခေပလက္ခဏေ၊ အညာဏံ အဘိဘဝိတွာ ဒဿနလက္ခဏေ ဣန္ဒဋ္ဌံ ကာရေတီတိ ပညိန္ဒြိယံ။

တာနိယေဝ အဿဒ္ဓိယာဒီဟိ အနဘိဘဝနီယတော အကမ္ပိယဋ္ဌေန သမ္ပယုတ္တဓမ္မေသု ထိရဘာဝေန ‘‘ဗလာနီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ ဗောဓိယာ၊ ဗောဓိဿ ဝါ အင်္ဂါတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ယာ ဟိ ဧသာ ဓမ္မသာမဂ္ဂီ ယာယ လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာယ လီနုဒ္ဓစ္စပတိဋ္ဌာနာယူဟနကာမသုခတ္တကိလမထာနုယောဂ- ဥစ္ဆေဒသဿတာဘိနိဝေသာဒီနံ အနေကေသံ ဥပဒ္ဒဝါနံ ပဋိပက္ခဘူတာယ သတိဓမ္မဝိစယဝီရိယပီတိပဿဒ္ဓိသမာဓိဥပေက္ခာသင်္ခါတာယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ အရိယသာဝကော ဗုဇ္ဈတိ၊ ကိလေသနိဒ္ဒါယ ဝုဋ္ဌဟတိ၊ စတ္တာရိ ဝါ အရိယသစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ နိဗ္ဗာနမေဝ ဝါ သစ္ဆိကရောတီတိ ‘‘ဗောဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တဿာ ဓမ္မသာမဂ္ဂိသင်္ခါတာယ ဗောဓိယာ အင်္ဂါတိပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဈာနင်္ဂမဂ္ဂင်္ဂါဒယော ဝိယ။ ယောပေသ ဝုတ္တပ္ပကာရာယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ ဗုဇ္ဈတီတိ ကတွာ အရိယသာဝကော ‘‘ဗောဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တဿ ဗောဓိဿ အင်္ဂါတိပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ သေနင်္ဂရထင်္ဂါဒယော ဝိယ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ – ‘‘ဗုဇ္ဈနကဿ ပုဂ္ဂလဿ အင်္ဂါတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။ ‘‘ဗောဓိယာ သံဝတ္တန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိအာဒိနာ နယေနပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဗောဇ္ဈင်္ဂတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါတိ တံတံမဂ္ဂဝဇ္ဈကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ အရိယဘာဝကရတ္တာ အရိယဖလပဋိလာဘကရတ္တာ စ အရိယော။ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒီနိ အဋ္ဌင်္ဂါနိ အဿ အတ္ထိ၊ အဋ္ဌ အင်္ဂါနိယေဝ ဝါ အဋ္ဌင်္ဂိကော။ ကိလေသေ မာရေန္တော ဂစ္ဆတိ၊ နိဗ္ဗာနတ္ထိကေဟိ မဂ္ဂိယတိ၊ သယံ ဝါ နိဗ္ဗာနံ မဂ္ဂတီတိ မဂ္ဂေါတိ။ ဧဝမေတေသံ သတိပဋ္ဌာနာဒီနံ အတ္ထဝိဘာဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သောတာပန္နောတိ မဂ္ဂသင်္ခါတံ သောတံ အာပဇ္ဇိတွာ ပါပုဏိတွာ ဌိတော၊ သောတာပတ္တိဖလဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နောတိ သောတာပတ္တိဖလဿ အတ္တပစ္စက္ခကရဏာယ ပဋိပဇ္ဇမာနော ပဌမမဂ္ဂဋ္ဌော၊ ယော အဋ္ဌမကောတိပိ ဝုစ္စတိ။ သကဒါဂါမီတိ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန အာဂမနသီလော ဒုတိယဖလဋ္ဌော။ အနာဂါမီတိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန ကာမလောကံ အနာဂမနသီလော တတိယဖလဋ္ဌော ။ ယော ပန သဒ္ဓါနုသာရီ ဓမ္မာနုသာရီ ဧကဗီဇီတိ ဧဝမာဒိကော အရိယပုဂ္ဂလဝိဘာဂေါ၊ သော ဧတေသံယေဝ ပဘေဒေါတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ အတ္တနော ဓမ္မဝိနယေ မတကုဏပသဒိသေန ဒုဿီလပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ သံဝါသာဘာဝသင်္ခါတံ အတ္ထံ ဝိဒိတွာ။ ဣမံ ဥဒါနန္တိ ဣမံ အသံဝါသာရဟသံဝါသာရဟဝိဘာဂကာရဏပရိဒီပနံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ ဆန္နမတိဝဿတီတိ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ ပဋိစ္ဆာဒေန္တော အညံ နဝံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ တတော ပရံ တတော ပရန္တိ ဧဝံ အာပတ္တိဝဿံ ကိလေသဝဿံ အတိဝိယ ဝဿတိ။ ဝိဝဋံ နာတိဝဿတီတိ အာပတ္တိံ အာပန္နော တံ အပ္ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဝိဝရန္တော သဗြဟ္မစာရီနံ ပကာသေန္တော ယထာဓမ္မံ ယထာဝိနယံ ပဋိကရောန္တော ဒေသေန္တော ဝုဋ္ဌဟန္တော အညံ နဝံ အာပတ္တိံ န အာပဇ္ဇတိ၊ တေနဿ ဝိဝဋံ ပုန အာပတ္တိဝဿံ ကိလေသဝဿံ န ဝဿတိ။ ယသ္မာ စ ဧတဒေဝံ၊ တသ္မာ ဆန္နံ ဆာဒိတံ အာပတ္တိံ ဝိဝရေထ ပကာသေထ။ ဧဝံ တံ နာတိဝဿတီတိ ဧဝံ သန္တေ တံ အာပတ္တိအာပဇ္ဇနကံ အာပန္နပုဂ္ဂလံ အတ္တဘာဝံ အတိဝိဇ္ဈိတွာ ကိလေသဝဿံ န ဝဿတိ န တေမေတိ။ ဧဝံ သော ကိလေသေဟိ အနဝဿုတော ပရိသုဒ္ဓသီလော သမာဟိတော ဟုတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ သမ္မသန္တော အနုက္ကမေန နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏာတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ပဉ္စမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ သောဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၆။ ဆဋ္ဌေ အဝန္တီသူတိ အဝန္တိရဋ္ဌေ။ ကုရရဃရေတိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ။ ပဝတ္တေ ပဗ္ဗတေတိ ပဝတ္တနာမကေ ပဗ္ဗတေ။ ‘‘ပပါတေ ပဗ္ဗတေ’’တိပိ ပဌန္တိ။ သောဏော ဥပါသကော ကုဋိကဏ္ဏောတိ နာမေန သောဏော နာမ၊ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ဥပါသကဘာဝပ္ပဋိဝေဒနေန ဥပါသကော၊ ကောဋိအဂ္ဃနကဿ ကဏ္ဏပိဠန္ဓနဿ ဓာရဏေန ‘‘ကောဋိကဏ္ဏော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ကုဋိကဏ္ဏော’’တိ ဧဝံ အဘိညာတော၊ န သုခုမာလသောဏောတိ အဓိပ္ပာယော ။ အယဉှိ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာယနဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ သာသနေ အဘိပ္ပသန္နော၊ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌိတော ပဝတ္တေ ပဗ္ဗတေ ဆာယူဒကသမ္ပန္နေ ဌာနေ ဝိဟာရံ ကာရေတွာ ထေရံ တတ္ထ ဝသာပေတွာ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌာတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနဿ ဥပဋ္ဌာကော ဟောတီ’’တိ။

သော ကာလေန ကာလံ ထေရဿ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။ ထေရော စဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တေန သံဝေဂဗဟုလော ဓမ္မစရိယာယ ဥဿာဟဇာတော ဝိဟရတိ။ သော ဧကဒါ သတ္ထေန သဒ္ဓိံ ဝါဏိဇ္ဇတ္ထာယ ဥဇ္ဇေနိံ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ အဋဝိယံ သတ္ထေ နိဝိဋ္ဌေ ရတ္တိယံ ဇနသမ္ဗာဓဘယေန ဧကမန္တံ အပက္ကမ္မ နိဒ္ဒံ ဥပဂဉ္ဆိ။ သတ္ထော ပစ္စူသဝေလာယံ ဥဋ္ဌာယ ဂတော၊ န ဧကောပိ သောဏံ ပဗောဓေသိ၊ သဗ္ဗေပိ ဝိသရိတွာ အဂမံသု။ သော ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ပဗုဇ္ဈိတွာ ဥဋ္ဌာယ ကဉ္စိ အပဿန္တော သတ္ထေနေဝ ဂတမဂ္ဂံ ဂဟေတွာ သီဃံ သီဃံ ဂစ္ဆန္တော ဧကံ ဝဋရုက္ခံ ဥပဂဉ္ဆိ။ တတ္ထ အဒ္ဒသ ဧကံ မဟာကာယံ ဝိရူပဒဿနံ ဂစ္ဆန္တံ ပုရိသံ အဋ္ဌိတော မုတ္တာနိ အတ္တနော မံသာနိ သယမေဝ ခါဒန္တံ၊ ဒိသွာန ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပေတောမှိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကသ္မာ ဧဝံ ကရောသီ’’တိ။ ‘‘အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မေနာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တံ ကမ္မ’’န္တိ။ ‘‘အဟံ ပုဗ္ဗေ ဘာရုကစ္ဆနဂရဝါသီ ကူဋဝါဏိဇော ဟုတွာ ပရေသံ သန္တကံ ဝဉ္စေတွာ ခါဒိံ၊ သမဏေ စ ဘိက္ခာယ ဥပဂတေ ‘တုမှာကံ မံသံ ခါဒထာ’တိ အက္ကောသိံ၊ တေန ကမ္မေန ဧတရဟိ ဣမံ ဒုက္ခံ အနုဘဝါမီ’’တိ။ တံ သုတွာ သောဏော အတိဝိယ သံဝေဂံ ပဋိလဘိ။

တတော ပရံ ဂစ္ဆန္တော မုခတော ပဂ္ဃရိတကာဠလောဟိတေ ဒွေ ပေတဒါရကေ ပဿိတွာ တထေဝ ပုစ္ဆိ။ တေပိဿ အတ္တနော ကမ္မံ ကထေသုံ။ တေ ကိရ ဘာရုကစ္ဆနဂရေ ဒါရကကာလေ ဂန္ဓဝါဏိဇ္ဇာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တာ အတ္တနော မာတရိ ခီဏာသဝေ နိမန္တေတွာ ဘောဇေန္တိယာ ဂေဟံ ဂန္တွာ ‘‘အမှာကံ သန္တကံ ကသ္မာ သမဏာနံ ဒေသိ၊ တယာ ဒိန္နံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇနကသမဏာနံ မုခတော ကာဠလောဟိတံ ပဂ္ဃရတူ’’တိ အက္ကောသိံသု။ တေ တေန ကမ္မေန နိရယေ ပစ္စိတွာ တဿ ဝိပါကာဝသေသေန ပေတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တဒါ ဣမံ ဒုက္ခံ အနုဘဝန္တိ။ တမ္ပိ သုတွာ သောဏော အတိဝိယ သံဝေဂဇာတော အဟောသိ။

သော ဥဇ္ဇေနိံ ဂန္တွာ တံ ကရဏီယံ တီရေတွာ ကုလဃရံ ပစ္စာဂတော ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ကတပဋိသန္ထာရော ထေရဿ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ထေရောပိဿ ပဝတ္တိနိဝတ္တီသု အာဒီနဝါနိသံသေ ဝိဘာဝေန္တော ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သော ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ဂေဟံ ဂတော သာယမာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ သယနံ ဥပဂတော ထောကံယေဝ နိဒ္ဒါယိတွာ ပဗုဇ္ဈိတွာ သယနတလေ နိသဇ္ဇ ယထာသုတံ ဓမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတုံ အာရဒ္ဓါ။ တဿ တံ ဓမ္မံ ပစ္စဝေက္ခတော၊ တေ စ ပေတတ္တဘာဝေ အနုဿရတော သံသာရဒုက္ခံ အတိဝိယ ဘယာနကံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာသိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စိတ္တံ နမိ။ သော ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနော အဇ္ဈာသယံ အာရောစေတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ သောဏဿ ဥပါသကဿ ကုဋိကဏ္ဏဿ ရဟောဂတဿ…ပေ… ပဗ္ဗာဇေတု မံ၊ ဘန္တေ၊ အယျော မဟာကစ္စာနော’’တိ။

တတ္ထ ယထာ ယထာတိအာဒီနံ ပဒါနံ အယံ သင်္ခေပတ္ထော – ယေန ယေန အာကာရေန အယျော မဟာကစ္စာနော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာစိက္ခတိ ပညပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ ပကာသေတိ၊ တေန တေန မေ ဥပပရိက္ခတော ဧဝံ ဟောတိ၊ ယဒေတံ သိက္ခတ္တယဗြဟ္မစရိယံ ဧကမ္ပိ ဒိဝသံ အက္ခဏ္ဍံ ကတွာ စရိမကစိတ္တံ ပါပေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ။ ဧကဒိဝသမ္ပိ ကိလေသမလေန အမလိနံ ကတွာ စရိမကစိတ္တံ ပါပေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ။ သင်္ခလိခိတန္တိ လိခိတသင်္ခသဒိသံ ဓောတသင်္ခသပ္ပဋိဘာဂံ စရိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ နသုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသန္တေန ဧကန္တ ပရိပုဏ္ဏံ…ပေ… စရိတုံ ယံနူနာဟံ ကေသေ စေဝ မဿူနိ စ ဩဟာရေတွာ ဝေါရောပေတွာ ကာသာယရသပီတတာယ ကာသာယာနိ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တာနံ အနုစ္ဆဝိကာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ နိဝါသေတွာ စေဝ ပါရုပိတွာ စ အဂါရသ္မာ နိက္ခမိတွာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျံ။ ယသ္မာ အဂါရဿ ဟိတံ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒိကမ္မံ အဂါရိယန္တိ ဝုစ္စတိ၊ တဉ္စ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အနဂါရိယာ နာမ။ တံ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇေယျံ ဥပဂစ္ဆေယျံ၊ ပဋိပဇ္ဇေယျန္တိ အတ္ထော။

ဧဝံ အတ္တနာ ရဟောဝိတက္ကိတံ သောဏော ဥပါသကော ထေရဿ အာရောစေတွာ တံ ပဋိပဇ္ဇိတုကာမော ‘‘ပဗ္ဗာဇေတု မံ၊ ဘန္တေ၊ အယျော မဟာကစ္စာနော’’တိ အာဟ။ ထေရော ပန ‘‘တာဝဿ ဉာဏပရိပါကံ ကထ’’န္တိ ဥပဓာရေတွာ ဉာဏပရိပါကံ အာဂမယမာနော ‘‘ဒုက္ကရံ ခေါ’’တိအာဒိနာ ပဗ္ဗဇ္ဇာဆန္ဒံ နိဝါရေသိ။

တတ္ထ ဧကဘတ္တန္တိ ‘‘ဧကဘတ္တိကော ဟောတိ ရတ္တူပရတော ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၉၄၊ အ။ နိ။ ၃။၇၁) ဧဝံ ဝုတ္တံ ဝိကာလဘောဇနဝိရတိံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဧကသေယျန္တိ အဒုတိယသေယျံ။ ဧတ္ထ စ သေယျာသီသေန ‘‘ဧကော တိဋ္ဌတိ၊ ဧကော ဂစ္ဆတိ၊ ဧကော နိသီဒတီ’’တိအာဒိနာ (မဟာနိ။ ၇၊ ၄၉) နယေန ဝုတ္တေသု စတူသု ဣရိယာပထေသု ကာယဝိဝေကံ ဒီပေတိ၊ န ဧကာကိနာ ဟုတွာ သယနမတ္တံ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ မေထုနဝိရတိဗြဟ္မစရိယံ၊ သိက္ခတ္တယာနုယောဂသင်္ခါတံ သာသနဗြဟ္မစရိယံ ဝါ။ ဣင်္ဃာတိ စောဒနတ္ထေ နိပါတော။ တတ္ထေဝါတိ ဂေဟေယေဝ။ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနံ အနုယုဉ္ဇာတိ နိစ္စသီလဥပေါသထသီလာဒိဘေဒံ ပဉ္စင်္ဂအဋ္ဌင်္ဂဒသင်္ဂသီလံ၊ တဒနုရူပဉ္စ သမာဓိပညာဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇ။ ဧတဉှိ ဥပါသကေန ပုဗ္ဗဘာဂေ အနုယုဉ္ဇိတဗ္ဗံ ဗုဒ္ဓသာသနံ နာမ။ တေနာဟ – ‘‘ကာလယုတ္တံ ဧကဘတ္တံ ဧကသေယျံ ဗြဟ္မရိယ’’န္တိ။

တတ္ထ ကာလယုတ္တန္တိ စာတုဒ္ဒသီပဉ္စဒသီအဋ္ဌမီပါဋိဟာရိယပက္ခသင်္ခါတေန ကာလေန ယုတ္တံ၊ ယထာဝုတ္တကာလေ ဝါ တုယှံ အနုယုဉ္ဇန္တဿ ယုတ္တံ ပတိရူပံ သက္ကုဏေယျံ၊ န သဗ္ဗကာလံ ပဗ္ဗဇ္ဇာတိ အဓိပ္ပာယော။ သဗ္ဗမေတံ ဉာဏဿ အပရိပက္ကတ္တာ တဿ ကာမာနံ ဒုပ္ပဟာနတာယ သမ္မာပဋိပတ္တိယံ ယောဂျံ ကာရာပေတုံ ဝဒတိ၊ န ပဗ္ဗဇ္ဇာဆန္ဒံ နိဝါရေတုံ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာဘိသင်္ခါရောတိ ပဗ္ဗဇိတုံ အာရမ္ဘော ဥဿာဟော။ ပဋိပဿမ္ဘီတိ ဣန္ဒြိယာနံ အပရိပက္ကတ္တာ၊ သံဝေဂဿ စ နာတိတိက္ခဘာဝတော ဝူပသမိ။ ကိဉ္စာပိ ပဋိပဿမ္ဘိ၊ ထေရေန ဝုတ္တဝိဓိံ ပန အနုတိဋ္ဌန္တော ကာလေန ကာလံ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပယိရုပါသန္တော ဓမ္မံ သုဏာတိ။ တဿ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒုတိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ ထေရဿ စ အာရောစေသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ထေရော ပဋိက္ခိပိ။ တတိယဝါရေ ပန ဉာဏဿ ပရိပက္ကဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣဒါနိ နံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ကာလော’’တိ ထေရော ပဗ္ဗာဇေသိ၊ ပဗ္ဗဇိတဉ္စ တံ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ အတိက္ကမိတွာ ဂဏံ ပရိယေသိတွာ ဥပသမ္ပာဒေသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သောဏော…ပေ… ဥပသမ္ပာဒေသီ’’တိ။

တတ္ထ အပ္ပဘိက္ခုကောတိ ကတိပယဘိက္ခုကော။ တဒါ ကိရ ဘိက္ခူ ယေဘုယျေန မဇ္ဈိမဒေသေ ဧဝ ဝသိံသု။ တသ္မာ တတ္ထ ကတိပယာ ဧဝ အဟေသုံ ၊ တေ စ ဧကသ္မိံ နိဂမေ ဧကော၊ ဧကသ္မိံ ဒွေတိ ဧဝံ ဝိသုံ ဝိသုံ ဝသိံသု။ ကိစ္ဆေနာတိ ဒုက္ခေန။ ကသိရေနာတိ အာယာသေန။ တတော တတောတိ တသ္မာ တသ္မာ ဂါမနိဂမာဒိတော။ ထေရေန ဟိ ကတိပယေ ဘိက္ခူ အာနေတွာ အညေသု အာနီယမာနေသု ပုဗ္ဗေ အာနီတာ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ပက္ကမိံသု၊ ကိဉ္စိ ကာလံ အာဂမေတွာ ပုန တေသု အာနီယမာနေသု ဣတရေ ပက္ကမိံသု။ ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ အာနယနေန သန္နိပါတော စိရေနေဝ အဟောသိ၊ ထေရော စ တဒါ ဧကဝိဟာရီ အဟောသိ။ ဒသဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ သန္နိပါတေတွာတိ တဒါ ဘဂဝတာ ပစ္စန္တဒေသေပိ ဒသဝဂ္ဂေနေဝ သင်္ဃေန ဥပသမ္ပဒါ အနုညာတာ။ ဣတောနိဒါနဉှိ ထေရေန ယာစိတော ပဉ္စဝဂ္ဂေန သင်္ဃေန ပစ္စန္တဒေသေ ဥပသမ္ပဒံ အနုဇာနိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တိဏ္ဏံ ဝဿာနံ…ပေ… သန္နိပါတေတွာ’’တိ။

ဝဿံဝုဋ္ဌဿာတိ ဥပသမ္ပဇ္ဇိတွာ ပဌမဝဿံ ဥပဂန္တွာ ဝုသိတဝတော။ ဤဒိသော စ ဤဒိသော စာတိ ဧဝရူပေါ စ ဧဝရူပေါ စ၊ ဧဝရူပါယ နာမကာယရူပကာယသမ္ပတ္တိယာ သမန္နာဂတော၊ ဧဝရူပါယ ဓမ္မကာယသမ္ပတ္တိယာ သမန္နာဂတောတိ သုတောယေဝ မေ သော ဘဂဝါ။ န ခေါ မေ သော ဘဂဝါ သမ္မုခါ ဒိဋ္ဌောတိ ဧတေန ပုထုဇ္ဇနသဒ္ဓါယ ဧဝံ အာယသ္မာ သောဏော ဘဂဝန္တံ ဒဋ္ဌုကာမော အဟောသိ။ အပရဘာဂေ ပန သတ္ထာရာ သဒ္ဓိံ ဧကဂန္ဓကုဋိယံ ဝသိတွာ ပစ္စူသသမယံ အဇ္ဈိဋ္ဌော သောဠသ အဋ္ဌကဝဂ္ဂိကာနိ သတ္ထု သမ္မုခါ အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကတွာ သဗ္ဗံ စေတသော သမန္နာဟရိတွာ အတ္ထဓမ္မပ္ပဋိသံဝေဒီ ဟုတွာ ဘဏန္တော ဓမ္မူပသဉှိတပါမောဇ္ဇာဒိမုခေန သမာဟိတော သရဘညပရိယောသာနေ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တော အနုပုဗ္ဗေန အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ဧတဒတ္ထမေဝ ဟိဿ ဘဂဝတာ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ ဧကဂန္ဓကုဋိယံ ဝါသော အာဏတ္တောတိ ဝဒန္တိ။

ကေစိ ပနာဟု – ‘‘န ခေါ မေ သော ဘဂဝါ သမ္မုခါ ဒိဋ္ဌော’’တိ ဣဒံ ရူပကာယဒဿနမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ။ အာယသ္မာ ဟိ သောဏော ပဗ္ဗဇိတွာဝ ထေရဿ သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော အနုပသမ္ပန္နောဝ သောတာပန္နော ဟုတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇိတွာ ‘‘ဥပါသကာပိ သောတာပန္နာ ဟောန္တိ၊ အဟမ္ပိ သောတာပန္နော၊ ကိမေတ္ထ စိတ္တ’’န္တိ ဥပရိမဂ္ဂတ္ထာယ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အန္တောဝဿေယေဝ ဆဠဘိညော ဟုတွာ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏာယ ပဝါရေသိ ။ အရိယသစ္စဒဿနေန ဟိ ဘဂဝတော ဓမ္မကာယော ဒိဋ္ဌော နာမ ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ယော ခေါ၊ ဝက္ကလိ၊ ဓမ္မံ ပဿတိ၊ သော မံ ပဿတိ။ ယော မံ ပဿတိ၊ သော ဓမ္မံ ပဿတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၈၇)။

တသ္မာဿ ဓမ္မကာယဒဿနံ ပဂေဝ သိဒ္ဓံ၊ ပဝါရေတွာ ပန ရူပကာယံ ဒဋ္ဌုကာမော အဟောသီတိ။

‘‘သစေ မံ ဥပဇ္ဈာယော အနုဇာနာတီ’’တိပိ ပါဌော။ ‘‘ဘန္တေ’’တိ ပန လိခန္တိ။ တထာ ‘‘သာဓု သာဓု၊ အာဝုသော သောဏ၊ ဂစ္ဆ တွံ၊ အာဝုသော သောဏာ’’တိပိ ပါဌော။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ပန ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ။ တထာ ‘‘ဧဝမာဝုသောတိ ခေါ အာယသ္မာ သောဏော’’တိပိ ပါဌော။ အာဝုသောဝါဒေါယေဝ ဟိ အညမညံ ဘိက္ခူနံ ဘဂဝတော ဓရမာနကာလေ အာစိဏ္ဏော။ ဘဂဝန္တံ ပါသာဒိကန္တိအာဒီနံ ပဒါနံ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။

ကစ္စိ ဘိက္ခု ခမနီယန္တိ ဘိက္ခု ဣဒံ တုယှံ စတုစက္ကံ နဝဒွါရံ သရီရယန္တံ ကစ္စိ ခမနီယံ၊ ကိံ သက္ကာ ခမိတုံ သဟိတုံ ပရိဟရိတုံ၊ ကိံ ဒုက္ခဘာရော နာဘိဘဝတိ။ ကစ္စိ ယာပနီယန္တိ ကိံ တံတံကိစ္စေသု ယာပေတုံ ဂမေတုံ သက္ကာ၊ န ကဉ္စိ အန္တရာယန္တိ ဒဿေတိ။ ကစ္စိသိ အပ္ပကိလမထေနာတိ အနာယာသေန ဣမံ ဧတ္တကံ အဒ္ဓါနံ ကစ္စိ အာဂတောသိ။

ဧတဒဟောသီတိ ဗုဒ္ဓါစိဏ္ဏံ အနုဿရန္တဿ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဧတံ ‘‘ယဿ ခေါ မံ ဘဂဝါ’’တိအာဒိနာ ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနံ စိတ္တေ အာစိဏ္ဏံ အဟောသိ။ ဧကဝိဟာရေတိ ဧကဂန္ဓကုဋိယံ။ ဂန္ဓကုဋိ ဟိ ဣဓ ဝိဟာရောတိ အဓိပ္ပေတာ။ ဝတ္ထုန္တိ ဝသိတုံ။

နိသဇ္ဇာယ ဝီတိနာမေတွာတိ ဧတ္ထ ယသ္မာ ဘဂဝါ အာယသ္မတော သောဏဿ သမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနေ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော သာဝကသာဓာရဏာ သဗ္ဗာ သမာပတ္တိယော အနုလောမပဋိလောမံ သမာပဇ္ဇန္တော ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ…ပေ… ဝိဟာရံ ပါဝိသိ၊ တသ္မာ အာယသ္မာပိ သောဏော ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယံ ဉတွာ တဒနုရူပံ သဗ္ဗာ တာ သမာပတ္တိယော သမာပဇ္ဇန္တော ‘‘ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ…ပေ… ဝိဟာရံ ပါဝိသီ’’တိ ကေစိ ဝဒန္တိ။ ပဝိသိတွာ စ ဘဂဝတာ အနုညာတော စီဝရံ တိရောကရဏီယံ ကတွာပိ ဘဂဝတော ပါဒပဿေ နိသဇ္ဇာယ ဝီတိနာမေသိ။ အဇ္ဈေသီတိ အာဏာပေသိ။ ပဋိဘာတု တံ ဘိက္ခု ဓမ္မော ဘာသိတုန္တိ ဘိက္ခု တုယှံ ဓမ္မော ဘာသိတုံ ဥပဋ္ဌာတု ဉာဏမုခေ အာဂစ္ဆတု၊ ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဘဏာဟီတိ အတ္ထော။

သောဠသ အဋ္ဌကဝဂ္ဂိကာနီတိ အဋ္ဌကဝဂ္ဂဘူတာနိ ကာမသုတ္တာဒီနိ သောဠသ သုတ္တာနိ။ သရေန အဘဏီတိ သုတ္တုဿာရဏသရေန အဘာသိ၊ သရဘညဝသေန ကထေသီတိ အတ္ထော။ သရဘညပရိယောသာနေတိ ဥဿာရဏာဝသာနေ။ သုဂ္ဂဟိတာနီတိ သမ္မာ ဥဂ္ဂဟိတာနိ။ သုမနသိကတာနီတိ သုဋ္ဌု မနသိ ကတာနိ။ ဧကစ္စော ဥဂ္ဂဟဏကာလေ သမ္မာ ဥဂ္ဂဟေတွာပိ ပစ္ဆာ သဇ္ဈာယာဒိဝသေန မနသိ ကရဏကာလေ ဗျဉ္ဇနာနိ ဝါ မိစ္ဆာ ရောပေတိ၊ ပဒပစ္ဆာဘဋ္ဌံ ဝါ ကရောတိ၊ န ဧဝမယံ။ ဣမိနာ ပန သမ္မဒေဝ ယထုဂ္ဂဟိတံ မနသိ ကတာနိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သုမနသိကတာနီတိ သုဋ္ဌု မနသိ ကတာနီ’’တိ။ သူပဓာရိတာနီတိ အတ္ထတောပိ သုဋ္ဌု ဥပဓာရိတာနိ။ အတ္ထေ ဟိ သုဋ္ဋု ဥပဓာရိတေ သက္ကာ ပါဠိံ သမ္မာ ဥဿာရေတုံ။ ကလျာဏိယာသိ ဝါစာယ သမန္နာဂတောတိ သိထိလဓနိတာဒီနံ ယထာဝိဓာနဝစနေန ပရိမဏ္ဍလပဒဗျဉ္ဇနပရိပုဏ္ဏာယ ပေါရိယာ ဝါစာယ သမန္နာဂတော အာသိ။ ဝိဿဋ္ဌာယာတိ ဝိမုတ္တာယ။ ဧတေနဿ ဝိမုတ္တဝါဒိတံ ဒဿေတိ။ အနေလဂဠာယာတိ ဧလာ ဝုစ္စတိ ဒေါသော၊ တံ န ပဂ္ဃရတီတိ အနေလဂဠာ၊ တာယ နိဒ္ဒေါသာယာတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ အနေလဂဠာယာတိ အနေလာယ စ အဂဠာယ စ နိဒ္ဒေါသာယ အဂဠိတပဒဗျဉ္ဇနာယ၊ အပရိဟီနပဒဗျဉ္ဇနာယာတိ အတ္ထော။ တထာ ဟိ နံ ဘဂဝါ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ကလျာဏဝါက္ကရဏာနံ ယဒိဒံ သောဏော ကုဋိကဏ္ဏော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၀၆) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာတိ ယထာဓိပ္ပေတံ အတ္ထံ ဝိညာပေတုံ သမတ္ထာယ။

ကတိဝဿောတိ သော ကိရ မဇ္ဈိမဝယဿ တတိယကောဋ္ဌာသေ ဌိတော အာကပ္ပသမ္ပန္နော စ ပရေသံ စိရတရပဗ္ဗဇိတော ဝိယ ခါယတိ။ တံ သန္ဓာယ ဘဂဝါ ပုစ္ဆတီတိ ကေစိ၊ တံ အကာရဏံ။ ဧဝံ သန္တေ သမာဓိသုခံ အနုဘဝိတုံ ယုတ္တော၊ ဧတ္တကံ ကာလံ ကသ္မာ ပမာဒမာပန္နောတိ ပုန အနုယုဉ္ဇိတုံ သတ္ထာ ‘‘ကတိဝဿောသီ’’တိ တံ ပုစ္ဆတိ။ တေနေဝါဟ – ‘‘ကိဿ ပန တွံ ဘိက္ခု ဧဝံ စိရံ အကာသီ’’တိ။

တတ္ထ ကိဿာတိ ကိံ ကာရဏာ။ ဧဝံ စိရံ အကာသီတိ ဧဝံ စိရာယိ၊ ကေန ကာရဏေန ဧဝံ စိရကာလံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုပဂန္တွာ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသီတိ အတ္ထော။ စိရံ ဒိဋ္ဌော မေတိ စိရေန စိရကာလေန မယာ ဒိဋ္ဌော။ ကာမေသူတိ ကိလေသကာမေသု စ ဝတ္ထုကာမေသု စ။ အာဒီနဝေါတိ ဒေါသော။ အပိ စာတိ ကာမေသု အာဒီနဝေ ကေနစိ ပကာရေန ဒိဋ္ဌေပိ န တာဝါဟံ ဃရာဝါသတော နိက္ခမိတုံ အသက္ခိံ။ ကသ္မာ? သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသော ဥစ္စာဝစေဟိ ကိစ္စကရဏီယေဟိ သမုပဗျူဠှော အဂါရိယဘာဝေါ။ တေနေဝါဟ – ‘‘ဗဟုကိစ္စော ဗဟုကရဏီယော’’တိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ကာမေသု ယထာဘူတံ အာဒီနဝဒဿိနော စိတ္တံ စိရာယိတွာပိ န ပတိဋ္ဌာတိ၊ အညဒတ္ထု ပဒုမပလာသေ ဥဒကဗိန္ဒု ဝိယ ဝိနိဝတ္တတိယေဝါတိ ဧတမတ္ထံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတွာ။ ဣမံ ဥဒါနန္တိ ပဝတ္တိံ နိဝတ္တိဉ္စ သမ္မဒေဝ ဇာနန္တော ပဝတ္တိယံ တန္နိမိတ္တေ စ န ကဒါစိပိ ရမတီတိ ဣဒမတ္ထဒီပကံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ ဒိသွာ အာဒီနဝံ လောကေတိ သဗ္ဗသ္မိံ သင်္ခါရလောကေ ‘‘အနိစ္စော ဒုက္ခော ဝိပရိဏာမဓမ္မော’’တိအာဒိနာ အာဒီနဝံ ဒေါသံ ပညာယ ပဿိတွာ။ ဧတေန ဝိပဿနာဝါရော ကထိတော ။ ဉတွာ ဓမ္မံ နိရုပဓိန္တိ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂတ္တာ နိရုပဓိံ နိဗ္ဗာနဓမ္မံ ယထာဘူတံ ဉတွာ နိဿရဏဝိဝေကာသင်္ခတာမတသဘာဝတော မဂ္ဂဉာဏေန ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ။ ‘‘ဒိသွာ ဉတွာ’’တိ ဣမေသံ ပဒါနံ ‘‘သပ္ပိံ ပိဝိတွာ ဗလံ ဟောတိ၊ သီဟံ ဒိသွာ ဘယံ ဟောတိ၊ ပညာယ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တီ’’တိအာဒီသု (ပု။ ပ။ ၂၀၈၊ အ။ နိ။ ၉။၄၂-၄၃) ဝိယ ဟေတုအတ္ထတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အရိယော န ရမတီ ပါပေတိ ကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ အရိယော သပ္ပုရိသော အဏုမတ္တေပိ ပါပေ န ရမတိ။ ကသ္မာ? ပါပေ န ရမတီ သုစီတိ သုဝိသုဒ္ဓကာယသမာစာရာဒိတာယ ဝိသုဒ္ဓပုဂ္ဂလော ရာဇဟံသော ဝိယ ဥက္ကာရဋ္ဌာနေ ပါပေ သံကိလိဋ္ဌဓမ္မေ န ရမတိ နာဘိနန္ဒတိ။ ‘‘ပါပေါ န ရမတီ သုစိ’’န္တိပိ ပါဌော။ တဿတ္ထော – ပါပေါ ပါပပုဂ္ဂလော သုစိံ အနဝဇ္ဇံ ဝေါဒါနဓမ္မံ န ရမတိ၊ အညဒတ္ထု ဂါမသူကရာဒယော ဝိယ ဥက္ကာရဋ္ဌာနံ အသုစိံ သံကိလေသဓမ္မံယေဝ ရမတီတိ ပဋိပက္ခတော ဒေသနံ ပရိဝတ္တေတိ။

ဧဝံ ဘဂဝတာ ဥဒါနေ ဥဒါနိတေ အာယသ္မာ သောဏော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော ဥပဇ္ဈာယဿ ဝစနေန ပစ္စန္တဒေသေ ပဉ္စဝဂ္ဂေန ဥပသမ္ပဒါဒိပဉ္စဝတ္ထူနိ ယာစိ။ ဘဂဝါပိ တာနိ အနုဇာနီတိ တံ သဗ္ဗံ ခန္ဓကေ (မဟာဝ။ ၂၄၂ အာဒယော) အာဂတနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဆဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ကင်္ခါရေဝတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၇။ သတ္တမေ ကင်္ခါရေဝတောတိ တဿ ထေရဿ နာမံ။ သော ဟိ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော ဝိဟရတိ၊ ‘‘အကပ္ပိယာ မုဂ္ဂါ၊ န ကပ္ပန္တိ မုဂ္ဂါ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ၊ အကပ္ပိယော ဂုဠော’’တိ (မဟာဝ။ ၂၇၂) စ အာဒိနာ ဝိနယကုက္ကုစ္စသင်္ခါတကင်္ခါဗဟုလော ပန ဟောတိ။ တေန ကင်္ခါရေဝတောတိ ပညာယိတ္ထ။ သော အပရဘာဂေ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဈာနသုခေန ဖလသုခေန ဝီတိနာမေတိ၊ ယေဘုယျေန ပန အတ္တနာ အဓိဂတံ အရိယမဂ္ဂံ ဂရုံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အတ္တနော ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိံ ပစ္စဝေက္ခမာနော’’တိ။ မဂ္ဂပညာ ဟိ ‘‘အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါန’’န္တိအာဒိနယပဝတ္တာယ (မ။ နိ။ ၁။၁၈၊ သံ။ နိ။ ၂။၂၀) သောဠသဝတ္ထုကာယ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓေ ကင်္ခတိ…ပေ… ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခတီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၀၀၈) ဧဝံ ဝုတ္တာယ အဋ္ဌဝတ္ထုကာယ၊ ပဂေဝ ဣတရာသန္တိ အနဝသေသတော သဗ္ဗကင်္ခါနံ ဝိတရဏတော သမတိက္ကမနတော၊ အညေဟိ စ အတ္တနာ ပဟာတဗ္ဗကိလေသေဟိ အစ္စန္တဝိသုဇ္ဈနတော ‘‘ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓီ’’တိ ဣဓာဓိပ္ပေတာ။ တဉှိ အယမာယသ္မာ ဒီဃရတ္တံ ကင်္ခါပကတတ္တာ ‘‘ဣမံ မဂ္ဂဓမ္မံ အဓိဂမ္မ ဣမာ မေ ကင်္ခါ အနဝသေသာ ပဟီနာ’’တိ ဂရုံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခမာနော နိသီဒိ၊ န သပ္ပစ္စယနာမရူပဒဿနံ အနိစ္စန္တိကတ္တာ တဿ ကင်္ခါဝိတရဏဿ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ အရိယမဂ္ဂဿ အနဝသေသကင်္ခါဝိတရဏသင်္ခါတံ အတ္ထံ ဝိဒိတွာ တဒတ္ထဒီပကံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ ယာ ကာစိ ကင်္ခါ ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါတိ ဣဓ ဣမသ္မိံ ပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္တဘာဝေ ‘‘အဟံ နု ခေါသ္မိ နော နု ခေါသ္မီ’’တိအာဒိနာ ဟုရံ ဝါ၊ အတီတာနာဂတေသု အတ္တဘာဝေသု ‘‘အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါန’’န္တိအာဒိနာ ဥပ္ပဇ္ဇနကာ ကင်္ခါ။ သကဝေဒိယာ ဝါ ပရဝေဒိယာ ဝါတိ တာ ဧဝံ ဝုတ္တနယေနေဝ သကအတ္တဘာဝေ အာရမ္မဏဝသေန ပဋိလဘိတဗ္ဗာယ ပဝတ္တိယာ သကဝေဒိယာ ဝါ ပရဿ အတ္တဘာဝေ ပဋိလဘိတဗ္ဗာယ ‘‘ဗုဒ္ဓါ နု ခေါ၊ နော နု ခေါ’’တိအာဒိနာ ဝါ ပရသ္မိံ ပဓာနေ ဥတ္တမေ ပဋိလဘိတဗ္ဗာယ ပဝတ္တိယာ ပရဝေဒိယာ ဝါ ယာ ကာစိ ကင်္ခါ ဝိစိကိစ္ဆာ။ ယေ ဈာယိနော တာ ပဇဟန္တိ သဗ္ဗာ၊ အာတာပိနော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တာတိ ယေ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနေန လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေန ဈာယိနော ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ စတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနပါရိပူရိယာ အာတာပိနော မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ စရန္တာ အဓိဂစ္ဆန္တာ သဒ္ဓါနုသာရီအာဒိပ္ပဘေဒါ ပဌမမဂ္ဂဋ္ဌာ ပုဂ္ဂလာ၊ တာ သဗ္ဗာ ကင်္ခါ ပဇဟန္တိ သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ မဂ္ဂက္ခဏေ။ တတော ပရံ ပန တာ ပဟီနာ နာမ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဣတော အညံ တာသံ အစ္စန္တပ္ပဟာနံ နာမ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဣတိ ဘဂဝါ ဈာနမုခေန အာယသ္မတော ကင်္ခါရေဝတဿ ဈာနသီသေန အရိယမဂ္ဂါဓိဂမံ ထောမေန္တော ထောမနာဝသေန ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။ တေနေဝ စ နံ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဈာယီနံ ယဒိဒံ ကင်္ခါရေဝတော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၀၄) ဈာယီဘာဝေန ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသီတိ။

သတ္တမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ သင်္ဃဘေဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၈။ အဋ္ဌမေ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစာတိ အဘိမာရေ ပယောဇေတွာ နာဠာဂိရိံ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ သိလံ ပဝဋ္ဋေတွာ ဘဂဝတော အနတ္ထံ ကာတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘သင်္ဃံ ဘိန္ဒိတွာ စက္ကဘေဒံ ကရိဿာမီ’’တိ အဓိပ္ပာယေန ဧတံ ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။ အညတြေဝ ဘဂဝတာတိ ဝိနာ ဧဝ ဘဂဝန္တံ၊ သတ္ထာရံ အကတွာတိ အတ္ထော။ အညတြ ဘိက္ခုသင်္ဃာတိ ဝိနာ ဧဝ ဘိက္ခုသင်္ဃံ။ ဥပေါသထံ ကရိဿာမိ သင်္ဃကမ္မာနိ စာတိ ဘဂဝတော ဩဝါဒကာရကံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဝိသုံ ကတွာ မံ အနုဝတ္တန္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အာဝေဏိကံ ဥပေါသထံ သင်္ဃကမ္မာနိ စ ကရိဿာမီတိ အတ္ထော။ ဒေဝဒတ္တော သင်္ဃံ ဘိန္ဒိဿတီတိ ဘေဒကရာနံ သဗ္ဗေသံ ဒေဝဒတ္တေန သဇ္ဇိတတ္တာ ဧကံသေနေဝ ဒေဝဒတ္တော အဇ္ဇ သင်္ဃံ ဘိန္ဒိဿတိ ဒွိဓာ ကရိဿတိ။ ‘‘အဓမ္မံ ဓမ္မော’’တိအာဒီသု ဟိ အဋ္ဌာရသသု ဘေဒကရဝတ္ထူသု ယံကိဉ္စိ ဧကမ္ပိ ဝတ္ထုံ ဒီပေတွာ တေန တေန ကာရဏေန ‘‘ဣမံ ဂဏှထ၊ ဣမံ ရောစေထာ’’တိ သညာပေတွာ သလာကံ ဂါဟေတွာ ဝိသုံ သင်္ဃကမ္မေ ကတေ သင်္ဃော ဘိန္နော ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ပဉ္စဟိ၊ ဥပါလိ၊ အာကာရေဟိ သင်္ဃော ဘိဇ္ဇတိ ကမ္မေန ဥဒ္ဒေသေန ဝေါဟရန္တော အနုဿာဝနေန သလာကဂ္ဂါဟေနာ’’တိ (ပရိ။ ၄၅၈)။

တတ္ထ ကမ္မေနာတိ အပလောကနကမ္မာဒီသု စတူသု ကမ္မေသု အညတရေန ကမ္မေန။ ဥဒ္ဒေသေနာတိ ပဉ္စသု ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသေသု အညတရေန ဥဒ္ဒေသေန။ ဝေါဟရန္တောတိ တာဟိ တာဟိ ဥပ္ပတ္တီဟိ ‘‘အဓမ္မံ ဓမ္မော’’တိအာဒီနိ (အ။ နိ။ ၁၀။၃၇၊ စူဠဝ။ ၃၅၂) အဋ္ဌာရသဘေဒကရဝတ္ထူနိ ဒီပေန္တော။ အနုဿာဝနေနာတိ ‘‘နနု တုမှေ ဇာနာထ မယှံ ဥစ္စာကုလာ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ ဗဟုဿုတဘာဝဉ္စ၊ မာဒိသော နာမ ဥဒ္ဓမ္မံ ဥဗ္ဗိနယံ ဂါဟေယျာတိ ကိံ တုမှာကံ စိတ္တမ္ပိ ဥပ္ပာဒေတုံ ယုတ္တံ၊ ကိမဟံ အပါယတော န ဘာယာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန ကဏ္ဏမူလေ ဝစီဘေဒံ ကတွာ အနုဿာဝနေန။ သလာကဂ္ဂါဟေနာတိ ဧဝံ အနုဿာဝေတွာ တေသံ စိတ္တံ ဥပတ္ထမ္ဘေတွာ အနာဝတ္တိဓမ္မေ ကတွာ ‘‘ဂဏှထ ဣမံ သလာက’’န္တိ သလာကဂ္ဂါဟေန။

ဧတ္ထ စ ကမ္မမေဝ ဥဒ္ဒေသော ဝါ ပမာဏံ၊ ဝေါဟာရာနုဿာဝနသလာကဂ္ဂါဟာ ပန ပုဗ္ဗဘာဂါ။ အဋ္ဌာရသဝတ္ထုဒီပနဝသေန ဟိ ဝေါဟရန္တေန တတ္ထ ရုစိဇနနတ္ထံ အနုဿာဝေတွာ သလာကာယ ဂါဟိတာယပိ အဘိန္နောဝ ဟောတိ သင်္ဃော။ ယဒါ ပနေဝံ စတ္တာရော ဝါ အတိရေကာ ဝါ သလာကံ ဂါဟေတွာ အာဝေဏိကံ ဥဒ္ဒေသံ ဝါ ကမ္မံ ဝါ ကရောန္တိ၊ တဒါ သင်္ဃော ဘိန္နော နာမ ဟောတိ။ ဒေဝဒတ္တော စ သဗ္ဗံ သင်္ဃဘေဒဿ ပုဗ္ဗဘာဂံ နိပ္ဖာဒေတွာ ‘‘ဧကံသေနေဝ အဇ္ဇ အာဝေဏိကံ ဥပေါသထံ သင်္ဃကမ္မဉ္စ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။ တေနာဟ – ‘‘အဇ္ဇ၊ ဘန္တေ၊ ဒေဝဒတ္တော သင်္ဃံ ဘိန္ဒိဿတီ’’တိ။ ယတော အဝေါစုမှာ ‘‘ဘေဒကရာနံ သဗ္ဗေသံ ဒေဝဒတ္တေန သဇ္ဇိတတ္တာ’’တိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ အဝီစိမဟာနိရယုပ္ပတ္တိသံဝတ္တနိယံ ကပ္ပဋ္ဌိယံ အတေကိစ္ဆံ ဒေဝဒတ္တေန နိဗ္ဗတ္တိယမာနံ သင်္ဃဘေဒကမ္မံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတွာ ။ ဣမံ ဥဒါနန္တိ ကုသလာကုသလေသု ယထာက္ကမံ သပ္ပုရိသာသပ္ပုရိသသဘာဂဝိသဘာဂပဋိပတ္တိဝသေန ပန သုကုသလာတိ ဣဒမတ္ထဝိဘာဝနံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ သုကရံ သာဓုနာ သာဓူတိ အတ္တနော ပရေသဉ္စ ဟိတံ သာဓေတီတိ သာဓု၊ သမ္မာပဋိပန္နော။ တေန သာဓုနာ သာရိပုတ္တာဒိနာ သာဝကေန ပစ္စေကဗုဒ္ဓေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန အညေန ဝါ လောကိယသာဓုနာ သာဓု သုန္ဒရံ ဘဒ္ဒကံ အတ္တနော ပရေသဉ္စ ဟိတသုခါဝဟံ သုကရံ သုခေန ကာတုံ သက္ကာ။ သာဓု ပါပေန ဒုက္ကရန္တိ တဒေဝ ပန ဝုတ္တလက္ခဏံ သာဓု ပါပေန ဒေဝဒတ္တာဒိနာ ပါပပုဂ္ဂလေန ဒုက္ကရံ ကာတုံ န သက္ကာ၊ န သော တံ ကာတုံ သက္ကောတီတိ အတ္ထော။ ပါပံ ပါပေန သုကရန္တိ ပါပံ အသုန္ဒရံ အတ္တနော ပရေသဉ္စ အနတ္ထာဝဟံ ပါပေန ယထာဝုတ္တပါပပုဂ္ဂလေန သုကရံ သုခေန ကာတုံ သက္ကုဏေယျ။ ပါပမရိယေဟိ ဒုက္ကရန္တိ အရိယေဟိ ပန ဗုဒ္ဓါဒီဟိ တံ တံ ပါပံ ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ။ သေတုဃာတောယေဝ ဟိ တေသန္တိ သတ္ထာ ဒီပေတိ။

အဋ္ဌမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ သဓာယမာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၉။ နဝမေ မာဏဝကာတိ တရုဏာ။ ပဌမေ ယောဗ္ဗနေ ဌိတာ ဗြာဟ္မဏကုမာရကာ ဣဓာဓိပ္ပေတာ။

သဓာယမာနရူပါတိ ဥပ္ပဏ္ဍနဇာတိကံ ဝစနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အညေသံ ဥပ္ပဏ္ဍေန္တာ သဓန္တိ၊ တဒတ္ထဝစနသီလာတိ အတ္ထော။ တဿာယံ ဝစနတ္ထော – သဓနံ သဓော၊ တံ အာစိက္ခန္တီတိ သဓယမာနာတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဒီဃံ ကတွာ ‘‘သဓာယမာနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ဝိသေသတော သသေဓေ ဝိယ အတ္တာနံ အာဝဒန္တီတိ သဓာယမာနာ။ တေ ဧဝံ သဘာဝတာယ ‘‘သဓာယမာနရူပါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သဒ္ဒါယမာနရူပါ’’တိပိ ပါဌော၊ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒံ ကရောန္တာတိ အတ္ထော။ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ အတိက္ကမန္တီတိ ဘဂဝတော သဝနဝိသယေ တံ တံ မုခါရုဠှံ ဝဒန္တာ အတိယန္တိ။

ဧတမတ္ထံဝိဒိတွာတိ ဧတံ တေသံ ဝါစာယ အသညတဘာဝံ ဇာနိတွာ တဒတ္ထဒီပကံ ဓမ္မသံဝေဂဝသေန ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ ပရိမုဋ္ဌာတိ ဒန္ဓာ မုဋ္ဌဿတိနော။ ပဏ္ဍိတာဘာသာတိ ပဏ္ဍိတပတိရူပကာ ‘‘ကေ အညေ ဇာနန္တိ၊ မယမေဝေတ္ထ ဇာနာမာ’’တိ တသ္မိံ တသ္မိံ အတ္ထေ အတ္တာနမေဝ ဇာနန္တံ ကတွာ သမုဒါစရဏတော။ ဝါစာဂေါစရဘာဏိနောတိ ယေသံ ဝါစာ ဧဝ ဂေါစရော ဝိသယော၊ တေ ဝါစာဂေါစရဘာဏိနော၊ ဝါစာဝတ္ထုမတ္တဿေဝ ဘာဏိနော အတ္ထဿ အပရိညာတတ္တာ။ အထ ဝါ ဝါစာယ အဂေါစရံ အရိယာနံ ကထာယ အဝိသယံ မုသာဝါဒံ ဘဏန္တီတိ ဝါစာဂေါစရဘာဏိနော။ အထ ဝါ ‘‘ဂေါစရဘာဏိနော’’တိ ဧတ္ထ အာကာရဿ ရဿဘာဝေါ ကတော။ ဝါစာဂေါစရာ၊ န သတိပဋ္ဌာနာဒိဂေါစရာ ဘာဏိနောဝ။ ကထံ ဘာဏိနော? ယာဝိစ္ဆန္တိ မုခါယာမံ အတ္တနော ယာဝ မုခါယာမံ ယာဝ မုခပ္ပသာရဏံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တာဝ ပသာရေတွာ ဘာဏိနော၊ ပရေသု ဂါရဝေန၊ အတ္တနော အဝိသယတာယ စ မုခသင်္ကောစံ န ကရောန္တီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဝါစာဂေါစရာ ဧဝ ဟုတွာ ဘာဏိနော၊ သယံ အဇာနိတွာ ပရပတ္တိကာ ဧဝ ဟုတွာ ဝတ္တာရောတိ အတ္ထော။ တတော ဧဝ ယာဝိစ္ဆန္တိ မုခါယာမံ ယေန ဝစနေန သာဝေတဗ္ဗာ၊ တံ အစိန္တေတွာ ယာဝဒေဝ အတ္တနော မုခပ္ပသာရဏမတ္တံ ဣစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ ယေန နီတာ န တံ ဝိဒူတိ ယေန မုဋ္ဌဿစ္စာဒိနာ နိလ္လဇ္ဇဘာဝံ ပဏ္ဍိတမာနီဘာဝဉ္စ နီတာ ‘‘မယမေဝံ ဘဏာမာ’’တိ၊ တံ တထာ အတ္တနော ဘဏန္တဿ ကာရဏံ န ဝိဒူ၊ အဝိဒ္ဒသုနော အသူရာ န ဇာနန္တီတိ အတ္ထော။

နဝမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ စူဠပန္ထကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၀။ ဒသမေ စူဠပန္ထကောတိ မဟာပန္ထကတ္ထေရဿ ကနိဋ္ဌဘာတိကတ္တာ ပန္ထေ ဇာတတ္တာ စ ဒဟရကာလေ လဒ္ဓဝေါဟာရေန အပရဘာဂေပိ အယမာယသ္မာ ‘‘စူဠပန္ထကော’’တွေဝ ပညာယိတ္ထ။ ဂုဏဝိသေသေဟိ ပန ဆဠဘိညော ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒေါ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ မနောမယံ ကာယံ အဘိနိမ္မိနန္တာနံ ယဒိဒံ စူဠပန္ထကော၊ စေတောဝိဝဋ္ဋကုသလာနံ ယဒိဒံ စူဠပန္ထကော’’တိ ဒွီသု (အ။ နိ။ ၁။၁၉၉) ဌာနေသု ဘဂဝတာ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိတော အသီတိယာ မဟာသာဝကေသု အဗ္ဘန္တရော။

သော ဧကဒိဝသံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပ္ပဋိက္ကန္တော အတ္တနော ဒိဝါဋ္ဌာနေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသိန္နော သမာပတ္တီဟိ ဒိဝသဘာဂံ ဝီတိနာမေတွာ သာယနှသမယံ ဥပါသကေသု ဓမ္မဿဝနတ္ထံ အနာဂတေသု ဧဝ ဝိဟာရမဇ္ဈံ ပဝိသိတွာ ဘဂဝတိ ဂန္ဓကုဋိယံ နိသိန္နေ ‘‘အကာလော တာဝ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာနံ ဥပသင်္ကမိတု’’န္တိ ဂန္ဓကုဋိပမုခေ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ စူဠပန္ထကော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ’’တိ။ သော ဟိ တဒါ ကာလပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ နိသီဒိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ အာယသ္မတော စူဠပန္ထကဿ ကာယစိတ္တာနံ သမ္မာပဏိဟိတဘာဝသင်္ခါတံ အတ္ထံ ဇာနိတွာ။ ဣမံ ဥဒါနန္တိ အညောပိ ယော ပဿဒ္ဓကာယော သဗ္ဗိရိယာပထေသု ဥပဋ္ဌိတဿတိ သမာဟိတော၊ တဿ ဘိက္ခုနော အနုပါဒါ ပရိနိဗ္ဗာနပရိယောသာနဿ ဝိသေသာဓိဂမဿ တတ္ထ ပါတုဘာဝဝိဘာဝနံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ ဌိတေန ကာယေနာတိ ကာယဒွါရိကဿ အသံဝရဿ ပဟာနေန အကရဏေန သမ္မာ ဌပိတေန စောပနကာယေန၊ တထာ စက္ခာဒီနံ ဣန္ဒြိယာနံ နိဗ္ဗိသေဝနဘာဝကရဏေန သုဋ္ဌု ဌပိတေန ပဉ္စဒွါရိကကာယေန၊ သံယတဟတ္ထပါဒတာယ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စာဒီနံ အဘာဝတော အပရိဖန္ဒနေန ဌိတေန ကရဇကာယေန စာတိ သင်္ခေပတော သဗ္ဗေနပိ ကာယေန နိဗ္ဗိကာရတာသင်္ခါတေန နိစ္စလဘာဝေန ဌိတေန။ ဧတေနဿ သီလပါရိသုဒ္ဓိ ဒဿိတာ။ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ စ ဣဒံ ကရဏဝစနံ။ ဌိတေန စေတသာတိ စိတ္တဿ ဌိတိပရိဒီပနေန သမာဓိသမ္ပဒံ ဒဿေတိ။ သမာဓိ ဟိ စိတ္တဿ ‘ဌိတီ’တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ သမထဝသေန ဝိပဿနာဝသေနေဝ ဝါ ဧကဂ္ဂတာယ သတိ စိတ္တံ အာရမ္မဏေ ဧကောဒိဘာဝူပဂမနေန ဌိတံ နာမ ဟောတိ၊ န အညထာ။ ဣဒဉ္စ ယထာဝုတ္တကာယစိတ္တာနံ ဌပနံ သမာဒဟနံ သဗ္ဗသ္မိံ ကာလေ သဗ္ဗေသု စ ဣရိယာပထေသု ဣစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘တိဋ္ဌံ နိသိန္နော ဥဒ ဝါ သယာနော’’တိ ။ တတ္ထ ဝါ-သဒ္ဒေါ အနိယမတ္ထော။ တေန တိဋ္ဌန္တော ဝါ နိသိန္နော ဝါ သယာနော ဝါ တဒညိရိယာပထော ဝါတိ အယမတ္ထော ဒီပိတော ဟောတီတိ စင်္ကမနဿာပိ ဣဓ သင်္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧတံသတိံ ဘိက္ခု အဓိဋ္ဌဟာနောတိ ယာယ ပဂေဝ ပရိသုဒ္ဓသမာစာရော ကာယစိတ္တဒုဋ္ဌုလ္လဘာဝူပသမနေန ကာယံ စိတ္တဉ္စ အသာရဒ္ဓံ ကတွာ ပဋိလဒ္ဓါယ အနဝဇ္ဇသုခါဓိဋ္ဌာယ ကာယစိတ္တပဿဒ္ဓိဝသေန စိတ္တံ လဟုံ မုဒုံ ကမ္မညဉ္စ ကတွာ သမ္မာ ဌပေန္တော သမာဒဟန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိဗြူဟေတိ မတ္ထကဉ္စ ပါပေတိ၊ တံ ဧဝ ကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂဿ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနေသု ဗဟူပကာရံ သတိံ ဘိက္ခု အဓိဋ္ဌဟာနော သီလဝိသောဓနံ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ ဝိသေသာဓိဂမာ တတ္ထ တတ္ထ အဓိဋ္ဌဟန္တောတိ အတ္ထော။ လဘေထ ပုဗ္ဗာပရိယံ ဝိသေသန္တိ သော ဧဝံ သတိအာရက္ခေန စေတသာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥပရူပရိ ဝဍ္ဎေန္တော ဗြူဟေန္တော ဖာတိံ ကရောန္တော ပုဗ္ဗာပရိယံ ပုဗ္ဗာပရိယဝန္တံ ပုဗ္ဗာပရဘာဂေန ပဝတ္တံ ဥဠာရုဠာရတရာဒိဘေဒဝိသေသံ လဘေယျ။

တတ္ထ ဒုဝိဓော ပုဗ္ဗာပရိယဝိသေသော သမထဝသေန ဝိပဿနာဝသေန စာတိ။ တေသု သမထဝသေန တာဝ နိမိတ္တုပ္ပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ နေဝသညာနာသညာယတနဝသီဘာဝေါ၊ တာဝ ပဝတ္တော ဘာဝနာဝိသေသော ပုဗ္ဗာပရိယဝိသေသော။ ဝိပဿနာဝသေန ပန ရူပမုခေန အဘိနိဝိသန္တဿ ရူပဓမ္မပရိဂ္ဂဟတော၊ ဣတရဿ နာမဓမ္မပရိဂ္ဂဟတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အရဟတ္တာဓိဂမော၊ တာဝ ပဝတ္တော ဘာဝနာဝိသေသော ပုဗ္ဗာပရိယဝိသေသော။ အယမေဝ စ ဣဓာဓိပ္ပေတော။

လဒ္ဓါန ပုဗ္ဗာပရိယံ ဝိသေသန္တိ ပုဗ္ဗာပရိယဝိသေသံ ဥက္ကံသပါရမိပ္ပတ္တံ အရဟတ္တံ လဘိတွာ။ အဒဿနံ မစ္စုရာဇဿ ဂစ္ဆေတိ ဇီဝိတုပစ္ဆေဒဝသေန သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ အဘိဘဝနတော မစ္စုရာဇသင်္ခါတဿ မရဏဿ ဝိသယဘူတံ ဘဝတ္တယံ သမတိက္ကန္တတ္တာ အဒဿနံ အဂေါစရံ ဂစ္ဆေယျ။ ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ ယံ အဝုတ္တံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ဒသမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဋ္ဌိတာ စ မဟာဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ။