📜

၈။ ပါဋလိဂါမိယဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမနိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၁။ ပါဋလိဂါမိယဝဂ္ဂဿ ပဌမေ နိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တာယာတိ အမတဓာတုသန္နိဿိတာယ အသင်္ခတဓာတုယာ ပဝေဒနဝသေန ပဝတ္တာယ။ ဓမ္မိယာ ကထာယာတိ ဓမ္မဒေသနာယ။ သန္ဒဿေတီတိ သဘာဝသရသလက္ခဏတော နိဗ္ဗာနံ ဒဿေတိ။ သမာဒပေတီတိ တမေဝ အတ္ထံ တေ ဘိက္ခူ ဂဏှာပေတိ။ သမုတ္တေဇေတီတိ တဒတ္ထဂဟဏေ ဥဿာဟံ ဇနေန္တော တေဇေတိ ဇောတေတိ။ သမ္ပဟံသေတီတိ နိဗ္ဗာနဂုဏေဟိ သမ္မဒေဝ သဗ္ဗပ္ပကာရေဟိ တောသေတိ။

အထ ဝါ သန္ဒဿေတီတိ ‘‘သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓော’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၂၈၁၊ ၂။၃၃၇၊ မဟာဝ။ ၈) နယေနေဝ သဗ္ဗထာ တေန တေန ပရိယာယေန တေသံ တေသံ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ သမ္မာ ဒဿေတိ။ သမာဒပေတီတိ ‘‘ဣမိနာ အရိယမဂ္ဂေန တံ အဓိဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ အဓိဂမပဋိပဒါယ သဒ္ဓိံ တတ္ထ ဘိက္ခူ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရေ ကရောန္တော သမ္မာ အာဒပေတိ ဂဏှာပေတိ။ သမုတ္တေဇေတီတိ ဧတံ ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝန္တိ ‘‘မာ သမ္မာပဋိပတ္တိယံ ပမာဒံ အန္တရာဝေါသာနံ အာပဇ္ဇထ၊ ဥပနိဿယသမ္ပန္နဿ ဝီရိယဝတော နယိဒံ ဒုက္ကရံ၊ တသ္မာ သီလဝိသုဒ္ဓိအာဒိဝိသုဒ္ဓိပဋိပဒါယ ဥဋ္ဌဟထ ဃဋယထ ဝါယမေယျာထာ’’တိ နိဗ္ဗာနာဓိဂမာယ ဥဿာဟေတိ၊ တတ္ထ ဝါ စိတ္တံ ဝေါဒပေတိ။ သမ္ပဟံသေတီတိ ‘‘မဒနိမ္မဒနော ပိပါသဝိနယော အာလယသမုဂ္ဃာတော’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၃၄၊ ဣတိဝု။ ၉၀)၊ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယောတိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၆၇၊ ဣတိဝု။ ၄၄)၊ အသင်္ခတန္တိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၆၇)၊ အမတဉ္စ သန္တန္တိအာဒိနာ စ အနေကပရိယာယေန (သံ။ နိ။ ၄။၄၀၉) နိဗ္ဗာနာနိသံသပ္ပကာသနေန တေသံ ဘိက္ခူနံ စိတ္တံ တောသေန္တော ဟာသေန္တော သမ္ပဟံသေတိ သမဿာသေတိ။

တေဓာတိ တေ ဣဓ။ အဋ္ဌိံ ကတွာတိ ‘‘အတ္ထိ ကိဉ္စိ အယံ နော အတ္ထော အဓိဂန္တဗ္ဗော’’တိ ဧဝံ သလ္လက္ခေတွာ တာယ ဒေသနာယ အတ္ထိကာ ဟုတွာ။ မနသိ ကတွာတိ စိတ္တေ ဌပေတွာ အနညဝိဟိတာ တံ ဒေသနံ အတ္တနော စိတ္တဂတမေဝ ကတွာ။ သဗ္ဗံ စေတသော သမန္နာဟရိတွာတိ သဗ္ဗေန ကာရကစိတ္တေန အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိယောသာနာ ဒေသနံ အာဝဇ္ဇေတွာ၊ တဂ္ဂတမေဝ အာဘောဂံ ကတွာတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ သဗ္ဗံ စေတသော သမန္နာဟရိတွာတိ သဗ္ဗသ္မာ စိတ္တတော ဒေသနံ သမ္မာ အနု အနု အာဟရိတွာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဒေသေန္တဿ ယေဟိ စိတ္တေဟိ ဒေသနာ ကတာ၊ သဗ္ဗသ္မာ စိတ္တတော ပဝတ္တံ ဒေသနံ ဗဟိ ဂန္တုံ အဒေန္တော သမ္မာ အဝိပရီတံ အနု အနု အာဟရိတွာ အတ္တနော စိတ္တသန္တာနံ အာဟရိတွာ ယထာဒေသိတဒေသိတံ ဒေသနံ သုဋ္ဌု ဥပဓာရေတွာ။ ဩဟိတသောတာတိ အဝဟိတသောတာ၊ သုဋ္ဌု ဥပိတသောတာ။ ဩဟိတသောတာတိ ဝါ အဝိက္ခိတ္တသောတာ။ တမေဝ ဥပလဗ္ဘမာနောပိ ဟိ သဝနေ အဝိက္ခေပေါ သတိသံဝရော ဝိယ စက္ခုန္ဒြိယာဒီသု သောတိန္ဒြိယေပိ ဝတ္တုမရဟတီတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘အဋ္ဌိံ ကတွာ’’တိအာဒီဟိ စတူဟိပိ ပဒေဟိ တေသံ ဘိက္ခူနံ တပ္ပရဘာဝတော သဝနေ အာဒရဒီပနေန သက္ကစ္စသဝနံ ဒဿေတိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ တေသံ ဘိက္ခူနံ တဿာ နိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တာယ ဓမ္မကထာယ သဝနေ အာဒရကာရိတံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတွာ။ ဣမံ ဥဒါနန္တိ ဣမံ နိဗ္ဗာနဿ တဗ္ဗိဓုရဓမ္မဒေသနာမုခေန ပရမတ္ထတော ဝိဇ္ဇမာနဘာဝဝိဘာဝနံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ အတ္ထီတိ ဝိဇ္ဇတိ၊ ပရမတ္ထတော ဥပလဗ္ဘတီတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခဝေတိ တေသံ ဘိက္ခူနံ အာလပနံ။ နနု စ ဥဒါနံ နာမ ပီတိသောမနဿသမုဋ္ဌာပိတော ဝါ ဓမ္မသံဝေဂသမုဋ္ဌာပိတော ဝါ ဓမ္မပဋိဂ္ဂါဟကနိရပေက္ခော ဥဒါဟာရော၊ တထာ စေဝ ဧတ္တကေသု သုတ္တေသု အာဂတံ၊ ဣဓ ကသ္မာ ဘဂဝါ ဥဒါနေန္တော တေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသီတိ? တေသံ ဘိက္ခူနံ သညာပနတ္ထံ။ နိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တဉှိ ဘဂဝါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ နိဗ္ဗာနဂုဏာနုဿရဏေန ဥပ္ပန္နပီတိသောမနဿာ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။ ဣဓ နိဗ္ဗာနဝဇ္ဇော သဗ္ဗော သဘာဝဓမ္မော ပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိကောဝ ဥပလဗ္ဘတိ၊ န ပစ္စယနိရပေက္ခော။ အယံ ပန နိဗ္ဗာနဓမ္မော ကတမပစ္စယေ ဥပလဗ္ဘတီတိ တေသံ ဘိက္ခူနံ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ တေ စ သညာပေတုကာမော ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဒါယတန’’န္တိအာဒိမာဟ၊ န ဧကန္တတောဝ တေ ပဋိဂ္ဂါဟကေ ကတွာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တဒါယတနန္တိ တံ ကာရဏံ။ ဒကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ နိဗ္ဗာနဉှိ မဂ္ဂဖလဉာဏာဒီနံ အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝတော ရူပါဒီနိ ဝိယ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ အာရမ္မဏပစ္စယဘူတာနီတိ ကာရဏဋ္ဌေန ‘‘အာယတန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္တာဝတာ စ ဘဂဝါ တေသံ ဘိက္ခူနံ အသင်္ခတာယ ဓာတုယာ ပရမတ္ထတော အတ္ထိဘာဝံ ပဝေဒေသိ။

တတြာယံ ဓမ္မနွယော – ဣဓ သင်္ခတဓမ္မာနံ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ အသင်္ခတာယပိ ဓာတုယာ ဘဝိတဗ္ဗံ တပ္ပဋိပက္ခတ္တာ သဘာဝဓမ္မာနံ။ ယထာ ဟိ ဒုက္ခေ ဝိဇ္ဇမာနေ တပ္ပဋိပက္ခဘူတံ သုခမ္ပိ ဝိဇ္ဇတိယေဝ ၊ တထာ ဥဏှေ ဝိဇ္ဇမာနေ သီတမ္ပိ ဝိဇ္ဇတိ၊ ပါပဓမ္မေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု ကလျာဏဓမ္မာပိ ဝိဇ္ဇန္တိ ဧဝ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ –

‘‘ယထာပိ ဒုက္ခေ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ သုခံ နာမပိ ဝိဇ္ဇတိ၊

ဧဝံ ဘဝေ ဝိဇ္ဇမာနေ၊ ဝိဘဝေါပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗကော။

‘‘ယထာပိ ဥဏှေ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ အပရံ ဝိဇ္ဇတိ သီတလံ၊

ဧဝံ တိဝိဓဂ္ဂိ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ နိဗ္ဗာနံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗကံ။

‘‘ယထာပိ ပါပေ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ ကလျာဏမပိ ဝိဇ္ဇတိ၊

ဧဝမေဝ ဇာတိ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ အဇာတိမပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗက’’န္တိအာဒိ။ (ဗု။ ဝံ။ ၂။၁၀-၁၂) –

အပိစ နိဗ္ဗာနဿ ပရမတ္ထတော အတ္ထိဘာဝဝိစာရဏံ ပရတော အာဝိဘဝိဿတိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ အသင်္ခတာယ ဓာတုယာ ပရမတ္ထတော အတ္ထိဘာဝံ သမ္မုခေန ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဗ္ဗိဓုရဓမ္မာပေါဟနမုခေနဿ သဘာဝံ ဒဿေတုံ၊ ‘‘ယတ္ထ နေဝ ပထဝီ န အာပေါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယသ္မာ နိဗ္ဗာနံ သဗ္ဗသင်္ခါရဝိဓုရသဘာဝံ ယထာ သင်္ခတဓမ္မေသု ကတ္ထစိ နတ္ထိ၊ တထာ တတ္ထပိ သဗ္ဗေ သင်္ခတဓမ္မာ။ န ဟိ သင်္ခတာသင်္ခတဓမ္မာနံ သမောဓာနံ သမ္ဘဝတိ။ တတြာယံ အတ္ထဝိဘာဝနာ – ယတ္ထ ယသ္မိံ နိဗ္ဗာနေ ယဿံ အသင်္ခတဓာတုယံ နေဝ ကက္ခဠလက္ခဏာ ပထဝီဓာတု အတ္ထိ၊ န ပဂ္ဃရဏလက္ခဏာ အာပေါဓာတု၊ န ဥဏှလက္ခဏာ တေဇောဓာတု၊ န ဝိတ္ထမ္ဘနလက္ခဏာ ဝါယောဓာတု အတ္ထိ။ ဣတိ စတုမဟာဘူတာဘာဝဝစနေန ယထာ သဗ္ဗဿပိ ဥပါဒါရူပဿ အဘာဝေါ ဝုတ္တော ဟောတိ တန္နိဿိတတ္တာ။ ဧဝံ အနဝသေသတော ကာမရူပဘဝဿ တတ္ထ အဘာဝေါ ဝုတ္တော ဟောတိ တဒါယတ္တဝုတ္တိဘာဝတော။ န ဟိ မဟာဘူတနိဿယေန ဝိနာ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေါ ဧကဝေါကာရဘဝေါ ဝါ သမ္ဘဝတီတိ။

ဣဒါနိ အရူပသဘာဝတ္တေပိ နိဗ္ဗာနဿ အရူပဘဝပရိယာပန္နာနံ ဓမ္မာနံ တတ္ထ အဘာဝံ ဒဿေတုံ၊ ‘‘န အာကာသာနဉ္စာယတနံ…ပေ… န နေဝသညာနာသညာယတန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ န အာကာသာနဉ္စာယတနန္တိ သဒ္ဓိံ အာရမ္မဏေန ကုသလဝိပါကကိရိယဘေဒေါ တိဝိဓောပိ အာကာသာနဉ္စာယတနစိတ္တုပ္ပာဒေါ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ယဒဂ္ဂေန စ နိဗ္ဗာနေ ကာမလောကာဒီနံ အဘာဝေါ ဟောတိ၊ တဒဂ္ဂေန တတ္ထ ဣဓလောကပရလောကာနမ္ပိ အဘာဝေါတိ အာဟ – ‘‘နာယံ လောကော န ပရလောကော’’တိ။ တဿတ္ထော – ယွာယံ ‘‘ဣတ္ထတ္တံ ဒိဋ္ဌဓမ္မော ဣဓလောကော’’တိ စ လဒ္ဓဝေါဟာရော ခန္ဓာဒိလောကော၊ ယော စ ‘‘တတော အညထာ ပရော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ စ လဒ္ဓဝေါဟာရော ခန္ဓာဒိလောကော၊ တဒုဘယမ္ပိ တတ္ထ နတ္ထီတိ။ န ဥဘော စန္ဒိမသူရိယာတိ ယသ္မာ ရူပဂတေ သတိ တမော နာမ သိယာ၊ တမဿ စ ဝိဓမနတ္ထံ စန္ဒိမသူရိယေဟိ ဝတ္တိတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ပန ယတ္ထ ရူပဂတမေဝ နတ္ထိ၊ ကုတော တတ္ထ တမော။ တမဿ ဝါ ဝိဓမနာ စန္ဒိမသူရိယာ၊ တသ္မာ စန္ဒိမာ သူရိယော စာတိ ဥဘောပိ တတ္ထ နိဗ္ဗာနေ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ အာလောကသဘာဝတံယေဝ နိဗ္ဗာနဿ ဒဿေတိ။

ဧတ္တာဝတာ စ အနဘိသမေတာဝီနံ ဘိက္ခူနံ အနာဒိမတိသံသာရေ သုပိနန္တေပိ အနနုဘူတပုဗ္ဗံ ပရမဂမ္ဘီရံ အတိဒုဒ္ဒသံ သဏှသုခုမံ အတက္ကာဝစရံ အစ္စန္တသန္တံ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယံ အတိပဏီတံ အမတံ နိဗ္ဗာနံ ဝိဘာဝေန္တော ပဌမံ တာဝ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဒါယတန’’န္တိ တဿ အတ္ထိဘာဝါ တေသံ အညာဏာဒီနိ အပနေတွာ ‘‘ယတ္ထ နေဝ ပထဝီ …ပေ… န ဥဘော စန္ဒိမသူရိယာ’’တိ တဒညဓမ္မာပေါဟနမုခေန တံ ဝိဘာဝေတိ ဓမ္မရာဇာ။ တေန ပထဝီအာဒိသဗ္ဗသင်္ခတဓမ္မဝိဓုရသဘာဝါ ယာ အသင်္ခတာ ဓာတု၊ တံ နိဗ္ဗာနန္တိ ဒီပိတံ ဟောတိ။ တေနေဝါဟ၊ ‘‘တတြာပါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နေဝ အာဂတိံ ဝဒါမီ’’တိ။

တတ္ထ တတြာတိ တသ္မိံ။ အပိသဒ္ဒေါ သမုစ္စယေ။ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယတ္ထ သင်္ခါရပဝတ္တေ ကုတောစိ ကဿစိ အာဂတိံ န ဝဒါမိ ယထာပစ္စယံ တတ္ထ ဓမ္မမတ္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ ဧဝံ တသ္မိမ္ပိ အာယတနေ နိဗ္ဗာနေ ကုတောစိ အာဂတိံ အာဂမနံ နေဝ ဝဒါမိ အာဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနတာယ အဘာဝတော။ န ဂတိန္တိ ကတ္ထစိ ဂမနံ န ဝဒါမိ ဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနတာယ အဘာဝတော။ န ဟိ တတ္ထ သတ္တာနံ ဌပေတွာ ဉာဏေန အာရမ္မဏကရဏံ အာဂတိဂတိယော သမ္ဘဝန္တိ၊ နာပိ ဌိတိစုတူပပတ္တိယော ဝဒါမိ။ ‘‘တဒါပဟ’’န္တိပိ ပါဠိ။ တဿတ္ထော – တမ္ပိ အာယတနံ ဂါမန္တရတော ဂါမန္တရံ ဝိယ န အာဂန္တဗ္ဗတာယ န အာဂတိ၊ န ဂန္တဗ္ဗတာယ န ဂတိ၊ ပထဝီပဗ္ဗတာဒိ ဝိယ အပတိဋ္ဌာနတာယ န ဌိတိ၊ အပစ္စယတ္တာ ဝါ ဥပ္ပာဒါဘာဝေါ၊ တတော အမတသဘာဝတ္တာ စဝနာဘာဝေါ၊ ဥပ္ပာဒနိရောဓာဘာဝတော စေဝ တဒုဘယပရိစ္ဆိန္နာယ ဌိတိယာ စ အဘာဝတော န ဌိတိံ န စုတိံ န ဥပပတ္တိံ ဝဒါမိ။ ကေဝလံ ပန တံ အရူပသဘာဝတ္တာ အပစ္စယတ္တာ စ န ကတ္ထစိ ပတိဋ္ဌိတန္တိ အပ္ပတိဋ္ဌံ။ တတ္ထ ပဝတ္တာဘာဝတော ပဝတ္တပ္ပဋိပက္ခတော စ အပ္ပဝတ္တံ။ အရူပသဘာဝတ္တေပိ ဝေဒနာဒယော ဝိယ ကဿစိပိ အာရမ္မဏဿ အနာလမ္ဗနတော ဥပတ္ထမ္ဘနိရပေက္ခတော စ အနာရမ္မဏမေဝ တံ ‘‘အာယတန’’န္တိ ဝုတ္တံ နိဗ္ဗာနံ။ အယဉ္စ ဧဝသဒ္ဒေါ အပ္ပတိဋ္ဌမေဝ အပ္ပဝတ္တမေဝါတိ ပဒဒွယေနပိ ယောဇေတဗ္ဗော ။ ဧသေဝန္တော ဒုက္ခဿာတိ ယဒိဒံ ‘‘အပ္ပတိဋ္ဌ’’န္တိအာဒီဟိ ဝစနေဟိ ဝဏ္ဏိတံ ထောမိတံ ယထာဝုတ္တလက္ခဏံ နိဗ္ဗာနံ၊ ဧသော ဧဝ သကလဿ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အန္တော ပရိယောသာနံ တဒဓိဂမေ သတိ သဗ္ဗဒုက္ခာဘာဝတော။ တသ္မာ ‘‘ဒုက္ခဿ အန္တော’’တိ အယမေဝ တဿ သဘာဝေါတိ ဒဿေတိ။

ပဌမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဒုတိယနိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၂။ ဒုတိယေ ဣမံ ဥဒါနန္တိ ဣမံ နိဗ္ဗာနဿ ပကတိယာ ဂမ္ဘီရဘာဝတော ဒုဒ္ဒသဘာဝဒီပနံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။ တတ္ထ ဒုဒ္ဒသန္တိ သဘာဝဂမ္ဘီရတ္တာ အတိသုခုမသဏှသဘာဝတ္တာ စ အနုပစိတဉာဏသမ္ဘာရေဟိ ပဿိတုံ န သက္ကာတိ ဒုဒ္ဒသံ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘တဉှိ တေ၊ မာဂဏ္ဍိယ၊ အရိယံ ပညာစက္ခု နတ္ထိ၊ ယေန တွံ အာရောဂျံ ဇာနေယျာသိ၊ နိဗ္ဗာနမ္ပိ ပဿေယျာသီ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၂၁၈)။ အပရမ္ပိ ဝုတ္တံ – ‘‘ဣဒမ္ပိ ခေါ ဌာနံ ဒုဒ္ဒသံ၊ ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော’’တိအာဒိ (မဟာဝ။ ၈၊ မ။ နိ။ ၁။၂၈၁၊ ၂။၃၃၇)။ အနတန္တိ ရူပါဒိအာရမ္မဏေသု၊ ကာမာဒီသု စ ဘဝေသု နမနတော တန္နိန္နဘာဝေန ပဝတ္တိတော သတ္တာနဉ္စ တတ္ထ နမနတော တဏှာ နတာ နာမ၊ နတ္ထိ ဧတ္ထ နတာတိ အနတံ၊ နိဗ္ဗာနန္တိ အတ္ထော။ ‘‘အနန္တ’’န္တိပိ ပဌန္တိ၊ နိစ္စသဘာဝတ္တာ အန္တဝိရဟိတံ၊ အစဝနဓမ္မံ နိရောဓံ အမတန္တိ အတ္ထော။ ကေစိ ပန ‘‘အနန္တ’’န္တိ ပဒဿ ‘‘အပ္ပမာဏ’’န္တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဒုဒ္ဒသ’’န္တိ ဣမိနာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေဟိ ရာဂါဒိကိလေသေဟိ စိရကာလဘာဝိတတ္တာ သတ္တာနံ အပစ္စယဘာဝနာ န သုကရာတိ နိဗ္ဗာနဿ ကိစ္ဆေန အဓိဂမနီယတံ ဒဿေတိ။ န ဟိ သစ္စံ သုဒဿနန္တိ ဣမိနာပိ တမေဝတ္ထံ ပါကဋံ ကရောတိ။ တတ္ထ သစ္စန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ တဉှိ ကေနစိ ပရိယာယေန အသန္တသဘာဝါဘာဝတော ဧကန္တေနေဝ သန္တတ္တာ အဝိပရီတဋ္ဌေန သစ္စံ။ န ဟိ တံ သုဒဿနံ န သုခေန ပဿိတဗ္ဗံ၊ သုစိရမ္ပိ ကာလံ ပုညဉာဏသမ္ဘာရေ သမာနေန္တေဟိပိ ကသိရေနေဝ သမဓိဂန္တဗ္ဗတော။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ – ‘‘ကိစ္ဆေန မေ အဓိဂတ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၈၊ မ။ နိ။ ၁။၂၈၁၊ ၂။၃၃၇)။

ပဋိဝိဒ္ဓါ တဏှာ ဇာနတော ပဿတော နတ္ထိ ကိဉ္စနန္တိ တဉ္စ နိရောဓသစ္စံ သစ္ဆိကိရိယာဘိသမယဝသေန အဘိသမေန္တေန ဝိသယတော ကိစ္စတော စ အာရမ္မဏတော စ အာရမ္မဏပ္ပဋိဝေဓေန အသမ္မောဟပ္ပဋိဝေဓေန စ ပဋိဝိဒ္ဓံ၊ ယထာပရိညာဘိသမယဝသေန ဒုက္ခသစ္စံ၊ ဘာဝနာဘိသမယဝသေန မဂ္ဂသစ္စဉ္စ အသမ္မောဟတော ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ပဟာနာဘိသမယဝသေန အသမ္မောဟတော စ ပဋိဝိဒ္ဓါ တဏှာ ဟောတိ။ ဧဝဉ္စ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ယထာဘူတံ အရိယမဂ္ဂပညာယ ဇာနတော ပဿတော ဘဝါဒီသု နတဘူတာ တဏှာ နတ္ထိ၊ တဒဘာဝေ သဗ္ဗဿပိ ကိလေသဝဋ္ဋဿ အဘာဝေါ၊ တတောဝ ကမ္မဝိပါကဝဋ္ဋာနံ အသမ္ဘဝေါယေဝါတိ ဧဝံ ဘဂဝါ တေသံ ဘိက္ခူနံ အနဝသေသဝဋ္ဋဒုက္ခဝူပသမဟေတုဘူတံ အမတမဟာနိဗ္ဗာနဿ အာနုဘာဝံ ပကာသေသိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဒုတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ တတိယနိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၃။ တတိယေ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ တဒါ ကိရ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန သံသာရဿ အာဒီနဝံ ပကာသေတွာ သန္ဒဿနာဒိဝသေန နိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တာယ ဓမ္မဒေသနာယ ကတာယ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ သံသာရော ဘဂဝတာ အဝိဇ္ဇာဒီဟိ ကာရဏေဟိ သဟေတုကော ပကာသိတော၊ နိဗ္ဗာနဿ ပန တဒုပသမဿ န ကိဉ္စိ ကာရဏံ ဝုတ္တံ၊ တယိဒံ အဟေတုကံ၊ ကထံ သစ္စိကဋ္ဌပရမတ္ထေန ဥပလဗ္ဘတီ’’တိ။ အထ ဘဂဝါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတံ ယထာဝုတ္တံ ပရိဝိတက္ကသင်္ခါတံ အတ္ထံ ဝိဒိတွာ။ ဣမံ ဥဒါနန္တိ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဝိမတိဝိဓမနတ္ထဉ္စေဝ ဣဓ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ‘‘နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနန္တိ ဝါစာဝတ္ထုမတ္တမေဝ၊ နတ္ထိ ဟိ ပရမတ္ထတော နိဗ္ဗာနံ နာမ အနုပလဗ္ဘမာနသဘာဝတ္တာ’’တိ လောကာယတိကာဒယော ဝိယ ဝိပ္ပဋိပန္နာနံ ဗဟိဒ္ဓါ စ ပုထုဒိဋ္ဌိဂတိကာနံ မိစ္ဆာဝါဒဘဉ္ဇနတ္ထဉ္စ ဣမံ အမတမဟာနိဗ္ဗာနဿ ပရမတ္ထတော အတ္ထိဘာဝဒီပနံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင်္ခတန္တိ သဗ္ဗာနိပိ ပဒါနိ အညမညဝေဝစနာနိ။ အထ ဝါ ဝေဒနာဒယော ဝိယ ဟေတုပစ္စယသမဝါယသင်္ခါတာယ ကာရဏသာမဂ္ဂိယာ န ဇာတံ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ အဇာတံ၊ ကာရဏေန ဝိနာ၊ သယမေဝ ဝါ န ဘူတံ န ပါတုဘူတံ န ဥပ္ပန္နန္တိ အဘူတံ၊ ဧဝံ အဇာတတ္တာ အဘူတတ္တာ စ ယေန ကေနစိ ကာရဏေန န ကတန္တိ အကတံ၊ ဇာတဘူတကတသဘာဝေါ စ နာမရူပါနံ သင်္ခတဓမ္မာနံ ဟောတိ၊ န အသင်္ခတသဘာဝဿ နိဗ္ဗာနဿာတိ ဒဿနတ္ထံ အသင်္ခတန္တိ ဝုတ္တံ။ ပဋိလောမတော ဝါ သမေစ္စ သမ္ဘူယ ပစ္စယေဟိ ကတန္တိ သင်္ခတံ၊ တထာ န သင်္ခတံ သင်္ခတလက္ခဏရဟိတန္တိ အသင်္ခတန္တိ။ ဧဝံ အနေကေဟိ ကာရဏေဟိ နိဗ္ဗတ္တိတဘာဝေ ပဋိသိဒ္ဓေ ‘‘သိယာ နု ခေါ ဧကေနေဝ ကာရဏေန ကတ’’န္တိ အာသင်္ကာယ ‘‘န ယေန ကေနစိ ကတ’’န္တိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အကတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ အပစ္စယမ္ပိ သမာနံ ‘‘သယမေဝ နု ခေါ ဣဒံ ဘူတံ ပါတုဘူတ’’န္တိ အာသင်္ကာယ တန္နိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘အဘူတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အယဉ္စေတဿ အသင်္ခတာကတာဘူတဘာဝေါ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဇာတိဓမ္မတ္တာ’’တိ ဒဿေတုံ ‘‘အဇာတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝမေတေသံ စတုန္နမ္ပိ ပဒါနံ သာတ္ထကဘာဝံ ဝိဒိတွာ ‘‘တယိဒံ နိဗ္ဗာနံ အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိ ပရမတ္ထတော နိဗ္ဗာနဿ အတ္ထိဘာဝေါ ပကာသိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ ဥဒါနေန္တေန ဘဂဝတာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ’’တိ အာလပနေ ကာရဏံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣတိ သတ္ထာ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင်္ခတ’’န္တိ ဝတွာ တတ္ထ ဟေတုံ ဒဿေန္တော ‘‘နော စေတံ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိမာဟ။ တဿာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ဘိက္ခဝေ၊ ယဒိ အဇာတာဒိသဘာဝါ အသင်္ခတာ ဓာတု န အဘဝိဿ န သိယာ၊ ဣဓ လောကေ ဇာတာဒိသဘာဝဿ ရူပါဒိက္ခန္ဓပဉ္စကသင်္ခါတဿ သင်္ခတဿ နိဿရဏံ အနဝသေသဝူပသမော န ပညာယေယျ န ဥပလဗ္ဘေယျ န သမ္ဘဝေယျ။ နိဗ္ဗာနဉှိ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပဝတ္တမာနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယော အရိယမဂ္ဂဓမ္မာ အနဝသေသကိလေသေ သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ။ တေနေတ္ထ သဗ္ဗဿပိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အပ္ပဝတ္တိ အပဂမော နိဿရဏံ ပညာယတိ။

ဧဝံ ဗျတိရေကဝသေန နိဗ္ဗာနဿ အတ္ထိဘာဝံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အနွယဝသေနပိ တံ ဒဿေတုံ၊ ‘‘ယသ္မာ စ ခေါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ ‘‘အပစ္စယာ ဓမ္မာ၊ အသင်္ခတာ ဓမ္မာ (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၇၊ ၈)၊ အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဒါယတနံ၊ ယတ္ထ နေဝ ပထဝီ (ဥဒါ။ ၇၁)၊ ဣဒမ္ပိ ခေါ ဌာနံ ဒုဒ္ဒသံ၊ ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ (မဟာဝ။ ၈၊ မ။ နိ။ ၁။၂၈၁၊ ၂။၃၃၇)၊ အသင်္ခတဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ အသင်္ခတဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒ’’န္တိအာဒီဟိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၆၆-၃၆၇) အနေကေဟိ သုတ္တပဒေဟိ၊ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇာတ’’န္တိ ဣမိနာပိ စ သုတ္တေန နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရမတ္ထတော သမ္ဘဝေါ သဗ္ဗလောကံ အနုကမ္ပမာနေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတော၊ တသ္မာ ယဒိပိ တတ္ထ အပစ္စက္ခကာရီနမ္ပိ ဝိညူနံ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ နတ္ထိယေဝ။ ယေ ပန ပရနေယျဗုဒ္ဓိနော ပုဂ္ဂလာ၊ တေသံ ဝိမတိဝိနောဒနတ္ထံ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယနိဒ္ဓါရဏမုခေန ယုတ္တိဝိစာရဏာ – ယထာ ပရိညေယျတာယ သဥတ္တရာနံ ကာမာနံ ရူပါဒီနဉ္စ ပဋိပက္ခဘူတံ တဗ္ဗိဓုရသဘာဝံ နိဿရဏံ ပညာယတိ၊ ဧဝံ တံသဘာဝါနံ သဗ္ဗေသမ္ပိ သင်္ခတဓမ္မာနံ ပဋိပက္ခဘူတေန တဗ္ဗိဓုရသဘာဝေန နိဿရဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ယဉ္စေတံ နိဿရဏံ၊ သာ အသင်္ခတာ ဓာတု။ ကိဉ္စ ဘိယျော သင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏံ ဝိပဿနာဉာဏံ အပိ အနုလောမဉာဏံ ကိလေသေ သမုစ္ဆေဒဝသေန ပဇဟိတုံ န သက္ကောတိ။ တထာ သမ္မုတိသစ္စာရမ္မဏံ ပဌမဇ္ဈာနာဒီသု ဉာဏံ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေနေဝ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ န သမုစ္ဆေဒဝသေန။ ဣတိ သင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏဿ သမ္မုတိသစ္စာရမ္မဏဿ စ ဉာဏဿ ကိလေသာနံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေ အသမတ္ထဘာဝတော တေသံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနကရဿ အရိယမဂ္ဂဉာဏဿ တဒုဘယဝိပရီတသဘာဝေန အာရမ္မဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ ၊ သာ အသင်္ခတာ ဓာတု။ တထာ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင်္ခတ’’န္တိ ဣဒံ နိဗ္ဗာနပဒဿ ပရမတ္ထတော အတ္ထိဘာဝဇောတကံ ဝစနံ အဝိပရီတတ္ထံ ဘဂဝတာ ဘာသိတတ္တာ။ ယဉှိ ဘဂဝတာ ဘာသိတံ၊ တံ အဝိပရီတတ္ထံ ပရမတ္ထံ ယထာ တံ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ၊ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၁၃၇၊ မဟာနိ။ ၂၇)၊ တထာ နိဗ္ဗာနသဒ္ဒေါ ကတ္ထစိ ဝိသယေ ယထာဘူတပရမတ္ထဝိသယော ဥပစာရမတ္တဝုတ္တိသဗ္ဘာဝတော သေယျထာပိ သီဟသဒ္ဒေါ။ အထ ဝါ အတ္ထေဝ ပရမတ္ထတော အသင်္ခတာ ဓာတု၊ ဣတရတဗ္ဗိပရီတဝိနိမုတ္တသဘာဝတ္တာ သေယျထာပိ ပထဝီဓာတု ဝေဒနာတိ။ ဧဝမာဒီဟိ နယေဟိ ယုတ္တိတောပိ အသင်္ခတာယ ဓာတုယာ ပရမတ္ထတော အတ္ထိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ စတုတ္ထနိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၄။ စတုတ္ထေ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ တဒါ ကိရ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန သန္ဒဿနာဒိဝသေန နိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တာယ ဓမ္မဒေသနာယ ကတာယ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ တာဝ ဘဂဝတာ အမတမဟာနိဗ္ဗာနဓာတုယာ အနေကာကာရဝေါကာရံ အာနိသံသံ ဒဿေန္တေန အနညသာဓာရဏော အာနုဘာဝေါ ပကာသိတော၊ အဓိဂမူပါယော ပနဿာ န ဘာသိတော၊ ကထံ နု ခေါ ပဋိပဇ္ဇန္တေဟိ အမှေဟိ အယံ အဓိဂန္တဗ္ဗာ’’တိ။ အထ ဘဂဝါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတံ ယထာဝုတ္တပရိဝိတက္ကသင်္ခါတံ အတ္ထံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတွာ။ ဣမံ ဥဒါနန္တိ တဏှာဝသေန ကတ္ထစိ အနိဿိတဿ ပဿဒ္ဓကာယစိတ္တဿ ဝီထိပဋိပန္နဝိပဿနဿ အရိယမဂ္ဂေန အနဝသေသတော တဏှာပဟာနေန နိဗ္ဗာနာဓိဂမဝိဘာဝနံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ နိဿိတဿ စလိတန္တိ ရူပါဒိသင်္ခါရေ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ နိဿိတဿ စလိတံ ‘‘ဧတံ မမ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’တိ တဏှာဒိဋ္ဌိဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဟောတိ။ အပ္ပဟီနတဏှာဒိဋ္ဌိကဿ ဟိ ပုဂ္ဂလဿ သုခါဒီသု ဥပ္ပန္နေသု တာနိ အဘိဘုယျ ဝိဟရိတုံ အသက္ကောန္တဿ ‘‘မမ ဝေဒနာ၊ အဟံ ဝေဒိယာမီ’’တိအာဒိနာ တဏှာဒိဋ္ဌိဂါဟဝသေန ကုသလပ္ပဝတ္တိတော စိတ္တသန္တာနဿ စလနံ ကမ္ပနံ၊ အဝက္ခလိတံ ဝါ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အနိဿိတဿ စလိတံ နတ္ထီတိ ယော ပန ဝိသုဒ္ဓိပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇန္တော သမထဝိပဿနာဟိ တဏှာဒိဋ္ဌိယော ဝိက္ခမ္ဘေတွာ အနိစ္စာဒိဝသေန သင်္ခါရေ သမ္မသန္တော ဝိဟရတိ၊ တဿ တံ အနိဿိတဿ ယထာဝုတ္တံ စလိတံ အဝက္ခလိတံ၊ ဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဝါ နတ္ထိ ကာရဏဿ သုဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ။

စလိတေ အသတီတိ ယထာဝုတ္တေ စလိတေ အသတိ ယထာ တဏှာဒိဋ္ဌိဂါဟာ နပ္ပဝတ္တန္တိ၊ တထာ ဝီထိပဋိပန္နာယ ဝိပဿနာယ တံ ဥဿုက္ကန္တဿ။ ပဿဒ္ဓီတိ ဝိပဿနာစိတ္တသဟဇာတာနံ ကာယစိတ္တာနံ သာရမ္ဘကရကိလေသဝူပသမိနီ ဒုဝိဓာပိ ပဿဒ္ဓိ ဟောတိ။ ပဿဒ္ဓိယာ သတိ နတိ န ဟောတီတိ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသယုတ္တာယ ပဿဒ္ဓိယာ သတိ အနဝဇ္ဇသုခါဓိဋ္ဌာနံ သမာဓိံ ဝဍ္ဎေတွာ တံ ပညာယ သမဝါယကရဏေန သမထဝိပဿနံ ယုဂနဒ္ဓံ ယောဇေတွာ မဂ္ဂပရမ္ပရာယ ကိလေသေ ခေပေန္တဿ ကာမဘဝါဒီသု နမနတော ‘‘နတီ’’တိ လဒ္ဓနာမာ တဏှာ အရဟတ္တမဂ္ဂက္ခဏေ အနဝသေသတော န ဟောတိ၊ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတံ အာပါဒိတတ္တာ န ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။

နတိယာ အသတီတိ အရဟတ္တမဂ္ဂေန တဏှာယ သုပ္ပဟီနတ္တာ ဘဝါဒိအတ္ထာယ အာလယနိကန္တိ ပရိယုဋ္ဌာနေ အသတိ။ အာဂတိဂတိ န ဟောတီတိ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဣဓ အာဂတိ အာဂမနံ စုတိဝသေန ဂတိ ဣတော ပရလောကဂမနံ ပေစ္စဘာဝေါ န ဟောတိ န ပဝတ္တတိ။ အာဂတိဂတိယာ အသတီတိ ဝုတ္တနယေန အာဂတိယာ စ ဂတိယာ စ အသတိ။ စုတူပပါတော န ဟောတီတိ အပရာပရံ စဝနုပပဇ္ဇနံ န ဟောတိ န ပဝတ္တတိ။ အသတိ ဟိ ကိလေသဝဋ္ဋေ ကမ္မဝဋ္ဋံ ပစ္ဆိန္နမေဝ၊ ပစ္ဆိန္နေ စ တသ္မိံ ကုတော ဝိပါကဝဋ္ဋဿ သမ္ဘဝေါ။ တေနာဟ – ‘‘စုတူပပါတေ အသတိ နေဝိဓ န ဟုရ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဗာဟိယသုတ္တေ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တမေဝ။ တသ္မာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဣတိ ဘဂဝါ ဣဓာပိ တေသံ ဘိက္ခူနံ အနဝသေသတော ဝဋ္ဋဒုက္ခဝူပသမဟေတုဘူတံ အမတမဟာနိဗ္ဗာနဿ အာနုဘာဝံ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ပကာသေတိ။

စတုတ္ထသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ စုန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၅။ ပဉ္စမေ မလ္လေသူတိ ဧဝံနာမကေ ဇနပဒေ။ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာတိ ဂုဏမဟတ္တသင်္ချာမဟတ္တေဟိ မဟတာ။ သော ဟိ ဘိက္ခုသင်္ဃော သီလာဒိဂုဏဝိသေသယောဂေနပိ မဟာ တတ္ထ သဗ္ဗပစ္ဆိမကဿ သောတာပန္နဘာဝတော၊ သင်္ချာမဟတ္တေနပိ မဟာ အပရိစ္ဆိန္နဂဏနတ္တာ။ အာယုသင်္ခါရောဿဇ္ဇနတော ပဋ္ဌာယ ဟိ အာဂတာဂတာ ဘိက္ခူ န ပက္ကမိံသု။ စုန္ဒဿာတိ ဧဝံနာမကဿ။ ကမ္မာရပုတ္တဿာတိ သုဝဏ္ဏကာရပုတ္တဿ။ သော ကိရ အဍ္ဎော မဟာကုဋုမ္ဗိကော ဘဂဝတော ပဌမဒဿနေနေဝ သောတာပန္နော ဟုတွာ အတ္တနော အမ္ဗဝနေ သတ္ထုဝသနာနုစ္ဆဝိကံ ဂန္ဓကုဋိံ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနဥပဋ္ဌာနသာလာကုဋိမဏ္ဍပစင်္ကမနာဒိကေ စ သမ္ပာဒေတွာ ပါကာရပရိက္ခိတ္တံ ဒွါရကောဋ္ဌကယုတ္တံ ဝိဟာရံ ကတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သင်္ဃဿ နိယျာဒေသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ပါဝါယံ ဝိဟရတိ စုန္ဒဿ ကမ္မာရပုတ္တဿ အမ္ဗဝနေ’’တိ။

ပဋိယာဒါပေတွာတိ သမ္ပာဒေတွာ။ ‘‘သူကရမဒ္ဒဝန္တိ သူကရဿ မုဒုသိနိဒ္ဓံ ပဝတ္တမံသ’’န္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ ကေစိ ပန ‘‘သူကရမဒ္ဒဝန္တိ န သူကရမံသံ၊ သူကရေဟိ မဒ္ဒိတဝံသကဠီရော’’တိ ဝဒန္တိ။ အညေ ‘‘သူကရေဟိ မဒ္ဒိတပ္ပဒေသေ ဇာတံ အဟိဆတ္တက’’န္တိ။ အပရေ ပန ‘‘သူကရမဒ္ဒဝံ နာမ ဧကံ ရသာယန’’န္တိ ဘဏိံသု ။ တဉှိ စုန္ဒော ကမ္မာရပုတ္တော ‘‘အဇ္ဇ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီ’’တိ သုတွာ ‘‘အပ္ပေဝ နာမ နံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ စိရတရံ တိဋ္ဌေယျာ’’တိ သတ္ထု စိရဇီဝိတုကမျတာယ အဒါသီတိ ဝဒန္တိ။

တေန မံ ပရိဝိသာတိ တေန မမံ ဘောဇေဟိ။ ကသ္မာ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ? ပရာနုဒ္ဒယတာယ။ တဉ္စ ကာရဏံ ပါဠိယံ ဝုတ္တမေဝ။ တေန အဘိဟဋဘိက္ခာယ ပရေသံ အပရိဘောဂါရဟတော စ တထာ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿိတံ ဟောတိ။ တသ္မိံ ကိရ သူကရမဒ္ဒဝေ ဒွိသဟဿဒီပပရိဝါရေသု စတူသု မဟာဒီပေသု ဒေဝတာ ဩဇံ ပက္ခိပိံသု။ တသ္မာ တံ အညော ကောစိ သမ္မာ ဇီရာပေတုံ န သက္ကောတိ၊ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ပရူပဝါဒမောစနတ္ထံ ‘‘နာဟံ တံ၊ စုန္ဒ၊ ပဿာမီ’’တိအာဒိနာ သီဟနာဒံ နဒိ။ ယေ ဟိ ပရေ ဥပဝဒေယျုံ ‘‘အတ္တနာ ပရိဘုတ္တာဝသေသံ နေဝ ဘိက္ခူနံ၊ န အညေသံ မနုဿာနံ အဒါသိ၊ အာဝါဋေ နိခဏာပေတွာ ဝိနာသေသီ’’တိ၊ ‘‘တေသံ ဝစနောကာသော မာ ဟောတူ’’တိ ပရူပဝါဒမောစနတ္ထံ သီဟနာဒံ နဒိ။

တတ္ထ သဒေဝကေတိအာဒီသု သဟ ဒေဝေဟီတိ သဒေဝကော၊ သဟ မာရေနာတိ သမာရကော၊ သဟ ဗြဟ္မုနာတိ သဗြဟ္မကော၊ သဟ သမဏဗြာဟ္မဏေဟီတိ သဿမဏဗြာဟ္မဏီ၊ ပဇာတတ္တာ ပဇာ၊ သဟ ဒေဝမနုဿေဟီတိ သဒေဝမနုဿာ။ တသ္မိံ သဒေဝကေ လောကေ…ပေ… သဒေဝမနုဿာယ။ တတ္ထ သဒေဝကဝစနေန ပဉ္စကာမာဝစရဒေဝဂ္ဂဟဏံ၊ သမာရကဝစနေန ဆဋ္ဌကာမာဝစရဒေဝဂ္ဂဟဏံ၊ သဗြဟ္မကဝစနေန ဗြဟ္မကာယိကာဒိဗြဟ္မဂ္ဂဟဏံ၊ သဿမဏဗြာဟ္မဏီဝစနေန သာသနဿ ပစ္စတ္ထိကပစ္စာမိတ္တသမဏဗြာဟ္မဏဂ္ဂဟဏံ သမိတပါပဗာဟိတပါပသမဏဗြာဟ္မဏဂ္ဂဟဏဉ္စ၊ ပဇာဝစနေန သတ္တလောကဂ္ဂဟဏံ၊ သဒေဝမနုဿဝစနေန သမ္မုတိဒေဝအဝသေသမနုဿဂ္ဂဟဏံ။ ဧဝမေတ္ထ တီဟိ ပဒေဟိ ဩကာသလောကဝသေန၊ ဒွီဟိ ပဇာဝသေန သတ္တလောကော ဂဟိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အပရော နယော – သဒေဝကဝစနေန အရူပါဝစရလောကော ဂဟိတော၊ သမာရကဝစနေန ဆကာမာဝစရဒေဝလောကော၊ သဗြဟ္မကဝစနေန ရူပီ ဗြဟ္မလောကော၊ သဿမဏဗြာဟ္မဏဝစနေန စတုပရိသဝသေန သမ္မုတိဒေဝေဟိ သဟ မနုဿလောကော၊ အဝသေသသတ္တလောကော ဝါ ဂဟိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဘုတ္တာဝိဿာတိ ဘုတ္တဝတော။ ခရောတိ ဖရုသော။ အာဗာဓောတိ ဝိသဘာဂရောဂေါ။ ပဗာဠှာတိ ဗလဝတိယော။ မာရဏန္တိကာတိ မရဏန္တာ မရဏသမီပပါပနသမတ္ထာ။ သတော သမ္ပဇာနော အဓိဝါသေသီတိ သတိံ ဥပဋ္ဌိတံ ကတွာ ဉာဏေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အဓိဝါသေသိ။ အဝိဟညမာနောတိ ဝေဒနာနုဝတ္တနဝသေန အသလ္လက္ခိတဓမ္မော ဝိယ အပရာပရံ ပရိဝတ္တနံ အကရောန္တော အပီဠိယမာနော အဒုက္ခိယမာနော ဝိယ အဓိဝါသေသိ။ ဘဂဝတော ဟိ ဝေဠုဝဂါမကေယေဝ တာ ဝေဒနာ ဥပ္ပန္နာ၊ သမာပတ္တိဗလေန ပန ဝိက္ခမ္ဘိတာ ယာဝ ပရိနိဗ္ဗာနဒိဝသာ န ဥပ္ပဇ္ဇိံသု ဒိဝသေ ဒိဝသေ သမာပတ္တီဟိ ပဋိပဏာမနတော။ တံ ဒိဝသံ ပန ပရိနိဗ္ဗာယိတုကာမော ‘‘ကောဋိသဟဿဟတ္ထီနံ ဗလံ ဓာရေန္တာနံ ဝဇိရသင်္ဃာတသမာနကာယာနံ အပရိမိတကာလံ ဥပစိတပုညသမ္ဘာရာနမ္ပိ ဘဝေ သတိ ဧဝရူပါ ဝေဒနာ ပဝတ္တန္တိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန အညေသ’’န္တိ သတ္တာနံ သံဝေဂဇနနတ္ထံ သမာပတ္တိံ န သမာပဇ္ဇိ၊ တေန ဝေဒနာ ခရာ ဝတ္တိံသု။ အာယာမာတိ ဧဟိ ယာမ။

စုန္ဒဿ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာတိအာဒိကာ အပရဘာဂေ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ဌပိတာ ဂါထာ။ တတ္ထ ဘုတ္တဿ စ သူကရမဒ္ဒဝေနာတိ ဘုတ္တဿ ဥဒပါဒိ၊ န ပန ဘုတ္တပစ္စယာ။ ယဒိ ဟိ အဘုတ္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇိဿာ၊ အတိခရော အဘဝိဿာ၊ သိနိဒ္ဓဘောဇနံ ပန ဘုတ္တတ္တာ တနုကာ ဝေဒနာ အဟောသိ၊ တေနေဝ ပဒသာ ဂန္တုံ အသက္ခိ။ ဧတေန ယွာယံ ‘‘ယဿ တံ ပရိဘုတ္တံ သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂစ္ဆေယျ အညတြ တထာဂတဿာ’’တိ သီဟနာဒေါ နဒိတော၊ တဿ သာတ္ထကတာ ဒဿိတာ။ ဗုဒ္ဓါနဉှိ အဋ္ဌာနေ ဂဇ္ဇိတံ နာမ နတ္ထိ။ ယသ္မာ တံ ပရိဘုတ္တံ ဘဂဝတော န ကိဉ္စိ ဝိကာရံ ဥပ္ပာဒေသိ၊ ကမ္မေန ပန လဒ္ဓါကာသေန ဥပ္ပာဒိယမာနံ ဝိကာရံ အပ္ပမတ္တတာယ ဥပသမေန္တော သရီရေ ဗလံ ဥပ္ပာဒေသိ၊ ယေန ယထာ ဝက္ခမာနံ တိဝိဓံ ပယောဇနံ သမ္ပာဒေသိ၊ တသ္မာ သမ္မဒေဝ တံ ပရိဏာမံ ဂတံ၊ မာရဏန္တိကတ္တာ ပန ဝေဒနာနံ အဝိညာတံ အပါကဋံ အဟောသီတိ။ ဝိရိစ္စမာနောတိ အဘိဏှံ ပဝတ္တလောဟိတဝိရေစနောဝ သမာနော။ အဝေါစာတိ အတ္တနာ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနေ ပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယ ဧဝမာဟ။

ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ ဧဝံ ရောဂေ ဥပ္ပန္နေ ကုသိနာရံ အဂမာသိ၊ ကိံ အညတ္ထ န သက္ကာ ပရိနိဗ္ဗာယိတုန္တိ? ပရိနိဗ္ဗာယိတုံ နာမ န ကတ္ထစိ န သက္ကာ၊ ဧဝံ ပန စိန္တေသိ – မယိ ကုသိနာရံ ဂတေ မဟာသုဒဿနသုတ္တဒေသနာယ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၄၁) အဋ္ဌုပ္ပတ္တိ ဘဝိဿတိ၊ တာယ ယာ ဒေဝလောကေ အနုဘဝိတဗ္ဗသဒိသာ သမ္ပတ္တိ မနုဿလောကေ မယာ အနုဘူတာ၊ တံ ဒွီဟိ ဘာဏဝါရေဟိ ပဋိမဏ္ဍေတွာ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုတွာ ဗဟူ ဇနာ ကုသလံ ကတ္တဗ္ဗံ မညိဿန္တိ။ သုဘဒ္ဒေါပိ ကတ္ထ မံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ဝိဿဇ္ဇနပရိယောသာနေ သရဏေသု ပတိဋ္ဌာယ ပဗ္ဗဇိတွာ လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတွာ မယိ ဓရန္တေယေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပစ္ဆိမသာဝကော နာမ ဘဝိဿတိ။ အညတ္ထ မယိ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဓာတုနိမိတ္တံ မဟာကလဟော ဘဝိဿတိ၊ လောဟိတံ နဒီ ဝိယ သန္ဒိဿတိ။ ကုသိနာရာယံ ပန ပရိနိဗ္ဗုတေ ဒေါဏဗြာဟ္မဏော တံ ဝိဝါဒံ ဝူပသမေတွာ ဓာတုယော ဝိဘဇိတွာ ဒဿတီတိ ဣမာနိ တီဏိ ကာရဏာနိ ပဿန္တော ဘဂဝါ မဟတာ ဥဿာဟေန ကုသိနာရံ အဂမာသိ။

ဣင်္ဃာတိ စောဒနတ္ထေ နိပါတော။ ကိလန္တောသ္မီတိ ပရိဿန္တော အသ္မိ။ တေန ယထာဝုတ္တဝေဒနာနံ ဗလဝဘာဝံ ဧဝ ဒဿေတိ။ ဘဂဝါ ဟိ အတ္တနော အာနုဘာဝေန တဒါ ပဒသာ အဂမာသိ၊ အညေသံ ပန ယထာ ပဒုဒ္ဓါရမ္ပိ ကာတုံ န သက္ကာ၊ တထာ ဝေဒနာ တိခိဏာ ခရာ ကဋုကာ ဝတ္တိံသု။ တေနေဝါဟ ‘‘နိသီဒိဿာမီ’’တိ။

ဣဒါနီတိ အဓုနာ။ လုဠိတန္တိ မဒ္ဒိတံ ဝိယ အာကုလံ။ အာဝိလန္တိ အာလုလံ။ အစ္ဆောဒကာတိ တနုပသန္နသလိလာ။ သာတောဒကာတိ မဓုရတောယာ။ သီတောဒကာတိ သီတလဇလာ။ သေတောဒကာတိ နိက္ကဒ္ဒမာ ။ ဥဒကဉှိ သဘာဝတော သေတဝဏ္ဏံ၊ ဘူမိဝသေန ကဒ္ဒမာဝိလတာယ စ အညာဒိသံ ဟောတိ၊ ကကုဓာပိ နဒီ ဝိမလဝါလိကာ သမောကိဏ္ဏာ သေတဝဏ္ဏာ သန္ဒတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သေတောဒကာ’’တိ။ သုပတိတ္ထာတိ သုန္ဒရတိတ္ထာ။ ရမဏီယာတိ မနောဟရဘူမိဘာဂတာယ ရမိတဗ္ဗာ ယထာဝုတ္တဥဒကသမ္ပတ္တိယာ စ မနောရမာ။

ကိလန္တောသ္မိ စုန္ဒက၊ နိပဇ္ဇိဿာမီတိ တထာဂတဿ ဟိ –

‘‘ကာဠာဝကဉ္စ ဂင်္ဂေယျံ၊ ပဏ္ဍရံ တမ္ဗပိင်္ဂလံ၊

ဂန္ဓမင်္ဂလဟေမဉ္စ၊ ဥပေါသထဆဒ္ဒန္တိမေ ဒသာ’’တိ။ –

ဧဝံ ဝုတ္တေသု ဒသသု ဟတ္ထိကုလေသု ကာဠာဝကသင်္ခါတာနံ ယံ ဒသန္နံ ပကတိဟတ္ထီနံ ဗလံ၊ တံ ဧကဿ ဂင်္ဂေယျဿာတိ ဧဝံ ဒသဂုဏိတာယ ဂဏနာယ ပကတိဟတ္ထီနံ ကောဋိသဟဿဗလပ္ပမာဏံ သရီရဗလံ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ တသ္မိံ ဒိဝသေ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ စင်္ဂဝါရေ ပက္ခိတ္တဥဒကံ ဝိယ ပရိက္ခယံ ဂတံ။ ပါဝါယ တိဂါဝုတေ ကုသိနာရာ။ ဧတသ္မိံ အန္တရေ ပဉ္စဝီသတိယာ ဌာနေသု နိသီဒိတွာ မဟန္တံ ဥဿာဟံ ကတွာ အာဂစ္ဆန္တော သူရိယတ္ထင်္ဂမနဝေလာယ ဘဂဝါ ကုသိနာရံ ပါပုဏီတိ ဧဝံ ‘‘ရောဂေါ နာမ သဗ္ဗံ အာရောဂျံ မဒ္ဒန္တော အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော သဒေဝကဿ လောကဿ သံဝေဂကရံ ဝါစံ ဘာသန္တော ‘‘ကိလန္တောသ္မိ၊ စုန္ဒက၊ နိပဇ္ဇိဿာမီ’’တိ အာဟ။

သီဟသေယျန္တိ ဧတ္ထ ကာမဘောဂီသေယျာ ပေတသေယျာ တထာဂတသေယျာ သီဟသေယျာတိ စတဿော သေယျာ။ တတ္ထ ‘‘ယေဘုယျေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမဘောဂီ ဝါမေန ပဿေန သေယျံ ကပ္ပေန္တီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၂၄၆) အယံ ကာမဘောဂီသေယျာ။ ‘‘ယေဘုယျေန ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပေတာ ဥတ္တာနာ သေန္တီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၂၄၆) အယံ ပေတသေယျာ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ တထာဂတသေယျာ။ ‘‘သီဟော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိဂရာဇာ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သေယျံ ကပ္ပေတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၂၄၆) အယံ သီဟသေယျာ။ အယဉှိ တေဇုဿဒဣရိယာပထတ္တာ ဥတ္တမသေယျာ နာမ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေသီ’’တိ။ ပါဒေ ပါဒန္တိ ဒက္ခိဏပါဒေ ဝါမပါဒံ။ အစ္စာဓာယာတိ အတိအာဓာယ၊ ဂေါပ္ဖကံ အတိက္ကမ္မ ဌပေတွာ။ ဂေါပ္ဖကေန ဟိ ဂေါပ္ဖကေ၊ ဇာဏုနာ ဇာဏုမှိ သင်္ဃဋ္ဋိယမာနေ အဘိဏှံ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ၊ သေယျာ ဖာသုကာ န ဟောတိ။ ယထာ ပန န သင်္ဃဋ္ဋေတိ၊ ဧဝံ အတိက္ကမ္မ ဌပိတေ ဝေဒနာ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ သေယျာ ဖာသုကာ ဟောတိ။ တသ္မာ ဧဝံ နိပဇ္ဇိ။

ဂန္တွာန ဗုဒ္ဓါတိ ဣမာ ဂါထာ အပရဘာဂေ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ဌပိတာ။ တတ္ထ နဒိကန္တိ နဒိံ။ အပ္ပဋိမောဓ လောကေတိ အပ္ပဋိမော ဣဓ ဣမသ္မိံ သဒေဝကေ လောကေ။ နှတွာ စ ပိဝိတွာ စုဒတာရီတိ ဂတ္တာနံ သီတိကရဏဝသေန နှတွာ စ ပါနီယံ ပိဝိတွာ စ နဒိတော ဥတ္တရိ။ တဒါ ကိရ ဘဂဝတိ နှာယန္တေ အန္တောနဒိယံ မစ္ဆကစ္ဆပါ၊ ဥဒကံ၊ ဥဘောသု တီရေသု ဝနသဏ္ဍော၊ သဗ္ဗော စ သော ဘူမိဘာဂေါတိ သဗ္ဗံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏမေဝ အဟောသိ။ ပုရက္ခတောတိ ဂုဏဝိသိဋ္ဌသတ္တုတ္တမဂရုဘာဝတော သဒေဝကေန လောကေန ပူဇာသမ္မာနဝသေန ပုရက္ခတော။ ဘိက္ခုဂဏဿ မဇ္ဈေတိ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဇ္ဈေ။ တဒါ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဝေဒနာနံ အဓိမတ္တဘာဝံ ဝိဒိတွာ အာသန္နာ ဟုတွာ သမန္တတော ပရိဝါရေတွာဝ ဂစ္ဆန္တိ။ သတ္ထာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ သတ္တာနံ အနုသာသနတော သတ္ထာ။ ပဝတ္တာ ဘဂဝါ ဣဓဓမ္မေတိ ဘာဂျဝန္တတာဒီဟိ ဘဂဝါ ဣဓ သီလာဒိသာသနဓမ္မေ ပဝတ္တာ၊ ဓမ္မေ ဝါ စတုရာသီတိဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿာနိ ပဝတ္တာ ပဝတ္တေတာ။ အမ္ဗဝနန္တိ တဿာ ဧဝ နဒိယာ တီရေ အမ္ဗဝနံ။ အာမန္တယိ စုန္ဒကန္တိ တသ္မိံ ကိရ ခဏေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဥဒကသာဋိကံ ပီဠေန္တော ဩဟီယိ၊ စုန္ဒကတ္ထေရော သမီပေ အဟောသိ။ တသ္မာ တံ ဘဂဝါ အာမန္တယိ။ ပမုခေ နိသီဒီတိ ဝတ္တသီသေန သတ္ထု ပုရတော နိသီဒိ ‘‘ကိံ နု ခေါ သတ္ထာ အာဏာပေတီ’’တိ။ ဧတ္တာဝတာ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကော အနုပ္ပတ္တော။ ဧဝံ အနုပ္ပတ္တံ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ။

ဥပဒဟေယျာတိ ဥပ္ပာဒေယျ၊ ဝိပ္ပဋိသာရဿ ဥပ္ပာဒကော ကောစိ ပုရိသော သိယာ အပိ ဘဝေယျ။ အလာဘာတိ ယေ အညေသံ ဒါနံ ဒဒန္တာနံ ဒါနာနိသံသသင်္ခါတာ လာဘာ ဟောန္တိ၊ တေ အလာဘာ။ ဒုလ္လဒ္ဓန္တိ ပုညဝိသေသေန လဒ္ဓမ္ပိ မနုဿတ္တံ ဒုလ္လဒ္ဓံ။ ယဿ တေတိ ယဿ တဝ။ ဥတ္တဏ္ဍုလံ ဝါ အတိကိလိန္နံ ဝါ ကော တံ ဇာနာတိ၊ ကီဒိသမ္ပိ ပစ္ဆိမံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိတွာ တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗုတော၊ အဒ္ဓါ တေန ယံ ဝါ တံ ဝါ ဒိန္နံ ဘဝိဿတီတိ။ လာဘာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကာ ဒါနာနိသံသသင်္ခါတာ လာဘာ။ သုလဒ္ဓန္တိ တုယှံ မနုဿတ္တံ သုလဒ္ဓံ။ သမ္မုခါတိ သမ္မုခတော၊ န အနုဿဝေန န ပရမ္ပရာယာတိ အတ္ထော။ မေတန္တိ မေ ဧတံ မယာ ဧတံ။ ဒွေမေတိ ဒွေ ဣမေ။ သမသမဖလာတိ သဗ္ဗာကာရေန သမာနဖလာ။

နနု စ ယံ သုဇာတာယ ဒိန္နံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိတွာ တထာဂတော အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တံ ကိလေသာနံ အပ္ပဟီနကာလေ ဒါနံ၊ ဣဒံ ပန စုန္ဒဿ ဒါနံ ခီဏာသဝကာလေ၊ ကသ္မာ ဧတာနိ သမဖလာနီတိ? ပရိနိဗ္ဗာနသမတာယ သမာပတ္တိသမတာယ အနုဿရဏသမတာယ စ။ ဘဂဝါ ဟိ သုဇာတာယ ဒိန္နံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိတွာ သဥပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ စုန္ဒေန ဒိန္နံ ဘုဉ္ဇိတွာ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတောတိ ဧဝံ ပရိနိဗ္ဗာနသမတာယပိ သမဖလာနိ။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈနဒိဝသေ စ အဂ္ဂမဂ္ဂဿ ဟေတုဘူတာ စတုဝီသတိကောဋိသတသဟဿသင်္ခါ သမာပတ္တိယော သမာပဇ္ဇိ၊ ပရိနိဗ္ဗာနဒိဝသေပိ သဗ္ဗာ တာ သမာပဇ္ဇိ။ ဧဝံ သမာပတ္တိသမတာယပိ သမဖလာနိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ယဿ စေတံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အနုတ္တရံ အပ္ပမာဏံ စေတောသမာဓိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ အပ္ပမာဏော တဿ ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော’’တိအာဒိ။ –

သုဇာတာ စ အပရဘာဂေ အဿောသိ ‘‘န ကိရ သာ ရုက္ခဒေဝတာ၊ ဗောဓိသတ္တော ကိရေသ၊ တံ ကိရ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သတ္တသတ္တာဟံ ကိရဿ တေန ယာပနာ အဟောသီ’’တိ။ တဿာ ဣဒံ သုတွာ ‘‘လာဘာ ဝတ မေ’’တိ အနုဿရန္တိယာ ဗလဝပီတိသောမနဿံ ဥဒပါဒိ။ စုန္ဒဿပိ အပရဘာဂေ ‘‘အဝသာနပိဏ္ဍပါတော ကိရ မယာ ဒိန္နော၊ ဓမ္မသီသံ ကိရ မယာ ဂဟိတံ၊ မယှံ ကိရ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ သတ္ထာ အတ္တနာ စိရကာလာဘိပတ္ထိတာယ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ သုတွာ ‘‘လာဘာ ဝတ မေ’’တိ အနုဿရတော ဗလဝပီတိသောမနဿံ ဥဒပါဒိ။ ဧဝံ အနုဿရဏသမတာယပိ သမဖလာနိ ဒွေပိ ပိဏ္ဍပါတဒါနာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

အာယုသံဝတ္တနိကန္တိ ဒီဃာယုကသံဝတ္တနိကံ။ ဥပစိတန္တိ ပသုတံ ဥပ္ပာဒိတံ။ ယသသံဝတ္တနိကန္တိ ပရိဝါရသံဝတ္တနိကံ။ အာဓိပတေယျသံဝတ္တနိကန္တိ သေဋ္ဌဘာဝသံဝတ္တနိကံ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ ဒါနဿ မဟပ္ဖလတဉ္စေဝ သီလာဒိဂုဏေဟိ အတ္တနော စ အနုတ္တရဒက္ခိဏေယျဘာဝံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနဉ္စာတိ တိဝိဓမ္ပိ အတ္ထံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတွာ တဒတ္ထဒီပနံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဒါနံ ဒေန္တဿ စိတ္တသမ္ပတ္တိယာ စ ဒက္ခိဏေယျသမ္ပတ္တိယာ စ ဒါနမယံ ပုညံ ဥပစီယတိ၊ မဟပ္ဖလတရဉ္စ မဟာနိသံသတရဉ္စ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဒဒတော ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ ဒေယျဓမ္မံ ပရိစ္စဇန္တော ပရိစ္စာဂစေတနာယ ဗဟုလီကတာယ အနုက္ကမေန သဗ္ဗတ္ထ အနာပတ္တိဗဟုလော သုဝိသုဒ္ဓသီလံ ရက္ခိတွာ သမထဝိပဿနဉ္စ ဘာဝေတုံ သက္ကောတီတိ တဿ ဒါနာဒိဝသေန တိဝိဓမ္ပိ ပုညံ အဘိဝဍ္ဎတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သံယမတောတိ သီလသံယမေန သံယမန္တဿ၊ သံဝရေ ဌိတဿာတိ အတ္ထော။ ဝေရံ န စီယတီတိ ပဉ္စဝိဓဝေရံ န ပဝဍ္ဎတိ၊ အဒေါသပဓာနတ္တာ ဝါ အဓိသီလဿ ကာယဝါစာစိတ္တေဟိ သယံမန္တော သုဝိသုဒ္ဓသီလော ခန္တိဗဟုလတာယ ကေနစိ ဝေရံ န ကရောတိ၊ ကုတော တဿ ဥပစယော။ တသ္မာ တဿ သံယမတော သံယမန္တဿ၊ သံယမဟေတု ဝါ ဝေရံ န စီယတိ။ ကုသလော စ ဇဟာတိ ပါပကန္တိ ကုသလော ပန ဉာဏသမ္ပန္နော သုဝိသုဒ္ဓသီလေ ပတိဋ္ဌိတော အဋ္ဌတိံသာယ အာရမ္မဏေသု အတ္တနော အနုရူပံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဥပစာရပ္ပနာဘေဒံ ဈာနံ သမ္ပာဒေန္တော ပါပကံ လာမကံ ကာမစ္ဆန္ဒာဒိအကုသလံ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ဇဟာတိ ပရိစ္စဇတိ။ သော တမေဝ ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ သင်္ခါရေသု ခယဝယံ ပဋ္ဌပေတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရိယမဂ္ဂေန အနဝသေသံ ပါပကံ လာမကံ အကုသလံ သမုစ္ဆေဒဝသေန ဇဟာတိ။ ရာဂဒေါသမောဟက္ခယာ သ နိဗ္ဗုတောတိ သော ဧဝံ ပါပကံ ပဇဟိတွာ ရာဂါဒီနံ ခယာ အနဝသေသကိလေသနိဗ္ဗာနေန၊ တတော ပရံ ခန္ဓနိဗ္ဗာနေန စ နိဗ္ဗုတော ဟောတီတိ ဧဝံ ဘဂဝါ စုန္ဒဿ စ ဒက္ခိဏသမ္ပတ္တိံ၊ အတ္တနော စ ဒက္ခိဏေယျသမ္ပတ္တိံ နိဿာယ ပီတိဝေဂဝိဿဋ္ဌံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

ပဉ္စမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ပါဋလိဂါမိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၆။ ဆဋ္ဌေ မဂဓေသူတိ မဂဓရဋ္ဌေ။ မဟတာတိ ဣဓာပိ ဂုဏမဟတ္တေနပိ အပရိစ္ဆိန္နသင်္ချတ္တာ ဂဏနမဟတ္တေနပိ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန။ ပါဋလိဂါမောတိ ဧဝံနာမကော မဂဓရဋ္ဌေ ဧကော ဂါမော။ တဿ ကိရ ဂါမဿ မာပနဒိဝသေ ဂါမဂ္ဂဟဏဋ္ဌာနေ ဒွေ တယော ပါဋလင်္ကုရာ ပထဝိတော ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတွာ နိက္ခမိံသု။ တေန တံ ‘‘ပါဋလိဂါမော’’တွေဝ ဝေါဟရိံသု။ တဒဝသရီတိ တံ ပါဋလိဂါမံ အဝသရိ အနုပါပုဏိ။ ကဒါ ပန ဘဂဝါ ပါဋလိဂါမံ အနုပါပုဏိ? ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန သာဝတ္ထိယံ ဓမ္မသေနာပတိနော စေတိယံ ကာရာပေတွာ တတော နိက္ခမိတွာ ရာဇဂဟေ ဝသန္တော တတ္ထ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ စ စေတိယံ ကာရာပေတွာ တတော နိက္ခမိတွာ အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ ဝသိတွာ အတုရိတစာရိကာဝသေန ဇနပဒစာရိကံ စရန္တော တတ္ထ တတ္ထ ဧကရတ္တိဝါသေန ဝသိတွာ လောကံ အနုဂ္ဂဏှန္တော အနုက္ကမေန ပါဋလိဂါမံ အနုပါပုဏိ။

ပါဋလိဂါမိယာတိ ပါဋလိဂါမဝါသိနော ဥပါသကာ။ တေ ကိရ ဘဂဝတော ပဌမဒဿနေန ကေစိ သရဏေသု၊ ကေစိ သီလေသု၊ ကေစိ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌိတာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဥပါသကာ’’တိ။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသူတိ ပါဋလိဂါမေ ကိရ အဇာတသတ္တုနော လိစ္ဆဝိရာဇူနဉ္စ မနုဿာ ကာလေန ကာလံ ဂန္တွာ ဂေဟသာမိကေ ဂေဟတော နီဟရိတွာ မာသမ္ပိ အဍ္ဎမာသမ္ပိ ဝသန္တိ။ တေန ပါဋလိဂါမဝါသိနော မနုဿာ နိစ္စုပဒ္ဒုတာ ‘‘ဧတေသဉ္စေဝ အာဂတကာလေ ဝသနဋ္ဌာနံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧကပဿေ ဣဿရာနံ ဘဏ္ဍပ္ပဋိသာမနဋ္ဌာနံ၊ ဧကပဿေ ဝသနဋ္ဌာနံ၊ ဧကပဿေ အာဂန္တုကာနံ အဒ္ဓိကမနုဿာနံ၊ ဧကပဿေ ဒလိဒ္ဒါနံ ကပဏမနုဿာနံ၊ ဧကပဿေ ဂိလာနာနံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဘဝိဿတီတိ သဗ္ဗေသံ အညမညံ အဃဋ္ဋေတွာ ဝသနပ္ပဟောနကံ နဂရမဇ္ဈေ မဟာသာလံ ကာရေသုံ၊ တဿာ နာမံ အာဝသထာဂါရန္တိ။ တံ ဒိဝသဉ္စ နိဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ တေ တတ္ထ ဂန္တွာ ဟတ္ထကမ္မသုဓာကမ္မစိတ္တကမ္မာဒိဝသေန သုပရိနိဋ္ဌိတံ သုသဇ္ဇိတံ ဒေဝဝိမာနသဒိသံ တံ ဒွါရကောဋ္ဌကတော ပဋ္ဌာယ ဩလောကေတွာ ‘‘ဣဒံ အာဝသထာဂါရံ အတိဝိယ မနောရမံ သဿိရိကံ၊ ကေန နု ခေါ ပဌမံ ပရိဘုတ္တံ အမှာကံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ အဿာ’’တိ စိန္တေသုံ၊ တသ္မိံယေဝ စ ခဏေ ‘‘ဘဂဝါ တံ ဂါမံ အနုပ္ပတ္တော’’တိ အဿောသုံ။ တေန တေ ဥပ္ပန္နပီတိသောမနဿာ ‘‘အမှေဟိ ဘဂဝါ ဂန္တွာပိ အာနေတဗ္ဗော သိယာ၊ သော ပန သယမေဝ အမှာကံ ဝသနဋ္ဌာနံ သမ္ပတ္တော၊ အဇ္ဇ မယံ ဘဂဝန္တံ ဣဓ ဝသာပေတွာ ပဌမံ ပရိဘုဉ္ဇာပေဿာမ တထာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃေ အာဂတေ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ အာဂတမေဝ ဘဝိဿတိ၊ သတ္ထာရံ မင်္ဂလံ ဝဒါပေဿာမ၊ ဓမ္မံ ကထာပေဿာမ။ ဣတိ တီဟိ ရတနေဟိ ပရိဘုတ္တေ ပစ္ဆာ အမှာကဉ္စ ပရေသဉ္စ ပရိဘောဂေါ ဘဝိဿတိ၊ ဧဝံ နော ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ ဧတဒတ္ထမေဝ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိံသု။ တသ္မာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အဓိဝါသေတု နော၊ ဘန္တေ ဘဂဝါ၊ အာဝသထာဂါရ’’န္တိ။

ယေန အာဝသထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိံသူတိ ကိဉ္စာပိ တံ တံ ဒိဝသမေဝ ပရိနိဋ္ဌိတတ္တာ ဒေဝဝိမာနံ ဝိယ သုသဇ္ဇိတံ သုပဋိဇဂ္ဂိတံ၊ ဗုဒ္ဓါရဟံ ပန ကတွာ န ပညတ္တံ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ အရညဇ္ဈာသယာ အရညာရာမာ၊ အန္တောဂါမေ ဝသေယျုံ ဝါ နော ဝါ၊ တသ္မာ ဘဂဝတော ရုစိံ ဇာနိတွာဝ ပညာပေဿာမာ’’တိ စိန္တေတွာ တေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိံသု၊ ဣဒါနိ ဘဂဝတော ရုစိံ ဇာနိတွာ တထာ ပညာပေတုကာမာ ယေန အာဝသထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိံသု။ သဗ္ဗသန္ထရိံ အာဝသထာဂါရံ သန္ထရိတွာတိ ယထာ သဗ္ဗမေဝ သန္ထတံ ဟောတိ၊ ဧဝံ တံ သန္ထရိတွာ သဗ္ဗပဌမံ တာဝ ‘‘ဂေါမယံ နာမ သဗ္ဗမင်္ဂလေသု ဝတ္တတီ’’တိ သုဓာပရိကမ္မကတမ္ပိ ဘူမိံ အလ္လဂေါမယေန ဩပုဉ္ဇာပေတွာ ပရိသုက္ခဘာဝံ ဉတွာ ယထာ အက္ကန္တဋ္ဌာနေ ပဒံ န ပညာယတိ၊ ဧဝံ စတုဇ္ဇာတိယဂန္ဓေဟိ လိမ္ပေတွာ ဥပရိ နာနာဝဏ္ဏကဋသာရကေ သန္ထရိတွာ တေသံ ဥပရိ မဟာပိဋ္ဌိကကောဇဝါဒိံ ကတွာ ဟတ္ထတ္ထရဏာဒီဟိ နာနာဝဏ္ဏေဟိ အတ္ထရဏေဟိ သန္ထရိတဗ္ဗယုတ္တကံ သဗ္ဗောကာသံ သန္ထရာပေသုံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သဗ္ဗသန္ထရိံ အာဝသထာဂါရံ သန္ထရိတွာ’’တိ။

အာသနာနဉှိ မဇ္ဈဋ္ဌာနေ တာဝ မင်္ဂလထမ္ဘံ နိဿာယ မဟာရဟံ ဗုဒ္ဓါသနံ ပညာပေတွာ တတ္ထ ယံ ယံ မုဒုကဉ္စ မနောရမဉ္စ ပစ္စတ္ထရဏံ၊ တံ တံ ပစ္စတ္ထရိတွာ ဥဘတောလောဟိတကံ မနုညဒဿနံ ဥပဓာနံ ဥပဒဟိတွာ ဥပရိ သုဝဏ္ဏရဇတတာရကာဝိစိတ္တံ ဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ ဂန္ဓဒါမပုပ္ဖဒါမာဒီဟိ အလင်္ကရိတွာ သမန္တာ ဒွါဒသဟတ္ထေ ဌာနေ ပုပ္ဖဇာလံ ကာရေတွာ တိံသဟတ္ထမတ္တဋ္ဌာနံ ပဋသာဏိယာ ပရိက္ခိပါပေတွာ ပစ္ဆိမဘိတ္တိံ နိဿာယ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပလ္လင်္ကအပဿယမဉ္စပီဌာဒီနိ ပညာပေတွာ ဥပရိ သေတပစ္စတ္ထရဏေဟိ ပစ္စတ္ထရာပေတွာ သာလာယ ပါစီနပဿံ အတ္တနော နိသဇ္ဇာယောဂ္ဂံ ကာရေသုံ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘အာသနာနိ ပညာပေတွာ’’တိ။

ဥဒကမဏိကန္တိ မဟာကုစ္ဆိကံ ဥဒကစာဋိံ။ ဧဝံ ဘဂဝါ ဘိက္ခုသင်္ဃော စ ယထာရုစိယာ ဟတ္ထပါဒေ ဓောဝိဿန္တိ၊ မုခံ ဝိက္ခာလေဿန္တီတိ တေသု တေသု ဌာနေသု မဏိဝဏ္ဏဿ ဥဒကဿ ပူရေတွာ ဝါသတ္ထာယ နာနာပုပ္ဖာနိ စေဝ ဥဒကဝါသစုဏ္ဏာနိ စ ပက္ခိပိတွာ ကဒလိပဏ္ဏေဟိ ပိဒဟိတွာ ပတိဋ္ဌပေသုံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဥဒကမဏိကံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ’’တိ။

တေလပ္ပဒီပံအာရောပေတွာတိ ရဇတသုဝဏ္ဏာဒိမယဒဏ္ဍဒီပိကာသု ယောဓကရူပဝိလာသခစိတရူပကာဒီနံ ဟတ္ထေ ဌပိတသုဝဏ္ဏရဇတာဒိမယကပလ္လိကာသု တေလပ္ပဒီပံ ဇာလယိတွာ။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသူတိ ဧတ္ထ ပန တေ ပါဋလိဂါမိယာ ဥပါသကာ န ကေဝလံ အာဝသထာဂါရမေဝ၊ အထ ခေါ သကလသ္မိမ္ပိ ဂါမေ ဝီထိယော သဇ္ဇာပေတွာ ဓဇေ ဥဿာပေတွာ ဂေဟဒွါရေသု ပုဏ္ဏဃဋေ ကဒလိယော စ ဌပါပေတွာ သကလဂါမံ ဒီပမာလာဟိ ဝိပ္ပကိဏ္ဏတာရကံ ဝိယ ကတွာ ‘‘ခီရပကေ ဒါရကေ ခီရံ ပါယေထ၊ ဒဟရကုမာရေ လဟုံ လဟုံ ဘောဇေတွာ သယာပေထ၊ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မာ ကရိတ္ထ၊ အဇ္ဇ ဧကရတ္တိံ သတ္ထာ အန္တောဂါမေ ဝသိဿတိ၊ ဗုဒ္ဓါ နာမ အပ္ပသဒ္ဒကာမာ ဟောန္တီ’’တိ ဘေရိံ စရာပေတွာ သယံ ဒဏ္ဍဒီပိကာ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု။

အထ ခေါ ဘဂဝါ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယေန အာဝသထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမီတိ ‘‘ယဿ ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ကာလံ မညတီ’’တိ ဧဝံ ကိရ တေဟိ ကာလေ အာရောစိတေ ဘဂဝါ လာခါရသေန တိန္တရတ္တကောဝိဠာရပုပ္ဖဝဏ္ဏံ ရတ္တဒုပဋ္ဋံ ကတ္တရိယာ ပဒုမံ ကန္တေန္တော ဝိယ၊ သံဝိဓာယ တိမဏ္ဍလံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တော နိဝါသေတွာ သုဝဏ္ဏပါမင်္ဂေန ပဒုမကလာပံ ပရိက္ခိပန္တော ဝိယ၊ ဝိဇ္ဇုလတာသဿိရိကံ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ရတ္တကမ္ဗလေန ဂဇကုမ္ဘံ ပရိယောနန္ဓန္တော ဝိယ၊ ရတနသတုဗ္ဗေဓေ သုဝဏ္ဏဂ္ဃိကေ ပဝါဠဇာလံ ခိပမာနော ဝိယ၊ မဟတိ သုဝဏ္ဏစေတိယေ ရတ္တကမ္ဗလကဉ္စုကံ ပဋိမုဉ္စန္တော ဝိယ၊ ဂစ္ဆန္တံ ပုဏ္ဏစန္ဒံ ရတ္တဝလာဟကေန ပဋိစ္ဆာဒေန္တော ဝိယ၊ ကဉ္စနဂိရိမတ္ထကေ သုပက္ကလာခါရသံ ပရိသိဉ္စန္တော ဝိယ၊ စိတ္တကူဋပဗ္ဗတမတ္ထကံ ဝိဇ္ဇုလတာဇာလေန ပရိက္ခိပန္တော ဝိယ၊ သကလစက္ကဝါဠသိနေရုယုဂန္ဓရမဟာပထဝိံ စာလေတွာ ဂဟိတနိဂြောဓပလ္လဝသမာနဝဏ္ဏံ သုရတ္တဝရပံသုကူလံ ပါရုပိတွာ ဝနဂဟနတော နိက္ခန္တကေသရသီဟော ဝိယ၊ သမန္တတော ဥဒယပဗ္ဗတကူဋတော ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ၊ ဗာလသူရိယော ဝိယ စ အတ္တနာ နိသိန္နစာရုမဏ္ဍပတော နိက္ခမိ။

အထဿ ကာယတော မေဃမုခတော ဝိဇ္ဇုကလာပါ ဝိယ ရသ္မိယော နိက္ခမိတွာ သုဝဏ္ဏရသဓာရာပရိသေကပိဉ္ဇရပတ္တပုပ္ဖဖလသာခါဝိဋပေ ဝိယ သမန္တတော ရုက္ခေ ကရိံသု။ တာဝဒေဝ အတ္တနော အတ္တနော ပတ္တစီဝရမာဒါယ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃော ဘဂဝန္တံ ပရိဝါရေသိ။ တေ စ နံ ပရိဝါရေတွာ ဌိတာ ဘိက္ခူ ဧဝရူပါ အဟေသုံ အပ္ပိစ္ဆာ သန္တုဋ္ဌာ ပဝိဝိတ္တာ အသံသဋ္ဌာ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ဝတ္တာရော ဝစနက္ခမာ စောဒကာ ပါပဂရဟိနော သီလသမ္ပန္နာ သမာဓိသမ္ပန္နာ ပညာသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နာ။ တေဟိ ပရိဝုတော ဘဂဝါ ရတ္တကမ္ဗလပရိက္ခိတ္တော ဝိယ သုဝဏ္ဏက္ခန္ဓော၊ နက္ခတ္တပရိဝါရိတော ဝိယ ပုဏ္ဏစန္ဒော၊ ရတ္တပဒုမဝနသဏ္ဍမဇ္ဈဂတာ ဝိယ သုဝဏ္ဏနာဝါ၊ ပဝါဠဝေဒိကပရိက္ခိတ္တော ဝိယ သုဝဏ္ဏပါသာဒေါ ဝိရောစိတ္ထ။ မဟာကဿပပ္ပမုခါ ပန မဟာထေရာ မေဃဝဏ္ဏံ ပံသုကူလစီဝရံ ပါရုပိတွာ မဏိဝမ္မဝမ္မိတာ ဝိယ မဟာနာဂါ ပရိဝါရယိံသု ဝန္တရာဂါ ဘိန္နကိလေသာ ဝိဇဋိတဇဋာ ဆိန္နဗန္ဓနာ ကုလေ ဝါ ဂဏေ ဝါ အလဂ္ဂါ။

ဣတိ ဘဂဝါ သယံ ဝီတရာဂေါ ဝီတရာဂေဟိ၊ ဝီတဒေါသော ဝီတဒေါသေဟိ၊ ဝီတမောဟော ဝီတမောဟေဟိ၊ နိတ္တဏှော နိတ္တဏှေဟိ၊ နိက္ကိလေသော နိက္ကိလေသေဟိ၊ သယံ ဗုဒ္ဓါ အနုဗုဒ္ဓေဟိ ပရိဝါရိတော ပတ္တပရိဝါရိတံ ဝိယ ကေသရံ၊ ကေသရပရိဝါရိတာ ဝိယ ကဏ္ဏိကာ၊ အဋ္ဌနာဂသဟဿပရိဝါရိတော ဝိယ ဆဒ္ဒန္တော နာဂရာဇာ၊ နဝုတိဟံသသဟဿပရိဝါရိတော ဝိယ ဓတရဋ္ဌော ဟံသရာဇာ၊ သေနင်္ဂပရိဝါရိတော ဝိယ စက္ကဝတ္တိရာဇာ၊ မရုဂဏပရိဝါရိတော ဝိယ သက္ကော ဒေဝရာဇာ၊ ဗြဟ္မဂဏပရိဝါရိတော ဝိယ ဟာရိတမဟာဗြဟ္မာ၊ တာရာဂဏပရိဝါရိတော ဝိယ ပုဏ္ဏစန္ဒော၊ အနုပမေန ဗုဒ္ဓဝေသေန အပရိမာဏေန ဗုဒ္ဓဝိလာသေန ပါဋလိဂါမိနံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။

အထဿ ပုရတ္ထိမကာယတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဥဋ္ဌဟိတွာ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသုံ၊ တထာ ပစ္ဆိမကာယတော ဒက္ခိဏပဿတော ဝါမပဿတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဥဋ္ဌဟိတွာ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသုံ၊ ဥပရိကေသန္တတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗကေသာဝဋ္ဋေဟိ မောရဂီဝရာဇဝဏ္ဏာ အသိတာ ဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂဂနတလေ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသုံ၊ ဟေဋ္ဌာပါဒတလေဟိ ပဝါဠဝဏ္ဏာ ရသ္မိယော ဥဋ္ဌဟိတွာ ဃနပထဝိယံ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသုံ၊ ဒန္တတော အက္ခီနံ သေတဋ္ဌာနတော၊ နခါနံ မံသဝိမုတ္တဋ္ဌာနတော ဩဒါတာ ဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဥဋ္ဌဟိတွာ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသုံ၊ ရတ္တပီတဝဏ္ဏာနံ သမ္ဘိန္နဋ္ဌာနတော မဉ္ဇေဋ္ဌဝဏ္ဏာ ရသ္မိယော ဥဋ္ဌဟိတွာ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသုံ၊ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ပဘဿရာ ရသ္မိယော ဥဋ္ဌဟိံသု။ ဧဝံ သမန္တာ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ ဆဗ္ဗဏ္ဏာ ဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဇ္ဇောတမာနာ ဝိပ္ဖန္ဒမာနာ ဝိဓာဝမာနာ ကဉ္စနဒဏ္ဍဒီပိကာဒီဟိ နိစ္ဆရိတွာ အာကာသံ ပက္ခန္ဒမာနာ မဟာပဒီပဇာလာ ဝိယ၊ စာတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃတော နိက္ခန္တဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ စ ဒိသောဒိသံ ပက္ခန္ဒိံသု။ ယာဟိ သဗ္ဗေ ဒိသာဘာဂါ သုဝဏ္ဏစမ္ပကပုပ္ဖေဟိ ဝိကိရိယမာနာ ဝိယ၊ သုဝဏ္ဏဃဋတော သုဝဏ္ဏရသဓာရာဟိ အာသိဉ္စိယမာနာ ဝိယ၊ ပသာရိတသုဝဏ္ဏပဋပရိက္ခိတ္တာ ဝိယ၊ ဝေရမ္ဘဝါတေန သမုဒ္ဓတကိံသုကကဏိကာရကောဝိဠာရပုပ္ဖစုဏ္ဏသမောကိဏ္ဏာ ဝိယ၊ စီနပိဋ္ဌစုဏ္ဏသမ္ပရိရဉ္ဇိတာ ဝိယ စ ဝိရောစိံသု။

ဘဂဝတောပိ အသီတိအနုဗျဉ္ဇနဗျာမပ္ပဘာပရိက္ခေပသမုဇ္ဇလံ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏပ္ပဋိမဏ္ဍိတံ သရီရံ အဗ္ဘမဟိကာဒိဥပက္ကိလေသဝိမုတ္တံ သမုဇ္ဇလန္တတာရကာဝဘာသိတံ ဝိယ၊ ဂဂနတလံ ဝိကသိတံ ဝိယ ပဒုမဝနံ၊ သဗ္ဗပါလိဖုလ္လော ဝိယ ယောဇနသတိကော ပါရိစ္ဆတ္တကော၊ ပဋိပါဋိယာ ဌပိတာနံ ဒွတ္တိံသသူရိယာနံ ဒွတ္တိံသစန္ဒိမာနံ ဒွတ္တိံသစက္ကဝတ္တီနံ ဒွတ္တိံသဒေဝရာဇာနံ ဒွတ္တိံသမဟာဗြဟ္မာနံ သိရိယာ သိရိံ အဘိဘဝမာနံ ဝိယ ဝိရောစိတ္ထ၊ ယထာ တံ ဒသဟိ ပါရမီဟိ ဒသဟိ ဥပပါရမီဟိ ဒသဟိ ပရမတ္ထပါရမီဟီတိ သမ္မဒေဝ ပရိပူရိတာဟိ သမတိံသပါရမိတာဟိ အလင်္ကတံ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ဒိန္နေန ဒါနေန ရက္ခိတေန သီလေန ကတေန ကလျာဏကမ္မေန ဧကသ္မိံ အတ္တဘာဝေ သမောသရိတွာ ဝိပါကံ ဒါတုံ ဩကာသံ အလဘမာနေန သမ္ဗာဓပ္ပတ္တံ ဝိယ နိဗ္ဗတ္တိတံ နာဝါသဟဿဘဏ္ဍံ ဧကံ နာဝံ အာရောပနကာလော ဝိယ၊ သကဋသဟဿဘဏ္ဍံ ဧကံ သကဋံ အာရောပနကာလော ဝိယ၊ ပဉ္စဝီသတိယာ ဂင်္ဂါနံ သမ္ဘိန္နမုခဒွါရေ ဧကတော ရာသိဘူတကာလော ဝိယ အဟောသိ။

ဣမာယ ဗုဒ္ဓသိရိယာ ဩဘာသမာနဿပိ ဘဂဝတော ပုရတော အနေကာနိ ဒဏ္ဍဒီပိကာသဟဿာနိ ဥက္ခိပိံသု။ တထာ ပစ္ဆတော ဝါမပဿေ ဒက္ခိဏပဿေ ဇာတိကုသုမစမ္ပကဝနမာလိကာရတ္တုပ္ပလနီလုပ္ပလဗကုလသိန္ဒုဝါရာဒိပုပ္ဖာနိ စေဝ နီလပီတာဒိဝဏ္ဏသုဂန္ဓစုဏ္ဏာနိ စ စာတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃဝိဿဋ္ဌာ သလိလဝုဋ္ဌိယော ဝိယ ဝိပ္ပကိရိံသု ။ ပဉ္စင်္ဂိကတူရိယနိဂ္ဃောသာ စ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃဂုဏာသံယုတ္တာ ထုတိဃောသာ စ သဗ္ဗာ ဒိသာ ပူရယမာနာ မုခသမ္ဘာသာ ဝိယ အဟေသုံ။ ဒေဝသုပဏ္ဏနာဂယက္ခဂန္ဓဗ္ဗမနုဿာနံ အက္ခီနိ အမတပါနံ ဝိယ လဘိံသု။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ဌတွာ ပဒသဟဿေဟိ ဂမနဝဏ္ဏနံ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ တတြိယံ မုခမတ္တံ –

‘‘ဧဝံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နော၊ ကမ္ပယန္တော ဝသုန္ဓရံ၊

အဟေဌယန္တော ပါဏာနိ၊ ယာတိ လောကဝိနာယကော။

‘‘ဒက္ခိဏံ ပဌမံ ပါဒံ၊ ဥဒ္ဓရန္တော နရာသဘော၊

ဂစ္ဆန္တော သိရိသမ္ပန္နော၊ သောဘတေ ဒွိပဒုတ္တမော။

‘‘ဂစ္ဆတော ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ၊ ဟေဋ္ဌာ ပါဒတလံ မုဒု၊

သမံ သမ္ဖုသတေ ဘူမိံ၊ ရဇသာနုပလိမ္ပတိ။

‘‘နိန္နံ ဌာနံ ဥန္နမတိ၊ ဂစ္ဆန္တေ လောကနာယကေ၊

ဥန္နတဉ္စ သမံ ဟောတိ၊ ပထဝီ စ အစေတနာ။

‘‘ပါသာဏာ သက္ခရာ စေဝ၊ ကထလာ ခါဏုကဏ္ဋကာ၊

သဗ္ဗေ မဂ္ဂါ ဝိဝဇ္ဇန္တိ၊ ဂစ္ဆန္တေ လောကနာယကေ။

‘‘နာတိဒူရေ ဥဒ္ဓရတိ၊ နစ္စာသန္နေ စ နိက္ခိပံ၊

အဃဋ္ဋယန္တော နိယျာတိ၊ ဥဘော ဇာဏူ စ ဂေါပ္ဖကေ။

‘‘နာတိသီဃံ ပက္ကမတိ၊ သမ္ပန္နစရဏော မုနိ၊

န စာပိ သဏိကံ ယာတိ၊ ဂစ္ဆမာနော သမာဟိတော။

‘‘ဥဒ္ဓံ အဓော စ တိရိယံ၊ ဒိသဉ္စ ဝိဒိသံ တထာ၊

န ပေက္ခမာနော သော ယာတိ၊ ယုဂမတ္တံဝပေက္ခတိ။

‘‘နာဂဝိက္ကန္တစာရော သော၊ ဂမနေ သောဘတေ ဇိနော၊

စာရုံ ဂစ္ဆတိ လောကဂ္ဂေါ၊ ဟာသယန္တော သဒေဝကေ။

‘‘ဥသဘရာဇာဝ သောဘန္တော၊ စာရုစာရီဝ ကေသရီ၊

တောသယန္တော ဗဟူ သတ္တေ၊ ဂါမံ သေဋ္ဌော ဥပါဂမီ’’တိ။ –

ဝဏ္ဏကာလော နာမ ကိရေသ။ ဧဝံဝိဓေသု ကာလေသု ဘဂဝတော သရီရဝဏ္ဏေ ဝါ ဂုဏဝဏ္ဏေ ဝါ ဓမ္မကထိကဿ ထာမောယေဝ ပမာဏံ၊ စုဏ္ဏိယပဒေဟိ ဂါထာဗန္ဓေဟိ ယတ္တကံ သက္ကောတိ၊ တတ္တကံ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘ဒုက္ကထိတ’’န္တိ ဝါ ‘‘အတိတ္ထေန ပက္ခန္ဒော’’တိ ဝါ န ဝတ္တဗ္ဗော။ အပရိမာဏဝဏ္ဏာ ဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော၊ တေသံ ဗုဒ္ဓါပိ အနဝသေသတော ဝဏ္ဏံ ဝတ္တုံ အသမတ္ထာ။ သကလမ္ပိ ဟိ ကပ္ပံ ဝဏ္ဏေန္တာ ပရိယောသာပေတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာတိ။ ဣမိနာ သိရိဝိလာသေန အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တံ ပါဋလိဂါမံ ပါဝိသိ ၊ ပဝိသိတွာ ဘဂဝါ ပသန္နစိတ္တေန ဇနေန ပုပ္ဖဂန္ဓဓူမဝါသစုဏ္ဏာဒီဟိ ပူဇိယမာနော အာဝသထာဂါရံ ပါဝိသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယေန အာဝသထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမီ’’တိ။

ပါဒေပက္ခာလေတွာတိ ယဒိပိ ဘဂဝတော ပါဒေ ရဇောဇလ္လံ န ဥပလိမ္ပတိ၊ တေသံ ပန ဥပါသကာနံ ကုသလာဘိဝုဒ္ဓိံ အာကင်္ခန္တော ပရေသံ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇနတ္ထဉ္စ ဘဂဝါ ပါဒေ ပက္ခာလေတိ။ အပိစ ဥပါဒိန္နကသရီရံ နာမ သီတံ ကာတဗ္ဗမ္ပိ ဟောတီတိ ဧတဒတ္ထမ္ပိ ဘဂဝါ နှာနပါဒဓောဝနာဒီနိ ကရောတိယေဝ။ ဘဂဝန္တံယေဝ ပုရက္ခတွာတိ ဘဂဝန္တံ ပုရတော ကတွာ။ တတ္ထ ဘဂဝါ ဘိက္ခူနဉ္စေဝ ဥပါသကာနဉ္စ မဇ္ဈေ နိသိန္နော ဂန္ဓောဒကေန နှာပေတွာ ဒုကူလစုမ္ဗဋကေန ဝေါဒကံ ကတွာ ဇာတိဟိင်္ဂုလကေန မဇ္ဇိတွာ ရတ္တကမ္ဗလေန ပလိဝေဌေတွာ ပီဌေ ဌပိတာ ရတ္တသုဝဏ္ဏဃနပဋိမာ ဝိယ အတိဝိရောစိတ္ထ။

အယံ ပနေတ္ထ ပေါရာဏာနံ ဝဏ္ဏဘဏနမဂ္ဂေါ –

‘‘ဂန္တွာန မဏ္ဍလမာဠံ၊ နာဂဝိက္ကန္တစာရဏော၊

ဩဘာသယန္တော လောကဂ္ဂေါ၊ နိသီဒိ ဝရမာသနေ။

‘‘တဟိံ နိသိန္နော နရဒမ္မသာရထိ၊

ဒေဝါတိဒေဝေါ သတပုညလက္ခဏော၊

ဗုဒ္ဓါသနေ မဇ္ဈဂတော ဝိရောစတိ၊

သုဝဏ္ဏနိက္ခံ ဝိယ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ။

‘‘နေက္ခံ ဇမ္ဗောနဒဿေဝ၊ နိက္ခိတ္တံ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ၊

ဝိရောစတိ ဝီတမလော၊ မဏိဝေရောစနော ယထာ။

‘‘မဟာသာလောဝ သမ္ဖုလ္လော၊ မေရုရာဇာဝလင်္ကတော၊

သုဝဏ္ဏယူပသင်္ကာသော၊ ပဒုမော ကောကနဒေါ ယထာ။

‘‘ဇလန္တော ဒီပရုက္ခောဝ၊ ပဗ္ဗတဂ္ဂေ ယထာ သိခီ၊

ဒေဝါနံ ပါရိဆတ္တောဝ၊ သဗ္ဗဖုလ္လော ဝိရောစတီ’’တိ။

ပါဋလိဂါမိယေဥပါသကေ အာမန္တေသီတိ ယသ္မာ တေသု ဥပါသကေသု ဗဟူ ဇနာ သီလေသု ပတိဋ္ဌိတာ၊ တသ္မာ ပဌမံ တာဝ သီလဝိပတ္တိယာ အာဒီနဝံ ပကာသေတွာ ပစ္ဆာ သီလသမ္ပဒါယ အာနိသံသံ ဒဿေတုံ၊ ‘‘ပဉ္စိမေ ဂဟပတယော’’တိအာဒိနာ ဓမ္မဒေသနတ္ထံ အာမန္တေသိ။

တတ္ထ ဒုဿီလောတိ နိဿီလော။ သီလဝိပန္နောတိ ဝိပန္နသီလော ဘိန္နသံဝရော။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဒုဿီလော’’တိ ပဒေန ပုဂ္ဂလဿ သီလာဘာဝေါ ဝုတ္တော။ သော ပနဿ သီလာဘာဝေါ ဒုဝိဓော အသမာဒါနေန ဝါ သမာဒိန္နဿ ဘေဒေန ဝါတိ။ တေသု ပုရိမော န တထာ သာဝဇ္ဇော၊ ယထာ ဒုတိယော သာဝဇ္ဇတရော။ ယထာဓိပ္ပေတာဒီနဝနိမိတ္တံ သီလာဘာဝံ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ ဒဿေတုံ၊ ‘‘သီလဝိပန္နော’’တိ ဝုတ္တံ။ တေန ‘‘ဒုဿီလော’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ပမာဒါဓိကရဏန္တိ ပမာဒကာရဏာ။ ဣဒဉ္စ သုတ္တံ ဂဟဋ္ဌာနံ ဝသေန အာဂတံ၊ ပဗ္ဗဇိတာနမ္ပိ ပန လဗ္ဘတေဝ။ ဂဟဋ္ဌော ဟိ ယေန သိပ္ပဋ္ဌာနေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ ယဒိ ကသိယာ ယဒိ ဝါဏိဇ္ဇာယ ယဒိ ဂေါရက္ခေန၊ ပါဏာတိပါတာဒိဝသေန ပမတ္တော တံ တံ ယထာကာလံ သမ္ပာဒေတုံ န သက္ကောတိ၊ အထဿ ကမ္မံ ဝိနဿတိ။ မာဃာတကာလေ ပန ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကရောန္တော ဒဏ္ဍဝသေန မဟတိံ ဘောဂဇာနိံ နိဂစ္ဆတိ။ ပဗ္ဗဇိတော ဒုဿီလော ပမာဒကာရဏာ သီလတော ဗုဒ္ဓဝစနတော ဈာနတော သတ္တအရိယဓနတော စ ဇာနိံ နိဂစ္ဆတိ။

ပါပကော ကိတ္တိသဒ္ဒေါတိ ဂဟဋ္ဌဿ ‘‘အသုကော အမုကကုလေ ဇာတော ဒုဿီလော ပါပဓမ္မော ပရိစ္စတ္တဣဓလောကပရလောကော သလာကဘတ္တမတ္တမ္ပိ န ဒေတီ’’တိ ပရိသမဇ္ဈေ ပါပကော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။ ပဗ္ဗဇိတဿ ‘‘အသုကော နာမ ထေရော သတ္ထု သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ နာသက္ခိ သီလာနိ ရက္ခိတုံ၊ န ဗုဒ္ဓဝစနံ ဂဟေတုံ၊ ဝေဇ္ဇကမ္မာဒီဟိ ဇီဝတိ၊ ဆဟိ အဂါရဝေဟိ သမန္နာဂတော’’တိ ဧဝံ ပါပကော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။

အဝိသာရဒေါတိ ဂဟဋ္ဌော တာဝ အဝဿံ ဗဟူနံ သန္နိပါတဋ္ဌာနေ ‘‘ကောစိ မမ ကမ္မံ ဇာနိဿတိ၊ အထ မံ နိန္ဒိဿတိ၊ ရာဇကုလဿ ဝါ ဒဿေဿတီ’’တိ သဘယော ဥပသင်္ကမတိ၊ မင်္ကုဘူတော ပတ္တက္ခန္ဓော အဓောမုခေါ နိသီဒတိ၊ ဝိသာရဒေါ ဟုတွာ ကထေတုံ န သက္ကောတိ။ ပဗ္ဗဇိတောပိ ဗဟုဘိက္ခုသင်္ဃေ သန္နိပတိတေ ‘‘အဝဿံ ကောစိ မမ ကမ္မံ ဇာနိဿတိ၊ အထ မေ ဥပေါသထမ္ပိ ပဝါရဏမ္ပိ ဌပေတွာ သာမညတော စာဝေတွာ နိက္ကဍ္ဎိဿတီ’’တိ သဘယော ဥပသင်္ကမတိ၊ ဝိသာရဒေါ ဟုတွာ ကထေတုံ န သက္ကောတိ။ ဧကစ္စော ပန ဒုဿီလောပိ သမာနော သုသီလော ဝိယ စရတိ၊ သောပိ အဇ္ဈာသယေန မင်္ကု ဟောတိယေဝ။

သမ္မူဠှော ကာလံ ကရောတီတိ ဒုဿီလဿ ဟိ မရဏမဉ္စေ နိပန္နဿ ဒုဿီလကမ္မာနိ သမာဒါယ ပဝတ္တိတဋ္ဌာနာနိ အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ။ သော ဥမ္မီလေတွာ ဣဓလောကံ၊ နိမီလေတွာ ပရလောကံ ပဿတိ။ တဿ စတ္တာရော အပါယာ ကမ္မာနုရူပံ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ သတ္တိသတေန ပဟရိယမာနော ဝိယ အဂ္ဂိဇာလာဘိဃာတေန ဈာယမာနော ဝိယ စ ဟောတိ။ သော ‘‘ဝါရေထ၊ ဝါရေထာ’’တိ ဝိရဝန္တောဝ မရတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သမ္မူဠှော ကာလံ ကရောတီ’’တိ။

ကာယဿဘေဒါတိ ဥပါဒိန္နက္ခန္ဓပရိစ္စာဂါ။ ပရံ မရဏာတိ တဒနန္တရံ အဘိနိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓဂ္ဂဟဏာ။ အထ ဝါ ကာယဿ ဘေဒါတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဥပစ္ဆေဒါ။ ပရံ မရဏာတိ စုတိတော ဥဒ္ဓံ။ အပါယန္တိအာဒိ သဗ္ဗံ နိရယဝေဝစနံ။ နိရယော ဟိ သဂ္ဂမောက္ခဟေတုဘူတာ ပုညသင်္ခါတာ အယာ အပေတတ္တာ၊ သုခါနံ ဝါ အယဿ၊ အာဂမနဿ ဝါ အဘာဝါ အပါယော။ ဒုက္ခဿ ဂတိ ပဋိသရဏန္တိ ဒုဂ္ဂတိ၊ ဒေါသဗဟုလတာယ ဝါ ဒုဋ္ဌေန ကမ္မုနာ နိဗ္ဗတ္တာ ဂတီတိ ဒုဂ္ဂတိ။ ဝိဝသာ နိပတန္တိ ဧတ္ထ ဒုက္ကတကာရိနောတိ ဝိနိပါတော၊ ဝိနဿန္တာ ဝါ ဧတ္ထ နိပတန္တိ သမ္ဘိဇ္ဇမာနင်္ဂပစ္စင်္ဂါတိ ဝိနိပါတော။ နတ္ထိ ဧတ္ထ အဿာဒသညိတော အယောတိ နိရယော။

အထ ဝါ အပါယဂ္ဂဟဏေန တိရစ္ဆာနယောနိံ ဒီပေတိ။ တိရစ္ဆာနယောနိ ဟိ အပါယော သုဂတိတော အပေတတ္တာ၊ န ဒုဂ္ဂတိ မဟေသက္ခာနံ နာဂရာဇာဒီနံ သမ္ဘဝတော။ ဒုဂ္ဂတိဂ္ဂဟဏေန ပေတ္တိဝိသယံ ဒီပေတိ။ သော ဟိ အပါယော စေဝ ဒုဂ္ဂတိ စ သုဂတိတော အပေတတ္တာ၊ ဒုက္ခဿ စ ဂတိဘူတတ္တာ၊ န တု ဝိနိပါတော အသုရသဒိသံ အဝိနိပတိတတ္တာ ပေတမဟိဒ္ဓိကာနမ္ပိ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ။ ဝိနိပါတဂ္ဂဟဏေန အသုရကာယံ ဒီပေတိ။ သော ဟိ ယထာဝုတ္တေနဋ္ဌေန ‘‘အပါယော’’ စေဝ ‘‘ဒုဂ္ဂတိ’’ စ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိသမုဿယေဟိ ဝိနိပတိတတ္တာ ‘‘ဝိနိပါတော’’တိ စ ဝုစ္စတိ။ နိရယဂ္ဂဟဏေန အဝီစိအာဒိကံ အနေကပ္ပကာရံ နိရယမေဝ ဒီပေတိ။ ဥပပဇ္ဇတီတိ နိဗ္ဗတ္တတိ။

အာနိသံသကထာ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အယံ ပန ဝိသေသော – သီလဝါတိ သမာဒါနဝသေန သီလဝါ။ သီလသမ္ပန္နောတိ ပရိသုဒ္ဓံ ပရိပုဏ္ဏဉ္စ ကတွာ သီလဿ သမာဒါနေန သီလသမ္ပန္နော။ ဘောဂက္ခန္ဓန္တိ ဘောဂရာသိံ။ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကန္တိ ဧတ္ထ သုဂတိဂ္ဂဟဏေန မနုဿဂတိပိ သင်္ဂယှတိ၊ သဂ္ဂဂ္ဂဟဏေန ဒေဝဂတိ ဧဝ။ တတ္ထ သုန္ဒရာ ဂတိ သုဂတိ၊ ရူပါဒီဟိ ဝိသယေဟိ သုဋ္ဌု အဂ္ဂေါတိ သဂ္ဂေါ၊ သော သဗ္ဗောပိ လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန လောကောတိ။

ပါဋလိဂါမိယေဥပါသကေ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယာတိ အညာယပိ ပါဠိမုတ္တာယ ဓမ္မကထာယ စေဝ အာဝသထာနုမောဒနကထာယ စ။ တဒါ ဟိ ဘဂဝါ ယသ္မာ အဇာတသတ္တုနာ တတ္ထ ပါဋလိပုတ္တနဂရံ မာပေန္တေန အညေသု ဂါမနိဂမဇနပဒရာဇဓာနီသု ယေ သီလာစာရသမ္ပန္နာ ကုဋုမ္ဗိကာ၊ တေ အာနေတွာ ဓနဓညဃရဝတ္ထုခေတ္တဝတ္ထာဒီနိ စေဝ ပရိဟာရဉ္စ ဒါပေတွာ နိဝေသိယန္တိ။ တသ္မာ ပါဋလိဂါမိယာ ဥပါသကာ အာနိသံသဒဿာဝိတာယ ဝိသေသတော သီလဂရုကာ သဗ္ဗဂုဏာနဉ္စ သီလဿ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော တေသံ ပဌမံ သီလာနိသံသေ ပကာသေတွာ တတော ပရံ အာကာသဂင်္ဂံ ဩတာရေန္တော ဝိယ၊ ပထဝေါဇံ အာကဍ္ဎန္တော ဝိယ၊ မဟာဇမ္ဗုံ မတ္ထကေ ဂဟေတွာ စာလေန္တော ဝိယ၊ ယောဇနိကမဓုကဏ္ဍံ စက္ကယန္တေန ပီဠေတွာ မဓုရသံ ပါယမာနော ဝိယ ပါဋလိဂါမိကာနံ ဥပါသကာနံ ဟိတသုခါဝဟံ ပကိဏ္ဏကကထံ ကထေန္တော ‘‘အာဝါသဒါနံ နာမေတံ ဂဟပတယော မဟန္တံ ပုညံ၊ တုမှာကံ အာဝါသော မယာ ပရိဘုတ္တော၊ ဘိက္ခုသင်္ဃေန စ ပရိဘုတ္တော၊ မယာ စ ဘိက္ခုသင်္ဃေန စ ပရိဘုတ္တေ ပန ဓမ္မရတနေနပိ ပရိဘုတ္တောယေဝ ဟောတိ။ ဧဝံ တီဟိ ရတနေဟိ ပရိဘုတ္တေ အပရိမေယျော စ ဝိပါကော၊ အပိစ အာဝါသဒါနသ္မိံ ဒိန္နေ သဗ္ဗဒါနံ ဒိန္နမေဝ ဟောတိ၊ ဘူမဋ္ဌကပဏ္ဏသာလာယ ဝါ သာခါမဏ္ဍပဿ ဝါ သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ကတဿ အာနိသံသော ပရိစ္ဆိန္ဒိတုံ န သက္ကာ။ အာဝါသဒါနာနုဘာဝေန ဟိ ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနဿပိ သမ္ပီဠိတဂဗ္ဘဝါသော နာမ န ဟောတိ၊ ဒွါဒသဟတ္ထော ဩဝရကော ဝိယဿ မာတုကုစ္ဆိ အသမ္ဗာဓောဝ ဟောတီ’’တိ ဧဝံ နာနာနယေဟိ ဝိစိတ္တံ ဗဟုံ ဓမ္မကထံ ကထေတွာ –

‘‘သီတံ ဥဏှံ ပဋိဟန္တိ၊ တတော ဝါဠမိဂါနိ စ၊

သရီသပေ စ မကသေ၊ သိသိရေ စာပိ ဝုဋ္ဌိယော။

‘‘တတော ဝါတာတပေါ ဃောရော၊ သဉ္ဇာတော ပဋိဟညတိ၊

လေဏတ္ထဉ္စ သုခတ္ထဉ္စ၊ ဈာယိတုဉ္စ ဝိပဿိတုံ။

‘‘ဝိဟာရဒါနံ သင်္ဃဿ၊ အဂ္ဂံ ဗုဒ္ဓေန ဝဏ္ဏိတံ၊

တသ္မာ ဟိ ပဏ္ဍိတော ပေါသော၊ သမ္ပဿံ အတ္ထမတ္တနော။

‘‘ဝိဟာရေ ကာရယေ ရမ္မေ၊ ဝါသယေတ္ထ ဗဟုဿုတေ၊

တေသံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ။

‘‘ဒဒေယျ ဥဇုဘူတေသု၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊

တေ တဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာပနူဒနံ၊

ယံ သော ဓမ္မံ ဣဓညာယ၊ ပရိနိဗ္ဗာတိ အနာသဝေါ’’တိ။ (စူဠဝ။ ၂၉၅) –

ဧဝံ အယမ္ပိ အာဝါသဒါနေ အာနိသံသောတိ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ အတိရေကတရံ ဒိယဍ္ဎယာမံ အာဝါသဒါနာနိသံသကထံ ကထေသိ။ တတ္ထ ဣမာ ဂါထာ တာဝ သင်္ဂဟံ အာရုဠှာ၊ ပကိဏ္ဏကဓမ္မဒေသနာ ပန သင်္ဂဟံ နာရောဟတိ။ သန္ဒဿေတွာတိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။

အဘိက္ကန္တာတိ အတိက္ကန္တာ ဒွေ ယာမာ ဂတာ။ ယဿ ဒါနိ ကာလံ မညထာတိ ယဿ ဂမနဿ တုမှေ ကာလံ မညထ၊ ဂမနကာလော တုမှာကံ၊ ဂစ္ဆထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ တေ ဥယျောဇေသီတိ? အနုကမ္ပာယ။ တိယာမရတ္တိဉှိ တတ္ထ နိသီဒိတွာ ဝီတိနာမေန္တာနံ တေသံ သရီရေ အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇေယျာတိ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃေပိ စ ဝိပ္ပဘာတသယနနိသဇ္ဇာယ ဩကာသော လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဣတိ ဥဘယာနုကမ္ပာယ ဥယျောဇေသီတိ။ သုညာဂါရန္တိ ပါဋိယေက္ကံ သုညာဂါရံ နာမ တတ္ထ နတ္ထိ။ တေန ကိရ ဂဟပတယော တဿေဝ အာဝသထာဂါရဿ ဧကပဿေ ပဋသာဏိယာ ပရိက္ခိပါပေတွာ ကပ္ပိယမဉ္စံ ပညာပေတွာ တတ္ထ ကပ္ပိယပစ္စတ္ထရဏံ အတ္ထရိတွာ ဥပရိ သုဝဏ္ဏရဇတတာရကာဂန္ဓမာလာဒိပဋိမဏ္ဍိတံ ဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ တေလပ္ပဒီပံ အာရောပေသုံ ‘‘အပ္ပေဝ နာမ သတ္ထာ ဓမ္မာသနတော ဝုဋ္ဌာယ ထောကံ ဝိဿမိတုကာမော ဣဓ နိပဇ္ဇေယျ၊ ဧဝံ နော ဣဒံ အာဝသထာဂါရံ ဘဂဝတာ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ပရိဘုတ္တံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတီ’’တိ။ သတ္ထာပိ တဒေဝ သန္ဓာယ တတ္ထ သင်္ဃာဋိံ ပညာပေတွာ သီဟသေယျံ ကပ္ပေသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘သုညာဂါရံ ပါဝိသီ’’တိ။ တတ္ထ ပါဒဓောဝနဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဓမ္မာသနာ အဂမာသိ၊ ဧတ္တကေ ဌာနေ ဂမနံ နိပ္ဖန္နံ။ ဓမ္မာသနံ ပတွာ ထောကံ အဋ္ဌာသိ၊ ဣဒံ တတ္ထ ဌာနံ။ ဘဂဝါ ဒွေ ယာမေ ဓမ္မာသနေ နိသီဒိ၊ ဧတ္တကေ ဌာနေ နိသဇ္ဇာ နိပ္ဖန္နာ။ ဥပါသကေ ဥယျောဇေတွာ ဓမ္မာသနတော ဩရုယှ ယထာဝုတ္တေ ဌာနေ သီဟသေယျံ ကပ္ပေသိ။ ဧဝံ တံ ဌာနံ ဘဂဝတာ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ပရိဘုတ္တံ အဟောသီတိ။

သုနိဓဝဿကာရာတိ သုနိဓော စ ဝဿကာရော စ ဒွေ ဗြာဟ္မဏာ။ မဂဓမဟာမတ္တာတိ မဂဓရညော မဟာအမစ္စာ၊ မဂဓရဋ္ဌေ ဝါ မဟာမတ္တာ မဟတိယာ ဣဿရိယမတ္တာယ သမန္နာဂတာတိ မဟာမတ္တာ။ ပါဋလိဂါမေ နဂရံ မာပေန္တီတိ ပါဋလိဂါမသင်္ခါတေ ဘူမိပဒေသေ နဂရံ မာပေန္တိ။ ဝဇ္ဇီနံ ပဋိဗာဟာယာတိ လိစ္ဆဝိရာဇူနံ အာယမုခပ္ပစ္ဆိန္ဒနတ္ထံ။ သဟဿသဟဿေဝါတိ ဧကေကဝဂ္ဂဝသေန သဟဿံ သဟဿံ ဟုတွာ။ ဝတ္ထူနီတိ ဃရဝတ္ထူနိ။ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုန္တိ ရညော ရာဇမဟာမတ္တာနဉ္စ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာပါဌကာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ။ တေ ကိရ အတ္တနော သိပ္ပာနုဘာဝေန ဟေဋ္ဌာပထဝိယံ တိံသဟတ္ထမတ္တေ ဌာနေ ‘‘ဣဓ နာဂဂ္ဂါဟော၊ ဣဓ ယက္ခဂ္ဂါဟော၊ ဣဓ ဘူတဂ္ဂါဟော၊ ဣဓ ပါသာဏော ဝါ ခါဏုကော ဝါ အတ္ထီ’’တိ ဇာနန္တိ။ တေ တဒါ သိပ္ပံ ဇပ္ပေတွာ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မန္တယမာနာ ဝိယ မာပေန္တိ။

အထ ဝါ နေသံ သရီရေ ဒေဝတာ အဓိမုစ္စိတွာ တတ္ထ တတ္ထ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ စိတ္တံ နာမေန္တိ။ တာ စတူသု ကောဏေသု ခါဏုကေ ကောဋ္ဋေတွာ ဝတ္ထုမှိ ဂဟိတမတ္တေ ပဋိဝိဂစ္ဆန္တိ။ သဒ္ဓကုလာနံ သဒ္ဓါ ဒေဝတာ တထာ ကရောန္တိ၊ အဿဒ္ဓကုလာနံ အဿဒ္ဓါ ဒေဝတာ။ ကိံကာရဏာ? သဒ္ဓါနဉှိ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘ဣဓ မနုဿာ နိဝေသနံ မာပေန္တာ ပဌမံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိသီဒါပေတွာ မင်္ဂလံ ဝဒါပေဿန္တိ၊ အထ မယံ သီလဝန္တာနံ ဒဿနံ ဓမ္မကထံ ပဉှဝိဿဇ္ဇနံ အနုမောဒနံ သောတုံ လဘိဿာမ၊ မနုဿာ စ ဒါနံ ဒတွာ အမှာကံ ပတ္တိံ ဒဿန္တီ’’တိ။ အဿဒ္ဓါ ဒေဝတာပိ ‘‘အတ္တနော ဣစ္ဆာနုရူပံ တေသံ ပဋိပတ္တိံ ပဿိတုံ၊ ကထဉ္စ သောတုံ လဘိဿာမာ’’တိ တထာ ကရောန္တိ။

တာဝတိံသေဟီတိ ယထာ ဟိ ဧကသ္မိံ ကုလေ ဧကံ ပဏ္ဍိတမနုဿံ၊ ဧကသ္မိဉ္စ ဝိဟာရေ ဧကံ ဗဟုဿုတံ ဘိက္ခုံ ဥပါဒါယ ‘‘အသုကကုလေ မနုဿာ ပဏ္ဍိတာ၊ အသုကဝိဟာရေ ဘိက္ခူ ဗဟုဿုတာ’’တိ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝမေဝ သက္ကံ ဒေဝရာဇာနံ၊ ဝိဿကမ္မဉ္စ ဒေဝပုတ္တံ ဥပါဒါယ ‘‘တာဝတိံသာ ပဏ္ဍိတာ’’တိ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော။ တေနာဟ ‘‘တာဝတိံသေဟီ’’တိ။ သေယျထာပီတိအာဒိနာ ဒေဝေဟိ တာဝတိံသေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ ဝိယ သုနိဓဝဿကာရာ နဂရံ မာပေန္တီတိ ဒဿေတိ။

ယာဝတာ၊ အာနန္ဒ၊ အရိယံ အာယတနန္တိ ယတ္တကံ အရိယမနုဿာနံ ဩသရဏဋ္ဌာနံ နာမ အတ္ထိ။ ယာဝတာ ဝဏိပ္ပထောတိ ယတ္တကံ ဝါဏိဇာနံ အာဟဋဘဏ္ဍဿ ရာသိဝသေန ကယဝိက္ကယဋ္ဌာနံ နာမ၊ ဝါဏိဇာနံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဝါ အတ္ထိ။ ဣဒံ အဂ္ဂနဂရန္တိ တေသံ အရိယာယတနဝဏိပ္ပထာနံ ဣဒံ နဂရံ အဂ္ဂံ ဘဝိဿတိ ဇေဋ္ဌကံ ပါမောက္ခံ။ ပုဋဘေဒနန္တိ ဘဏ္ဍပုဋဘေဒနဋ္ဌာနံ၊ ဘဏ္ဍဘဏ္ဍိကာနံ မောစနဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အလဒ္ဓဘဏ္ဍမ္ပိ ဟိ ဣဓေဝ လဘိဿန္တိ၊ အညတ္ထ ဝိက္ကယံ အဂစ္ဆန္တာပိ ဣဓေဝ ဝိက္ကယံ ဂစ္ဆိဿန္တိ၊ တသ္မာ ဣဓေဝ ပုဋံ ဘိန္ဒိဿန္တီတိ အတ္ထော။ အာယာနမ္ပိ ဟိ စတူသု ဒွါရေသု စတ္တာရိ၊ သဘာယံ ဧကန္တိ ဧဝံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ပဉ္စသတသဟဿာနိ တတ္ထ ဥဋ္ဌဟိဿန္တိ။ တာနိ သဘာဝါနိ အာယာနီတိ ဒဿေတိ။

အဂ္ဂိတော ဝါတိအာဒီသု သမုစ္စယတ္ထော ဝါသဒ္ဒေါ၊ အဂ္ဂိနာ စ ဥဒကေန စ မိထုဘေဒေန စ နဿိဿတီတိ အတ္ထော။ တဿ ဟိ ဧကော ကောဋ္ဌာသော အဂ္ဂိနာ နဿိဿတိ၊ နိဗ္ဗာပေတုံ န သက္ခိဿန္တိ၊ ဧကံ ကောဋ္ဌာသံ ဂင်္ဂါ ဂဟေတွာ ဂမိဿတိ၊ ဧကော ဣမိနာ အကထိတံ အမုဿ၊ အမုနာ အကထိတံ ဣမဿ ဝဒန္တာနံ ပိသုဏဝါစာနံ ဝသေန ဘိန္နာနံ မနုဿာနံ အညမညဘေဒေန ဝိနဿိဿတိ။ ဧဝံ ဝတွာ ဘဂဝါ ပစ္စူသကာလေ ဂင်္ဂါတီရံ ဂန္တွာ ကတမုခဓောဝနော ဘိက္ခာစာရဝေလံ အာဂမယမာနော နိသီဒိ။

သုနိဓဝဿကာရာပိ ‘‘အမှာကံ ရာဇာ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥပဋ္ဌာကော ၊ သော အမှေ ဥပဂတေ ပုစ္ဆိဿတိ ‘သတ္ထာ ကိရ ပါဋလိဂါမံ အဂမာသိ၊ ကိံ တဿ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတ္ထ၊ န ဥပသင်္ကမိတ္ထာ’တိ။ ‘ဥပသင်္ကမိမှာ’တိ စ ဝုတ္တေ ‘နိမန္တယိတ္ထ၊ န နိမန္တယိတ္ထာ’တိ ပုစ္ဆိဿတိ။ ‘န နိမန္တယိမှာ’တိ စ ဝုတ္တေ အမှာကံ ဒေါသံ အာရောပေတွာ နိဂ္ဂဏှိဿတိ၊ ဣဒဉ္စာပိ မယံ အကတဋ္ဌာနေ နဂရံ မာပေမ၊ သမဏဿ ခေါ ပန ဂေါတမဿ ဂတဂတဋ္ဌာနေ ကာဠကဏ္ဏိသတ္တာ ပဋိက္ကမန္တိ၊ တံ မယံ နဂရမင်္ဂလံ ဝါစာပေဿာမာ’’တိ စိန္တေတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ နိမန္တယိံသု။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ’’တိအာဒိ။

ပုဗ္ဗဏှသမယန္တိ ပုဗ္ဗဏှေ ကာလေ။ နိဝါသေတွာတိ ဂါမပဝေသနနီဟာရေန နိဝါသနံ နိဝါသေတွာ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ။ ပတ္တစီဝရမာဒါယာတိ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ပတ္တံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ။

သီလဝန္တေတ္ထာတိ သီလဝန္တော ဧတ္ထ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ။ သညတေတိ ကာယဝါစာစိတ္တေဟိ သညတေ။ တာသံ ဒက္ခိဏမာဒိသေတိ သင်္ဃဿ ဒိန္နေ စတ္တာရော ပစ္စယေ တာသံ ဃရဒေဝတာနံ အာဒိသေယျ ပတ္တိံ ဒဒေယျ။ ပူဇိတာ ပူဇယန္တီတိ ‘‘ဣမေ မနုဿာ အမှာကံ ဉာတကာပိ န ဟောန္တိ၊ ဧဝမ္ပိ နော ပတ္တိံ ဒေန္တီ’’တိ အာရက္ခံ သုသံဝိဟိတံ ကရောန္တိ သုဋ္ဌု အာရက္ခံ ကရောန္တိ။ မာနိတာ မာနယန္တီတိ ကာလာနုကာလံ ဗလိကမ္မကရဏေန မာနိတာ ‘‘ဧတေ မနုဿာ အမှာကံ ဉာတကာပိ န ဟောန္တိ၊ တထာပိ စတုပဉ္စဆမာသန္တရံ နော ဗလိကမ္မံ ကရောန္တီ’’တိ မာနေန္တိ ဥပ္ပန္နပရိဿယံ ဟရန္တိ။ တတော နန္တိ တတော တံ ပဏ္ဍိတဇာတိကံ ပုရိသံ။ ဩရသန္တိ ဥရေ ဌပေတွာ ဝဍ္ဎိတံ၊ ယထာ မာတာ ဩရသံ ပုတ္တံ အနုကမ္ပတိ၊ ဥပ္ပန္နပရိဿယဟရဏတ္ထမေဝဿ ယထာ ဝါယမတိ၊ ဧဝံ အနုကမ္ပန္တီတိ အတ္ထော။ ဘဒြာနိ ပဿတီတိ သုန္ဒရာနိ ပဿတိ။

အနုမောဒိတွာတိ တေဟိ တဒါ ပသုတပုညဿ အနုမောဒနဝသေန တေသံ ဓမ္မကထံ ကတွာ။ သုနိဓဝဿကာရာပိ ‘‘ယာ တတ္ထ ဒေဝတာ အာသုံ၊ တာသံ ဒက္ခိဏမာဒိသေ’’တိ ဘဂဝတော ဝစနံ သုတွာ ဒေဝတာနံ ပတ္တိံ အဒံသု။ တံ ဂေါတမဒွါရံ နာမ အဟောသီတိ တဿ နဂရဿ ယေန ဒွါရေန ဘဂဝါ နိက္ခမိ၊ တံ ဂေါတမဒွါရံ နာမ အဟောသိ။ ဂင်္ဂါယ ပန ဥတ္တရဏတ္ထံ အနောတိဏ္ဏတ္တာ ဂေါတမတိတ္ထံ နာမ နာဟောသိ။ ပူရာတိ ပုဏ္ဏာ။ သမတိတ္တိကာတိ တဋသမံ ဥဒကဿ တိတ္တာ ဘရိတာ။ ကာကပေယျာတိ တီရေ ဌိတကာကေဟိ ပါတုံ သက္ကုဏေယျဥဒကာ။ ဒွီဟိပိ ပဒေဟိ ဥဘတောကူလသမံ ပရိပုဏ္ဏဘာဝမေဝ ဒဿေတိ။ ဥဠုမ္ပန္တိ ပါရဂမနတ္ထာယ ဒါရူနိ သင်္ဃာဋေတွာ အာဏိယော ကောဋ္ဋေတွာ ကတံ။ ကုလ္လန္တိ ဝေဠုဒဏ္ဍာဒိကေ ဝလ္လိအာဒီဟိ ဗန္ဓိတွာ ကတံ။

ဧတမတ္ထံဝိဒိတွာတိ ဧတံ မဟာဇနဿ ဂင်္ဂေါဒကမတ္တဿပိ ကေဝလံ တရိတုံ အသမတ္ထတံ၊ အတ္တနော ပန ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ အတိဂမ္ဘီရဝိတ္ထတံ သံသာရမဟဏ္ဏဝံ တရိတွာ ဌိတဘာဝဉ္စ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတွာ တဒတ္ထပရိဒီပနံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ အဏ္ဏဝန္တိ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန ယောဇနမတ္တံ ဂမ္ဘီရဿ စ ဝိတ္ထတဿ စ ဥဒကဋ္ဌာနဿေတံ အဓိဝစနံ။ သရန္တိ သရိတွာ ဂမနတော ဣဓ နဒီ အဓိပ္ပေတာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယေ ဂမ္ဘီရဝိတ္ထတံ သံသာရဏ္ဏဝံ တဏှာသရိတဉ္စ တရန္တိ၊ တေ အရိယမဂ္ဂသင်္ခါတံ သေတုံ ကတွာန ဝိသဇ္ဇ ပလ္လလာနိ အနာမသိတွာဝ ဥဒကဘရိတာနိ နိန္နဋ္ဌာနာနိ၊ အယံ ပန ဣဒံ အပ္ပမတ္တကံ ဥဒကံ တရိတုကာမော ကုလ္လဉှိ ဇနော ပဗန္ဓတိ ကုလ္လံ ဗန္ဓိတုံ အာယာသံ အာပဇ္ဇတိ။ တိဏ္ဏာ မေဓာဝိနော ဇနာတိ အရိယမဂ္ဂဉာဏသင်္ခါတာယ မေဓာယ သမန္နာဂတတ္တာ မေဓာဝိနော ဗုဒ္ဓါ စ ဗုဒ္ဓသာဝကာ စ ဝိနာ ဧဝ ကုလ္လေန တိဏ္ဏာ ပရတီရေ ပတိဋ္ဌိတာတိ။

ဆဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဒွိဓာပထသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၇။ သတ္တမေ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပဋိပန္နောတိ အဒ္ဓါနသင်္ခါတံ ဒီဃမဂ္ဂံ ပဋိပန္နော ဂစ္ဆန္တော ဟောတိ။ နာဂသမာလေနာတိ ဧဝံနာမကေန ထေရေန။ ပစ္ဆာသမဏေနာတိ အယံ တဒါ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ။ တေန နံ ပစ္ဆာသမဏံ ကတွာ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ဘဂဝတော ဟိ ပဌမဗောဓိယံ ဝီသတိဝဿာနိ အနိဗဒ္ဓါ ဥပဋ္ဌာကာ အဟေသုံ၊ တတော ပရံ ယာဝ ပရိနိဗ္ဗာနာ ပဉ္စဝီသတိဝဿာနိ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဆာယာဝ ဥပဋ္ဌာသိ။ အယံ ပန အနိဗဒ္ဓုပဋ္ဌာကကာလော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အာယသ္မတာ နာဂသမာလေန ပစ္ဆာသမဏေနာ’’တိ။ ဒွိဓာပထန္တိ ဒွိဓာဘူတံ မဂ္ဂံ။ ‘‘ဒွေဓာပထ’’န္တိပိ ပဌန္တိ အာယသ္မာ နာဂသမာလော အတ္တနာ ပုဗ္ဗေ တတ္ထ ကတပရိစယတ္တာ ဥဇုဘာဝဉ္စဿ သန္ဓာယ ဝဒတိ ‘‘အယံ၊ ဘန္တေ ဘဂဝါ၊ ပန္ထော’’တိ။

ဘဂဝါ ပန တဒါ တဿ သပရိဿယဘာဝံ ဉတွာ တတော အညံ မဂ္ဂံ ဂန္တုကာမော ‘‘အယံ၊ နာဂသမာလ၊ ပန္ထော’’တိ အာဟ။ ‘‘သပရိဿယော’’တိ စ ဝုတ္တေ အသဒ္ဒဟိတွာ ‘‘ဘဂဝါ န တတ္ထ ပရိဿယော’’တိ ဝဒေယျ၊ တဒဿ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာတိ ‘‘သပရိဿယော’’တိ န ကထေသိ။ တိက္ခတ္တုံ ‘‘အယံ ပန္ထော၊ ဣမိနာ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝတွာ စတုတ္ထဝါရေ ‘‘န ဘဂဝါ ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂန္တုံ ဣစ္ဆတိ၊ အယမေဝ စ ဥဇုမဂ္ဂေါ၊ ဟန္ဒာဟံ ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရံ ဒတွာ ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂမိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ သတ္ထု ပတ္တစီဝရံ ဒါတုံ အသက္ကောန္တော ဘူမိယံ ဌပေတွာ ပစ္စုပဋ္ဌိတေန ဒုက္ခသံဝတ္တနိကေန ကမ္မုနာ စောဒိယမာနော ဘဂဝတော ဝစနံ အနာဒိယိတွာဝ ပက္ကာမိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ အာယသ္မာ နာဂသမာလော ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရံ တတ္ထေဝ ဆမာယံ နိက္ခိပိတွာ ပက္ကာမီ’’တိ။ တတ္ထ ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရန္တိ အတ္တနော ဟတ္ထဂတံ ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရံ။ တတ္ထေဝါတိ တသ္မိံယေဝ မဂ္ဂေ ဆမာယံ ပထဝိယံ နိက္ခိပိတွာ ပက္ကာမိ။ ဣဒံ ဝေါ ဘဂဝါ ပတ္တစီဝရံ၊ သစေ ဣစ္ဆထ၊ ဂဏှထ၊ ယဒိ အတ္တနာ ဣစ္ဆိတမဂ္ဂံယေဝ ဂန္တုကာမတ္ထာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဘဂဝါပိ အတ္တနော ပတ္တစီဝရံ သယမေဝ ဂဟေတွာ ယထာဓိပ္ပေတံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။

အန္တရာမဂ္ဂေ စောရာ နိက္ခမိတွာတိ တဒါ ကိရ ပဉ္စသတာ ပုရိသာ လုဒ္ဒါ လောဟိတပါဏိနော ရာဇာပရာဓိနော ဟုတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ စောရိကာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တာ ‘‘ပါရိပန္ထိကဘာဝေန ရညော အာယပထံ ပစ္ဆိန္ဒိဿာမာ’’တိ မဂ္ဂသမီပေ အရညေ တိဋ္ဌန္တိ။ တေ ထေရံ တေန မဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ သမဏော ဣမိနာ မဂ္ဂေန အာဂစ္ဆတိ၊ အဝဠဉ္ဇိတဗ္ဗံ မဂ္ဂံ ဝဠဉ္ဇေတိ၊ အမှာကံ အတ္ထိဘာဝံ န ဇာနာတိ၊ ဟန္ဒ နံ ဇာနာပေဿာမာ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ဂဟနဋ္ဌာနတော ဝေဂေန နိက္ခမိတွာ သဟသာ ထေရံ ဘူမိယံ ပါတေတွာ ဟတ္ထပါဒေဟိ ကောဋ္ဋေတွာ မတ္တိကာပတ္တဉ္စဿ ဘိန္ဒိတွာ စီဝရံ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတတ္တာ ‘‘တံ န ဟနာမ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဣမဿ မဂ္ဂဿ ပရိဿယဘာဝံ ဇာနာဟီ’’တိ ဝိဿဇ္ဇေသုံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ အာယသ္မတော…ပေ… ဝိပ္ဖာလေသု’’န္တိ။

ဘဂဝါပိ ‘‘အယံ တေန မဂ္ဂေန ဂတော စောရေဟိ ဗာဓိတော မံ ပရိယေသိတွာ ဣဒါနေဝ အာဂမိဿတီ’’တိ ဉတွာ ထောကံ ဂန္တွာ မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ နာဂသမာလော ပစ္စာဂန္တွာ သတ္ထာရာ ဂတမဂ္ဂမေဝ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တော တသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဘဂဝန္တံ ပဿိတွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ တံ ပဝတ္တိံ သဗ္ဗံ အာရောစေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ အာယသ္မာ နာဂသမာလော…ပေ… သင်္ဃာဋိဉ္စ ဝိပ္ဖာလေသု’’န္တိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ အာယသ္မတော နာဂသမာလဿ အတ္တနော ဝစနံ အနာဒိယိတွာ အခေမန္တမဂ္ဂဂမနံ၊ အတ္တနော စ ခေမန္တမဂ္ဂဂမနံ ဝိဒိတွာ တဒတ္ထဒီပနံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ သဒ္ဓိံ စရန္တိ သဟ စရန္တော။ ဧကတော ဝသန္တိ ဣဒံ တဿေဝ ဝေဝစနံ၊ သဟ ဝသန္တောတိ အတ္ထော ။ မိဿော အညဇနေန ဝေဒဂူတိ ဝေဒိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဝေဒသင်္ခါတေန စတုသစ္စအရိယမဂ္ဂဉာဏေန ဂတတ္တာ အဓိဂတတ္တာ၊ ဝေဒဿ ဝါ သကလဿ ဉေယျဿ ပါရံ ဂတတ္တာ ဝေဒဂူ။ အတ္တနော ဟိတာဟိတံ န ဇာနာတီတိ အညော၊ အဝိဒွါ ဗာလောတိ အတ္ထော။ တေန အညေန ဇနေန မိဿော သဟစရဏမတ္တေန မိဿော။ ဝိဒွါ ပဇဟာတိ ပါပကန္တိ တေန ဝေဒဂူဘာဝေန ဝိဒွါ ဇာနန္တော ပါပကံ အဘဒ္ဒကံ အတ္တနော ဒုက္ခာဝဟံ ပဇဟာတိ၊ ပါပကံ ဝါ အကလျာဏပုဂ္ဂလံ ပဇဟာတိ။ ယထာ ကိံ? ကောဉ္စော ခီရပကောဝ နိန္နဂန္တိ ယထာ ကောဉ္စသကုဏော ဥဒကမိဿိတေ ခီရေ ဥပနီတေ ဝိနာ တောယံ ခီရမတ္တဿေဝ ပိဝနတော ခီရပကော နိန္နဋ္ဌာနဂမနေန နိန္နဂသင်္ခါတံ ဥဒကံ ပဇဟာတိ ဝဇ္ဇေတိ၊ ဧဝံ ပဏ္ဍိတော ကိရ ဒုပ္ပညပုဂ္ဂလေဟိ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု သဟဘူတောပိ အာစာရေန တေ ပဇဟာတိ၊ န ကဒါစိပိ သမ္မိဿော ဟောတိ။

သတ္တမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဝိသာခါသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၈။ အဋ္ဌမေ ဝိသာခါယ မိဂါရမာတုယာ နတ္တာ ကာလင်္ကတာ ဟောတီတိ ဝိသာခါယ မဟာဥပါသိကာယ ပုတ္တဿ ဓီတာ ကုမာရိကာ ကာလင်္ကတာ ဟောတိ။ သာ ကိရ ဝတ္တသမ္ပန္နာ သာသနေ အဘိပ္ပသန္နာ မဟာဥပါသိကာယ ဂေဟံ ပဝိဋ္ဌာနံ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနဉ္စ အတ္တနာ ကာတဗ္ဗဝေယျာဝစ္စံ ပုရေဘတ္တံ ပစ္ဆာဘတ္တဉ္စ အပ္ပမတ္တာ အကာသိ၊ အတ္တနော ပိတာမဟိယာ စိတ္တာနုကူလံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တေန ဝိသာခါ ဂေဟတော ဗဟိ ဂစ္ဆန္တီ သဗ္ဗံ တဿာယေဝ ဘာရံ ကတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ရူပေန စ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ၊ ဣတိ သာ တဿာ ဝိသေသတော ပိယာ မနာပါ အဟောသိ။ သာ ရောဂါဘိဘူတာ ကာလမကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန ဝိသာခါယ မိဂါရမာတုယာ နတ္တာ ကာလင်္ကတာ ဟောတိ ပိယာ မနာပါ’’တိ။ အထ မဟာဥပါသိကာ တဿာ မရဏေန သောကံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တီ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနာ သရီရနိက္ခေပံ ကာရေတွာ ‘‘အပိ နာမ သတ္ထု သန္တိကံ ဂတကာလေ စိတ္တဿာဒံ လဘေယျ’’န္တိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ ဝိသာခါ မိဂါရမာတာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဒိဝါ ဒိဝဿာတိ ဒိဝသဿာပိ ဒိဝါ၊ မဇ္ဈနှိကေ ကာလေတိ အတ္ထော။

ဘဂဝါ ဝိသာခါယ ဝဋ္ဋာဘိရတိံ ဇာနန္တော ဥပါယေန သောကတနုကရဏတ္ထံ ‘‘ဣစ္ဆေယျာသိ တွံ ဝိသာခေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယာဝတိကာတိ ယတ္တကာ။ တဒါ ကိရ သတ္တ ဇနကောဋိယော သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသန္တိ ။ တံ သန္ဓာယ ဘဂဝါ ‘‘ကီဝဗဟုကာ ပန ဝိသာခေ သာဝတ္ထိယာ မနုဿာ ဒေဝသိကံ ကာလံ ကရောန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဝိသာခါ ‘‘ဒသပိ၊ ဘန္တေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တီဏီတိ တယော။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ အဝိဝိတ္တာတိ အသုညာ။

အထ ဘဂဝါ အတ္တနော အဓိပ္ပာယံ ပကာသေန္တော ‘‘အပိ နု တွံ ကဒါစိ ကရဟစိ အနလ္လဝတ္ထာ ဝါ ဘဝေယျာသိ အနလ္လကေသာ ဝါ’’တိ အာဟ။ နနု ဧဝံ သန္တေ တယာ သဗ္ဗကာလံ သောကာဘိဘူတာယ မတာနံ ပုတ္တာဒီနံ အမင်္ဂလူပစာရဝသေန ဥဒကောရောဟဏေန အလ္လဝတ္ထာယ အလ္လကေသာယ ဧဝ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ တံ သုတွာ ဥပါသိကာ သံဝေဂဇာတာ ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’တိ ပဋိက္ခိပိတွာ ပိယဝတ္ထုံ ဝိပ္ပဋိသာရတော အတ္တနော စိတ္တဿ နိဝတ္တဘာဝံ သတ္ထု အာရောစေန္တီ ‘‘အလံ မေ၊ ဘန္တေ၊ တာဝဗဟုကေဟိ ပုတ္တေဟိ စ နတ္တာရေဟိ စာ’’တိ အာဟ။

အထဿာ ဘဂဝါ ‘‘ဒုက္ခံ နာမေတံ ပိယဝတ္ထုနိမိတ္တံ၊ ယတ္တကာနိ ပိယဝတ္ထူနိ၊ တတ္တကာနိ ဒုက္ခာနိ။ တသ္မာ သုခကာမေန ဒုက္ခပ္ပဋိကူလေန သဗ္ဗသော ပိယဝတ္ထုတော စိတ္တံ ဝိဝေစေတဗ္ဗ’’န္တိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ‘‘ယေသံ ခေါ ဝိသာခေ သတံ ပိယာနိ၊ သတံ တေသံ ဒုက္ခာနီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သတံ ပိယာနီတိ သတံ ပိယာယိတဗ္ဗဝတ္ထူနိ။ ‘‘သတံ ပိယ’’န္တိပိ ကေစိ ပဌန္တိ။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ ဧကတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဒသ၊ တာဝ သင်္ချာ သင်္ချေယျပ္ပဓာနာ၊ တသ္မာ ‘‘ယေသံ ဒသ ပိယာနိ၊ ဒသ တေသံ ဒုက္ခာနီ’’တိအာဒိနာ ပါဠိ အာဂတာ။ ကေစိ ပန ‘‘ယေသံ ဒသ ပိယာနံ၊ ဒသ နေသံ ဒုက္ခာန’’န္တိအာဒိနာ ပဌန္တိ၊ တံ န သုန္ဒရံ။ ယသ္မာ ပန ဝီသတိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ သတံ၊ တာဝ သင်္ချာ သင်္ချေယျပ္ပဓာနာဝ၊ တသ္မာ တတ္ထာပိ သင်္ချေယျပ္ပဓာနတံယေဝ ဂဟေတွာ ‘‘ယေသံ ခေါ ဝိသာခေ သတံ ပိယာနိ၊ သတံ တေသံ ဒုက္ခာနီ’’တိအာဒိနာ ပါဠိ အာဂတာ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ စ ‘‘ယေသံ ဧကံ ပိယံ၊ ဧကံ တေသံ ဒုက္ခ’’န္တိ ပါဌော၊ န ပန ဒုက္ခဿာတိ။ ဧတသ္မိဉှိ ပက္ခေ ဧကရသာ ဧကဇ္ဈာသယာ စ ဘဂဝတော ဒေသနာ ဟောတိ။ တသ္မာ ယထာဝုတ္တနယာဝ ပါဠိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဧတမတ္ထံဝိဒိတွာ သောကပရိဒေဝါဒိကံ စေတသိကံ ကာယိကဉ္စ ဒုက္ခံ ပိယဝတ္ထုနိမိတ္တံ ပိယဝတ္ထုမှိ သတိ ဟောတိ၊ အသတိ န ဟောတီတိ ဧတမတ္ထံ သဗ္ဗာကာရတော ဇာနိတွာ တဒတ္ထပရိဒီပနံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တဿတ္ထော – ဉာတိဘောဂရောဂသီလဒိဋ္ဌိဗျသနေဟိ ဖုဋ္ဌဿ အန္တော နိဇ္ဈာယန္တဿ ဗာလဿ စိတ္တသန္တာပလက္ခဏာ ယေ ကေစိ မုဒုမဇ္ဈာဒိဘေဒေန ယာဒိသာ တာဒိသာ သောကာ ဝါ တေဟိယေဝ ဖုဋ္ဌဿ သောကုဒ္ဒေဟကသမုဋ္ဌာပိတဝစီဝိပ္ပလာပလက္ခဏာ ပရိဒေဝိတာ ဝါ အနိဋ္ဌဖောဋ္ဌဗ္ဗပဋိဟတကာယဿ ကာယပီဠနလက္ခဏာ ဒုက္ခာ ဝါ တထာ အဝုတ္တတ္ထဿ ဝိကပ္ပနတ္ထေန ဝါသဒ္ဒေန ဂဟိတာ ဒေါမနဿူပါယာသာဒယော ဝါ နိဿယဘေဒေန စ အနေကရူပါ နာနာဝိဓာ ဣမသ္မိံ သတ္တလောကေ ဒိဿန္တိ ဥပလဗ္ဘန္တိ၊ သဗ္ဗေပိ ဧတေ ပိယံ ပိယဇာတိကံ သတ္တံ သင်္ခါရဉ္စ ပဋိစ္စ နိဿာယ အာဂမ္မ ပစ္စယံ ကတွာ ပဘဝန္တိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ တသ္မိံ ပန ယထာဝုတ္တေ ပိယဝတ္ထုမှိ ပိယေ အသန္တေ ပိယဘာဝကရေ ဆန္ဒရာဂေ ပဟီနေ န ကဒါစိပိ ဧတေ ဘဝန္တိ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ပိယတော ဇာယတီ သောကော…ပေ… ပေမတော ဇာယတီ သောကော’’တိ စ အာဒိ (ဓ။ ပ။ ၂၁၂-၂၁၃)။ တထာ ‘‘ပိယပ္ပဘူတာ ကလဟာ ဝိဝါဒါ၊ ပရိဒေဝသောကာ သဟမစ္ဆရေဟီ’’တိ စ အာဒိ (သု။ နိ။ ၈၆၉)။ ဧတ္ထ စ ‘‘ပရိဒေဝိတာ ဝါ ဒုက္ခာ ဝါ’’တိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တံ၊ ‘‘ပရိဒေဝိတာနိ ဝါ ဒုက္ခာနိ ဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝိဘတ္တိလောပေါ ဝါ ကတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တသ္မာ ဟိ တေ သုခိနော ဝီတသောကာတိ ယသ္မာ ပိယပ္ပဘူတာ သောကာဒယော ယေသံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ တေ ဧဝ သုခိနော ဝီတသောကာ နာမ။ ကေ ပန တေ? ယေသံ ပိယံ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ ယေသံ အရိယာနံ သဗ္ဗသော ဝီတရာဂတ္တာ ကတ္ထစိပိ သတ္တလောကေ သင်္ခါရလောကေ စ ပိယံ ပိယဘာဝေါ ‘‘ပုတ္တော’’တိ ဝါ ‘‘ဘာတာ’’တိ ဝါ ‘‘ဘဂိနီ’’တိ ဝါ ‘‘ဘရိယာ’’တိ ဝါ ပိယံ ပိယာယနံ ပိယဘာဝေါ နတ္ထိ၊ သင်္ခါရလောကေပိ ‘‘ဧတံ မမ သန္တကံ၊ ဣမိနာဟံ ဣမံ နာမ သုခံ လဘာမိ လဘိဿာမီ’’တိ ပိယံ ပိယာယနံ ပိယဘာဝေါ နတ္ထိ။ တသ္မာ အသောကံ ဝိရဇံ ပတ္ထယာနော၊ ပိယံ န ကယိရာထ ကုဟိဉ္စိ လောကေတိ ယသ္မာ စ သုခိနော နာမ ဝီတသောကာ၊ ဝီတသောကတ္တာဝ ကတ္ထစိပိ ဝိသယေ ပိယဘာဝေါ နတ္ထိ၊ တသ္မာ အတ္တနော ယထာဝုတ္တသောကာဘာဝေန စ အသောကံ အသောကဘာဝံ ရာဂရဇာဒိဝိဂမနေန ဝိရဇံ ဝိရဇဘာဝံ အရဟတ္တံ၊ သောကဿ ရာဂရဇာဒီနဉ္စ အဘာဝဟေတုဘာဝတော ဝါ ‘‘အသောကံ ဝိရဇ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ နိဗ္ဗာနံ ပတ္ထယာနော ကတ္တုကမျတာကုသလစ္ဆန္ဒဿ ဝသေန ဆန္ဒဇာတော ကတ္ထစိ လောကေ ရူပါဒိဓမ္မေ အန္တမသော သမထဝိပဿနာဓမ္မေပိ ပိယံ ပိယဘာဝံ ဝိယာယနံ န ကယိရာထ န ဥပ္ပာဒေယျ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ဓမ္မာပိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဟာတဗ္ဗာ၊ ပဂေဝ အဓမ္မာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၄၀)။

အဋ္ဌမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ပဌမဒဗ္ဗသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၉။ နဝမေ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ ဒဗ္ဗောတိ တဿ ထေရဿ နာမံ။ မလ္လပုတ္တောတိ မလ္လရာဇဿ ပုတ္တော။ သော ဟိ အာယသ္မာ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ပါဒမူလေ ကတာဘိနီဟာရော ကပ္ပသတသဟဿံ ဥပစိတပုညသဉ္စယော အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ မလ္လရာဇဿ ဒေဝိကာ ကုစ္ဆိယံ နိဗ္ဗတ္တော ကတာဓိကာရတ္တာ ဇာတိယာ သတ္တဝဿိကကာလေယေဝ မာတာပိတရော ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ တေ စ ‘‘ပဗ္ဗဇိတွာပိ အာစာရံ တာဝ သိက္ခတု၊ သစေ တံ နာဘိရမိဿတိ၊ ဣဓေဝ အာဂမိဿတီ’’တိ အနုဇာနိံသု။ သော သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ သတ္ထာပိဿ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိံ ဩလောကေတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနိ။ တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာသမယေ ဒိန္နဩဝါဒေန ဘဝတ္တယံ အာဒိတ္တံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာသိ။ သော ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ခုရဂ္ဂေယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ယံကိဉ္စိ သာဝကေန ပတ္တဗ္ဗံ၊ ‘‘တိဿော ဝိဇ္ဇာ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ ဆဠဘိညာ နဝ လောကုတ္တရဓမ္မာ’’တိ ဧဝမာဒိကံ သဗ္ဗံ အဓိဂန္တွာ အသီတိယာ မဟာသာဝကေသု အဗ္ဘန္တရော အဟောသိ။ ဝုတ္တဉှေတံ တေန အာယသ္မတာ –

‘‘မယာ ခေါ ဇာတိယာ သတ္တဝဿေန အရဟတ္တံ သစ္ဆိကတံ၊ ယံကိဉ္စိ သာဝကေန ပတ္တဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗံ တံ အနုပ္ပတ္တံ မယာ’’တိအာဒိ (ပါရာ။ ၃၈၀)။

ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီတိ သော ကိရာယသ္မာ ဧကဒိဝသံ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပ္ပဋိက္ကန္တော ဘဂဝတော ဝတ္တံ ဒဿေတွာ ဒိဝါဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဥဒကကုမ္ဘတော ဥဒကံ ဂဟေတွာ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ ဂတ္တာနိ သီတိံ ကတွာ စမ္မက္ခဏ္ဍံ ပညာပေတွာ နိသိန္နော ကာလပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိ။ အထာယသ္မာ ယထာကာလပရိစ္ဆေဒံ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ အတ္တနော အာယုသင်္ခါရေ ဩလောကေသိ။ တဿ တေ ပရိက္ခီဏာ ကတိပယမုဟုတ္တိကာ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ သော စိန္တေသိ – ‘‘န ခေါ မေတံ ပတိရူပံ၊ ယမဟံ သတ္ထု အနာရောစေတွာ သဗြဟ္မစာရီဟိ စ အဝိဒိတော ဣဓ ယထာနိသိန္နောဝ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ။ ယံနူနာဟံ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိနိဗ္ဗာနံ အနုဇာနာပေတွာ သတ္ထု ဝတ္တံ ဒဿေတွာ သာသနဿ နိယျာနိကဘာဝဒဿနတ္ထံ မယှံ ဣဒ္ဓါနုဘာဝံ ဝိဘာဝေန္တော အာကာသေ နိသီဒိတွာ တေဇောဓာတုံ သမာပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယေယျံ။ ဧဝံ သန္တေ ယေ မယိ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ၊ တေသမ္ပိ ပသာဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ တဒဿ တေသံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။ ဧဝဉ္စ သော အာယသ္မာ စိန္တေတွာ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ သဗ္ဗံ တံ တထေဝ အကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ အာယသ္မာ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီ’’တိအာဒိ။

တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာနကာလော မေတိ ‘‘ဘဂဝါ မယှံ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဥပဋ္ဌိတော၊ တမဟံ ဘဂဝတော အာရောစေတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိတုကာမောမှီ’’တိ ဒဿေတိ။ ကေစိ ပနာဟု ‘‘န တာဝ ထေရော ဇိဏ္ဏော၊ န စ ဂိလာနော၊ ပရိနိဗ္ဗာနာယ စ သတ္ထာရံ အာပုစ္ဆတိ၊ ကိံ တတ္ထ ကာရဏံ? ‘မေတ္တိယဘူမဇကာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗေ မံ အမူလကေန ပါရာဇိကေန အနုဒ္ဓံသေသုံ၊ တသ္မိံ အဓိကရဏေ ဝူပသန္တေပိ အက္ကောသန္တိယေဝ။ တေသံ သဒ္ဒဟိတွာ အညေပိ ပုထုဇ္ဇနာ မယိ အဂါရဝံ ပရိဘဝဉ္စ ကရောန္တိ။ ဣမဉ္စ ဒုက္ခဘာရံ နိရတ္ထကံ ဝဟိတွာ ကိံ ပယောဇနံ၊ တသ္မာဟံ ဣဒါနေဝ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမီ’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ သတ္ထာရံ အာပုစ္ဆီ’’တိ။ တံ အကာရဏံ။ န ဟိ ခီဏာသဝါ အပရိက္ခီဏေ အာယုသင်္ခါရေ ပရေသံ ဥပဝါဒါဒိဘယေန ပရိနိဗ္ဗာနာယ စေတေန္တိ ဃဋယန္တိ ဝါယမန္တိ၊ န စ ပရေသံ ပသံသာဒိဟေတု စိရံ တိဋ္ဌန္တိ၊ အထ ခေါ သရသေနေဝ အတ္တနော အာယုသင်္ခါရဿ ပရိက္ခယံ အာဂမေန္တိ။ ယထာဟ –

‘‘နာဘိကင်္ခါမိ မရဏံ၊ နာဘိကင်္ခါမိ ဇီဝိတံ၊

ကာလဉ္စ ပဋိကင်္ခါမိ၊ နိဗ္ဗိသံ ဘတကော ယထာ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၁၉၆၊ ၆၀၆၊ မိ။ ပ။ ၂။၂။၄) –

ဘဂဝါပိဿ အာယုသင်္ခါရံ ဩလောကေတွာ ပရိက္ခီဏဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ယဿဒါနိ တွံ၊ ဒဗ္ဗ၊ ကာလံ မညသီ’’တိ အာဟ။

ဝေဟာသံအဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာတိ အာကာသံ အဘိဥဂ္ဂန္တွာ၊ ဝေဟာသံ ဂန္တွာတိ အတ္ထော။ အဘိသဒ္ဒယောဂေန ဟိ ဣဒံ ဥပယောဂဝစနံ၊ အတ္ထော ပန ဘုမ္မဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ကိံ အကာသီတိ အာဟ – ‘‘အာကာသေ အန္တလိက္ခေ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တေဇောဓာတုံ သမာပဇ္ဇိတွာတိ တေဇောကသိဏစတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ။ ထေရော ဟိ တဒါ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဧကမန္တံ ဌိတော ‘‘ဘဂဝါ ကပ္ပသတသဟဿံ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ တတ္ထ တတ္ထ ဝသန္တော ပုညာနိ ကရောန္တော ဣမမေဝတ္ထံ သန္ဓာယ အကာသိံ၊ သွာယမတ္ထော အဇ္ဇ မတ္ထကံ ပတ္တော၊ ဣဒံ ပစ္ဆိမဒဿန’’န္တိ အာဟ။ ယေ တတ္ထ ပုထုဇ္ဇနဘိက္ခူ သောတာပန္နသကဒါဂါမိနော စ၊ တေသု ဧကစ္စာနံ မဟန္တံ ကာရုညံ အဟောသိ၊ ဧကစ္စေ အာရောဒနပ္ပတ္တာ အဟေသုံ။ အထဿ ဘဂဝါ စိတ္တာစာရံ ဉတွာ ‘‘တေန ဟိ၊ ဒဗ္ဗ၊ မယှံ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒဿေဟီ’’တိ အာဟ။ တာဝဒေဝ သဗ္ဗော ဘိက္ခုသင်္ဃော သန္နိပတိ။ အထာယသ္မာ ဒဗ္ဗော ‘‘ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓာ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၀၂၊ ဒီ။ နိ။ ၁။၄၈၄) နယေန အာဂတာနိ သာဝကသာဓာရဏာနိ သဗ္ဗာနိ ပါဋိဟာရိယာနိ ဒဿေတွာ ပုန စ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ အာကာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ အာကာသေ ပထဝိံ နိမ္မိနိတွာ တတ္ထ ပလ္လင်္ကေန နိသိန္နော တေဇောကသိဏသမာပတ္တိယာ ပရိကမ္မံ ကတွာ သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ သရီရံ အာဝဇ္ဇိတွာ ပုန သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ သရီရဈာပနတေဇောဓာတုံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ သဟ အဓိဋ္ဌာနေန သဗ္ဗော ကာယော အဂ္ဂိနာ အာဒိတ္တော အဟောသိ။ ခဏေနေဝ စ သော အဂ္ဂိ ကပ္ပဝုဋ္ဌာနဂ္ဂိ ဝိယ အဏုမတ္တမ္ပိ သင်္ခါရဂတံ မသိမတ္တမ္ပိ တတ္ထ ကိဉ္စိ အနဝသေသေန္တော အဓိဋ္ဌာနဗလေန ဈာပေတွာ နိဗ္ဗာယိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ အာယသ္မာ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ ဣဒ္ဓိစိတ္တတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဘဝင်္ဂစိတ္တေန ပရိနိဗ္ဗာယိ။

ဈာယမာနဿာတိ ဇာလိယမာနဿ။ ဍယှမာနဿာတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ အထ ဝါ ဈာယမာနဿာတိ ဇာလာပဝတ္တိက္ခဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ဍယှမာနဿာတိ ဝီတစ္စိတင်္ဂါရက္ခဏံ။ ဆာရိကာတိ ဘသ္မံ။ မသီတိ ကဇ္ဇလံ။ န ပညာယိတ္ထာတိ န ပဿိတ္ထ၊ အဓိဋ္ဌာနဗလေန သဗ္ဗံ ခဏေနေဝ အန္တရဓာယိတ္ထာတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ ပန ထေရော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒဿေသိ၊ နနု ဘဂဝတာ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယကရဏံ ပဋိက္ခိတ္တန္တိ ? န စောဒေတဗ္ဗမေတံ ဂိဟီနံ သမ္မုခါ ပါဋိဟာရိယကရဏဿ ပဋိက္ခိတ္တတ္တာ။ တဉ္စ ခေါ ဝိကုဗ္ဗနဝသေန၊ န ပနေဝံ အဓိဋ္ဌာနဝသေန။ အယံ ပနာယသ္မာ ဓမ္မသာမိနာ အာဏတ္တောဝ ပါဋိဟာရိယံ ဒဿေသိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ အာယသ္မတော ဒဗ္ဗဿ မလ္လပုတ္တဿ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတွာ တဒတ္ထပရိဒီပနံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တတ္ထ အဘေဒိ ကာယောတိ သဗ္ဗော ဘူတုပါဒါယပဘေဒေါ စတုသန္တတိရူပကာယော ဘိဇ္ဇိ၊ အနဝသေသတော ဍယှိ၊ အန္တရဓာယိ၊ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတံ အာပဇ္ဇိ။ နိရောဓိ သညာတိ ရူပါယတနာဒိဂေါစရတာယ ရူပသညာဒိဘေဒါ သဗ္ဗာပိ သညာ အပ္ပဋိသန္ဓိကေန နိရောဓေန နိရုဇ္ဈိ။ ဝေဒနာ သီတိဘဝိံသု သဗ္ဗာတိ ဝိပါကဝေဒနာ ကိရိယဝေဒနာတိ သဗ္ဗာပိ ဝေဒနာ အပ္ပဋိသန္ဓိကနိရောဓေန နိရုဒ္ဓတ္တာ အဏုမတ္တမ္ပိ ဝေဒနာဒရထဿ အဘာဝတော သီတိဘူတာ အဟေသုံ၊ ကုသလာကုသလဝေဒနာ ပန အရဟတ္တဖလက္ခဏေယေဝ နိရောဓံ ဂတာ။ ‘‘သီတိရဟိံသူ’’တိပိ ပဌန္တိ၊ သန္တာ နိရုဒ္ဓါ အဟေသုန္တိ အတ္ထော။ ဝူပသမိံသု သင်္ခါရာတိ ဝိပါကကိရိယပ္ပဘေဒါ သဗ္ဗေပိ ဖဿာဒယော သင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မာ အပ္ပဋိသန္ဓိကနိရောဓေနေဝ နိရုဒ္ဓတ္တာ ဝိသေသေန ဥပသမိံသု။ ဝိညာဏံ အတ္ထမာဂမာတိ ဝိညာဏမ္ပိ ဝိပါကကိရိယပ္ပဘေဒံ သဗ္ဗံ အပ္ပဋိသန္ဓိကနိရောဓေနေဝ အတ္ထံ ဝိနာသံ ဥပစ္ဆေဒံ အဂမာ အဂစ္ဆိ။

ဣတိ ဘဂဝါ အာယသ္မတော ဒဗ္ဗဿ မလ္လပုတ္တဿ ပဉ္စန္နမ္ပိ ခန္ဓာနံ ပုဗ္ဗေယေဝ ကိလေသာဘိသင်္ခါရုပါဒါနဿ အနဝသေသတော နိရုဒ္ဓတ္တာ အနုပါဒါနော ဝိယ ဇာတဝေဒေါ အပ္ပဋိသန္ဓိကနိရောဓေန နိရုဒ္ဓဘာဝံ နိဿာယ ပီတိဝေဂဝိဿဋ္ဌံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီတိ။

နဝမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဒုတိယဒဗ္ဗသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈၀။ ဒသမေ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသီတိ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တော အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိံ ပတွာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တောယေဝ ယေသံ ဘိက္ခူနံ အာယသ္မတော ဒဗ္ဗဿ မလ္လပုတ္တဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ အပစ္စက္ခံ၊ တေသံ တံ ပစ္စက္ခံ ကတွာ ဒဿေတုံ၊ ယေပိ စ မေတ္တိယဘူမဇကေဟိ ကတေန အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခဏေန ထေရေ ဂါရဝရဟိတာ ပုထုဇ္ဇနာ၊ တေသံ ထေရေ ဗဟုမာနုပ္ပာဒနတ္ထဉ္စ အာမန္တေသိ။ တတ္ထ တတြာတိ ဝစနသညာပနေ နိပါတမတ္တံ။ ခေါတိ အဝဓာရဏေ။ တေသု ‘‘တတြာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသီ’’တိ ဧတေသံ ပဒါနံ ဝုစ္စမာနတံယေဝ ဇောတေတိ။ ‘‘ခေါ’’တိ ပန ဣမိနာ အာမန္တေသိယေဝ၊ နာဿ အာမန္တနေ ကောစိ အန္တရာယော အဟောသီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ။ အထ ဝါ တတြာတိ တသ္မိံ အာရာမေ။ ခေါတိ ဝစနာလင်္ကာရေ နိပါတော။ အာမန္တေသီတိ အဘာသိ။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ ဘိက္ခူယေဝ အာမန္တေသီတိ? ဇေဋ္ဌတ္တာ သေဋ္ဌတ္တာ အာသန္နတ္တာ သဗ္ဗကာလံ သန္နိဟိတတ္တာ ဓမ္မဒေသနာယ ဝိသေသတော ဘာဇနဘူတတ္တာ စ။

ဘိက္ခဝေါတိ တေသံ အာမန္တနာကာရဒဿနံ။ ဘဒန္တေတိ အာမန္တိတာနံ ဘိက္ခူနံ ဂါရဝေန သတ္ထု ပဋိဝစနဒါနံ။ တတ္ထ ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဝဒန္တော ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ အာလပတိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ ဝဒန္တာ တေ ပစ္စာလပန္တိ။ အပိစ ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဣမိနာ ကရုဏာဝိပ္ဖာရသောမ္မဟဒယနိဿိတပုဗ္ဗင်္ဂမေန ဝစနေန တေ ဘိက္ခူ ကမ္မဋ္ဌာနမနသိကာရဓမ္မပစ္စဝေက္ခဏာဒိတော နိဝတ္တေတွာ အတ္တနော မုခါဘိမုခေ ကရောတိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ ဣမိနာ သတ္ထရိ အာဒရဗဟုမာနဂါရဝဒီပနဝစနေန တေ ဘိက္ခူ အတ္တနော သုဿူသတံ ဩဝါဒပ္ပဋိဂ္ဂဟဂါရဝဘာဝဉ္စ ပဋိဝေဒေန္တိ။ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုန္တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဝစနံ ပတိအဿောသုံ သောတုကာမတံ ဇနေသုံ ။ ဧတဒဝေါစာတိ ဘဂဝါ ဧတံ ဣဒါနိ ဝက္ခမာနံ သကလံ သုတ္တံ အဘာသိ။ ဒဗ္ဗဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မလ္လပုတ္တဿာတိအာဒိ အနန္တရသုတ္တေ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဧတမတ္ထန္တိအာဒီသုပိ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ အနန္တရသုတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဂါထာသု ပန အယောဃနဟတဿာတိ အယော ဟညတိ ဧတေနာတိ အယောဃနံ၊ ကမ္မာရာနံ အယောကူဋံ အယောမုဋ္ဌိ စ။ တေန အယောဃနေန ဟတဿ ပဟတဿ။ ကေစိ ပန ‘‘အယောဃနဟတဿာတိ ဃနအယောပိဏ္ဍံ ဟတဿာ’’တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ ဧဝ-သဒ္ဒေါ စေတ္ထ နိပါတမတ္တံ။ ဇလတော ဇာတဝေဒသောတိ ဈာယမာနဿ အဂ္ဂိဿ။ အနာဒရေ ဧတံ သာမိဝစနံ။ အနုပုဗ္ဗူပသန္တဿာတိ အနုက္ကမေန ဥပသန္တဿ ဝိဇ္ဈာတဿ နိရုဒ္ဓဿ။ ယထာ န ဉာယတေ ဂတီတိ ယထာ တဿ ဂတိ န ဉာယတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အယောမုဋ္ဌိကူဋာဒိနာ မဟတာ အယောဃနေန ဟတဿ သံဟတဿ၊ ကံသဘာဇနာဒိဂတဿ ဝါ ဇလမာနဿ အဂ္ဂိဿ၊ တထာ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သဒ္ဒဿ အနုက္ကမေန ဥပသန္တဿ သုဝူပသန္တဿ ဒသသု ဒိသာသု န ကတ္ထစိ ဂတိ ပညာယတိ ပစ္စယနိရောဓေန အပ္ပဋိသန္ဓိကနိရုဒ္ဓတ္တာ။

ဧဝံ သမ္မာဝိမုတ္တာနန္တိ ဧဝံ သမ္မာ ဟေတုနာ ဉာယေန တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိပုဗ္ဗင်္ဂမေန အရိယမဂ္ဂေန စတူဟိပိ ဥပါဒါနေဟိ အာသဝေဟိ စ ဝိမုတ္တတ္တာ သမ္မာ ဝိမုတ္တာနံ၊ တတော ဧဝ ကာမပဗန္ဓသင်္ခါတံ ကာမောဃံ ဘဝေါဃာဒိဘေဒံ အဝသိဋ္ဌံ ဩဃဉ္စ တရိတွာ ဌိတတ္တာ ကာမဗန္ဓောဃတာရိနံ သုဋ္ဌု ပဋိပဿမ္ဘိတသဗ္ဗကိလေသဝိပ္ဖန္ဒိတတ္တာ ကိလေသာဘိသင်္ခါရဝါတေဟိ စ အကမ္ပနီယတာယ အစလံ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနသင်္ခါတံ သဗ္ဗသင်္ခါရူပသမံ သုခံ ပတ္တာနံ အဓိဂတာနံ ခီဏာသဝါနံ ဂတိ ဒေဝမနုဿာဒိဘေဒါသု ဂတီသု အယံ နာမာတိ ပညပေတဗ္ဗတာယ အဘာဝတ္တာ ပညာပေတုံ နတ္ထိ န ဥပလဗ္ဘတိ၊ ယထာဝုတ္တဇာတဝေဒေါ ဝိယ အပညတ္တိကဘာဝမေဝ ဟိ သော ဂတောတိ အတ္ထော။

ဒသမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဋ္ဌိတာ စ ပါဋလိဂါမိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ။

နိဂမနကထာ

ဧတ္တာဝတာစ –

သုဝိမုတ္တဘဝါဒါနော၊ ဒေဝဒါနဝမာနိတော၊

ပစ္ဆိန္နတဏှာသန္တာနော၊ ပီတိသံဝေဂဒီပနော။

သဒ္ဓမ္မဒါနနိရတော၊ ဥပါဒါနက္ခယာဝဟော၊

တတ္ထ တတ္ထ ဥဒါနေ ယေ၊ ဥဒါနေသိ ဝိနာယကော။

တေ သဗ္ဗေ ဧကတော ကတွာ၊ အာရောပေန္တေဟိ သင်္ဂဟံ၊

ဥဒါနမိတိ သင်္ဂီတံ၊ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ယံ။

တဿ အတ္ထံ ပကာသေတုံ၊ ပေါရာဏဋ္ဌကထာနယံ၊

နိဿာယ ယာ သမာရဒ္ဓါ၊ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ မယာ။

သာ တတ္ထ ပရမတ္ထာနံ၊ သုတ္တန္တေသု ယထာရဟံ၊

ပကာသနာ ပရမတ္ထဒီပနီ နာမ နာမတော။

သမ္ပတ္တာ ပရိနိဋ္ဌာနံ၊ အနာကုလဝိနိစ္ဆယာ၊

စတုတ္တိံသပ္ပမာဏာယ၊ ပါဠိယာ ဘာဏဝါရတော။

ဣတိ တံ သင်္ခရောန္တေန၊ ယံ တံ အဓိဂတံ မယာ၊

ပုညံ တဿာနုဘာဝေန၊ လောကနာထဿ သာသနံ။

ဩဂါဟိတွာ ဝိသုဒ္ဓါယ၊ သီလာဒိပဋိပတ္တိယာ၊

သဗ္ဗေပိ ဒေဟိနော ဟောန္တု၊ ဝိမုတ္တိရသဘာဂိနော။

စိရံ တိဋ္ဌတု လောကသ္မိံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနံ၊

တသ္မိံ သဂါရဝါ နိစ္စံ၊ ဟောန္တု သဗ္ဗေပိ ပါဏိနော။

သမ္မာ ဝဿတု ကာလေန၊ ဒေဝေါပိ ဇဂတီပတိ၊

သဒ္ဓမ္မနိရတော လောကံ၊ ဓမ္မေနေဝ ပသာသတူတိ။

ဗဒရတိတ္ထဝိဟာရဝါသိနာ အာစရိယဓမ္မပါလတ္ထေရေန

ကတာဥဒါနဿ အဋ္ဌကထာ သမတ္တာ။