📜

၄။ မေဃိယဝဂ္ဂေါ

၁။ မေဃိယသုတ္တံ

၃၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ စာလိကာယံ ဝိဟရတိ စာလိကေ ပဗ္ဗတေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဇန္တုဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတု’’န္တိ။ ‘‘ယဿဒါနိ တွံ၊ မေဃိယ၊ ကာလံ မညသီ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဇန္တုဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ဇန္တုဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ကိမိကာဠာယ နဒိယာ တီရံ တေနုပသင်္ကမိ။ [ဥပသင်္ကမိတွာ (သဗ္ဗတ္ထ) အ။ နိ။ ၉။၃ ပဿိတဗ္ဗံ] အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော [ဥပသင်္ကမိတွာ (သဗ္ဗတ္ထ) အ။ နိ။ ၉။၃ ပဿိတဗ္ဗံ] ကိမိကာဠာယ နဒိယာ တီရေ ဇင်္ဃာဝိဟာရံ [ဇင်္ဃဝိဟာရံ (က။)] အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော [အနုဝိစရမာနော အဒ္ဒသာ ခေါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)၊ အနုဝိစရမာနော အဒ္ဒသ (က။)] အမ္ဗဝနံ ပါသာဒိကံ မနုညံ ရမဏီယံ။ ဒိသွာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပါသာဒိကံ ဝတိဒံ အမ္ဗဝနံ မနုညံ [ဣဒံ ပဒံ ဝိဒေသပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ၊ အင်္ဂုတ္တရေပိ] ရမဏီယံ။ အလံ ဝတိဒံ ကုလပုတ္တဿ ပဓာနတ္ထိကဿ ပဓာနာယ။ သစေ မံ ဘဂဝါ အနုဇာနေယျ၊ အာဂစ္ဆေယျာဟံ ဣမံ အမ္ဗဝနံ ပဓာနာယာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဇန္တုဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ။ ဇန္တုဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ကိမိကာဠာယ နဒိယာ တီရံ တေနုပသင်္ကမိံ [ဥပသင်္ကမိတွာ (သဗ္ဗတ္ထ)]။ အဒ္ဒသံ ခေါ အဟံ၊ ဘန္တေ [ဥပသင်္ကမိတွာ (သဗ္ဗတ္ထ)]၊ ကိမိကာဠာယ နဒိယာ တီရေ ဇင်္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော [အနုဝိစရမာနော အဒ္ဒသံ (သဗ္ဗတ္ထ)] အမ္ဗဝနံ ပါသာဒိကံ မနုညံ ရမဏီယံ။ ဒိသွာန မေ ဧတဒဟောသိ – ‘ပါသာဒိကံ ဝတိဒံ အမ္ဗဝနံ မနုညံ ရမဏီယံ။ အလံ ဝတိဒံ ကုလပုတ္တဿ ပဓာနတ္ထိကဿ ပဓာနာယ။ သစေ မံ ဘဂဝါ အနုဇာနေယျ၊ အာဂစ္ဆေယျာဟံ ဣမံ အမ္ဗဝနံ ပဓာနာယာ’တိ။ သစေ မံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ အနုဇာနာတိ [အနုဇာနေယျ (အ။ နိ။ ၉။၃)]၊ ဂစ္ဆေယျာဟံ တံ အမ္ဗဝနံ ပဓာနာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မေဃိယံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေဟိ တာဝ၊ မေဃိယ၊ ဧကကမှိ [ဧကကမှာ (သီ။ ပီ။)၊ ဧကကောမှိ (သျာ။)] တာဝ၊ ယာဝ အညောပိ ကောစိ ဘိက္ခု အာဂစ္ဆတီ’’တိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘဂဝတော၊ ဘန္တေ၊ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိ [ဥတ္တရိံ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ကရဏီယံ၊ နတ္ထိ ကတဿ ဝါ ပတိစယော။ မယှံ ခေါ ပန၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထိ ဥတ္တရိ ကရဏီယံ၊ အတ္ထိ ကတဿ ပတိစယော။ သစေ မံ ဘဂဝါ အနုဇာနာတိ၊ ဂစ္ဆေယျာဟံ တံ အမ္ဗဝနံ ပဓာနာယာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မေဃိယံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေဟိ တာဝ၊ မေဃိယ၊ ဧကကမှိ တာဝ၊ ယာဝ အညောပိ ကောစိ ဘိက္ခု အာဂစ္ဆတီ’’တိ။

တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘဂဝတော၊ ဘန္တေ၊ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိ ကရဏီယံ၊ နတ္ထိ ကတဿ ဝါ ပတိစယော။ မယှံ ခေါ ပန၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထိ ဥတ္တရိ ကရဏီယံ၊ အတ္ထိ ကတဿ ပတိစယော။ သစေ မံ ဘဂဝါ အနုဇာနာတိ၊ ဂစ္ဆေယျာဟံ တံ အမ္ဗဝနံ ပဓာနာယာ’’တိ။ ‘‘ပဓာနန္တိ ခေါ၊ မေဃိယ၊ ဝဒမာနံ ကိန္တိ ဝဒေယျာမ? ယဿဒါနိ တွံ၊ မေဃိယ၊ ကာလံ မညသီ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန တံ အမ္ဗဝနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ အမ္ဗဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ [အဇ္ဈောဂဟေတွာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော မေဃိယဿ တသ္မိံ အမ္ဗဝနေ ဝိဟရန္တဿ ယေဘုယျေန တယော ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ သမုဒါစရန္တိ၊ သေယျထိဒံ – ကာမဝိတက္ကော၊ ဗျာပါဒဝိတက္ကော၊ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော [ဝိတက္ကောတိ (သီ။ ပီ။ က။)]။

အထ ခေါ အာယသ္မတော မေဃိယဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော၊ အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! သဒ္ဓါယ စ ဝတမှာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ။ အထ စ ပနိမေဟိ တီဟိ ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဝိတက္ကေဟိ အနွာသတ္တာ၊ သေယျထိဒံ – ကာမဝိတက္ကေန၊ ဗျာပါဒဝိတက္ကေန၊ ဝိဟိံသာဝိတက္ကေန’’။

အထ ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ မယှံ၊ ဘန္တေ၊ တသ္မိံ အမ္ဗဝနေ ဝိဟရန္တဿ ယေဘုယျေန တယော ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ သမုဒါစရန္တိ၊ သေယျထိဒံ – ကာမဝိတက္ကော၊ ဗျာပါဒဝိတက္ကော၊ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ။ တဿ မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ၊ ဘော၊ အဗ္ဘုတံ ဝတ၊ ဘော! သဒ္ဓါယ စ ဝတမှာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ။ အထ စ ပနိမေဟိ တီဟိ ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဝိတက္ကေဟိ အနွာသတ္တာ၊ သေယျထိဒံ – ကာမဝိတက္ကေန၊ ဗျာပါဒဝိတက္ကေန၊ ဝိဟိံသာဝိတက္ကေန’’’။

‘‘အပရိပက္ကာယ ၊ မေဃိယ၊ စေတောဝိမုတ္တိယာ ပဉ္စ ဓမ္မာ ပရိပါကာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ?

‘‘ဣဓ၊ မေဃိယ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကော။ အပရိပက္ကာယ၊ မေဃိယ၊ စေတောဝိမုတ္တိယာ အယံ ပဌမော ဓမ္မော ပရိပါကာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ မေဃိယ၊ ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ၊ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော၊ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ၊ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ အပရိပက္ကာယ၊ မေဃိယ၊ စေတောဝိမုတ္တိယာ အယံ ဒုတိယော ဓမ္မော ပရိပါကာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ မေဃိယ၊ ဘိက္ခု ယာယံ ကထာ အဘိသလ္လေခိကာ စေတောဝိဝရဏသပ္ပာယာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ၊ သေယျထိဒံ – အပ္ပိစ္ဆကထာ၊ သန္တုဋ္ဌိကထာ၊ ပဝိဝေကကထာ၊ အသံသဂ္ဂကထာ၊ ဝီရိယာရမ္ဘကထာ၊ သီလကထာ၊ သမာဓိကထာ၊ ပညာကထာ၊ ဝိမုတ္တိကထာ၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနကထာ၊ ဧဝရူပါယ ကထာယ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။ အပရိပါကာယ၊ မေဃိယ၊ စေတောဝိမုတ္တိယာ အယံ တတိယော ဓမ္မော ပရိပါကာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ ၊ မေဃိယ၊ ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ၊ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ [ဥပ္ပာဒါယ (သျာ။)]၊ ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ အပရိပက္ကာယ၊ မေဃိယ၊ စေတောဝိမုတ္တိယာ အယံ စတုတ္ထော ဓမ္မော ပရိပါကာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ မေဃိယ၊ ဘိက္ခု ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ အပရိပက္ကာယ၊ မေဃိယ၊ စေတောဝိမုတ္တိယာ အယံ ပဉ္စမော ဓမ္မော ပရိပါကာယ သံဝတ္တတိ။ အပရိပက္ကာယ၊ မေဃိယ၊ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ပရိပါကာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ကလျာဏမိတ္တဿေတံ ၊ မေဃိယ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ ကလျာဏသဟာယဿ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကဿ ယံ သီလဝါ ဘဝိဿတိ၊ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရိဿတိ၊ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော၊ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ၊ သမာဒါယ သိက္ခိဿတိ သိက္ခာပဒေသု။

‘‘ကလျာဏမိတ္တဿေတံ ၊ မေဃိယ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ ကလျာဏသဟာယဿ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကဿ ယံ ယာယံ ကထာ အဘိသလ္လေခိကာ စေတောဝိဝရဏသပ္ပာယာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ၊ သေယျထိဒံ – အပ္ပိစ္ဆကထာ၊ သန္တုဋ္ဌိကထာ၊ ပဝိဝေကကထာ၊ အသံသဂ္ဂကထာ၊ ဝီရိယာရမ္ဘကထာ၊ သီလကထာ၊ သမာဓိကထာ၊ ပညာကထာ၊ ဝိမုတ္တိကထာ၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနကထာ၊ ဧဝရူပါယ ကထာယ နိကာမလာဘီ ဘဝိဿတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။

‘‘ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ မေဃိယ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ ကလျာဏသဟာယဿ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကဿ ယံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရိဿတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ၊ ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ မေဃိယ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ ကလျာဏသဟာယဿ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကဿ ယံ ပညဝါ ဘဝိဿတိ၊ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။

‘‘တေန စ ပန၊ မေဃိယ၊ ဘိက္ခုနာ ဣမေသု ပဉ္စသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ စတ္တာရော ဓမ္မာ ဥတ္တရိ ဘာဝေတဗ္ဗာ – အသုဘာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ရာဂဿ ပဟာနာယ၊ မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဗျာပါဒဿ ပဟာနာယ၊ အာနာပါနဿတိ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဝိတက္ကုပစ္ဆေဒါယ၊ အနိစ္စသညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ အသ္မိမာနသမုဂ္ဃာတာယ။ အနိစ္စသညိနော ဟိ၊ မေဃိယ၊ အနတ္တသညာ သဏ္ဌာတိ၊ အနတ္တသညီ အသ္မိမာနသမုဂ္ဃာတံ ပါပုဏာတိ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိဗ္ဗာန’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘ခုဒ္ဒါ ဝိတက္ကာ သုခုမာ ဝိတက္ကာ၊

အနုဂတာ [အနုဂ္ဂတာ (သီ။ က။ အဋ္ဌကထာယံ ပါဌန္တရံ)] မနသော ဥပ္ပိလာဝါ [ဥဗ္ဗိလာပါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊

ဧတေ အဝိဒွါ မနသော ဝိတက္ကေ၊

ဟုရာ ဟုရံ ဓာဝတိ ဘန္တစိတ္တော။

‘‘ဧတေ စ ဝိဒွါ မနသော ဝိတက္ကေ၊

အာတာပိယော သံဝရတီ သတီမာ၊

အနုဂတေ မနသော ဥပ္ပိလာဝေ၊

အသေသမေတေ ပဇဟာသိ ဗုဒ္ဓါ’’တိ။ ပဌမံ၊

၂။ ဥဒ္ဓတသုတ္တံ

၃၂။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကုသိနာရာယံ ဝိဟရတိ ဥပဝတ္တနေ မလ္လာနံ သာလဝနေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ အရညကုဋိကာယံ ဝိဟရန္တိ ဥဒ္ဓတာ ဥန္နဠာ စပလာ မုခရာ ဝိကိဏ္ဏဝါစာ မုဋ္ဌဿတိနော အသမ္ပဇာနာ အသမာဟိတာ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာ ပါကတိန္ဒြိယာ။

အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တေ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အဝိဒူရေ အရညကုဋိကာယံ ဝိဟရန္တေ ဥဒ္ဓတေ ဥန္နဠေ စပလေ မုခရေ ဝိကိဏ္ဏဝါစေ မုဋ္ဌဿတိနော အသမ္ပဇာနေ အသမာဟိတေ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တေ ပါကတိန္ဒြိယေ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘အရက္ခိတေန ကာယေန [စိတ္တေန (နေတ္တိယံ)]၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟတေန [မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဂတေန (ဗဟူသု)] စ၊

ထိနမိဒ္ဓါ [ထီနမိဒ္ဓါ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဘိဘူတေန၊ ဝသံ မာရဿ ဂစ္ဆတိ။

‘‘တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တဿ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရော၊

သမ္မာဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရော၊ ဉတွာန ဥဒယဗ္ဗယံ၊

ထီနမိဒ္ဓါဘိဘူ ဘိက္ခု၊ သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟေ’’တိ။ ဒုတိယံ၊

၃။ ဂေါပါလကသုတ္တံ

၃၃။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု စာရိကံ စရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ ယေန အညတရံ ရုက္ခမူလံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။

အထ ခေါ အညတရော ဂေါပါလကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ တံ ဂေါပါလကံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ [သမာဒါပေသိ (?)] သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။

အထ ခေါ သော ဂေါပါလကော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော [သမာဒိပိတော (?)] သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ သော ဂေါပါလကော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ သော ဂေါပါလကော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ နိဝေသနေ ပဟူတံ အပ္ပောဒကပါယသံ [အပ္ပောဒကပါယာသံ (သဗ္ဗတ္ထ)] ပဋိယာဒါပေတွာ နဝဉ္စ သပ္ပိံ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစေသိ – ‘‘ကာလော၊ ဘန္တေ၊ နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယေန တဿ ဂေါပါလကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ သော ဂေါပါလကော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အပ္ပောဒကပါယသေန [အပ္ပောဒကပါယာသေန စ (သျာ။ ပီ။)] နဝေန စ သပ္ပိနာ သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ။ အထ ခေါ သော ဂေါပါလကော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ တံ ဂေါပါလကံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော တံ ဂေါပါလကံ အညတရော ပုရိသော သီမန္တရိကာယ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသိ။

အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ယေန၊ ဘန္တေ၊ ဂေါပါလကေန အဇ္ဇ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ ဘိက္ခုသင်္ဃော အပ္ပောဒကပါယသေန နဝေန စ သပ္ပိနာ သဟတ္ထာ သန္တပ္ပိတော သမ္ပဝါရိတော သော ကိရ၊ ဘန္တေ၊ ဂေါပါလကော အညတရေန ပုရိသေန သီမန္တရိကာယ ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတော’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘ဒိသော ဒိသံ ယံ တံ ကယိရာ၊ ဝေရီ ဝါ ပန ဝေရိနံ၊

မိစ္ဆာပဏိဟိတံ စိတ္တံ၊ ပါပိယော နံ တတော ကရေ’’တိ။ တတိယံ၊

၄။ ယက္ခပဟာရသုတ္တံ

၃၄။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ကပေါတကန္ဒရာယံ ဝိဟရန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဇုဏှာယ ရတ္တိယာ နဝေါရောပိတေဟိ ကေသေဟိ အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နော ဟောတိ အညတရံ သမာဓိံ သမာပဇ္ဇိတွာ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဒွေ ယက္ခာ သဟာယကာ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ဂစ္ဆန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အဒ္ဒသံသု ခေါ တေ ယက္ခာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဇုဏှာယ ရတ္တိယာ နဝေါရောပိတေဟိ ကေသေဟိ အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နံ။ ဒိသွာန ဧကော ယက္ခော ဒုတိယံ ယက္ခံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဋိဘာတိ မံ၊ သမ္မ၊ ဣမဿ သမဏဿ သီသေ ပဟာရံ ဒါတု’’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ၊ သမ္မ၊ မာ သမဏံ အာသာဒေသိ။ ဥဠာရော သော၊ သမ္မ၊ သမဏော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ’’တိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဋိဘာတိ မံ၊ သမ္မ၊ ဣမဿ သမဏဿ သီသေ ပဟာရံ ဒါတု’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ၊ သမ္မ၊ မာ သမဏံ အာသာဒေသိ။ ဥဠာရော သော၊ သမ္မ၊ သမဏော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဋိဘာတိ မံ၊ သမ္မ၊ ဣမဿ သမဏဿ သီသေ ပဟာရံ ဒါတု’’န္တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ၊ သမ္မ၊ မာ သမဏံ အာသာဒေသိ။ ဥဠာရော သော၊ သမ္မ၊ သမဏော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ’’တိ။

အထ ခေါ သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ အနာဒိယိတွာ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ သီသေ ပဟာရံ အဒါသိ။ တာဝ မဟာ ပဟာရော အဟောသိ၊ အပိ တေန ပဟာရေန သတ္တရတနံ ဝါ အဍ္ဎဋ္ဌမရတနံ ဝါ နာဂံ ဩသာဒေယျ၊ မဟန္တံ ဝါ ပဗ္ဗတကူဋံ ပဒါလေယျ။ အထ စ ပန သော ယက္ခော ‘ဍယှာမိ ဍယှာမီ’တိ ဝတွာ တတ္ထေဝ မဟာနိရယံ အပတာသိ [အဝတ္ထာသိ (က။ သီ။)]။

အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန တေန ယက္ခေန အာယသ္မတော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ သီသေ ပဟာရံ ဒီယမာနံ။ ဒိသွာ ယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ တေ၊ အာဝုသော၊ ခမနီယံ၊ ကစ္စိ ယာပနီယံ၊ ကစ္စိ န ကိဉ္စိ ဒုက္ခ’’န္တိ ? ‘‘ခမနီယံ မေ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ယာပနီယံ မေ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ အပိ စ မေ သီသံ ထောကံ ဒုက္ခ’’န္တိ။

‘‘အစ္ဆရိယံ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ အဗ္ဘုတံ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ! ယာဝ [ယံ တွံ (သီ။ က။)၊ ယံ (သျာ။)] မဟိဒ္ဓိကော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော မဟာနုဘာဝေါ! ဣဓ တေ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ အညတရော ယက္ခော သီသေ ပဟာရံ အဒါသိ။ တာဝ မဟာ ပဟာရော အဟောသိ၊ အပိ တေန ပဟာရေန သတ္တရတနံ ဝါ အဍ္ဎဋ္ဌမရတနံ ဝါ နာဂံ ဩသာဒေယျ၊ မဟန္တံ ဝါ ပဗ္ဗတကူဋံ ပဒါလေယျ၊ အထ စ ပနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧဝမာဟ – ‘ခမနီယံ မေ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ယာပနီယံ မေ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ အပိ စ မေ သီသံ ထောကံ ဒုက္ခ’’’န္တိ။

‘‘အစ္ဆရိယံ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ အဗ္ဘုတံ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန! ယာဝ [ယံ (သျာ။)] မဟိဒ္ဓိကော အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော မဟာနုဘာဝေါ ယတြ ဟိ နာမ ယက္ခမ္ပိ ပဿိဿတိ! မယံ ပနေတရဟိ ပံသုပိသာစကမ္ပိ န ပဿာမာ’’တိ။

အဿောသိ ခေါ ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ တေသံ ဥဘိန္နံ မဟာနာဂါနံ ဣမံ ဧဝရူပံ ကထာသလ္လာပံ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘ယဿ သေလူပမံ စိတ္တံ၊ ဌိတံ နာနုပကမ္ပတိ၊

ဝိရတ္တံ ရဇနီယေသု၊ ကောပနေယျေ န ကုပ္ပတိ၊

ယဿေဝံ ဘာဝိတံ စိတ္တံ၊ ကုတော တံ ဒုက္ခမေဿတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ၊

၅။ နာဂသုတ္တံ

၃၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရတိ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခူနီဟိ ဥပါသကေဟိ ဥပါသိကာဟိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ။ အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ခေါ ဧတရဟိ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခူနီဟိ ဥပါသကေဟိ ဥပါသိကာဟိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ။ အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရာမိ။ ယံနူနာဟံ ဧကော ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကောသမ္ဗိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ကောသမ္ဗိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော သာမံ သေနာသနံ သံသာမေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အနာမန္တေတွာ ဥပဋ္ဌာကံ အနပလောကေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဧကော အဒုတိယော ယေန ပါလိလေယျကံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ပါလိလေယျကံ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ပါလိလေယျကေ ဝိဟရတိ ရက္ခိတဝနသဏ္ဍေ ဘဒ္ဒသာလမူလေ။

အညတရောပိ ခေါ ဟတ္ထိနာဂေါ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရတိ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကလဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ။ ဆိန္နဂ္ဂါနိ စေဝ တိဏာနိ ခါဒတိ၊ ဩဘဂ္ဂေါဘဂ္ဂဉ္စဿ သာခါဘင်္ဂံ ခါဒန္တိ၊ အာဝိလာနိ စ ပါနီယာနိ ပိဝတိ၊ ဩဂါဟာ စဿ ဥတ္တိဏ္ဏဿ ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော ဂစ္ဆန္တိ။ အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ တဿ ဟတ္ထိနာဂဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ခေါ ဧတရဟိ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကလဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ၊ ဆိန္နဂ္ဂါနိ စေဝ တိဏာနိ ခါဒါမိ၊ ဩဘဂ္ဂေါဘဂ္ဂဉ္စ မေ သာခါဘင်္ဂံ ခါဒန္တိ၊ အာဝိလာနိ စ ပါနီယာနိ ပိဝါမိ၊ ဩဂါဟာ စ မေ ဥတ္တိဏ္ဏဿ ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော ဂစ္ဆန္တိ၊ အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရာမိ။ ယံနူနာဟံ ဧကော ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။

အထ ခေါ သော ဟတ္ထိနာဂေါ ယူထာ အပက္ကမ္မ ယေန ပါလိလေယျကံ ရက္ခိတဝနသဏ္ဍော ဘဒ္ဒသာလမူလံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ တတြ သုဒံ [ဥပသင်္ကမိတွာ တတြ သုဒံ (သျာ။ ပီ။ က။)] သော ဟတ္ထိနာဂေါ ယသ္မိံ ပဒေသေ ဘဂဝါ ဝိဟရတိ တံ ပဒေသံ [အပ္ပဟရိတဉ္စ ကရောတိ၊ သောဏ္ဍာယ (ဗဟူသု)] အပ္ပဟရိတံ ကရောတိ၊ သောဏ္ဍာယ စ [အပ္ပဟရိတဉ္စ ကရောတိ၊ သောဏ္ဍာယ (ဗဟူသု)] ဘဂဝတော ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတိ [ဥပဋ္ဌပေတိ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)]။

အထ ခေါ ဘဂဝတော ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘အဟံ ခေါ ပုဗ္ဗေ အာကိဏ္ဏော ဝိဟာသိံ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခူနီဟိ ဥပါသကေဟိ ဥပါသိကာဟိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ၊ အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟာသိံ။ သောမှိ ဧတရဟိ အနာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခုနီဟိ ဥပါသကေဟိ ဥပါသိကာဟိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ၊ အနာကိဏ္ဏော သုခံ ဖာသု ဝိဟရာမီ’’တိ။

တဿပိ ခေါ ဟတ္ထိနာဂဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘အဟံ ခေါ ပုဗ္ဗေ အာကိဏ္ဏော ဝိဟာသိံ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကလဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ၊ ဆိန္နဂ္ဂါနိ စေဝ တိဏာနိ ခါဒိံ၊ ဩဘဂ္ဂေါဘဂ္ဂဉ္စ မေ သာခါဘင်္ဂံ ခါဒိံသု၊ အာဝိလာနိ စ ပါနီယာနိ အပါယိံ၊ ဩဂါဟာ စ မေ ဥတ္တိဏ္ဏဿ ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော အဂမံသု၊ အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟာသိံ။ သောမှိ ဧတရဟိ အနာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကလဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ၊ အစ္ဆိန္နဂ္ဂါနိ စေဝ တိဏာနိ ခါဒါမိ၊ ဩဘဂ္ဂေါဘဂ္ဂဉ္စ မေ သာခါဘင်္ဂံ န ခါဒန္တိ၊ အနာဝိလာနိ စ ပါနီယာနိ ပိဝါမိ၊ ဩဂါဟာ စ မေ ဥတ္တိဏ္ဏဿ ဟတ္ထိနိယော န ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော ဂစ္ဆန္တိ၊ အနာကိဏ္ဏော သုခံ ဖာသု ဝိဟရာမီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အတ္တနော စ ပဝိဝေကံ ဝိဒိတွာ တဿ စ ဟတ္ထိနာဂဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘ဧတံ [ဧဝံ (က။)] နာဂဿ နာဂေန၊ ဤသာဒန္တဿ ဟတ္ထိနော၊

သမေတိ စိတ္တံ စိတ္တေန၊ ယဒေကော ရမတီ မနော’’တိ။ ပဉ္စမံ၊

၆။ ပိဏ္ဍောလသုတ္တံ

၃၆။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အာရညိကော ပိဏ္ဍပါတိကော ပံသုကူလိကော တေစီဝရိကော အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော ပဝိဝိတ္တော အသံသဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော [အာရဒ္ဓဝိရိယော (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဓုတဝါဒေါ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော။

အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇံ အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အာရညိကံ ပိဏ္ဍပါတိကံ ပံသုကူလိကံ တေစီဝရိကံ အပ္ပိစ္ဆံ သန္တုဋ္ဌံ ပဝိဝိတ္တံ အသံသဋ္ဌံ အာရဒ္ဓဝီရိယံ ဓုတဝါဒံ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တံ ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘အနူပဝါဒေါ အနူပဃာတော [အနုပဝါဒေါ အနုပဃာတော (သျာ။ ပီ။ က။)]၊ ပါတိမောက္ခေ စ သံဝရော၊

မတ္တညုတာ စ ဘတ္တသ္မိံ၊ ပန္တဉ္စ သယနာသနံ၊

အဓိစိတ္တေ စ အာယောဂေါ၊ ဧတံ ဗုဒ္ဓါန သာသန’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ၊

၇။ သာရိပုတ္တသုတ္တံ

၃၇။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော ပဝိဝိတ္တော အသံသဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော။

အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အပ္ပိစ္ဆံ သန္တုဋ္ဌံ ပဝိဝိတ္တံ အသံသဋ္ဌံ အာရဒ္ဓဝီရိယံ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တံ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘အဓိစေတသော အပ္ပမဇ္ဇတော၊

မုနိနော မောနပထေသု သိက္ခတော၊

သောကာ န ဘဝန္တိ တာဒိနော၊

ဥပသန္တဿ သဒါ သတီမတော’’တိ။ သတ္တမံ၊

၈။ သုန္ဒရီသုတ္တံ

၃၈။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ ။ ဘိက္ခုသင်္ဃောပိ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ အညတိတ္ထိယာ ပန ပရိဗ္ဗာဇကာ အသက္ကတာ ဟောန္တိ အဂရုကတာ အမာနိတာ အပူဇိတာ အနပစိတာ န လာဘိနော စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။

အထ ခေါ တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဘဂဝတော သက္ကာရံ အသဟမာနာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ယေန သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ သုန္ဒရိံ ပရိဗ္ဗာဇိကံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဥဿဟသိ တွံ၊ ဘဂိနိ၊ ဉာတီနံ အတ္ထံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘ကျာဟံ၊ အယျာ၊ ကရောမိ? ကိံ မယာ န သက္ကာ [ကိံ မယာ သက္ကာ (သျာ။ ပီ။)] ကာတုံ? ဇီဝိတမ္ပိ မေ ပရိစ္စတ္တံ ဉာတီနံ အတ္ထာယာ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ၊ ဘဂိနိ၊ အဘိက္ခဏံ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ အယျာ’’တိ ခေါ သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ပဋိဿုတွာ အဘိက္ခဏံ ဇေတဝနံ အဂမာသိ။

ယဒါ တေ အညိံသု အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ – ‘‘ဝေါဒိဋ္ဌာ ခေါ သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ ဗဟုဇနေန အဘိက္ခဏံ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆတီ’’တိ [ဂစ္ဆတီတိ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)]။ အထ နံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ တတ္ထေဝ ဇေတဝနဿ ပရိခါကူပေ နိက္ခိပိတွာ [နိခနိတွာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ယာ သာ၊ မဟာရာဇ၊ သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ၊ သာ နော န ဒိဿတီ’’တိ။ ‘‘ကတ္ထ ပန တုမှေ အာသင်္ကထာ’’တိ ? ‘‘ဇေတဝနေ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဇေတဝနံ ဝိစိနထာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဇေတဝနံ ဝိစိနိတွာ ယထာနိက္ခိတ္တံ ပရိခါကူပါ ဥဒ္ဓရိတွာ မဉ္စကံ အာရောပေတွာ သာဝတ္ထိံ ပဝေသေတွာ ရထိယာယ ရထိယံ သိင်္ဃာဋကေန သိင်္ဃာဋကံ ဥပသင်္ကမိတွာ မနုဿေ ဥဇ္ဈာပေသုံ –

‘‘ပဿထာယျာ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ကမ္မံ! အလဇ္ဇိနော ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ မုသာဝါဒိနော အဗြဟ္မစာရိနော။ ဣမေ ဟိ နာမ ဓမ္မစာရိနော သမစာရိနော ဗြဟ္မစာရိနော သစ္စဝါဒိနော သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ ပဋိဇာနိဿန္တိ! နတ္ထိ ဣမေသံ သာမညံ၊ နတ္ထိ ဣမေသံ ဗြဟ္မညံ။ နဋ္ဌံ ဣမေသံ သာမညံ၊ နဋ္ဌံ ဣမေသံ ဗြဟ္မညံ။ ကုတော ဣမေသံ သာမညံ၊ ကုတော ဣမေသံ ဗြဟ္မညံ? အပဂတာ ဣမေ သာမညာ၊ အပဂတာ ဣမေ ဗြဟ္မညာ။ ကထဉှိ နာမ ပုရိသော ပုရိသကိစ္စံ ကရိတွာ ဣတ္ထိံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿတီ’’တိ!

တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ မနုဿာ ဘိက္ခူ ဒိသွာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝါစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ –

‘‘အလဇ္ဇိနော ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ မုသာဝါဒိနော အဗြဟ္မစာရိနော ။ ဣမေ ဟိ နာမ ဓမ္မစာရိနော သမစာရိနော ဗြဟ္မစာရိနော သစ္စဝါဒိနော သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ ပဋိဇာနိဿန္တိ! နတ္ထိ ဣမေသံ သာမညံ၊ နတ္ထိ ဣမေသံ ဗြဟ္မညံ။ နဋ္ဌံ ဣမေသံ သာမညံ၊ နဋ္ဌံ ဣမေသံ ဗြဟ္မညံ။ ကုတော ဣမေသံ သာမညံ၊ ကုတော ဣမေသံ ဗြဟ္မညံ? အပဂတာ ဣမေ သာမညာ၊ အပဂတာ ဣမေ ဗြဟ္မညာ။ ကထဉှိ နာမ ပုရိသော ပုရိသကိစ္စံ ကရိတွာ ဣတ္ထိံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿတီ’’တိ!

အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံသု။ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘ဧတရဟိ၊ ဘန္တေ၊ သာဝတ္ထိယံ မနုဿာ ဘိက္ခူ ဒိသွာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝါစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ – ‘အလဇ္ဇိနော ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ မုသာဝါဒိနော အဗြဟ္မစာရိနော။ ဣမေ ဟိ နာမ ဓမ္မစာရိနော သမစာရိနော ဗြဟ္မစာရိနော သစ္စဝါဒိနော သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ ပဋိဇာနိဿန္တိ။ နတ္ထိ ဣမေသံ သာမညံ၊ နတ္ထိ ဣမေသံ ဗြဟ္မညံ။ နဋ္ဌံ ဣမေသံ သာမညံ၊ နဋ္ဌံ ဣမေသံ ဗြဟ္မညံ။ ကုတော ဣမေသံ သာမညံ၊ ကုတော ဣမေသံ ဗြဟ္မညံ? အပဂတာ ဣမေ သာမညာ၊ အပဂတာ ဣမေ ဗြဟ္မညာ။ ကထဉှိ နာမ ပုရိသော ပုရိသကိစ္စံ ကရိတွာ ဣတ္ထိံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿတီ’’’တိ!

‘‘နေသော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒ္ဒေါ စိရံ ဘဝိဿတိ သတ္တာဟမေဝ ဘဝိဿတိ။ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန အန္တရဓာယိဿတိ။ တေန ဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ မနုဿာ ဘိက္ခူ ဒိသွာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝါစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ၊ တေ တုမှေ ဣမာယ ဂါထာယ ပဋိစောဒေထ –

‘‘‘အဘူတဝါဒီ နိရယံ ဥပေတိ၊

ယော ဝါပိ [ယော စာပိ (သီ။ ပီ။ က။)] ကတွာ န ကရောမိ စာဟ၊

ဥဘောပိ တေ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တိ၊

နိဟီနကမ္မာ မနုဇာ ပရတ္ထာ’’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမံ ဂါထံ ပရိယာပုဏိတွာ ယေ မနုဿာ ဘိက္ခူ ဒိသွာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝါစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ တေ ဣမာယ ဂါထာယ ပဋိစောဒေန္တိ –

‘‘အဘူတဝါဒီ နိရယံ ဥပေတိ၊

ယော ဝါပိ ကတွာ န ကရောမိစာဟ၊

ဥဘောပိ တေ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တိ၊

နိဟီနကမ္မာ မနုဇာ ပရတ္ထာ’’တိ။

မနုဿာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အကာရကာ ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ။ နယိမေဟိ ကတံ။ သပန္တိမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ’’တိ။ နေဝ သော သဒ္ဒေါ စိရံ အဟောသိ။ သတ္တာဟမေဝ အဟောသိ။ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန အန္တရဓာယိ။

အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘန္တေ၊ အဗ္ဘုတံ၊ ဘန္တေ! ယာဝ သုဘာသိတံ စိဒံ ဘန္တေ ဘဂဝတာ – ‘နေသော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒ္ဒေါ စိရံ ဘဝိဿတိ။ သတ္တာဟမေဝ ဘဝိဿတိ။ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန အန္တရဓာယိဿတီ’တိ။ အန္တရဟိတော သော၊ ဘန္တေ၊ သဒ္ဒေါ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘တုဒန္တိ ဝါစာယ ဇနာ အသညတာ၊

သရေဟိ သင်္ဂါမဂတံဝ ကုဉ္ဇရံ၊

သုတွာန ဝါကျံ ဖရုသံ ဥဒီရိတံ၊

အဓိဝါသယေ ဘိက္ခု အဒုဋ္ဌစိတ္တော’’တိ။ အဋ္ဌမံ၊

၉။ ဥပသေနသုတ္တံ

၃၉။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော ဥပသေနဿ ဝင်္ဂန္တပုတ္တဿ ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘လာဘာ ဝတ မေ၊ သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ၊ သတ္ထာ စ မေ ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သွာက္ခာတေ စမှိ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော၊ သဗြဟ္မစာရိနော စ မေ သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ၊ သီလေသု စမှိ ပရိပူရကာရီ၊ သုသမာဟိတော စမှိ ဧကဂ္ဂစိတ္တော၊ အရဟာ စမှိ ခီဏာသဝေါ၊ မဟိဒ္ဓိကော စမှိ မဟာနုဘာဝေါ။ ဘဒ္ဒကံ မေ ဇီဝိတံ၊ ဘဒ္ဒကံ မရဏ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မတော ဥပသေနဿ ဝင်္ဂန္တပုတ္တဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘ယံ ဇီဝိတံ န တပတိ၊ မရဏန္တေ န သောစတိ၊

သ ဝေ ဒိဋ္ဌပဒေါ ဓီရော၊ သောကမဇ္ဈေ န သောစတိ။

‘‘ဥစ္ဆိန္နဘဝတဏှဿ ၊ သန္တစိတ္တဿ ဘိက္ခုနော၊

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။ နဝမံ၊

၁၀။ သာရိပုတ္တဥပသမသုတ္တံ

၄၀။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အတ္တနော ဥပသမံ ပစ္စဝေက္ခမာနော။

အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အတ္တနော ဥပသမံ ပစ္စဝေက္ခမာနံ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘ဥပသန္တသန္တစိတ္တဿ၊ နေတ္တိစ္ဆိန္နဿ ဘိက္ခုနော၊

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ မုတ္တော သော မာရဗန္ဓနာ’’တိ။ ဒသမံ၊

မေဃိယဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော နိဋ္ဌိတော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မေဃိယော ဥဒ္ဓတာ ဂေါပါလော၊ ယက္ခော [ဇုဏှာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)၊ ဇုဏှံ (က။)] နာဂေန ပဉ္စမံ၊

ပိဏ္ဍောလော သာရိပုတ္တော စ၊ သုန္ဒရီ ဘဝတိ အဋ္ဌမံ၊

ဥပသေနော ဝင်္ဂန္တပုတ္တော၊ သာရိပုတ္တော စ တေ ဒသာတိ။