📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ခုဒ္ဒကနိကာယေ

ဣတိဝုတ္တက-အဋ္ဌကထာ

ဂန္ထာရမ္ဘကထာ

မဟာကာရုဏိကံ နာထံ၊ ဉေယျသာဂရပါရဂုံ၊

ဝန္ဒေ နိပုဏဂမ္ဘီရ-ဝိစိတြနယဒေသနံ။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နာ၊ ယေန နိယျန္တိ လောကတော၊

ဝန္ဒေ တမုတ္တမံ ဓမ္မံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပူဇိတံ။

သီလာဒိဂုဏသမ္ပန္နော၊ ဌိတော မဂ္ဂဖလေသု ယော၊

ဝန္ဒေ အရိယသင်္ဃံ တံ၊ ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ။

ဝန္ဒနာဇနိတံ ပုညံ၊ ဣတိ ယံ ရတနတ္တယေ၊

ဟတန္တရာယော သဗ္ဗတ္ထ၊ ဟုတွာဟံ တဿ တေဇသာ။

ဧကကာဒိပ္ပဘေဒေန ၊ ဒေသိတာနိ မဟေသိနာ၊

လောဘာဒီနံ ပဟာနာနိ၊ ဒီပနာနိ ဝိသေသတော။

သုတ္တာနိ ဧကတော ကတွာ၊ ဣတိဝုတ္တပဒက္ခရံ၊

ဓမ္မသင်္ဂါဟကာ ထေရာ၊ သင်္ဂါယိံသု မဟေသယော။

ဣတိဝုတ္တကမိစ္စေဝ၊ နာမေန ဝသိနော ပုရေ၊

ယံ ခုဒ္ဒကနိကာယသ္မိံ၊ ဂမ္ဘီရတ္ထပဒက္ကမံ။

တဿ ဂမ္ဘီရဉာဏေဟိ၊ ဩဂါဟေတဗ္ဗဘာဝတော၊

ကိဉ္စာပိ ဒုက္ကရာ ကာတုံ၊ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ မယာ။

သဟသံဝဏ္ဏနံ ယသ္မာ၊ ဓရတေ သတ္ထု သာသနံ၊

ပုဗ္ဗာစရိယသီဟာနံ၊ တိဋ္ဌတေဝ ဝိနိစ္ဆယော။

တသ္မာ တံ အဝလမ္ဗိတွာ၊ ဩဂါဟေတွာန ပဉ္စပိ၊

နိကာယေ ဥပနိဿာယ၊ ပေါရာဏဋ္ဌကထာနယံ။

နိဿိတံ ဝါစနာမဂ္ဂံ၊ သုဝိသုဒ္ဓံ အနာကုလံ၊

မဟာဝိဟာရဝါသီနံ၊ နိပုဏတ္ထဝိနိစ္ဆယံ။

ပုနပ္ပုနာဂတံ အတ္ထံ၊ ဝဇ္ဇယိတွာန သာဓုကံ၊

ယထာဗလံ ကရိဿာမိ၊ ဣတိဝုတ္တကဝဏ္ဏနံ။

ဣတိ အာကင်္ခမာနဿ၊ သဒ္ဓမ္မဿ စိရဋ္ဌိတိံ၊

ဝိဘဇန္တဿ တဿတ္ထံ၊ နိသာမယထ သာဓဝေါတိ။

တတ္ထ ဣတိဝုတ္တကံ နာမ ဧကကနိပါတော၊ ဒုကနိပါတော၊ တိကနိပါတော၊ စတုက္ကနိပါတောတိ စတုနိပါတသင်္ဂဟံ။ တမ္ပိ ဝိနယပိဋကံ၊ သုတ္တန္တပိဋကံ၊ အဘိဓမ္မပိဋကန္တိ တီသု ပိဋကေသု သုတ္တန္တပိဋကပရိယာပန္နံ၊ ဒီဃနိကာယော မဇ္ဈိမနိကာယော၊ သံယုတ္တနိကာယော၊ အင်္ဂုတ္တရနိကာယော၊ ခုဒ္ဒကနိကာယောတိ ပဉ္စသု နိကာယေသု ခုဒ္ဒကနိကာယပရိယာပန္နံ၊ သုတ္တံ၊ ဂေယျံ၊ ဝေယျာကရဏံ၊ ဂါထာ၊ ဥဒါနံ၊ ဣတိဝုတ္တကံ၊ ဇာတကံ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မံ၊ ဝေဒလ္လန္တိ နဝသု သာသနင်္ဂေသု ဣတိဝုတ္တကင်္ဂဘူတံ။

‘‘ဒွါသီတိ ဗုဒ္ဓတော ဂဏှိံ၊ ဒွေသဟဿာနိ ဘိက္ခုတော၊

စတုရာသီတိ သဟဿာနိ၊ ယေ မေ ဓမ္မာ ပဝတ္တိနော’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၁၀၂၇) –

ဧဝံ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကေန ပဋိညာတေသု စတုရာသီတိယာ ဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿေသု ကတိပယဓမ္မက္ခန္ဓသင်္ဂဟံ။ သုတ္တတော ဧကကနိပါတေ တာဝ သတ္တဝီသတိ သုတ္တာနိ၊ ဒုကနိပါတေ ဒွါဝီသတိ၊ တိကနိပါတေ ပညာသ၊ စတုက္ကနိပါတေ တေရသာတိ ဒွါဒသာဓိကသုတ္တသတသင်္ဂဟံ။ တဿ နိပါတေသု ဧကကနိပါတော အာဒိ၊ ဝဂ္ဂေသု ပါဋိဘောဂဝဂ္ဂေါ၊ သုတ္တေသု လောဘသုတ္တံ။ တဿာပိ ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ’’တိအာဒိကံ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ပဌမမဟာသင်္ဂီတိကာလေ ဝုတ္တံ နိဒါနမာဒိ။ သာ ပနာယံ ပဌမမဟာသင်္ဂီတိ ဝိနယပိဋကေ တန္တိမာရုဠှာ ဧဝ။ ယော ပနေတ္ထ နိဒါနကောသလ္လတ္ထံ ဝတ္တဗ္ဗော ကထာမဂ္ဂေါ ၊ သောပိ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တောယေဝါတိ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

နိဒါနဝဏ္ဏနာ

ယံ ပနေတံ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာတိအာဒိကံ နိဒါနံ။ ဧကဓမ္မံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဇဟထာတိအာဒိကံ သုတ္တံ။ တတ္ထ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာတိအာဒီနိ နာမပဒါနိ။ ဣတီတိ နိပါတပဒံ။ ပဇဟထာတိ ဧတ္ထ ပ-ဣတိ ဥပသဂ္ဂပဒံ၊ ဇဟထာ-တိ အာချာတပဒံ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ ပဒဝိဘာဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အတ္ထတော ပန ဝုတ္တသဒ္ဒေါ တာဝ သဥပသဂ္ဂေါ အနုပသဂ္ဂေါ စ ဝပနေ ဝါပသမကရဏေ ကေသောဟာရဏေ ဇီဝိတဝုတ္တိယံ ပဝုတ္တဘာဝေ ပါဝစနဘာဝေန ပဝတ္တိတေ အဇ္ဈေသနေ ကထနေတိ ဧဝမာဒီသု ဒိဿတိ။ တထာ ဟေသ –

‘‘ဂါဝေါ တဿ ပဇာယန္တိ၊ ခေတ္တေ ဝုတ္တံ ဝိရူဟတိ၊

ဝုတ္တာနံ ဖလမသ္နာတိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတီ’’တိ။ –

အာဒီသု (ဇာ။ ၂။၂၂။၁၉) ဝပနေ အာဂတော။ ‘‘နော စ ခေါ ပဋိဝုတ္တ’’န္တိအာဒီသု (ပါရာ။ ၂၈၉) အဋ္ဌဒန္တကာဒီဟိ ဝါပသမကရဏေ။ ‘‘ကာပဋိကော မာဏဝေါ ဒဟရော ဝုတ္တသိရော’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၂။၄၂၆) ကေသောဟာရဏေ။ ‘‘ပန္နလောမော ပရဒတ္တဝုတ္တော မိဂဘူတေန စေတသာ ဝိဟရတီ’’တိအာဒီသု (စူဠဝ။ ၃၃၂) ဇီဝိတဝုတ္တိယံ။ ‘‘သေယျထာပိ နာမ ပဏ္ဍုပလာသော ဗန္ဓနာ ပဝုတ္တော အဘဗ္ဗော ဟရိတတ္ထာယာ’’တိအာဒီသု (ပါရာ။ ၉၂၊ ပါစိ။ ၆၆၆၊ မဟာဝ။ ၁၂၉) ဗန္ဓနတော ပဝုတ္တဘာဝေ။ ‘‘ယေသမိဒံ ဧတရဟိ၊ ဗြာဟ္မဏာ၊ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတ’’န္တိအာဒီသု ပါဝစနဘာဝေန ပဝတ္တိတေ။ လောကေ ပန – ‘‘ဝုတ္တော ဂဏော ဝုတ္တော ပါရာယနော’’တိအာဒီသု အဇ္ဈေနေ။ ‘‘ဝုတ္တံ ခေါ ပနေတံ ဘဂဝတာ ဓမ္မဒါယာဒါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘဝထ၊ မာ အာမိသဒါယာဒါ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၃၀) ကထနေ။ ဣဓာပိ ကထနေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တသ္မာ ဝုတ္တံ ကထိတံ ဘာသိတန္တိ အတ္ထော။

ဒုတိယော ပန ဝုတ္တသဒ္ဒေါ ဝစနေ စိဏ္ဏဘာဝေ စ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဟိ-ဣတိ ဇာတု ဝိဗျတ္တန္တိ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ နိပါတော။ သော ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနသုတ္တဿ ဘဂဝတော ဝိဗျတ္တံ ဘာသိတဘာဝံ ဇောတေတိ။ ဝါစကသဒ္ဒသန္နိဓာနေ ဟိ ပယုတ္တာ နိပါတာ။ တေဟိ ဝတ္တဗ္ဗမတ္ထံ ဇောတေန္တိ။ ဧတန္တိ အယံ ဧတသဒ္ဒေါ –

‘‘ယော စ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ သင်္ဃဉ္စ သရဏံ ဂတော၊

စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။

‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပာဒံ၊ ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊

အရိယဉ္စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

‘‘ဧတံ ခေါ သရဏံ ခေမံ၊ ဧတံ သရဏမုတ္တမံ၊

ဧတံ သရဏမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၉၀-၁၉၂) –

အာဒီသု ယထာဝုတ္တေ အာသန္နပစ္စက္ခေ အာဂတော။ ‘‘အပ္ပမတ္တကံ ခေါ ပနေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဩရမတ္တကံ သီလမတ္တကံ၊ ယေန ပုထုဇ္ဇနော တထာဂတဿ ဝဏ္ဏံ ဝဒမာနော ဝဒေယျာ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၁။၇) ပန ဝက္ခမာနေ အာသန္နပစ္စက္ခေ။ ဣဓာပိ ဝက္ခမာနေယေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သင်္ဂါယနဝသေန ဝက္ခမာနဉှိ သုတ္တံ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကေန ဗုဒ္ဓိယံ ဌပေတွာ တဒါ ‘‘ဧတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

ဘဂဝတာတိ ဧတ္ထ ဘဂဝါတိ ဂရုဝစနံ။ ဂရုံ ဟိ လောကေ ဘဂဝါတိ ဝဒန္တိ။ တထာဂတော စ သဗ္ဗဂုဏဝိသိဋ္ဌတာယ သတ္တာနံ ဂရု၊ တသ္မာ ဘဂဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပေါရာဏေဟိပိ ဝုတ္တံ –

‘‘ဘဂဝါတိ ဝစနံ သေဋ္ဌံ၊ ဘဂဝါတိ ဝစနမုတ္တမံ၊

ဂရု ဂါရဝယုတ္တော သော၊ ဘဂဝါ တေန ဝုစ္စတီ’’တိ။

သေဋ္ဌဝါစကဉှိ ဝစနံ သေဋ္ဌဂုဏသဟစရဏတော သေဋ္ဌန္တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ဝုစ္စတီတိ ဝစနံ၊ အတ္ထော။ တသ္မာ ဘဂဝါတိဝစနံ သေဋ္ဌန္တိ ဘဂဝါတိ ဣမိနာ ဝစနေန ဝစနီယော ယော အတ္ထော၊ သော သေဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ ဘဂဝါတိ ဝစနမုတ္တမန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ဂါရဝယုတ္တောတိ ဂရုဘာဝယုတ္တော ဂရုဂုဏယောဂတော၊ ဂရုကရဏံ ဝါ သာတိသယံ အရဟတီတိ ဂါရဝယုတ္တော၊ ဂါရဝါရဟောတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဂုဏဝိသိဋ္ဌသတ္တုတ္တမဂရုဂါရဝါဓိဝစနမေတံ ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ အပိစ –

‘‘ဘဂီ ဘဇီ ဘာဂီ ဝိဘတ္တဝါ ဣတိ၊

အကာသိ ဘဂ္ဂန္တိ ဂရူတိ ဘာဂျဝါ၊

ဗဟူဟိ ဉာယေဟိ သုဘာဝိတတ္တနော၊

ဘဝန္တဂေါ သော ဘဂဝါတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ –

နိဒ္ဒေသေ အာဂတနယေန –

‘‘ဘာဂျဝါ ဘဂ္ဂဝါ ယုတ္တော၊ ဘဂေဟိ စ ဝိဘတ္တဝါ၊

ဘတ္တဝါ ဝန္တဂမနော၊ ဘဝေသု ဘဂဝါ တတော’’တိ။

ဣမိဿာ ဂါထာယ စ ဝသေန ဘဂဝါတိ ပဒဿ အတ္ထော ဝတ္တဗ္ဗော။ သော ပနာယံ အတ္ထော သဗ္ဗာကာရေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဗုဒ္ဓါနုဿတိနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တောတိ။ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အပရော နယော – ဘာဂဝါတိ ဘဂဝါ၊ ဘတဝါတိ ဘဂဝါ၊ ဘာဂေ ဝနီတိ ဘဂဝါ၊ ဘဂေ ဝနီတိ ဘဂဝါ၊ ဘတ္တဝါတိ ဘဂဝါ၊ ဘဂေ ဝမီတိ ဘဂဝါ၊ ဘာဂေ ဝမီတိ ဘဂဝါ။

‘‘ဘာဂဝါ ဘတဝါ ဘာဂေ၊ ဘဂေ စ ဝနိ ဘတ္တဝါ၊

ဘဂေ ဝမိ တထာ ဘာဂေ၊ ဝမီတိ ဘဂဝါ ဇိနော’’။

တတ္ထ ကထံ ဘာဂဝါတိ ဘဂဝါ? ယေ တေ သီလာဒယော ဓမ္မက္ခန္ဓာ ဂုဏကောဋ္ဌာသာ၊ တေ အနညသာဓာရဏာ နိရတိသယာ တထာဂတဿ အတ္ထိ ဥပလဗ္ဘန္တိ။ တထာ ဟိဿ သီလံ၊ သမာဓိ၊ ပညာ၊ ဝိမုတ္တိ၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ၊ ဟိရီ၊ ဩတ္တပ္ပံ၊ သဒ္ဓါ၊ ဝီရိယံ၊ သတိ၊ သမ္ပဇညံ၊ သီလဝိသုဒ္ဓိ၊ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ၊ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ၊ သမထော၊ ဝိပဿနာ၊ တီဏိ ကုသလမူလာနိ၊ တီဏိ သုစရိတာနိ၊ တယော သမ္မာဝိတက္ကာ၊ တိဿော အနဝဇ္ဇသညာ၊ တိဿော ဓာတုယော၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ၊ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ၊ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ၊ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂါ၊ စတ္တာရိ အရိယဖလာနိ ၊ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ၊ စတုယောနိပရိစ္ဆေဒကဉာဏာနိ၊ စတ္တာရော အရိယဝံသာ၊ စတ္တာရိ ဝေသာရဇ္ဇဉာဏာနိ၊ ပဉ္စ ပဓာနိယင်္ဂါနိ၊ ပဉ္စင်္ဂိကော သမ္မာသမာဓိ၊ ပဉ္စဉာဏိကော သမ္မာသမာဓိ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ ပဉ္စ ဗလာနိ၊ ပဉ္စ နိဿာရဏီယာ ဓာတုယော၊ ပဉ္စ ဝိမုတ္တာယတနဉာဏာနိ၊ ပဉ္စ ဝိမုတ္တိပရိပါစနီယာ သညာ၊ ဆ အနုဿတိဋ္ဌာနာနိ၊ ဆ ဂါရဝါ၊ ဆ နိဿာရဏီယာ ဓာတုယော၊ ဆ သတတဝိဟာရာ၊ ဆ အနုတ္တရိယာနိ၊ ဆ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယာ သညာ၊ ဆ အဘိညာ၊ ဆ အသာဓာရဏဉာဏာနိ၊ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ၊ သတ္တ အရိယဓနာနိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ သတ္တ သပ္ပုရိသဓမ္မာ၊ သတ္တ နိဇ္ဇရဝတ္ထူနိ၊ သတ္တ သညာ၊ သတ္တ ဒက္ခိဏေယျပုဂ္ဂလဒေသနာ၊ သတ္တ ခီဏာသဝဗလဒေသနာ၊ အဋ္ဌ ပညာပဋိလာဘဟေတုဒေသနာ၊ အဋ္ဌသမ္မတ္တာနိ၊ အဋ္ဌ လောကဓမ္မာတိက္ကမော၊ အဋ္ဌ အာရမ္ဘဝတ္ထူနိ၊ အဋ္ဌ အက္ခဏဒေသနာ၊ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကာ၊ အဋ္ဌ အဘိဘာယတနဒေသနာ၊ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ၊ နဝ ယောနိသောမနသိကာရမူလကာ ဓမ္မာ၊ နဝ ပါရိသုဒ္ဓိပဓာနိယင်္ဂါနိ၊ နဝ သတ္တာဝါသဒေသနာ၊ နဝ အာဃာတပ္ပဋိဝိနယာ၊ နဝ သညာ၊ နဝ နာနတ္တာ၊ နဝ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရာ၊ ဒသ နာထကရဏာ ဓမ္မာ၊ ဒသ ကသိဏာယတနာနိ၊ ဒသ ကုသလကမ္မပထာ၊ ဒသ သမ္မတ္တာနိ၊ ဒသ အရိယဝါသာ၊ ဒသ အသေက္ခာ ဓမ္မာ၊ ဒသ တထာဂတဗလာနိ၊ ဧကာဒသ မေတ္တာနိသံသာ၊ ဒွါဒသ ဓမ္မစက္ကာကာရာ၊ တေရသ ဓုတဂုဏာ၊ စုဒ္ဒသ ဗုဒ္ဓဉာဏာနိ၊ ပဉ္စဒသ ဝိမုတ္တိပရိပါစနီယာ ဓမ္မာ၊ သောဠသဝိဓာ အာနာပါနဿတိ၊ သောဠသ အပရန္တပနီယာ ဓမ္မာ၊ အဋ္ဌာရသ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ၊ ဧကူနဝီသတိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏာနိ၊ စတုစတ္တာလီသ ဉာဏဝတ္ထူနိ၊ ပညာသ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏာနိ၊ ပရောပဏ္ဏာသ ကုသလဓမ္မာ၊ သတ္တသတ္တတိ ဉာဏဝတ္ထူနိ၊ စတုဝီသတိကောဋိသတသဟဿသမာပတ္တိသဉ္စာရိမဟာဝဇိရဉာဏံ၊ အနန္တနယသမန္တပဋ္ဌာနပဝိစယပစ္စဝေက္ခဏဒေသနာဉာဏာနိ၊ တထာ အနန္တာသု လောကဓာတူသု အနန္တာနံ သတ္တာနံ အာသယာဒိဝိဘာဝနဉာဏာနိ စာတိ၊ ဧဝမာဒယော အနန္တာ အပရိမာဏဘေဒါ အနညသာဓာရဏာ နိရတိသယာ ဂုဏဘာဂါ ဂုဏကောဋ္ဌာသာ ဝိဇ္ဇန္တိ ဥပလဗ္ဘန္တိ။ တသ္မာ ယထာဝုတ္တဝိဘာဂါ ဂုဏဘာဂါ အဿ အတ္ထီတိ ဘာဂဝါတိ ဝတ္တဗ္ဗေ။ အာကာရဿ ရဿတ္တံ ကတွာ ‘‘ဘဂဝါ’’တိ ဝုတ္တော။ ဧဝံ တာဝ ဘာဂဝါတိ ဘဂဝါ။

‘‘ယသ္မာ သီလာဒယော သဗ္ဗေ၊ ဂုဏဘာဂါ အသေသတော၊

ဝိဇ္ဇန္တိ သုဂတေ တသ္မာ၊ ဘဂဝါတိ ပဝုစ္စတိ’’။

ကထံ ဘတဝါတိ ဘဂဝါ? ယေ တေ သဗ္ဗလောကဟိတာယ ဥဿုက္ကမာပန္နေဟိ မနုဿတ္တာဒိကေ အဋ္ဌ ဓမ္မေ သမောဓာနေတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိယာ ကတမဟာဘိနီဟာရေဟိ မဟာဗောဓိသတ္တေဟိ ပရိပူရေတဗ္ဗာ ဒါနပါရမီ၊ သီလနေက္ခမ္မပညာဝီရိယခန္တိသစ္စအဓိဋ္ဌာနမေတ္တာဥပေက္ခာပါရမီတိ ဒသ ပါရမိယော၊ ဒသ ဥပပါရမိယော၊ ဒသ ပရမတ္ထပါရမိယောတိ သမတိံသ ပါရမိယော၊ ဒါနာဒီနိ စတ္တာရိ သင်္ဂဟဝတ္ထူနိ၊ စတ္တာရိ အဓိဋ္ဌာနာနိ၊ အတ္တပရိစ္စာဂေါ၊ နယနဓနရဇ္ဇပုတ္တဒါရပရိစ္စာဂေါတိ ပဉ္စ မဟာပရိစ္စာဂါ၊ ပုဗ္ဗယောဂေါ၊ ပုဗ္ဗစရိယာ၊ ဓမ္မက္ခာနံ၊ လောကတ္ထစရိယာ၊ ဉာတတ္ထစရိယာ၊ ဗုဒ္ဓတ္ထစရိယာတိ ဧဝမာဒယော သင်္ခေပတော ဝါ ပုညသမ္ဘာရဉာဏသမ္ဘာရာ ဗုဒ္ဓကရဓမ္မာ၊ တေ မဟာဘိနီဟာရတော ပဋ္ဌာယ ကပ္ပာနံ သတသဟဿာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ယထာ ဟာနဘာဂိယာ၊ သံကိလေသဘာဂိယာ ၊ ဌိတိဘာဂိယာ၊ ဝါ န ဟောန္တိ၊ အထ ခေါ ဥတ္တရုတ္တရိ ဝိသေသဘာဂိယာဝ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ သက္ကစ္စံ နိရန္တရံ အနဝသေသတော ဘတာ သမ္ဘတာ အဿ အတ္ထီတိ ဘတဝါတိ ဘဂဝါ၊ နိရုတ္တိနယေန တကာရဿ ဂကာရံ ကတွာ။ အထ ဝါ ဘတဝါတိ တေယေဝ ယထာဝုတ္တေ ဗုဒ္ဓကရဓမ္မေ ဝုတ္တနယေန ဘရိ သမ္ဘရိ ပရိပူရေသီတိ အတ္ထော။ ဧဝမ္ပိ ဘတဝါတိ ဘဂဝါ။

‘‘ယသ္မာ သမ္ဗောဓိယာ သဗ္ဗေ၊ ဒါနပါရမိအာဒိကေ၊

သမ္ဘာရေ ဘတဝါ နာထော၊ တသ္မာပိ ဘဂဝါ မတော’’။

ကထံ ဘာဂေ ဝနီတိ ဘဂဝါ? ယေ တေ စတုဝီသတိကောဋိသတသဟဿသင်္ခါ ဒေဝသိကံ ဝဠဉ္ဇနကသမာပတ္တိဘာဂါ၊ တေ အနဝသေသတော လောကဟိတတ္ထံ အတ္တနော ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထဉ္စ နိစ္စကပ္ပံ ဝနိ ဘဇိ သေဝိ ဗဟုလမကာသီတိ ဘာဂေ ဝနီတိ ဘဂဝါ။ အထ ဝါ အဘိညေယျေသု ဓမ္မေသု ကုသလာဒီသု ခန္ဓာဒီသု စ ယေ တေ ပရိညေယျာဒိဝသေန သင်္ခေပတော ဝါ စတုဗ္ဗိဓာ အဘိသမယဘာဂါ၊ ဝိတ္ထာရတော ပန ‘‘စက္ခု ပရိညေယျံ …ပေ… ဇရာမရဏံ ပရိညေယျ’’န္တိအာဒိနာ (ပဋိ။ မ။ ၁။၂၁) အနေကေ ပရိညေယျဘာဂါ၊ ‘‘စက္ခုဿ သမုဒယော ပဟာတဗ္ဗော…ပေ… ဇရာမရဏဿ သမုဒယော ပဟာတဗ္ဗော’’တိအာဒိနာ ပဟာတဗ္ဗဘာဂါ၊ ‘‘စက္ခုဿ နိရောဓော သစ္ဆိကာတဗ္ဗော…ပေ… ဇရာမရဏဿ နိရောဓော သစ္ဆိကာတဗ္ဗော’’တိအာဒိနာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗဘာဂါ၊ ‘‘စက္ခုနိရောဓဂါမိနီပဋိပဒါ ဘာဝေတဗ္ဗာ…ပေ… စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိအာဒိနာ စ အနေကဘေဒါ ဘာဝေတဗ္ဗဘာဂါ စ ဓမ္မာ၊ တေ သဗ္ဗေ ဝနိ ဘဇိ ယထာရဟံ ဂေါစရဘာဝနာသေဝနာနံ ဝသေန သေဝိ။ ဧဝမ္ပိ ဘာဂေ ဝနီတိ ဘဂဝါ။ အထ ဝါ ယေ ဣမေ သီလာဒယော ဓမ္မက္ခန္ဓာ သာဝကေဟိ သာဓာရဏာ ဂုဏကောဋ္ဌာသာ ဂုဏဘာဂါ၊ ကိန္တိ နု ခေါ တေ ဝေနေယျသန္တာနေသု ပတိဋ္ဌပေယျန္တိ မဟာကရုဏာယ ဝနိ အဘိပတ္ထယိ။ သာ စဿ အဘိပတ္ထနာ ယထာဓိပ္ပေတဖလာဝဟာ အဟောသိ။ ဧဝမ္ပိ ဘာဂေ ဝနီတိ ဘဂဝါ။

‘‘ယသ္မာ ဉေယျသမာပတ္တိ-ဂုဏဘာဂေ တထာဂတော၊

ဘဇိ ပတ္ထယိ သတ္တာနံ၊ ဟိတာယ ဘဂဝါ တတော’’။

ကထံ ဘဂေ ဝနီတိ ဘဂဝါ? သမာသတော တာဝ ကတပုညေဟိ ပယောဂသမ္ပန္နေဟိ ယထာဝိဘဝံ ဘဇီယန္တီတိ ဘဂါ၊ လောကိယလောကုတ္တရာ သမ္ပတ္တိယော။ တတ္ထ လောကိယေ တာဝ တထာဂတော သမ္ဗောဓိတော ပုဗ္ဗေ ဗောဓိသတ္တဘူတော ပရမုက္ကံသဂတေ ဝနိ ဘဇိ သေဝိ၊ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌာယ နိရဝသေသတော ဗုဒ္ဓကရဓမ္မေ သမန္နာနေန္တော ဗုဒ္ဓဓမ္မေ ပရိပါစေသိ။ ဗုဒ္ဓဘူတော ပန တေ နိရဝဇ္ဇသုခူပသံဟိတေ အနညသာဓာရဏေ လောကုတ္တရေပိ ဝနိ ဘဇိ သေဝိ။ ဝိတ္ထာရတော ပန ပဒေသရဇ္ဇဣဿရိယစက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိဒေဝရဇ္ဇသမ္ပတ္တိအာဒိဝသေန ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တိဉာဏဒဿနမဂ္ဂဘာဝနာဖလ- သစ္ဆိကိရိယာဒိဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဝသေန စ အနေကဝိဟိတေ အနညသာဓာရဏေ ဘဂေ ဝနိ ဘဇိ သေဝိ။ ဧဝံ ဘဂေ ဝနီတိ ဘဂဝါ။

‘‘ယာ တာ သမ္ပတ္တိယော လောကေ၊ ယာ စ လောကုတ္တရာ ပုထူ၊

သဗ္ဗာ တာ ဘဇိ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တသ္မာပိ ဘဂဝါ မတော’’။

ကထံ ဘတ္တဝါတိ ဘဂဝါ? ဘတ္တာ ဒဠှဘတ္တိကာ အဿ ဗဟူ အတ္ထီတိ ဘဂဝါ။ တထာဂတော ဟိ မဟာကရုဏာသဗ္ဗညုတညာဏာဒိအပရိမိတနိရုပမပ္ပဘာဝဂုဏဝိသေသသမင်္ဂိဘာဝတော သဗ္ဗသတ္တုတ္တမော၊ သဗ္ဗာနတ္ထပရိဟာရပုဗ္ဗင်္ဂမာယ နိရဝသေသဟိတသုခဝိဓာနတပ္ပရာယ နိရတိသယာယ ပယောဂသမ္ပတ္တိယာ သဒေဝမနုဿာယ ပဇာယ အစ္စန္တူပကာရိတာယ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏအသီတိအနုဗျဉ္ဇနဗျာမပ္ပဘာဒိ- အနညသာဓာရဏဂုဏဝိသေသပဋိမဏ္ဍိတရူပကာယတာယ၊ ယထာဘုစ္စဂုဏာဓိဂတေန ‘‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တေန လောကတ္တယဗျာပိနာ သုဝိပုလေန သုဝိသုဒ္ဓေန စ ထုတိဃောသေန သမန္နာဂတတ္တာ ဥက္ကံသပါရမိပ္ပတ္တာသု အပ္ပိစ္ဆတာသန္တုဋ္ဌိတာဒီသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတဘာဝတော ဒသဗလစတုဝေသာရဇ္ဇာဒိနိရတိသယဂုဏဝိသေသသမင်္ဂိဘာဝတော စ ရူပပ္ပမာဏော ရူပပ္ပသန္နော၊ ဃောသပ္ပမာဏော ဃောသပ္ပသန္နော၊ လူခပ္ပမာဏော လူခပ္ပသန္နော၊ ဓမ္မပ္ပမာဏော ဓမ္မပ္ပသန္နောတိ ဧဝံ စတုပ္ပမာဏိကေ လောကသန္နိဝါသေ သဗ္ဗထာပိ ပသာဒါဝဟဘာဝေန သမန္တပါသာဒိကတ္တာ အပရိမာဏာနံ သတ္တာနံ သဒေဝမနုဿာနံ အာဒရဗဟုမာနဂါရဝါယတနတာယ ပရမပေမသမ္ဘတ္တိဋ္ဌာနံ။ ယေ စ တဿ ဩဝါဒေ ပတိဋ္ဌိတာ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတာ ဟောန္တိ၊ ကေနစိ အသံဟာရိယာ တေသံ သမ္ဘတ္တိ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ။ တထာ ဟိ တေ အတ္တနော ဇီဝိတပရိစ္စာဂေပိ တတ္ထ ပသာဒံ န ပရိစ္စဇန္တိ၊ တဿ ဝါ အာဏံ ဒဠှဘတ္တိဘာဝတော။ တေနေဝါဟ –

‘‘ယော ဝေ ကတညူ ကတဝေဒိ ဓီရော၊

ကလျာဏမိတ္တော ဒဠှဘတ္တိ စ ဟောတီ’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၁၇။၇၈)၊

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာသမုဒ္ဒေါ ဌိတဓမ္မော ဝေလံ နာတိဝတ္တတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ မယာ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ၊ တံ မမ သာဝကာ ဇီဝိတဟေတုပိ နာတိက္ကမန္တီ’’တိ (အ။ နိ။ ၈။၂၀၊ ဥဒါ။ ၄၅၊ စူဠဝ။ ၃၈၅) စ။

ဧဝံ ဘတ္တဝါတိ ဘဂဝါ နိရုတ္တိနယေန ဧကဿ တကာရဿ လောပံ ကတွာ ဣတရဿ ဂကာရံ ကတွာ။

‘‘ဂုဏာတိသယယုတ္တဿ၊ ယသ္မာ လောကဟိတေသိနော၊

သမ္ဘတ္တာ ဗဟဝေါ သတ္ထု၊ ဘဂဝါ တေန ဝုစ္စတီ’’တိ။

ကထံ ဘဂေ ဝမီတိ ဘဂဝါ? ယသ္မာ တထာဂတော ဗောဓိသတ္တဘူတောပိ ပုရိမာသု ဇာတီသု ပါရမိယော ပူရေန္တော ဘဂသင်္ခါတံ သိရိံ ဣဿရိယံ ယသဉ္စ ဝမိ ဥဂ္ဂိရိ ခေဠပိဏ္ဍံ ဝိယ အနပေက္ခော ဆဍ္ဍယိ။ တထာ ဟိဿ သောမနဿကုမာရကာလေ၊ ဟတ္ထိပါလကုမာရကာလေ၊ အယောဃရပဏ္ဍိတကာလေ၊ မူဂပက္ခပဏ္ဍိတကာလေ၊ စူဠသုတသောမကာလေတိ ဧဝမာဒီသု နေက္ခမ္မပါရမိပူရဏဝသေန ဒေဝရဇ္ဇသဒိသာယ ရဇ္ဇသိရိယာ ပရိစ္စတ္တတ္တဘာဝါနံ ပရိမာဏံ နတ္ထိ။ စရိမတ္တဘာဝေပိ ဟတ္ထဂတံ စက္ကဝတ္တိသိရိံ ဒေဝလောကာဓိပစ္စသဒိသံ စတုဒ္ဒီပိဿရိယံ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိသန္နိဿယံ သတ္တရတနသမုဇ္ဇလံ ယသဉ္စ တိဏာယပိ အမညမာနော နိရပေက္ခော ပဟာယ အဘိနိက္ခမိတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ။ တသ္မာ ဣမေ သိရိအာဒိကေ ဘဂေ ဝမီတိ ဘဂဝါ။ အထ ဝါ ဘာနိ နာမ နက္ခတ္တာနိ၊ တေဟိ သမံ ဂစ္ဆန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ ဘဂါ ၊ သိနေရုယုဂန္ဓရဥတ္တရကုရုဟိမဝန္တာဒိဘာဇနလောကဝိသေသသန္နိဿယာ သောဘာ ကပ္ပဋ္ဌိတိယဘာဝတော။ တေပိ ဘဂဝါ ဝမိ တံနိဝါသိသတ္တာဝါသသမတိက္ကမနတောတပ္ပဋိဗဒ္ဓဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနေန ပဇဟီတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂေ ဝမီတိ ဘဂဝါ။

‘‘စက္ကဝတ္တိသိရိံ ယသ္မာ၊ ယသံ ဣဿရိယံ သုခံ၊

ပဟာသိ လောကစိတ္တဉ္စ၊ သုဂတော ဘဂဝါ တတော’’။

ကထံ ဘာဂေ ဝမီတိ ဘဂဝါ? ဘာဂါ နာမ ကောဋ္ဌာသာ။ တေ ခန္ဓာယတနဓာတာဒိဝသေန၊ တတ္ထာပိ ရူပဝေဒနာဒိဝသေန၊ အတီတာဒိဝသေန စ အနေကဝိဓာ။ တေ စ ဘဂဝါ သဗ္ဗံ ပပဉ္စံ၊ သဗ္ဗံ ယောဂံ၊ သဗ္ဗံ ဂန္ထံ၊ သဗ္ဗံ သံယောဇနံ၊ သမုစ္ဆိန္ဒိတွာ အမတဓာတုံ သမဓိဂစ္ဆန္တော ဝမိ ဥဂ္ဂိရိ အနပေက္ခော ဆဍ္ဍယိ၊ န ပစ္စာဂမိ။ တထာ ဟေသ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ပထဝိံ၊ အာပံ၊ တေဇံ၊ ဝါယံ၊ စက္ခုံ၊ သောတံ၊ ဃာနံ၊ ဇီဝှံ၊ ကာယံ၊ မနံ၊ ရူပေ၊ သဒ္ဒေ၊ ဂန္ဓေ၊ ရသေ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ၊ ဓမ္မေ၊ စက္ခုဝိညာဏံ…ပေ… မနောဝိညာဏံ၊ စက္ခုသမ္ဖဿံ …ပေ… မနောသမ္ဖဿံ၊ စက္ခုသမ္ဖဿဇံ ဝေဒနံ…ပေ… မနောသမ္ဖဿဇံ ဝေဒနံ၊ စက္ခုသမ္ဖဿဇံ သညံ…ပေ… မနောသမ္ဖဿဇံ သညံ၊ စက္ခုသမ္ဖဿဇံ စေတနံ…ပေ… မနောသမ္ဖဿဇံ စေတနံ၊ ရူပတဏှံ …ပေ… ဓမ္မတဏှံ၊ ရူပဝိတက္ကံ…ပေ… ဓမ္မဝိတက္ကံ၊ ရူပဝိစာရံ…ပေ… ဓမ္မဝိစာရန္တိအာဒိနာ အနုပဒဓမ္မဝိဘာဂဝသေနပိ သဗ္ဗေဝ ဓမ္မကောဋ္ဌာသေ အနဝသေသတော ဝမိ ဥဂ္ဂိရိ အနပေက္ခပရိစ္စာဂေန ဆဍ္ဍယိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ယံ တံ၊ အာနန္ဒ၊ စတ္တံ ဝန္တံ မုတ္တံ ပဟီနံ ပဋိနိဿဋ္ဌံ၊ တံ တထာဂတော ပုန ပစ္စာဂမိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၈၃) –

ဧဝမ္ပိ ဘာဂေ ဝမီတိ ဘဂဝါ။ အထ ဝါ ဘာဂေ ဝမီတိ သဗ္ဗေပိ ကုသလာကုသလေ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇေ ဟီနပ္ပဏီတေ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂေ ဓမ္မေ အရိယမဂ္ဂဉာဏမုခေန ဝမိ ဥဂ္ဂိရိ အနပေက္ခော ပရိစ္စဇိ ပဇဟိ၊ ပရေသဉ္စ တထတ္တာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘ဓမ္မာပိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဟာတဗ္ဗာ ပဂေဝ အဓမ္မာ၊ ကုလ္လူပမံ၊ ဝေါ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ၊ နိတ္ထရဏတ္ထာယ နော ဂဟဏတ္ထာယာ’’တိအာဒိ။ (မ။ နိ။ ၁။၂၄၀) –

ဧဝမ္ပိ ဘာဂေ ဝမီတိ ဘဂဝါ။

‘‘ခန္ဓာယတနဓာတာဒိ-ဓမ္မဘေဒါ မဟေသိနာ၊

ကဏှသုက္ကာ ယတော ဝန္တာ၊ တတောပိ ဘဂဝါ မတော’’။

တေန ဝုတ္တံ –

‘‘ဘာဂဝါ ဘတဝါ ဘာဂေ၊ ဘဂေ စ ဝနိ ဘတ္တဝါ၊

ဘဂေ ဝမိ တထာ ဘာဂေ၊ ဝမီတိ ဘဂဝါ ဇိနော’’တိ။

တေန ဘဂဝတာ။ အရဟတာတိ ကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ၊ အနဝသေသာနံ ဝါ ကိလေသာရီနံ ဟတတ္တာ၊ သံသာရစက္ကဿ ဝါ အရာနံ ဟတတ္တာ၊ ပစ္စယာဒီနံ အရဟတ္တာ၊ ပါပကရဏေ ရဟာဘာဝါတိ ဣမေဟိ ကာရဏေဟိ အရဟတာ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရော ပန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧတ္ထ စ ဘဂဝတာတိ ဣမိနာဿ ဘာဂျဝန္တတာဒီပနေန ကပ္ပာနံ အနေကေသု အသင်္ချေယျေသု ဥပစိတပုညသမ္ဘာရဘာဝတော သတပုညလက္ခဏဓရဿ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏအသီတိအနုဗျဉ္ဇန- ဗျာမပ္ပဘာကေတုမာလာဒိပဋိမဏ္ဍိတာ အနညသာဓာရဏာ ရူပကာယသမ္ပတ္တိဒီပိတာ ဟောတိ။ အရဟတာတိ ဣမိနာဿ အနဝသေသကိလေသပ္ပဟာနဒီပနေန အာသဝက္ခယပဒဋ္ဌာနသဗ္ဗညုတညာဏာဓိဂမပရိဒီပနတော ဒသဗလစတုဝေသာရဇ္ဇဆအသာဓာရဏဉာဏအဋ္ဌာရသာဝေဏိကဗုဒ္ဓဓမ္မာဒိ- အစိန္တေယျာပရိမေယျဓမ္မကာယသမ္ပတ္တိ ဒီပိတာ ဟောတိ။ တဒုဘယေနပိ လောကိယသရိက္ခကာနံ ဗဟုမတဘာဝေါ၊ ဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတေဟိ အဘိဂမနီယတာ၊ တထာ အဘိဂတာနဉ္စ တေသံ ကာယိကစေတသိကဒုက္ခာပနယနေ ပဋိဗလဘာဝေါ၊ အာမိသဒါနဓမ္မဒါနေဟိ ဥပကာရိတာ၊ လောကိယလောကုတ္တရေဟိ ဂုဏေဟိ သံယောဇနသမတ္ထတာ စ ပကာသိတာ ဟောတိ။

တထာ ဘဂဝတာတိ ဣမိနာ စရဏဓမ္မေသု မုဒ္ဓဘူတဒိဗ္ဗဝိဟာရာဒိဝိဟာရဝိသေသသမာယောဂပရိဒီပနေန စရဏသမ္ပဒါ ဒီပိတာ ဟောတိ။ အရဟတာတိ ဣမိနာ သဗ္ဗဝိဇ္ဇာသု သိခါပ္ပတ္တအာသဝက္ခယဉာဏာဓိဂမပရိဒီပနေန ဝိဇ္ဇာသမ္ပဒါ ဒီပိတာ ဟောတိ။ ပုရိမေန ဝါ အန္တရာယိကနိယျာနိကဓမ္မာနံ အဝိပရီတဝိဘတ္တဘာဝဒီပနေန ပစ္ဆိမဝေသာရဇ္ဇဒွယသမာယောဂေါ၊ ပစ္ဆိမေန သဝါသနနိရဝသေသကိလေသပ္ပဟာနဒီပနေန ပုရိမဝေသာရဇ္ဇဒွယသမာယောဂေါ ဝိဘာဝိတော ဟောတိ။

တထာ ပုရိမေန တထာဂတဿ ပဋိညာသစ္စဝစီသစ္စဉာဏသစ္စပရိဒီပနေန၊ ကာမဂုဏလောကိယာဓိပစ္စယသလာဘသက္ကာရာဒိပရိစ္စာဂပရိဒီပနေန၊ အနဝသေသကိလေသာဘိသင်္ခါရပရိစ္စာဂပရိဒီပနေန၊ စ သစ္စာဓိဋ္ဌာနစာဂါဓိဋ္ဌာနပါရိပူရိ ပကာသိတာ ဟောတိ၊ ဒုတိယေန သဗ္ဗသင်္ခါရူပသမသမဓိဂမပရိဒီပနေန၊ သမ္မာသမ္ဗောဓိပရိဒီပနေန စ၊ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနပညာဓိဋ္ဌာနပါရိပူရိ ပကာသိတာ ဟောတိ။ တထာ ဟိ ဘဂဝတော ဗောဓိသတ္တဘူတဿ လောကုတ္တရဂုဏေ ကတာဘိနီဟာရဿ မဟာကရုဏာယောဂေန ယထာပဋိညံ သဗ္ဗပါရမိတာနုဋ္ဌာနေန သစ္စာဓိဋ္ဌာနံ၊ ပါရမိတာပဋိပက္ခပရိစ္စာဂေန စာဂါဓိဋ္ဌာနံ၊ ပါရမိတာဂုဏေဟိ စိတ္တဝူပသမေန ဥပသမာဓိဋ္ဌာနံ၊ ပါရမိတာဟိ ဧဝ ပရဟိတူပါယကောသလ္လတော ပညာဓိဋ္ဌာနံ ပါရိပူရိဂတံ။

တထာ ‘ယာစကဇနံ အဝိသံဝါဒေတွာ ဒဿာမီ’တိ ပဋိဇာနနေန ပဋိညံ အဝိသံဝါဒေတွာ ဒါနေန စ သစ္စာဓိဋ္ဌာနံ၊ ဒေယျပရိစ္စာဂတော စာဂါဓိဋ္ဌာနံ၊ ဒေယျပဋိဂ္ဂါဟကဒါနဒေယျပရိက္ခယေသု လောဘဒေါသမောဟဘယဝူပသမေန ဥပသမာဓိဋ္ဌာနံ၊ ယထာရဟံ ယထာကာလံ ယထာဝိဓိ စ ဒါနေန ပညုတ္တရတာယ စ ပညာဓိဋ္ဌာနံ ပါရိပူရိဂတံ။ ဣမိနာ နယေန သေသပါရမီသုပိ စတုရာဓိဋ္ဌာနပါရိပူရိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သဗ္ဗာ ဟိ ပါရမိယော သစ္စပ္ပဘာဝိတာ စာဂါဘိဗျဉ္ဇိတာ ဥပသမာနုဗြူဟိတာ ပညာပရိသုဒ္ဓါတိ ဧဝံ စတုရာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂတဿ တထာဂတဿ သစ္စာဓိဋ္ဌာနံ သစ္စာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန သီလဝိသုဒ္ဓိ၊ စာဂါဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အာဇီဝဝိသုဒ္ဓိ၊ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ၊ ပညာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ။ တထာ သစ္စာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေနဿ သံဝါသေန သီလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ စာဂါဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန သံဝေါဟာရေန သောစေယျံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အာပဒါသု ထာမော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ပညာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန သာကစ္ဆာယ ပညာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တထာ သစ္စာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အဒုဋ္ဌော အဓိဝါသေတိ၊ စာဂါဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အလုဒ္ဓါ ပဋိသေဝတိ၊ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အဘီတော ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ ပညာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အမူဠှော ဝိနောဒေတိ။ တထာ သစ္စာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန စဿ နေက္ခမ္မသုခပ္ပတ္တိ၊ စာဂါဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန ပဝိဝေကသုခပ္ပတ္တိ၊ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန ဥပသမသုခပ္ပတ္တိ၊ ပညာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန သမ္ဗောဓိသုခပ္ပတ္တိ ဒီပိတာ ဟောတိ။ သစ္စာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန ဝါ ဝိဝေကဇပီတိသုခပ္ပတ္တိ၊ စာဂါဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန သမာဓိဇပီတိသုခပ္ပတ္တိ၊ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အပီတိဇကာယသုခပ္ပတ္တိ၊ ပညာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန သတိပါရိသုဒ္ဓိဇဥပေက္ခာသုခပ္ပတ္တိ။ တထာ သစ္စာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန ပရိဝါရသမ္ပတ္တိလက္ခဏပစ္စယသုခသမာယောဂေါ ပရိဒီပိတော ဟောတိ အဝိသံဝါဒနတော၊ စာဂါဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန သန္တုဋ္ဌိလက္ခဏသဘာဝသုခသမာယောဂေါ အလောဘဘာဝတော၊ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန ကတပုညတာလက္ခဏဟေတုသုခသမာယောဂေါ ကိလေသေဟိ အနဘိဘူတဘာဝတော၊ ပညာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန ဝိမုတ္တိသမ္ပတ္တိလက္ခဏဒုက္ခူပသမသုခသမာယောဂေါ ပရိဒီပိတော ဟောတိ၊ ဉာဏသမ္ပတ္တိယာ နိဗ္ဗာနာဓိဂမနတော။

တထာ သစ္စာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အရိယဿ သီလက္ခန္ဓဿ အနုဗောဓပ္ပဋိဝေဓသိဒ္ဓိ၊ စာဂါဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အရိယဿ သမာဓိက္ခန္ဓဿ၊ ပညာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အရိယဿ ပညာက္ခန္ဓဿ၊ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနသမုဒါဂမေန အရိယဿ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓဿ အနုဗောဓပ္ပဋိဝေဓသိဒ္ဓိ ဒီပိတာ ဟောတိ။ သစ္စာဓိဋ္ဌာနပရိပူရဏေန စ တပသိဒ္ဓိ၊ စာဂါဓိဋ္ဌာနပရိပူရဏေန သဗ္ဗနိဿဂ္ဂသိဒ္ဓိ၊ ဥပသမာဓိဋ္ဌာနပရိပူရဏေန ဣန္ဒြိယသံဝရသိဒ္ဓိ၊ ပညာဓိဋ္ဌာနပရိပူရဏေန ဗုဒ္ဓိသိဒ္ဓိ၊ တေန စ နိဗ္ဗာနသိဒ္ဓိ။ တထာ သစ္စာဓိဋ္ဌာနပရိပူရဏေန စတုအရိယသစ္စာဘိသမယပ္ပဋိလာဘော၊ စာဂါဓိဋ္ဌာနပရိပူရဏေန စတုအရိယဝံသပ္ပဋိလာဘော၊ ၀။ဥပသမာဓိဋ္ဌာနပရိပူရဏေန စတုအရိယဝိဟာရပ္ပဋိလာဘော၊ ပညာဓိဋ္ဌာနပရိပူရဏေန စတုအရိယဝေါဟာရပ္ပဋိလာဘော ဒီပိတော ဟောတိ။

အပရော နယော – ဘဂဝတာတိ ဧတေန သတ္တာနံ လောကိယလောကုတ္တရသမ္ပတ္တိအဘိကင်္ခါဒီပနေန တထာဂတဿ မဟာကရုဏာ ပကာသိတာ ဟောတိ။ အရဟတာတိ ဧတေန ပဟာနသမ္ပတ္တိဒီပနေန ပဟာနပညာ ပကာသိတာ ဟောတိ။ တတ္ထ ပညာယဿ ဓမ္မရဇ္ဇပတ္တိ၊ ကရုဏာယ ဓမ္မသံဝိဘာဂေါ၊ ပညာယ သံသာရဒုက္ခနိဗ္ဗိဒါ၊ ကရုဏာယ သံသာရဒုက္ခသဟနံ၊ ပညာယ ပရဒုက္ခပရိဇာနနံ၊ ကရုဏာယ ပရဒုက္ခပ္ပဋိကာရာရမ္ဘော။ ပညာယ ပရိနိဗ္ဗာနာဘိမုခဘာဝေါ ၊ ကရုဏာယ တဒဓိဂမော၊ ပညာယ သယံ တရဏံ၊ ကရုဏာယ ပရေသံ တာရဏံ၊ ပညာယ ဗုဒ္ဓဘာဝသိဒ္ဓိ၊ ကရုဏာယ ဗုဒ္ဓကိစ္စသိဒ္ဓိ။ ကရုဏာယ ဝါ ဗောဓိသတ္တဘူမိယံ သံသာရာဘိမုခဘာဝေါ၊ ပညာယ တတ္ထ အနဘိရတိ။ တထာ ကရုဏာယ ပရေသံ အဝိဟိံသနံ၊ ပညာယ သယံ ပရေဟိ အဘာယနံ၊ ကရုဏာယ ပရံ ရက္ခန္တော အတ္တာနံ ရက္ခတိ၊ ပညာယ အတ္တာနံ ရက္ခန္တော ပရံ ရက္ခတိ။ တထာ ကရုဏာယ အပရန္တပေါ၊ ပညာယ အနတ္တန္တပေါ။ တေန အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နာဒီသု စတုတ္ထပုဂ္ဂလဘာဝေါ သိဒ္ဓါ ဟောတိ ။

တထာ ကရုဏာယ လောကနာထတာ၊ ပညာယ အတ္တနာထတာ၊ ကရုဏာယ စဿ နိန္နတာဘာဝေါ၊ ပညာယ ဥန္နတာဘာဝေါ။ တထာ ကရုဏာယ သဗ္ဗသတ္တေသု ဇနိတာနုဂ္ဂဟော၊ ပညာနုဂတတ္တာ န စ န သဗ္ဗတ္ထ ဝိရတ္တစိတ္တော၊ ပညာယ သဗ္ဗဓမ္မေသု ဝိရတ္တစိတ္တော၊ ကရုဏာနုဂတတ္တာ န စ န သဗ္ဗသတ္တာနုဂ္ဂဟာယ ပဝတ္တော။ ယထာ ဟိ ကရုဏာ တထာဂတဿ သိနေဟသောကဝိရဟိတာ၊ ဧဝံ ပညာ အဟံကာရမမံကာရဝိနိမုတ္တာတိ အညမညံ ဝိသောဓိတာ ပရမဝိသုဒ္ဓါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတ္ထ ပညာခေတ္တံ ဗလာနိ၊ ကရုဏာခေတ္တံ ဝေသာရဇ္ဇာနိ။ တေသု ဗလသမာယောဂေန ပရေဟိ န အဘိဘုယျတိ၊ ဝေသာရဇ္ဇသမာယောဂေန ပရေ အဘိဘဝတိ။ ဗလေဟိ သတ္ထုသမ္ပဒါသိဒ္ဓိ၊ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သာသနသမ္ပဒါသိဒ္ဓိ။ တထာ ဗလေဟိ ဗုဒ္ဓရတနသိဒ္ဓိ၊ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ ဓမ္မရတနသိဒ္ဓီတိ အယမေတ္ထ ‘‘ဘဂဝတာ အရဟတာ’’တိ ပဒဒွယဿ အတ္ထယောဇနာယ မုခမတ္တဒဿနံ။

ကသ္မာ ပနေတ္ထ ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ’’တိ ဝတွာ ပုန ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ? အနုဿဝပဋိက္ခေပေန နိယမဒဿနတ္ထံ။ ယထာ ဟိ ကေနစိ ပရတော သုတွာ ဝုတ္တံ ယဒိပိ စ ဇာနန္တေန ဝုတ္တံ၊ န တေနေဝ ဝုတ္တံ ပရေနပိ ဝုတ္တတ္တာ။ န စ တံ တေန ဝုတ္တမေဝ၊ အပိစ ခေါ သုတမ္ပိ၊ န ဧဝမိဓ။ ဘဂဝတာ ဟိ ပရတော အသုတွာ သယမ္ဘုဉာဏေန အတ္တနာ အဓိဂတမေဝ ဝုတ္တန္တိ ဣမဿ ဝိသေသဿ ဒဿနတ္ထံ ဒွိက္ခတ္တုံ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ’’ တဉ္စ ခေါ ဘဂဝတာဝ ဝုတ္တံ၊ န အညေန၊ ဝုတ္တမေဝ စ၊ န သုတန္တိ။ အဓိကဝစနဉှိ အညမတ္ထံ ဗောဓေတီတိ န ပုနရုတ္တိဒေါသော။ ဧသ နယော ဣတော ပရေသုပိ။

တထာ ပုဗ္ဗရစနာဘာဝဒဿနတ္ထံ ဒွိက္ခတ္တုံ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဘဂဝါ ဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတာယ ဌာနုပ္ပတ္တိကပ္ပဋိဘာနေန သမ္ပတ္တပရိသာယ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ န တဿ ကာရဏာ ဒါနာဒီနံ ဝိယ ပုဗ္ဗရစနာကိစ္စံ အတ္ထိ။ တေနေတံ ဒဿေတိ – ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ တဉ္စ ခေါ န ပုဗ္ဗရစနာဝသေန တက္ကပရိယာဟတံ ဝီမံသာနုစရိတံ၊ အပိစ ခေါ ဝေနေယျဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဌာနသော ဝုတ္တမေဝါ’’တိ။

အပ္ပဋိဝတ္တိယဝစနဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝါ ဒွိက္ခတ္တုံ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယဉှိ ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ၊ ဝုတ္တမေဝ တံ၊ န ကေနစိ ပဋိက္ခိပိတုံ သက္ကာ အက္ခရသမ္ပတ္တိယာ အတ္ထသမ္ပတ္တိယာ စ။ ဝုတ္တံ ဟေတံ –

‘‘ဧတံ ဘဂဝတာ ဗာရာဏသိယံ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ ကေနစိ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁၊ မဟာဝ။ ၁၇)။

အပရမ္ပိ ဝုတ္တံ –

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဂစ္ဆေယျ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ‘န ယိဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ၊ ယံ သမဏေန ဂေါတမေန ပညတ္တံ၊ အဟမိဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ဌပေတွာ အညံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပညာပေဿာမီ’တိ၊ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ။ –

တသ္မာ အပ္ပဋိဝတ္တိယဝစနဘာဝဒဿနတ္ထမ္ပိ ဒွိက္ခတ္တုံ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

အထ ဝါ သောတူနံ အတ္ထနိပ္ဖာဒကဘာဝဒဿနတ္ထံ ဒွိက္ခတ္တုံ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယဉှိ ပရေသံ အာသယာဒိံ အဇာနန္တေန အသဗ္ဗညုနာ အဒေသေ အကာလေ ဝါ ဝုတ္တံ၊ တံ သစ္စမ္ပိ သမာနံ သောတူနံ အတ္ထနိပ္ဖာဒနေ အသမတ္ထတာယ အဝုတ္တံ နာမ သိယာ၊ ပဂေဝ အသစ္စံ။ ဘဂဝတာ ပန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝတော သမ္မဒေဝ ပရေသံ အာသယာဒိံ ဒေသကာလံ အတ္ထသိဒ္ဓိဉ္စ ဇာနန္တေန ဝုတ္တံ ဧကန္တေန သောတူနံ ယထာဓိပ္ပေတတ္ထနိပ္ဖာဒနတော ဝုတ္တမေဝ၊ နတ္ထိ တဿ အဝုတ္တတာပရိယာယော။ တသ္မာ သောတူနံ အတ္ထနိပ္ဖာဒကဘာဝဒဿနတ္ထမ္ပိ ဒွိက္ခတ္တုံ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အပိစ ယထာ န တံ သုတံ နာမ၊ ယံ န ဝိညာတတ္ထံ ယဉ္စ န တထတ္တာယ ပဋိပန္နံ၊ ဧဝံ န တံ ဝုတ္တံ နာမ၊ ယံ န သမ္မာ ပဋိဂ္ဂဟိတံ။ ဘဂဝတော ပန ဝစနံ စတဿောပိ ပရိသာ သမ္မဒေဝ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။ တသ္မာ သမ္မဒေဝ ပဋိဂ္ဂဟိတဘာဝဒဿနတ္ထမ္ပိ ဒွိက္ခတ္တုံ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

အထ ဝါ အရိယေဟိ အဝိရုဒ္ဓဝစနဘာဝဒဿနတ္ထံ ဒွိက္ခတ္တုံ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယထာ ဟိ ဘဂဝါ ကုသလာကုသလသာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇဘေဒေ ဓမ္မေ ပဝတ္တိနိဝတ္တိယော သမ္မုတိပရမတ္ထေ စ အဝိသံဝါဒေန္တော ဝဒတိ၊ ဧဝံ ဓမ္မသေနာပတိပ္ပဘုတယော အရိယာပိ ဘဂဝတိ ဓရမာနေ ပရိနိဗ္ဗုတေ စ တဿေဝ ဒေသနံ အနုဂန္တွာ ဝဒန္တိ၊ န တတ္ထ နာနာဝါဒတာ။ တသ္မာ ဝုတ္တမရဟတာ တတော ပရဘာဂေ အရဟတာ အရိယသင်္ဃေနာပီတိ ဧဝံ အရိယေဟိ အဝိရုဒ္ဓဝစနဘာဝဒဿနတ္ထမ္ပိ ဧဝံ ဝုတ္တံ။

အထ ဝါ ပုရိမေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ ဝုတ္တနယဘာဝဒဿနတ္ထံ ဒွိက္ခတ္တုံ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သတိပိ ဟိ ဇာတိဂေါတ္တာယုပ္ပမာဏာဒိဝိသေသေ ဒသဗလာဒိဂုဏေဟိ ဝိယ ဓမ္မဒေသနာယ ဗုဒ္ဓါနံ ဝိသေသော နတ္ထိ၊ အညမညံ အတ္တနာ စ တေ ပုဗ္ဗေနာပရံ အဝိရုဒ္ဓမေဝ ဝဒန္တိ။ တသ္မာ ဝုတ္တဉှေတံ ယထာ ဗုဒ္ဓေဟိ အတ္တနာ စ ပုဗ္ဗေ၊ ဣဒါနိပိ အမှာကံ ဘဂဝတာ တထေဝ ဝုတ္တံ အရဟတာတိ ဧဝံ ပုရိမဗုဒ္ဓေဟိ အတ္တနာ စ သုတ္တန္တရေသု ဝုတ္တနယဘာဝဒဿနတ္ထမ္ပိ ဒွိက္ခတ္တုံ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တေန ဗုဒ္ဓါနံ ဒေသနာယ သဗ္ဗတ္ထ အဝိရောဓော ဒီပိတော ဟောတိ။

အထ ဝါ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ယဒေတံ ဒုတိယံ ပဒံ၊ တံ အရဟန္တဝုတ္တဘာဝဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ အရဟတာပိ ဝုတ္တံ – ‘‘ဧကဓမ္မံ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိကံ ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနံ ဝစနန္တိ။ အထ ဝါ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ယဒေတံ ဒုတိယံ ပဒံ၊ တံ န ဝစနတ္ထံ၊ အထ ခေါ ဝပနတ္ထံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေနေတံ ဒဿေတိ – ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ တဉ္စ ခေါ န ဝုတ္တမတ္တံ၊ န ကထိတမတ္တံ၊ အထ ခေါ ဝေနေယျာနံ ကုသလမူလံ ဝပိတ’’န္တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ယဒေတံ ဝုတ္တန္တိ ဒုတိယံ ပဒံ၊ တံ ဝတ္တနတ္ထံ။ အယံ ဟိဿ အတ္ထော – ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ အရဟတာ၊ တဉ္စ ခေါ န ဝုတ္တမတ္တံ၊ အပိစ တဒတ္ထဇာတံ ဝုတ္တံ စရိတန္တိ။ တေန ‘‘ယထာ ဝါဒီ ဘဂဝါ တထာ ကာရီ’’တိ ဒဿေတိ။ အထ ဝါ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တဝစနံ အရဟတာ ဝတ္တုံ ယုတ္တေနာတိ အတ္ထော။

အထ ဝါ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ သင်္ခေပကထာဥဒ္ဒိသနံ သန္ဓာယာဟ၊ ပုန ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝိတ္ထာရကထာနိဒဿနံ။ ဘဂဝါ ဟိ သင်္ခေပတော ဝိတ္ထာရတော စ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ အထ ဝါ ဘဂဝတော ဒုရုတ္တဝစနာဘာဝဒဿနတ္ထံ ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ’’တိ ဝတွာ ပုန ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗဒါ ဉာဏာနုဂတဝစီကမ္မတာယ ဟိ ဘဂဝတော သဝါသနပဟီနသဗ္ဗဒေါသဿ အက္ခလိတဗျပ္ပထဿ ကဒါစိပိ ဒုရုတ္တံ နာမ နတ္ထိ။ ယထာ ကေစိ လောကေ သတိသမ္မောသေန ဝါ ဒဝါ ဝါ ရဝါ ဝါ ကိဉ္စိ ဝတွာ အထ ပဋိလဒ္ဓသညာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ အဝုတ္တံ ဝါ ကရောန္တိ ပဋိသင်္ခရောန္တိ ဝါ၊ န ဧဝံ ဘဂဝါ။ ဘဂဝါ ပန နိစ္စကာလံ သမာဟိတော။ အသမ္မောသဓမ္မော အသမ္မောဟဓမ္မော စ သဗ္ဗညုတညာဏသမုပဗျူဠှာယ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါယ ဥပနီတမတ္ထံ အပရိမိတကာလံ သမ္ဘတပုညသမ္ဘာရသမုဒါဂတေဟိ အနညသာဓာရဏေဟိ ဝိသဒဝိသုဒ္ဓေဟိ ကရဏဝိသေသေဟိ သောတာယတနရသာယနဘူတံ သုဏန္တာနံ အမတဝဿံ ဝဿန္တော ဝိယ သောတဗ္ဗသာရံ သဝနာနုတ္တရိယံ စတုသစ္စံ ပကာသေန္တော ကရဝီကရုတမဉ္ဇုနာ သရေန သဘာဝနိရုတ္တိယာ ဝေနေယျဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဝစနံ ဝဒတိ၊ နတ္ထိ တတ္ထ ဝါလဂ္ဂမတ္တမ္ပိ အဝက္ခလိတံ၊ ကုတော ပန ဒုရုတ္တာဝကာသော။ တသ္မာ ‘‘ယံ ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ၊ တံ ဝုတ္တမေဝ၊ န အဝုတ္တံ ဒုရုတ္တံ ဝါ ကဒါစိ ဟောတီ’’တိ ဒဿနတ္ထံ – ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ’’တိ ဝတွာ ပုန – ‘‘ဝုတ္တမရဟတာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ န ဧတ္ထ ပုနရုတ္တိဒေါသောတိ။ ဧဝမေတ္ထ ပုနရုတ္တသဒ္ဒဿ သာတ္ထကတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဣတိ မေ သုတန္တိ ဧတ္ထ ဣတီတိ အယံ ဣတိသဒ္ဒေါ ဟေတုပရိသမာပနာဒိပဒတ္ထဝိပရိယာယပကာရနိဒဿနာဝဓာရဏာဒိအနေကတ္ထပ္ပဘေဒေါ။ တထာ ဟေသ – ‘‘ရုပ္ပတီတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တသ္မာ ရူပန္တိ ဝုစ္စတီ’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၃။၇၉) ဟေတုအတ္ထေ ဒိဿတိ။ ‘‘တသ္မာတိဟ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မဒါယာဒါ ဘဝထ၊ မာ အာမိသဒါယာဒါ။ အတ္ထိ မေ တုမှေသု အနုကမ္ပာ – ကိန္တိ မေ သာဝကာ ဓမ္မဒါယာဒါ ဘဝေယျုံ၊ နော အာမိသဒါယာဒါ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၃၀) ပရိသမာပနေ။ ‘‘ဣတိ ဝါ ဣတိ ဧဝရူပါ ဝိသူကဒဿနာ ပဋိဝိရတော’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၀) အာဒိအတ္ထေ။ ‘‘မာဂဏ္ဍိယောတိ ဝါ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမံ နာမကမ္မံ နာမဓေယျံ နိရုတ္တိ ဗျဉ္ဇနံ အဘိလာပေါ’’တိအာဒီသု (မဟာနိ။ ၇၅) ပဒတ္ထဝိပရိယာယေ။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သပ္ပဋိဘယော ဗာလော၊ အပ္ပဋိဘယော ပဏ္ဍိတော၊ သဥပဒ္ဒဝေါ ဗာလော၊ အနုပဒ္ဒဝေါ ပဏ္ဍိတော၊ သဥပသဂ္ဂေါ ဗာလော ၊ အနုပသဂ္ဂေါ ပဏ္ဍိတော’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၃။၁) ပကာရေ။ ‘‘သဗ္ဗမတ္ထီတိ ခေါ၊ ကစ္စာန၊ အယမေကော အန္တော၊ သဗ္ဗံ နတ္ထီတိ ခေါ၊ ကစ္စာန၊ အယံ ဒုတိယော အန္တော’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၂။၁၅) နိဒဿနေ ။ ‘‘အတ္ထိ ဣဒပ္ပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌေန သတာ၊ အာနန္ဒ၊ အတ္ထီတိဿ ဝစနီယံ။ ကိံပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဣတိ စေ ဝဒေယျ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဣစ္စဿ ဝစနီယ’’န္တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၂။၉၆) အဝဓာရဏေ၊ သန္နိဋ္ဌာနေတိ အတ္ထော။ သွာယမိဓ ပကာရနိဒဿနာဝဓာရဏေသု ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

တတ္ထ ပကာရတ္ထေန ဣတိသဒ္ဒေန ဧတမတ္ထံ ဒီပေတိ – နာနာနယနိပုဏမနေကဇ္ဈာသယသမုဋ္ဌာနံ အတ္ထဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နံ ဝိဝိဓပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မတ္ထဒေသနာပဋိဝေဓဂမ္ဘီရံ သဗ္ဗသတ္တာနံ သကသကဘာသာနုရူပတော သောတပထမာဂစ္ဆန္တံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ သဗ္ဗပ္ပကာရေန ကော သမတ္ထော ဝိညာတုံ၊ သဗ္ဗထာမေန ပန သောတုကာမတံ ဇနေတွာပိ ဣတိ မေ သုတံ၊ မယာပိ ဧကေန ပကာရေန သုတန္တိ။

ဧတ္ထ စ ဧကတ္တနာနတ္တအဗျာပါရဧဝံဓမ္မတာသင်္ခါတာ နန္ဒိယာဝတ္တတိပုက္ခလသီဟဝိက္ကီဠိတဒိသာလောစနအင်္ကုသသင်္ခါတာ စ ဝိသယာဒိဘေဒေန နာနာဝိဓာ နယာ နာနာနယာ။ နယာ ဝါ ပါဠိဂတိယော၊ တာ စ ပညတ္တိအနုပညတ္တိအာဒိဝသေန သံကိလေသဘာဂိယာဒိလောကိယာဒိတဒုဘယဝေါမိဿတာဒိဝသေန၊ ကုသလာဒိဝသေန၊ ခန္ဓာဒိဝသေန၊ သင်္ဂဟာဒိဝသေန၊ သမယဝိမုတ္တာဒိဝသေန၊ ဌပနာဒိဝသေန၊ ကုသလမူလာဒိဝသေန၊ တိကပဋ္ဌာနာဒိဝသေန စ နာနပ္ပကာရာတိ နာနာနယာ။ တေဟိ နိပုဏံ သဏှံ သုခုမန္တိ နာနာနယနိပုဏံ။

အာသယောဝ အဇ္ဈာသယော၊ သော စ သဿတာဒိဘေဒေန အပ္ပရဇက္ခတာဒိဘေဒေန စ အနေကဝိဓော။ အတ္တဇ္ဈာသယာဒိကော ဧဝ ဝါ အနေကော အဇ္ဈာသယော အနေကဇ္ဈာသယော။ သော သမုဋ္ဌာနံ ဥပ္ပတ္တိဟေတု ဧတဿာတိ အနေကဇ္ဈာသယသမုဋ္ဌာနံ။

ကုသလာဒိအတ္ထသမ္ပတ္တိယာ တဗ္ဗိဘာဝနဗျဉ္ဇနသမ္ပတ္တိယာ သင်္ကာသနပကာသနဝိဝရဏဝိဘဇနဥတ္တာနီကရဏပညတ္တိဝသေန ဆဟိ အတ္ထပဒေဟိ အက္ခရပဒဗျဉ္ဇနာကာရနိရုတ္တိနိဒ္ဒေသဝသေန ဆဟိ ဗျဉ္ဇနပဒေဟိ စ သမန္နာဂတတ္တာ အတ္ထဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နံ။

ဣဒ္ဓိအာဒေသနာနုသာသနီဘေဒေန တေသု စ ဧကေကဿ ဝိသယာဒိဘေဒေန ဝိဝိဓံ ဗဟုဝိဓံ ဝါ ပါဋိဟာရိယံ ဧတဿာတိ ဝိဝိဓပါဋိဟာရိယံ။ တတ္ထ ပဋိပက္ခဟရဏတော ရာဂါဒိကိလေသာပနယနတော ပဋိဟာရိယန္တိ အတ္ထေ သတိ ဘဂဝတော ပဋိပက္ခာ ရာဂါဒယော န သန္တိ ယေ ဟရိတဗ္ဗာ၊ ပုထုဇ္ဇနာနမ္ပိ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ အဋ္ဌဂုဏသမန္နာဂတေ စိတ္တေ ဟတပဋိပက္ခေ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပဝတ္တတိ။ တသ္မာ တတ္ထ ပဝတ္တဝေါဟာရေန စ န သက္ကာ ဣဓ ပါဋိဟာရိယန္တိ ဝတ္တုံ။ ယသ္မာ ပန မဟာကာရုဏိကဿ ဘဂဝတော ဝေနေယျဂတာ စ ကိလေသာ ပဋိပက္ခာ၊ တသ္မာ တေသံ ဟရဏတော ပါဋိဟာရိယံ။ အထ ဝါ ဘဂဝတော သာသနဿ စ ပဋိပက္ခာ တိတ္ထိယာ၊ တေသံ ဟရဏတော ပါဋိဟာရိယံ။ တေ ဟိ ဒိဋ္ဌိဟရဏဝသေန ဒိဋ္ဌိပ္ပကာသနေ အသမတ္ထဘာဝေန စ ဣဒ္ဓိအာဒေသနာနုသာသနီဟိ ဟရိတာ အပနီတာ ဟောန္တိ။ ပဋီတိ ဝါ ပစ္ဆာတိ အတ္ထော။ တသ္မာ သမာဟိတေ စိတ္တေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ ကတကိစ္စေန ပစ္ဆာ ဟရိတဗ္ဗံ ပဝတ္တေတဗ္ဗန္တိ ပဋိဟာရိယံ။ အတ္တနော ဝါ ဥပက္ကိလေသေသု စတုတ္ထဇ္ဈာနမဂ္ဂေဟိ ဟရိတေသု ပစ္ဆာ ဟရဏံ ပဋိဟာရိယံ။ ဣဒ္ဓိအာဒေသနာနုသာသနိယော စ ဝိဂတူပက္ကိလေသေန ကတကိစ္စေန သတ္တဟိတတ္ထံ ပုန ပဝတ္တေတဗ္ဗာ၊ ဟရိတေသု စ အတ္တနော ဥပက္ကိလေသေသု ပရသန္တာနေ ဥပက္ကိလေသဟရဏာနိ ဟောန္တီတိ ပဋိဟာရိယာနိ ဘဝန္တိ။ ပဋိဟာရိယမေဝ ပါဋိဟာရိယံ၊ ပဋိဟာရိယေ ဝါ ဣဒ္ဓိအာဒေသနာနုသာသနိသမုဒါယေ ဘဝံ ဧကေကံ ပါဋိဟာရိယန္တိ ဝုစ္စတိ။ ပဋိဟာရိယံ ဝါ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ မဂ္ဂေါ စ ပဋိပက္ခဟရဏတော၊ တတ္ထ ဇာတံ၊ တသ္မိံ ဝါ နိမိတ္တဘူတေ၊ တတော ဝါ အာဂတန္တိ ပါဋိဟာရိယံ။

ယသ္မာ ပန တန္တိအတ္ထဒေသနာတဗ္ဗောဟာရာဘိသမယသင်္ခါတာ ဟေတုဟေတုဖလတဒုဘယပညတ္တိပဋိဝေဓသင်္ခါတာ ဝါ ဓမ္မတ္ထဒေသနာပဋိဝေဓာ ဂမ္ဘီရာ၊ အနုပစိတသမ္ဘာရေဟိ သသာဒီဟိ ဝိယ မဟာသမုဒ္ဒေါ ဒုက္ခောဂါဠှာ အလဗ္ဘနေယျပ္ပတိဋ္ဌာ စ။ တသ္မာ တေဟိ စတူဟိ ဂမ္ဘီရဘာဝေဟိ ယုတ္တန္တိ ဓမ္မတ္ထဒေသနာပဋိဝေဓဂမ္ဘီရံ။

ဧကော ဧဝ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနာဃောသော ဧကသ္မိံ ခဏေ ပဝတ္တမာနော နာနာဘာသာနံ သတ္တာနံ အတ္တနော အတ္တနော ဘာသာဝသေန အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဂဟဏူပဂေါ ဟုတွာ အတ္ထာဓိဂမာယ ဟောတိ။ အစိန္တေယျော ဟိ ဗုဒ္ဓါနံ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေါတိ သဗ္ဗသတ္တာနံ သကသကဘာသာနုရူပတော သောတပထမာဂစ္ဆတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

နိဒဿနတ္ထေန – ‘‘နာဟံ သယမ္ဘူ၊ န မယာ ဣဒံ သစ္ဆိကတ’’န္တိ အတ္တာနံ ပရိမောစေန္တော – ‘‘ဣတိ မေ သုတံ၊ မယာပိ ဧဝံ သုတ’’န္တိ ဣဒါနိ ဝတ္တဗ္ဗံ သကလံ သုတ္တံ နိဒဿေတိ။

အဝဓာရဏတ္ထေန – ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုဿုတာနံ ယဒိဒံ အာနန္ဒော၊ ဂတိမန္တာနံ၊ သတိမန္တာနံ၊ ဓိတိမန္တာနံ၊ ဥပဋ္ဌာကာနံ ယဒိဒံ အာနန္ဒော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉-၂၂၃) ဧဝံ ဘဂဝတာ၊ ‘‘အာယသ္မာ အာနန္ဒော အတ္ထကုသလော ဓမ္မကုသလော ဗျဉ္ဇနကုသလော နိရုတ္တိကုသလော ပုဗ္ဗာပရကုသလော’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၁၆၉) ဧဝံ ဓမ္မသေနာပတိနာ စ ပသတ္ထဘာဝါနုရူပံ အတ္တနော ဓာရဏဗလံ ဒဿေန္တော သတ္တာနံ သောတုကမျတံ ဇနေတိ – ‘‘ဣတိ မေ သုတံ၊ တဉ္စ ခေါ အတ္ထတော ဝါ ဗျဉ္ဇနတော ဝါ အနူနမနဓိကံ၊ ဧဝမေဝ၊ န အညထာ၊ ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ။ အညထာတိ ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတာကာရတော အညထာ၊ န ပန ဘဂဝတာ ဒေသိတာကာရတော။ အစိန္တေယျာနုဘာဝါ ဟိ ဘဂဝတော ဒေသနာ၊ သာ န သဗ္ဗာကာရေန သက္ကာ ဝိညာတုန္တိ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော။ သုတာကာရာဝိရုဇ္ဈနမေဝ ဟိ ဓာရဏဗလံ။ န ဟေတ္ထ အတ္ထန္တရတာပရိဟာရော ဒွိန္နမ္ပိ အတ္ထာနံ ဧကဝိသယတ္တာ။ ဣတရထာ ဟိ ထေရော ဘဂဝတော ဒေသနာယ သဗ္ဗထာ ပဋိဂ္ဂဟဏေ သမတ္ထော အသမတ္ထောတိ ဝါ အာပဇ္ဇေယျာတိ။

မေ-သဒ္ဒေါ တီသု အတ္ထေသု ဒိဿတိ။ တထာ ဟိဿ – ‘‘ဂါထာဘိဂီတံ မေ အဘောဇနေယျ’’န္တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၁။၁၉၄၊ သု။ နိ။ ၈၁) မယာတိ အတ္ထော။ ‘‘သာဓု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ ဒေသေတူ’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၄။၈၈၊ ၅။၃၈၁၊ အ။ နိ။ ၄။၂၅၇) မယှန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ဓမ္မဒါယာဒါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘဝထာ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၂၉) မမာတိ အတ္ထော။ ဣဓ ပန ‘‘မယာ သုတ’’န္တိ စ ‘‘မမ သုတ’’န္တိ စ အတ္ထဒွယေ ယုဇ္ဇတိ။

ဧတ္ထ စ ယော ပရော န ဟောတိ၊ သော အတ္တာတိ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ နိယကဇ္ဈတ္တသင်္ခါတေ သကသန္တာနေ ဝတ္တနတော တိဝိဓောပိ မေ-သဒ္ဒေါ ယဒိပိ ဧကသ္မိံယေဝ အတ္ထေ ဒိဿတိ၊ ကရဏသမ္ပဒါနာဒိဝိသေသသင်္ခါတော ပနဿ ဝိဇ္ဇတေဝါယံ အတ္ထဘေဒေါတိ အာဟ – ‘‘မေ-သဒ္ဒေါ တီသု အတ္ထေသု ဒိဿတီ’’တိ။

သုတန္တိ အယံ သုတ-သဒ္ဒေါ သဥပသဂ္ဂေါ အနုပသဂ္ဂေါ စ ဂမနဝိဿုတကိလိန္နူပစိတာနုယောဂသောတဝိညေယျသောတဒွါရာနုသာရဝိညာတာဒိအနေကတ္ထပ္ပဘေဒေါ။ ကိဉ္စာပိ ဟိ ကိရိယာဝိသေသကော ဥပသဂ္ဂေါ၊ ဇောတကဘာဝတော ပန သတိပိ တသ္မိံ သုတ-သဒ္ဒေါ ဧဝ တံ တံ အတ္ထံ ဝဒတီတိ အနုပသဂ္ဂဿ သုတသဒ္ဒဿ အတ္ထုဒ္ဓါရေ သဥပသဂ္ဂေါပိ ဥဒါဟရီယတိ။

တတ္ထ ‘‘သေနာယ ပသုတော’’တိအာဒီသု ဂစ္ဆန္တောတိ အတ္ထော။ ‘‘သုတဓမ္မဿ ပဿတော’’တိအာဒီသု (ဥဒါ။ ၁၁) ဝိဿုတဓမ္မဿာတိ အတ္ထော။ ‘‘အဝဿုတာ အဝဿုတဿာ’’တိအာဒီသု (ပါစိ။ ၆၅၇) ကိလိန္နာ ကိလိန္နဿာတိ အတ္ထော။ ‘‘တုမှေဟိ ပုညံ ပသုတံ အနပ္ပက’’န္တိအာဒီသု (ခု။ ပါ။ ၇။၁၂) ဥပစိတန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ယေ ဈာနပ္ပသုတာ ဓီရာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ ပ။ ၁၈၁) ဈာနာနုယုတ္တာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတ’’န္တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၂၄၁) သောတဝိညေယျန္တိ အတ္ထော။ ‘‘သုတဓရော သုတသန္နိစယော’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၃၃၉) သောတဒွါရာနုသာရဝိညာတဓရောတိ အတ္ထော။ ဣဓ ပနဿ ‘‘သောတဒွါရာနုသာရေန ဥပဓာရိတ’’န္တိ ဝါ ‘‘ဥပဓာရဏ’’န္တိ ဝါ အတ္ထော။ မေ-သဒ္ဒဿ ဟိ မယာတိ အတ္ထေ သတိ ‘‘ဣတိ မေ သုတံ၊ မယာ သောတဒွါရာနုသာရေန ဥပဓာရိတ’’န္တိ အတ္ထော။ မမာတိ အတ္ထေ သတိ ‘‘ဣတိ မမ သုတံ သောတဒွါရာနုသာရေန ဥပဓာရဏ’’န္တိ အတ္ထော။

ဧဝမေတေသု တီသု ပဒေသု ယသ္မာ သုတသဒ္ဒသန္နိဓာနေ ပယုတ္တေန ဣတိသဒ္ဒေန သဝနကိရိယာဇောတကေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ဣတီတိ သောတဝိညာဏာဒိဝိညာဏကိစ္စနိဒဿနံ။ မေတိ ဝုတ္တဝိညာဏသမင်္ဂိပုဂ္ဂလနိဒဿနံ။ သဗ္ဗာနိပိ ဝါကျာနိ ဧဝကာရတ္ထသဟိတာနိယေဝ အဝဓာရဏဖလတ္တာ။ တေန သုတန္တိ အဿဝနဘာဝပ္ပဋိက္ခေပတော အနူနာဝိပရီတဂ္ဂဟဏနိဒဿနံ။ ယထာ ဟိ သုတံ သုတမေဝါတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ၊ တံ သမ္မာ သုတံ အနူနဂ္ဂဟဏံ အဝိပရီတဂ္ဂဟဏဉ္စ ဟောတီတိ။ အထ ဝါ သဒ္ဒန္တရတ္ထာပေါဟနဝသေန သဒ္ဒေါ အတ္ထံ ဝဒတီတိ၊ ယသ္မာ သုတန္တိ ဧတဿ အသုတံ န ဟောတီတိ အယမတ္ထော၊ တသ္မာ သုတန္တိ အဿဝနဘာဝပ္ပဋိက္ခေပတော အနူနာဝိပရီတဂ္ဂဟဏနိဒဿနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဣတိ မေ သုတံ၊ န ဒိဋ္ဌံ၊ န သယမ္ဘုဉာဏေန သစ္ဆိကတံ၊ န အညထာ ဝါ ဥပလဒ္ဓံ၊ အပိစ သုတံဝ၊ တဉ္စ ခေါ သမ္မဒေဝါတိ။ အဝဓာရဏတ္ထေ ဝါ ဣတိသဒ္ဒေ အယမတ္ထယောဇနာတိ တဒပေက္ခဿ သုတ-သဒ္ဒဿ နိယမတ္ထော သမ္ဘဝတီတိ အဿဝနဘာဝပ္ပဋိက္ခေပေါ၊ အနူနာဝိပရီတဂ္ဂဟဏနိဒဿနတာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝံ သဝနဟေတုသဝနဝိသေသဝသေန ပဒတ္တယဿ အတ္ထယောဇနာ ကတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

တထာ ဣတီတိ သောတဒွါရာနုသာရေန ပဝတ္တာယ ဝိညာဏဝီထိယာ နာနတ္ထဗျဉ္ဇနဂ္ဂဟဏတော နာနပ္ပကာရေန အာရမ္မဏေ ပဝတ္တိဘာဝပ္ပကာသနံ အာကာရတ္ထော ဣတိသဒ္ဒေါတိ ကတွာ။ မေတိ အတ္တပ္ပကာသနံ။ သုတန္တိ ဓမ္မပ္ပကာသနံ ယထာဝုတ္တာယ ဝိညာဏဝီထိယာ ပရိယတ္တိဓမ္မာရမ္မဏတ္တာ။ အယဉှေတ္ထ သင်္ခေပေါ – နာနပ္ပကာရေန အာရမ္မဏေ ပဝတ္တာယ ဝိညာဏဝီထိယာ ကာရဏဘူတာယ မယာ န အညံ ကတံ၊ ဣဒံ ပန ကတံ၊ အယံ ဓမ္မော သုတောတိ။

တထာ ဣတီတိ နိဒဿိတဗ္ဗပ္ပကာသနံ နိဒဿနတ္ထော ဣတိ-သဒ္ဒေါတိ ကတွာ နိဒဿေတဗ္ဗဿ နိဒဿိတဗ္ဗတ္တာဘာဝါဘာဝတော။ တသ္မာ ဣတိသဒ္ဒေန သကလမ္ပိ သုတံ ပစ္စာမဋ္ဌန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မေတိ ပုဂ္ဂလပ္ပကာသနံ။ သုတန္တိ ပုဂ္ဂလကိစ္စပ္ပကာသနံ။ သုတ-သဒ္ဒေန ဟိ လဗ္ဘမာနာ သဝနကိရိယာ သဝနဝိညာဏပ္ပဗန္ဓပ္ပဋိဗဒ္ဓါ၊ တတ္ထ စ ပုဂ္ဂလဝေါဟာရော။ န ဟိ ပုဂ္ဂလဝေါဟာရရဟိတေ ဓမ္မပ္ပဗန္ဓေ သဝနကိရိယာ လဗ္ဘတိ။ တဿာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ယံ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိဿာမိ၊ တံ မယာ ဣတိ သုတန္တိ။

တထာ ဣတီတိ ယဿ စိတ္တသန္တာနဿ နာနာရမ္မဏပ္ပဝတ္တိယာ နာနတ္ထဗျဉ္ဇနဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ၊ တဿ နာနာကာရနိဒ္ဒေသော အာကာရတ္ထော ဣတိသဒ္ဒေါတိ ကတွာ။ ဣတီတိ ဟိ အယံ အာကာရပညတ္တိ ဓမ္မာနံ တံ တံ ပဝတ္တိအာကာရံ ဥပါဒါယ ပညာပေတဗ္ဗသဘာဝတ္တာ။ မေတိ ကတ္တုနိဒ္ဒေသော။ သုတန္တိ ဝိသယနိဒ္ဒေသော။ သောတဗ္ဗော ဟိ ဓမ္မော သဝနကိရိယာကတ္တုပုဂ္ဂလဿ သဝနကိရိယာဝသေန ပဝတ္တိဋ္ဌာနံ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ နာနပ္ပကာရပ္ပဝတ္တေန စိတ္တသန္တာနေန တံသမင်္ဂိနော ကတ္တု ဝိသယေ ဂဟဏသန္နိဋ္ဌာနံ ဒဿိတံ ဟောတိ။

အထ ဝါ ဣတီတိ ပုဂ္ဂလကိစ္စနိဒ္ဒေသော။ သုတာနဉှိ ဓမ္မာနံ ဂဟိတာကာရဿ နိဒဿနဿ အဝဓာရဏဿ ဝါ ပကာသနဘာဝေန ဣတိသဒ္ဒေန တဒါကာရာဒိဓာရဏဿ ပုဂ္ဂလဝေါဟာရူပါဒါနဓမ္မဗျာပါရဘာဝတော ပုဂ္ဂလကိစ္စံ နာမ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ ဟောတီတိ။ သုတန္တိ ဝိညာဏကိစ္စနိဒ္ဒေသော။ ပုဂ္ဂလဝါဒိနောပိ ဟိ သဝနကိရိယာ ဝိညာဏနိရပေက္ခာ န ဟောတီတိ။ မေတိ ဥဘယကိစ္စယုတ္တပုဂ္ဂလနိဒ္ဒေသော ။ မေတိ ဟိ သဒ္ဒပ္ပဝတ္တိ ဧကန္တေနေဝ သတ္တဝိသေသဝိသယာ၊ ဝိညာဏကိစ္စဉ္စ တတ္ထေဝ သမောဒဟိတဗ္ဗန္တိ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပေါ – မယာ သဝနကိစ္စဝိညာဏသမင်္ဂိနာ ပုဂ္ဂလေန ဝိညာဏဝသေန လဒ္ဓဿဝနကိစ္စဝေါဟာရေန သုတန္တိ။

တထာ ဣတီတိ စ မေတိ စ သစ္စိကဋ္ဌပရမတ္ထဝသေန အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ။ သဗ္ဗဿ ဟိ သဒ္ဒါဓိဂမနီယဿ အတ္ထဿ ပညတ္တိမုခေနေဝ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗတ္တာ သဗ္ဗပညတ္တီနဉ္စ ဝိဇ္ဇမာနာဒီသု ဆသွေဝ ပညတ္တီသု အဝရောဓော၊ တသ္မာ ယော မာယာမရီစိအာဒယော ဝိယ အဘူတတ္ထော၊ အနုဿဝါဒီဟိ ဂဟေတဗ္ဗော ဝိယ အနုတ္တမတ္ထော စ န ဟောတိ။ သော ရူပသဒ္ဒါဒိကော ရုပ္ပနာနုဘဝနာဒိကော စ ပရမတ္ထသဘာဝေါ သစ္စိကဋ္ဌပရမတ္ထဝသေန ဝိဇ္ဇတိ။ ယော ပန ဣတီတိ စ မေတိ စ ဝုစ္စမာနော အာကာရာဒိအပရမတ္ထသဘာဝေါ သစ္စိကဋ္ဌပရမတ္ထဝသေန အနုပလဗ္ဘမာနော အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ နာမ၊ ကိမေတ္ထ တံ ပရမတ္ထတော အတ္ထိ၊ ယံ ဣတီတိ ဝါ မေတိ ဝါ နိဒ္ဒေသံ လဘေထ။ သုတန္တိ ဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ။ ယဉှိ တံ သောတေန ဥပလဒ္ဓံ၊ တံ ပရမတ္ထတော ဝိဇ္ဇမာနန္တိ။

တထာ ဣတီတိ သောတပထမာဂတေ ဓမ္မေ ဥပါဒါယ တေသံ ဥပဓာရိတာကာရာဒီနံ ပစ္စာမသနဝသေန။ မေတိ သသန္တတိပရိယာပန္နေ ခန္ဓေ ကရဏာဒိဝိသေသဝိသိဋ္ဌေ ဥပါဒါယ ဝတ္တဗ္ဗတော ဥပါဒါပညတ္တိ။ သုတန္တိ ဒိဋ္ဌာဒီနိ ဥပနိဓာယ ဝတ္တဗ္ဗတော ဥပနိဓာပညတ္တိ။ ဒိဋ္ဌာဒိသဘာဝရဟိတေ သဒ္ဒါယတနေ ပဝတ္တမာနောပိ သုတဝေါဟာရော ဒုတိယံ၊ တတိယန္တိ အာဒိကော ဝိယ ပဌမာဒိံ နိဿာယ ‘‘ယံ န ဒိဋ္ဌမုတဝိညာတနိရပေက္ခံ၊ တံ သုတ’’န္တိ ဝိညေယျတ္တာ ဒိဋ္ဌာဒီနိ ဥပနိဓာယ ဝတ္တဗ္ဗော ဟောတိ။ အသုတံ န ဟောတီတိ ဟိ သုတန္တိ ပကာသိတောယမတ္ထောတိ။

ဧတ္ထ စ ဣတီတိ ဝစနေန အသမ္မောဟံ ဒီပေတိ။ ပဋိဝိဒ္ဓါ ဟိ အတ္ထဿ ပကာရဝိသေသာ ဣတီတိ ဣဓ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ပစ္စာမဋ္ဌာ၊ တေနဿ အသမ္မောဟော ဒီပိတော။ န ဟိ သမ္မူဠှော နာနပ္ပကာရပ္ပဋိဝေဓသမတ္ထော ဟောတိ၊ လောဘပ္ပဟာနာဒိဝသေန နာနပ္ပကာရာ ဒုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ စ သုတ္တတ္ထာ နိဒ္ဒိသီယန္တိ ။ သုတန္တိ ဝစနေန အသမ္မောသံ ဒီပေတိ သုတာကာရဿ ယာထာဝတော ဒဿိယမာနတ္တာ ယဿ ဟိ သုတံ သမ္မုဋ္ဌံ ဟောတိ၊ န သော ကာလန္တရေ မယာ သုတန္တိ ပဋိဇာနာတိ။ ဣစ္စဿ အသမ္မောဟေန သမ္မောဟာဘာဝေန ပညာယ ဧဝ ဝါ သဝနကာလသမ္ဘူတာယ တဒုတ္တရိကာလပညာသိဒ္ဓိ၊ တထာ အသမ္မောသေန သတိသိဒ္ဓိ။ တတ္ထ ပညာပုဗ္ဗင်္ဂမာယ သတိယာ ဗျဉ္ဇနာဝဓာရဏသမတ္ထတာ။ ဗျဉ္ဇနာနဉှိ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗော အာကာရော နာတိဂမ္ဘီရော၊ ယထာသုတဓာရဏမေဝ တတ္ထ ကရဏီယန္တိ သတိယာ ဗျာပါရော အဓိကော၊ ပညာ တတ္ထ ဂုဏီဘူတာ ဟောတိ ပညာယ ပုဗ္ဗင်္ဂမာတိ ကတွာ။ သတိပုဗ္ဗင်္ဂမာယ ပညာယ အတ္ထပ္ပဋိဝေဓသမတ္ထတာ။ အတ္ထဿ ဟိ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗော အာကာရော ဂမ္ဘီရောတိ ပညာယ ဗျာပါရော အဓိကော၊ သတိ တတ္ထ ဂုဏီဘူတာ ဟောတိ သတိယာ ပုဗ္ဗင်္ဂမာတိ ကတွာ။ တဒုဘယသမတ္ထတာယောဂေန အတ္ထဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နဿ ဓမ္မကောသဿ အနုပါလနသမတ္ထတာယ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကတ္တသိဒ္ဓိ။

အပရော နယော – ဣတီတိ ဝစနေန ယောနိသောမနသိကာရံ ဒီပေတိ။ တေန ဝုစ္စမာနာနံ အာကာရနိဒဿနာဝဓာရဏတ္ထာနံ ဥပရိ ဝက္ခမာနာနံ နာနပ္ပကာရပ္ပဋိဝေဓဇောတကာနံ အဝိပရီတသဒ္ဓမ္မဝိသယတ္တာ။ န ဟိ အယောနိသော မနသိကရောတော နာနပ္ပကာရပ္ပဋိဝေဓော သမ္ဘဝတိ။ သုတန္တိ ဝစနေန အဝိက္ခေပံ ဒီပေတိ၊ နိဒါနပုစ္ဆာဝသေန ပကရဏပ္ပတ္တဿ ဝက္ခမာနဿ သုတ္တဿ သဝနံ န သမာဓာနမန္တရေန သမ္ဘဝတိ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တဿ သဝနာဘာဝတော။ တထာ ဟိ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော ပုဂ္ဂလော သဗ္ဗသမ္ပတ္တိယာ ဝုစ္စမာနောပိ ‘‘န မယာ သုတံ၊ ပုန ဘဏထာ’’တိ ဝဒတိ။ ယောနိသောမနသိကာရေန စေတ္ထ အတ္တသမ္မာပဏိဓိံ ပုဗ္ဗေကတပုညတဉ္စ သာဓေတိ၊ သမ္မာ အပ္ပဏိဟိတတ္တဿ ပုဗ္ဗေ အကတပုညဿ ဝါ တဒဘာဝတော။ အဝိက္ခေပေန သဒ္ဓမ္မဿဝနံ သပ္ပုရိသူပနိဿယဉ္စ သာဓေတိ၊ အဿုတဝတော သပ္ပုရိသူပနိဿယရဟိတဿ စ တဒဘာဝတော။ န ဟိ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော သဒ္ဓမ္မံ သောတုံ သက္ကောတိ၊ န စ သပ္ပုရိသေ အနုပဿယမာနဿ သဝနံ အတ္ထိ။

အပရော နယော – ‘‘ယဿ စိတ္တသန္တာနဿ နာနာကာရပ္ပဝတ္တိယာ နာနတ္ထဗျဉ္ဇနဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ၊ တဿ နာနာကာရနိဒ္ဒေသော’’တိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ စ သော ဘဂဝတော ဝစနဿ အတ္ထဗျဉ္ဇနပ္ပဘေဒပရိစ္ဆေဒဝသေန သကလသာသနသမ္ပတိဩဂါဟနေန နိရဝသေသပရဟိတပါရိပူရိကာရဏဘူတော ဧဝံဘဒ္ဒကော အာကာရော န သမ္မာ အပ္ပဏိဟိတတ္တနော ပုဗ္ဗေ အကတပုညဿ ဝါ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဣတီတိ ဣမိနာ ဘဒ္ဒကေန အာကာရေန ပစ္ဆိမစက္ကဒွယသမ္ပတ္တိမတ္တနော ဒီပေတိ၊ သုတန္တိ သဝနယောဂေန ပုရိမစက္ကဒွယသမ္ပတ္တိံ။ န ဟိ အပ္ပတိရူပေ ဒေသေ ဝသတော သပ္ပုရိသူပနိဿယရဟိတဿ ဝါ သဝနံ အတ္ထိ။ ဣစ္စဿ ပစ္ဆိမစက္ကဒွယသိဒ္ဓိယာ အာသယသုဒ္ဓိ သိဒ္ဓါ ဟောတိ၊ သမ္မာ ပဏိဟိတတ္တော ပုဗ္ဗေ စ ကတပုညော ဝိသုဒ္ဓါသယော ဟောတိ၊ တဒဝိသုဒ္ဓိဟေတူနံ ကိလေသာနံ ဒူရီဘာဝတော။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ – ‘‘သမ္မာ ပဏိဟိတံ စိတ္တံ၊ သေယျသော နံ တတော ကရေ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၄၃) ‘‘ကတပုညောသိ တွံ၊ အာနန္ဒ၊ ပဓာနမနုယုဉ္ဇ၊ ခိပ္ပံ ဟောဟိသိ အနာသဝေါ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၀၇) စ။ ပုရိမစက္ကဒွယသိဒ္ဓိယာ ပယောဂသုဒ္ဓိ။ ပတိရူပဒေသဝါသေန ဟိ သပ္ပုရိသူပနိဿယေန စ သာဓူနံ ဒိဋ္ဌာနုဂတိအာပဇ္ဇနေနပိ ဝိသုဒ္ဓပ္ပယောဂေါ ဟောတိ။ တာယ စ အာသယသုဒ္ဓိယာ အဓိဂမဗျတ္တိသိဒ္ဓိ၊ ပုဗ္ဗေ ဧဝ တဏှာဒိဋ္ဌိသံကိလေသာနံ ဝိသောဓိတတ္တာ ပယောဂသုဒ္ဓိယာ အာဂမဗျတ္တိသိဒ္ဓိ။ သုပရိသုဒ္ဓကာယဝစီပယောဂေါ ဟိ ဝိပ္ပဋိသာရာဘာဝတော အဝိက္ခိတ္တစိတ္တော ပရိယတ္တိယံ ဝိသာရဒေါ ဟောတိ။ ဣတိ ပယောဂါသယသုဒ္ဓဿ အာဂမာဓိဂမသမ္ပန္နဿ ဝစနံ အရုဏုဂ္ဂမနံ ဝိယ သူရိယဿ ဥဒယတော၊ ယောနိသောမနသိကာရော ဝိယ စ ကုသလဓမ္မဿ၊ အရဟတိ ဘဂဝတော ဝစနဿ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဘဝိတုန္တိ ဌာနေ နိဒါနံ ဌပေန္တော ဣတိ မေ သုတန္တိအာဒိမာဟ။

အပရော နယော – ဣတီတိ ဣမိနာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန နာနပ္ပကာရပ္ပဋိဝေဓဒီပကေန အတ္တနော အတ္ထပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါသမ္ပတ္တိသဗ္ဘာဝံ ဒီပေတိ။ သုတန္တိ ဣမိနာ ဣတိသဒ္ဒသန္နိဓာနတော ဝက္ခမာနာပေက္ခာယ ဝါ သောတဗ္ဗဘေဒပ္ပဋိဝေဓဒီပကေန ဓမ္မနိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါသမ္ပတ္တိသဗ္ဘာဝံ ဒီပေတိ။ ဣတီတိ စ ဣဒံ ဝုတ္တနယေနေဝ ယောနိသောမနသိကာရဒီပကံ ဝစနံ ဘာသမာနော ‘‘ဧတေ မယာ ဓမ္မာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ’’တိ ဒီပေတိ။ ပရိယတ္တိဓမ္မာ ဟိ ‘‘ဣဓ သီလံ ကထိတံ၊ ဣဓ သမာဓိ၊ ဣဓ ပညာ၊ ဧတ္တကာ ဧတ္ထ အနုသန္ဓိယော’’တိအာဒိနာ နယေန မနသာ အနုပေက္ခိတာ အနုဿဝါကာရပရိဝိတက္ကသဟိတာယ ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိဘူတာယ ဉာတပရိညာသင်္ခါတာယ ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တရူပါရူပဓမ္မေ ‘‘ဣတိ ရူပံ၊ ဧတ္တကံ ရူပ’’န္တိအာဒိနာ နယေန သုဋ္ဌု ဝဝတ္ထပေတွာ ပဋိဝိဒ္ဓါ အတ္တနော ပရေသဉ္စ ဟိတသုခါဝဟာ ဟောန္တီတိ။ သုတ္တန္တိ ဣဒံ သဝနယောဂပရိဒီပကဝစနံ ဘာသမာနော ‘‘ဗဟူ မယာ ဓမ္မာ သုတာ ဓာတာ ဝစသာ ပရိစိတာ’’တိ ဒီပေတိ။ သောတာဝဓာနပ္ပဋိဗဒ္ဓါ ဟိ ပရိယတ္တိဓမ္မဿ သဝနဓာရဏပရိစယာ။ တဒုဘယေနပိ ဓမ္မဿ သွာက္ခာတဘာဝေန အတ္ထဗျဉ္ဇနပါရိပူရိံ ဒီပေန္တော သဝနေ အာဒရံ ဇနေတိ။ အတ္ထဗျဉ္ဇနပရိပုဏ္ဏဉှိ ဓမ္မံ အာဒရေန အဿုဏန္တော မဟတာ ဟိတာ ပရိဗာဟိရော ဟောတီတိ အာဒရံ ဇနေတွာ သက္ကစ္စံ ဓမ္မော သောတဗ္ဗော။

ဣတိ မေ သုတန္တိ ဣမိနာ ပန သကလေန ဝစနေန အာယသ္မာ အာနန္ဒော တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အတ္တနော အဒဟန္တော အသပ္ပုရိသဘူမိံ အတိက္ကမတိ၊ သာဝကတ္တံ ပဋိဇာနန္တော သပ္ပုရိသဘူမိံ ဩက္ကမတိ။ တထာ အသဒ္ဓမ္မာ စိတ္တံ ဝုဋ္ဌာပေတိ၊ သဒ္ဓမ္မေ စိတ္တံ ပတိဋ္ဌာပေတိ။ ‘‘ကေဝလံ သုတမေဝေတံ မယာ၊ တဿေဝ ပန ဘဂဝတော ဝစန’’န္တိ ဒီပေန္တော အတ္တာနံ ပရိမောစေတိ၊ သတ္ထာရံ အပဒိသတိ၊ ဇိနဝစနံ အပ္ပေတိ၊ ဓမ္မနေတ္တိံ ပတိဋ္ဌာပေတိ။

အပိစ ဣတိ မေ သုတန္တိ အတ္တနာ ဥပ္ပာဒိတဘာဝံ အပ္ပဋိဇာနန္တော ပုရိမဿဝနံ ဝိဝရန္တော သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတမိဒံ မယာ တဿ ဘဂဝတော စတုဝေသာရဇ္ဇဝိသာရဒဿ ဒသဗလဓရဿ အာသဘဋ္ဌာနဋ္ဌာယိနော သီဟနာဒနာဒိနော သဗ္ဗသတ္တုတ္တမဿ ဓမ္မိဿရဿ ဓမ္မရာဇဿ ဓမ္မာဓိပတိနော ဓမ္မဒီပဿ ဓမ္မသရဏဿ သဒ္ဓမ္မဝရစက္ကဝတ္တိနော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ န ဧတ္ထ အတ္ထေ ဝါ ဓမ္မေ ဝါ ပဒေ ဝါ ဗျဉ္ဇနေ ဝါ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ ကာတဗ္ဗာတိ သဗ္ဗဒေဝမနုဿာနံ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဿဒ္ဓိယံ ဝိနာသေတိ၊ သဒ္ဓါသမ္ပဒံ ဥပ္ပာဒေတိ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –

‘‘ဝိနာသယတိ အဿဒ္ဓံ၊ သဒ္ဓံ ဝဍ္ဎေတိ သာသနေ၊

ဣတိ မေ သုတမိစ္စေဝံ၊ ဝဒံ ဂေါတမသာဝကော’’တိ။

ဧတ္ထာဟ – ‘‘ကသ္မာ ပနေတ္ထ ယထာ အညေသု သုတ္တေသု ‘ဧဝံ မေ သုတံ၊ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ’တိအာဒိနာ ကာလဒေသေ အပဒိသိတွာဝ နိဒါနံ ဘာသိတံ၊ ဧဝံ န ဘာသိတ’’န္တိ? အပရေ တာဝ အာဟု – န ပန ထေရေန ဘာသိတတ္တာ။ ဣဒဉှိ နိဒါနံ န အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ပဌမံ ဘာသိတံ ခုဇ္ဇုတ္တရာယ ပန ဘဂဝတာ ဥပါသိကာသု ဗဟုဿုတဘာဝေန ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိတာယ သေက္ခပ္ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာယ အရိယသာဝိကာယ သာမာဝတိပ္ပမုခါနံ ပဉ္စန္နံ ဣတ္ထိသတာနံ ပဌမံ ဘာသိတံ။

တတြာယံ အနုပုဗ္ဗီကထာ – ဣတော ကိရ ကပ္ပသတသဟဿမတ္ထကေ ပဒုမုတ္တရော နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော ဟံသဝတိယံ ဝိဟရတိ။ အထေကဒိဝသံ ဟံသဝတိယံ ဧကာ ကုလဓီတာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သောတုံ ဂစ္ဆန္တီဟိ ဥပါသိကာဟိ သဒ္ဓိံ အာရာမံ ဂတာ။ သတ္ထာရံ ဧကံ ဥပါသိကံ ဗဟုဿုတာနံ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ အဓိကာရံ ကတွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေသိ။ သတ္ထာပိ နံ ဗျာကာသိ ‘‘အနာဂတေ ဂေါတမဿ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာဝိကာနံ ဥပါသိကာနံ ဗဟုဿုတာနံ အဂ္ဂါ ဘဝိဿတီ’’တိ။ တဿာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပုန မနုဿေသူတိ ဧဝံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တိယာ ကပ္ပသတသဟဿံ အတိက္ကန္တံ။ အထ ဣမသ္မိံ ဘဒ္ဒကပ္ပေ အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ သာ ဒေဝလောကတော စဝိတွာ ဃောသကသေဋ္ဌိဿ ဂေဟေ ဒါသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ၊ ဥတ္တရာတိဿာ နာမံ အကံသု။ သာ ဇာတကာလေ ခုဇ္ဇာ အဟောသီတိ ခုဇ္ဇုတ္တရာတွေဝ ပညာယိတ္ထ။ သာ အပရဘာဂေ ဃောသကသေဋ္ဌိနာ ရညော ဥတေနဿ သာမာဝတိယာ ဒိန္နကာလေ တဿာ ပရိစာရိကဘာဝေန ဒိန္နာ ရညော ဥတေနဿ အန္တေပုရေ ဝသတိ။

တေန စ သမယေန ကောသမ္ဗိယံ ဃောသကသေဋ္ဌိကုက္ကုဋသေဋ္ဌိပါဝါရိကသေဋ္ဌိနော ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ တယော ဝိဟာရေ ကာရေတွာ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တေ တထာဂတေ ကောသမ္ဗိနဂရံ သမ္ပတ္တေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဝိဟာရေ နိယျာဒေတွာ မဟာဒါနာနိ ပဝတ္တေသုံ၊ မာသမတ္တံ အတိက္ကမိ။ အထ နေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပကာ၊ အညေသမ္ပိ ဩကာသံ ဒဿာမာ’’တိ ကောသမ္ဗိနဂရဝါသိနောပိ ဇနဿ ဩကာသံ အကံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ နာဂရာ ဝီထိသဘာဂေန ဂဏသဘာဂေန မဟာဒါနံ ဒေန္တိ။ အထေကဒိဝသံ သတ္ထာ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော မာလာကာရဇေဋ္ဌကဿ ဂေဟေ နိသီဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ ခုဇ္ဇုတ္တရာ သာမာဝတိယာ ပုပ္ဖာနိ ဂဟေတုံ အဋ္ဌ ကဟာပဏေ အာဒါယ တံ ဂေဟံ အဂမာသိ။ မာလာကာရဇေဋ္ဌကော တံ ဒိသွာ ‘‘အမ္မ ဥတ္တရေ၊ အဇ္ဇ တုယှံ ပုပ္ဖာနိ ဒါတုံ ခဏော နတ္ထိ၊ အဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိဝိသာမိ၊ တွမ္ပိ ပရိဝေသနာယ သဟာယိကာ ဟောဟိ၊ ဧဝံ ဣတော ပရေသံ ဝေယျာဝစ္စကရဏတော မုစ္စိဿသီ’’တိ အာဟ။ တတော ခုဇ္ဇုတ္တရာ ဗုဒ္ဓါနံ ဘတ္တဂ္ဂေ ဝေယျာဝစ္စံ အကာသိ။ သာ သတ္ထာရာ ဥပနိသိန္နကထာဝသေန ကထိတံ သဗ္ဗမေဝ ဓမ္မံ ဥဂ္ဂဏှိ၊ အနုမောဒနံ ပန သုတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။

သာ အညေသု ဒိဝသေသု စတ္တာရောဝ ကဟာပဏေ ဒတွာ ပုပ္ဖာနိ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တသ္မိံ ပန ဒိဝသေ ဒိဋ္ဌသစ္စဘာဝေန ပရသန္တကေ စိတ္တံ အနုပ္ပာဒေတွာ အဋ္ဌပိ ကဟာပဏေ ဒတွာ ပစ္ဆိံ ပူရေတွာ ပုပ္ဖာနိ ဂဟေတွာ သာမာဝတိယာ သန္တိကံ အဂမာသိ။ အထ နံ သာ ပုစ္ဆိ ‘‘အမ္မ ဥတ္တရေ၊ တွံ အညေသု ဒိဝသေသု န ဗဟူနိ ပုပ္ဖာနိ အာဟရသိ၊ အဇ္ဇ ပန ဗဟုကာနိ၊ ကိံ နော ရာဇာ ဥတ္တရိတရံ ပသန္နော’’တိ? သာ မုသာ ဝတ္တုံ အဘဗ္ဗတာယ အတီတေ အတ္တနာ ကတံ အနိဂူဟိတွာ သဗ္ဗံ ကထေသိ။ အထ ‘‘ကသ္မာ အဇ္ဇ ဗဟူနိ အာဟရသီ’’တိ စ ဝုတ္တာ ‘‘အဇ္ဇာဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဓမ္မံ သုတွာ အမတံ သစ္ဆာကာသိံ၊ တသ္မာ တုမှေ န ဝဉ္စေမီ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ‘‘အရေ ဒုဋ္ဌဒါသိ၊ ဧတ္တကံ ကာလံ တယာ ဂဟိတေ ကဟာပဏေ ဒေဟီ’’တိ အတဇ္ဇေတွာ ပုဗ္ဗဟေတုနာ စောဒိယမာနာ ‘‘အမ္မ၊ တယာ ပီတံ အမတံ၊ အမှေပိ ပါယေဟီ’’တိ ဝတွာ ‘‘တေန ဟိ မံ နှာပေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ သောဠသဟိ ဂန္ဓောဒကဃဋေဟိ နှာပေတွာ ဒွေ မဋ္ဌသာဋကေ ဒါပေသိ။ သာ ဧကံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ အာသနံ ပညာပေတွာ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဝိစိတြဗီဇနိံ အာဒါယ နီစာသနေသု နိသိန္နာနိ ပဉ္စ မာတုဂါမသတာနိ အာမန္တေတွာ သေခပ္ပဋိသမ္ဘိဒါသု ဌတွာ သတ္ထာရာ ဒေသိတနိယာမေနေဝ တာသံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဒေသနာဝသာနေ တာ သဗ္ဗာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ တာ သဗ္ဗာပိ ခုဇ္ဇုတ္တရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘အမ္မ၊ အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ တွံ ကိလိဋ္ဌကမ္မံ မာ ကရိ၊ အမှာကံ မာတုဋ္ဌာနေ အာစရိယဋ္ဌာနေ စ ပတိဋ္ဌာဟီ’’တိ ဂရုဋ္ဌာနေ ဌပယိံသု။

ကသ္မာ ပနေသာ ဒါသီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တာတိ? သာ ကိရ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ဗာရာဏသိယံ သေဋ္ဌိဓီတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တာ။ ဧကာယ ခီဏာသဝတ္ထေရိယာ ဥပဋ္ဌာကကုလံ ဂတာယ ‘‘ဧတံ မေ အယျေ၊ ပသာဓနပေဠိကံ ဒေထာ’’တိ ဝေယျာဝစ္စံ ကာရေသိ။ ထေရီပိ ‘‘အဒေန္တိယာ မယိ အာဃာတံ ဥပ္ပာဒေတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ ဒေန္တိယာ ပရေသံ ဒါသီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ နိရယသန္တာပတော ဒါသိဘာဝေါ သေယျော’’တိ အနုဒ္ဒယံ ပဋိစ္စ တဿာ ဝစနံ အကာသိ။ သာ တေန ကမ္မေန ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ ပရေသံ ဒါသီယေဝ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။

ကသ္မာ ပန ခုဇ္ဇာ အဟောသိ? အနုပ္ပန္နေ ကိရ ဗုဒ္ဓေ အယံ ဗာရာဏသိရညော ဂေဟေ ဝသန္တီ ဧကံ ရာဇကုလူပကံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ထောကံ ခုဇ္ဇဓာတုကံ ဒိသွာ အတ္တနာ သဟဝါသီနံ မာတုဂါမာနံ ပုရတော ပရိဟာသံ ကရောန္တီ ယထာဝဇ္ဇံ ကေဠိဝသေန ခုဇ္ဇာကာရံ ဒဿေသိ၊ တသ္မာ ခုဇ္ဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။

ကိံ ပန ကတွာ ပညဝန္တီ ဇာတာတိ? အနုပ္ပန္နေ ကိရ ဗုဒ္ဓေ အယံ ဗာရာဏသိရညော ဂေဟေ ဝသန္တီ အဋ္ဌ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ရာဇဂေဟတော ဥဏှပါယာသဿ ပူရိတေ ပတ္တေ ပရိဝတ္တိတွာ ပရိဝတ္တိတွာ ဂဏှန္တေ ဒိသွာ အတ္တနော သန္တကာနိ အဋ္ဌ ဒန္တဝလယာနိ ‘‘ဣဓ ဌပေတွာ ဂဏှထာ’’တိ အဒါသိ။ တေ တထာ ကတွာ ဩလောကေသုံ။ ‘‘တုမှာကညေဝ တာနိ ပရိစ္စတ္တာနိ၊ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆထာ’’တိ အာဟ။ တေ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရံ အဂမံသု။ အဇ္ဇာပိ တာနိ ဝလယာနိ အရောဂါနေဝ။ သာ တဿ နိဿန္ဒေန ပညဝန္တီ ဇာတာ။

အထ နံ သာမာဝတိပ္ပမုခါနိ ပဉ္စ ဣတ္ထိသတာနိ ‘‘အမ္မ၊ တွံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဘဂဝတာ ဒေသိတံ ဓမ္မံ သုတွာ အမှာကံ ဒေသေဟီ’’တိ ဝဒိံသု။ သာ တထာ ကရောန္တီ အပရဘာဂေ တိပိဋကဓရာ ဇာတာ။ တသ္မာ နံ သတ္ထာ – ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝိကာနံ ဗဟုဿုတာနံ ဥပါသိကာနံ ယဒိဒံ ခုဇ္ဇုတ္တရာ’’တိ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။ ဣတိ ဥပါသိကာသု ဗဟုဿုတဘာဝေန သတ္ထာရာ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိတာ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာ ခုဇ္ဇုတ္တရာ အရိယသာဝိကာ သတ္ထရိ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရန္တေ ကာလေန ကာလံ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ အန္တေပုရံ ဂန္တွာ သာမာဝတိပ္ပမုခါနံ ပဉ္စန္နံ ဣတ္ထိသတာနံ အရိယသာဝိကာနံ သတ္ထာရာ ဒေသိတနိယာမေန ယထာသုတံ ဓမ္မံ ကထေန္တီ အတ္တာနံ ပရိမောစေတွာ သတ္ထု သန္တိကေ သုတဘာဝံ ပကာသေန္တီ ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတ’’န္တိ နိဒါနံ အာရောပေသိ။

ယသ္မာ ပန တသ္မိံယေဝ နဂရေ ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတွာ တဒဟေဝ တာယ တာသံ ဘာသိတံ၊ တသ္မာ ‘‘ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတီ’’တိ ကာလဒေသံ အပဒိသိတုံ ပယောဇနသမ္ဘဝေါဝ နတ္ထိ သုပါကဋဘာဝတော။ ဘိက္ခုနိယော စဿာ သန္တိကေ ဣမာနိ သုတ္တာနိ ဂဏှိံသု။ ဧဝံ ပရမ္ပရာယ ဘိက္ခူသုပိ တာယ အာရောပိတံ နိဒါနံ ပါကဋံ အဟောသိ။ အထ အာယသ္မာ အာနန္ဒော တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနတော အပရဘာဂေ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာယံ အဇာတသတ္တုနာ ကာရာပိတေ သဒ္ဓမ္မမဏ္ဍပေ မဟာကဿပပ္ပမုခဿ ဝသီဂဏဿ မဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ဓမ္မံ သင်္ဂါယန္တော ဣမေသံ သုတ္တာနံ နိဒါနဿ ဒွေဠှကံ ပရိဟရန္တော တာယ အာရောပိတနိယာမေနေဝ နိဒါနံ အာရောပေသီတိ။

ကေစိ ပနေတ္ထ ဗဟုပ္ပကာရေ ပပဉ္စေန္တိ။ ကိံ တေဟိ? အပိစ နာနာနယေဟိ သင်္ဂီတိကာရာ ဓမ္မဝိနယံ သင်္ဂါယိံသု။ အနုဗုဒ္ဓါ ဟိ ဓမ္မသင်္ဂါဟကမဟာထေရာ၊ တေ သမ္မဒေဝ ဓမ္မဝိနယဿ သင်္ဂါယနာကာရံ ဇာနန္တာ ကတ္ထစိ ‘‘ဧဝံ မေ သုတ’’န္တိအာဒိနာ၊ ကတ္ထစိ ‘‘တေန သမယေနာ’’တိအာဒိနာ၊ ကတ္ထစိ ဂါထာဗန္ဓဝသေန နိဒါနံ ဌပေန္တာ၊ ကတ္ထစိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ နိဒါနံ အဋ္ဌပေန္တာ ဝဂ္ဂသင်္ဂဟာဒိဝသေန ဓမ္မဝိနယံ သင်္ဂါယိံသု။ တတ္ထ ဣဓ ဝုတ္တဉှေတန္တိအာဒိနာ နိဒါနံ ဌပေတွာ သင်္ဂါယိံသု၊ ကိဉ္စိ သုတ္တဂေယျာဒိဝသေန နဝင်္ဂမိဒံ ဗုဒ္ဓဝစနံ။ ယထာ စေတံ၊ ဧဝံ သဗ္ဗေသမ္ပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘အပ္ပကဉ္စ နေသံ အဟောသိ သုတ္တံ ဂေယျ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ဣတိဝုတ္တကင်္ဂဿ အညံ ကိဉ္စိ န ပညာယတိ တဗ္ဘာဝနိမိတ္တံ ဌပေတွာ ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ…ပေ… မေ သုတ’’န္တိ ဣဒံ ဝစနံ။ တေနာဟု အဋ္ဌကထာစရိယာ ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာတိ အာဒိနယပ္ပဝတ္တာ ဒွါဒသုတ္တရသတသုတ္တန္တာ ဣတိဝုတ္တက’’န္တိ။ တသ္မာ သတ္ထု အဓိပ္ပာယံ ဇာနန္တေဟိ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ အရိယသာဝိကာယ ဝါ ဣမေသံ သုတ္တာနံ ဣတိဝုတ္တကင်္ဂဘာဝဉာပနတ္ထံ ဣမိနာဝ နယေန နိဒါနံ ဌပိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကိမတ္ထံ ပန ဓမ္မဝိနယသင်္ဂဟေ ကယိရမာနေ နိဒါနဝစနံ? နနု ဘဂဝတာ ဘာသိတဝစနဿေဝ သင်္ဂဟော ကာတဗ္ဗောတိ? ဝုစ္စတေ – ဒေသနာယ ဌိတိအသမ္မောသသဒ္ဓေယျဘာဝသမ္ပာဒနတ္ထံ။ ကာလဒေသဒေသကပရိသာပဒေသေဟိ ဥပနိဗန္ဓိတွာ ဌပိတာ ဟိ ဒေသနာ စိရဋ္ဌိတိကာ ဟောတိ အသမ္မောသဓမ္မာ သဒ္ဓေယျာ စ ဒေသကာလကတ္တုဟေတုနိမိတ္တေဟိ ဥပနိဗဒ္ဓါ ဝိယ ဝေါဟာရဝိနိစ္ဆယော။ တေနေဝ စ အာယသ္မတာ မဟာကဿပေန ဗြဟ္မဇာလမူလပရိယာယသုတ္တာဒီနံ ဒေသာဒိပုစ္ဆာသု ကတာသု တာသံ ဝိဿဇ္ဇနံ ကရောန္တေန ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကေန ‘‘ဧဝံ မေ သုတ’’န္တိအာဒိနာ နိဒါနံ ဘာသိတံ။ ဣဓ ပန ဒေသကာလဿ အဂ္ဂဟဏေ ကာရဏံ ဝုတ္တမေဝ။

အပိစ သတ္ထု သမ္ပတ္တိပ္ပကာသနတ္ထံ နိဒါနဝစနံ။ တထာဂတဿ ဟိ ဘဂဝတော ပုဗ္ဗရစနာနုမာနာဂမတက္ကာဘာဝတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝသိဒ္ဓိ။ န ဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပုဗ္ဗရစနာဒီဟိ အတ္ထော အတ္ထိ သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဋိဟတဉာဏာစာရတာယ ဧကပ္ပမာဏတ္တာ စ ဉေယျဓမ္မေသု။ တထာ အာစရိယမုဋ္ဌိဓမ္မမစ္ဆရိယသာသနသာဝကာနုရာဂါဘာဝတော ခီဏာသဝဘာဝသိဒ္ဓိ။ န ဟိ သဗ္ဗသော ခီဏာသဝဿ တေ သမ္ဘဝန္တီတိ သုဝိသုဒ္ဓဿ ပရာနုဂ္ဂဟပဝတ္တိ။ ဧဝံ ဒေသကသံကိလေသဘူတာနံ ဒိဋ္ဌိသီလသမ္ပဒါဒူသကာနံ အဝိဇ္ဇာတဏှာနံ အစ္စန္တာဘာဝသံသူစကေဟိ ဉာဏသမ္ပဒါပဟာနသမ္ပဒါဘိဗျဉ္ဇကေဟိ စ သမ္ဗုဒ္ဓဝိသုဒ္ဓဘာဝေဟိ ပုရိမဝေသာရဇ္ဇဒွယသိဒ္ဓိ၊ တတော စ အန္တရာယိကနိယျာနိကဓမ္မေသု အသမ္မောဟဘာဝသိဒ္ဓိတော ပစ္ဆိမဝေသာရဇ္ဇဒွယသိဒ္ဓီတိ ဘဂဝတော စတုဝေသာရဇ္ဇသမန္နာဂမော အတ္တဟိတပရဟိတပဋိပတ္တိ စ နိဒါနဝစနေန ပကာသိတာ ဟောတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ သမ္ပတ္တပရိသာယ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဌာနုပ္ပတ္တိကပ္ပဋိဘာနေန ဓမ္မဒေသနာဒီပနတော။ ဣဓ ပန အနဝသေသတော ကာမဒေါသပ္ပဟာနံ ဝိဓာယ ဒေသနာဒီပနတော စာတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သတ္ထု သမ္ပတ္တိပ္ပကာသနတ္ထံ နိဒါနဝစန’’န္တိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဘဂဝတာ အရဟတာ’’တိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ယထာဝုတ္တအတ္ထဝိဘာဝနတာ ဟေဋ္ဌာ ဒဿိတာ ဧဝ။

တထာ သာသနသမ္ပတ္တိပ္ပကာသနတ္ထံ နိဒါနဝစနံ။ ဉာဏကရုဏာပရိဂ္ဂဟိတသဗ္ဗကိရိယဿ ဟိ ဘဂဝတော နတ္ထိ နိရတ္ထကာ ပဋိပတ္တိ အတ္တဟိတာ ဝါ။ တသ္မာ ပရေသံယေဝတ္ထာယ ပဝတ္တသဗ္ဗကိရိယဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သကလမ္ပိ ကာယဝစီမနောကမ္မံ ယထာပဝတ္တံ ဝုစ္စမာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ ယထာရဟံ သတ္တာနံ အနုသာသနတ္ထေန သာသနံ၊ န ကဗ္ဗရစနာ။ တယိဒံ သတ္ထု စရိတံ ကာလဒေသဒေသကပရိသာပဒေသေဟိ တတ္ထ တတ္ထ နိဒါနဝစနေဟိ ယထာရဟံ ပကာသိယတိ။ ဣဓ ပန ဒေသကပရိသာပဒေသေဟီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သာသနသမ္ပတ္တိပ္ပကာသနတ္ထံ နိဒါနဝစန’’န္တိ။

အပိစ သတ္ထုနော ပမာဏဘာဝပ္ပကာသနေန သာသနဿ ပမာဏဘာဝဒဿနတ္ထံ နိဒါနဝစနံ။ တဉ္စဿ ပမာဏဘာဝဒဿနံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ‘‘ဘဂဝတာ အရဟတာ’’တိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ဝိဘာဝိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒမေတ္ထ နိဒါနဝစနပ္ပယောဇနဿ မုခမတ္တနိဒဿနန္တိ။

နိဒါနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။