📜

၄။ စတုက္ကနိပါတော

၁။ ဗြာဟ္မဏဓမ္မယာဂသုတ္တံ

၁၀၀။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘အဟမသ္မိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြာဟ္မဏော ယာစယောဂေါ သဒါ ပယတပါဏိ [ပယတပါဏီ (သီ။ သျာ။)] အန္တိမဒေဟဓရော အနုတ္တရော ဘိသက္ကော သလ္လကတ္တော။ တဿ မေ တုမှေ ပုတ္တာ ဩရသာ မုခတော ဇာတာ ဓမ္မဇာ ဓမ္မနိမ္မိတာ ဓမ္မဒါယာဒါ၊ နော အာမိသဒါယာဒါ။

‘‘ဒွေမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒါနာနိ – အာမိသဒါနဉ္စ ဓမ္မဒါနဉ္စ။ ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ဒါနာနံ ယဒိဒံ – ဓမ္မဒါနံ။

‘‘ဒွေမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သံဝိဘာဂါ – အာမိသသံဝိဘာဂေါ စ ဓမ္မသံဝိဘာဂေါ စ။ ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ ဒွိန္နံ သံဝိဘာဂါနံ ယဒိဒံ – ဓမ္မသံဝိဘာဂေါ။

‘‘ဒွေမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုဂ္ဂဟာ – အာမိသာနုဂ္ဂဟော စ ဓမ္မာနုဂ္ဂဟော စ။ ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ ဒွိန္နံ အနုဂ္ဂဟာနံ ယဒိဒံ – ဓမ္မာနုဂ္ဂဟော။

‘‘ဒွေမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာဂါ – အာမိသယာဂေါ စ ဓမ္မယာဂေါ စ။ ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ယာဂါနံ ယဒိဒံ – ဓမ္မယာဂေါ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယော ဓမ္မယာဂံ အယဇီ အမစ္ဆရီ၊ တထာဂတော သဗ္ဗဘူတာနုကမ္ပီ [သဗ္ဗသတ္တာနုကမ္ပီ (သျာ။) အဋ္ဌကထာယမ္ပိ]၊

တံ တာဒိသံ ဒေဝမနုဿသေဋ္ဌံ၊ သတ္တာ နမဿန္တိ ဘဝဿ ပါရဂု’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဌမံ။

၂။ သုလဘသုတ္တံ

၁၀၁။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပာနိ စေဝ သုလဘာနိ စ၊ တာနိ စ အနဝဇ္ဇာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ပံသုကူလံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စီဝရာနံ အပ္ပဉ္စ သုလဘဉ္စ၊ တဉ္စ အနဝဇ္ဇံ။ ပိဏ္ဍိယာလောပေါ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘောဇနာနံ အပ္ပဉ္စ သုလဘဉ္စ၊ တဉ္စ အနဝဇ္ဇံ။ ရုက္ခမူလံ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ သေနာသနာနံ အပ္ပဉ္စ သုလဘဉ္စ၊ တဉ္စ အနဝဇ္ဇံ။ ပူတိမုတ္တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘေသဇ္ဇာနံ အပ္ပဉ္စ သုလဘဉ္စ တဉ္စ အနဝဇ္ဇံ။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရိ အပ္ပာနိ စေဝ သုလဘာနိ စ၊ တာနိ စ အနဝဇ္ဇာနိ။ ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပေန စ တုဋ္ဌော ဟောတိ သုလဘေန စ (အနဝဇ္ဇေန စ) [(…) နတ္ထိ သီ။ ပီ။ က။ ပေါတ္ထကေသု စ အင်္ဂုတ္တရေ စ]၊ ဣမဿာဟံ အညတရံ သာမညင်္ဂန္တိ ဝဒါမီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘အနဝဇ္ဇေန တုဋ္ဌဿ၊ အပ္ပေန သုလဘေန စ၊

န သေနာသနမာရဗ္ဘ၊ စီဝရံ ပါနဘောဇနံ၊

ဝိဃာတော ဟောတိ စိတ္တဿ၊ ဒိသာ နပ္ပဋိဟညတိ။

‘‘ယေ စဿ [ယေပဿ (သျာ။)] ဓမ္မာ အက္ခာတာ၊ သာမညဿာနုလောမိကာ၊

အဓိဂ္ဂဟိတာ တုဋ္ဌဿ၊ အပ္ပမတ္တဿ ဘိက္ခုနော’’တိ [သိက္ခတောတိ (သီ။ က။)]။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ အာသဝက္ခယသုတ္တံ

၁၀၂။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ဇာနတောဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဿတော အာသဝါနံ ခယံ ဝဒါမိ ၊ နော အဇာနတော နော အပဿတော။ ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာနတော၊ ကိံ ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ? ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာနတော ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ။ အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာနတော ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ။ အယံ ဒုက္ခနိရောဓောတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာနတော ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ။ အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာနတော ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သေခဿ သိက္ခမာနဿ၊ ဥဇုမဂ္ဂါနုသာရိနော၊

ခယသ္မိံ ပဌမံ ဉာဏံ၊ တတော အညာ အနန္တရာ။

‘‘တတော အညာ ဝိမုတ္တဿ၊ ဝိမုတ္တိဉာဏမုတ္တမံ၊

ဥပ္ပဇ္ဇတိ ခယေ ဉာဏံ၊ ခီဏာ သံယောဇနာ ဣတိ။

‘‘န တွေဝိဒံ ကုသီတေန၊ ဗာလေနမဝိဇာနတာ၊

နိဗ္ဗာနံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗဂန္ထပ္ပမောစန’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ တတိယံ။

၄။ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၁၀၃။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ – န မေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ – တေ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယေ ဒုက္ခံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ အထော ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ၊

ယတ္ထ စ သဗ္ဗသော ဒုက္ခံ၊ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ၊

တဉ္စ မဂ္ဂံ န ဇာနန္တိ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

‘‘စေတောဝိမုတ္တိဟီနာ တေ၊ အထော ပညာဝိမုတ္တိယာ၊

အဘဗ္ဗာ တေ အန္တကိရိယာယ၊ တေ ဝေ ဇာတိဇရူပဂါ။

‘‘ယေ စ ဒုက္ခံ ပဇာနန္တိ၊ အထော ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ၊

ယတ္ထ စ သဗ္ဗသော ဒုက္ခံ၊ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ၊

တဉ္စ မဂ္ဂံ ပဇာနန္တိ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

‘‘စေတောဝိမုတ္တိသမ္ပန္နာ၊ အထော ပညာဝိမုတ္တိယာ၊

ဘဗ္ဗာ တေ အန္တကိရိယာယ၊ န တေ ဇာတိဇရူပဂါ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ သီလသမ္ပန္နသုတ္တံ

၁၀၄။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ယေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ သီလသမ္ပန္နာ သမာဓိသမ္ပန္နာ ပညာသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နာ ဩဝါဒကာ ဝိညာပကာ သန္ဒဿကာ သမာဒပကာ သမုတ္တေဇကာ သမ္ပဟံသကာ အလံသမက္ခာတာရော သဒ္ဓမ္မဿ ဒဿနမ္ပဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟူပကာရံ ဝဒါမိ၊ သဝနမ္ပဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟူပကာရံ ဝဒါမိ၊ ဥပသင်္ကမနမ္ပဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟူပကာရံ ဝဒါမိ၊ ပယိရုပါသနမ္ပဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟူပကာရံ ဝဒါမိ၊ အနုဿရဏမ္ပဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟူပကာရံ ဝဒါမိ၊ အနုပဗ္ဗဇ္ဇမ္ပဟံ [အနုဿတိမ္ပဟံ (သျာ။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟူပကာရံ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာရူပေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော အပရိပူရောပိ သီလက္ခန္ဓော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ၊ အပရိပူရောပိ သမာဓိက္ခန္ဓော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ၊ အပရိပူရောပိ ပညာက္ခန္ဓော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ၊ အပရိပူရောပိ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ၊ အပရိပူရောပိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝရူပါ စ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ သတ္ထာရောတိပိ ဝုစ္စန္တိ၊ သတ္ထဝါဟာတိပိ ဝုစ္စန္တိ၊ ရဏဉ္ဇဟာတိပိ ဝုစ္စန္တိ၊ တမောနုဒါတိပိ ဝုစ္စန္တိ၊ အာလောကကရာတိပိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဩဘာသကရာတိပိ ဝုစ္စန္တိ၊ ပဇ္ဇောတကရာတိပိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဥက္ကာဓာရာတိပိ ဝုစ္စန္တိ၊ ပဘင်္ကရာတိပိ ဝုစ္စန္တိ၊ အရိယာတိပိ ဝုစ္စန္တိ၊ စက္ခုမန္တောတိပိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ပါမောဇ္ဇကရဏံ ဌာနံ [… ကရဏဌာနံ (သီ။ သျာ။)]၊ ဧတံ ဟောတိ ဝိဇာနတံ၊

ယဒိဒံ ဘာဝိတတ္တာနံ၊ အရိယာနံ ဓမ္မဇီဝိနံ။

‘‘တေ ဇောတယန္တိ သဒ္ဓမ္မံ၊ ဘာသယန္တိ ပဘင်္ကရာ၊

အာလောကကရဏာ ဓီရာ၊ စက္ခုမန္တော ရဏဉ္ဇဟာ။

‘‘ယေသံ ဝေ သာသနံ သုတွာ၊ သမ္မဒညာယ ပဏ္ဍိတာ၊

ဇာတိက္ခယမဘိညာယ ၊ နာဂစ္ဆန္တိ ပုနဗ္ဘဝ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ တဏှုပ္ပာဒသုတ္တံ

၁၀၅။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဏှုပ္ပာဒါ၊ ယတ္ထ ဘိက္ခုနော တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ကတမေ စတ္တာရော? စီဝရဟေတု ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပိဏ္ဍပါတဟေတု ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သေနာသနဟေတု ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣတိဘဝါဘဝဟေတု ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော တဏှုပ္ပာဒါ ယတ္ထ ဘိက္ခုနော တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘တဏှာဒုတိယော ပုရိသော၊ ဒီဃမဒ္ဓါန သံသရံ၊

ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ တဏှံ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ၊

ဝီတတဏှော အနာဒါနော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ သဗြဟ္မကသုတ္တံ

၁၀၆။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘သဗြဟ္မကာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တာနိ ကုလာနိ ယေသံ ပုတ္တာနံ မာတာပိတရော အဇ္ဈာဂါရေ ပူဇိတာ ဟောန္တိ။ သပုဗ္ဗဒေဝတာနိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တာနိ ကုလာနိ ယေသံ ပုတ္တာနံ မာတာပိတရော အဇ္ဈာဂါရေ ပူဇိတာ ဟောန္တိ။ သပုဗ္ဗာစရိယကာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တာနိ ကုလာနိ ယေသံ ပုတ္တာနံ မာတာပိတရော အဇ္ဈာဂါရေ ပူဇိတာ ဟောန္တိ။ သာဟုနေယျကာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တာနိ ကုလာနိ ယေသံ ပုတ္တာနံ မာတာပိတရော အဇ္ဈာဂါရေ ပူဇိတာ ဟောန္တိ။

‘‘‘ဗြဟ္မာ’တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတာပိတူနံ ဧတံ အဓိဝစနံ။ ‘ပုဗ္ဗဒေဝတာ’တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတာပိတူနံ ဧတံ အဓိဝစနံ။ ‘ပုဗ္ဗာစရိယာ’တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတာပိတူနံ ဧတံ အဓိဝစနံ။ ‘အာဟုနေယျာ’တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတာပိတူနံ ဧတံ အဓိဝစနံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဗဟုကာရာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတာပိတရော ပုတ္တာနံ အာပါဒကာ ပေါသကာ ဣမဿ လောကဿ ဒဿေတာရော’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ဗြဟ္မာတိ မာတာပိတရော၊ ပုဗ္ဗာစရိယာတိ ဝုစ္စရေ၊

အာဟုနေယျာ စ ပုတ္တာနံ၊ ပဇာယ အနုကမ္ပကာ။

‘‘တသ္မာ ဟိ နေ နမဿေယျ၊ သက္ကရေယျ စ ပဏ္ဍိတော၊

အန္နေန အထ ပါနေန၊ ဝတ္ထေန သယနေန စ၊

ဥစ္ဆာဒနေန နှာပနေန [နဟာပနေန (သီ။)]၊ ပါဒါနံ ဓောဝနေန စ။

‘‘တာယ နံ ပါရိစရိယာယ၊ မာတာပိတူသု ပဏ္ဍိတာ၊

ဣဓေဝ နံ ပသံသန္တိ၊ ပေစ္စ သဂ္ဂေ ပမောဒတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဗဟုကာရသုတ္တံ

၁၀၇။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ဗဟုကာရာ [ဗဟူပကာရာ (သီ။ ပီ။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ တုမှာကံ ယေ ဝေါ [ယေ တေ (သဗ္ဗတ္ထ)] ပစ္စုပဋ္ဌိတာ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ။ တုမှေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗဟုကာရာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ ယံ [ယေ (?)] နေသံ ဓမ္မံ ဒေသေထ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ၊ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေထ။ ဧဝမိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညမညံ နိဿာယ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ ဩဃဿ နိတ္ထရဏတ္ထာယ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သာဂါရာ အနဂါရာ စ၊ ဥဘော အညောညနိဿိတာ၊

အာရာဓယန္တိ သဒ္ဓမ္မံ၊ ယောဂက္ခေမံ အနုတ္တရံ။

‘‘သာဂါရေသု စ စီဝရံ၊ ပစ္စယံ သယနာသနံ၊

အနဂါရာ ပဋိစ္ဆန္တိ၊ ပရိဿယဝိနောဒနံ။

‘‘သုဂတံ [ပုဂ္ဂလံ (သီ။ က။)] ပန နိဿာယ၊ ဂဟဋ္ဌာ ဃရမေသိနော၊

သဒ္ဒဟာနာ အရဟတံ၊ အရိယပညာယ ဈာယိနော။

‘‘ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ မဂ္ဂံ သုဂတိဂါမိနံ၊

နန္ဒိနော ဒေဝလောကသ္မိံ၊ မောဒန္တိ ကာမကာမိနော’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ကုဟသုတ္တံ

၁၀၈။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ယေ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ ကုဟာ ထဒ္ဓါ လပါ သိင်္ဂီ ဥန္နဠာ အသမာဟိတာ၊ န မေ တေ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ မာမကာ။ အပဂတာ စ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ ဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ၊ န စ တေ [န စ တေ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခူ (သီ။ ပီ။ က။)] ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ။ ယေ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ နိက္ကုဟာ နိလ္လပါ ဓီရာ အတ္ထဒ္ဓါ သုသမာဟိတာ၊ တေ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ မာမကာ။ အနပဂတာ စ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ ဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ၊ တေ စ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ [ဣမသ္မိံ စ တေ ဓမ္မဝိနယေ (သျာ။)၊ တေ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ (က။)] ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကုဟာ ထဒ္ဓါ လပါ သိင်္ဂီ၊ ဥန္နဠာ အသမာဟိတာ၊

န တေ ဓမ္မေ ဝိရူဟန္တိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတေ။

‘‘နိက္ကုဟာ နိလ္လပါ ဓီရာ၊ အတ္ထဒ္ဓါ သုသမာဟိတာ၊

တေ ဝေ ဓမ္မေ ဝိရူဟန္တိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတေ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ နဝမံ။

၁၀။ နဒီသောတသုတ္တံ

၁၀၉။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘သေယျထာပိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော နဒိယာ သောတေန ဩဝုယှေယျ ပိယရူပသာတရူပေန။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော တီရေ ဌိတော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ကိဉ္စာပိ ခေါ တွံ၊ အမ္ဘော ပုရိသ၊ နဒိယာ သောတေန ဩဝုယှသိ ပိယရူပသာတရူပေန၊ အတ္ထိ စေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ရဟဒေါ သဦမိ သာဝဋ္ဋော သဂဟော သရက္ခသော ယံ တွံ၊ အမ္ဘော ပုရိသ၊ ရဟဒံ ပါပုဏိတွာ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’န္တိ။ အထ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော တဿ ပုရိသဿ သဒ္ဒံ သုတွာ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ပဋိသောတံ ဝါယမေယျ။

‘‘ဥပမာ ခေါ မေ အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကတာ အတ္ထဿ ဝိညာပနာယ။ အယံ စေတ္ထ [အယံ စေဝေတ္ထ (သျာ။)] အတ္ထော – ‘နဒိယာ သောတော’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဏှာယေတံ အဓိဝစနံ။

‘‘‘ပိယရူပံ သာတရူပ’န္တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဆန္နေတံ အဇ္ဈတ္တိကာနံ အာယတနာနံ အဓိဝစနံ။

‘‘‘ဟေဋ္ဌာ ရဟဒေါ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဓိဝစနံ၊

‘‘‘ဦမိဘယ’န္တိ ခေါ [သဉီမီတိ ခေါ (ဗဟူသု)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကောဓုပါယာသဿေတံ အဓိဝစနံ၊

‘‘‘အာဝဋ္ဋ’န္တိ ခေါ [သာဝဋ္ဋောတိ ခေါ (ဗဟူသု)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ၊

‘‘‘ဂဟရက္ခသော’တိ ခေါ [သဂဟော သရက္ခသောတိ ခေါ (ဗဟူသု)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတုဂါမဿေတံ အဓိဝစနံ၊

‘‘‘ပဋိသောတော’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နေက္ခမ္မဿေတံ အဓိဝစနံ၊

‘‘‘ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ဝါယာမော’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝီရိယာရမ္ဘဿေတံ အဓိဝစနံ၊

‘‘‘စက္ခုမာ ပုရိသော တီရေ ဌိတောတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတဿေတံ အဓိဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သဟာပိ ဒုက္ခေန ဇဟေယျ ကာမေ၊ ယောဂက္ခေမံ အာယတိံ ပတ္ထယာနော၊

သမ္မပ္ပဇာနော သုဝိမုတ္တစိတ္တော၊ ဝိမုတ္တိယာ ဖဿယေ တတ္ထ တတ္ထ၊

သ ဝေဒဂူ ဝူသိတဗြဟ္မစရိယော၊ လောကန္တဂူ ပါရဂတောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒသမံ။

၁၁။ စရသုတ္တံ

၁၁၀။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘စရတော စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဝါ။ တဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဓိဝါသေတိ နပ္ပဇဟတိ န ဝိနောဒေတိ န ဗျန္တီကရောတိ [ဗျန္တိကရောတိ (သီ။ ပီ။)၊ ဗျန္တံ ကရောတိ (က။)] အနဘာဝံ ဂမေတိ။ စရမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံဘူတော အနာတာပီ အနောတ္တာပီ [အနောတ္တပ္ပီ (သဗ္ဗတ္ထ) ဒုကနိပါတေ၊ အင်္ဂုတ္တရေ ၁။၄။၁၁ ပဿိတဗ္ဗံ] သတတံ သမိတံ ကုသီတော ဟီနဝီရိယောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ဌိတဿ စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဝါ။ တဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဓိဝါသေတိ နပ္ပဇဟတိ န ဝိနောဒေတိ န ဗျန္တီကရောတိ န အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဌိတောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံဘူတော အနာတာပီ အနောတ္တာပီ သတတံ သမိတံ ကုသီတော ဟီနဝီရိယောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘နိသိန္နဿ စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဝါ။ တဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဓိဝါသေတိ နပ္ပဇဟတိ န ဝိနောဒေတိ န ဗျန္တီကရောတိ န အနဘာဝံ ဂမေတိ။ နိသိန္နောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံဘူတော အနာတာပီ အနောတ္တာပီ သတတံ သမိတံ ကုသီတော ဟီနဝီရိယောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သယာနဿ စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဇာဂရဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဝါ။ တဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဓိဝါသေတိ နပ္ပဇဟတိ န ဝိနောဒေတိ န ဗျန္တီကရောတိ န အနဘာဝံ ဂမေတိ။ သယာနောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဇာဂရော ဧဝံဘူတော အနာတာပီ အနောတ္တာပီ သတတံ သမိတံ ကုသီတော ဟီနဝီရိယောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘စရတော စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဝါ။ တဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ စရမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံဘူတော အာတာပီ ဩတ္တာပီ [ဩတ္တပ္ပီ (သဗ္ဗတ္ထ)] သတတံ သမိတံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ဌိတဿ စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဝါ။ တဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဌိတောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံဘူတော အာတာပီ ဩတ္တာပီ သတတံ သမိတံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘နိသိန္နဿ စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဝါ။ တဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ နိသိန္နောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံဘူတော အာတာပီ ဩတ္တာပီ သတတံ သမိတံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သယာနဿ စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဇာဂရဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဝါ။ တဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ သယာနောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဇာဂရော ဧဝံဘူတော အာတာပီ ဩတ္တာပီ သတတံ သမိတံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘စရံ ဝါ ယဒိ ဝါ တိဋ္ဌံ၊ နိသိန္နော ဥဒ ဝါ သယံ၊

ယော ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေတိ၊ ပါပကံ ဂေဟနိဿိတံ။

‘‘ကုမ္မဂ္ဂံ ပဋိပန္နော [ကုမ္မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော (အ။ နိ။ ၄။၁၁)] သော၊ မောဟနေယျေသု မုစ္ဆိတော၊

အဘဗ္ဗော တာဒိသော ဘိက္ခု၊ ဖုဋ္ဌုံ သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။

‘‘ယော စ စရံ ဝါ တိဋ္ဌံ ဝါ [ယော စရံ ဝါ ယဒိ ဝါ တိဋ္ဌံ (သျာ။)၊ ယော စရံ ဝါထ တိဋ္ဌံ ဝါ (သီ။ က။)]၊ နိသိန္နော ဥဒ ဝါ သယံ၊

ဝိတက္ကံ သမယိတွာန၊ ဝိတက္ကူပသမေ ရတော၊

ဘဗ္ဗော သော တာဒိသော ဘိက္ခု၊ ဖုဋ္ဌုံ သမ္ဗောဓိမုတ္တမ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂။ သမ္ပန္နသီလသုတ္တံ

၁၁၁။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘သမ္ပန္နသီလာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဟရထ [ဟောထ (သျာ။)] သမ္ပန္နပါတိမောက္ခာ၊ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတာ ဝိဟရထ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နာ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝိနော၊ သမာဒါယ သိက္ခထ သိက္ခာပဒေသု။

‘‘သမ္ပန္နသီလာနံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဟရတံ [ဘဝတံ (သျာ။)] သမ္ပန္နပါတိမောက္ခာနံ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတာနံ ဝိဟရတံ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နာနံ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီနံ သမာဒါယ သိက္ခတံ သိက္ခာပဒေသု ကိမဿ ဥတ္တရိ ကရဏီယံ [ကိမဿ ဘိက္ခဝေ ဥတ္တရိ ကရဏီယံ (သဗ္ဗတ္ထ)]?

‘‘စရတော စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော [အဘိဇ္ဈာ ဗျာပါဒေါ ဝိဂတော (အ။ နိ။ ၄။၁၂) အဋ္ဌကထာယ သမေတိ] ဘိဇ္ဈာ ဝိဂတာ [အဘိဇ္ဈာ ဗျာပါဒေါ ဝိဂတော (အ။ နိ။ ၄။၁၂) အဋကထာယ သမေတိ] ဟောတိ၊ ဗျာပါဒေါ ဝိဂတော ဟောတိ [ထိနမိဒ္ဓံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဝိစိကိစ္ဆာ (အ။ နိ။ ၄။၁၂)]၊ ထိနမိဒ္ဓံ ဝိဂတံ ဟောတိ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဝိဂတံ ဟောတိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ [ထိနမိဒ္ဓံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဝိစိကိစ္စာ (အ။ နိ။ ၄။၁၂)] ပဟီနာ ဟောတိ၊ အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ၊ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ [အပ္ပမုဋ္ဌာ (သျာ။)]၊ ပဿဒ္ဓါ ကာယော အသာရဒ္ဓါ၊ သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ။ စရမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံဘူတော အာတာပီ ဩတ္တာပီ သတတံ သမိတံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ဌိတဿ စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဘိဇ္ဈာ ဝိဂတာ ဟောတိ ဗျာပါဒေါ…ပေ… ထိနမိဒ္ဓံ… ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ… ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီနာ ဟောတိ၊ အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ ၊ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ၊ ပဿဒ္ဓါ ကာယော အသာရဒ္ဓါ၊ သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ။ ဌိတောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံဘူတော အာတာပီ ဩတ္တာပီ သတတံ သမိတံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘နိသိန္နဿ စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဘိဇ္ဈာ ဝိဂတာ ဟောတိ၊ ဗျာပါဒေါ…ပေ… ထိနမိဒ္ဓံ… ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ… ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီနာ ဟောတိ၊ အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ၊ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ၊ ပဿဒ္ဓါ ကာယော အသာရဒ္ဓါ၊ သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ။ နိသိန္နောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံဘူတော အာတာပီ ဩတ္တာပီ သတတံ သမိတံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သယာနဿ စေပိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဇာဂရဿ အဘိဇ္ဈာ ဝိဂတာ ဟောတိ ဗျာပါဒေါ…ပေ… ထိနမိဒ္ဓံ… ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ… ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီနာ ဟောတိ၊ အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ၊ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ၊ ပဿဒ္ဓါ ကာယော အသာရဒ္ဓါ၊ သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ။ သယာနောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဇာဂရော ဧဝံဘူတော အာတာပီ ဩတ္တာပီ သတတံ သမိတံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယတံ စရေ ယတံ တိဋ္ဌေ၊ ယတံ အစ္ဆေ ယတံ သယေ၊

ယတံ သမိဉ္ဇယေ [သမ္မိဉ္ဇယေ (သီ။ သျာ။)] ဘိက္ခု၊ ယတမေနံ ပသာရယေ။

‘‘ဥဒ္ဓံ တိရိယံ အပါစီနံ၊ ယာဝတာ ဇဂတော ဂတိ၊

သမဝေက္ခိတာ စ ဓမ္မာနံ၊ ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယံ။

‘‘ဧဝံ ဝိဟာရိမာတာပိံ၊ သန္တဝုတ္တိမနုဒ္ဓတံ၊

စေတောသမထသာမီစိံ၊ သိက္ခမာနံ သဒါ သတံ၊

သတတံ ပဟိတတ္တောတိ၊ အာဟု ဘိက္ခုံ တထာဝိဓ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒွါဒသမံ။

၁၃။ လောကသုတ္တံ

၁၁၂။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘လောကော၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါः လောကသ္မာ တထာဂတော ဝိသံယုတ္တော။ လောကသမုဒယော၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ः လောကသမုဒယော တထာဂတဿ ပဟီနော။ လောကနိရောဓော၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါः လောကနိရောဓော တထာဂတဿ သစ္ဆိကတော။ လောကနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါः လောကနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ တထာဂတဿ ဘာဝိတာ။

‘‘ယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒေဝကဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ ယသ္မာ တံ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ၊ တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ယဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရတ္တိံ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ၊ ယဉ္စ ရတ္တိံ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ယံ ဧတသ္မိံ အန္တရေ ဘာသတိ လပတိ နိဒ္ဒိသတိ၊ သဗ္ဗံ တံ တထေဝ ဟောတိ နော အညထာ၊ တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ယထာဝါဒီ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတော တထာကာရီ၊ ယထာကာရီ တထာဝါဒီ၊ ဣတိ ယထာဝါဒီ တထာကာရီ ယထာကာရီ တထာဝါဒီ၊ တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သဒေဝကေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ တထာဂတော အဘိဘူ အနဘိဘူတော အညဒတ္ထုဒသော ဝသဝတ္တီ၊ တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သဗ္ဗလောကံ [သဗ္ဗံ လောကံ (အ။ နိ။ ၄။၂၃)] အဘိညာယ၊ သဗ္ဗလောကေ ယထာတထံ၊

သဗ္ဗလောကဝိသံယုတ္တော၊ သဗ္ဗလောကေ အနူပယော [အနုသယော (သီ။)၊ အနုပယော (သျာ။)]။

‘‘သ ဝေ [သဗ္ဗေ (သဗ္ဗတ္ထ) အ။ နိ။ ၄။၂၃ ပဿိတဗ္ဗံ] သဗ္ဗာဘိဘူ ဓီရော၊ သဗ္ဗဂန္ထပ္ပမောစနော၊

ဖုဋ္ဌာဿ ပရမာ သန္တိ၊ နိဗ္ဗာနံ အကုတောဘယံ။

‘‘ဧသ ခီဏာသဝေါ ဗုဒ္ဓါ၊ အနီဃော ဆိန္နသံသယော၊

သဗ္ဗကမ္မက္ခယံ ပတ္တော၊ ဝိမုတ္တော ဥပဓိသင်္ခယေ။

‘‘ဧသ သော ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓါ၊ ဧသ သီဟော အနုတ္တရော၊

သဒေဝကဿ လောကဿ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တယိ။

‘‘ဣတိ ဒေဝါ မနုဿာ စ၊ ယေ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာ၊

သင်္ဂမ္မ တံ နမဿန္တိ၊ မဟန္တံ ဝီတသာရဒံ။

‘‘ဒန္တော ဒမယတံ သေဋ္ဌော၊ သန္တော သမယတံ ဣသိ၊

မုတ္တော မောစယတံ အဂ္ဂေါ၊ တိဏ္ဏော တာရယတံ ဝရော။

‘‘ဣတိ ဟေတံ နမဿန္တိ၊ မဟန္တံ ဝီတသာရဒံ၊

သဒေဝကသ္မိံ လောကသ္မိံ၊ နတ္ထိ တေ ပဋိပုဂ္ဂလော’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ ဣတိ မေ သုတန္တိ။ တေရသမံ။

စတုက္ကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဗြာဟ္မဏသုလဘာ [ဗြာဟ္မဏစတ္တာရိ (သဗ္ဗတ္ထ)] ဇာနံ၊ သမဏသီလာ တဏှာ ဗြဟ္မာ၊

ဗဟုကာရာ ကုဟပုရိသာ [ကုဟနာ (သျာ။)]၊ စရ သမ္ပန္န လောကေန တေရသာတိ။

သုတ္တသင်္ဂဟော –

သတ္တဝိသေကနိပါတံ၊ ဒုက္ကံ ဗာဝီသသုတ္တသင်္ဂဟိတံ၊

သမပညာသမထတိကံ၊ တေရသ စတုက္ကဉ္စ ဣတိ ယမိဒံ။

ဒွိဒသုတ္တရသုတ္တသတေ၊ သင်္ဂါယိတွာ သမာဒဟိံသု ပုရာ၊

အရဟန္တော စိရဋ္ဌိတိယာ၊ တမာဟု နာမေန ဣတိဝုတ္တန္တိ။

ဣတိဝုတ္တကပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။