📜

၃။ မဟာဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဗ္ဗဇ္ဇာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၀၈။ ပဗ္ဗဇ္ဇံကိတ္တယိဿာမီတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတိ ကိရ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘သာရိပုတ္တာဒီနံ မဟာသာဝကာနံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကိတ္တိတာ၊ တံ ဘိက္ခူ စ ဥပါသကာ စ ဇာနန္တိ။ ဘဂဝတော ပန အကိတ္တိတာ၊ ယံနူနာဟံ ကိတ္တေယျ’’န္တိ။ သော ဇေတဝနဝိဟာရေ အာသနေ နိသီဒိတွာ စိတ္တဗီဇနိံ ဂဟေတွာ ဘိက္ခူနံ ဘဂဝတော ပဗ္ဗဇ္ဇံ ကိတ္တေန္တော ဣမံ သုတ္တမဘာသိ။

တတ္ထ ယသ္မာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ကိတ္တေန္တေန ယထာ ပဗ္ဗဇိ၊ တံ ကိတ္တေတဗ္ဗံ။ ယထာ စ ပဗ္ဗဇိ၊ တံ ကိတ္တေန္တေန ယထာ ဝီမံသမာနော ပဗ္ဗဇ္ဇံ ရောစေသိ၊ တံ ကိတ္တေတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ‘‘ပဗ္ဗဇ္ဇံ ကိတ္တယိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ယထာ ပဗ္ဗဇီ’’တိအာဒိမာဟ။ စက္ခုမာတိ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမာ စက္ခုသမ္ပန္နောတိ အတ္ထော။ သေသမာဒိဂါထာယ ဥတ္တာနမေဝ။

၄၀၉။ ဣဒါနိ ‘‘ယထာ ဝီမံသမာနော’’တိ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော အာဟ ‘‘သမ္ဗာဓောယ’’န္တိ။ တတ္ထ သမ္ဗာဓောတိ ပုတ္တဒါရာဒိသမ္ပီဠနေန ကိလေသသမ္ပီဠနေန စ ကုသလကိရိယာယ ဩကာသရဟိတော။ ရဇဿာယတနန္တိ ကမ္ဗောဇာဒယော ဝိယ အဿာဒီနံ၊ ရာဂါဒိရဇဿ ဥပ္ပတ္တိဒေသော။ အဗ္ဘောကာသောတိ ဝုတ္တသမ္ဗာဓပဋိပက္ခဘာဝေန အာကာသော ဝိယ ဝိဝဋာ။ ဣတိ ဒိသွာန ပဗ္ဗဇီတိ ဣတိ ဃရာဝါသပဗ္ဗဇ္ဇာသု ဗျာဓိဇရာမရဏေဟိ သုဋ္ဌုတရံ စောဒိယမာနဟဒယော အာဒီနဝမာနိသံသဉ္စ ဝီမံသိတွာ၊ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတွာ ၊ အနောမာနဒီတီရေ ခဂ္ဂေန ကေသေ ဆိန္ဒိတွာ၊ တာဝဒေဝ စ ဒွင်္ဂုလမတ္တသဏ္ဌိတသမဏသာရုပ္ပကေသမဿု ဟုတွာ ဃဋိကာရေန ဗြဟ္မုနာ ဥပနီတေ အဋ္ဌ ပရိက္ခာရေ ဂဟေတွာ ‘‘ဧဝံ နိဝါသေတဗ္ဗံ ပါရုပိတဗ္ဗ’’န္တိ ကေနစိ အနနုသိဋ္ဌော အနေကဇာတိသဟဿပဝတ္တိတေန အတ္တနော ပဗ္ဗဇ္ဇာစိဏ္ဏေနေဝ သိက္ခာပိယမာနော ပဗ္ဗဇိ။ ဧကံ ကာသာဝံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဧကံ စီဝရံ ခန္ဓေ ကရိတွာ မတ္တိကာပတ္တံ အံသေ အာလဂ္ဂေတွာ ပဗ္ဗဇိတဝေသံ အဓိဋ္ဌာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

၄၁၀။ ဧဝံ ဘဂဝတော ပဗ္ဗဇ္ဇံ ကိတ္တေတွာ တတော ပရံ ပဗ္ဗဇိတပဋိပတ္တိံ အနောမာနဒီတီရံ ဟိတွာ ပဓာနာယ ဂမနဉ္စ ပကာသေတုံ ‘‘ပဗ္ဗဇိတွာန ကာယေနာ’’တိအာဒိံ သဗ္ဗမဘာသိ။ တတ္ထ ကာယေန ပါပကမ္မံ ဝိဝဇ္ဇယီတိ တိဝိဓံ ကာယဒုစ္စရိတံ ဝဇ္ဇေသိ။ ဝစီဒုစ္စရိတန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီဒုစ္စရိတံ။ အာဇီဝံ ပရိသောဓယီတိ မိစ္ဆာဇီဝံ ဟိတွာ သမ္မာဇီဝမေဝ ပဝတ္တယိ။

၄၁၁။ ဧဝံ အာဇီဝဋ္ဌမကသီလံ သောဓေတွာ အနောမာနဒီတီရတော တိံသယောဇနပ္ပမာဏံ သတ္တာဟေန အဂမာ ရာဇဂဟံ ဗုဒ္ဓါ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ယဒါ ရာဇဂဟံ အဂမာသိ၊ တဒါ ဗုဒ္ဓါ န ဟောတိ၊ တထာပိ ဗုဒ္ဓဿ ပုဗ္ဗစရိယာတိ ကတွာ ဧဝံ ဝတ္တုံ လဗ္ဘတိ – ‘‘ဣဓ ရာဇာ ဇာတော၊ ဣဓ ရဇ္ဇံ အဂ္ဂဟေသီ’’တိအာဒိ လောကိယဝေါဟာရဝစနံ ဝိယ။ မဂဓာနန္တိ မဂဓာနံ ဇနပဒဿ နဂရန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဂိရိဗ္ဗဇန္တိ ဣဒမ္ပိ တဿ နာမံ။ တဉှိ ပဏ္ဍဝဂိဇ္ဈကူဋဝေဘာရဣသိဂိလိဝေပုလ္လနာမကာနံ ပဉ္စန္နံ ဂိရီနံ မဇ္ဈေ ဝဇော ဝိယ ဌိတံ၊ တသ္မာ ‘‘ဂိရိဗ္ဗဇ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ပိဏ္ဍာယ အဘိဟာရေသီတိ ဘိက္ခတ္ထာယ တသ္မိံ နဂရေ စရိ။ သော ကိရ နဂရဒွါရေ ဌတွာ စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ရညော ဗိမ္ဗိသာရဿ အတ္တနော အာဂမနံ နိဝေဒေယျံ၊ ‘သုဒ္ဓါဒနဿ ပုတ္တော သိဒ္ဓတ္ထော နာမ ကုမာရော အာဂတော’တိ ဗဟုမ္ပိ မေ ပစ္စယံ အဘိဟရေယျ။ န ခေါ ပန မေ တံ ပတိရူပံ ပဗ္ဗဇိတဿ အာရောစေတွာ ပစ္စယဂဟဏံ၊ ဟန္ဒာဟံ ပိဏ္ဍာယ စရာမီ’’တိ ဒေဝဒတ္တိယံ ပံသုကူလစီဝရံ ပါရုပိတွာ မတ္တိကာပတ္တံ ဂဟေတွာ ပါစီနဒွါရေန နဂရံ ပဝိသိတွာ အနုဃရံ ပိဏ္ဍာယ အစရိ။ တေနာဟ အာယသ္မာ အာနန္ဒော – ‘‘ပိဏ္ဍာယ အဘိဟာရေသီ’’တိ။ အာကိဏ္ဏဝရလက္ခဏောတိ သရီရေ အာကိရိတွာ ဝိယ ဌပိတဝရလက္ခဏော ဝိပုလဝရလက္ခဏော ဝါ။ ဝိပုလမ္ပိ ဟိ ‘‘အာကိဏ္ဏ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာဟ – ‘‘အာကိဏ္ဏလုဒ္ဒေါ ပုရိသော၊ ဓာတိစေလံဝ မက္ခိတော’’တိ (ဇာ။ ၁။၆။၁၁၈၊ ၁။၉။၁၀၆)။ ဝိပုလလုဒ္ဒေါတိ အတ္ထော။

၄၁၂။ တမဒ္ဒသာတိ တတော ကိရ ပုရိမာနိ သတ္တ ဒိဝသာနိ နဂရေ နက္ခတ္တံ ဃောသိတံ အဟောသိ။ တံ ဒိဝသံ ပန ‘‘နက္ခတ္တံ ဝီတိဝတ္တံ၊ ကမ္မန္တာ ပယောဇေတဗ္ဗာ’’တိ ဘေရိ စရိ။ အထ မဟာဇနော ရာဇင်္ဂဏေ သန္နိပတိ။ ရာဇာပိ ‘‘ကမ္မန္တံ သံဝိဒဟိဿာမီ’’တိ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ဗလကာယံ ပဿန္တော တံ ပိဏ္ဍာယ အဘိဟာရေန္တံ မဟာသတ္တံ အဒ္ဒသ။ တေနာဟ အာယသ္မာ အာနန္ဒော – ‘‘တမဒ္ဒသာ ဗိမ္ဗိသာရော၊ ပါသာဒသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတော’’တိ။ ဣမမတ္ထံ အဘာသထာတိ ဣမံ အတ္ထံ အမစ္စာနံ အဘာသိ။

၄၁၃။ ဣဒါနိ တံ တေသံ အမစ္စာနံ ဘာသိတမတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘ဣမံ ဘောန္တော’’တိ။ တတ္ထ ဣမန္တိ သော ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ဒဿေတိ၊ ဘောန္တောတိ အမစ္စေ အာလပတိ။ နိသာမေထာတိ ပဿထ။ အဘိရူပေါတိ ဒဿနီယင်္ဂပစ္စင်္ဂေါ။ ဗြဟ္မာတိ အာရောဟပရိဏာဟသမ္ပန္နော။ သုစီတိ ပရိသုဒ္ဓဆဝိဝဏ္ဏော။ စရဏေနာတိ ဂမနေန။

၄၁၄-၅။ နီစကုလာမိဝါတိ နီစကုလာ ဣဝ ပဗ္ဗဇိတော န ဟောတီတိ အတ္ထော။ မကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ကုဟိံ ဘိက္ခု ဂမိဿတီတိ အယံ ဘိက္ခု ကုဟိံ ဂမိဿတိ၊ အဇ္ဇ ကတ္ထ ဝသိဿတီတိ ဇာနိတုံ ရာဇဒူတာ သီဃံ ဂစ္ဆန္တု။ ဒဿနကာမာ ဟိ မယံ အဿာတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန အာဟ။ ဂုတ္တဒွါရော ဩက္ခိတ္တစက္ခုတာယ၊ သုသံဝုတော သတိယာ။ ဂုတ္တဒွါရော ဝါ သတိယာ၊ သုသံဝုတော ပါသာဒိကေန သင်္ဃာဋိစီဝရဓာရဏေန။

၄၁၆။ ခိပ္ပံ ပတ္တံ အပူရေသီတိ သမ္ပဇာနတ္တာ ပတိဿတတ္တာ စ အဓိကံ အဂဏှန္တော ‘‘အလံ ဧတ္တာဝတာ’’တိ အဇ္ဈာသယပူရဏေန ခိပ္ပံ ပတ္တံ အပူရေသိ။ မုနီတိ မောနတ္ထာယ ပဋိပန္နတ္တာ အပ္ပတ္တမုနိဘာဝေါပိ မုနိဣစ္စေဝ ဝုတ္တော၊ လောကဝေါဟာရေန ဝါ။ လောကိယာ ဟိ အမောနသမ္ပတ္တမ္ပိ ပဗ္ဗဇိတံ ‘‘မုနီ’’တိ ဘဏန္တိ။ ပဏ္ဍဝံ အဘိဟာရေသီတိ တံ ပဗ္ဗတံ အဘိရုဟိ။ သော ကိရ မနုဿေ ပုစ္ဆိ ‘‘ဣမသ္မိံ နဂရေ ပဗ္ဗဇိတာ ကတ္ထ ဝသန္တီ’’တိ။ အထဿ တေ ‘‘ပဏ္ဍဝဿ ဥပရိ ပုရတ္ထာဘိမုခပဗ္ဘာရေ’’တိ အာရောစေသုံ။ တသ္မာ တမေဝ ပဏ္ဍဝံ အဘိဟာရေသိ ‘‘ဧတ္ထ ဝါသော ဘဝိဿတီ’’တိ ဧဝံ စိန္တေတွာ။

၄၁၉-၂၃။ ဗျဂ္ဃုသဘောဝ သီဟောဝ ဂိရိဂဗ္ဘရေတိ ဂိရိဂုဟာယံ ဗျဂ္ဃော ဝိယ ဥသဘော ဝိယ သီဟော ဝိယ စ နိသိန္နောတိ အတ္ထော။ ဧတေ ဟိ တယော သေဋ္ဌာ ဝိဂတဘယဘေရဝါ ဂိရိဂဗ္ဘရေ နိသီဒန္တိ၊ တသ္မာ ဧဝံ ဥပမံ အကာသိ။ ဘဒ္ဒယာနေနာတိ ဟတ္ထိအဿရထသိဝိကာဒိနာ ဥတ္တမယာနေန။ သယာနဘူမိံ ယာယိတွာတိ ယာဝတိကာ ဘူမိ ဟတ္ထိအဿာဒိနာ ယာနေန သက္ကာ ဂန္တုံ၊ တံ ဂန္တွာ။ အာသဇ္ဇာတိ ပတွာ၊ သမီပမဿ ဂန္တွာတိ အတ္ထော။ ဥပါဝိသီတိ နိသီဒိ။ ယုဝါတိ ယောဗ္ဗနသမ္ပန္နော။ ဒဟရောတိ ဇာတိယာ တရုဏော။ ပဌမုပ္ပတ္တိကော သုသူတိ တဒုဘယဝိသေသနမေဝ။ ယုဝါ သုသူတိ အတိယောဗ္ဗနော။ ပဌမုပ္ပတ္တိကောတိ ပဌမေနေဝ ယောဗ္ဗနဝေသေန ဥဋ္ဌိတော။ ဒဟရော စာသီတိ သတိ စ ဒဟရတ္တေ သုသု ဗာလကော ဝိယ ခါယသီတိ။

၄၂၄-၅။ အနီကဂ္ဂန္တိ ဗလကာယံ သေနာမုခံ။ ဒဒါမိ ဘောဂေ ဘုဉ္ဇဿူတိ ဧတ္ထ ‘‘အဟံ တေ အင်္ဂမဂဓေသု ယာဝိစ္ဆသိ၊ တာဝ ဒဒါမိ ဘောဂေ။ တံ တွံ သောဘယန္တော အနီကဂ္ဂံ နာဂသင်္ဃပုရက္ခတော ဘုဉ္ဇဿူ’’တိ ဧဝံ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဥဇုံ ဇနပဒေါ ရာဇာတိ ‘‘ဒဒါမိ ဘောဂေ ဘုဉ္ဇဿု၊ ဇာတိံ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ ဧဝံ ကိရ ဝုတ္တော မဟာပုရိသော စိန္တေသိ – ‘‘သစေ အဟံ ရဇ္ဇေန အတ္ထိကော အဿံ၊ စာတုမဟာရာဇိကာဒယောပိ မံ အတ္တနော အတ္တနော ရဇ္ဇေန နိမန္တေယျုံ၊ ဂေဟေ ဌိတော ဧဝ ဝါ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ကာရေယျံ။ အယံ ပန ရာဇာ အဇာနန္တော ဧဝမာဟ – ‘ဟန္ဒာဟံ၊ တံ ဇာနာပေမီ’’’တိ ဗာဟံ ဥစ္စာရေတွာ အတ္တနော အာဂတဒိသာဘာဂံ နိဒ္ဒိသန္တော ‘‘ဥဇုံ ဇနပဒေါ ရာဇာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဟိမဝန္တဿပဿတောတိ ဘဏန္တော သဿသမ္ပတ္တိဝေကလ္လာဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဟိမဝန္တဉှိ နိဿာယ ပါသာဏဝိဝရသမ္ဘဝါ မဟာသာလာပိ ပဉ္စဟိ ဝုဒ္ဓီဟိ ဝဍ္ဎန္တိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန ခေတ္တေ ဝုတ္တာနိ သဿာနိ။ ဓနဝီရိယေန သမ္ပန္နောတိ ဘဏန္တော သတ္တဟိ ရတနေဟိ အဝေကလ္လတ္တံ၊ ပရရာဇူဟိ အတက္ကနီယံ ဝီရပုရိသာဓိဋ္ဌိတဘာဝဉ္စဿ ဒဿေတိ။ ကောသလေသု နိကေတိနောတိ ဘဏန္တော နဝကရာဇဘာဝံ ပဋိက္ခိပတိ။ နဝကရာဇာ ဟိ နိကေတီတိ န ဝုစ္စတိ။ ယဿ ပန အာဒိကာလတော ပဘုတိ အနွယဝသေန သော ဧဝ ဇနပဒေါ နိဝါသော၊ သော နိကေတီတိ ဝုစ္စတိ။ တထာရူပေါ စ ရာဇာ သုဒ္ဓါဒနော၊ ယံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ကောသလေသု နိကေတိနော’’တိ။ တေန အနွယာဂတမ္ပိ ဘောဂသမ္ပတ္တိံ ဒီပေတိ။

၄၂၆။ ဧတ္တာဝတာ အတ္တနော ဘောဂသမ္ပတ္တိံ ဒီပေတွာ ‘‘အာဒိစ္စာ နာမ ဂေါတ္တေန၊ သာကိယာ နာမ ဇာတိယာ’’တိ ဣမိနာ ဇာတိသမ္ပတ္တိဉ္စ အာစိက္ခိတွာ ယံ ဝုတ္တံ ရညာ ‘‘ဒဒါမိ ဘောဂေ ဘုဉ္ဇဿူ’’တိ၊ တံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ – ‘‘တမှာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတောမှိ၊ န ကာမေ အဘိပတ္ထယ’’န္တိ။ ယဒိ ဟိ အဟံ ကာမေ အဘိပတ္ထယေယျံ၊ န ဤဒိသံ ဓနဝီရိယသမ္ပန္နံ ဒွါသီတိသဟဿဝီရပုရိသသမာကုလံ ကုလံ ဆဍ္ဍေတွာ ပဗ္ဗဇေယျန္တိ အယံ ကိရေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။

၄၂၇။ ဧဝံ ရညော ဝစနံ ပဋိက္ခိပိတွာ တတော ပရံ အတ္တနော ပဗ္ဗဇ္ဇာဟေတုံ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘ကာမေသွာဒီနဝံ ဒိသွာ၊ နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော’’တိ။ ဧတံ ‘‘ပဗ္ဗဇိတောမှီ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဒဋ္ဌူတိ ဒိသွာ ။ သေသမေတ္ထ ဣတော ပုရိမဂါထာသု စ ယံ ယံ န ဝိစာရိတံ၊ တံ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ ဧဝ န ဝိစာရိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ အတ္တနော ပဗ္ဗဇ္ဇာဟေတုံ ဝတွာ ပဓာနတ္ထာယ ဂန္တုကာမော ရာဇာနံ အာမန္တေန္တော အာဟ – ‘‘ပဓာနာယ ဂမိဿာမိ၊ ဧတ္ထ မေ ရဉ္ဇတီ မနော’’တိ။ တဿတ္ထော – ယသ္မာဟံ၊ မဟာရာဇ၊ နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော ပဗ္ဗဇိတော၊ တသ္မာ တံ ပရမတ္ထနေက္ခမ္မံ နိဗ္ဗာနာမတံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ အဂ္ဂဋ္ဌေန ပဓာနံ ပတ္ထေန္တော ပဓာနတ္ထာယ ဂမိဿာမိ၊ ဧတ္ထ မေ ပဓာနေ ရဉ္ဇတိ မနော၊ န ကာမေသူတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကိရ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘ပုဗ္ဗေဝ မေတံ၊ ဘန္တေ၊ သုတံ ‘သုဒ္ဓါဒနရညော ကိရ ပုတ္တော သိဒ္ဓတ္ထကုမာရော စတ္တာရိ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတီ’တိ၊ သောဟံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ အဓိမုတ္တိံ ဒိသွာ ဧဝံပသန္နော ‘အဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓတ္တံ ပါပုဏိဿထာ’တိ။ သာဓု၊ ဘန္တေ၊ ဗုဒ္ဓတ္တံ ပတွာ ပဌမံ မမ ဝိဇိတံ ဩက္ကမေယျာထာ’’တိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ ပဗ္ဗဇ္ဇာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ပဓာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၂၈။ တံမံ ပဓာနပဟိတတ္တန္တိ ပဓာနသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ‘‘ပဓာနာယ ဂမိဿာမိ၊ ဧတ္ထ မေ ရဉ္ဇတီ မနော’’တိ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပဗ္ဗဇ္ဇာသုတ္တံ နိဋ္ဌာပေသိ။ ဘဂဝါ ဂန္ဓကုဋိယံ နိသိန္နော စိန္တေသိ – ‘‘မယာ ဆဗ္ဗဿာနိ ပဓာနံ ပတ္ထယမာနေန ဒုက္ကရကာရိကာ ကတာ၊ တံ အဇ္ဇ ဘိက္ခူနံ ကထေဿာမီ’’တိ။ အထ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ ဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နော ‘‘တံ မံ ပဓာနပဟိတတ္တ’’န္တိ အာရဘိတွာ ဣမံ သုတ္တမဘာသိ။

တတ္ထ တံ မန္တိ ဒွီဟိပိ ဝစနေဟိ အတ္တာနမေဝ နိဒ္ဒိသတိ။ ပဓာနပဟိတတ္တန္တိ နိဗ္ဗာနတ္ထာယ ပေသိတစိတ္တံ ပရိစ္စတ္တအတ္တဘာဝံ ဝါ။ နဒိံ နေရဉ္ဇရံ ပတီတိ လက္ခဏံ နိဒ္ဒိသတိ။ လက္ခဏဉှိ ပဓာနပဟိတတ္တာယ နေရဉ္ဇရာ နဒီ။ တေနေဝ စေတ္ထ ဥပယောဂဝစနံ။ အယံ ပနတ္ထော ‘‘နဒိယာ နေရဉ္ဇရာယာ’’တိ၊ နေရဉ္ဇရာယ တီရေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိပရက္ကမ္မာတိ အတီဝ ပရက္ကမိတွာ။ ဈာယန္တန္တိ အပ္ပာဏကဇ္ဈာနမနုယုဉ္ဇန္တံ ။ ယောဂက္ခေမဿ ပတ္တိယာတိ စတူဟိ ယောဂေဟိ ခေမဿ နိဗ္ဗာနဿ အဓိဂမတ္ထံ။

၄၂၉။ နမုစီတိ မာရော။ သော ဟိ အတ္တနော ဝိသယာ နိက္ခမိတုကာမေ ဒေဝမနုဿေ န မုဉ္စတိ၊ အန္တရာယံ နေသံ ကရောတိ၊ တသ္မာ ‘‘နမုစီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကရုဏံ ဝါစန္တိ အနုဒ္ဒယာယုတ္တံ ဝါစံ။ ဘာသမာနော ဥပါဂမီတိ ဣဒံ ဥတ္တာနမေဝ။ ကသ္မာ ပန ဥပါဂတော? မဟာပုရိသော ကိရ ဧကဒိဝသံ စိန္တေသိ – ‘‘သဗ္ဗဒါ အာဟာရံ ပရိယေသမာနော ဇီဝိတေ သာပေက္ခော ဟောတိ၊ န စ သက္ကာ ဇီဝိတေ သာပေက္ခေန အမတံ အဓိဂန္တု’’န္တိ ။ တတော အာဟာရုပစ္ဆေဒါယ ပဋိပဇ္ဇိ၊ တေန ကိသော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော စ အဟောသိ။ အထ မာရော ‘‘အယံ သမ္ဗောဓာယ မဂ္ဂေါ ဟောတိ၊ န ဟောတီတိ အဇာနန္တော အတိဃောရံ တပံ ကရောတိ၊ ကဒါစိ မမ ဝိသယံ အတိက္ကမေယျာ’’တိ ဘီတော ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဝတွာ ဝါရေဿာမီ’’တိ အာဂတော။ တေနေဝါဟ – ‘‘ကိသော တွမသိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော၊ သန္တိကေ မရဏံ တဝါ’’တိ။

၄၃၀။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ အထဿ မရဏသန္တိကဘာဝံ သာဝေန္တော အာဟ – ‘‘သဟဿဘာဂေါ မရဏဿ၊ ဧကံသော တဝ ဇီဝိတ’’န္တိ။ တဿတ္ထော – သဟဿံ ဘာဂါနံ အဿာတိ သဟဿဘာဂေါ။ ကော သော ? မရဏဿ ပစ္စယောတိ ပါဌသေသော။ ဧကော အံသောတိ ဧကံသော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အယံ အပ္ပာဏကဇ္ဈာနာဒိသဟဿဘာဂေါ တဝ မရဏဿ ပစ္စယော၊ တတော ပန တေ ဧကော ဧဝ ဘာဂေါ ဇီဝိတံ၊ ဧဝံ သန္တိကေ မရဏံ တဝါတိ။ ဧဝံ မရဏဿ သန္တိကဘာဝံ သာဝေတွာ အထ နံ ဇီဝိတေ သမုဿာဟေန္တော အာဟ ‘‘ဇီဝ ဘော ဇီဝိတံ သေယျော’’တိ။ ကထံ သေယျောတိ စေ။ ဇီဝံ ပုညာနိ ကာဟသီတိ။

၄၃၁။ အထ အတ္တနာ သမ္မတာနိ ပုညာနိ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘စရတော စ တေ ဗြဟ္မစရိယ’’န္တိ။ တတ္ထ ဗြဟ္မစရိယန္တိ ကာလေန ကာလံ မေထုနဝိရတိံ သန္ဓာယာဟ၊ ယံ တာပသာ ကရောန္တိ။ ဇူဟတောတိ ဇုဟန္တဿ။ သေသမေတ္ထ ပါကဋမေဝ။

၄၃၂။ ဒုဂ္ဂေါ မဂ္ဂေါတိ ဣမံ ပန အဍ္ဎဂါထံ ပဓာနဝိစ္ဆန္ဒံ ဇနေန္တော အာဟ။ တတ္ထ အပ္ပာဏကဇ္ဈာနာဒိဂဟနတ္တာ ဒုက္ခေန ဂန္တဗ္ဗောတိ ဒုဂ္ဂေါ၊ ဒုက္ခိတကာယစိတ္တေန ကတ္တဗ္ဗတ္တာ ဒုက္ကရော၊ သန္တိကမရဏေန တာဒိသေနာပိ ပါပုဏိတုံ အသက္ကုဏေယျတော ဒုရဘိသမ္ဘဝေါတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတော ပရံ ဣမာ ဂါထာ ဘဏံ မာရော၊ အဋ္ဌာ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေတိ အယမုပဍ္ဎဂါထာ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဝုတ္တာ။ သကလဂါထာပီတိ ဧကေ။ ဘဂဝတာ ဧဝ ပန ပရံ ဝိယ အတ္တာနံ နိဒ္ဒိသန္တေန သဗ္ဗမေတ္ထ ဧဝံဇာတိကံ ဝုတ္တန္တိ အယမမှာကံ ခန္တိ။ တတ္ထ အဋ္ဌာတိ အဋ္ဌာသိ။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။

၄၃၃။ ဆဋ္ဌဂါထာယ ယေနတ္ထေနာတိ ဧတ္ထ ပရေသံ အန္တရာယကရဏေန အတ္တနော အတ္ထေန တွံ၊ ပါပိမ၊ အာဂတောသီတိ အယမဓိပ္ပာယော ။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။

၄၃၄။ ‘‘ဇီဝံ ပုညာနိ ကာဟသီ’’တိ ဣဒံ ပန ဝစနံ ပဋိက္ခိပန္တော ‘‘အဏုမတ္တောပီ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ပုညေနာတိ ဝဋ္ဋဂါမိံ မာရေန ဝုတ္တံ ပုညံ သန္ဓာယ ဘဏတိ။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။

၄၃၅။ ဣဒါနိ ‘‘ဧကံသော တဝ ဇီဝိတ’’န္တိ ဣဒံ ဝစနံ အာရဗ္ဘ မာရံ သန္တဇ္ဇေန္တော ‘‘အတ္ထိ သဒ္ဓါ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။ တတြာယမဓိပ္ပာယော – အရေ၊ မာရ၊ ယော အနုတ္တရေ သန္တိဝရပဒေ အဿဒ္ဓါ ဘဝေယျ၊ သဒ္ဓါပိ ဝါ ကုသီတော၊ သဒ္ဓါ အာရဒ္ဓဝီရိယော သမာနောပိ ဝါ ဒုပ္ပညော၊ တံ တွံ ဇီဝိတမနုပုစ္ဆမာနော သောဘေယျာသိ၊ မယှံ ပန အနုတ္တရေ သန္တိဝရပဒေ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါ အတ္ထိ၊ တထာ ကာယိကစေတသိကမသိထိလပရက္ကမတာသင်္ခါတံ ဝီရိယံ၊ ဝဇိရူပမာ ပညာ စ မမ ဝိဇ္ဇတိ၊ သော တွံ ဧဝံ မံ ပဟိတတ္တံ ဥတ္တမဇ္ဈာသယံ ကိံ ဇီဝမနုပုစ္ဆသိ၊ ကသ္မာ ဇီဝိတံ ပုစ္ဆသိ။ ပညာစ မမာတိ ဧတ္ထ စ သဒ္ဒေန သတိ သမာဓိ စ။ ဧဝံ သန္တေ ယေဟိ ပဉ္စဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ သမန္နာဂတာ နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏန္တိ၊ တေသု ဧကေနာပိ အဝိရဟိတံ ဧဝံ မံ ပဟိတတ္တံ ကိံ ဇီဝမနုပုစ္ဆသိ? နနု – ဧကာဟံ ဇီဝိတံ သေယျော၊ ဝီရိယမာရဘတော ဒဠှံ (ဓ။ ပ။ ၁၁၂)။ ပညဝန္တဿ ဈာယိနော၊ ပဿတော ဥဒယဗ္ဗယန္တိ (ဓ။ ပ။ ၁၁၁၊ ၁၁၃)။

၄၃၆-၈။ ဧဝံ မာရံ သန္တဇ္ဇေတွာ အတ္တနော ဒေဟစိတ္တပ္ပဝတ္တိံ ဒဿေန္တော ‘‘နဒီနမပီ’’ပိ ဂါထာတ္တယမာဟ။ တမတ္ထတော ပါကဋမေဝ။ အယံ ပန အဓိပ္ပာယဝဏ္ဏနာ – ယွာယံ မမ သရီရေ အပ္ပာဏကဇ္ဈာနဝီရိယဝေဂသမုဋ္ဌိတော ဝါတော ဝတ္တတိ၊ လောကေ ဂင်္ဂါယမုနာဒီနံ နဒီနမ္ပိ သောတာနိ အယံ ဝိသောသယေ၊ ကိဉ္စ မေ ဧဝံ ပဟိတတ္တဿ စတုနာဠိမတ္တံ လောဟိတံ န ဥပသောသေယျ။ န ကေဝလဉ္စ မေ လောဟိတမေဝ သုဿတိ၊ အပိစ ခေါ ပန တမှိ လောဟိတေ သုဿမာနမှိ ဗဒ္ဓါဗဒ္ဓဘေဒံ သရီရာနုဂတံ ပိတ္တံ၊ အသိတပီတာဒိပဋိစ္ဆာဒကံ စတုနာဠိမတ္တမေဝ သေမှဉ္စ၊ ကိဉ္စာပရံ တတ္တကမေဝ မုတ္တဉ္စ ဩဇဉ္စ သုဿတိ၊ တေသု စ သုဿမာနေသု မံသာနိပိ ခီယန္တိ၊ တဿ မေ ဧဝံ အနုပုဗ္ဗေန မံသေသု ခီယမာနေသု ဘိယျော စိတ္တံ ပသီဒတိ၊ န တွေဝ တပ္ပစ္စယာ သံသီဒတိ။ သော တွံ ဤဒိသံ စိတ္တမဇာနန္တော သရီရမတ္တမေဝ ဒိသွာ ဘဏသိ ‘‘ကိသော တွမသိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော၊ သန္တိကေ မရဏံ တဝါ’’တိ။ န ကေဝလဉ္စ မေ စိတ္တမေဝ ပသီဒတိ၊ အပိစ ခေါ ပန ဘိယျော သတိ စ ပညာ စ သမာဓိ မမ တိဋ္ဌတိ၊ အဏုမတ္တောပိ ပမာဒေါ ဝါ သမ္မောဟော ဝါ စိတ္တဝိက္ခေပေါ ဝါ နတ္ထိ၊ တဿ မယှံ ဧဝံ ဝိဟရတော ယေ ကေစိ သမဏဗြာဟ္မဏာ အတီတံ ဝါ အဒ္ဓါနံ အနာဂတံ ဝါ ဧတရဟိ ဝါ ဩပက္ကမိကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ၊ တာသံ နိဒဿနဘူတံ ပတ္တဿ ဥတ္တမဝေဒနံ။ ယထာ အညေသံ ဒုက္ခေန ဖုဋ္ဌာနံ သုခံ၊ သီတေန ဥဏှံ၊ ဥဏှေန သီတံ၊ ခုဒါယ ဘောဇနံ၊ ပိပါသာယ ဖုဋ္ဌာနံ ဥဒကံ အပေက္ခတေ စိတ္တံ၊ ဧဝံ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဧကကာမမ္ပိ နာပေက္ခကေ စိတ္တံ။ ‘‘အဟော ဝတာဟံ သုဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ သုခသေယျံ သယေယျ’’န္တိ ဤဒိသေနာကာရေန မမ စိတ္တံ န ဥပ္ပန္နံ၊ ပဿ၊ တွံ မာရ၊ သတ္တဿ သုဒ္ဓတန္တိ။

၄၃၉-၄၁။ ဧဝံ အတ္တနော သုဒ္ဓတံ ဒဿေတွာ ‘‘နိဝါရေဿာမိ တ’’န္တိ အာဂတဿ မာရဿ မနောရထဘဉ္ဇနတ္ထံ မာရသေနံ ကိတ္တေတွာ တာယ အပရာဇိတဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘ကာမာ တေ ပဌမာ သေနာ’’တိအာဒိကာ ဆ ဂါထာယော အာဟ။

တတ္ထ ယသ္မာ အာဒိတောဝ အဂါရိယဘူတေ သတ္တေ ဝတ္ထုကာမေသု ကိလေသကာမာ မောဟယန္တိ၊ တေ အဘိဘုယျ အနဂါရိယဘာဝံ ဥပဂတာနံ ပန္တေသု ဝါ သေနာသနေသု အညတရညတရေသု ဝါ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု အရတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ ‘‘ပဗ္ဗဇိတေန ခေါ၊ အာဝုသော၊ အဘိရတိ ဒုက္ကရာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၃၁)။ တတော တေ ပရပဋိဗဒ္ဓဇီဝိကတ္တာ ခုပ္ပိပါသာ ဗာဓေတိ၊ တာယ ဗာဓိတာနံ ပရိယေသနတဏှာ စိတ္တံ ကိလမယတိ၊ အထ နေသံ ကိလန္တစိတ္တာနံ ထိနမိဒ္ဓံ ဩက္ကမတိ။ တတော ဝိသေသမနဓိဂစ္ဆန္တာနံ ဒုရဘိသမ္ဘဝေသု အရညဝနပတ္ထေသု သေနာသနေသု ဝိဟရတံ ဥတြာသသညိတာ ဘီရု ဇာယတိ၊ တေသံ ဥဿင်္ကိတပရိသင်္ကိတာနံ ဒီဃရတ္တံ ဝိဝေကရသမနဿာဒယမာနာနံ ဝိဟရတံ ‘‘န သိယာ နု ခေါ ဧသ မဂ္ဂေါ’’တိ ပဋိပတ္တိယံ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဝိနောဒေတွာ ဝိဟရတံ အပ္ပမတ္တကေန ဝိသေသာဓိဂမေန မာနမက္ခထမ္ဘာ ဇာယန္တိ၊ တေပိ ဝိနောဒေတွာ ဝိဟရတံ တတော အဓိကတရံ ဝိသေသာဓိဂမံ နိဿာယ လာဘသက္ကာရသိလောကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ လာဘာဒိမုစ္ဆိတာ ဓမ္မပတိရူပကာနိ ပကာသေန္တာ မိစ္ဆာယသံ အဓိဂန္တွာ တတ္ထ ဌိတာ ဇာတိအာဒီဟိ အတ္တာနံ ဥက္ကံသေန္တိ၊ ပရံ ဝမ္ဘေန္တိ၊ တသ္မာ ကာမာဒီနံ ပဌမသေနာဒိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၄၄၂-၃။ ဧဝမေတံ ဒသဝိဓံ သေနံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ယသ္မာ သာ ကဏှဓမ္မသမန္နာဂတတ္တာ ကဏှဿ နမုစိနော ဥပကာရာယ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ နံ တဝ သေနာတိ နိဒ္ဒိသန္တော အာဟ – ‘‘ဧသာ နမုစိ တေ သေနာ၊ ကဏှဿာဘိပ္ပဟာရိနီ’’တိ။ တတ္ထ အဘိပ္ပဟာရိနီတိ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဃာတနီ နိပ္ပောထနီ၊ အန္တရာယကရီတိ အတ္ထော။ န နံ အသူရော ဇိနာတိ၊ ဇေတွာ စ လဘတေ သုခန္တိ ဧဝံ တဝ သေနံ အသူရော ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ သာပေက္ခော ပုရိသော န ဇိနာတိ၊ သူရော ပန ဇိနာတိ၊ ဇေတွာ စ မဂ္ဂသုခံ ဖလသုခဉ္စ အဓိဂစ္ဆတိ။ ယသ္မာ စ လဘတေ သုခံ၊ တသ္မာ သုခံ ပတ္ထယမာနော အဟမ္ပိ ဧသ မုဉ္ဇံ ပရိဟရေတိ။ သင်္ဂါမာဝစရာ အနိဝတ္တိနော ပုရိသာ အတ္တနော အနိဝတ္တနကဘာဝဝိညာပနတ္ထံ သီသေ ဝါ ဓဇေ ဝါ အာဝုဓေ ဝါ မုဉ္ဇတိဏံ ဗန္ဓန္တိ၊ တံ အယမ္ပိ ပရိဟရတိစ္စေဝ မံ ဓာရေဟိ။ တဝ သေနာယ ပရာဇိတဿ ဓိရတ္ထု မမ ဇီဝိတံ၊ တသ္မာ ဧဝံ ဓာရေဟိ – သင်္ဂါမေ မေ မတံ သေယျော၊ ယဉ္စေ ဇီဝေ ပရာဇိတော၊ ယေန ဇီဝိတေန ပရာဇိတော ဇီဝေ၊ တသ္မာ ဇီဝိတာ တယာ သမ္မာပဋိပန္နာနံ အန္တရာယကရေန သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမေ မတံ မမ သေယျောတိ အတ္ထော။

၄၄၄။ ကသ္မာ မတံ သေယျောတိ စေ? ယသ္မာ ပဂါဠှေတ္ထ…ပေ… သုဗ္ဗတာ၊ ဧတ္ထ ကာမာဒိကာယ အတ္တုက္ကံသနပရဝမ္ဘနပရိယောသာနာယ တဝ သေနာယ ပဂါဠှာ နိမုဂ္ဂါ အနုပဝိဋ္ဌာ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ဒိဿန္တိ၊ သီလာဒီဟိ ဂုဏေဟိ နပ္ပကာသန္တိ၊ အန္ဓကာရံ ပဝိဋ္ဌာ ဝိယ ဟောန္တိ။ ဧတေ ဧဝံ ပဂါဠှာ သမာနာ သစေပိ ကဒါစိ ဥမ္မုဇ္ဇိတွာ နိမုဇ္ဇနပုရိသော ဝိယ ‘‘သာဟု သဒ္ဓါ’’တိအာဒိနာ နယေန ဥမ္မုဇ္ဇန္တိ၊ တထာပိ တာယ သေနာယ အဇ္ဈောတ္ထဋတ္တာ တဉ္စ မဂ္ဂံ န ဇာနန္တိ ခေမံ နိဗ္ဗာနဂါမီနံ၊ သဗ္ဗေပိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒယော ယေန ဂစ္ဆန္တိ သုဗ္ဗတာတိ။ ဣမံ ပန ဂါထံ သုတွာ မာရော ပုန ကိဉ္စိ အဝတွာ ဧဝ ပက္ကာမိ။

၄၄၅-၆။ ပက္ကန္တေ ပန တသ္မိံ မဟာသတ္တော တာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ ကိဉ္စိပိ ဝိသေသံ အနဓိဂစ္ဆန္တော အနုက္ကမေန ‘‘သိယာ နု ခေါ အညော မဂ္ဂေါ ဗောဓာယာ’’တိအာဒီနိ စိန္တေတွာ ဩဠာရိကာဟာရံ အာဟာရေတွာ၊ ဗလံ ဂဟေတွာ၊ ဝိသာခပုဏ္ဏမဒိဝသေ ပဂေဝ သုဇာတာယ ပါယာသံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ၊ ဘဒြဝနသဏ္ဍေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိတွာ၊ တတ္ထ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေန္တော ဒိဝသံ ဝီတိနာမေတွာ သာယနှသမယေ မဟာဗောဓိမဏ္ဍာဘိမုခေါ ဂန္တွာ သောတ္ထိယေန ဒိန္နာ အဋ္ဌ တိဏမုဋ္ဌိယော ဗောဓိမူလေ ဝိကိရိတွာ ဒသသဟဿလောကဓာတုဒေဝတာဟိ ကတသက္ကာရဗဟုမာနော –

‘‘ကာမံ တစော စ နှာရု စ၊ အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတု၊

ဥပသုဿတု နိဿေသံ၊ သရီရေ မံသလောဟိတ’’န္တိ။ –

စတုရင်္ဂဝီရိယံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ‘‘န ဒါနိ ဗုဒ္ဓတ္တံ အပါပုဏိတွာ ပလ္လင်္ကံ ဘိန္ဒိဿာမီ’’တိ ပဋိညံ ကတွာ အပရာဇိတပလ္လင်္ကေ နိသီဒိ။ တံ ဉတွာ မာရော ပါပိမာ ‘‘အဇ္ဇ သိဒ္ဓတ္ထော ပဋိညံ ကတွာ နိသိန္နော၊ အဇ္ဇေဝ ဒါနိဿ သာ ပဋိညာ ပဋိဗာဟိတဗ္ဗာ’’တိ ဗောဓိမဏ္ဍတော ယာဝ စက္ကဝါဠမာယတံ ဒွါဒသယောဇနဝိတ္ထာရံ ဥဒ္ဓံ နဝယောဇနမုဂ္ဂတံ မာရသေနံ သမုဋ္ဌာပေတွာ ဒိယဍ္ဎယောဇနသတပ္ပမာဏံ ဂိရိမေခလံ ဟတ္ထိရာဇာနံ အာရုယှ ဗာဟုသဟဿံ မာပေတွာ နာနာဝုဓာနိ ဂဟေတွာ ‘‘ဂဏှထ၊ ဟနထ၊ ပဟရထာ’’တိ ဘဏန္တော အာဠဝကသုတ္တေ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဝုဋ္ဌိယော မာပေသိ၊ တာ မဟာပုရိသံ ပတွာ တတ္ထ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဧဝ သမ္ပဇ္ဇိံသု။ တတော ဝဇိရင်္ကုသေန ဟတ္ထိံ ကုမ္ဘေ ပဟရိတွာ မဟာပုရိသဿ သမီပံ နေတွာ ‘‘ဥဋ္ဌေဟိ၊ ဘော သိဒ္ဓတ္ထ၊ ပလ္လင်္ကာ’’တိ အာဟ။ မဟာပုရိသော ‘‘န ဥဋ္ဌဟာမိ မာရာ’’တိ ဝတွာ တံ ဓဇိနိံ သမန္တာ ဝိလောကေန္တော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ ‘‘သမန္တာ ဓဇိနိ’’န္တိ။

တတ္ထ ဓဇိနိန္တိ သေနံ။ ယုတ္တန္တိ ဥယျုတ္တံ။ သဝါဟနန္တိ ဂိရိမေခလနာဂရာဇသဟိတံ။ ပစ္စုဂ္ဂစ္ဆာမီတိ အဘိမုခေါ ဥပရိ ဂမိဿာမိ၊ သော စ ခေါ တေဇေနေဝ၊ န ကာယေန။ ကသ္မာ? မာ မံ ဌာနာ အစာဝယိ၊ မံ ဧတသ္မာ ဌာနာ အပရာဇိတပလ္လင်္ကာ မာရော မာ စာလေသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နပ္ပသဟတီတိ သဟိတုံ န သက္ကောတိ၊ နာဘိဘဝတိ ဝါ။ အာမံ ပတ္တန္တိ ကာစဇာတံ မတ္တိကာဘာဇနံ။ အသ္မနာတိ ပါသာဏေန။ သေသမေတ္ထ ပါကဋမေဝ။

၄၄၇-၈။ ဣဒါနိ ‘‘ဧတံ တေ မာရသေနံ ဘိန္ဒိတွာ တတော ပရံ ဝိဇိတသင်္ဂါမော သမ္ပတ္တဓမ္မရာဇာဘိသေကော ဣဒံ ကရိဿာမီ’’တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝသီကရိတွာ’’တိ။ တတ္ထ ဝသီကရိတွာ သင်္ကပ္ပန္တိ မဂ္ဂဘာဝနာယ သဗ္ဗံ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပံ ပဟာယ သမ္မာသင်္ကပ္ပဿေဝ ပဝတ္တနေန ဝသီကရိတွာ သင်္ကပ္ပံ။ သတိဉ္စ သူပတိဋ္ဌိတန္တိ ကာယာဒီသု စတူသု ဌာနေသု အတ္တနော သတိဉ္စ သုဋ္ဌု ဥပဋ္ဌိတံ ကရိတွာ ဧဝံ ဝသီကတသင်္ကပ္ပော သုပ္ပတိဋ္ဌိတဿတိ ရဋ္ဌာ ရဋ္ဌံ ဝိစရိဿာမိ ဒေဝမနုဿဘေဒေ ပုထူ သာဝကေ ဝိနယန္တော။ အထ မယာ ဝိနီယမာနာ တေ အပ္ပမတ္တာ…ပေ… န သောစရေ၊ တံ နိဗ္ဗာနာမတမေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

၄၄၉-၅၁။ အထ မာရော ဣမာ ဂါထာယော သုတွာ အာဟ – ‘‘ဧဝရူပံ ပက္ခံ ဒိသွာ န ဘာယသိ ဘိက္ခူ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မာရ၊ န ဘာယာမီ’’တိ။ ‘‘ကသ္မာ န ဘာယသီ’’တိ? ‘‘ဒါနာဒီနံ ပါရမိပုညာနံ ကတတ္တာ’’တိ။ ‘‘ကော ဧတံ ဇာနာတိ ဒါနာဒီနိ တွမကာသီ’’တိ? ‘‘ကိံ ဧတ္ထ ပါပိမ သက္ခိကိစ္စေန၊ အပိစ ဧကသ္မိံယေဝ ဘဝေ ဝေဿန္တရော ဟုတွာ ယံ ဒါနမဒါသိံ၊ တဿာနုဘာဝေန သတ္တက္ခတ္တုံ ဆဟိ ပကာရေဟိ သဉ္ဇာတကမ္ပာ အယံ မဟာပထဝီယေဝ သက္ခီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဥဒကပရိယန္တံ ကတွာ မဟာပထဝီ ကမ္ပိ ဘေရဝသဒ္ဒံ မုဉ္စမာနာ၊ ယံ သုတွာ မာရော အသနိဟတော ဝိယ ဘီတော ဓဇံ ပဏာမေတွာ ပလာယိ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ။ အထ မဟာပုရိသော တီဟိ ယာမေဟိ တိဿော ဝိဇ္ဇာ သစ္ဆိကတွာ အရုဏုဂ္ဂမနေ ‘‘အနေကဇာတိသံသာရံ…ပေ… တဏှာနံ ခယမဇ္ဈဂါ’’တိ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။ မာရော ဥဒါနသဒ္ဒေန အာဂန္တွာ ‘‘အယံ‘ဗုဒ္ဓါ အဟ’န္တိ ပဋိဇာနာတိ၊ ဟန္ဒ နံ အနုဗန္ဓာမိ အာဘိသမာစာရိကံ ပဿိတုံ။ သစဿ ကိဉ္စိ ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ ခလိတံ ဘဝိဿတိ၊ ဝိဟေဌေဿာမိ န’’န္တိ ပုဗ္ဗေ ဗောဓိသတ္တဘူမိယံ ဆဗ္ဗဿာနိ အနုဗန္ဓိတွာ ဗုဒ္ဓတ္တံ ပတ္တံ ဧကံ ဝဿံ အနုဗန္ဓိ။ တတော ဘဂဝတော ကိဉ္စိ ခလိတံ အပဿန္တော ‘‘သတ္တ ဝဿာနီ’’တိ ဣမာ နိဗ္ဗေဇနီယဂါထာယော အဘာသိ။

တတ္ထ ဩတာရန္တိ ရန္ဓံ ဝိဝရံ။ နာဓိဂစ္ဆိဿန္တိ နာဓိဂမိံ။ မေဒဝဏ္ဏန္တိ မေဒပိဏ္ဍသဒိသံ။ အနုပရိယဂါတိ ပရိတော ပရိတော အဂမာသိ။ မုဒုန္တိ မုဒုကံ။ ဝိန္ဒေမာတိ အဓိဂစ္ဆေယျာမ။ အဿာဒနာတိ သာဒုဘာဝေါ။ ဝါယသေတ္တောတိ ဝါယသော ဧတ္တော။ သေသမေတ္ထ ပါကဋမေဝ။

အယံ ပန ယောဇနာ – သတ္တ ဝဿာနိ ဘဂဝန္တံ ဩတာရာပေက္ခော အနုဗန္ဓိံ ကတ္ထစိ အဝိဇဟန္တော ပဒါပဒံ၊ ဧဝံ အနုဗန္ဓိတွာပိ စ ဩတာရံ နာဓိဂမိံ။ သောဟံ ယထာ နာမ မေဒဝဏ္ဏံ ပါသာဏံ မေဒသညီ ဝါယသော ဧကသ္မိံ ပဿေ မုခတုဏ္ဍကေန ဝိဇ္ဈိတွာ အဿာဒံ အဝိန္ဒမာနော ‘‘အပ္ပေဝ နာမ ဧတ္ထ မုဒု ဝိန္ဒေမ၊ အပိ ဣတော အဿာဒနာ သိယာ’’တိ သမန္တာ တထေဝ ဝိဇ္ဈန္တော အနုပရိယာယိတွာ ကတ္ထစိ အဿာဒံ အလဒ္ဓါ ‘‘ပါသာဏောဝါယ’’န္တိ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမေယျ၊ ဧဝမေဝါဟံ ဘဂဝန္တံ ကာယကမ္မာဒီသု အတ္တနော ပရိတ္တပညာမုခတုဏ္ဍကေန ဝိဇ္ဈန္တော သမန္တာ အနုပရိယဂါ ‘‘အပ္ပေဝ နာမ ကတ္ထစိ အပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရာဒိမုဒုဘာဝံ ဝိန္ဒေမ၊ ကုတောစိ အဿာဒနာ သိယာ’’တိ၊ တေ ဒါနိ မယံ အဿာဒံ အလဘမာနာ ကာကောဝ သေလမာသဇ္ဇ နိဗ္ဗိဇ္ဇာပေမ ဂေါတမံ အာသဇ္ဇ တတော ဂေါတမာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ အပေမာတိ။ ဧဝံ ဝဒတော ကိရ မာရဿ သတ္တ ဝဿာနိ နိပ္ဖလပရိဿမံ နိဿာယ ဗလဝသောကော ဥဒပါဒိ။ တေနဿ ဝိသီဒမာနင်္ဂပစ္စင်္ဂဿ ဗေလုဝပဏ္ဍု နာမ ဝီဏာ ကစ္ဆတော ပတိတာ။ ယာ သကိံ ကုသလေဟိ ဝါဒိတာ စတ္တာရော မာသေ မဓုရဿရံ မုဉ္စတိ၊ ယံ ဂဟေတွာ သက္ကော ပဉ္စသိခဿ အဒါသိ။ တံ သော ပတမာနမ္ပိ န ဗုဇ္ဈိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

၄၅၂။

‘‘တဿ သောကပရေတဿ၊ ဝီဏာ ကစ္ဆာ အဘဿထ၊

တတော သော ဒုမ္မနော ယက္ခော၊ တတ္ထေဝန္တရဓာယထာ’’တိ။

သင်္ဂီတိကာရကာ အာဟံသူတိ ဧကေ၊ အမှာကံ ပနေတံ နက္ခမတီတိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ ပဓာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ သုဘာသိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

ဧဝံမေ သုတန္တိ သုဘာသိတသုတ္တံ။ အတ္တဇ္ဈာသယတော စဿ ဥပ္ပတ္တိ။ ဘဂဝါ ဟိ သုဘာသိတပ္ပိယော၊ သော အတ္တနော သုဘာသိတသမုဒါစာရပ္ပကာသနေန သတ္တာနံ ဒုဗ္ဘာသိတသမုဒါစာရံ ပဋိသေဓေန္တော ဣမံ သုတ္တမဘာသိ။ တတ္ထ ဧဝံ မေ သုတန္တိအာဒိ သင်္ဂီတိကာရဝစနံ။ တတ္ထ တတြ ခေါ ဘဂဝါ…ပေ… ဘဒန္တေတိ တေ ဘိက္ခူတိ ဧတံ အပုဗ္ဗံ၊ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ တသ္မာ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနတ္ထမိဒံ ဝုစ္စတိ – တတြာတိ ဒေသကာလပရိဒီပနံ။ တဉှိ ယံ သမယံ ဝိဟရတိ၊ တတြ သမယေ၊ ယသ္မိဉ္စ အာရာမေ ဝိဟရတိ၊ တတြ အာရာမေတိ ဒီပေတိ။ ဘာသိတဗ္ဗယုတ္တေ ဝါ ဒေသကာလေ ဒီပေတိ။ န ဟိ ဘဂဝါ အယုတ္တေ ဒေသေ ကာလေ ဝါ ဓမ္မံ ဘာသတိ။ ‘‘အကာလော ခေါ၊ တာဝ၊ ဗာဟိယာ’’တိအာဒိ (ဥဒါ။ ၁၀) စေတ္ထ သာဓကံ။ ခေါတိ ပဒပူရဏမတ္တေ အဝဓာရဏာဒိကာလတ္ထေ ဝါ နိပါတော။ ဘဂဝါတိ လောကဂရုပရိဒီပနံ။ ဘိက္ခူတိ ကထာသဝနယုတ္တပုဂ္ဂလပရိဒီပနံ။ အာမန္တေသီတိ အာလပိ အဘာသိ သမ္ဗောဓေသိ။

ဘိက္ခဝေါတိ အာမန္တနာကာရပရိဒီပနံ။ တဉ္စ ဘိက္ခနသီလတာဒိဂုဏယောဂသိဒ္ဓတ္တာ ဝုတ္တံ။ တေန နေသံ ဟီနာဓိကဇနသေဝိတံ ဝုတ္တိံ ပကာသေန္တော ဥဒ္ဓတဒီနဘာဝနိဂ္ဂဟံ ကရောတိ။ ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဣမိနာ စ ကရုဏာဝိပ္ဖာရသောမ္မဟဒယနယနနိပါတပုဗ္ဗင်္ဂမေန ဝစနေန တေ အတ္တနော မုခါဘိမုခေ ကရိတွာ တေနေဝ ကထေတုကမျတာဒီပကေန ဝစနေန တေသံ သောတုကမျတံ ဇနေတိ၊ တေနေဝ စ သမ္ဗောဓနတ္ထေန ဝစနေန သာဓုကသဝနမနသိကာရေပိ တေ နိယောဇေတိ။ သာဓုကသဝနမနသိကာရာယတ္တာ ဟိ သာသနသမ္ပတ္တိ။ အပရေသုပိ ဒေဝမနုဿေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု ကသ္မာ ဘိက္ခူ ဧဝ အာမန္တေသီတိ စေ? ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌာသန္နသဒါသန္နိဟိတဘာဝတော။ သဗ္ဗပရိသသာဓာရဏာ ဟိ အယံ ဓမ္မဒေသနာ၊ န ပါဋိပုဂ္ဂလိကာ။ ပရိသာယ စ ဇေဋ္ဌာ ဘိက္ခူ ပဌမုပ္ပန္နတ္တာ၊ သေဋ္ဌာ အနဂါရိယဘာဝံ အာဒိံ ကတွာ သတ္ထု စရိယာနုဝိဓာယကတ္တာ သကလသာသနပဋိဂ္ဂါဟကတ္တာ စ။ အာသန္နာ တတ္ထ နိသိန္နေသု သတ္ထု သန္တိကတ္တာ၊ သဒါ သန္နိဟိတာ သတ္ထု သန္တိကာဝစရတ္တာ။ တေန ဘဂဝါ သဗ္ဗပရိသသာဓာရဏံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဘိက္ခူ ဧဝ အာမန္တေသိ။ အပိစ ဘာဇနံ တေ ဣမာယ ကထာယ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပတ္တိသဗ္ဘာဝတောတိပိ တေ ဧဝ အာမန္တေသိ။ ဘဒန္တေတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ တေ ဘိက္ခူတိ ယေ ဘဂဝါ အာမန္တေသိ၊ တေ ဧဝံ ဘဂဝန္တံ အာလပန္တာ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုန္တိ။

စတူဟိအင်္ဂေဟီတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ အဝယဝေဟိ ဝါ။ မုသာဝါဒါဝေရမဏိအာဒီနိ ဟိ စတ္တာရိ သုဘာသိတဝါစာယ ကာရဏာနိ။ သစ္စဝစနာဒယော စတ္တာရော အဝယဝါ၊ ကာရဏတ္ထေ စ အင်္ဂသဒ္ဒေါ။ စတူဟီတိ နိဿက္ကဝစနံ ဟောတိ၊ အဝယဝတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ သမန္နာဂတာတိ သမနုအာဂတာ ပဝတ္တာ ယုတ္တာ စ။ ဝါစာတိ သမုလ္လပနဝါစာ။ ယာ သာ ‘‘ဝါစာ ဂိရာ ဗျပ္ပထော’’တိ (ဓ။ သ။ ၆၃၆) စ၊ ‘‘နေလာ ကဏ္ဏသုခါ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၉၊ မ။ နိ။ ၃။၁၄) စ ဧဝမာဒီသု အာဂစ္ဆတိ။ ယာ ပန ‘‘ဝါစာယ စေ ကတံ ကမ္မ’’န္တိ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁ ကာယကမ္မဒွါရ) ဧဝံ ဝိညတ္တိ စ၊ ‘‘ယာ စတူဟိ ဝစီဒုစ္စရိတေဟိ အာရတိ ဝိရတိ…ပေ… အယံ ဝုစ္စတိ သမ္မာဝါစာ’’တိ (ဓ။ သ။ ၂၉၉၊ ဝိဘ။ ၂၀၆) ဧဝံ ဝိရတိ စ၊ ‘‘ဖရုသဝါစာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသေဝိတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ နိရယသံဝတ္တနိကာ ဟောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၈။၄၀) ဧဝံ စေတနာ စ ဝါစာတိ အာဂစ္ဆတိ၊ သာ ဣဓ န အဓိပ္ပေတာ။ ကသ္မာ? အဘာသိတဗ္ဗတော။ သုဘာသိတာ ဟောတီတိ သုဋ္ဌု ဘာသိတာ ဟောတိ။ တေနဿာ အတ္ထာဝဟနတံ ဒီပေတိ။ န ဒုဗ္ဘာသိတာတိ န ဒုဋ္ဌု ဘာသိတာ။ တေနဿာ အနတ္ထာနာဝဟနတံ ဒီပေတိ။ အနဝဇ္ဇာတိ ဝဇ္ဇသင်္ခါတရာဂါဒိဒေါသဝိရဟိတာ။ တေနဿာ ကာရဏသုဒ္ဓိံ ဝုတ္တဒေါသာဘာဝဉ္စ ဒီပေတိ။ အနနုဝဇ္ဇာ စာတိ အနုဝါဒဝိမုတ္တာ။ တေနဿာ သဗ္ဗာကာရသမ္ပတ္တိံ ဒီပေတိ။ ဝိညူနန္တိ ပဏ္ဍိတာနံ။ တေန နိန္ဒာပသံသာသု ဗာလာ အပ္ပမာဏာတိ ဒီပေတိ။

ကတမေဟိ စတူဟီတိ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ။ ဘိက္ခဝေတိ ယေသံ ကထေတုကာမော၊ တဒါလပနံ။ ဘိက္ခူတိ ဝုတ္တပ္ပကာရဝါစာဘာသနကပုဂ္ဂလနိဒဿနံ။ သုဘာသိတံယေဝ ဘာသတီတိ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ စတူသု ဝါစင်္ဂေသု အညတရင်္ဂနိဒ္ဒေသဝစနံ။ နော ဒုဗ္ဘာသိတန္တိ တဿေဝ ဝါစင်္ဂဿ ပဋိပက္ခဘာသနနိဝါရဏံ။ တေန ‘‘မုသာဝါဒါဒယောပိ ကဒါစိ ဝတ္တဗ္ဗာ’’တိ ဒိဋ္ဌိံ နိသေဓေတိ။ ‘‘နော ဒုဗ္ဘာသိတ’’န္တိ ဣမိနာ ဝါ မိစ္ဆာဝါစပ္ပဟာနံ ဒီပေတိ၊ ‘‘သုဘာသိတ’’န္တိ ဣမိနာ ပဟီနမိစ္ဆာဝါစေန သတာ ဘာသိတဗ္ဗဝစနလက္ခဏံ။ တထာ ပါပဿ အကရဏံ၊ ကုသလဿ ဥပသမ္ပဒံ ။ အင်္ဂပရိဒီပနတ္ထံ ပန အဘာသိတဗ္ဗံ ပုဗ္ဗေ အဝတွာ ဘာသိတဗ္ဗမေဝါဟ။ ဧသ နယော ဓမ္မံယေဝါတိအာဒီသုပိ။

ဧတ္ထ စ ‘‘သုဘာသိတံယေဝ ဘာသတိ နော ဒုဗ္ဘာသိတ’’န္တိ ဣမိနာ ပိသုဏဒေါသရဟိတံ သမဂ္ဂကရဏဝစနံ ဝုတ္တံ၊ ‘‘ဓမ္မံယေဝ ဘာသတိ နော အဓမ္မ’’န္တိ ဣမိနာ သမ္ဖဒေါသရဟိတံ ဓမ္မတော အနပေတံ မန္တာဝစနံ ဝုတ္တံ၊ ဣတရေဟိ ဒွီဟိ ဖရုသာလိကရဟိတာနိ ပိယသစ္စဝစနာနိ ဝုတ္တာနိ။ ဣမေဟိ ခေါတိအာဒိနာ ပန တာနိ အင်္ဂါနိ ပစ္စက္ခတော ဒဿေန္တော တံ ဝါစံ နိဂမေတိ။ ဝိသေသတော စေတ္ထ ‘‘ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ စတူဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတာ ဝါစာ သုဘာသိတာ ဟောတီ’’တိ ဘဏန္တော ယဒညေ ပဋိညာဒီဟိ အဝယဝေဟိ နာမာဒီဟိ ပဒေဟိ လိင်္ဂဝစနဝိဘတ္တိကာလကာရကာဒီဟိ သမ္ပတ္တီဟိ စ သမန္နာဂတံ ဝါစံ ‘‘သုဘာသိတ’’န္တိ မညန္တိ၊ တံ ဓမ္မတော ပဋိသေဓေတိ။ အဝယဝါဒိသမ္ပန္နာပိ ဟိ ပေသုညာဒိသမန္နာဂတာ ဝါစာ ဒုဗ္ဘာသိတာဝ ဟောတိ အတ္တနော ပရေသဉ္စ အနတ္ထာဝဟတ္တာ။ ဣမေဟိ ပန စတူဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတာ သစေပိ မိလက္ခုဘာသာပရိယာပန္နာ ဃဋစေဋိကာဂီတိကပရိယာပန္နာ ဝါ ဟောတိ၊ တထာပိ သုဘာသိတာ ဧဝ လောကိယလောကုတ္တရဟိတသုခါဝဟတ္တာ။ သီဟဠဒီပေ မဂ္ဂပဿေ သဿံ ရက္ခန္တိယာ သီဟဠစေဋိကာယ သီဟဠကေနေဝ ဇာတိဇရာမရဏပဋိသံယုတ္တံ ဂီတံ ဂါယန္တိယာ သုတွာ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တာ သဋ္ဌိမတ္တာ ဝိပဿကဘိက္ခူ စေတ္ထ အရဟတ္တံ ပတ္တာ နိဒဿနံ။ တထာ တိဿော နာမ အာရဒ္ဓဝိပဿကော ဘိက္ခု ပဒုမသရသမီပေန ဂစ္ဆန္တော ပဒုမသရေ ပဒုမာနိ ဘဉ္ဇိတွာ ဘဉ္ဇိတွာ –

‘‘ပါတော ဖုလ္လံ ကောကနဒံ၊ သူရိယာလောကေန ဘဇ္ဇိယတေ၊

ဧဝံ မနုဿတ္တဂတာ သတ္တာ၊ ဇရာဘိဝေဂေန မဒ္ဒီယန္တီ’’တိ။ –

ဣမံ ဂီတံ ဂါယန္တိယာ စေဋိကာယ သုတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော၊ ဗုဒ္ဓန္တရေ စ အညတရော ပုရိသော သတ္တဟိ ပုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ ဝနာ အာဂမ္မ အညတရာယ ဣတ္ထိယာ မုသလေန တဏ္ဍုလေ ကောဋ္ဋေန္တိယာ –

‘‘ဇရာယ ပရိမဒ္ဒိတံ ဧတံ၊ မိလာတဆဝိစမ္မနိဿိတံ၊

မရဏေန ဘိဇ္ဇတိ ဧတံ၊ မစ္စုဿ ဃသမာမိသံ။

‘‘ကိမီနံ အာလယံ ဧတံ၊ နာနာကုဏပေန ပူရိတံ၊

အသုစိဿ ဘာဇနံ ဧတံ၊ ကဒလိက္ခန္ဓသမံ ဣဒ’’န္တိ။ –

ဣမံ ဂီတိကံ သုတွာ သဟ ပုတ္တေဟိ ပစ္စေကဗောဓိံ ပတ္တော၊ အညေ စ ဤဒိသေဟိ ဥပါယေဟိ အရိယဘူမိံ ပတ္တာ နိဒဿနံ။ အနစ္ဆရိယံ ပနေတံ၊ ယံ ဘဂဝတာ အာသယာနုသယကုသလေန ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တာ ဂါထာယော သုတွာ ပဉ္စသတာ ဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု၊ အညေ စ ခန္ဓာယတနာဒိပဋိသံယုတ္တာ ကထာ သုတွာ အနေကေ ဒေဝမနုဿာတိ။ ဧဝံ ဣမေဟိ စတူဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတာ ဝါစာ သစေပိ မိလက္ခုဘာသာပရိယာပန္နာ၊ ဃဋစေဋိကာဂီတိကပရိယာပန္နာ ဝါ ဟောတိ၊ တထာပိ ‘‘သုဘာသိတာ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သုဘာသိတတ္တာ ဧဝ စ အနဝဇ္ဇာ စ အနနုဝဇ္ဇာ စ ဝိညူနံ အတ္ထတ္ထိကာနံ ကုလပုတ္တာနံ အတ္ထပဋိသရဏာနံ၊ နော ဗျဉ္ဇနပဋိသရဏာနန္တိ။

ဣဒမဝေါစဘဂဝါတိ ဣဒံ သုဘာသိတလက္ခဏံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော၊ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာတိ ဣဒဉ္စ လက္ခဏံ ဝတွာ အထ အညမ္ပိ ဧတံ အဝေါစ သတ္ထာ။ ဣဒါနိ ဝတ္တဗ္ဗဂါထံ ဒဿေတွာ သဗ္ဗမေတံ သင်္ဂီတိကာရကာ အာဟံသု။ တတ္ထ အပရန္တိ ဂါထာဗန္ဓဝစနံ သန္ဓာယ ဝုစ္စတိ။ တံ ဒုဝိဓံ ဟောတိ – ပစ္ဆာ အာဂတပရိသံ အဿဝနသုဿဝနအာဓာရဏဒဠှီကရဏာဒီနိ ဝါ သန္ဓာယ တဒတ္ထဒီပကမေဝ စ။ ပုဗ္ဗေ ကေနစိ ကာရဏေန ပရိဟာပိတဿ အတ္ထဿ ဒီပနေန အတ္ထဝိသေသဒီပကဉ္စ ‘‘ပုရိသဿ ဟိ ဇာတဿ၊ ကုဌာရီ ဇာယတေ မုခေ’’တိအာဒီသု (သု။ နိ။ ၆၆၂) ဝိယ။ ဣဓ ပန တဒတ္ထဒီပကမေဝ။

၄၅၃။ တတ္ထ သန္တောတိ ဗုဒ္ဓါဒယော။ တေ ဟိ သုဘာသိတံ ‘‘ဥတ္တမံ သေဋ္ဌ’’န္တိ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ဒုတိယံ တတိယံ စတုတ္ထန္တိ ဣဒံ ပန ပုဗ္ဗေ နိဒ္ဒိဋ္ဌက္ကမံ ဥပါဒါယ ဝုတ္တံ။ ဂါထာပရိယောသာနေ ပန ဝင်္ဂီသတ္ထေရော ဘဂဝတော သုဘာသိတေ ပသီဒိ။

သော ယံ ပသန္နာကာရံ အကာသိ၊ ယဉ္စ ဝစနံ ဘဂဝါ အဘာသိ၊ တံ ဒဿေန္တာ သင်္ဂီတိကာရကာ ‘‘အထ ခေါ အာယသ္မာ’’တိအာဒိမာဟံသု။ တတ္ထ ပဋိဘာတိ မန္တိ မမ ဘာဂေါ ပကာသတိ ။ ပဋိဘာတု တန္တိ တဝ ဘာဂေါ ပကာသတု။ သာရုပ္ပာဟီတိ အနုစ္ဆဝိကာဟိ။ အဘိတ္ထဝီတိ ပသံသိ။

၄၅၄။ န တာပယေတိ ဝိပ္ပဋိသာရေန န တာပေယျ။ န ဝိဟိံသေယျာတိ အညမညံ ဘိန္ဒန္တော န ဗာဓေယျ။ သာ ဝေ ဝါစာတိ သာ ဝါစာ ဧကံသေနေဝ သုဘာသိတာ။ ဧတ္တာဝတာ အပိသုဏဝါစာယ ဘဂဝန္တံ ထောမေတိ။

၄၅၅။ ပဋိနန္ဒိတာတိ ဟဋ္ဌေန ဟဒယေန ပဋိမုခံ ဂန္တွာ နန္ဒိတာ သမ္ပိယာယိတာ။ ယံ အနာဒါယ ပါပါနိ၊ ပရေသံ ဘာသတေ ပိယန္တိ ယံ ဝါစံ ဘာသန္တော ပရေသံ ပါပါနိ အပ္ပိယာနိ ပဋိက္ကူလာနိ ဖရုသဝစနာနိ အနာဒါယ အတ္ထဗျဉ္ဇနမဓုရံ ပိယမေဝ ဝစနံ ဘာသတိ၊ တံ ပိယဝါစမေဝ ဘာသေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣမာယ ဂါထာယ ပိယဝစနေန ဘဂဝန္တံ အဘိတ္ထဝိ။

၄၅၆။ အမတာတိ အမတသဒိသာ သာဒုဘာဝေန။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘သစ္စံ ဟဝေ သာဒုတရံ ရသာန’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၇၃၊ သု။ နိ။ ၁၈၄)။ နိဗ္ဗာနာမတပစ္စယတ္တာ ဝါ အမတာ။ ဧသ ဓမ္မော သနန္တနောတိ ယာယံ သစ္စဝါစာ နာမ၊ ဧသ ပေါရာဏော ဓမ္မော စရိယာ ပဝေဏီ၊ ဣဒမေဝ ဟိ ပေါရာဏာနံ အာစိဏ္ဏံ၊ န တေ အလိကံ ဘာသိံသု။ တေနေဝါဟ – ‘‘သစ္စေ အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ၊ အဟု သန္တော ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ။ တတ္ထ သစ္စေ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ ဧဝ အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတ္ထေ ပတိဋ္ဌိတာ။ အတ္ထေ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ ဧဝ စ ဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတာ ဟောန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပရံ ဝါ ဒွယံ သစ္စဝိသေသနမိစ္စေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သစ္စေ ပတိဋ္ဌိတာ။ ကီဒိသေ? အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ၊ ယံ ပရေသံ အတ္ထတော အနပေတတ္တာ အတ္ထံ အနုပရောဓံ ကရောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သတိပိ စ အနုပရောဓကရတ္တေ ဓမ္မတော အနပေတတ္တာ ဓမ္မံ၊ ယံ ဓမ္မိကမေဝ အတ္ထံ သာဓေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣမာယ ဂါထာယ သစ္စဝစနေန ဘဂဝန္တံ အဘိတ္ထဝိ။

၄၅၇။ ခေမန္တိ အဘယံ နိရုပဒ္ဒဝံ။ ကေန ကာရဏေနာတိ စေ? နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ ဒုက္ခဿန္တကိရိယာယ၊ ယသ္မာ ကိလေသနိဗ္ဗာနံ ပါပေတိ၊ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ စ အန္တကိရိယာယ သံဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ယံ ဗုဒ္ဓါ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ ဒုက္ခဿန္တကိရိယာယာတိ ဒွိန္နံ နိဗ္ဗာနဓာတူနမတ္ထာယ ခေမမဂ္ဂပ္ပကာသနတော ခေမံ ဝါစံ ဘာသတိ၊ သာ ဝေ ဝါစာနမုတ္တမာတိ သာ ဝါစာ သဗ္ဗဝါစာနံ သေဋ္ဌာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမာယ ဂါထာယ မန္တာဝစနေန ဘဂဝန္တံ အဘိတ္ထဝန္တော အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသီတိ အယမေတ္ထ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ။ သေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ သုဘာသိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပူရဠာသသုတ္တ-(သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇသုတ္တ)-ဝဏ္ဏနာ

ဧဝံမေ သုတန္တိ ပူရဠာသသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ပစ္ဆာဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇဗြာဟ္မဏံ အရဟတ္တဿ ဥပနိဿယသမ္ပန္နံ ဒိသွာ ‘‘တတ္ထ မယိ ဂတေ ကထာ ပဝတ္တိဿတိ၊ တတော ကထာဝသာနေ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဧသ ဗြာဟ္မဏော ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိဿတီ’’တိ စ ဉတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ကထံ သမုဋ္ဌာပေတွာ ဣမံ သုတ္တမဘာသိ။

တတ္ထ ဧဝံ မေ သုတန္တိအာဒိ သင်္ဂီတိကာရကာနံ ဝစနံ။ ကိံဇစ္စော ဘဝန္တိအာဒိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ၊ န ဗြာဟ္မဏော နောမှီတိအာဒိ ဘဂဝတော။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ သမောဓာနေတွာ ‘‘ပူရဠာသသုတ္တ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ ဝုတ္တသဒိသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ အဝုတ္တံ ဝဏ္ဏယိဿာမ၊ တဉ္စ ခေါ ဥတ္တာနတ္ထာနိ ပဒါနိ အနာမသန္တာ။ ကောသလေသူတိ ကောသလာ နာမ ဇာနပဒိနော ရာဇကုမာရာ။ တေသံ နိဝါသော ဧကောပိ ဇနပဒေါ ရုဠှိသဒ္ဒေန ‘‘ကောသလာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မိံ ကောသလေသု ဇနပဒေ။ ကေစိ ပန ‘‘ယသ္မာ ပုဗ္ဗေ မဟာပနာဒံ ရာဇကုမာရံ နာနာနာဋကာဒီနိ ဒိသွာ သိတမတ္တမ္ပိ အကရောန္တံ သုတွာ ရာဇာ အာဏာပေသိ ‘ယော မမ ပုတ္တံ ဟသာပေတိ၊ သဗ္ဗာဘရဏေဟိ နံ အလင်္ကရောမီ’တိ။ တတော နင်္ဂလာနိ ဆဍ္ဍေတွာ မဟာဇနကာယော သန္နိပတိ။ တေ စ မနုဿာ အတိရေကသတ္တဝဿာနိ နာနာကီဠိကာဒယော ဒဿေန္တာပိ တံ နာသက္ခိံသု ဟသာပေတုံ။ တတော သက္ကော ဒေဝနဋံ ပေသေသိ၊ သော ဒိဗ္ဗနာဋကံ ဒဿေတွာ ဟသာပေသိ။ အထ တေ မနုဿာ အတ္တနော အတ္တနော ဝသနောကာသာဘိမုခါ ပက္ကမိံသု။ တေ ပဋိပထေ မိတ္တသုဟဇ္ဇာဒယော ဒိသွာ ပဋိသန္ထာရမကံသု ‘ကစ္စိ ဘော ကုသလံ၊ ကစ္စိ ဘော ကုသလ’န္တိ ။ တသ္မာ တံ ‘ကုသလ’န္တိ သဒ္ဒံ ဥပါဒါယ သော ပဒေသော ‘ကောသလော’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ ဝဏ္ဏယန္တိ။ သုန္ဒရိကာယ နဒိယာ တီရေတိ သုန္ဒရိကာတိ ဧဝံနာမိကာယ နဒိယာ တီရေ။

တေန ခေါ ပနာတိ ယေန သမယေန ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဝိနေတုကာမော ဂန္တွာ တဿာ နဒိယာ တီရေ သသီသံ ပါရုပိတွာ ရုက္ခမူလေ နိသဇ္ဇာသင်္ခါတေန ဣရိယာပထဝိဟာရေန ဝိဟရတိ။ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇောတိ သော ဗြာဟ္မဏော တဿာ နဒိယာ တီရေ ဝသတိ အဂ္ဂိဉ္စ ဇုဟတိ၊ ဘာရဒွါဇောတိ စဿ ဂေါတ္တံ၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝုစ္စတိ။ အဂ္ဂိံ ဇုဟတီတိ အာဟုတိပက္ခိပနေန ဇာလေတိ။ အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပရိစရတီတိ အဂျာယတနံ သမ္မဇ္ဇနူပလေပနဗလိကမ္မာဒိနာ ပယိရုပါသတိ။ ကော နု ခေါ ဣမံ ဟဗျသေသံ ဘုဉ္ဇေယျာတိ သော ကိရ ဗြာဟ္မဏော အဂ္ဂိမှိ ဇုဟိတွာ အဝသေသံ ပါယာသံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဂ္ဂိမှိ တာဝ ပက္ခိတ္တပါယာသော မဟာဗြဟ္မုနာ ဘုတ္တော၊ အယံ ပန အဝသေသော အတ္ထိ။ တံ ယဒိ ဗြဟ္မုနော မုခတော ဇာတဿ ဗြာဟ္မဏဿေဝ ဒဒေယျံ၊ ဧဝံ မေ ပိတရာ သဟ ပုတ္တောပိ သန္တပ္ပိတော ဘဝေယျ၊ သုဝိသောဓိတော စ ဗြဟ္မလောကဂါမိမဂ္ဂေါ အဿ၊ ဟန္ဒာဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဂဝေသာမီ’’တိ။ တတော ဗြာဟ္မဏဒဿနတ္ထံ ဥဋ္ဌာယာသနာ စတုဒ္ဒိသာ အနုဝိလောကေသိ – ‘‘ကော နု ခေါ ဣမံ ဟဗျသေသံ ဘုဉ္ဇေယျာ’’တိ။

အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေတိ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ သေဋ္ဌရုက္ခမူလေ။ သသီသံ ပါရုတန္တိ သဟ သီသေန ပါရုတကာယံ။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ ဧဝမကာသိ၊ ကိံ နာရာယနသင်္ခါတဗလောပိ ဟုတွာ နာသက္ခိ ဟိမပါတံ သီတဝါတဉ္စ ပဋိဗာဟိတုန္တိ? အတ္ထေတံ ကာရဏံ။ န ဟိ ဗုဒ္ဓါ သဗ္ဗသော ကာယပဋိဇဂ္ဂနံ ကရောန္တိ ဧဝ၊ အပိစ ဘဂဝါ ‘‘အာဂတေ ဗြာဟ္မဏေ သီသံ ဝိဝရိဿာမိ၊ မံ ဒိသွာ ဗြာဟ္မဏော ကထံ ပဝတ္တေဿတိ၊ အထဿ ကထာနုသာရေန ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီ’’တိ ကထာပဝတ္တနတ္ထံ ဧဝမကာသိ။ ဒိသွာန ဝါမေန…ပေ… တေနုပသင်္ကမီတိ သော ကိရ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ဗြာဟ္မဏော ‘‘အယံ သသီသံ ပါရုပိတွာ သဗ္ဗရတ္တိံ ပဓာနမနုယုတ္တော၊ ဣမဿ ဒက္ခိဏောဒကံ ဒတွာ ဣမံ ဟဗျသေသံ ဒဿာမီ’’တိ ဗြာဟ္မဏသညီ ဟုတွာ ဧဝ ဥပသင်္ကမိ။ မုဏ္ဍော အယံ ဘဝံ၊ မုဏ္ဍကော အယံ ဘဝန္တိ သီသေ ဝိဝရိတမတ္တေဝ ကေသန္တံ ဒိသွာ ‘‘မုဏ္ဍော’’တိ အာဟ။ တတော သုဋ္ဌုတရံ ဩလောကေန္တော ပရိတ္တမ္ပိ သိခံ အဒိသွာ ဟီဠေန္တော ‘‘မုဏ္ဍကော’’တိ အာဟ။ ဧဝရူပါ ဟိ နေသံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဒိဋ္ဌိ။ တတော ဝါတိ ယတ္ထ ဌိတော အဒ္ဒသ၊ တမှာ ပဒေသာ မုဏ္ဍာပီတိ ကေနစိ ကာရဏေန မုဏ္ဍိတသီသာပိ ဟောန္တိ။

၄၅၈။ န ဗြာဟ္မဏော နောမှီတိ ဧတ္ထ နကာရော ပဋိသေဓေ၊ နောကာရော အဝဓာရဏေ ‘‘န နော သမ’’န္တိအာဒီသု (ခု။ ပါ။ ၆။၃၊ သု။ နိ။ ၂၂၆) ဝိယ။ တေန နေဝမှိ ဗြာဟ္မဏောတိ ဒဿေတိ။ န ရာဇပုတ္တောတိ ခတ္တိယော နမှိ။ န ဝေဿာယနောတိ ဝေဿောပိ နမှိ။ ဥဒကောစိ နောမှီတိ အညောပိ သုဒ္ဒေါ ဝါ စဏ္ဍာလော ဝါ ကောစိ န ဟောမီတိ ဧဝံ ဧကံသေနေဝ ဇာတိဝါဒသမုဒါစာရံ ပဋိက္ခိပတိ။ ကသ္မာ? မဟာသမုဒ္ဒံ ပတ္တာ ဝိယ ဟိ နဒိယော ပဗ္ဗဇ္ဇူပဂတာ ကုလပုတ္တာ ဇဟန္တိ ပုရိမာနိ နာမဂေါတ္တာနိ။ ပဟာရာဒသုတ္တဉ္စေတ္ထ (အ။ နိ။ ၈။၁၉) သာဓကံ။ ဧဝံ ဇာတိဝါဒံ ပဋိက္ခိပိတွာ ယထာဘူတမတ္တာနံ အာဝိကရောန္တော အာဟ – ‘‘ဂေါတ္တံ ပရိညာယ ပုထုဇ္ဇနာနံ၊ အကိဉ္စနော မန္တ စရာမိ လောကေ’’တိ။ ကထံ ဂေါတ္တံ ပရိညာသီတိ စေ? ဘဂဝါ ဟိ တီဟိ ပရိညာဟိ ပဉ္စက္ခန္ဓေ ပရိညာသိ၊ တေသု စ ပရိညာတေသု ဂေါတ္တံ ပရိညာတမေဝ ဟောတိ။ ရာဂါဒိကိဉ္စနာနံ ပန အဘာဝေန သော အကိဉ္စနော မန္တာ ဇာနိတွာ ဉာဏာနုပရိဝတ္တီဟိ ကာယကမ္မာဒီဟိ စရတိ။ တေနာဟ – ‘‘ဂေါတ္တံ…ပေ… လောကေ’’တိ။ မန္တာ ဝုစ္စတိ ပညာ၊ တာယ စေသ စရတိ။ တေနေဝါဟ – ‘‘မန္တံ စရာမိ လောကေ’’တိ ဆန္ဒဝသေန ရဿံ ကတွာ။

၄၅၉-၆၀။ ဧဝံ အတ္တာနံ အာဝိကတွာ ဣဒါနိ ‘‘ဧဝံ ဩဠာရိကံ လိင်္ဂမ္ပိ ဒိသွာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာပုစ္ဆိတဗ္ဗံ န ဇာနာသီ’’တိ ဗြာဟ္မဏဿ ဥပါရမ္ဘံ အာရောပေန္တော အာဟ – ‘‘သင်္ဃာဋိဝါသီ…ပေ… ဂေါတ္တပဉှ’’န္တိ။ ဧတ္ထ စ ဆိန္နသင်္ဃဋိတဋ္ဌေန တီဏိပိ စီဝရာနိ ‘‘သင်္ဃာဋီ’’တိ အဓိပ္ပေတာနိ၊ တာနိ နိဝါသေတိ ပရိဒဟတီတိ သင်္ဃာဋိဝါသီ။ အဂဟောတိ အဂေဟော၊ နိတ္တဏှောတိ အဓိပ္ပာယော။ နိဝါသာဂါရံ ပန ဘဂဝတော ဇေတဝနေ မဟာဂန္ဓကုဋိကရေရိမဏ္ဍလမာဠကောသမ္ဗကုဋိစန္ဒနမာလာဒိအနေကပ္ပကာရံ၊ တံ သန္ဓာယ န ယုဇ္ဇတိ။ နိဝုတ္တကေသောတိ အပနီတကေသော၊ ဩဟာရိတကေသမဿူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဘိနိဗ္ဗုတတ္တောတိ အတီဝ ဝူပသန္တပရိဠာဟစိတ္တော၊ ဂုတ္တစိတ္တော ဝါ။ အလိပ္ပမာနော ဣဓ မာဏဝေဟီတိ ဥပကရဏသိနေဟဿ ပဟီနတ္တာ မနုဿေဟိ အလိတ္တော အသံသဋ္ဌော ဧကန္တဝိဝိတ္တော။ အကလ္လံ မံ ဗြာဟ္မဏာတိ ယွာဟံ ဧဝံ သင်္ဃာဋိဝါသီ…ပေ… အလိပ္ပမာနော ဣဓ မာဏဝေဟိ၊ တံ မံ တွံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပါကတိကာနိ နာမဂေါတ္တာနိ အတီတံ ပဗ္ဗဇိတံ သမာနံ အပ္ပတိရူပံ ဂေါတ္တပဉှံ ပုစ္ဆသီတိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဥပါရမ္ဘံ မောစေန္တော ဗြာဟ္မဏော အာဟ – ပုစ္ဆန္တိ ဝေ၊ ဘော ဗြာဟ္မဏာ၊ ဗြာဟ္မဏေဘိ သဟ ‘‘ဗြာဟ္မဏော နော ဘဝ’’န္တိ။ တတ္ထ ဗြာဟ္မဏော နောတိ ဗြာဟ္မဏော နူတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – နာဟံ ဘော အကလ္လံ ပုစ္ဆာမိ။ အမှာကဉှိ ဗြာဟ္မဏသမယေ ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏေဟိ သဟ သမာဂန္တွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏော နု ဘဝံ၊ ဘာရဒွါဇော နု ဘဝ’’န္တိ ဧဝံ ဇာတိမ္ပိ ဂေါတ္တမ္ပိ ပုစ္ဆန္တိ ဧဝါတိ။

၄၆၁-၂။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝါ ဗြာဟ္မဏဿ စိတ္တမုဒုဘာဝကရဏတ္ထံ မန္တေသု အတ္တနော ပကတညုတံ ပကာသေန္တော အာဟ – ‘‘ဗြာဟ္မဏော ဟိ စေ တွံ ဗြူသိ…ပေ… စတုဝီသတက္ခရ’’န္တိ။ တဿတ္ထော – သစေ တွံ ‘‘ဗြာဟ္မဏော အဟံ’’တိ ဗြူသိ၊ မဉ္စ အဗြာဟ္မဏံ ဗြူသိ၊ တသ္မာ ဘဝန္တံ သာဝိတ္တိံ ပုစ္ဆာမိ တိပဒံ စတုဝီသတက္ခရံ၊ တံ မေ ဗြူဟီတိ။ ဧတ္ထ စ ဘဂဝါ ပရမတ္ထဝေဒါနံ တိဏ္ဏံ ပိဋကာနံ အာဒိဘူတံ ပရမတ္ထဗြာဟ္မဏေဟိ သဗ္ဗဗုဒ္ဓေဟိ ပကာသိတံ အတ္ထသမ္ပန္နံ ဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နဉ္စ ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ သင်္ဃံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဣမံ အရိယသာဝိတ္တိံ သန္ဓာယ ပုစ္ဆတိ။ ယဒိပိ ဟိ ဗြာဟ္မဏော အညံ ဝဒေယျ၊ အဒ္ဓါ နံ ဘဂဝါ ‘‘နာယံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အရိယဿ ဝိနယေ သာဝိတ္တီတိ ဝုစ္စတီ’’တိ တဿ အသာရကတ္တံ ဒဿေတွာ ဣဓေဝ ပတိဋ္ဌာပေယျ။ ဗြာဟ္မဏော ပန ‘‘သာဝိတ္တိံ ပုစ္ဆာမိ တိပဒံ စတုဝီသတက္ခရ’’န္တိ ဣဒံ အတ္တနော သမယသိဒ္ဓံ သာဝိတ္တိလက္ခဏဗျဉ္ဇနကံ ဗြဟ္မဿရေန နိစ္ဆာရိတဝစနံ သုတွာဝ ‘‘အဒ္ဓါယံ သမဏော ဗြာဟ္မဏသမယေ နိဋ္ဌံ ဂတော၊ အဟံ ပန အညာဏေန ‘အဗြာဟ္မဏော အယ’န္တိ ပရိဘဝိံ၊ သာဓုရူပေါ မန္တပါရဂူ ဗြာဟ္မဏောဝ ဧသော’’တိ နိဋ္ဌံ ဂန္တွာ ‘‘ဟန္ဒ နံ ယညဝိဓိံ ဒက္ခိဏေယျဝိဓိဉ္စ ပုစ္ဆာမီ’’တိ တမတ္ထံ ပုစ္ဆန္တော ‘‘ကိံနိဿိတာ…ပေ… လောကေ’’တိ ဣမံ ဝိသမဂါထာပဒတ္တယမာဟ။ တဿတ္ထော – ကိံနိဿိတာ ကိမဓိပ္ပာယာ ကိံ ပတ္ထေန္တာ ဣသယော စ ခတ္တိယာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ အညေ စ မနုဇာ ဒေဝတာနံ အတ္ထာယ ယညံ အကပ္ပယိံသု။ ယညမကပ္ပယိံသူတိ မကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ အကပ္ပယိံသူတိ သံဝိဒဟိံသု အကံသု။ ပုထူတိ ဗဟူ အန္နပါနဒါနာဒိနာ ဘေဒေန အနေကပ္ပကာရေ ပုထူ ဝါ ဣသယော မနုဇာ ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ စ ကိံနိဿိတာ ယညမကပ္ပယိံသု။ ကထံ နေသံ တံ ကမ္မံ သမိဇ္ဈတီတိ ဣမိနာဓိပ္ပာယေန ပုစ္ဆတိ။

၄၆၃။ အထဿ ဘဂဝါ တမတ္ထံ ဗျာကရောန္တော ‘‘ယဒန္တဂူ ဝေဒဂူ ယညကာလေ။ ယဿာဟုတိံ လဘေ တဿိဇ္ဈေတိ ဗြူမီ’’တိ ဣဒံ သေသပဒဒွယမာဟ။ တတ္ထ ယဒန္တဂူတိ ယော အန္တဂူ၊ ဩကာရဿ အကာရော၊ ဒကာရော စ ပဒသန္ဓိကရော ‘‘အသာဓာရဏမညေသ’’န္တိအာဒီသု (ခု။ ပါ။ ၈။၉) မကာရော ဝိယ။ အယံ ပန အတ္ထော – ယော ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ တီဟိ ပရိညာဟိ အန္တဂတတ္တာ အန္တဂူ၊ စတူဟိ စ မဂ္ဂဉာဏဝေဒေဟိ ကိလေသေ ဝိဇ္ဈိတွာ ဂတတ္တာ ဝေဒဂူ၊ သော ယဿ ဣသိမနုဇခတ္တိယဗြာဟ္မဏာနံ အညတရဿ ယညကာလေ ယသ္မိံ ကိသ္မိဉ္စိ အာဟာရေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ အန္တမသော ဝနပဏ္ဏမူလဖလာဒိမှိပိ အာဟုတိံ လဘေ၊ တတော ကိဉ္စိ ဒေယျဓမ္မံ လဘေယျ၊ တဿ တံ ယညကမ္မံ ဣဇ္ဈေ သမိဇ္ဈေယျ၊ မဟပ္ဖလံ ဘဝေယျာတိ ဗြူမီတိ။

၄၆၄။ အထ ဗြာဟ္မဏော တံ ဘဂဝတော ပရမတ္ထယောဂဂမ္ဘီရံ အတိမဓုရဂိရနိဗ္ဗိကာရသရသမ္ပန္နံ ဒေသနံ သုတွာ သရီရသမ္ပတ္တိသူစိတဉ္စဿ သဗ္ဗဂုဏသမ္ပတ္တိံ သမ္ဘာဝယမာနော ပီတိသောမနဿဇာတော ‘‘အဒ္ဓါ ဟိ တဿာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဣတိ ဗြာဟ္မဏောတိ သင်္ဂီတိကာရာနံ ဝစနံ၊ သေသံ ဗြာဟ္မဏဿ။ တဿတ္ထော – အဒ္ဓါ ဟိ တဿ မယှံ ဟုတမိဇ္ဈေ၊ အယံ အဇ္ဇ ဒေယျဓမ္မော ဣဇ္ဈိဿတိ သမိဇ္ဈိဿတိ မဟပ္ဖလော ဘဝိဿတိ ယံ တာဒိသံ ဝေဒဂုမဒ္ဒသာမ၊ ယသ္မာ တာဒိသံ ဘဝန္တရူပံ ဝေဒဂုံ အဒ္ဒသာမ။ တွညေဝ ဟိ သော ဝေဒဂူ၊ န အညော။ ဣတော ပုဗ္ဗေ ပန တုမှာဒိသာနံ ဝေဒဂူနံ အန္တဂူနဉ္စ အဒဿနေန အမှာဒိသာနံ ယညေ ပဋိယတ္တံ အညော ဇနော ဘုဉ္ဇတိ ပူရဠာသံ စရုကဉ္စ ပူဝဉ္စာတိ။

၄၆၅။ တတော ဘဂဝါ အတ္တနိ ပသန္နံ ဝစနပဋိဂ္ဂဟဏသဇ္ဇံ ဗြာဟ္မဏံ ဝိဒိတွာ ယထာဿ သုဋ္ဌု ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ နာနပ္ပကာရေဟိ ဒက္ခိဏေယျေ ပကာသေတုကာမော ‘‘တသ္မာတိဟ တွ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ယသ္မာ မယိ ပသန္နောသိ၊ တသ္မာ ပန ဣဟ တွံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥပသင်္ကမ္မ ပုစ္ဆာတိ အတ္တာနံ ဒဿေန္တော အာဟ။ ဣဒါနိ ဣတော ပုဗ္ဗံ အတ္ထေနအတ္ထိကပဒံ ပရပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ – အတ္ထေန အတ္ထိကော တဿ အတ္ထတ္ထိကဘာဝဿ အနုရူပံ ကိလေသဂ္ဂိဝူပသမေန သန္တံ၊ ကောဓဓူမဝိဂမေန ဝိဓူမံ၊ ဒုက္ခာဘာဝေန အနီဃံ၊ အနေကဝိဓအာသာဘာဝေန နိရာသံ အပ္ပေဝိဓ ဧကံသေန ဣဓ ဌိတောဝ ဣဓ ဝါ သာသနေ အဘိဝိန္ဒေ လစ္ဆသိ အဓိဂစ္ဆိဿသိ သုမေဓံ ဝရပညံ ခီဏာသဝဒက္ခိဏေယျန္တိ။ အထ ဝါ ယသ္မာ မယိ ပသန္နောသိ၊ တသ္မာတိဟ၊ တွံ ဗြာဟ္မဏ၊ အတ္ထေန အတ္ထိကော သမာနော ဥပသင်္ကမ္မ ပုစ္ဆ သန္တံ ဝိဓူမံ အနီဃံ နိရာသန္တိ အတ္တာနံ ဒဿေန္တော အာဟ။ ဧဝံ ပုစ္ဆန္တော အပ္ပေဝိဓ အဘိဝိန္ဒေ သုမေဓံ ခီဏာသဝဒက္ခိဏေယျန္တိ ဧဝမ္ပေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၆၆။ အထ ဗြာဟ္မဏော ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇမာနော ဘဂဝန္တံ အာဟ – ‘‘ယညေ ရတောဟံ…ပေ… ဗြူဟိ မေတ’’န္တိ။ တတ္ထ ယညော ယာဂေါ ဒါနန္တိ အတ္ထတော ဧကံ။ တသ္မာ ဒါနရတော အဟံ၊ တာယ ဧဝ ဒါနာရာမတာယ ဒါနံ ဒါတုကာမော၊ န ပန ဇာနာမိ၊ ဧဝံ အဇာနန္တံ အနုသာသတု မံ ဘဝံ။ အနုသာသန္တော စ ဥတ္တာနေနေဝ နယေန ယတ္ထ ဟုတံ ဣဇ္ဈတေ ဗြူဟိ မေတန္တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘ယထာဟုတ’’န္တိပိ ပါဌော။

၄၆၇။ အထဿ ဘဂဝါ ဝတ္တုကာမော အာဟ – ‘‘တေန ဟိ…ပေ… ဒေသေဿာမီ’’တိ။ ဩဟိတသောတဿ စဿ အနုသာသနတ္ထံ တာဝ ‘‘မာ ဇာတိံ ပုစ္ဆီ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ မာ ဇာတိံ ပုစ္ဆီတိ ယဒိ ဟုတသမိဒ္ဓိံ ဒါနမဟပ္ဖလတံ ပစ္စာသီသသိ၊ ဇာတိံ မာ ပုစ္ဆ။ အကာရဏဉှိ ဒက္ခိဏေယျဝိစာရဏာယ ဇာတိ။ စရဏဉ္စ ပုစ္ဆာတိ အပိစ ခေါ သီလာဒိဂုဏဘေဒံ စရဏံ ပုစ္ဆ။ ဧတဉှိ ဒက္ခိဏေယျဝိစာရဏာယ ကာရဏံ။

ဣဒါနိဿ တမတ္ထံ ဝိဘာဝေန္တော နိဒဿနမာဟ – ‘‘ကဋ္ဌာ ဟဝေ ဇာယတိ ဇာတဝေဒေါ’’တိအာဒိ။ တတြာယမဓိပ္ပာယော – ဣဓ ကဋ္ဌာ အဂ္ဂိ ဇာယတိ၊ န စ သော သာလာဒိကဋ္ဌာ ဇာတော ဧဝ အဂ္ဂိကိစ္စံ ကရောတိ၊ သာပါနဒေါဏိအာဒိကဋ္ဌာ ဇာတော န ကရောတိ၊ အပိစ ခေါ အတ္တနော အစ္စိအာဒိဂုဏသမ္ပန္နတ္တာ ဧဝ ကရောတိ။ ဧဝံ န ဗြာဟ္မဏကုလာဒီသု ဇာတော ဧဝ ဒက္ခိဏေယျော ဟောတိ၊ စဏ္ဍာလကုလာဒီသု ဇာတော န ဟောတိ၊ အပိစ ခေါ နီစာကုလီနောပိ ဥစ္စာကုလီနောပိ ခီဏာသဝမုနိ ဓိတိမာ ဟိရီနိသေဓော အာဇာနိယော ဟောတိ၊ ဣမာယ ဓိတိဟိရိပမုခါယ ဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ဇာတိမာ ဥတ္တမဒက္ခိဏေယျော ဟောတိ။ သော ဟိ ဓိတိယာ ဂုဏေ ဓာရယတိ၊ ဟိရိယာ ဒေါသေ နိသေဓေတိ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ ‘‘ဟိရိယာ ဟိ သန္တော န ကရောန္တိ ပါပ’’န္တိ။ တေန တေ ဗြူမိ –

‘‘မာ ဇာတိံ ပုစ္ဆီ စရဏဉ္စ ပုစ္ဆ၊

ကဋ္ဌာ ဟဝေ ဇာယတိ ဇာတဝေဒေါ၊

နီစာကုလီနောပိ မုနီ ဓိတီမာ၊

အာဇာနိယော ဟောတိ ဟိရီနိသေဓော’’တိ။ –

ဧသ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန အဿလာယနသုတ္တာနုသာရေန (မ။ နိ။ ၂။၄၀၁ အာဒယော) ဝေဒိတဗ္ဗော။

၄၆၈။ ဧဝမေတံ ဘဂဝါ စာတုဝဏ္ဏိသုဒ္ဓိယာ အနုသာသိတွာ ဣဒါနိ ယတ္ထ ဟုတံ ဣဇ္ဈတေ၊ ယထာ စ ဟုတံ ဣဇ္ဈတေ၊ တမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘သစ္စေန ဒန္တော’’တိအာဒိဂါထမာဟ။ တတ္ထ သစ္စေနာတိ ပရမတ္ထသစ္စေန။ တဉှိ ပတ္တော ဒန္တော ဟောတိ။ တေနာဟ – ‘‘သစ္စေန ဒန္တော’’တိ။ ဒမသာ ဥပေတောတိ ဣန္ဒြိယဒမေန သမန္နာဂတော။ ဝေဒန္တဂူတိ ဝေဒေဟိ ဝါ ကိလေသာနံ အန္တံ ဂတော၊ ဝေဒါနံ ဝါ အန္တံ စတုတ္ထမဂ္ဂဉာဏံ ဂတော။ ဝူသိတဗြဟ္မစရိယောတိ ပုန ဝသိတဗ္ဗာဘာဝတော ဝုတ္ထမဂ္ဂဗြဟ္မစရိယော။ ကာလေန တမှိ ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေတိ အတ္တနော ဒေယျဓမ္မဋ္ဌိတကာလံ တဿ သမ္မုခီဘာဝကာလဉ္စ ဥပလက္ခေတွာ တေန ကာလေန တာဒိသေ ဒက္ခိဏေယျေ ဒေယျဓမ္မံ ပဝေစ္ဆေယျ၊ ပဝေသေယျ ပဋိပါဒေယျ။

၄၆၉-၇၁။ ကာမေတိ ဝတ္ထုကာမေ စ ကိလေသကာမေ စ။ သုသမာဟိတိန္ဒြိယာတိ သုဋ္ဌု သမာဟိတဣန္ဒြိယာ၊ အဝိက္ခိတ္တဣန္ဒြိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စန္ဒောဝ ရာဟုဂ္ဂဟဏာ ပမုတ္တာတိ ယထာ စန္ဒော ရာဟုဂ္ဂဟဏာ၊ ဧဝံ ကိလေသဂ္ဂဟဏာ ပမုတ္တာ ယေ အတီဝ ဘာသန္တိ စေဝ တပန္တိ စ။ သတာတိ သတိသမ္ပန္နာ။ မမာယိတာနီတိ တဏှာဒိဋ္ဌိမမာယိတာနိ။

၄၇၂။ ယော ကာမေ ဟိတွာတိ ဣတော ပဘုတိ အတ္တာနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တတ္ထ ကာမေ ဟိတွာတိ ကိလေသကာမေ ပဟာယ။ အဘိဘုယျစာရီတိ တေသံ ပဟီနတ္တာ ဝတ္ထုကာမေ အဘိဘုယျစာရီ။ ဇာတိမရဏဿ အန္တံ နာမ နိဗ္ဗာနံ ဝုစ္စတိ၊ တဉ္စ ယော ဝေဒိ အတ္တနော ပညာဗလေန အညာသိ။ ဥဒကရဟဒေါ ဝါတိ ယေ ဣမေ အနောတတ္တဒဟော ကဏ္ဏမုဏ္ဍဒဟော ရထကာရဒဟော ဆဒ္ဒန္တဒဟော ကုဏာလဒဟော မန္ဒာကိနိဒဟော သီဟပ္ပပါတဒဟောတိ ဟိမဝတိ သတ္တ မဟာရဟဒါ အဂ္ဂိသူရိယသန္တာပေဟိ အသမ္ဖုဋ္ဌတ္တာ နိစ္စံ သီတလာ၊ တေသံ အညတရော ဥဒကရဟဒေါဝ သီတော ပရိနိဗ္ဗုတကိလေသပရိဠာဟတ္တာ။

၄၇၃။ သမောတိ တုလျော။ သမေဟီတိ ဝိပဿိအာဒီဟိ ဗုဒ္ဓေဟိ။ တေ ဟိ ပဋိဝေဓသမတ္တာ ‘‘သမာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ နတ္ထိ တေသံ ပဋိဝေဓေနာဓိဂန္တဗ္ဗေသု ဂုဏေသု၊ ပဟာတဗ္ဗေသု ဝါ ဒေါသေသု ဝေမတ္တတာ ၊ အဒ္ဓါနအာယုကုလပ္ပမာဏာဘိနိက္ခမနပဓာနဗောဓိရသ္မီဟိ ပန နေသံ ဝေမတ္တတာ ဟောတိ။ တထာ ဟိ တေ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန စတူဟိ အသင်္ချေယျေဟိ ကပ္ပသတသဟဿေန စ ပါရမိယော ပူရေန္တိ၊ ဥပရိမပရိစ္ဆေဒေန သောဠသဟိ အသင်္ချေယျေဟိ ကပ္ပသတသဟဿေန စ။ အယံ နေသံ အဒ္ဓါနဝေမတ္တတာ။ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန စ ဝဿသတာယုကကာလေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဥပရိမပရိစ္ဆေဒေန ဝဿသတသဟဿာယုကကာလေ။ အယံ နေသံ အာယုဝေမတ္တတာ။ ခတ္တိယကုလေ ဝါ ဗြာဟ္မဏကုလေ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ အယံ ကုလဝေမတ္တတာ။ ဥစ္စာ ဝါ ဟောန္တိ အဋ္ဌာသီတိဟတ္ထပ္ပမာဏာ၊ နီစာ ဝါ ပန္နရသအဋ္ဌာရသဟတ္ထပ္ပမာဏာ။ အယံ ပမာဏဝေမတ္တတာ။ ဟတ္ထိအဿရထသိဝိကာဒီဟိ နိက္ခမန္တိ ဝေဟာသေန ဝါ။ တထာ ဟိ ဝိပဿိကကုသန္ဓာ အဿရထေန နိက္ခမိံသု၊ သိခီကောဏာဂမနာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓေန၊ ဝေဿဘူ သိဝိကာယ၊ ကဿပေါ ဝေဟာသေန၊ သကျမုနိ အဿပိဋ္ဌိယာ။ အယံ နေက္ခမ္မဝေမတ္တတာ။ သတ္တာဟံ ဝါ ပဓာနမနုယုဉ္ဇန္တိ၊ အဍ္ဎမာသံ၊ မာသံ၊ ဒွေမာသံ၊ တေမာသံ၊ စတုမာသံ၊ ပဉ္စမာသံ၊ ဆမာသံ၊ ဧကဝဿံ ဒွိတိစတုပဉ္စဆဝဿာနိ ဝါ။ အယံ ပဓာနဝေမတ္တတာ။ အဿတ္ထော ဝါ ဗောဓိရုက္ခော ဟောတိ နိဂြောဓာဒီနံ ဝါ အညတရော။ အယံ ဗောဓိဝေမတ္တတာ။ ဗျာမာသီတိအနန္တပဘာယုတ္တာ ဟောန္တိ။ တတ္ထ ဗျာမပ္ပဘာ ဝါ အသီတိပ္ပဘာ ဝါ သဗ္ဗေသံ သမာနာ၊ အနန္တပ္ပဘာ ပန ဒူရမ္ပိ ဂစ္ဆတိ အာသန္နမ္ပိ၊ ဧကဂါဝုတံ ဒွိဂါဝုတံ ယောဇနံ အနေကယောဇနံ စက္ကဝါဠပရိယန္တမ္ပိ၊ မင်္ဂလဿ ဗုဒ္ဓဿ သရီရပ္ပဘာ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠံ အဂမာသိ။ ဧဝံ သန္တေပိ မနသာ စိန္တာယတ္တာဝ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ၊ ယော ယတ္တကမိစ္ဆတိ၊ တဿ တတ္တကံ ဂစ္ဆတိ။ အယံ ရသ္မိဝေမတ္တတာ။ ဣမာ အဋ္ဌ ဝေမတ္တတာ ဌပေတွာ အဝသေသေသု ပဋိဝေဓေနာဓိဂန္တဗ္ဗေသု ဂုဏေသု၊ ပဟာတဗ္ဗေသု ဝါ ဒေါသေသု နတ္ထိ နေသံ ဝိသေသော၊ တသ္မာ ‘‘သမာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဧဝမေတေဟိ သမော သမေဟိ။

ဝိသမေဟိဒူရေတိ န သမာ ဝိသမာ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒယော အဝသေသသဗ္ဗသတ္တာ။ တေဟိ ဝိသမေဟိ အသဒိသတာယ ဒူရေ။ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ပူရေတွာ ပလ္လင်္ကေန ပလ္လင်္ကံ သင်္ဃဋ္ဋေတွာ နိသိန္နာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါပိ ဟိ ဂုဏေဟိ ဧကဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ကလံ နာဂ္ဃန္တိ သောဠသိံ ၊ ကော ပန ဝါဒေါ သာဝကာဒီသု။ တေနာဟ – ‘‘ဝိသမေဟိ ဒူရေ’’တိ။ တထာဂတော ဟောတီတိ ဥဘယပဒေဟိ ဒူရေတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ အနန္တပညောတိ အပရိမိတပညော။ လောကိယမနုဿာနဉှိ ပညံ ဥပနိဓာယ အဋ္ဌမကဿ ပညာ အဓိကာ၊ တဿ ပညံ ဥပနိဓာယ သောတာပန္နဿ။ ဧဝံ ယာဝ အရဟတော ပညံ ဥပနိဓာယ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ပညာ အဓိကာ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ပညံ ပန ဥပနိဓာယ တထာဂတဿ ပညာ အဓိကာတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ အနန္တာ ဣစ္စေဝ ပန ဝတ္တဗ္ဗာ။ တေနာဟ – ‘‘အနန္တပညော’’တိ။ အနူပလိတ္တောတိ တဏှာဒိဋ္ဌိလေပေဟိ အလိတ္တော။ ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါတိ ဣဓလောကေ ဝါ ပရလောကေ ဝါ။ ယောဇနာ ပနေတ္ထ – သမော သမေဟိ ဝိသမေဟိ ဒူရေ တထာဂတော ဟောတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အနန္တပညော အနုပလိတ္တော ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ၊ တေန တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသန္တိ။

၄၇၄။ ယမှိန မာယာတိ အယံ ပန ဂါထာ အညာ စ ဤဒိသာ မာယာဒိဒေါသယုတ္တေသု ဗြာဟ္မဏေသု ဒက္ခိဏေယျသညာပဟာနတ္ထံ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ အမမောတိ သတ္တသင်္ခါရေသု ‘‘ဣဒံ မမာ’’တိ ပဟီနမမာယိတဘာဝေါ။

၄၇၅။ နိဝေသနန္တိ တဏှာဒိဋ္ဌိနိဝေသနံ။ တေန ဟိ မနော တီသု ဘဝေသု နိဝိသတိ၊ တေန တံ ‘‘နိဝေသနံ မနသော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထေဝ ဝါ နိဝိသတိ တံ ဟိတွာ ဂန္တုံ အသမတ္ထတာယ။ တေနပိ ‘‘နိဝေသန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ပရိဂ္ဂဟာတိ တဏှာဒိဋ္ဌိယော ဧဝ၊ တာဟိ ပရိဂ္ဂဟိတဓမ္မာ ဝါ။ ကေစီတိ အပ္ပမတ္တကာပိ။ အနုပါဒိယာနောတိ တေသံ နိဝေသနပရိဂ္ဂဟာနံ အဘာဝါ ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနုပါဒိယမာနော။

၄၇၆။ သမာဟိတော မဂ္ဂသမာဓိနာ။ ဥဒတာရီတိ ဥတ္တိဏ္ဏော။ ဓမ္မံ စညာသီတိ သဗ္ဗဉ္စ ဉေယျဓမ္မံ အညာသိ။ ပရမာယ ဒိဋ္ဌိယာတိ သဗ္ဗညုတညာဏေန။

၄၇၇။ ဘဝါသဝါတိ ဘဝတဏှာဈာနနိကန္တိသဿတဒိဋ္ဌိသဟဂတာ ရာဂါ။ ဝစီတိ ဝါစာ။ ခရာတိ ကက္ခဠာ ဖရုသာ။ ဝိဓူပိတာတိ ဒဍ္ဎာ။ အတ္ထဂတာတိ အတ္ထင်္ဂတာ။ န သန္တီတိ ဝိဓူပိတတ္တာ အတ္ထင်္ဂတတ္တာ စ။ ဥဘယေဟိ ပန ဥဘယံ ယောဇေတဗ္ဗံ သဗ္ဗဓီတိ သဗ္ဗေသု ခန္ဓာယတနာဒီသု။

၄၇၈။ မာနသတ္တေသူတိ မာနေန လဂ္ဂေသု။ ဒုက္ခံ ပရိညာယာတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ တီဟိ ပရိညာဟိ ပရိဇာနိတွာ။ သခေတ္တဝတ္ထုန္တိ သဟေတုပစ္စယံ၊ သဒ္ဓိံ ကမ္မကိလေသေဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၄၇၉။ အာသံ အနိဿာယာတိ တဏှံ အနလ္လီယိတွာ။ ဝိဝေကဒဿီတိ နိဗ္ဗာနဒဿီ။ ပရဝေဒိယန္တိ ပရေဟိ ဉာပေတဗ္ဗံ။ ဒိဋ္ဌိမုပါတိဝတ္တောတိ ဒွါသဋ္ဌိဘေဒမ္ပိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ အတိက္ကန္တော။ အာရမ္မဏာတိ ပစ္စယာ၊ ပုနဗ္ဘဝကာရဏာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၄၈၀။ ပရောပရာတိ ဝရာဝရာ သုန္ဒရာသုန္ဒရာ။ ပရာ ဝါ ဗာဟိရာ၊ အပရာ အဇ္ဈတ္တိကာ။ သမေစ္စာတိ ဉာဏေန ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ။ ဓမ္မာတိ ခန္ဓာယတနာဒယော ဓမ္မာ။ ဥပါဒါနခယေ ဝိမုတ္တောတိ နိဗ္ဗာနေ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏတော ဝိမုတ္တော၊ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏဝိမုတ္တိလာဘီတိ အတ္ထော။

၄၈၁။ သံယောဇနံဇာတိခယန္တဒဿီတိ သံယောဇနက္ခယန္တဒဿီ ဇာတိက္ခယန္တဒဿီ စ။ သံယောဇနက္ခယန္တေန စေတ္ထ သဥပါဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု၊ ဇာတိက္ခယန္တေန အနုပါဒိသေသာ ဝုတ္တာ။ ခယန္တောတိ ဟိ အစ္စန္တခယဿ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနဿေတံ အဓိဝစနံ။ အနုနာသိကလောပေါ စေတ္ထ ‘‘ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ န ကတော။ ယောပါနုဒီတိ ယော အပနုဒိ။ ရာဂပထန္တိ ရာဂါရမ္မဏံ၊ ရာဂမေဝ ဝါ။ ရာဂေါပိ ဟိ ဒုဂ္ဂတီနံ ပထတ္တာ ‘‘ရာဂပထော’’တိ ဝုစ္စတိ ကမ္မပထော ဝိယ။ သုဒ္ဓါ နိဒေါသော ဝိမလော အကာစောတိ ပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရာဒိတာယ သုဒ္ဓါ။ ယေဟိ ‘‘ရာဂဒေါသာ အယံ ပဇာ၊ ဒေါသဒေါသာ၊ မောဟဒေါသာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တေသံ အဘာဝါ နိဒေါသော။ အဋ္ဌပုရိသမလဝိဂမာ ဝိမလော၊ ဥပက္ကိလေသာဘာဝတော အကာစော။ ဥပက္ကိလိဋ္ဌော ဟိ ဥပက္ကိလေသေန ‘‘သကာစော’’တိ ဝုစ္စတိ။ သုဒ္ဓါ ဝါ ယသ္မာ နိဒ္ဒေါသော၊ နိဒ္ဒေါသတာယ ဝိမလော၊ ဗာဟိရမလာဘာဝေန ဝိမလတ္တာ အကာစော။ သမလော ဟိ ‘‘သကာစော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိမလတ္တာ ဝါ အာဂုံ န ကရောတိ၊ တေန အကာစော။ အာဂုကိရိယာ ဟိ ဥပဃာတကရဏတော ‘‘ကာစော’’တိ ဝုစ္စတိ။

၄၈၂။ အတ္တနော အတ္တာနံ နာနုပဿတီတိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တေန စိတ္တေန ဝိပဿန္တော အတ္တနော ခန္ဓေသု အညံ အတ္တာနံ နာမ န ပဿတိ၊ ခန္ဓမတ္တမေဝ ပဿတိ။ ယာ စာယံ ‘‘အတ္တနာဝ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’’တိ တဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿာ အဘာဝါ အတ္တနော အတ္တာနံ နာနုပဿတိ၊ အညဒတ္ထု ပညာယ ခန္ဓေ ပဿတိ။ မဂ္ဂသမာဓိနာ သမာဟိတော၊ ကာယဝင်္ကာဒီနံ အဘာဝါ ဥဇ္ဇုဂတော၊ လောကဓမ္မေဟိ အကမ္ပနီယတော ဌိတတ္တော၊ တဏှာသင်္ခါတာယ ဧဇာယ ပဉ္စန္နံ စေတောခိလာနဉ္စ အဋ္ဌဋ္ဌာနာယ ကင်္ခါယ စ အဘာဝါ အနေဇော အခိလော အကင်္ခေါ။

၄၈၃။ မောဟန္တရာတိ မောဟကာရဏာ မောဟပစ္စယာ၊ သဗ္ဗကိလေသာနမေတံ အဓိဝစနံ။ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု စ ဉာဏဒဿီတိ သစ္ဆိကတသဗ္ဗညုတညာဏော။ တဉှိ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု ဉာဏံ၊ တဉ္စ ဘဂဝါ ပဿိ၊ ‘‘အဓိဂတံ မေ’’တိ သစ္ဆိကတွာ ဝိဟာသိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု စ ဉာဏဒဿီ’’တိ။ သမ္ဗောဓိန္တိ အရဟတ္တံ။ အနုတ္တရန္တိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကေဟိ အသာဓာရဏံ။ သိဝန္တိ ခေမံ နိရုပဒ္ဒဝံ သဿိရိကံ ဝါ။ ယက္ခဿာတိ ပုရိသဿ။ သုဒ္ဓီတိ ဝေါဒါနတာ။ ဧတ္ထ ဟိ မောဟန္တရာဘာဝေန သဗ္ဗဒေါသာဘာဝေါ၊ တေန သံသာရကာရဏသမုစ္ဆေဒေါ အန္တိမသရီရဓာရိတာ၊ ဉာဏဒဿိတာယ သဗ္ဗဂုဏသမ္ဘဝေါ။ တေန အနုတ္တရာ သမ္ဗောဓိပတ္တိ၊ ဣတော ပရဉ္စ ပဟာတဗ္ဗမဓိဂန္တဗ္ဗံ ဝါ နတ္ထိ။ တေနာဟ – ‘‘ဧတ္တာဝတာ ယက္ခဿ သုဒ္ဓီ’’တိ။

၄၈၄။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဗြာဟ္မဏော ဘိယျောသောမတ္တာယ ဘဂဝတိ ပသန္နော ပသန္နာကာရံ ကရောန္တော အာဟ ‘‘ဟုတဉ္စ မယှ’’န္တိ။ တဿတ္ထော – ယမဟံ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဗြဟ္မာနံ အာရဗ္ဘ အဂ္ဂိမှိ အဇုဟံ၊ တံ မေ ဟုတံ သစ္စံ ဝါ ဟောတိ၊ အလိကံ ဝါတိ န ဇာနာမိ။ အဇ္ဇ ပန ဣဒံ ဟုတဉ္စ မယှံ ဟုတမတ္ထု သစ္စံ၊ သစ္စဟုတမေဝ အတ္ထူတိ ယာစန္တော ဘဏတိ။ ယံ တာဒိသံ ဝေဒဂုနံ အလတ္ထံ၊ ယသ္မာ ဣဓေဝ ဌိတော ဘဝန္တရူပံ ဝေဒဂုံ အလတ္ထံ။ ဗြဟ္မာ ဟိ သက္ခိ၊ ပစ္စက္ခမေဝ ဟိ တွံ ဗြဟ္မာ၊ ယတော ပဋိဂ္ဂဏှာတု မေ ဘဂဝါ၊ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ စ ဘုဉ္ဇတု မေ ဘဂဝါ ပူရဠာသန္တိ တံ ဟဗျသေသံ ဥပနာမေန္တော အာဟ။

၄၈၇။ အထ ဘဂဝါ ကသိဘာရဒွါဇသုတ္တေ ဝုတ္တနယေန ဂါထာဒွယမဘာသိ။ တတော ဗြာဟ္မဏော ‘‘အယံ အတ္တနာ န ဣစ္ဆတိ၊ ကမ္ပိ စညံ သန္ဓာယ ‘ကေဝလိနံ မဟေသိံ ခီဏာသဝံ ကုက္ကုစ္စဝူပသန္တံ အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌဟဿူ’တိ ဘဏတီ’’တိ ဧဝံ ဂါထာယ အတ္ထံ အသလ္လက္ခေတွာ တံ ဉာတုကာမော အာဟ ‘‘သာဓာဟံ ဘဂဝါ’’တိ။ တတ္ထ သာဓူတိ အာယာစနတ္ထေ နိပါတော။ တထာတိ ယေန တွမာဟ၊ တေန ပကာရေန။ ဝိဇညန္တိ ဇာနေယျံ။ ယန္တိ ယံ ဒက္ခိဏေယျံ ယညကာလေ ပရိယေသမာနော ဥပဋ္ဌဟေယျန္တိ ပါဌသေသော။ ပပ္ပုယျာတိ ပတွာ။ တဝ သာသနန္တိ တဝ ဩဝါဒံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သာဓာဟံ ဘဂဝါ တဝ ဩဝါဒံ အာဂမ္မ တထာ ဝိဇညံ အာရောစေဟိ မေ တံ ကေဝလိနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ယော ဒက္ခိဏံ ဘုဉ္ဇေယျ မာဒိသဿ၊ ယံ စာဟံ ယညကာလေ ပရိယေသမာနော ဥပဋ္ဌဟေယျံ၊ တထာရူပံ မေ ဒက္ခိဏေယျံ ဒဿေဟိ၊ သစေ တွံ န ဘုဉ္ဇသီတိ။

၄၈၈-၉၀။ အထဿ ဘဂဝါ ပါကဋေန နယေန တထာရူပံ ဒက္ခိဏေယျံ ဒဿေန္တော ‘‘သာရမ္ဘာ ယဿာ’’တိ ဂါထာတ္တယမာဟ။ တတ္ထ သီမန္တာနံ ဝိနေတာရန္တိ သီမာတိ မရိယာဒါ သာဓုဇနဝုတ္တိ၊ တဿာ အန္တာ ပရိယောသာနာ အပရဘာဂါတိ ကတွာ သီမန္တာ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ၊ တေသံ ဝိနေတာရန္တိ အတ္ထော။ သီမန္တာတိ ဗုဒ္ဓဝေနေယျာ သေက္ခာ စ ပုထုဇ္ဇနာ စ၊ တေသံ ဝိနေတာရန္တိပိ ဧကေ။ ဇာတိမရဏကောဝိဒန္တိ ‘‘ဧဝံ ဇာတိ ဧဝံ မရဏ’’န္တိ ဧတ္ထ ကုသလံ။ မောနေယျသမ္ပန္နန္တိ ပညာသမ္ပန္နံ၊ ကာယမောနေယျာဒိသမ္ပန္နံ ဝါ။ ဘကုဋိံ ဝိနယိတွာနာတိ ယံ ဧကစ္စေ ဒုဗ္ဗုဒ္ဓိနော ယာစကံ ဒိသွာ ဘကုဋိံ ကရောန္တိ၊ တံ ဝိနယိတွာ၊ ပသန္နမုခါ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ပဉ္ဇလိကာတိ ပဂ္ဂဟိတအဉ္ဇလိနော ဟုတွာ။

၄၉၁။ အထ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ထောမယမာနော ‘‘ဗုဒ္ဓါ ဘဝ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အာယာဂေါတိ အာယဇိတဗ္ဗော၊ တတော တတော အာဂမ္မ ဝါ ယဇိတဗ္ဗမေတ္ထာတိပိ အာယာဂေါ၊ ဒေယျဓမ္မာနံ အဓိဋ္ဌာနဘူတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ။ သေသမေတ္ထ ဣတော ပုရိမဂါထာသု စ ယံ န ဝဏ္ဏိတံ၊ တံ သက္ကာ အဝဏ္ဏိတမ္ပိ ဇာနိတုန္တိ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာယေဝ န ဝဏ္ဏိတံ။ ဣတော ပရံ ပန ကသိဘာရဒွါဇသုတ္တေ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ ပူရဠာသသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ မာဃသုတ္တဝဏ္ဏနာ

ဧဝံမေ သုတန္တိ မာဃသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမေဝ ယာဿ နိဒါနေ ဝုတ္တာ။ အယဉှိ မာဃော မာဏဝေါ ဒါယကော အဟောသိ ဒါနပတိ။ တဿေတဒဟောသိ – ‘‘သမ္ပတ္တကပဏဒ္ဓိကာဒီနံ ဒါနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊ ဥဒါဟု နောတိ သမဏံ ဂေါတမံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိဿာမိ၊ သမဏော ကိရ ဂေါတမော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ ဇာနာတီ’’တိ။ သော ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိ။ ဘဂဝါ စဿ ပုစ္ဆာနုရူပံ ဗျာကာသိ။ တယိဒံ သင်္ဂီတိကာရာနံ ဗြာဟ္မဏဿ ဘဂဝတောတိ တိဏ္ဏမ္ပိ ဝစနံ သမောဓာနေတွာ ‘‘မာဃသုတ္တ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။

တတ္ထ ရာဇဂဟေတိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ။ တဉှိ မန္ဓာတုမဟာဂေါဝိန္ဒာဒီဟိ ပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ ‘‘ရာဇဂဟ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ အညေပေတ္ထ ပကာရေ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ကိံ တေဟိ၊ နာမမေတံ တဿ နဂရဿ? တံ ပနေတံ ဗုဒ္ဓကာလေ စ စက္ကဝတ္တိကာလေ စ နဂရံ ဟောတိ၊ သေသကာလေ သုညံ ဟောတိ ယက္ခပရိဂ္ဂဟိတံ၊ တေသံ ဝသန္တဝနံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ ဂေါစရဂါမံ ဒဿေတွာ နိဝါသဋ္ဌာနမာဟ – ‘‘ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ’’တိ။ သော စ ဂိဇ္ဈာ တဿ ကူဋေသု ဝသိံသု၊ ဂိဇ္ဈသဒိသာနိ ဝါဿ ကူဋာနိ၊ တသ္မာ ‘‘ဂိဇ္ဈကူဋော’’တိ ဝုစ္စတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အထ ခေါ…ပေ… အဝေါစာတိ ဧတ္ထ မာဃောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ မာဏဝေါတိ အန္တေဝါသိဝါသံ အနတီတဘာဝေန ဝုစ္စတိ၊ ဇာတိယာ ပန မဟလ္လကော။ ‘‘ပုဗ္ဗာစိဏ္ဏဝသေနာ’’တိ ဧကေ ပိင်္ဂိယော မာဏဝေါ ဝိယ။ သော ဟိ ဝီသဝဿသတိကောပိ ပုဗ္ဗာစိဏ္ဏဝသေန ‘‘ပိင်္ဂိယော မာဏဝေါ’’ တွေဝ သင်္ခံ အဂမာသိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

အဟဉှိ၊ ဘော ဂေါတမ…ပေ… ပသဝါမီတိ ဧတ္ထ ဒါယကော ဒါနပတီတိ ဒါယကော စေဝ ဒါနပတိ စ။ ယော ဟိ အညဿ သန္တကံ တေနာဏတ္တော ဒေတိ၊ သောပိ ဒါယကော ဟောတိ၊ တသ္မိံ ပန ဒါနေ ဣဿရိယာဘာဝတော န ဒါနပတိ။ အယံ ပန အတ္တနော သန္တကံယေဝ ဒေတိ။ တေနာဟ – ‘‘အဟဉှိ၊ ဘော ဂေါတမ ၊ ဒါယကော ဒါနပတီ’’တိ။ အယမေဝ ဟိ ဧတ္ထ အတ္ထော၊ အညတြ ပန အန္တရန္တရာ မစ္ဆေရေန အဘိဘုယျမာနော ဒါယကော အနဘိဘူတော ဒါနပတီတိအာဒိနာပိ နယေန ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဝဒညူတိ ယာစကာနံ ဝစနံ ဇာနာမိ ဝုတ္တမတ္တေယေဝ ‘‘အယမိဒမရဟတိ အယမိဒ’’န္တိ ပုရိသဝိသေသာဝဓာရဏေန ဗဟူပကာရဘာဝဂဟဏေန ဝါ။ ယာစယောဂေါတိ ယာစိတုံ ယုတ္တော။ ယော ဟိ ယာစကေ ဒိသွာဝ ဘကုဋိံ ကတွာ ဖရုသဝစနာဒီနိ ဘဏတိ၊ သော န ယာစယောဂေါ ဟောတိ။ အဟံ ပန န တာဒိသောတိ ဒီပေတိ။ ဓမ္မေနာတိ အဒိန္နာဒါနနိကတိဝဉ္စနာဒီနိ ဝဇ္ဇေတွာ ဘိက္ခာစရိယာယ၊ ယာစနာယာတိ အတ္ထော။ ယာစနာ ဟိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဘောဂပရိယေသနေ ဓမ္မော၊ ယာစမာနာနဉ္စ နေသံ ပရေဟိ အနုဂ္ဂဟကာမေဟိ ဒိန္နာ ဘောဂါ ဓမ္မလဒ္ဓါ နာမ ဓမ္မာဓိဂတာ စ ဟောန္တိ၊ သော စ တထာ ပရိယေသိတွာ လဘိ။ တေနာဟ – ‘‘ဓမ္မေန ဘောဂေ ပရိယေသာမိ…ပေ… ဓမ္မာဓိဂတေဟီ’’တိ။ ဘိယျောပိ ဒဒါမီတိ တတော ဥတ္တရိပိ ဒဒါမိ၊ ပမာဏံ နတ္ထိ၊ ဧတ္ထ လဒ္ဓဘောဂပ္ပမာဏေန ဒဒါမီတိ ဒဿေတိ။

တဂ္ဃာတိ ဧကံသဝစနေ နိပါတော။ ဧကံသေနေဝ ဟိ သဗ္ဗဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကေဟိ ပသတ္ထံ ဒါနံ အန္တမသော တိရစ္ဆာနဂတာနမ္ပိ ဒီယမာနံ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ ‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဝဏ္ဏိတံ ဒါနံ၊ န ဒါနံ ဂရဟိတံ ကွစီ’’တိ။ တသ္မာ ဘဂဝါပိ ဧကံသေနေဝ တံ ပသံသန္တော အာဟ – ‘‘တဂ္ဃ တွံ မာဏဝ…ပေ… ပသဝသီ’’တိ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဧဝံ ဘဂဝတာ ‘‘ဗဟုံ သော ပုညံ ပသဝတီ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဒက္ခိဏေယျတော ဒက္ခိဏာဝိသုဒ္ဓိံ သောတုကာမော ဗြာဟ္မဏော ဥတ္တရိ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ။ တေနာဟု သင်္ဂီတိကာရာ – ‘‘အထ ခေါ မာဃော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသီ’’တိ။ တံ အတ္ထတော ဝုတ္တနယမေဝ။

၄၉၂။ ပုစ္ဆာမဟန္တိအာဒိဂါထာသု ပန ဝဒညုန္တိ ဝစနဝိဒုံ၊ သဗ္ဗာကာရေန သတ္တာနံ ဝုတ္တဝစနာဓိပ္ပာယညုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သုဇ္ဈေတိ ဒက္ခိဏေယျဝသေန သုဒ္ဓံ မဟပ္ဖလံ ဘဝေယျ။ ယောဇနာ ပနေတ္ထ – ယော ယာစယောဂေါ ဒါနပတိ ဂဟဋ္ဌော ပုညတ္ထိကော ဟုတွာ ပရေသံ အန္နပါနံ ဒဒံ ယဇတိ၊ န အဂ္ဂိမှိ အာဟုတိမတ္တံ ပက္ခိပန္တော၊ တဉ္စ ခေါ ပုညပေက္ခောဝ န ပစ္စုပကာရကလျာဏကိတ္တိသဒ္ဒါဒိအပေက္ခော၊ တဿ ဧဝရူပဿ ယဇမာနဿ ဟုတံ ကထံ သုဇ္ဈေယျာတိ?

၄၉၃။ အာရာဓယေ ဒက္ခိဏေယျေဘိ တာဒီတိ တာဒိသော ယာစယောဂေါ ဒက္ခိဏေယျေဟိ အာရာဓယေ သမ္ပာဒယေ သောဓယေ၊ မဟပ္ဖလံ တံ ဟုတံ ကရေယျ၊ န အညထာတိ အတ္ထော။ ဣမိနာဿ ‘‘ကထံ ဟုတံ ယဇမာနဿ သုဇ္ဈေ’’ ဣစ္စေတံ ဗျာကတံ ဟောတိ။

၄၉၄။ အက္ခာဟိ မေ ဘဂဝါ ဒက္ခိဏေယျေတိ ဧတ္ထ ယော ယာစယောဂေါ ဒဒံ ပရေသံ ယဇတိ၊ တဿ မေ ဘဂဝါ ဒက္ခိဏေယျေ အက္ခာဟီတိ ဧဝံ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၉၅။ အထဿ ဘဂဝါ နာနပ္ပကာရေဟိ နယေဟိ ဒက္ခိဏေယျေ ပကာသေန္တော ‘‘ယေ ဝေ အသတ္တာ’’တိအာဒိကာ ဂါထာယော အဘာသိ။ တတ္ထ အသတ္တာတိ ရာဂါဒိသင်္ဂဝသေန အလဂ္ဂါ။ ကေဝလိနောတိ ပရိနိဋ္ဌိတကိစ္စာ။ ယတတ္တာတိ ဂုတ္တစိတ္တာ။

၄၉၆-၇။ ဒန္တာ အနုတ္တရေန ဒမထေန၊ ဝိမုတ္တာ ပညာစေတောဝိမုတ္တီဟိ၊ အနီဃာ အာယတိံ ဝဋ္ဋဒုက္ခာဘာဝေန၊ နိရာသာ သမ္ပတိ ကိလေသာဘာဝေန။ ဣမိဿာ ပန ဂါထာယ ဒုတိယဂါထာ ဘာဝနာနုဘာဝပ္ပကာသနနယေန ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဝိဟရတော ကိဉ္စာပိ န ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ‘အဟော ဝတ မေ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စေယျာ’တိ (အ။ နိ။ ၇။၇၁)၊ အထ ခွာဿ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတီ’’တိ ဣဒံ စေတ္ထ သုတ္တံ သာဓကံ။

၄၉၈-၅၀၂။ ရာဂဉ္စ…ပေ… ယေသု န မာယာ…ပေ… န တဏှာသု ဥပါတိပန္နာတိ ကာမတဏှာဒီသု နာဓိမုတ္တာ။ ဝိတရေယျာတိ ဝိတရိတွာ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာဒိဆဗ္ဗိဓာ ။ ဘဝါဘဝါယာတိ သဿတာယ ဝါ ဥစ္ဆေဒါယ ဝါ။ အထ ဝါ ဘဝဿ အဘဝါယ ဘဝါဘဝါယ၊ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါတိ ဣဒံ ပန ‘‘ကုဟိဉ္စိ လောကေ’’တိ ဣမဿ ဝိတ္ထာရဝစနံ။

၅၀၄။ ယေဝီတရာဂါ…ပေ… သမိတာဝိနောတိ သမိတဝန္တော၊ ကိလေသဝူပသမကာရိနောတိ အတ္ထော။ သမိတာဝိတတ္တာ စ ဝီတရာဂါ အကောပါ။ ဣဓ ဝိပ္ပဟာယာတိ ဣဓလောကေ ဝတ္တမာနေ ခန္ဓေ ဝိဟာယ၊ တတော ပရံ ယေသံ ဂမနံ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣတော ပရံ ‘‘ယေ ကာမေ ဟိတွာ အဂဟာ စရန္တိ၊ သုသညတတ္တာ တသရံဝ ဥဇ္ဇု’’န္တိ ဣမမ္ပိ ဂါထံ ကေစိ ပဌန္တိ။

၅၀၆-၈။ ဇဟိတွာတိ ဟိတွာ။ ‘‘ဇဟိတွာနာ’’တိပိ ပါဌော၊ အယမေဝတ္ထော။ အတ္တဒီပါတိ အတ္တနော ဂုဏေ ဧဝ အတ္တနော ဒီပံ ကတွာ ဝိစရန္တာ ခီဏာသဝါ ဝုစ္စန္တိ။ ယေ ဟေတ္ထာတိ ဟကာရော နိပါတော ပဒပူရဏမတ္တေ။ အယံ ပနတ္ထော – ယေ ဧတ္ထ ခန္ဓာယတနာဒိသန္တာနေ ယထာ ဣဒံ ခန္ဓာယတနာဒိ တထာ ဇာနန္တိ၊ ယံသဘာဝံ တံသဘာဝံယေဝ သဉ္ဇာနန္တိ အနိစ္စာဒိဝသေန ဇာနန္တာ။ အယမန္တိမာ နတ္ထိ ပုနဗ္ဘဝေါတိ အယံ နော အန္တိမာ ဇာတိ၊ ဣဒါနိ နတ္ထိ ပုနဗ္ဘဝေါတိ ဧဝဉ္စ ယေ ဇာနန္တီတိ။

၅၀၉။ ယော ဝေဒဂူတိ ဣဒါနိ အတ္တာနံ သန္ဓာယ ဘဂဝါ ဣမံ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ သတိမာတိ ဆသတတဝိဟာရသတိယာ သမန္နာဂတော။ သမ္ဗောဓိပတ္တောတိ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော။ သရဏံ ဗဟူနန္တိ ဗဟူနံ ဒေဝမနုဿာနံ ဘယဝိဟိံသနေန သရဏဘူတော။

၅၁၀။ ဧဝံ ဒက္ခိဏေယျေ သုတွာ အတ္တမနော ဗြာဟ္မဏော အာဟ – ‘‘အဒ္ဓါ အမောဃာ’’တိ။ တတ္ထ တွဉှေတ္ထ ဇာနာသိ ယထာ တထာ ဣဒန္တိ တွဉှိ ဧတ္ထ လောကေ ဣဒံ သဗ္ဗမ္ပိ ဉေယျံ ယထာ တထာ ဇာနာသိ ယာထာဝတော ဇာနာသိ၊ ယာဒိသံ တံ တာဒိသမေဝ ဇာနာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မောတိ တထာ ဟိ တေ ဧသာ ဓမ္မဓာတု သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ၊ ယဿာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတာ ယံ ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ တံ ဇာနာသီတိ အဓိပ္ပာယော။

၅၁၁။ ဧဝံ သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ပသံသိတွာ ဒက္ခိဏေယျသမ္ပဒါယ ယညသမ္ပဒံ ဉတွာ ဒါယကသမ္ပဒါယပိ တံ ဆဠင်္ဂပရိပူရံ ယညသမ္ပဒံ သောတုကာမော ‘‘ယော ယာစယောဂေါ’’တိ ဥတ္တရိပဉှံ ပုစ္ဆိ။ တတြာယံ ယောဇနာ – ယော ယာစယောဂေါ ဒဒံ ပရေသံ ယဇတိ၊ တဿ အက္ခာဟိ မေ ဘဂဝါ ယညသမ္ပဒန္တိ။

၅၁၂။ အထဿ ဘဂဝါ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ အက္ခာသိ။ တတ္ထာယံ အတ္ထယောဇနာ – ယဇဿု မာဃ၊ ယဇမာနော စ သဗ္ဗတ္ထ ဝိပ္ပသာဒေဟိ စိတ္တံ၊ တီသုပိ ကာလေသု စိတ္တံ ပသာဒေဟိ။ ဧဝံ တေ ယာယံ –

‘‘ပုဗ္ဗေဝ ဒါနာ သုမနော၊ ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒယေ၊

ဒတွာ အတ္တမနော ဟောတိ၊ ဧသာ ယညဿ သမ္ပဒါ’’တိ။ (အ။ နိ။ ၆။၃၇၊ ပေ။ ဝ။ ၃၀၅) –

ယညသမ္ပဒါ ဝုတ္တာ၊ တာယ သမ္ပန္နော ယညော ဘဝိဿတိ။ တတ္ထ သိယာ ‘‘ကထံ စိတ္တံ ပသာဒေတဗ္ဗ’’န္တိ? ဒေါသပ္ပဟာနေန။ ကထံ ဒေါသပ္ပဟာနံ ဟောတိ? ယညာရမ္မဏတာယ။ အယဉှိ အာရမ္မဏံ ယဇမာနဿ ယညော ဧတ္ထ ပတိဋ္ဌာယ ဇဟာတိ ဒေါသံ၊ အယဉှိ သတ္တေသု မေတ္တာပုဗ္ဗင်္ဂမေန သမ္မာဒိဋ္ဌိပဒီပဝိဟတမောဟန္ဓကာရေန စိတ္တေန ယဇမာနဿ ဒေယျဓမ္မသင်္ခါတော ယညော အာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ သော ဧတ္ထ ယညေ အာရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တိယာ ပတိဋ္ဌာယ ဒေယျဓမ္မပစ္စယံ လောဘံ၊ ပဋိဂ္ဂါဟကပစ္စယံ ကောဓံ၊ တဒုဘယနိဒါနံ မောဟန္တိ ဧဝံ တိဝိဓမ္ပိ ဇဟာတိ ဒေါသံ။ သော ဧဝံ ဘောဂေသု ဝီတရာဂေါ၊ သတ္တေသု စ ပဝိနေယျ ဒေါသံ တပ္ပဟာနေနေဝ ပဟီနပဉ္စနီဝရဏော အနုက္ကမေန ဥပစာရပ္ပနာဘေဒံ အပရိမာဏသတ္တဖရဏေန ဧကသတ္တေ ဝါ အနဝသေသဖရဏေန အပ္ပမာဏံ မေတ္တံ စိတ္တံ ဘာဝေန္တော ပုန ဘာဝနာဝေပုလ္လတ္ထံ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ သတတံ သဗ္ဗဣရိယာပထေသု အပ္ပမတ္တော ဟုတွာ တမေဝ မေတ္တဇ္ဈာနသင်္ခါတံ သဗ္ဗာ ဒိသာ ဖရတေ အပ္ပမညန္တိ။

၅၁၄။ အထ ဗြာဟ္မဏော တံ မေတ္တံ ‘‘ဗြဟ္မလောကမဂ္ဂေါ အယ’’န္တိ အဇာနန္တော ကေဝလံ အတ္တနော ဝိသယာတီတံ မေတ္တာဘာဝနံ သုတွာ သုဋ္ဌုတရံ သဉ္ဇာတသဗ္ဗညုသမ္ဘာဝနော ဘဂဝတိ အတ္တနာ ဗြဟ္မလောကာဓိမုတ္တတ္တာ ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိမေဝ စ သုဒ္ဓိံ မုတ္တိဉ္စ မညမာနော ဗြဟ္မလောကမဂ္ဂံ ပုစ္ဆန္တော ‘‘ကော သုဇ္ဈတီ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတြ စ ဗြဟ္မလောကဂါမိံ ပုညံ ကရောန္တံ သန္ဓာယာဟ – ‘‘ကော သုဇ္ဈတိ မုစ္စတီ’’တိ၊ အကရောန္တံ သန္ဓာယ ‘‘ဗဇ္ဈတီ စာ’’တိ။ ကေနတ္တနာတိ ကေန ကာရဏေန။ သက္ခိ ဗြဟ္မဇ္ဇဒိဋ္ဌောတိ ဗြဟ္မာ အဇ္ဇ သက္ခိ ဒိဋ္ဌော။ သစ္စန္တိ ဘဂဝတော ဗြဟ္မသမတ္တံ အာရဗ္ဘ အစ္စာဒရေန သပထံ ကရောတိ။ ကထံ ဥပပဇ္ဇတီတိ အစ္စာဒရေနေဝ ပုနပိ ပုစ္ဆတိ။ ဇုတိမာတိ ဘဂဝန္တံ အာလပတိ။

တတ္ထ ယသ္မာ ယော ဘိက္ခု မေတ္တာယ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ တမေဝ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿန္တော အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ၊ သော သုဇ္ဈတိ မုစ္စတိ စ၊ တထာရူပေါ စ ဗြဟ္မလောကံ န ဂစ္ဆတိ။ ယော ပန မေတ္တာယ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ ‘‘သန္တာ ဧသာ သမာပတ္တီ’’တိအာဒိနာ နယေန တံ အဿာဒေတိ၊ သော ဗဇ္ဈတိ။ အပရိဟီနဇ္ဈာနော စ တေနေဝ ဈာနေန ဗြဟ္မလောကံ ဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ ယော သုဇ္ဈတိ မုစ္စတိ စ၊ တဿ ဗြဟ္မလောကဂမနံ အနနုဇာနန္တော အနာမသိတွာဝ တံ ပုဂ္ဂလံ ယော ဗဇ္ဈတိ။ တဿ တေန ဈာနေန ဗြဟ္မလောကဂမနံ ဒဿေန္တော ဗြာဟ္မဏဿ သပ္ပာယေန နယေန ‘‘ယော ယဇတီ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။

၅၁၅။ တတ္ထ တိဝိဓန္တိ တိကာလပ္ပသာဒံ သန္ဓာယာဟ။ တေန ဒါယကတော အင်္ဂတ္တယံ ဒဿေတိ။ အာရာဓယေ ဒက္ခိဏေယျေဘိ တာဒီတိ တဉ္စ သော တာဒိသော တိဝိဓသမ္ပတ္တိသာဓကော ပုဂ္ဂလော တိဝိဓံ ယညသမ္ပဒံ ဒက္ခိဏေယျေဟိ ခီဏာသဝေဟိ သာဓေယျ သမ္ပာဒေယျ။ ဣမိနာ ပဋိဂ္ဂါဟကတော အင်္ဂတ္တယံ ဒဿေတိ။ ဧဝံ ယဇိတွာ သမ္မာ ယာစယောဂေါတိ ဧဝံ မေတ္တဇ္ဈာနပဒဋ္ဌာနဘာဝေန ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတံ ယညံ သမ္မာ ယဇိတွာ သော ယာစယောဂေါ တေန ဆဠင်္ဂယညူပနိဿယေန မေတ္တဇ္ဈာနေန ဥပပဇ္ဇတိ ဗြဟ္မလောကန္တိဗြူမီတိ ဗြာဟ္မဏံ သမုဿာဟေန္တော ဒေသနံ သမာပေသိ။ သေသံ သဗ္ဗဂါထာသု ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဣတော ပရဉ္စ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ မာဃသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ သဘိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

ဧဝံမေ သုတန္တိ သဘိယသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမေဝ ယာဿ နိဒါနေ ဝုတ္တာ။ အတ္ထဝဏ္ဏနာက္ကမေပိ စဿ ပုဗ္ဗသဒိသံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယံ ပန အပုဗ္ဗံ၊ တံ ဥတ္တာနတ္ထာနိ ပဒါနိ ပရိဟရန္တာ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေတိ ဝေဠုဝနန္တိ တဿ ဥယျာနဿ နာမံ။ တံ ကိရ ဝေဠူဟိ စ ပရိက္ခိတ္တံ အဟောသိ အဋ္ဌာရသဟတ္ထေန စ ပါကာရေန၊ ဂေါပုရဒွါရဋ္ဋာလကယုတ္တံ နီလောဘာသံ မနောရမံ၊ တေန ‘‘ဝေဠုဝန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ကလန္ဒကာနဉ္စေတ္ထ နိဝါပံ အဒံသု၊ တေန ‘‘ကလန္ဒကနိဝါပေါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကလန္ဒကာ နာမ ကာဠကာ ဝုစ္စန္တိ။ ပုဗ္ဗေ ကိရ အညတရော ရာဇာ တတ္ထ ဥယျာနကီဠနတ္ထံ အာဂတော သုရာမဒေန မတ္တော ဒိဝါသေယျံ သုပိ။ ပရိဇနောပိဿ ‘‘သုတ္တော ရာဇာ’’တိ ပုပ္ဖဖလာဒီဟိ ပလောဘိယမာနော ဣတော စိတော စ ပက္ကာမိ။ အထ သုရာဂန္ဓေန အညတရသ္မာ သုသိရရုက္ခာ ကဏှသပ္ပော နိက္ခမိတွာ ရညော အဘိမုခေါ အာဂစ္ဆတိ။ တံ ဒိသွာ ရုက္ခဒေဝတာ ‘‘ရညော ဇီဝိတံ ဒဿာမီ’’တိ ကာဠကဝေသေန အာဂန္တွာ ကဏ္ဏမူလေ သဒ္ဒမကာသိ။ ရာဇာ ပဋိဗုဇ္ဈိ၊ ကဏှသပ္ပော နိဝတ္တော။ သော တံ ဒိသွာ ‘‘ဣမာယ မမ ကာဠကာယ ဇီဝိတံ ဒိန္န’’န္တိ ကာဠကာနံ တတ္ထ နိဝါပံ ပဋ္ဌပေသိ၊ အဘယဃောသနဉ္စ ဃောသာပေသိ။ တသ္မာ တံ တတော ပဘုတိ ‘‘ကလန္ဒကနိဝါပေါ’’တိ သင်္ခံ ဂတံ။

သဘိယဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿာတိ သဘိယောတိ တဿ နာမံ၊ ပရိဗ္ဗာဇကောတိ ဗာဟိရ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။ ပုရာဏသာလောဟိတာယ ဒေဝတာယာတိ န မာတာ န ပိတာ၊ အပိစ ခေါ ပနဿ မာတာ ဝိယ ပိတာ ဝိယ စ ဟိတဇ္ဈာသယတ္တာ သော ဒေဝပုတ္တော ‘‘ပုရာဏသာလောဟိတာ ဒေဝတာ’’တိ ဝုတ္တော။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ကိရ ကဿပေ ဘဂဝတိ ပတိဋ္ဌိတေ သုဝဏ္ဏစေတိယေ တယော ကုလပုတ္တာ သမ္မုခသာဝကာနံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ စရိယာနုရူပါနိ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ ဂဟေတွာ ပစ္စန္တဇနပဒံ ဂန္တွာ အရညာယတနေ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တိ၊ အန္တရန္တရာ စ စေတိယဝန္ဒနတ္ထာယ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ စ နဂရံ ဂစ္ဆန္တိ။ အပရေန စ သမယေန တာဝတကမ္ပိ အရညေ ဝိပ္ပဝါသံ အရောစယမာနာ တတ္ထေဝ အပ္ပမတ္တာ ဝိဟရိံသု၊ ဧဝံ ဝိဟရန္တာပိ န စ ကိဉ္စိ ဝိသေသံ အဓိဂမိံသု။ တတော နေသံ အဟောသိ – ‘‘မယံ ပိဏ္ဍာယ ဂစ္ဆန္တာ ဇီဝိတေ သာပေက္ခာ ဟောမ၊ ဇီဝိတေ သာပေက္ခေန စ န သက္ကာ လောကုတ္တရဓမ္မော အဓိဂန္တုံ၊ ပုထုဇ္ဇနကာလကိရိယာပိ ဒုက္ခာ၊ ဟန္ဒ မယံ နိဿေဏိံ ဗန္ဓိတွာ ပဗ္ဗတံ အဘိရုယှ ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ အနပေက္ခာ သမဏဓမ္မံ ကရောမာ’’တိ။ တေ တထာ အကံသု။

အထ နေသံ မဟာထေရော ဥပနိဿယသမ္ပန္နတ္တာ တဒဟေဝ ဆဠဘိညာပရိဝါရံ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။ သော ဣဒ္ဓိယာ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ အနောတတ္တေ မုခံ ဓောဝိတွာ ဥတ္တရကုရူသု ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ကတဘတ္တကိစ္စော ပုန အညမ္ပိ ပဒေသံ ဂန္တွာ ပတ္တံ ပူရေတွာ အနောတတ္တဥဒကဉ္စ နာဂလတာဒန္တပေါဏဉ္စ ဂဟေတွာ တေသံ သန္တိကံ အာဂန္တွာ အာဟ – ‘‘ပဿထာဝုသော မမာနုဘာဝံ၊ အယံ ဥတ္တရကုရုတော ပိဏ္ဍပါတော၊ ဣဒံ ဟိမဝန္တတော ဥဒကဒန္တပေါဏံ အာဘတံ၊ ဣမံ ဘုဉ္ဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောထ၊ ဧဝါဟံ တုမှေ သဒါ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ။ တေ တံ သုတွာ အာဟံသု – ‘‘တုမှေ၊ ဘန္တေ၊ ကတကိစ္စာ၊ တုမှေဟိ သဟ သလ္လာပမတ္တမ္ပိ အမှာကံ ပပဉ္စော၊ မာ ဒါနိ တုမှေ ပုန အမှာကံ သန္တိကံ အာဂမိတ္ထာ’’တိ။ သော ကေနစိ ပရိယာယေန တေ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတုံ အသက္ကောန္တော ပက္ကာမိ။

တတော တေသံ ဧကော ဒွီဟတီဟစ္စယေန ပဉ္စာဘိညော အနာဂါမီ အဟောသိ။ သောပိ တထေဝ အကာသိ၊ ဣတရေန စ ပဋိက္ခိတ္တော တထေဝ အဂမာသိ။ သော တံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဝါယမန္တော ပဗ္ဗတံ အာရုဟနဒိဝသတော သတ္တမေ ဒိဝသေ ကိဉ္စိ ဝိသေသံ အနဓိဂန္တွာဝ ကာလကတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ခီဏာသဝတ္ထေရောပိ တံ ဒိဝသမေဝ ပရိနိဗ္ဗာယိ၊ အနာဂါမီ သုဒ္ဓါဝါသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဒေဝပုတ္တော ဆသု ကာမာဝစရဒေဝလောကေသု အနုလောမပဋိလောမေန ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ ဒေဝလောကာ စဝိတွာ အညတရိဿာ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ အဂ္ဂဟေသိ။ သာ ကိရ အညတရဿ ခတ္တိယဿ ဓီတာ၊ တံ မာတာပိတရော ‘‘အမှာကံ ဓီတာ သမယန္တရံ ဇာနာတူ’’တိ ဧကဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ နိယျာတေသုံ။ တဿေကော အန္တေဝါသိကော ပရိဗ္ဗာဇကော တာယ သဒ္ဓိံ ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇိ။ သာ တေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှိ။ တံ ဂဗ္ဘိနိံ ဒိသွာ ပရိဗ္ဗာဇိကာ နိက္ကဍ္ဎိံသု။ သာ အညတ္ထ ဂစ္ဆန္တီ အန္တရာမဂ္ဂေ သဘာယံ ဝိဇာယိ၊ တေနဿ ‘‘သဘိယော’’တွေဝ နာမံ အကာသိ။ သောပိ သဘိယော ဝဍ္ဎိတွာ ပရိဗ္ဗာဇကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ နာနာသတ္ထာနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ မဟာဝါဒီ ဟုတွာ ဝါဒက္ခိတ္တတာယ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဝိစရန္တော အတ္တနော သဒိသံ ဝါဒိံ အဒိသွာ နဂရဒွါရေ အဿမံ ကာရာပေတွာ ခတ္တိယကုမာရာဒယော သိပ္ပံ သိက္ခာပေန္တော တတ္ထ ဝသတိ။

အထ ဘဂဝါ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော အနုပုဗ္ဗေန ရာဇဂဟံ အာဂန္တွာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရတိ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ သဘိယော ပန ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ န ဇာနာတိ။ အထ သော သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မာ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ဣမာဟံ ဝိသေသံ ကဿာနုဘာဝေန ပတ္တော’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ကဿပဿ ဘဂဝတော သာသနေ သမဏဓမ္မကိရိယံ တေ စ သဟာယေ အနုဿရိတွာ ‘‘တေသု ဧကော ပရိနိဗ္ဗုတော၊ ဧကော ဣဒါနိ ကတ္ထာ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာ ဇမ္ဗုဒီပေ ဥပ္ပန္နော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒမ္ပိ န ဇာနာတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘ဟန္ဒ နံ ဗုဒ္ဓုပသေဝနာယ နိယောဇေမီ’’တိ ဝီသတိ ပဉှေ အဘိသင်္ခရိတွာ ရတ္တိဘာဂေ တဿ အဿမမာဂမ္မ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘သဘိယ၊ သဘိယာ’’တိ ပက္ကောသိ။ သော နိဒ္ဒါယမာနော တိက္ခတ္တုံ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ နိက္ခမ္မ ဩဘာသံ ဒိသွာ ပဉ္ဇလိကော အဋ္ဌာသိ။ တတော တံ ဗြဟ္မာ အာဟ – ‘‘အဟံ သဘိယ တဝတ္ထာယ ဝီသတိ ပဉှေ အာဟရိံ၊ တေ တွံ ဥဂ္ဂဏှ။ ယော စ တေ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမေ ပဉှေ ပုဋ္ဌော ဗျာကရောတိ၊ တဿ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရေယျာသီ’’တိ။ ဣမံ ဒေဝပုတ္တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ ‘‘ပုရာဏသာလောဟိတာယ ဒေဝတာယ ပဉှာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ဟောန္တီ’’တိ။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာတိ ဥဒ္ဒေသမတ္တေနေဝ ဝုတ္တာ၊ န ဝိဘင်္ဂေန။

ဧဝံ ဝုတ္တေ စ နေ သဘိယော ဧကဝစနေနေဝ ပဒပဋိပါဋိယာ ဥဂ္ဂဟေသိ။ အထ သော ဗြဟ္မာ ဇာနန္တောပိ တဿ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ နာစိက္ခိ။ ‘‘အတ္ထံ ဂဝေသမာနော ပရိဗ္ဗာဇကော သယမေဝ သတ္ထာရံ ဉဿတိ။ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ စ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ တုစ္ဆဘာဝ’’န္တိ ဣမိနာ ပနာဓိပ္ပာယေန ဧဝမာဟ – ‘‘ယော တေ သဘိယ…ပေ… စရေယျာသီ’’တိ။ ထေရဂါထာသု ပန စတုက္ကနိပါတေ သဘိယတ္ထေရာပဒါနံ ဝဏ္ဏေန္တာ ဘဏန္တိ ‘‘သာ စဿ မာတာ အတ္တနော ဝိပ္ပဋိပတ္တိံ စိန္တေတွာ တံ ဇိဂုစ္ဆမာနာ ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ ဗြဟ္မလောကေ ဥပ္ပန္နာ၊ တာယ ဗြဟ္မဒေဝတာယ တေ ပဉှာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ’’တိ။

ယေ တေတိ ဣဒါနိ ဝတ္တဗ္ဗာနံ ဥဒ္ဒေသပစ္စုဒ္ဒေသော။ သမဏဗြာဟ္မဏာတိ ပဗ္ဗဇ္ဇူပဂမနေန လောကသမ္မုတိယာ စ သမဏာ စေဝ ဗြာဟ္မဏာ စ။ သင်္ဃိနောတိ ဂဏဝန္တော။ ဂဏိနောတိ သတ္ထာရော၊ ‘‘သဗ္ဗညုနော မယ’’န္တိ ဧဝံ ပဋိညာတာရော။ ဂဏာစရိယာတိ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒိဝသေန ပဗ္ဗဇိတဂဟဋ္ဌဂဏဿ အာစရိယာ။ ဉာတာတိ အဘိညာတာ၊ ဝိဿုတာ ပါကဋာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယသဿိနောတိ လာဘပရိဝါရသမ္ပန္နာ။ တိတ္ထကရာတိ တေသံ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇန္တေဟိ ဩတရိတဗ္ဗာနံ ဩဂါဟိတဗ္ဗာနံ ဒိဋ္ဌိတိတ္ထာနံ ကတ္တာရော။ သာဓုသမ္မတာ ဗဟုဇနဿာတိ ‘‘သာဓဝေါ ဧတေ သန္တော သပ္ပုရိသာ’’တိ ဧဝံ ဗဟုဇနဿ သမ္မတာ။

သေယျထိဒန္တိ ကတမေ တေတိ စေ-ဣစ္စေတသ္မိံ အတ္ထေ နိပါတော။ ပူရဏောတိ နာမံ၊ ကဿပေါတိ ဂေါတ္တံ။ သော ကိရ ဇာတိယာ ဒါသော၊ ဒါသသတံ ပူရေန္တော ဇာတော။ တေနဿ ‘‘ပူရဏော’’တိ နာမမကံသု။ ပလာယိတွာ ပန နဂ္ဂေသု ပဗ္ဗဇိတွာ ‘‘ကဿပေါ အဟ’’န္တိ ဂေါတ္တံ ဥဒ္ဒိသိ၊ သဗ္ဗညုတဉ္စ ပစ္စညာသိ။ မက္ခလီတိ နာမံ၊ ဂေါသာလာယ ဇာတတ္တာ ဂေါသာလောတိပိ ဝုစ္စတိ။ သောပိ ကိရ ဇာတိယာ ဒါသော ဧဝ၊ ပလာယိတွာ ပဗ္ဗဇိ၊ သဗ္ဗညုတဉ္စ ပစ္စညာသိ။ အဇိတောတိ နာမံ၊ အပ္ပိစ္ဆတာယ ကေသကမ္ဗလံ ဓာရေတိ၊ တေန ကေသကမ္ဗလောတိပိ ဝုစ္စတိ၊ သောပိ သဗ္ဗညုတံ ပစ္စညာသိ ။ ပကုဓောတိ နာမံ၊ ကစ္စာယနောတိ ဂေါတ္တံ။ အပ္ပိစ္ဆဝသေန ဥဒကေ ဇီဝသညာယ စ နှာနမုခဓောဝနာဒိ ပဋိက္ခိတ္တော၊ သောပိ သဗ္ဗညုတံ ပစ္စညာသိ။ သဉ္စယောတိ နာမံ၊ ဗေလဋ္ဌော ပနဿ ပိတာ၊ တသ္မာ ဗေလဋ္ဌပုတ္တောတိ ဝုစ္စတိ၊ သောပိ သဗ္ဗညုတံ ပစ္စညာသိ။ နိဂဏ္ဌောတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာနာမေန၊ နာဋပုတ္တောတိ ပိတုနာမေန ဝုစ္စတိ။ နာဋောတိ ကိရ နာမဿ ပိတာ၊ တဿ ပုတ္တောတိ နာဋပုတ္တော၊ သောပိ သဗ္ဗညုတံ ပစ္စညာသိ။ သဗ္ဗေပိ ပဉ္စသတပဉ္စသတသိဿပရိဝါရာ အဟေသုံ။ တေတိ တေ ဆ သတ္ထာရော။ တေ ပဉှေတိ တေ ဝီသတိ ပဉှေ။ တေတိ တေ ဆ သတ္ထာရော။ န သမ္ပာယန္တီတိ န သမ္ပာဒေန္တိ။ ကောပန္တိ စိတ္တစေတသိကာနံ အာဝိလဘာဝံ။ ဒေါသန္တိ ပဒုဋ္ဌစိတ္တတံ၊ တဒုဘယမ္ပေတံ မန္ဒတိက္ခဘေဒဿ ကောဓဿေဝါဓိဝစနံ။ အပ္ပစ္စယန္တိ အပ္ပတီတတာ၊ ဒေါမနဿန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပါတုကရောန္တီတိ ကာယဝစီဝိကာရေန ပကာသေန္တိ၊ ပါကဋံ ကရောန္တိ။

ဟီနာယာတိ ဂဟဋ္ဌဘာဝါယ။ ဂဟဋ္ဌဘာဝေါ ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပနိဓာယ သီလာဒိဂုဏဟီနတော ဟီနကာမသုခပဋိသေဝနတော ဝါ ‘‘ဟီနော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဥစ္စာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ အာဝတ္တိတွာတိ ဩသက္ကိတွာ။ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇေယျန္တိ ကာမေ ပဋိသေဝေယျံ။ ဣတိ ကိရဿ သဗ္ဗညုပဋိညာနမ္ပိ ပဗ္ဗဇိတာနံ တုစ္ဆကတ္တံ ဒိသွာ အဟောသိ။ ဥပ္ပန္နပရိဝိတက္ကဝသေနေဝ စ အာဂန္တွာ ပုနပ္ပုနံ ဝီမံသမာနဿ အထ ခေါ သဘိယဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယမ္ပိ ခေါ သမဏော’’တိ စ ‘‘ယေပိ ခေါ တေ ဘောန္တော’’တိ စ ‘‘သမဏော ခေါ ဒဟရောတိ န ဥညာတဗ္ဗော’’တိ စာတိ ဧဝမာဒိ။ တတ္ထ ဇိဏ္ဏာတိအာဒီနိ ပဒါနိ ဝုတ္တနယာနေဝ။ ထေရာတိ အတ္တနော သမဏဓမ္မေ ထိရဘာဝပ္ပတ္တာ။ ရတ္တညူတိ ရတနညူ၊ ‘‘နိဗ္ဗာနရတနံ ဇာနာမ မယ’’န္တိ ဧဝံ သကာယ ပဋိညာယ လောကေနာပိ သမ္မတာ၊ ဗဟုရတ္တိဝိဒူ ဝါ။ စိရံ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဧတေသန္တိ စိရပဗ္ဗဇိတာ။ န ဥညာတဗ္ဗောတိ န အဝဇာနိတဗ္ဗော၊ န နီစံ ကတွာ ဇာနိတဗ္ဗောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န ပရိဘောတဗ္ဗောတိ န ပရိဘဝိတဗ္ဗော၊ ‘‘ကိမေသ ဉဿတီ’’တိ ဧဝံ န ဂဟေတဗ္ဗောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၅၁၆။ ကင်္ခီ ဝေစိကိစ္ဆီတိ သဘိယော ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒမာနော ဧဝံ ဘဂဝတော ရူပသမ္ပတ္တိဒမူပသမသူစိတံ သဗ္ဗညုတံ သမ္ဘာဝယမာနော ဝိဂတုဒ္ဓစ္စော ဟုတွာ အာဟ – ‘‘ကင်္ခီ ဝေစိကိစ္ဆီ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘လဘေယျံ နု ခေါ ဣမေသံ ဗျာကရဏ’’န္တိ ဧဝံ ပဉှာနံ ဗျာကရဏကင်္ခါယ ကင်္ခီ။ ‘‘ကော နု ခေါ ဣမဿိမဿ စ ပဉှဿ အတ္ထော’’တိ ဧဝံ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဝေစိကိစ္ဆီ။ ဒုဗ္ဗလဝိစိကိစ္ဆာယ ဝါ တေသံ ပဉှာနံ အတ္ထေ ကင်္ခနတော ကင်္ခီ၊ ဗလဝတိယာ ဝိစိနန္တော ကိစ္ဆတိယေဝ၊ န သက္ကောတိ သန္နိဋ္ဌာတုန္တိ ဝေစိကိစ္ဆီ။ အဘိကင်္ခမာနောတိ အတိဝိယ ပတ္ထယမာနော။ တေသန္တကရောတိ တေသံ ပဉှာနံ အန္တကရော။ ဘဝန္တောဝ ဧဝံ ဘဝါဟီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပဉှေ မေ ပုဋ္ဌော…ပေ… ဗျာကရောဟိ မေ’’တိ။ တတ္ထ ပဉှေ မေတိ ပဉှေ မယာ။ ပုဋ္ဌောတိ ပုစ္ဆိတော။ အနုပုဗ္ဗန္တိ ပဉှပဋိပါဋိယာ အနုဓမ္မန္တိ အတ္ထာနုရူပံ ပါဠိံ အာရောပေန္တော။ ဗျာကရောဟိ မေတိ မယှံ ဗျာကရောဟိ။

၅၁၇။ ဒူရတောတိ သော ကိရ ဣတော စိတော စာဟိဏ္ဍန္တော သတ္တယောဇနသတမဂ္ဂတော အာဂတော။ တေနာဟ – ဘဂဝါ ‘‘ဒူရတော အာဂတောသီ’’တိ၊ ကဿပဿ ဘဂဝတော ဝါ သာသနတော အာဂတတ္တာ ‘‘ဒူရတော အာဂတောသီ’’တိ နံ အာဟ။

၅၁၈။ ပုစ္ဆ မန္တိ ဣမာယ ပနဿ ဂါထာယ သဗ္ဗညုပဝါရဏံ ပဝါရေတိ။ တတ္ထ မနသိစ္ဆသီတိ မနသာ ဣစ္ဆသိ။

ယံ ဝတာဟန္တိ ယံ ဝတ အဟံ။ အတ္တမနောတိ ပီတိပါမောဇ္ဇသောမနဿေဟိ ဖုဋစိတ္တော။ ဥဒဂ္ဂေါတိ ကာယေန စိတ္တေန စ အဗ္ဘုန္နတော ။ ဣဒံ ပန ပဒံ န သဗ္ဗပါဌေသု အတ္ထိ။ ဣဒါနိ ယေဟိ ဓမ္မေဟိ အတ္တမနော၊ တေ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘ပမုဒိတော ပီတိသောမနဿဇာတော’’တိ။

၅၁၉။ ကိံ ပတ္တိနန္တိ ကိံ ပတ္တံ ကိမဓိဂတံ။ သောရတန္တိ သုဝူပသန္တံ။ ‘‘သုရတ’’န္တိပိ ပါဌော၊ သုဋ္ဌု ဥပရတန္တိ အတ္ထော။ ဒန္တန္တိ ဒမိတံ။ ဗုဒ္ဓါတိ ဝိဗုဒ္ဓါ၊ ဗုဒ္ဓဗောဒ္ဓဗ္ဗော ဝါ။ ဧဝံ သဘိယော ဧကေကာယ ဂါထာယ စတ္တာရော စတ္တာရော ကတွာ ပဉ္စဟိ ဂါထာဟိ ဝီသတိ ပဉှေ ပုစ္ဆိ။ ဘဂဝါ ပနဿ ဧကမေကံ ပဉှံ ဧကမေကာယ ဂါထာယ ကတွာ အရဟတ္တနိကူဋေနေဝ ဝီသတိယာ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ။

၅၂၀။ တတ္ထ ယသ္မာ ဘိန္နကိလေသော ပရမတ္ထဘိက္ခု၊ သော စ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတိ၊ တသ္မာ အဿ ‘‘ကိံ ပတ္တိနမာဟု ဘိက္ခုန’’န္တိ ဣမံ ပဉှံ ဗျာကရောန္တော ‘‘ပဇ္ဇေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – ယော အတ္တနာ ဘာဝိတေန မဂ္ဂေန ပရိနိဗ္ဗာနဂတော ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနံ ပတ္တော၊ ပရိနိဗ္ဗာနဂတတ္တာ ဧဝ စ ဝိတိဏ္ဏကင်္ခေါ ဝိပတ္တိသမ္ပတ္တိဟာနိဗုဒ္ဓိဥစ္ဆေဒသဿတအပုညပုညဘေဒံ ဝိဘဝဉ္စ ဘဝဉ္စ ဝိပ္ပဟာယ၊ မဂ္ဂဝါသံ ဝုသိတဝါ ခီဏပုနဗ္ဘဝေါတိ စ ဧတေသံ ထုတိဝစနာနံ အရဟော၊ သော ဘိက္ခူတိ။

၅၂၁။ ယသ္မာ ပန ဝိပ္ပဋိပတ္တိတော သုဋ္ဌု ဥပရတဘာဝေန နာနပ္ပကာရကိလေသဝူပသမေန စ သောရတော ဟောတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဥပေက္ခကော’’တိအာဒိနာ နယေန ဒုတိယပဉှဗျာကရဏမာဟ။ တဿတ္ထော – ယော သဗ္ဗတ္ထ ရူပါဒီသု အာရမ္မဏေသု ‘‘စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နေဝ သုမနော ဟောတိ၊ န ဒုမ္မနော’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တာယ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာယ ဥပေက္ခကော၊ ဝေပုလ္လပ္ပတ္တာယ သတိယာ သတိမာ၊ န သော ဟိံသတိ နေဝ ဟိံသတိ ကဉ္စိ တသထာဝရာဒိဘေဒံ သတ္တံ သဗ္ဗလောကေ သဗ္ဗသ္မိမ္ပိ လောကေ၊ တိဏ္ဏောဃတ္တာ တိဏ္ဏော၊ သမိတပါပတ္တာ သမဏော၊ အာဝိလသင်္ကပ္ပပ္ပဟာနာ အနာဝိလော။ ယဿ စိမေ ရာဂဒေါသမောဟမာနဒိဋ္ဌိကိလေသဒုစ္စရိတသင်္ခါတာ သတ္တုဿဒါ ကေစိ ဩဠာရိကာ ဝါ သုခုမာ ဝါ န သန္တိ၊ သော ဣမာယ ဥပေက္ခာဝိဟာရိတာယ သတိဝေပုလ္လတာယ အဟိံသကတာယ စ ဝိပ္ပဋိပတ္တိတော သုဋ္ဌု ဥပရတဘာဝေန ဣမိနာ ဩဃာဒိနာနပ္ပကာရကိလေသဝူပသမေန စ သောရတောတိ။

၅၂၂။ ယသ္မာ စ ဘာဝိတိန္ဒြိယော နိဗ္ဘယော နိဗ္ဗိကာရော ဒန္တော ဟောတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ယဿိန္ဒြိယာနီ’’တိ ဂါထာယ တတိယပဉှံ ဗျာကာသိ။ တဿတ္ထော – ယဿ စက္ခာဒီနိ ဆဠိန္ဒြိယာနိ ဂေါစရဘာဝနာယ အနိစ္စာဒိတိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ ဝါသနာဘာဝနာယ သတိသမ္ပဇညဂန္ဓံ ဂါဟာပေတွာ စ ဘာဝိတာနိ၊ တာနိ စ ခေါ ယထာ အဇ္ဈတ္တံ ဂေါစရဘာဝနာယ၊ ဧဝံ ပန ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗလောကေတိ ယတ္ထ ယတ္ထ ဣန္ဒြိယာနံ ဝေကလ္လတာ ဝေကလ္လတာယ ဝါ သမ္ဘဝေါ၊ တတ္ထ တတ္ထ နာဘိဇ္ဈာဒိဝသေန ဘာဝိတာနီတိ ဧဝံ နိဗ္ဗိဇ္ဈ ဉတွာ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဣမံ ပရဉ္စ လောကံ သကသန္တတိက္ခန္ဓလောကံ ပရသန္တတိက္ခန္ဓလောကဉ္စ အဒန္ဓမရဏံ မရိတုကာမော ကာလံ ကင်္ခတိ၊ ဇီဝိတက္ခယကာလံ အာဂမေတိ ပတိမာနေတိ၊ န ဘာယတိ မရဏဿ။ ယထာဟ ထေရော –

‘‘မရဏေ မေ ဘယံ နတ္ထိ၊ နိကန္တိ နတ္ထိ ဇီဝိတေ’’၊ (ထေရဂါ။ ၂၀)၊

‘‘နာဘိကင်္ခါမိ မရဏံ၊ နာဘိကင်္ခါမိ ဇီဝိတံ၊

ကာလဉ္စ ပဋိကင်္ခါမိ၊ နိဗ္ဗိသံ ဘတကော ယထာ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၆၀၆)၊

ဘာဝိတော သ ဒန္တောတိ ဧဝံ ဘာဝိတိန္ဒြိယော သော ဒန္တောတိ။

၅၂၃။ ယသ္မာ ပန ဗုဒ္ဓါ နာမ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော ကိလေသနိဒ္ဒါ ဝိဗုဒ္ဓါ စ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ကပ္ပာနီ’’တိ ဂါထာယ စတုတ္ထပဉှံ ဗျာကာသိ။ တတ္ထ ကပ္ပာနီတိ တဏှာဒိဋ္ဌိယော။ တာ ဟိ တထာ တထာ ဝိကပ္ပနတော ‘‘ကပ္ပာနီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဝိစေယျာတိ အနိစ္စာဒိဘာဝေန သမ္မသိတွာ။ ကေဝလာနီတိ သကလာနိ။ သံသာရန္တိ ယော စာယံ –

‘‘ခန္ဓာနဉ္စ ပဋိပါဋိ၊ ဓာတုအာယတနာန စ၊

အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ ဝတ္တမာနာ၊ သံသာရောတိ ပဝုစ္စတီ’’တိ။ –

ဧဝံ ခန္ဓာဒိပဋိပါဋိသင်္ခါတော သံသာရော၊ တံ သံသာရဉ္စ ကေဝလံ ဝိစေယျ။ ဧတ္တာဝတာ ခန္ဓာနံ မူလဘူတေသု ကမ္မကိလေသေသု ခန္ဓေသု စာတိ ဧဝံ တီသုပိ ဝဋ္ဋေသု ဝိပဿနံ အာဟ။ ဒုဘယံ စုတူပပါတန္တိ သတ္တာနံ စုတိံ ဥပပါတန္တိ ဣမဉ္စ ဥဘယံ ဝိစေယျ ဉတွာတိ အတ္ထော။ ဧတေန စုတူပပါတဉာဏံ အာဟ။ ဝိဂတရဇမနင်္ဂဏံ ဝိသုဒ္ဓန္တိ ရာဂါဒိရဇာနံ ဝိဂမာ အင်္ဂဏာနံ အဘာဝါ မလာနဉ္စ ဝိဂမာ ဝိဂတရဇမနင်္ဂဏံ ဝိသုဒ္ဓံ။ ပတ္တံ ဇာတိခယန္တိ နိဗ္ဗာနံ ပတ္တံ။ တမာဟု ဗုဒ္ဓန္တိ တံ ဣမာယ လောကုတ္တရဝိပဿနာယ စုတူပပါတဉာဏဘေဒါယ ဗုဒ္ဓိယာ သမ္ပန္နတ္တာ ဣမာယ စ ဝိဂတရဇာဒိတာယ ကိလေသနိဒ္ဒါ ဝိဗုဒ္ဓတ္တာ တာယ ပဋိပဒါယ ဇာတိက္ခယံ ပတ္တံ ဗုဒ္ဓမာဟု။

အထ ဝါ ကပ္ပာနိ ဝိစေယျ ကေဝလာနီတိ ‘‘အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အမုတြာသိ’’န္တိအာဒိနာ (ဣတိဝု။ ၉၉၊ ပါရာ။ ၁၂) နယေန ဝိစိနိတွာတိ အတ္ထော။ ဧတေန ပဌမဝိဇ္ဇမာဟ။ သံသာရံ ဒုဘယံ စုတူပပါတန္တိ သတ္တာနံ စုတိံ ဥပပါတန္တိ ဣမဉ္စ ဥဘယံ သံသာရံ ‘‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝိစိနိတွာတိ အတ္ထော။ ဧတေန ဒုတိယဝိဇ္ဇမာဟ။ အဝသေသေန တတိယဝိဇ္ဇမာဟ။ အာသဝက္ခယဉာဏေန ဟိ ဝိဂတရဇာဒိတာ စ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိ စ ဟောတီတိ။ တမာဟု ဗုဒ္ဓန္တိ ဧဝံ ဝိဇ္ဇတ္တယဘေဒဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နံ တံ ဗုဒ္ဓမာဟူတိ။

၅၂၅။ ဧဝံ ပဌမဂါထာယ ဝုတ္တပဉှေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဒုတိယဂါထာယ ဝုတ္တပဉှေသုပိ ယသ္မာ ဗြဟ္မဘာဝံ သေဋ္ဌဘာဝံ ပတ္တော ပရမတ္ထဗြာဟ္မဏော ဗာဟိတသဗ္ဗပါပေါ ဟောတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဗာဟိတွာ’’တိ ဂါထာယ ပဌမံ ပဉှံ ဗျာကာသိ။ တဿတ္ထော – ယော စတုတ္ထမဂ္ဂေန ဗာဟိတွာ သဗ္ဗပါပကာနိ ဌိတတ္တော၊ ဌိတော ဣစ္စေဝ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဗာဟိတပါပတ္တာ ဧဝ စ ဝိမလော၊ ဝိမလဘာဝံ ဗြဟ္မဘာဝံ သေဋ္ဌဘာဝံ ပတ္တော၊ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓသမာဓိဝိက္ခေပကရကိလေသမလေန အဂ္ဂဖလသမာဓိနာ သာဓုသမာဟိတော၊ သံသာရဟေတုသမတိက္ကမေန သံသာရမတိစ္စ ပရိနိဋ္ဌိတကိစ္စတာယ ကေဝလီ၊ သော တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ အနိဿိတတ္တာ အသိတော၊ လောကဓမ္မေဟိ နိဗ္ဗိကာရတ္တာ ‘‘တာဒီ’’တိ စ ပဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ထုတိရဟော သ ဗြဟ္မာ သော ဗြာဟ္မဏောတိ။

၅၂၆။ ယသ္မာ ပန သမိတပါပတာယ သမဏော၊ နှာတပါပတာယ နှာတကော၊ အာဂူနံ အကရဏေန စ နာဂေါတိ ပဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော တတော အပရာဟိ တီဟိ ဂါထာဟိ တယော ပဉှေ ဗျာကာသိ။ တတ္ထ သမိတာဝီတိ အရိယမဂ္ဂေန ကိလေသေ သမေတွာ ဌိတော။ သမဏော ပဝုစ္စတေ တထတ္တာတိ တထာရူပေါ သမဏော ပဝုစ္စတီတိ။ ဧတ္တာဝတာ ပဉှော ဗျာကတော ဟောတိ၊ သေသံ တသ္မိံ သမဏေ သဘိယဿ ဗဟုမာနဇနနတ္ထံ ထုတိဝစနံ။ ယော ဟိ သမိတာဝီ၊ သော ပုညပါပါနံ အပဋိသန္ဓိကရဏေန ပဟာယ ပုညပါပံ ရဇာနံ ဝိဂမေန ဝိရဇော၊ အနိစ္စာဒိဝသေန ဉတွာ ဣမံ ပရဉ္စ လောကံ ဇာတိမရဏံ ဥပါတိဝတ္တော တာဒိ စ ဟောတိ။

၅၂၇။ နိနှာယ…ပေ… နှာတကောတိ ဧတ္ထ ပန ယော အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါသင်္ခါတေ သဗ္ဗသ္မိမ္ပိ အာယတနလောကေ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏဝသေန ဥပ္ပတ္တိရဟာနိ သဗ္ဗပါပကာနိ မဂ္ဂဉာဏေန နိနှာယ ဓောဝိတွာ တာယ နိနှာတပါပကတာယ တဏှာဒိဋ္ဌိကပ္ပေဟိ ကပ္ပိယေသု ဒေဝမနုဿေသု ကပ္ပံ န ဧတိ၊ တံ နှာတကမာဟူတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၅၂၈။ စတုတ္ထဂါထာယပိ အာဂုံ န ကရောတိ ကိဉ္စိ လောကေတိ ယော လောကေ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ပါပသင်္ခါတံ အာဂုံ န ကရောတိ၊ နာဂေါ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာတိ ။ ဧတ္တာဝတာ ပဉှော ဗျာကတော ဟောတိ၊ သေသံ ပုဗ္ဗနယေနေဝ ထုတိဝစနံ။ ယော ဟိ မဂ္ဂေန ပဟီနအာဂုတ္တာ အာဂုံ န ကရောတိ၊ သော ကာမယောဂါဒိကေ သဗ္ဗယောဂေ ဒသသညောဇနဘေဒါနိ စ သဗ္ဗဗန္ဓနာနိ ဝိသဇ္ဇ ဇဟိတွာ သဗ္ဗတ္ထ ခန္ဓာဒီသု ကေနစိ သင်္ဂေန န သဇ္ဇတိ၊ ဒွီဟိ စ ဝိမုတ္တီဟိ ဝိမုတ္တော၊ တာဒိ စ ဟောတီတိ။

၅၃၀။ ဧဝံ ဒုတိယဂါထာယ ဝုတ္တပဉှေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ တတိယဂါထာယ ဝုတ္တပဉှေသုပိ ယသ္မာ ‘‘ခေတ္တာနီ’’တိ အာယတနာနိ ဝုစ္စန္တိ။ ယထာဟ – ‘‘စက္ခုပေတံ စက္ခာယတနံပေတံ…ပေ… ခေတ္တမ္ပေတံ ဝတ္ထုပေတ’’န္တိ (ဓ။ သ။ ၅၉၆-၅၉၈)။ တာနိ ဝိဇေယျ ဝိဇေတွာ အဘိဘဝိတွာ၊ ဝိစေယျ ဝါ အနိစ္စာဒိဘာဝေန ဝိစိနိတွာ ဥပပရိက္ခိတွာ ကေဝလာနိ အနဝသေသာနိ၊ ဝိသေသတော ပန သင်္ဂဟေတုဘူတံ ဒိဗ္ဗံ မာနုသကဉ္စ ဗြဟ္မခေတ္တံ၊ ယံ ဒိဗ္ဗံ ဒွါဒသာယတနဘေဒံ တထာ မာနုသကဉ္စ၊ ယဉ္စ ဗြဟ္မခေတ္တံ ဆဠာယတနေ စက္ခာယတနာဒိဒွါဒသာယတနဘေဒံ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝိဇေယျ ဝိစေယျ ဝါ။ ယတော ယဒေတံ သဗ္ဗေသံ ခေတ္တာနံ မူလဗန္ဓနံ အဝိဇ္ဇာဘဝတဏှာဒိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗခေတ္တမူလဗန္ဓနာ ပမုတ္တော။ ဧဝမေတေသံ ခေတ္တာနံ ဝိဇိတတ္တာ ဝိစိနိတတ္တာ ဝါ ခေတ္တဇိနော နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ခေတ္တာနီ’’တိ ဣမာယ ဂါထာယ ပဌမပဉှံ ဗျာကာသိ။ တတ္ထ ကေစိ ‘‘ကမ္မံ ခေတ္တံ၊ ဝိညာဏံ ဗီဇံ၊ တဏှာ သ္နေဟော’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၇၇) ဝစနတော ကမ္မာနိ ခေတ္တာနီတိ ဝဒန္တိ။ ဒိဗ္ဗံ မာနုသကဉ္စ ဗြဟ္မခေတ္တန္တိ ဧတ္ထ စ ဒေဝူပဂံ ကမ္မံ ဒိဗ္ဗံ၊ မနုဿူပဂံ ကမ္မံ မာနုသကံ၊ ဗြဟ္မူပဂံ ကမ္မံ ဗြဟ္မခေတ္တန္တိ ဝဏ္ဏယန္တိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

၅၃၁။ ယသ္မာ ပန သကဋ္ဌေန ကောသသဒိသတ္တာ ‘‘ကောသာနီ’’တိ ကမ္မာနိ ဝုစ္စန္တိ၊ တေသဉ္စ လုနနာ သမုစ္ဆေဒနာ ကုသလော ဟောတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ကောသာနီ’’တိ ဂါထာယ ဒုတိယပဉှံ ဗျာကာသိ။ တဿတ္ထော – လောကိယလောကုတ္တရဝိပဿနာယ ဝိသယတော ကိစ္စတော စ အနိစ္စာဒိဘာဝေန ကုသလာကုသလကမ္မသင်္ခါတာနိ ကောသာနိ ဝိစေယျ ကေဝလာနိ၊ ဝိသေသတော ပန သင်္ဂဟေတုဘူတံ အဋ္ဌကာမာဝစရကုသလစေတနာဘေဒံ ဒိဗ္ဗံ မာနုသကဉ္စ နဝမဟဂ္ဂတကုသလစေတနာဘေဒဉ္စ ဗြဟ္မကောသံ ဝိစေယျ။ တတော ဣမာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ အဝိဇ္ဇာဘဝတဏှာဒိဘေဒါ သဗ္ဗကောသာနံ မူလဗန္ဓနာ ပမုတ္တော၊ ဧဝမေတေသံ ကောသာနံ လုနနာ ‘‘ကုသလော’’တိ ပဝုစ္စတိ၊ တထတ္တာ တာဒီ စ ဟောတီတိ။ အထ ဝါ သတ္တာနံ ဓမ္မာနဉ္စ နိဝါသဋ္ဌေန အသိကောသသဒိသတ္တာ ‘‘ကောသာနီ’’တိ တယော ဘဝါ ဒွါဒသာယတနာနိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဧဝမေတ္ထ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

၅၃၂။ ယသ္မာ စ န ကေဝလံ ပဏ္ဍတီတိ ဣမိနာဝ ‘‘ပဏ္ဍိတော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ အပိစ ခေါ ပန ပဏ္ဍရာနိ ဣတော ဥပဂတော ပဝိစယပညာယ အလ္လီနောတိပိ ‘‘ပဏ္ဍိတော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဒုဘယာနီ’’တိ ဂါထာယ တတိယပဉှံ ဗျာကာသိ ။ တဿတ္ထော – အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စာတိ ဧဝံ ဥဘယာနိ အနိစ္စာဒိဘာဝေန ဝိစေယျ။ ပဏ္ဍရာနီတိ အာယတနာနိ။ တာနိ ဟိ ပကတိပရိသုဒ္ဓတ္တာ ရုဠှိယာ စ ဧဝံ ဝုစ္စန္တိ၊ တာနိ ဝိစေယျ ဣမာယ ပဋိပတ္တိယာ နိဒ္ဓန္တမလတ္တာ သုဒ္ဓိပညော ပဏ္ဍိတောတိ ပဝုစ္စတိ တထတ္တာ၊ ယသ္မာ တာနိ ပဏ္ဍရာနိ ပညာယ ဣတော ဟောတိ၊ သေသမဿ ထုတိဝစနံ။ သော ဟိ ပါပပုညသင်္ခါတံ ကဏှသုက္ကံ ဥပါတိဝတ္တော တာဒီ စ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဧဝံ ထုတော။

၅၃၃။ ယသ္မာ ပန ‘‘မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ၊ ယာ ပညာ ပဇာနနာ…ပေ… သမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ တေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော မုနီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အသတဉ္စာ’’တိ ဂါထာယ စတုတ္ထပဉှံ ဗျာကာသိ။ တဿတ္ထော – ယွာယံ အကုသလကုသလပ္ပဘေဒေါ အသတဉ္စ သတဉ္စ ဓမ္မော၊ တံ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါတိ ဣမသ္မိံ သဗ္ဗလောကေ ပဝိစယဉာဏေန အသတဉ္စ သတဉ္စ ဉတွာ ဓမ္မံ တဿ ဉာတတ္တာ ဧဝ ရာဂါဒိဘေဒတော သတ္တဝိဓံ သင်္ဂံ တဏှာဒိဋ္ဌိဘေဒတော ဒုဝိဓံ ဇာလဉ္စ အတိစ္စ အတိက္ကမိတွာ ဌိတော။ သော တေန မောနသင်္ခါတေန ပဝိစယဉာဏေန သမန္နာဂတတ္တာ မုနိ။ ဒေဝမနုဿေဟိ ပူဇနီယောတိ ဣဒံ ပနဿ ထုတိဝစနံ။ သော ဟိ ခီဏာသဝမုနိတ္တာ ဒေဝမနုဿာနံ ပူဇာရဟော ဟောတိ၊ တသ္မာ ဧဝံ ထုတော။

၅၃၅။ ဧဝံ တတိယဂါထာယ ဝုတ္တပဉှေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ စတုတ္ထဂါထာယ ဝုတ္တပဉှေသုပိ ယသ္မာ ယော စတူဟိ မဂ္ဂဉာဏဝေဒေဟိ ကိလေသက္ခယံ ကရောန္တော ဂတော၊ သော ပရမတ္ထတော ဝေဒဂူ နာမ ဟောတိ။ ယော စ သဗ္ဗသမဏဗြာဟ္မဏာနံ သတ္ထသညိတာနိ ဝေဒါနိ၊ တာယေဝ မဂ္ဂဘာဝနာယ ကိစ္စတော အနိစ္စာဒိဝသေန ဝိစေယျ။ တတ္ထ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနေန တမေဝ သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ယာ ဝေဒပစ္စယာ ဝါ အညထာ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝေဒနာ ၊ တာသု သဗ္ဗဝေဒနာသု ဝီတရာဂေါ ဟောတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒံ ပတ္တိန’’န္တိ အဝတွာ ‘‘ဝေဒါနီ’’တိ ဂါထာယ ပဌမပဉှံ ဗျာကာသိ။ ယသ္မာ ဝါ ယော ပဝိစယပညာယ ဝေဒါနိ ဝိစေယျ၊ တတ္ထ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနေန သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ဝတ္တတိ၊ သော သတ္ထသညိတာနိ ဝေဒါနိ ဂတော ဉာတော အတိက္ကန္တော စ ဟောတိ။ ယော ဝေဒနာသု ဝီတရာဂေါ၊ သောပိ ဝေဒနာသညိတာနိ ဝေဒါနိ ဂတော အတိက္ကန္တော စ ဟောတိ။ ဝေဒါနိ ဂတောတိပိ ဝေဒဂူ၊ တသ္မာ တမ္ပိ အတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒံ ပတ္တိန’’န္တိ အဝတွာ ဣမာယ ဂါထာယ ပဌမပဉှံ ဗျာကာသိ။

၅၃၆။ ယသ္မာ ပန ဒုတိယပဉှေ ‘‘အနုဝိဒိတော’’တိ အနုဗုဒ္ဓါ ဝုစ္စတိ၊ သော စ အနုဝိစ္စ ပပဉ္စနာမရူပံ အဇ္ဈတ္တံ အတ္တနော သန္တာနေ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဘေဒံ ပပဉ္စံ တပ္ပစ္စယာ နာမရူပဉ္စ အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ အနုဝိစ္စ အနုဝိဒိတွာ၊ န ကေဝလဉ္စ အဇ္ဈတ္တံ၊ ဗဟိဒ္ဓါ စ ရောဂမူလံ၊ ပရသန္တာနေ စ ဣမဿ နာမရူပရောဂဿ မူလံ အဝိဇ္ဇာဘဝတဏှာဒိံ၊ တမေဝ ဝါ ပပဉ္စံ အနုဝိစ္စ တာယ ဘာဝနာယ သဗ္ဗေသံ ရောဂါနံ မူလဗန္ဓနာ၊ သဗ္ဗသ္မာ ဝါ ရောဂါနံ မူလဗန္ဓနာ၊ အဝိဇ္ဇာဘဝတဏှာဒိဘေဒါ၊ တသ္မာ ဧဝ ဝါ ပပဉ္စာ ပမုတ္တော ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ ဒဿေန္တော ‘‘အနုဝိစ္စာ’’တိ ဂါထာယ ဒုတိယပဉှံ ဗျာကာသိ။

၅၃၇။ ‘‘ကထဉ္စ ဝီရိယဝါ’’တိ ဧတ္ထ ပန ယသ္မာ ယော အရိယမဂ္ဂေန သဗ္ဗပါပကေဟိ ဝိရတော၊ တထာ ဝိရတတ္တာ စ အာယတိံ အပဋိသန္ဓိတာယ နိရယဒုက္ခံ အတိစ္စ ဌိတော ဝီရိယဝါသော ဝီရိယနိကေတော၊ သော ခီဏာသဝေါ ‘‘ဝီရိယဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝိရတော’’တိ ဂါထာယ တတိယပဉှံ ဗျာကာသိ။ ပဓာနဝါ ဓီရော တာဒီတိ ဣမာနိ ပနဿ ထုတိဝစနာနိ။ သော ဟိ ပဓာနဝါ မဂ္ဂဈာနပဓာနေန၊ ဓီရော ကိလေသာရိဝိဒ္ဓံသနသမတ္ထတာယ၊ တာဒီ နိဗ္ဗိကာရတာယ၊ တသ္မာ ဧဝံ ထုတော။ သေသံ ယောဇေတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ။

၅၃၈။ ‘‘အာဇာနိယော ကိန္တိ နာမ ဟောတီ’’တိ ဧတ္ထ ပန ယသ္မာ ပဟီနသဗ္ဗဝင်္ကဒေါသော ကာရဏာကာရဏညူ အဿော ဝါ ဟတ္ထီ ဝါ ‘‘အာဇာနိယော ဟောတီ’’တိ လောကေ ဝုစ္စတိ၊ န စ တဿ သဗ္ဗသော တေ ဒေါသာ ပဟီနာ ဧဝ၊ ခီဏာသဝဿ ပန တေ ပဟီနာ၊ တသ္မာ သော ‘‘အာဇာနိယော’’တိ ပရမတ္ထတော ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယဿာ’’တိ ဂါထာယ စတုတ္ထပဉှံ ဗျာကာသိ။ တဿတ္ထော – အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စာတိ ဧဝံ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါသညောဇနသင်္ခါတာနိ ယဿ အဿု လုနာနိ ဗန္ဓနာနိ ပညာသတ္ထေန ဆိန္နာနိ ပဒါလိတာနိ။ သင်္ဂမူလန္တိ ယာနိ တေသု တေသု ဝတ္ထူသု သင်္ဂဿ သဇ္ဇနာယ အနတိက္ကမနာယ မူလံ ဟောန္တိ၊ အထ ဝါ ယဿ အဿု လုနာနိ ရာဂါဒီနိ ဗန္ဓနာနိ ယာနိ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စ သင်္ဂမူလာနိ ဟောန္တိ၊ သော သဗ္ဗသ္မာ သင်္ဂါနံ မူလဘူတာ သဗ္ဗသင်္ဂါနံ ဝါ မူလဘူတာ ဗန္ဓနာ ပမုတ္တော ‘‘အာဇာနိယော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တထတ္တာ တာဒိ စ ဟောတီတိ။

၅၄၀။ ဧဝံ စတုတ္ထဂါထာယ ဝုတ္တပဉှေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပဉ္စမဂါထာယ ဝုတ္တပဉှေသုပိ ယသ္မာ ယံ ဆန္ဒဇ္ဈေနမတ္တေန အက္ခရစိန္တကာ သောတ္တိယံ ဝဏ္ဏယန္တိ၊ ဝေါဟာရမတ္တသောတ္တိယော သော။ အရိယော ပန ဗာဟုသစ္စေန နိဿုတပါပတာယ စ ပရမတ္ထသောတ္တိယော ဟောတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒံ ပတ္တိန’’န္တိ အဝတွာ ‘‘သုတွာ’’တိ ဂါထာယ ပဌမပဉှံ ဗျာကာသိ။ တဿတ္ထော – ယော ဣမသ္မိံ လောကေ သုတမယပညာကိစ္စဝသေန သုတွာ ကာတဗ္ဗကိစ္စဝသေန ဝါ သုတွာ ဝိပဿနူပဂံ သဗ္ဗဓမ္မံ အနိစ္စာဒိဝသေန အဘိညာယ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇံ ယဒတ္ထိ ကိဉ္စိ၊ ဣမာယ ပဋိပဒါယ ကိလေသေ ကိလေသဋ္ဌာနိယေ စ ဓမ္မေ အဘိဘဝိတွာ အဘိဘူတိ သင်္ခံ ဂတော၊ တံ သုတွာ သဗ္ဗဓမ္မံ အဘိညာယ လောကေ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇံ ယဒတ္ထိ ကိဉ္စိ၊ အဘိဘုံ သုတဝတ္တာ သောတ္တိယောတိ အာဟု။ ယသ္မာ စ ယော အကထံကထီ ကိလေသဗန္ဓနေဟိ ဝိမုတ္တော၊ ရာဂါဒီဟိ ဤဃေဟိ အနီဃော စ ဟောတိ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု ခန္ဓာယတနာဒီသု၊ တသ္မာ တံ အကထံကထိံ ဝိမုတ္တံ အနီဃံ သဗ္ဗဓိ နိဿုတပါပကတ္တာပိ ‘‘သောတ္တိယော’’တိ အာဟူတိ။

၅၄၁။ ယသ္မာ ပန ဟိတကာမေန ဇနေန အရဏီယတော အရိယော ဟောတိ၊ အဘိဂမနီယတောတိ အတ္ထော။ တသ္မာ ယေဟိ ဂုဏေဟိ သော အရဏီယော ဟောတိ၊ တေ ဒဿေန္တာ ‘‘ဆေတွာ’’တိ ဂါထာယ ဒုတိယပဉှံ ဗျာကာသိ။ တဿတ္ထော – စတ္တာရိ အာသဝါနိ ဒွေ စ အာလယာနိ ပညာသတ္ထေန ဆေတွာ ဝိဒွါ ဝိညူ ဝိဘာဝီ စတုမဂ္ဂဉာဏီ သော ပုနဗ္ဘဝဝသေန န ဥပေတိဂဗ္ဘသေယျံ၊ ကဉ္စိ ယောနိံ န ဥပဂစ္ဆတိ၊ ကာမာဒိဘေဒဉ္စ သညံ တိဝိဓံ။ ကာမဂုဏသင်္ခါတဉ္စ ပင်္ကံ ပနုဇ္ဇ ပနုဒိတွာ တဏှာဒိဋ္ဌိကပ္ပာနံ အညတရမ္ပိ ကပ္ပံ န ဧတိ၊ ဧဝံ အာသဝစ္ဆေဒါဒိဂုဏသမန္နာဂတံ တမာဟု အရိယောတိ။ ယသ္မာ ဝါ ပါပကေဟိ အာရကတ္တာ အရိယော ဟောတိ အနယေ စ အနိရီယနာ၊ တသ္မာ တမ္ပိ အတ္ထံ ဒဿေန္တော ဣမာယ ဂါထာယ ဒုတိယပဉှံ ဗျာကာသိ။ အာသဝါဒယော ဟိ ပါပကာ ဓမ္မာ အနယသမ္မတာ၊ တေ စာနေန ဆိန္နာ ပနုန္နာ၊ န စ တေဟိ ကမ္ပတိ၊ ဣစ္စဿ တေ အာရကာ ဟောန္တိ၊ န စ တေသု ဣရီယတိ တသ္မာ အာရကာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ ဓမ္မာတိ ဣမိနာပတ္ထေန။ အနယေ န ဣရီယတီတိ ဣမိနာပတ္ထေန တမာဟု အရိယောတိ စ ဧဝမ္ပေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘ဝိဒွါ သော န ဥပေတိ ဂဗ္ဘသေယျ’’န္တိ ဣဒံ ပန ဣမသ္မိံ အတ္ထဝိကပ္ပေ ထုတိဝစနမေဝ ဟောတိ။

၅၄၂။ ‘‘ကထံ စရဏဝါ’’တိ ဧတ္ထ ပန ယသ္မာ စရဏေဟိ ပတ္တဗ္ဗံ ပတ္တော ‘‘စရဏဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ၊ တသ္မာ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ယော ဣဓာ’’တိ ဂါထာယ တတိယပဉှံ ဗျာကာသိ။ တတ္ထ ယော ဣဓာတိ ယော ဣမသ္မိံ သာသနေ။ စရဏေသူတိ သီလာဒီသု ဟေမဝတသုတ္တေ (သု။ နိ။ ၁၅၃ အာဒယော) ဝုတ္တပန္နရသဓမ္မေသု။ နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ။ ပတ္တိပတ္တောတိ ပတ္တဗ္ဗံ ပတ္တော။ ယော စရဏနိမိတ္တံ စရဏဟေတု စရဏပစ္စယာ ပတ္တဗ္ဗံ အရဟတ္တံ ပတ္တောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စရဏဝါ သောတိ သော ဣမာယ စရဏေဟိ ပတ္တဗ္ဗပတ္တိယာ စရဏဝါ ဟောတီတိ။ ဧတ္တာဝတာ ပဉှော ဗျာကတော ဟောတိ၊ သေသမဿ ထုတိဝစနံ။ ယော ဟိ စရဏေဟိ ပတ္တိပတ္တော၊ သော ကုသလော စ ဟောတိ ဆေကော၊ သဗ္ဗဒါ စ အာဇာနာတိ နိဗ္ဗာနဓမ္မံ၊ နိစ္စံ နိဗ္ဗာနနိန္နစိတ္တတာယ သဗ္ဗတ္ထ စ ခန္ဓာဒီသု န သဇ္ဇတိ။ ဒွီဟိ စ ဝိမုတ္တီဟိ ဝိမုတ္တစိတ္တော ဟောတိ၊ ပဋိဃာ ယဿ န သန္တီတိ။

၅၄၃။ ယသ္မာ ပန ကမ္မာဒီနံ ပရိဗ္ဗာဇနေန ပရိဗ္ဗာဇကော နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဒုက္ခဝေပက္က’’န္တိ ဂါထာယ စတုတ္ထပဉှံ ဗျာကာသိ။ တတ္ထ ဝိပါကော ဧဝ ဝေပက္ကံ၊ ဒုက္ခံ ဝေပက္ကမဿာတိ ဒုက္ခဝေပက္ကံ။ ပဝတ္တိဒုက္ခဇနနတော သဗ္ဗမ္ပိ တေဓာတုကကမ္မံ ဝုစ္စတိ။ ဥဒ္ဓန္တိ အတီတံ။ အဓောတိ အနာဂတံ။ တိရိယံ ဝါပိ မဇ္ဈေတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ တဉှိ န ဥဒ္ဓံ န အဓော၊ တိရိယံ ဥဘိန္နဉ္စ အန္တရာ၊ တေန ‘‘မဇ္ဈေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပရိဗ္ဗာဇယိတွာတိ နိက္ခာမေတွာ နိဒ္ဓမေတွာ ။ ပရိညစာရီတိ ပညာယ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ စရန္တော။ အယံ တာဝ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ။ အယံ ပန အဓိပ္ပာယယောဇနာ – ယော တိယဒ္ဓပရိယာပန္နမ္ပိ ဒုက္ခဇနကံ ယဒတ္ထိ ကိဉ္စိ ကမ္မံ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ အရိယမဂ္ဂေန တဏှာဝိဇ္ဇာသိနေဟေ သောသေန္တော အပဋိသန္ဓိဇနကဘာဝကရဏေန ပရိဗ္ဗာဇယိတွာ တထာ ပရိဗ္ဗာဇိတတ္တာ ဧဝ စ တံ ကမ္မံ ပရိညာယ စရဏတော ပရိညစာရီ။ န ကေဝလဉ္စ ကမ္မမေဝ၊ မာယံ မာနမထောပိ လောဘကောဓံ ဣမေပိ ဓမ္မေ ပဟာနပရိညာယ ပရိညစာရီ၊ ပရိယန္တမကာသိ နာမရူပံ၊ နာမရူပဿ စ ပရိယန္တမကာသိ ပရိဗ္ဗာဇေသိ ဣစ္စေဝတ္ထော။ ဣမေသံ ကမ္မာဒီနံ ပရိဗ္ဗာဇနေန တံ ပရိဗ္ဗာဇကမာဟု။ ပတ္တိပတ္တန္တိ ဣဒံ ပနဿ ထုတိဝစနံ။

၅၄၄။ ဧဝံ ပဉှဗျာကရဏေန တုဋ္ဌဿ ပန သဘိယဿ ‘‘ယာနိ စ တီဏီ’’တိအာဒီသု အဘိတ္ထဝနဂါထာသု ဩသရဏာနီတိ ဩဂဟဏာနိ တိတ္ထာနိ၊ ဒိဋ္ဌိယောတိ အတ္ထော။ တာနိ ယသ္မာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ သဟ ဗြဟ္မဇာလေ ဝုတ္တဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဂဟေတွာ တေသဋ္ဌိ ဟောန္တိ၊ ယသ္မာ စ တာနိ အညတိတ္ထိယသမဏာနံ ပဝါဒဘူတာနိ သတ္ထာနိ သိတာနိ ဥပဒိသိတဗ္ဗဝသေန၊ န ဥပ္ပတ္တိဝသေန။ ဥပ္ပတ္တိဝသေန ပန ယဒေတံ ‘‘ဣတ္ထီ ပုရိသော’’တိ သညက္ခရံ ဝေါဟာရနာမံ၊ ယာ စာယံ မိစ္ဆာပရိဝိတက္ကာနုဿဝါဒိဝသေန ‘‘ဧဝရူပေန အတ္တနာ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဗာလာနံ ဝိပရီတသညာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒုဘယနိဿိတာနိ တေသံ ဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ န အတ္တပစ္စက္ခာနိ။ တာနိ စ ဘဂဝါ ဝိနေယျ ဝိနယိတွာ ဩဃတမဂါ ဩဃတမံ ဩဃန္ဓကာရံ အဂါ အတိက္ကန္တော။ ‘‘ဩဃန္တမဂါ’’တိပိ ပါဌော၊ ဩဃာနံ အန္တံ အဂါ၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘ယာနိ စ တီဏိ…ပေ… တမဂါ’’တိ။

၅၄၅။ တတော ပရံ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အန္တံ ပါရဉ္စ နိဗ္ဗာနံ တပ္ပတ္တိယာ ဒုက္ခာဘာဝတော တပ္ပဋိပက္ခတော စ တံ သန္ဓာယာဟ၊ ‘‘အန္တဂူသိ ပါရဂူ ဒုက္ခဿာ’’တိ။ အထ ဝါ ပါရဂူ ဘဂဝါ နိဗ္ဗာနံ ဂတတ္တာ၊ တံ အာလပန္တော အာဟ၊ ‘‘ပါရဂူ အန္တဂူသိ ဒုက္ခဿာ’’တိ အယမေတ္ထ သမ္ဗန္ဓော။ သမ္မာ စ ဗုဒ္ဓါ သာမဉ္စ ဗုဒ္ဓါတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ။ တံ မညေတိ တမေဝ မညာမိ၊ န အညန္တိ အစ္စာဒရေန ဘဏတိ။ ဇုတိမာတိ ပရေသမ္ပိ အန္ဓကာရဝိဓမနေန ဇုတိသမ္ပန္နော။ မုတိမာတိ အပရပ္ပစ္စယဉေယျဉာဏသမတ္ထာယ မုတိယာ ပညာယ သမ္ပန္နော။ ပဟူတပညောတိ အနန္တပညော။ ဣဓ သဗ္ဗညုတညာဏမဓိပ္ပေတံ။ ဒုက္ခဿန္တကရာတိ အာမန္တေန္တော အာဟ။ အတာရေသိ မန္တိ ကင်္ခါတော မံ တာရေသိ။

၅၄၆-၉။ ယံ မေတိအာဒိဂါထာယ နမက္ကာရကရဏံ ဘဏတိ။ တတ္ထ ကင်္ခိတ္တန္တိ ဝီသတိပဉှနိဿိတံ အတ္ထံ သန္ဓာယာဟ။ သော ဟိ တေန ကင်္ခိတော အဟောသိ။ မောနပထေသူတိ ဉာဏပထေသု။ ဝိနဠီကတာတိ ဝိဂတနဠာ ကတာ၊ ဥစ္ဆိန္နာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နာဂ နာဂဿာတိ ဧကံ အာမန္တနဝစနံ၊ ဧကဿ ‘‘ဘာသတော အနုမောဒန္တီ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဓမ္မဒေသန’’န္တိ ပါဌသေသော။ သဗ္ဗေ ဒေဝါတိ အာကာသဋ္ဌာ စ ဘူမဋ္ဌာ စ။ နာရဒပဗ္ဗတာတိ တေပိ ကိရ ဒွေ ဒေဝဂဏာ ပညဝန္တော၊ တေပိ အနုမောဒန္တီတိ သဗ္ဗံ ပသာဒေန စ နမက္ကာရကရဏံ ဘဏတိ ။

၅၅၀-၅၃။ အနုမောဒနာရဟံ ဗျာကရဏသမ္ပဒံ သုတွာ ‘‘နမော တေ’’တိ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ အာဟ။ ပုရိသာဇညာတိ ပုရိသေသု ဇာတိသမ္ပန္နံ။ ပဋိပုဂ္ဂလောတိ ပဋိဘာဂေါ ပုဂ္ဂလော တုဝံ ဗုဒ္ဓါ စတုသစ္စပဋိဝေဓေန၊ သတ္ထာ အနုသာသနိယာ သတ္ထဝါဟတာယ စ၊ မာရာဘိဘူ စတုမာရာဘိဘဝေန၊ မုနိ ဗုဒ္ဓမုနိ။ ဥပဓီတိ ခန္ဓကိလေသကာမဂုဏာဘိသင်္ခါရဘေဒါ စတ္တာရော။ ဝဂ္ဂူတိ အဘိရူပံ။ ပုညေ စာတိ လောကိယေ န လိမ္ပသိ တေသံ အကရဏေန၊ ပုဗ္ဗေ ကတာနမ္ပိ ဝါ အာယတိံ ဖလူပဘောဂါဘာဝေန။ တံနိမိတ္တေန ဝါ တဏှာဒိဋ္ဌိလေပေန။ ဝန္ဒတိ သတ္ထုနောတိ ဧဝံ ဘဏန္တော ဂေါပ္ဖကေသု ပရိဂ္ဂဟေတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတံ ဝန္ဒိ။

အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗောတိ အညတိတ္ထိယော ဧဝ။ အာကင်္ခတီတိ ဣစ္ဆတိ။ အာရဒ္ဓစိတ္တာတိ အဘိရာဓိတစိတ္တာ။ အပိစ မေတ္ထ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာတိ အပိစ မယာ ဧတ္ထ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဝါသေ ပုဂ္ဂလနာနတ္တံ ဝိဒိတံ၊ န သဗ္ဗေနေဝ ပရိဝသိတဗ္ဗန္တိ။ ကေန ပန န ပရိဝသိတဗ္ဗံ? အဂ္ဂိယေဟိ ဇဋိလေဟိ၊ သာကိယေန ဇာတိယာ၊ လိင်္ဂံ ဝိဇဟိတွာ အာဂတေန။ အဝိဇဟိတွာ အာဂတောပိ စ ယော မဂ္ဂဖလပဋိလာဘာယ ဟေတုသမ္ပန္နော ဟောတိ၊ တာဒိသောဝ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော။ တသ္မာ ဘဂဝါ ‘‘တဝ ပန၊ သဘိယ၊ တိတ္ထိယဝတ္တပူရဏတ္ထာယ ပရိဝါသကာရဏံ နတ္ထိ၊ အတ္ထတ္ထိကော တွံ ‘မဂ္ဂဖလပဋိလာဘာယ ဟေတုသမ္ပန္နော’တိ ဝိဒိတမေတံ မယာ’’တိ တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနန္တော အာဟ – ‘‘အပိစ မေတ္ထ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာ’’တိ။ သဘိယော ပန အတ္တနော အာဒရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သစေ ဘန္တေ’’တိ။ တံ သဗ္ဗံ အညဉ္စ တထာရူပံ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယတ္တာ စ ဣဓ န ဝဏ္ဏိတံ၊ ယတော ပုဗ္ဗေ ဝဏ္ဏိတာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ သဘိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သေလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

ဧဝံမေ သုတန္တိ သေလသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမေဝ ယာဿ နိဒါနေ ဝုတ္တာ။ အတ္ထဝဏ္ဏနာက္ကမေပိ စဿ ပုဗ္ဗသဒိသံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယံ ပန အပုဗ္ဗံ၊ တံ ဥတ္တာနတ္ထာနိ ပဒါနိ ပရိဟရန္တာ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ အင်္ဂုတ္တရာပေသူတိ အင်္ဂါ ဧဝ သော ဇနပဒေါ၊ ဂင်္ဂါယ ပန ယာ ဥတ္တရေန အာပေါ၊ တာသံ အဝိဒူရတ္တာ ‘‘ဥတ္တရာပေါ’’တိပိ ဝုစ္စတိ။ ကတရဂင်္ဂါယ ဥတ္တရေန ယာ အာပေါတိ? မဟာမဟီဂင်္ဂါယ။

တတြာယံ တဿာ နဒိယာ အာဝိဘာဝတ္ထံ အာဒိတော ပဘုတိ ဝဏ္ဏနာ – အယံ ကိရ ဇမ္ဗုဒီပေါ ဒသသဟဿယောဇနပရိမာဏော။ တတ္ထ စတုသဟဿယောဇနပရိမာဏော ပဒေသော ဥဒကေန အဇ္ဈောတ္ထဋော ‘‘သမုဒ္ဒေါ’’တိ သင်္ခံ ဂတော။ တိသဟဿယောဇနပမာဏေ မနုဿာ ဝသန္တိ။ တိသဟဿယောဇနပမာဏေ ဟိမဝါ ပတိဋ္ဌိတော ဥဗ္ဗေဓေန ပဉ္စယောဇနသတိကော စတုရာသီတိသဟဿကူဋေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတော သမန္တတော သန္ဒမာနပဉ္စသတနဒီဝိစိတ္တော။ ယတ္ထ အာယာမဝိတ္ထာရေန ဂမ္ဘီရတာယ စ ပညာသပညာသယောဇနာ ဒိယဍ္ဎယောဇနသတပရိမဏ္ဍလာ ပူရဠာသသုတ္တဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တာ အနောတတ္တာဒယော သတ္တ မဟာသရာ ပတိဋ္ဌိတာ။

တေသု အနောတတ္တော သုဒဿနကူဋံ၊ စိတြကူဋံ၊ ကာဠကူဋံ၊ ဂန္ဓမာဒနကူဋံ၊ ကေလာသကူဋန္တိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပဗ္ဗတေဟိ ပရိက္ခိတ္တော။ တတ္ထ သုဒဿနကူဋံ သုဝဏ္ဏမယံ ဒွိယောဇနသတုဗ္ဗေဓံ အန္တောဝင်္ကံ ကာကမုခသဏ္ဌာနံ တမေဝ သရံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဌိတံ၊ စိတြကူဋံ သဗ္ဗရတနမယံ၊ ကာဠကူဋံ အဉ္ဇနမယံ၊ ဂန္ဓမာဒနကူဋံ သာနုမယံ အဗ္ဘန္တရေ မုဂ္ဂဝဏ္ဏံ နာနပ္ပကာရဩသဓသဉ္ဆန္နံ ကာဠပက္ခုပေါသထဒိဝသေ အာဒိတ္တမိဝ အင်္ဂါရံ ဇလန္တံ တိဋ္ဌတိ၊ ကေလာသကူဋံ ရဇတမယံ။ သဗ္ဗာနိ သုဒဿနေန သမာနုဗ္ဗေဓသဏ္ဌာနာနိ တမေဝ သရံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဌိတာနိ။ သဗ္ဗာနိ ဒေဝါနုဘာဝေန နာဂါနုဘာဝေန စ ဝဿန္တိ၊ နဒိယော စ တေသု သန္ဒန္တိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဥဒကံ အနောတတ္တမေဝ ပဝိသတိ။ စန္ဒိမသူရိယာ ဒက္ခိဏေန ဝါ ဥတ္တရေန ဝါ ဂစ္ဆန္တာ ပဗ္ဗတန္တရေန တံ ဩဘာသေန္တိ၊ ဥဇုံ ဂစ္ဆန္တာ န ဩဘာသေန္တိ။ တေနေဝဿ ‘‘အနောတတ္တ’’န္တိ သင်္ခါ ဥဒပါဒိ။

တတ္ထ မနောဟရသိလာတလာနိ နိမ္မစ္ဆကစ္ဆပါနိ ဖလိကသဒိသနိမ္မလူဒကာနိ နဟာနတိတ္ထာနိ သုပ္ပဋိယတ္တာနိ ဟောန္တိ၊ ယေသု ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓခီဏာသဝါ ဣသိဂဏာ စ နှာယန္တိ၊ ဒေဝယက္ခာဒယော စ ဥယျာနကီဠိကံ ကီဠန္တိ။

စတူသု စဿ ပဿေသု သီဟမုခံ၊ ဟတ္ထိမုခံ၊ အဿမုခံ၊ ဥသဘမုခန္တိ စတ္တာရိ မုခါနိ ဟောန္တိ၊ ယေဟိ စတဿော နဒိယော သန္ဒန္တိ။ သီဟမုခေန နိက္ခန္တနဒီတီရေ သီဟာ ဗဟုတရာ ဟောန္တိ၊ ဟတ္ထိမုခါဒီဟိ ဟတ္ထိအဿဥသဘာ။ ပုရတ္ထိမဒိသတော နိက္ခန္တနဒီ အနောတတ္တံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဣတရာ တိဿော နဒိယော အနုပဂမ္မ ပါစီနဟိမဝန္တေနေဝ အမနုဿပထံ ဂန္တွာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသတိ။ ပစ္ဆိမဒိသတော စ ဥတ္တရဒိသတော စ နိက္ခန္တနဒိယောပိ တထေဝ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပစ္ဆိမဟိမဝန္တေနေဝ ဥတ္တရဟိမဝန္တေနေဝ စ အမနုဿပထံ ဂန္တွာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသန္တိ။ ဒက္ခိဏဒိသတော နိက္ခန္တနဒီ ပန တံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဒက္ခိဏေန ဥဇုကံ ပါသာဏပိဋ္ဌေနေဝ သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂန္တွာ ပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ပရိဏာဟေန တိဂါဝုတပမာဏာ ဥဒကဓာရာ ဟုတွာ အာကာသေန သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂန္တွာ တိယဂ္ဂဠေ နာမ ပါသာဏေ ပတိတာ၊ ပါသာဏော ဥဒကဓာရာဝေဂေန ဘိန္နော။ တတြ ပညာသယောဇနပမာဏာ တိယဂ္ဂဠာ နာမ ပေါက္ခရဏီ ဇာတာ။ ပေါက္ခရဏိယာ ကူလံ ဘိန္ဒိတွာ ပါသာဏံ ပဝိသိယ သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂတာ။ တတော ဃနပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ ဥမင်္ဂေန သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂန္တွာ ဝိဉ္ဈံ နာမ တိရစ္ဆာနပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ဟတ္ထတလေ ပဉ္စင်္ဂုလိသဒိသာ ပဉ္စဓာရာ ဟုတွာ ပဝတ္တတိ။ သာ တိက္ခတ္တုံ အနောတတ္တံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဂတဋ္ဌာနေ ‘‘အာဝဋ္ဋဂင်္ဂါ’’တိ ဝုစ္စတိ ။ ဥဇုကံ ပါသာဏပိဋ္ဌေန သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ‘‘ကဏှဂင်္ဂါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ အာကာသေန သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ‘‘အာကာသဂင်္ဂါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တိယဂ္ဂဠပါသာဏေ ပညာသယောဇနောကာသေ ‘‘တိယဂ္ဂဠပေါက္ခရဏီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကူလံ ဘိန္ဒိတွာ ပါသာဏံ ပဝိသိယ သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ‘‘ဗဟလဂင်္ဂါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ ဥမင်္ဂေန သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ‘‘ဥမင်္ဂဂင်္ဂါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိဉ္ဈံ နာမ တိရစ္ဆာနပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ပဉ္စဓာရာ ဟုတွာ ပဝတ္တဋ္ဌာနေ ‘‘ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီ’’တိ ပဉ္စဓာ ဝုစ္စတိ။ ဧဝမေတာ ပဉ္စ မဟာဂင်္ဂါ ဟိမဝတာ သမ္ဘဝန္တိ။ တာသု ယာ အယံ ပဉ္စမီ မဟီ နာမ၊ သာ ဣဓ ‘‘မဟာမဟီဂင်္ဂါ’’တိ အဓိပ္ပေတာ။ တဿာ ဂင်္ဂါယ ဥတ္တရေန ယာ အာပေါ၊ တာသံ အဝိဒူရတ္တာ သော ဇနပဒေါ ‘‘အင်္ဂုတ္တရာပေါ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တသ္မိံ ဇနပဒေ အင်္ဂုတ္တရာပေသု။

စာရိကံ စရမာနောတိ အဒ္ဓါနဂမနံ ကုရုမာနော ။ တတ္ထ ဘဂဝတော ဒုဝိဓာ စာရိကာ တုရိတစာရိကာ၊ အတုရိတစာရိကာ စ။ တတ္ထ ဒူရေပိ ဘဗ္ဗပုဂ္ဂလေ ဒိသွာ သဟသာ ဂမနံ တုရိတစာရိကာ။ သာ မဟာကဿပပစ္စုဂ္ဂမနာဒီသု ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တံ ပစ္စုဂ္ဂစ္ဆန္တော ဟိ ဘဂဝါ မုဟုတ္တေနေဝ တိဂါဝုတံ အဂမာသိ၊ အာဠဝကဒမနတ္ထံ တိံသယောဇနံ၊ တထာ အင်္ဂုလိမာလဿတ္ထာယ။ ပုက္ကုသာတိဿ ပန ပဉ္စတ္တာလီသယောဇနံ၊ မဟာကပ္ပိနဿ ဝီသယောဇနသတံ၊ ဓနိယဿတ္ထာယ သတ္တယောဇနသတံ အဒ္ဓါနံ အဂမာသိ။ အယံ တုရိတစာရိကာ နာမ။ ဂါမနိဂမနဂရပဋိပါဋိယာ ပန ပိဏ္ဍပါတစရိယာဒီဟိ လောကံ အနုဂ္ဂဏှန္တဿ ဂမနံ အတုရိတစာရိကာ နာမ။ အယံ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ။ ဧဝံ စာရိကံ စရမာနော။ မဟတာတိ သင်္ချာမဟတာ ဂုဏမဟတာ စ။ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာတိ သမဏဂဏေန။ အဍ္ဎတေဠသေဟီတိ အဍ္ဎေန တေဠသဟိ၊ ဒွါဒသဟိ သတေဟိ ပညာသာယ စ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယေန…ပေ… တဒဝသရီတိ အာပဏဗဟုလတာယ သော နိဂမော ‘‘အာပဏော’’ တွေဝ နာမံ လဘိ။ တသ္မိံ ကိရ ဝီသတိအာပဏမုခသဟဿာနိ ဝိဘတ္တာနိ အဟေသုံ။ ယေန ဒိသာဘာဂေန မဂ္ဂေန ဝါ သော အင်္ဂုတ္တရာပါနံ ရဋ္ဌဿ နိဂမော ဩသရိတဗ္ဗော၊ တေန အဝသရိ တဒဝသရိ အဂမာသိ၊ တံ နိဂမံ အနုပါပုဏီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ကေဏိယော ဇဋိလောတိ ကေဏိယောတိ နာမေန၊ ဇဋိလောတိ တာပသော။ သော ကိရ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလော၊ ဓနရက္ခဏတ္ထာယ ပန တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ သမာဒါယ ရညော ပဏ္ဏာကာရံ ဒတွာ ဘူမိဘာဂံ ဂဟေတွာ တတ္ထ အဿမံ ကာရေတွာ ဝသတိ ကုလသဟဿဿ နိဿယော ဟုတွာ။ အဿမေပိ စဿ ဧကော တာလရုက္ခော ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဧကံ သုဝဏ္ဏဖလံ မုဉ္စတီတိ ဝဒန္တိ။ သော ဒိဝါ ကာသာယာနိ ဓာရေတိ ဇဋာ စ ဗန္ဓတိ၊ ရတ္တိံ ယထာသုခံ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ။ သကျပုတ္တောတိ ဥစ္စာကုလပရိဒီပနံ။ သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိ သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတဘာဝပရိဒီပနံ၊ ကေနစိ ပါရိဇုညေန အနဘိဘူတော အပရိက္ခီဏံယေဝ တံ ကုလံ ပဟာယ သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တံ ခေါ ပနာတိ ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ၊ တဿ ခေါ ပန ဘောတော ဂေါတမဿာတိ အတ္ထော။ ကလျာဏောတိ ကလျာဏဂုဏသမန္နာဂတော၊ သေဋ္ဌောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကိတ္တိသဒ္ဒေါတိ ကိတ္တိယေဝ ထုတိဃောသော ဝါ။

ဣတိပိ သော ဘဂဝါတိ အာဒိမှိ ပန အယံ တာဝ ယောဇနာ – သော ဘဂဝါ ဣတိပိ အရဟံ၊ ဣတိပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ…ပေ… ဣတိပိ ဘဂဝါတိ၊ ဣမိနာ စ ဣမိနာ စ ကာရဏေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထ အာရကတ္တာ၊ အရီနံ အရာနဉ္စ ဟတတ္တာ ပစ္စယာဒီနံ အရဟတ္တာ၊ ပါပကရဏေ ရဟာဘာဝါတိ ဣမေဟိ တာဝ ကာရဏေဟိ သော ဘဂဝါ အရဟန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာရကာ ဟိ သော သဗ္ဗကိလေသေဟိ မဂ္ဂေန သဝါသနာနံ ကိလေသာနံ ဝိဒ္ဓံသိတတ္တာတိ အာရကတ္တာ အရဟံ။ တေ စာနေန ကိလေသာရယော မဂ္ဂေန ဟတာတိ အရီနံ ဟတတ္တာပိ အရဟံ။ ယဉ္စေတံ အဝိဇ္ဇာဘဝတဏှာမယနာဘိ၊ ပုညာဒိအဘိသင်္ခါရာနံ ဇရာမရဏနေမိ၊ အာသဝသမုဒယမယေန အက္ခေန ဝိဇ္ဈိတွာ တိဘဝရထေ သမာယောဇိတံ အနာဒိကာလပဝတ္တံ သံသာရစက္ကံ။ တဿာနေန ဗောဓိမဏ္ဍေ ဝီရိယပါဒေဟိ သီလပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ သဒ္ဓါဟတ္ထေန ကမ္မက္ခယကရဉာဏဖရသုံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗေ အရာ ဟတာတိ အရာနံ ဟတတ္တာတိပိ အရဟံ ။ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျတ္တာ စ စီဝရာဒိပစ္စယေ သက္ကာရဂရုကာရာဒီနိ စ အရဟတီတိ ပစ္စယာဒီနံ အရဟတ္တာပိ အရဟံ။ ယထာ စ လောကေ ကေစိ ပဏ္ဍိတမာနိနော ဗာလာ အသိလောကဘယေန ရဟော ပါပံ ကရောန္တိ၊ ဧဝံ နာယံ ကဒါစိ ကရောတီတိ ပါပကရဏေ ရဟာဘာဝတောပိ အရဟံ။ ဟောတိ စေတ္ထ –

‘‘အာရကတ္တာ ဟတတ္တာ စ၊ ကိလေသာရီန သော မုနိ၊

ဟတသံသာရစက္ကာရော၊ ပစ္စယာဒီန စာရဟော၊

န ရဟော ကရောတိ ပါပါနိ၊ အရဟံ တေန ပဝုစ္စတီ’’တိ။

သမ္မာ သာမဉ္စ သစ္စာနံ ဗုဒ္ဓတ္တာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ။ အတိသယဝိသုဒ္ဓါဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ အဗ္ဘုတ္တမေန စရဏေန စ သမန္နာဂတတ္တာ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော။ သောဘနဂမနတ္တာ သုန္ဒရံ ဌာနံ ဂတတ္တာ သုဋ္ဌု ဂတတ္တာ သမ္မာ ဂဒတ္တာ စ သုဂတော။ သဗ္ဗထာပိ ဝိဒိတလောကတ္တာ လောကဝိဒူ။ သော ဟိ ဘဂဝါ သဘာဝတော သမုဒယတော နိရောဓတော နိရောဓူပါယတောတိ သဗ္ဗထာ ခန္ဓာယတနာဒိဘေဒံ သင်္ခါရလောကံ အဝေဒိ၊ ‘‘ဧကော လောကော သဗ္ဗေ သတ္တာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ။ ဒွေ လောကာ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ။ တယော လောကာ တိဿော ဝေဒနာ။ စတ္တာရော လောကာ စတ္တာရော အာဟာရာ။ ပဉ္စ လောကာ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ။ ဆ လောကာ ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ။ သတ္တ လောကာ သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော။ အဋ္ဌ လောကာ အဋ္ဌ လောကဓမ္မာ။ နဝ လောကာ နဝ သတ္တာဝါသာ။ ဒသ လောကာ ဒသာယတနာနိ။ ဒွါဒသ လောကာ ဒွါဒသာယတနာနိ။ အဋ္ဌာရသ လောကာ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၁၂) ဧဝံ သဗ္ဗထာ သင်္ခါရလောကံ အဝေဒိ။ သတ္တာနံ အာသယံ ဇာနာတိ၊ အနုသယံ ဇာနာတိ၊ စရိတံ ဇာနာတိ၊ အဓိမုတ္တိံ ဇာနာတိ၊ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒြိယေ မုဒိန္ဒြိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ ဘဗ္ဗေ အဘဗ္ဗေ သတ္တေ ဇာနာတီတိ သဗ္ဗထာ သတ္တလောကံ အဝေဒိ။ တထာ ဧကံ စက္ကဝါဠံ အာယာမတော ဝိတ္ထာရတော စ ယောဇနာနံ ဒွါဒသ သတသဟဿာနိ တီဏိ သဟဿာနိ အဍ္ဎပဉ္စမာနိ စ သတာနိ၊ ပရိက္ခေပတော ဆတ္တိံသ သတသဟဿာနိ ဒသ သဟဿာနိ အဍ္ဎုဍ္ဎာနိ စ သတာနိ။

တတ္ထ –

ဒုဝေ သတသဟဿာနိ၊ စတ္တာရိ နဟုတာနိ စ၊

ဧတ္တကံ ဗဟလတ္တေန၊ သင်္ခါတာယံ ဝသုန္ဓရာ။

စတ္တာရိ သတသဟဿာနိ၊ အဋ္ဌေဝ နဟုတာနိ စ၊

ဧတ္တကံ ဗဟလတ္တေန၊ ဇလံ ဝါတေ ပတိဋ္ဌိတံ။

နဝ သတသဟဿာနိ၊ မာလုတော နဘမုဂ္ဂတော၊

သဋ္ဌိ စေဝ သဟဿာနိ၊ ဧသာ လောကဿ သဏ္ဌိတိ’’။

ဧဝံ သဏ္ဌိတေ စေတ္ထ ယောဇနာနံ –

စတုရာသီတိ သဟဿာနိ၊ အဇ္ဈောဂါဠှော မဟဏ္ဏဝေ၊

အစ္စုဂ္ဂတော တာဝဒေဝ၊ သိနေရု ပဗ္ဗတုတ္တမော။

တတော ဥပဍ္ဎုပဍ္ဎေန၊ ပမာဏေန ယထာက္ကမံ၊

အဇ္ဈောဂါဠှုဂ္ဂတာ ဒိဗ္ဗာ၊ နာနာရတနစိတ္တိတာ။

ယုဂန္ဓရော ဤသဓရော၊ ကရဝီကော သုဒဿနော၊

နေမိန္ဓရော ဝိနတကော၊ အဿကဏ္ဏော ဂိရိ ဗြဟာ။

ဧတေ သတ္တ မဟာသေလာ၊ သိနေရုဿ သမန္တတော၊

မဟာရာဇာနမာဝါသာ၊ ဒေဝယက္ခနိသေဝိတာ။

ယောဇနာနံ သတာနုစ္စော၊ ဟိမဝါ ပဉ္စ ပဗ္ဗတော၊

ယောဇနာနံ သဟဿာနိ၊ တီဏိ အာယတဝိတ္ထတော။

စတုရာသီတိသဟဿေဟိ၊ ကူဋေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတော၊

တိပဉ္စယောဇနက္ခန္ဓ-ပရိက္ခေပါ နဂဝှယာ။

ပညာသယောဇနက္ခန္ဓ-သာခါယာမာ သမန္တတော၊

သတ္တယောဇနဝိတ္ထိဏ္ဏာ၊ တာဝဒေဝ စ ဥဂ္ဂတာ။

ဇမ္ဗူ ယဿာနုဘာဝေန၊ ဇမ္ဗုဒီပေါ ပကာသိတော၊

ဒွေ အသီတိသဟဿာနိ၊ အဇ္ဈောဂါဠှော မဟဏ္ဏဝေ။

အစ္စုဂ္ဂတော တာဝဒေဝ၊ စက္ကဝါဠသိလုစ္စယော၊

ပရိက္ခိပိတွာ တံ သဗ္ဗံ၊ စက္ကဝါဠမယံ ဌိတော’’။

တတ္ထ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဧကူနပညာသယောဇနံ၊ သူရိယမဏ္ဍလံ ပညာသယောဇနံ၊ တာဝတိံသဘဝနံ ဒသသဟဿယောဇနံ၊ တထာ အသုရဘဝနံ အဝီစိမဟာနိရယော ဇမ္ဗုဒီပေါ စ။ အပရဂေါယာနံ သတ္တသဟဿယောဇနံ၊ တထာ ပုဗ္ဗဝိဒေဟော၊ ဥတ္တရကုရု အဋ္ဌသဟဿယောဇနော။ ဧကမေကော စေတ္ထ မဟာဒီပေါ ပဉ္စသတပဉ္စသတပရိတ္တဒီပပရိဝါရော။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဧကံ စက္ကဝါဠံ ဧကာ လောကဓာတု။ စက္ကဝါဠန္တရေသု လောကန္တရိကနိရယာ။ ဧဝံ အနန္တာနိ စက္ကဝါဠာနိ အနန္တာ လောကဓာတုယော၊ အနန္တေန ဗုဒ္ဓဉာဏေန အညာသီတိ သဗ္ဗထာ ဩကာသလောကံ အဝေဒိ။ ဧဝံ သော ဘဂဝါ သဗ္ဗထာ။ ဝိဒိတလောကတ္တာ လောကဝိဒူတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အတ္တနော ပန ဂုဏေဟိ ဝိသိဋ္ဌတရဿ ကဿစိ အဘာဝါ အနုတ္တရော။ ဝိစိတ္တေဟိ ဝိနယနူပါယေဟိ ပုရိသဒမ္မေ သာရေတီတိ ပုရိသဒမ္မသာရထိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ ယထာရဟံ အနုသာသတိ နိတ္ထာရေတိ စာတိ သတ္ထာ။ ဒေဝမနုဿဂ္ဂဟဏံ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒဝသေန ဘဗ္ဗပုဂ္ဂလပရိဂ္ဂဟဝသေန စ ကတံ၊ နာဂါဒိကေပိ ပန ဧသ လောကိယတ္ထေန အနုသာသတိ။ ယဒတ္ထိ နေယျံ နာမ၊ သဗ္ဗဿ ဗုဒ္ဓတ္တာ ဝိမောက္ခန္တိကဉာဏဝသေန ဗုဒ္ဓါ။ ယတော ပန သော –

‘‘ဘဂျဝါ ဘဂ္ဂဝါ ယုတ္တော၊ ဘဂေဟိ စ ဝိဘတ္တဝါ၊

ဘတ္တဝါ ဝန္တဂမနော၊ ဘဝေသု ဘဂဝါ တတော’’တိ။

အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရတော ပနေတာနိ ပဒါနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၂၄-၁၂၅) ဝုတ္တာနိ။

သော ဣမံ လောကန္တိ သော ဘဂဝါ ဣမံ လောကံ။ ဣဒါနိ ဝတ္တဗ္ဗံ နိဒဿေတိ။ သဒေဝကန္တိအာဒီနိ ကသိဘာရဒွါဇအာဠဝကသုတ္တေသု ဝုတ္တနယာနေဝ။ သယန္တိ သာမံ အပရနေယျော ဟုတွာ။ အဘိညာတိ အဘိညာယ။ သစ္ဆိကတွာတိ ပစ္စက္ခံ ကတွာ။ ပဝေဒေတီတိ ဗောဓေတိ ဉာပေတိ ပကာသေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ…ပေ… ပရိယောသာနကလျာဏန္တိ သော ဘဂဝါ သတ္တေသု ကာရုညတံ ပဋိစ္စ အနုတ္တရံ ဝိဝေကသုခံ ဟိတွာပိ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တဉ္စ ခေါ အပ္ပံ ဝါ ဗဟုံ ဝါ ဒေသေန္တော အာဒိကလျာဏာဒိပ္ပကာရမေဝ ဒေသေတိ။ ကထံ? ဧကဂါထာပိ ဟိ သမန္တဘဒ္ဒကတ္တာ ဓမ္မဿ ပဌမပါဒေန အာဒိကလျာဏာ၊ ဒုတိယတတိယပါဒေဟိ မဇ္ဈေကလျာဏာ၊ ပစ္ဆိမပါဒေန ပရိယောသာနကလျာဏာ။ ဧကာနုသန္ဓိကံ သုတ္တံ နိဒါနေန အာဒိကလျာဏံ၊ နိဂမနေန ပရိယောသာနကလျာဏံ၊ သေသေန မဇ္ဈေကလျာဏံ။ နာနာနုသန္ဓိကံ ပဌမာနုသန္ဓိနာ အာဒိကလျာဏံ၊ ပစ္ဆိမေန ပရိယောသာနကလျာဏံ၊ သေသေဟိ မဇ္ဈေကလျာဏံ။ သကလောပိ သာသနဓမ္မော အတ္တနော အတ္ထဘူတေန သီလေန အာဒိကလျာဏော၊ သမထဝိပဿနာမဂ္ဂဖလေဟိ မဇ္ဈေကလျာဏော၊ နိဗ္ဗာနေန ပရိယောသာနကလျာဏော။ သီလသမာဓီဟိ ဝါ အာဒိကလျာဏော၊ ဝိပဿနာမဂ္ဂေဟိ မဇ္ဈေကလျာဏော၊ ဖလနိဗ္ဗာနေဟိ ပရိယောသာနကလျာဏော။ ဗုဒ္ဓသုဗောဓိတာယ ဝါ အာဒိကလျာဏော၊ ဓမ္မသုဓမ္မတာယ မဇ္ဈေကလျာဏော၊ သင်္ဃသုပ္ပဋိပတ္တိယာ ပရိယောသာနကလျာဏော ။ တံ သုတွာ တထတ္တာယ ပဋိပန္နေန အဓိဂန္တဗ္ဗာယ အဘိသမ္ဗောဓိယာ ဝါ အာဒိကလျာဏော၊ ပစ္စေကဗောဓိယာ မဇ္ဈေကလျာဏော၊ သာဝကဗောဓိယာ ပရိယောသာနကလျာဏော ။ သုယျမာနော စေသ နီဝရဏာဒိဝိက္ခမ္ဘနတော သဝနေနပိ ကလျာဏမေဝ အာဝဟတီတိ အာဒိကလျာဏော၊ ပဋိပဇ္ဇမာနော သမထဝိပဿနာသုခါဝဟနတော ပဋိပတ္တိယာပိ ကလျာဏမေဝ အာဝဟတီတိ မဇ္ဈေကလျာဏော၊ တထာ ပဋိပန္နော စ ပဋိပတ္တိဖလေ နိဋ္ဌိတေ တာဒိဘာဝါဝဟနတော ပဋိပတ္တိဖလေနပိ ကလျာဏမေဝ အာဝဟတီတိ ပရိယောသာနကလျာဏော။ နာထပ္ပဘဝတ္တာ စ ပဘဝသုဒ္ဓိယာ အာဒိကလျာဏော၊ အတ္ထသုဒ္ဓိယာ မဇ္ဈေကလျာဏော၊ ကိစ္စသုဒ္ဓိယာ ပရိယောသာနကလျာဏော။ ယတော အပ္ပံ ဝါ ဗဟုံ ဝါ ဒေသေန္တော အာဒိကလျာဏာဒိပ္ပကာရမေဝ ဒေသေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနန္တိ ဧဝမာဒီသု ပန ယသ္မာ ဣမံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော သာသနဗြဟ္မစရိယံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဉ္စ ပကာသေတိ၊ နာနာနယေဟိ ဒီပေတိ၊ တဉ္စ ယထာသမ္ဘဝံ အတ္ထသမ္ပတ္တိယာ သာတ္ထံ၊ ဗျဉ္ဇနသမ္ပတ္တိယာ သဗျဉ္ဇနံ။ သင်္ကာသနပကာသနဝိဝရဏဝိဘဇနဥတ္တာနီကရဏပညတ္တိအတ္ထပဒသမာယောဂတော သာတ္ထံ၊ အက္ခရပဒဗျဉ္ဇနာကာရနိရုတ္တိနိဒ္ဒေသသမ္ပတ္တိယာ သဗျဉ္ဇနံ။ အတ္ထဂမ္ဘီရတာပဋိဝေဓဂမ္ဘီရတာဟိ သာတ္ထံ၊ ဓမ္မဂမ္ဘီရတာဒေသနာဂမ္ဘီရတာဟိ သဗျဉ္ဇနံ။ အတ္ထပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါဝိသယတော သာတ္ထံ၊ ဓမ္မနိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါဝိသယတော သဗျဉ္ဇနံ။ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယတော သရိက္ခကဇနပ္ပသာဒကန္တိ သာတ္ထံ၊ သဒ္ဓေယျတော လောကိယဇနပ္ပသာဒကန္တိ သဗျဉ္ဇနံ။ ဂမ္ဘီရာဓိပ္ပာယတော သာတ္ထံ၊ ဥတ္တာနပဒတော သဗျဉ္ဇနံ။ ဥပနေတဗ္ဗဿာဘာဝတော သကလပရိပုဏ္ဏဘာဝေန ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ၊ အပနေတဗ္ဗဿ အဘာဝတော နိဒ္ဒေါသဘာဝေန ပရိသုဒ္ဓံ။ သိက္ခတ္တယပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ ဗြဟ္မဘူတေဟိ သေဋ္ဌေဟိ စရိတဗ္ဗတော တေသဉ္စ စရိယဘာဝတော ဗြဟ္မစရိယံ။ တသ္မာ ‘‘သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ…ပေ… ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

အပိစ ယသ္မာ သနိဒါနံ သဥပ္ပတ္တိကဉ္စ ဒေသေန္တော အာဒိကလျာဏံ ဒေသေတိ၊ ဝိနေယျာနံ အနုရူပတော အတ္ထဿ အဝိပရီတတာယ ဟေတုဒါဟရဏယောဂတော စ မဇ္ဈေကလျာဏံ ၊ သောတူနံ သဒ္ဓါပဋိလာဘေန နိဂမနေန စ ပရိယောသာနကလျာဏံ။ ဧဝံ ဒေသေန္တော စ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ တဉ္စ ပဋိပတ္တိယာ အဓိဂမဗျတ္တိတော သာတ္ထံ၊ ပရိယတ္တိယာ အာဂမဗျတ္တိတော သဗျဉ္ဇနံ၊ သီလာဒိပဉ္စဓမ္မက္ခန္ဓယုတ္တတော ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ၊ နိရုပက္ကိလေသတော နိတ္ထရဏတ္ထာယ ပဝတ္တိတော လောကာမိသနိရပေက္ခတော စ ပရိသုဒ္ဓံ၊ သေဋ္ဌဋ္ဌေန ဗြဟ္မဘူတာနံ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာနံ စရိယတော ဗြဟ္မစရိယန္တိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာပိ ‘‘သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ…ပေ… ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

သာဓု ခေါ ပနာတိ သုန္ဒရံ ခေါ ပန၊ အတ္ထာဝဟံ သုခါဝဟန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဓမ္မိယာ ကထာယာတိ ပါနကာနိသံသပဋိသံယုတ္တာယ။ အယဉှိ ကေဏိယော သာယနှသမယေ ဘဂဝတော အာဂမနံ အဿောသိ။ ‘‘တုစ္ဆဟတ္ထော ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဂန္တုံ လဇ္ဇမာနော ဝိကာလဘောဇနာ ဝိရတာနမ္ပိ ပါနကံ ကပ္ပတီ’’တိ စိန္တေတွာ ပဉ္စဟိ ကာဇသတေဟိ သုသင်္ခတံ ဗဒရပါနံ ဂါဟာပေတွာ အဂမာသိ။ ယထာဟ ဘေသဇ္ဇက္ခန္ဓကေ ‘‘အထ ခေါ ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ၊ ကိံ နု ခေါ အဟံ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဟရာပေယျ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၀၀) သဗ္ဗံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတော နံ ဘဂဝါ ယထာ သေက္ခသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၂။၂၂ အာဒယော) သာကိယေ အာဝသထာနိသံသပဋိသံယုတ္တာယ ကထာယ၊ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနေ (မ။ နိ။ ၁။၃၂၅ အာဒယော) တယော ကုလပုတ္တေ သာမဂ္ဂိရသာနိသံသပဋိသံယုတ္တာယ၊ ရထဝိနီတေ (မ။ နိ။ ၁။၂၅၂ အာဒယော) ဇာတိဘူမကေ ဘိက္ခူ ဒသကထာဝတ္ထုပဋိသံယုတ္တာယ၊ ဧဝံ တင်္ခဏာနုရူပါယ ပါနကာနိသံသပဋိသံယုတ္တာယ ကထာယ ပါနကဒါနာနိသံသံ သန္ဒဿေသိ၊ တထာရူပါနံ ပုညာနံ ပုနပိ ကတ္တဗ္ဗတာယ နိယောဇေန္တော သမာဒပေသိ၊ အဗ္ဘုဿာဟံ ဇနေန္တော သမုတ္တေဇေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကသမ္ပရာယိကေန ဖလဝိသေသေန ပဟံသေန္တော သမ္ပဟံသေသိ။ တေနာဟ ‘‘ဓမ္မိယာ ကထာယ…ပေ… သမ္ပဟံသေသီ’’တိ။ သော ဘိယျောသောမတ္တာယ ဘဂဝတိ ပသန္နော ဘဂဝန္တံ နိမန္တေသိ၊ ဘဂဝါ စဿ တိက္ခတ္တုံ ပဋိက္ခိပိတွာ အဓိဝါသေသိ။ တေနာဟ ‘‘အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော…ပေ… အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေနာ’’တိ။

ကိမတ္ထံ ပန ပဋိက္ခိပိ ဘဂဝါတိ? ပုနပ္ပုနံ ယာစနာယ စဿ ပုညဝုဍ္ဎိ ဘဝိဿတိ၊ ဗဟုတရဉ္စ ပဋိယာဒေဿတိ၊ တတော အဍ္ဎတေလသာနံ ဘိက္ခုသတာနံ ပဋိယတ္တံ အဍ္ဎသောဠသန္နံ ပါပုဏိဿတီတိ။ ကုတော အပရာနိ တီဏိ သတာနီတိ စေ? အပ္ပဋိယတ္တေယေဝ ဟိ ဘတ္တေ သေလော ဗြာဟ္မဏော တီဟိ မာဏဝကသတေဟိ သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗဇိဿတိ၊ တံ ဒိသွာ ဘဂဝါ ဧဝမာဟာတိ။ မိတ္တာမစ္စေတိ မိတ္တေ စ ကမ္မကရေ စ။ ဉာတိသာလောဟိတေတိ သမာနလောဟိတေ ဧကယောနိသမ္ဗန္ဓေ ပုတ္တဓီတာဒယော အဝသေသဗန္ဓဝေ စ။ ယေနာတိ ယသ္မာ။ မေတိ မယှံ။ ကာယဝေယျာဝဋိကန္တိ ကာယေန ဝေယျာဝစ္စံ။ မဏ္ဍလမာဠံ ပဋိယာဒေတီတိ သေတဝိတာနမဏ္ဍပံ ကရောတိ။

တိဏ္ဏံ ဝေဒါနန္တိ ဣရုဗ္ဗေဒယဇုဗ္ဗေဒသာမဝေဒါနံ။ သဟ နိဃဏ္ဍုနာ စ ကေဋုဘေန စ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ။ နိဃဏ္ဍူတိ နာမနိဃဏ္ဍုရုက္ခာဒီနံ ဝေဝစနပ္ပကာသကံ သတ္ထံ။ ကေဋုဘန္တိ ကိရိယာကပ္ပဝိကပ္ပော ကဝီနံ ဥပကာရာယ သတ္ထံ။ သဟ အက္ခရပ္ပဘေဒေန သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ။ အက္ခရပ္ပဘေဒေါတိ သိက္ခာ စ နိရုတ္တိ စ။ ဣတိဟာသပဉ္စမာနန္တိ အထဗ္ဗနဝေဒံ စတုတ္ထံ ကတွာ ‘‘ဣတိဟ အာသ ဣတိဟ အာသာ’’တိ ဤဒိသဝစနပဋိသံယုတ္တော ပုရာဏကထာသင်္ခါတော ဣတိဟာသော ပဉ္စမော ဧတေသန္တိ ဣတိဟာသပဉ္စမာ။ တေသံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ။ ပဒံ တဒဝသေသဉ္စ ဗျာကရဏံ အဇ္ဈေတိ ဝေဒေတိ စာတိ ပဒကော ဝေယျာကရဏော။ လောကာယတေ ဝိတဏ္ဍဝါဒသတ္ထေ မဟာပုရိသလက္ခဏာဓိကာရေ စ ဒွါဒသသဟဿေ မဟာပုရိသလက္ခဏသတ္ထေ အနူနော ပရိပူရကာရီတိ လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော၊ အဝယော န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဝယော နာမ ယော တာနိ အတ္ထတော စ ဂန္ထတော စ သန္ဓာရေတုံ န သက္ကောတိ။

ဇင်္ဃာယ ဟိတံ ဝိဟာရံ ဇင်္ဃာဝိဟာရံ၊ စိရာသနာဒိဇနိတံ ပရိဿမံ ဝိနောဒေတုံ ဇင်္ဃာပသာရဏတ္ထံ အဒီဃစာရိကန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနုစင်္ကမမာနောတိ စင်္ကမမာနော ဧဝ။ အနုဝိစရမာနောတိ ဣတော စိတော စ စရမာနော။ ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ အဿမောတိ ကေဏိယဿ အဿမံ နိဝေသနံ။ အာဝါဟောတိ ကညာဂဟဏံ။ ဝိဝါဟောတိ ကညာဒါနံ။ မဟာယညောတိ မဟာယဇနံ။ မာဂဓောတိ မဂဓာနံ ဣဿရော။ မဟတိယာ သေနာယ သမန္နာဂတတ္တာ သေနိယော။ ဗိမ္ဗီတိ သုဝဏ္ဏံ၊ တသ္မာ သာရသုဝဏ္ဏသဒိသဝဏ္ဏတာယ ဗိမ္ဗိသာရော။ သော မေ နိမန္တိတောတိ သော မယာ နိမန္တိတော။

အထ ဗြာဟ္မဏော ပုဗ္ဗေ ကတာဓိကာရတ္တာ ဗုဒ္ဓသဒ္ဒံ သုတွာဝ အမတေနေဝါဘိသိတ္တော ဝိမှယရူပတ္တာ အာဟ – ‘‘ဗုဒ္ဓါတိ၊ ဘော ကေဏိယ၊ ဝဒေသီ’’တိ။ ဣတရော ယထာဘူတံ အာစိက္ခန္တော အာဟ – ‘‘ဗုဒ္ဓါတိ၊ ဘော သေလ၊ ဝဒါမီ’’တိ။ တတော နံ ပုနပိ ဒဠှီကရဏတ္ထံ ပုစ္ဆိ၊ ဣတရောပိ တထေဝ အာရောစေသိ။ အထ ကပ္ပသတသဟဿေဟိပိ ဗုဒ္ဓသဒ္ဒဿ ဒုလ္လဘဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘ဃောသောပိ ခေါ ဧသော ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓါ’’တိ။ တတ္ထ ယဒိဒန္တိ နိပါတော၊ ယော ဧသောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

အထ ဗြာဟ္မဏော ဗုဒ္ဓသဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ သော သစ္စမေဝ ဗုဒ္ဓါ၊ ဥဒါဟု နာမမတ္တမေဝဿ ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဝီမံသိတုကာမော စိန္တေသိ၊ အဘာသိ ဧဝ ဝါ ‘‘အာဂတာနိ ခေါ ပန…ပေ… ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘မန္တေသူ’’တိ ဝေဒေသု။ ‘‘တထာဂတော ကိရ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ ပဋိကစ္စေဝ သုဒ္ဓါဝါသဒေဝါ ဗြာဟ္မဏဝေသေန လက္ခဏာနိ ပက္ခိပိတွာ ဝေဒေ ဝါစေန္တိ ‘‘တဒနုသာရေန မဟေသက္ခာ သတ္တာ တထာဂတံ ဇာနိဿန္တီ’’တိ။ တေန ပုဗ္ဗေ ဝေဒေသု မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ အာဂစ္ဆန္တိ။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ပန တထာဂတေ ကမေန အန္တရဓာယန္တိ၊ တေန ဧတရဟိ နတ္ထိ။ မဟာပုရိသဿာတိ ပဏိဓိသမာဒါနဉာဏသမာဒါနကရုဏာဒိဂုဏမဟတော ပုရိသဿ ။ ဒွေဝ ဂတိယောတိ ဒွေ ဧဝ နိဋ္ဌာ။ ကာမဉ္စာယံ ဂတိသဒ္ဒေါ ‘‘ပဉ္စ ခေါ ဣမာ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဂတိယော’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၁၅၃) ဘဝဘေဒေ၊ ‘‘ဂတီ မိဂါနံ ပဝန’’န္တိအာဒီသု (ပရိ။ ၃၃၉) နိဝါသဋ္ဌာနေ၊ ‘‘ဧဝံ အဓိမတ္တဂတိမန္တော’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၁၆၁) ပညာယံ၊ ‘‘ဂတိဂတ’’န္တိအာဒီသု (စူဠဝ။ ၂၀၄) ဝိသဋဘာဝေ ဝတ္တတိ၊ ဣဓ ပန နိဋ္ဌာယံ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ယေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တိ၊ န တေဟိ ဧဝ ဗုဒ္ဓါ။ ဇာတိသာမညတော ပန တာနိယေဝ တာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ယေဟိ သမန္နာဂတဿာ’’တိ။

သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတီတိ ယဒိ အဂါရေ ဝသတိ။ ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီတိ စတူဟိ အစ္ဆရိယဓမ္မေဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ စ လောကံ ရဉ္ဇနတော ရာဇာ။ စက္ကရတနံ ဝတ္တေတိ၊ စတူဟိ သမ္ပတ္တိစက္ကေဟိ၊ ဝတ္တတိ၊ တေဟိ စ ပရံ ဝတ္တေတိ၊ ပရဟိတာယ စ ဣရိယာပထစက္ကာနံ ဝတ္တော ဧတသ္မိံ အတ္ထီတိ စက္ကဝတ္တိ။ ဧတ္ထ စ ရာဇာတိ သာမညံ၊ စက္ကဝတ္တီတိ ဝိသေသနံ။ ဓမ္မေန စရတီတိ ဓမ္မိကော၊ ဉာယေန သမေန ဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ လဘိတွာ ရာဇာ ဇာတောတိ ဓမ္မရာဇာ။ ပရဟိတဓမ္မကရဏေန ဝါ ဓမ္မိကော၊ အတ္တဟိတဓမ္မကရဏေန ဓမ္မရာဇာ။ စတုရန္တာယ ဣဿရောတိ စာတုရန္တော၊ စတုသမုဒ္ဒန္တာယ စတ္တုဗ္ဗိဓဒီပဝိဘူသိတာယ စ ပထဝိယာ ဣဿရောတိ အတ္ထော။ အဇ္ဈတ္တံ ကောဓာဒိပစ္စတ္ထိကေ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗရာဇာနော ဝိဇေသီတိ ဝိဇိတာဝီ။ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တောတိ ဇနပဒေ ဓုဝဘာဝံ ထာဝရဘာဝံ ပတ္တော၊ န သက္ကာ ကေနစိ စာလေတုံ၊ ဇနပဒေါ ဝါ တမှိ ထာဝရိယပ္ပတ္တော အနုဿုက္ကော သကမ္မနိရတော အစလော အသမ္ပဝေဓီတိပိ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော။

သေယျထိဒန္တိ နိပါတော၊ တဿ ဧတာနိ ကတမာနီတိ အတ္ထော။ စက္ကရတနံ…ပေ… ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမန္တိ တာနိ သဗ္ဗပ္ပကာရတော ရတနသုတ္တဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တာနိ။ တေသု အယံ စက္ကဝတ္တိရာဇာ စက္ကရတနေန အဇိတံ ဇိနာတိ၊ ဟတ္ထိအဿရတနေဟိ ဝိဇိတေ ယထာသုခမနုဝိစရတိ၊ ပရိဏာယကရတနေန ဝိဇိတမနုရက္ခတိ၊ သေသေဟိ ဥပဘောဂသုခမနုဘဝတိ။ ပဌမေန စဿ ဥဿာဟသတ္တိယောဂေါ၊ ဟတ္ထိအဿဂဟပတိရတနေဟိ ပဘုသတ္တိယောဂေါ၊ ပရိဏာယကရတနေန မန္တသတ္တိယောဂေါ သုပရိပုဏ္ဏော ဟောတိ၊ ဣတ္ထိမဏိရတနေဟိ စ တိဝိဓသတ္တိယောဂဖလံ။ သော ဣတ္ထိမဏိရတနေဟိ ဘောဂသုခမနုဘောတိ၊ သေသေဟိ ဣဿရိယသုခံ။ ဝိသေသတော စဿ ပုရိမာနိ တီဏိ အဒေါသကုသလမူလဇနိတကမ္မာနုဘာဝေန သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ မဇ္ဈိမာနိ အလောဘကုသလမူလဇနိတကမ္မာနုဘာဝေန၊ ပစ္ဆိမမေကံ အမောဟကုသလမူလဇနိတကမ္မာနုဘာဝေနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပရောသဟဿန္တိ အတိရေကသဟဿံ။ သူရာတိ အဘီရုကဇာတိကာ။ ဝီရင်္ဂရူပါတိ ဒေဝပုတ္တသဒိသကာယာ၊ ဧဝံ တာဝေကေ။ အယံ ပနေတ္ထ သဘာဝေါ ဝီရာတိ ဥတ္တမသူရာ ဝုစ္စန္တိ၊ ဝီရာနံ အင်္ဂံ ဝီရင်္ဂံ၊ ဝီရကာရဏံ ဝီရိယန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝီရင်္ဂံ ရူပံ ဧတေသန္တိ ဝီရင်္ဂရူပါ၊ ဝီရိယမယသရီရာ ဝိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာတိ သစေ ပဋိမုခံ တိဋ္ဌေယျ ပရသေနာ၊ တံ ပမဒ္ဒိတုံ သမတ္ထာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဓမ္မေနာတိ ‘‘ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗော’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၄၄၊ မ။ နိ။ ၃။၂၅၇) ပဉ္စသီလဓမ္မေန။ အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါတိ ဧတ္ထ ရာဂဒေါသမောဟမာနဒိဋ္ဌိအဝိဇ္ဇာဒုစ္စရိတဆဒနေဟိ သတ္တဟိ ပဋိစ္ဆန္နေ ကိလေသန္ဓကာရေ လောကေ တံ ဆဒနံ ဝိဝဋ္ဋေတွာ သမန္တတော သဉ္ဇာတာလောကော ဟုတွာ ဌိတောတိ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ။ တတ္ထ ပဌမေန ပဒေန ပူဇာရဟတာ၊ ဒုတိယေန တဿာ ဟေတု ယသ္မာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိ။ တတိယေန ဗုဒ္ဓတ္တဟေတု ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒတာ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အထ ဝါ ဝိဝဋ္ဋော စ ဝိစ္ဆဒေါ စာတိ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ၊ ဝဋ္ဋရဟိတော ဆဒနရဟိတော စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေန အရဟံ ဝဋ္ဋာဘာဝေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဆဒနာဘာဝေနာတိ ဧဝံ ပုရိမပဒဒွယဿေဝ ဟေတုဒွယံ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒုတိယေန ဝေသာရဇ္ဇေန စေတ္ထ ပုရိမသိဒ္ဓိ၊ ပဌမေန ဒုတိယသိဒ္ဓိ၊ တတိယစတုတ္ထေဟိ တတိယသိဒ္ဓိ ဟောတိ။ ပုရိမဉ္စ ဓမ္မစက္ခုံ၊ ဒုတိယံ ဗုဒ္ဓစက္ခုံ၊ တတိယံ သမန္တစက္ခုံ သာဓေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣဒါနိ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဂန္တုကာမော အာဟ – ‘‘ကဟံ ပန ဘော…ပေ… သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေတိအာဒီသု ယေနေသာတိ ယေန ဒိသာဘာဂေန ဧသာ။ နီလဝနရာဇီတိ နီလဝဏ္ဏရုက္ခပန္တိ။ ဝနံ ကိရ မေဃပန္တိသဒိသံ။ ယတ္ထ ဘဂဝါ တဒါ ဝိဟာသိ၊ တံ နိဒ္ဒိသန္တော အာဟ – ‘‘ယေနေသာ ဘော၊ သေလ၊ နီလဝနရာဇီ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘သော ဝိဟရတီ’’တိ အယံ ပနေတ္ထ ပါဌသေသော၊ ဘုမ္မတ္ထေ ဝါ ကရဏဝစနံ။ ပဒေ ပဒန္တိ ပဒသမီပေ ပဒံ။ တေန တုရိတဂမနံ ပဋိသေဓေတိ။ ဒုရာသဒါ ဟီတိ ကာရဏံ အာဟ၊ ယသ္မာ တေ ဒုရာသဒါ၊ တသ္မာ ဧဝံ ဘောန္တော အာဂစ္ဆန္တူတိ။ ကိံ ပန ကာရဏာ ဒုရာသဒါတိ စေ? သီဟာဝ ဧကစရာ။ ယထာ ဟိ သီဟာ သဟာယကိစ္စာဘာဝတော ဧကစရာ၊ ဧဝံ တေပိ ဝိဝေကကာမတာယ။ ‘‘ယဒါ စာဟ’’န္တိအာဒိနာ ပန တေ မာဏဝကေ ဥပစာရံ သိက္ခာပေတိ။ တတ္ထ မာ ဩပါတေထာတိ မာ ပဝေသေထ၊ မာ ကထေထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အာဂမေန္တူတိ ပဋိမာနေန္တု၊ ယာဝ ကထာ ပရိယောသာနံ ဂစ္ဆတိ၊ တာဝ တုဏှီ ဘဝန္တူတိ အတ္ထော။

သမန္နေသီတိ ဂဝေသိ။ ယေဘုယျေနာတိ ဗဟုကာနိ အဒ္ဒသ၊ အပ္ပကာနိ နာဒ္ဒသ။ တတော ယာနိ န အဒ္ဒသ ၊ တာနိ ဒီပေန္တော အာဟ ‘‘ဌပေတွာ ဒွေ’’တိ။ ကင်္ခတီတိ ကင်္ခံ ဥပ္ပာဒေတိ ပတ္ထနံ ‘‘အဟော ဝတ ပဿေယျ’’န္တိ။ ဝိစိကိစ္ဆတီတိ တတော တတော တာနိ ဝိစိနန္တော ကိစ္ဆတိ န သက္ကောတိ ဒဋ္ဌုံ။ နာဓိမုစ္စတီတိ တာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ သန္နိဋ္ဌာနံ န ဂစ္ဆတိ။ န သမ္ပသီဒတီတိ တတော ‘‘ပရိပုဏ္ဏလက္ခဏော အယ’’န္တိ ဘဂဝတိ ပသာဒံ နာပဇ္ဇတိ။ ကင်္ခါယ ဝါ သုဒုဗ္ဗလဝိမတိ ဝုတ္တာ၊ ဝိစိကိစ္ဆာယ မဇ္ဈိမာ၊ အနဓိမုစ္စနတာယ ဗလဝတီ၊ အသမ္ပသာဒေန တေဟိ တီဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တဿ ကာလုဿိယဘာဝေါ။

ကောသောဟိတေတိ ဝတ္ထိကောသေန ပဋိစ္ဆန္နေ။ ဝတ္ထဂုယှေတိ အင်္ဂဇာတေ။ ဘဂဝတော ဟိ ဝရဝါရဏဿေဝ ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ပဒုမဂဗ္ဘသမာနံ။ တံ သော ဝတ္ထပဋိစ္ဆန္နတ္တာ အပဿန္တော အန္တောမုခဂတာယ စ ဇိဝှာယ ပဟူတဘာဝံ အသလ္လက္ခေန္တော တေသု ဒွီသု လက္ခဏေသု ကင်္ခီ အဟောသိ ဝိစိကိစ္ဆီ။ တထာရူပန္တိ ကထံ ရူပံ? ကိမေတ္ထ အမှေဟိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဝုတ္တမေတံ နာဂသေနတ္ထေရေနေဝ မိလိန္ဒရညာ ပုဋ္ဌေန (မိ။ ပ။ ၄။၃။၃) –

‘‘ဒုက္ကရံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဘဂဝတာ ကတန္တိ။ ကိံ၊ မဟာရာဇာတိ? မဟာဇနေန ဟိရိကရဏောကာသံ ဗြဟ္မာယုဗြာဟ္မဏဿ စ အန္တေဝါသိဥတ္တရဿ စ ဗာဝရိဿ အန္တေဝါသီနံ သောဠသန္နံ ဗြာဟ္မဏာနဉ္စ သေလဿ ဗြာဟ္မဏဿ အန္တေဝါသီနံ တိသတမာဏဝါနဉ္စ ဒဿေသိ၊ ဘန္တေတိ။ န၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ ဂုယှံ ဒဿေတိ၊ ဆာယံ ဘဂဝါ ဒဿေတိ၊ ဣဒ္ဓိယာ အဘိသင်္ခရိတွာ နိဝါသနနိဝတ္ထံ ကာယဗန္ဓနဗဒ္ဓံ စီဝရပါရုတံ ဆာယာရူပကမတ္တံ ဒဿေတိ၊ မဟာရာဇာတိ။ ဆာယာရူပေ ဒိဋ္ဌေ သတိ ဒိဋ္ဌော ဧဝ နနု၊ ဘန္တေတိ။ တိဋ္ဌတေတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဟဒယရူပံ ဒိသွာ ဗုဇ္ဈနကသတ္တော ဘဝေယျ၊ ဟဒယမံသံ နီဟရိတွာ ဒဿေယျ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိ။ ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ၊ နာဂသေနာ’’တိ (မိ။ ပ။ ၄။၃။၃)။

နိန္နာမေတွာတိ နီဟရိတွာ။ ကဏ္ဏသောတာနုမသနေန စေတ္ထ ဒီဃဘာဝေါ၊ နာသိကာသောတာနုမသနေန တနုဘာဝေါ၊ နလာဋစ္ဆာဒနေန ပုထုလဘာဝေါ ပကာသိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာစရိယပါစရိယာနန္တိ အာစရိယာနဉ္စေဝ အာစရိယာစရိယာနဉ္စ။ သကေ ဝဏ္ဏေတိ အတ္တနော ဂုဏေ။

၅၅၄။ ပရိပုဏ္ဏကာယောတိ လက္ခဏေဟိ ပရိပုဏ္ဏတာယ အဟီနင်္ဂပစ္စင်္ဂတာယ စ ပရိပုဏ္ဏသရီရော ။ သုရုစီတိ သုန္ဒရသရီရပ္ပဘော။ သုဇာတောတိ အာရောဟပရိဏာဟသမ္ပတ္တိယာ သဏ္ဌာနသမ္ပတ္တိယာ စ သုနိဗ္ဗတ္တော။ စာရုဒဿနောတိ သုစိရမ္ပိ ပဿန္တာနံ အတိတ္တိဇနကံ အပ္ပဋိကူလံ ရမဏီယံ စာရု ဧဝ ဒဿနံ အဿာတိ စာရုဒဿနော။ ကေစိ ပန ဘဏန္တိ ‘‘စာရုဒဿနောတိ သုန္ဒရနေတ္တော’’တိ။ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောတိ သုဝဏ္ဏသဒိသဝဏ္ဏော။ အသီတိ ဘဝသိ။ ဧတံ သဗ္ဗပဒေဟိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သုသုက္ကဒါဌောတိ သုဋ္ဌု သုက္ကဒါဌော။ ဘဂဝတော ဟိ ဒါဌာဟိ စန္ဒကိရဏာ ဝိယ အတိဝိယ ပဏ္ဍရရံသိယော နိစ္ဆရန္တိ။ တေနာဟ – ‘‘သုသုက္ကဒါဌောသီ’’တိ။

၅၅၅။ မဟာပုရိသလက္ခဏာတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဗျဉ္ဇနာနေဝ ဝစနန္တရေန နိဂမေန္တော အာဟ။

၅၅၆။ ဣဒါနိ တေသု လက္ခဏေသု အတ္တနော အဘိရုစိတေဟိ လက္ခဏေဟိ ဘဂဝန္တံ ထုနန္တော အာဟ – ‘‘ပသန္နနေတ္တော’’တိအာဒိ။ ဘဂဝါ ဟိ ပဉ္စဝဏ္ဏပသာဒသမ္ပတ္တိယာ ပသန္နနေတ္တော၊ ပရိပုဏ္ဏစန္ဒမဏ္ဍလသဒိသမုခတ္တာ သုမုခေါ၊ အာရောဟပရိဏာဟသမ္ပတ္တိယာ ဗြဟာ၊ ဗဟ္မုဇုဂတ္တတာယ ဥဇု၊ ဇုတိမန္တတာယ ပတာပဝါ။ ယမ္ပိ စေတ္ထ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ၊ တံ ‘‘မဇ္ဈေ သမဏသင်္ဃဿာ’’တိ ဣမိနာ ပရိယာယေန ထုနတာ ပုန ဝုတ္တံ။ ဤဒိသော ဟိ ဧဝံ ဝိရောစတိ။ ဧသ နယော ဥတ္တရဂါထာယပိ။

၅၅၇-၈။ ဥတ္တမဝဏ္ဏိနောတိ ဥတ္တမဝဏ္ဏသမ္ပန္နဿ။ ဇမ္ဗုသဏ္ဍဿာတိ ဇမ္ဗုဒီပဿ။ ပါကဋေန ဣဿရိယံ ဝဏ္ဏယန္တော အာဟ၊ အပိစ စက္ကဝတ္တိ စတုန္နမ္ပိ ဒီပါနံ ဣဿရော ဟောတိ။

၅၅၉။ ခတ္တိယာတိ ဇာတိခတ္တိယာ။ ဘောဇာတိ ဘောဂိယာ။ ရာဇာနောတိ ယေ ကေစိ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တာ။ အနုယန္တာတိ အနုဂါမိနော သေဝကာ။ ရာဇာဘိရာဇာတိ ရာဇူနံ ပူဇနိယော ရာဇာ ဟုတွာ၊ စက္ကဝတ္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ မနုဇိန္ဒောတိ မနုဿာဓိပတိ ပရမိဿရော ဟုတွာ။

၅၆၀။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝါ ‘‘ယေ တေ ဘဝန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တေ သကေ ဝဏ္ဏေ ဘညမာနေ အတ္တာနံ ပါတုကရောန္တီ’’တိ ဣမံ သေလဿ မနောရထံ ပူရေန္တော အာဟ ‘‘ရာဇာဟမသ္မီ’’တိ။ တတြာယမဓိပ္ပာယော – ယံ ခေါ မံ တွံ သေလ ယာစသိ ‘‘ရာဇာ အရဟသိ ဘဝိတုံ စက္ကဝတ္တီ’’တိ၊ ဧတ္ထ အပ္ပောဿုက္ကော ဟောတိ၊ ရာဇာဟမသ္မိ၊ သတိ စ ရာဇတ္တေ ယထာ အညော ရာဇာ သမာနောပိ ယောဇနသတံ ဝါ အနုသာသတိ၊ ဒွေ တီဏိ ဝါ စတ္တာရိ ဝါ ပဉ္စ ဝါ ယောဇနသတာနိ ယောဇနသဟဿံ ဝါ စက္ကဝတ္တိ ဟုတွာပိ စတုဒီပပရိယန္တမတ္တံ ဝါ၊ နာဟမေဝံ ပရိစ္ဆိန္နဝိသယော။ အဟဉှိ ဓမ္မရာဇာ အနုတ္တရော ဘဝဂ္ဂတော အဝီစိပရိယန္တံ ကတွာ တိရိယံ အပ္ပမေယျာ လောကဓာတုယော အနုသာသာမိ။ ယာဝတာ ဟိ အပဒဒွိပဒါဒိဘေဒါ သတ္တာ၊ အဟံ တေသံ အဂ္ဂေါ။ န ဟိ မေ ကောစိ သီလေန ဝါ…ပေ… ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနေန ဝါ ပဋိဘာဂေါ အတ္ထိ။ သွာဟံ ဧဝံ ဓမ္မရာဇာ အနုတ္တရော အနုတ္တရေနေဝ စတုသတိပဋ္ဌာနာဒိဘေဒဗောဓိပက္ခိယသင်္ခါတေန ဓမ္မေန စက္ကံ ဝတ္တေမိ ‘‘ဣဒံ ပဇဟထ၊ ဣဒံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’’တိအာဒိနာ အာဏာစက္ကံ၊ ‘‘ဣဒံ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စ’’န္တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁၊ မဟာဝ။ ၁၄) ပရိယတ္တိဓမ္မေန ဓမ္မစက္ကမေဝ ဝါ။ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယန္တိ ယံ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ ဟောတိ သမဏေန ဝါ…ပေ… ကေနစိ လောကသ္မိန္တိ။

၅၆၁-၂။ ဧဝံ အတ္တာနံ အာဝိကရောန္တံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပီတိသောမနဿဇာတော သေလော ဒဠှိကရဏတ္ထံ ‘‘သမ္ဗုဒ္ဓါ ပဋိဇာနာသီ’’တိ ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ ကော နု သေနာပတီတိ ဓမ္မရညော ဘောတော၊ ဓမ္မေန ပဝတ္တိတဿ ဓမ္မစက္ကဿ အနုပ္ပဝတ္တကော သေနာပတိ ကောတိ ပုစ္ဆိ။

၅၆၃။ တေန စ သမယေန ဘဂဝတော ဒက္ခိဏပဿေ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော နိသိန္နော ဟောတိ သုဝဏ္ဏပုဉ္ဇော ဝိယ သိရိယာ သောဘမာနော၊ တံ ဒဿေန္တော ဘဂဝါ ‘‘မယာ ပဝတ္တိတ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အနုဇာတော တထာဂတန္တိ တထာဂတဟေတု အနုဇာတော၊ တထာဂတေန ဟေတုနာ ဇာတောတိ အတ္ထော။

၅၆၄။ ဧဝံ ‘‘ကော နု သေနာပတီ’’တိ ပဉှံ ဗျာကရိတွာ ယံ သေလော အာဟ – ‘‘သမ္ဗုဒ္ဓါ ပဋိဇာနာသီ’’တိ၊ တတြ နံ နိက္ကင်္ခံ ကာတုကာမော ‘‘နာဟံ ပဋိညာမတ္တေနေဝ ပဋိဇာနာမိ၊ အပိစာဟံ ဣမိနာ ကာရဏေန ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဉာပေတုံ ‘‘အဘိညေယျ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အဘိညေယျန္တိ ဝိဇ္ဇာ စ ဝိမုတ္တိ စ။ မဂ္ဂသစ္စသမုဒယသစ္စာနိ ပန ဘာဝေတဗ္ဗပဟာတဗ္ဗာနိ၊ ဟေတုဝစနေန ပန ဖလသိဒ္ဓိတော တေသံ ဖလာနိ နိရောဓသစ္စဒုက္ခသစ္စာနိပိ ဝုတ္တာနေဝ ဘဝန္တိ။ ယတော သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကတံ၊ ပရိညေယျံ ပရိညာတန္တိ ဧဝမ္ပေတ္ထ ဝုတ္တမေဝ ဟောတိ။ ဧဝံ စတုသစ္စဘာဝနာဖလဉ္စ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ဒဿေန္တော ‘‘ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ ဗုဇ္ဈိတွာ ဗုဒ္ဓါ ဇာတောသ္မီ’’တိ ယုတ္တေန ဟေတုနာ ဗုဒ္ဓတ္တံ သာဓေတိ။

၅၆၅-၇။ ဧဝံ နိပ္ပရိယာယေန အတ္တာနံ ပါတုကတွာ အတ္တနိ ကင်္ခါဝိတရဏတ္ထံ ဗြာဟ္မဏံ အဘိတ္ထရယမာနော ‘‘ဝိနယဿူ’’တိ ဂါထာတ္တယမာဟ။ တတ္ထ သလ္လကတ္တောတိ ရာဂသလ္လာဒိသတ္တသလ္လကတ္တနော။ ဗြဟ္မဘူတောတိ သေဋ္ဌဘူတော။ အတိတုလောတိ တုလံ အတီတော ဥပမံ အတီတော၊ နိရူပမောတိ အတ္ထော။ မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနောတိ ‘‘ကာမာ တေ ပဌမာ သေနာ’’တိအာဒိကာယ ‘‘ပရေ စ အဝဇာနာတီ’’တိ (သု။ နိ။ ၄၄၀၊ မဟာနိ။ ၂၈၊ စူဠနိ။ နန္ဒမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၄၇) ဧဝံ ဝုတ္တာယ မာရပရိသသင်္ခါတာယ မာရသေနာယ ပမဒ္ဒနော။ သဗ္ဗာမိတ္တေတိ ခန္ဓကိလေသာဘိသင်္ခါရမစ္စုဒေဝပုတ္တမာရာဒိကေ သဗ္ဗပစ္စတ္ထိကေ။ ဝသီကတွာတိ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေတွာ။ အကုတောဘယောတိ ကုတောစိ အဘယော။

၅၆၈-၇၀။ ဧဝံ ဝုတ္တေ သေလော ဗြာဟ္မဏော တာဝဒေဝ ဘဂဝတိ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒေါ ပဗ္ဗဇ္ဇာပေက္ခော ဟုတွာ ‘‘ဣမံ ဘဝန္တော’’တိ ဂါထာတ္တယမာဟ ယထာ တံ ပရိပါကဂတာယ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိယာ သမ္မာ စောဒိယမာနော။ တတ္ထ ကဏှာဘိဇာတိကောတိ စဏ္ဍာလာဒိနီစကုလေ ဇာတော။

၅၇၁။ တတော တေပိ မာဏဝကာ တထေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇာပေက္ခာ ဟုတွာ ‘‘ဧတဉ္စေ ရုစ္စတိ ဘောတော’’တိ ဂါထမာဟံသု ယထာ တံ တေန သဒ္ဓိံ ကတာဓိကာရာ ကုလပုတ္တာ။

၅၇၂။ အထ သေလော တေသု မာဏဝကေသု တုဋ္ဌစိတ္တော တေ ဒဿေန္တော ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစမာနော ‘‘ဗြာဟ္မဏာ’’တိ ဂါထမာဟ။

၅၇၃။ တတော ဘဂဝါ ယသ္မာ သေလော အတီတေ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော သာသနေ တေသံယေဝ တိဏ္ဏံ ပုရိသသတာနံ ဂဏသေဋ္ဌော ဟုတွာ တေဟိ သဒ္ဓိံ ပရိဝေဏံ ကာရာပေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ စ ကတွာ ကမေန ဒေဝမနုဿသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝမာနော ပစ္ဆိမေ ဘဝေ တေသံယေဝ အာစရိယော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော၊ တဉ္စ နေသံ ကမ္မံ ဝိမုတ္တိပရိပါကာယ ပရိပက္ကံ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝဿ စ ဥပနိဿယဘူတံ၊ တသ္မာ တေ သဗ္ဗေဝ ဧဟိဘိက္ခုပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပဗ္ဗာဇေန္တော ‘‘သွာက္ခာတ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ သန္ဒိဋ္ဌိကန္တိ ပစ္စက္ခံ။ အကာလိကန္တိ မဂ္ဂါနန္တရဖလုပ္ပတ္တိတော န ကာလန္တရေ ပတ္တဗ္ဗဖလံ။ ယတ္ထာတိ ယန္နိမိတ္တာ။ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယနိမိတ္တာ ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အပ္ပမတ္တဿ သတိဝိပ္ပဝါသဝိရဟိတဿ တီသု သိက္ခာသု သိက္ခတော အမောဃာ ဟောတိ။ တေနာဟ – ‘‘သွာက္ခာတံ…ပေ… သိက္ခတော’’တိ။

ဧဝဉ္စ ဝတွာ ‘‘ဧထ ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တေ သဗ္ဗေ ပတ္တစီဝရဓရာ ဟုတွာ အာကာသေနာဂမ္မ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေသုံ။ ဧဝမိမံ တေသံ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝံ သန္ဓာယ သင်္ဂီတိကာရာ ‘‘အလတ္ထ ခေါ သေလော…ပေ… ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ အာဟံသု။

ဘုတ္တာဝိန္တိ ဘုတ္တဝန္တံ။ ဩနီတပတ္တပါဏိန္တိ ပတ္တတော ဩနီတပါဏိံ၊ အပနီတဟတ္ထန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘ဥပဂန္တွာ’’တိ ပါဌသေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဣတရထာ ဟိ ဘဂဝန္တံ ဧကမန္တံ နိသီဒီတိ န ယုဇ္ဇတိ။

၅၇၄။ အဂ္ဂိဟုတ္တမုခါတိ ဘဂဝါ ကေဏိယဿ စိတ္တာနုကူလဝသေန အနုမောဒန္တော ဧဝမာဟ။ တတ္ထ အဂ္ဂိပရိစရိယံ ဝိနာ ဗြာဟ္မဏာနံ ယညာဘာဝတော ‘‘အဂ္ဂိဟုတ္တမုခါ ယညာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဂ္ဂိဟုတ္တသေဋ္ဌာ အဂ္ဂိဟုတ္တပဓာနာတိ အတ္ထော။ ဝေဒေ သဇ္ဈာယန္တေဟိ ပဌမံ သဇ္ဈာယိတဗ္ဗတော သာဝိတ္တီ ‘‘ဆန္ဒသော မုခ’’န္တိ ဝုတ္တာ။ မနုဿာနံ သေဋ္ဌတော ရာဇာ ‘‘မုခ’’န္တိ ဝုတ္တော။ နဒီနံ အာဓာရတော ပဋိသရဏတော စ သာဂရော ‘‘မုခ’’န္တိ ဝုတ္တော။ စန္ဒယောဂဝသေန ‘‘အဇ္ဇ ကတ္တိကာ အဇ္ဇ ရောဟိနီ’’တိ သဉ္ဇာနနတော အာလောကကရဏတော သောမ္မဘာဝတော စ ‘‘နက္ခတ္တာနံ မုခံ စန္ဒော’’တိ ဝုတ္တော။ တပန္တာနံ အဂ္ဂတ္တာ အာဒိစ္စော ‘‘တပတံ မုခ’’န္တိ ဝုတ္တော။ ဒက္ခိဏေယျာနံ ပန အဂ္ဂတ္တာ ဝိသေသေန တသ္မိံ သမယေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ သင်္ဃံ သန္ဓာယ ‘‘ပုညံ အာကင်္ခမာနာနံ၊ သင်္ဃော ဝေ ယဇတံ မုခ’’န္တိ ဝုတ္တော။ တေန သင်္ဃော ပုညဿ အာယမုခန္တိ ဒဿေတိ။

၅၇၆။ ယံ တံ သရဏန္တိ အညဗျာကရဏဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမာ ဘဂဝါ၊ ယသ္မာ မယံ ဣတော အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ တံ သရဏံ အဂမမှ၊ တသ္မာ သတ္တရတ္တေန တဝ သာသနေ အနုတ္တရေန ဒမထေန ဒန္တမှ။ အဟော တေ သရဏဿ အာနုဘာဝေါတိ။

၅၇၇-၈။ တတော ပရံ ဘဂဝန္တံ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ ထုနိတွာ တတိယာယ ဝန္ဒနံ ယာစတိ –

၅၇၉။

‘‘ဘိက္ခဝေါ တိသတာ ဣမေ၊ တိဋ္ဌန္တိ ပဉ္ဇလီကတာ၊

ပါဒေ ဝီရ ပသာရေဟိ၊ နာဂါ ဝန္ဒန္တု သတ္ထုနော’’တိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ သေလသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ သလ္လသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၈၀။ အနိမိတ္တန္တိ သလ္လသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတော ကိရ ဥပဋ္ဌာကော ဧကော ဥပါသကော၊ တဿ ပုတ္တော ကာလမကာသိ။ သော ပုတ္တသောကာဘိဘူတော သတ္တာဟံ နိရာဟာရော အဟောသိ။ တံ အနုကမ္ပန္တော ဘဂဝါ တဿ ဃရံ ဂန္တွာ သောကဝိနောဒနတ္ထံ ဣမံ သုတ္တမဘာသိ။

တတ္ထ အနိမတ္တန္တိ ကိရိယာကာရနိမိတ္တဝိရဟိတံ။ ယထာ ဟိ ‘‘ယဒါဟံ အက္ခိံ ဝါ နိခဏိဿာမိ၊ ဘမုကံ ဝါ ဥက္ခိပိဿာမိ၊ တေန နိမိတ္တေန တံ ဘဏ္ဍံ အဝဟရာ’’တိအာဒီသု ကိရိယာကာရနိမိတ္တမတ္ထိ၊ န ဧဝံ ဇီဝိတေ။ န ဟိ သက္ကာ လဒ္ဓုံ ‘‘ယာဝါဟံ ဣဒံ ဝါ ဣဒံ ဝါ ကရောမိ၊ တာဝ တွံ ဇီဝ၊ မာ မီယာ’’တိ။ အနညာတန္တိ အတော ဧဝ န သက္ကာ ဧကံသေန အညာတုံ ‘‘ဧတ္တကံ ဝါ ဧတ္တကံ ဝါ ကာလံ ဣမိနာ ဇီဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဂတိယာ အာယုပရိယန္တဝသေန ဝါ။ ယထာ ဟိ စာတုမဟာရာဇိကာဒီနံ ပရိမိတံ အာယု၊ န တထာ မစ္စာနံ၊ ဧဝမ္ပိ ဧကံသေန အနညာတံ။

ကသိရန္တိ အနေကပစ္စယပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိဘာဝတော ကိစ္ဆံ န သုခယာပနီယံ။ တထာ ဟိ တံ အဿာသပဋိဗဒ္ဓဉ္စ၊ ပဿာသပဋိဗဒ္ဓဉ္စ၊ မဟာဘူတပဋိဗဒ္ဓဉ္စ၊ ကဗဠီကာရာဟာရပဋိဗဒ္ဓဉ္စ၊ ဥသ္မာပဋိဗဒ္ဓဉ္စ၊ ဝိညာဏပဋိဗဒ္ဓဉ္စ။ အနဿသန္တောပိ ဟိ န ဇီဝတိ အပဿသန္တောပိ။ စတူသု စ ဓာတူသု ကဋ္ဌမုခါဒိအာသီဝိသဒဋ္ဌော ဝိယ ကာယော ပထဝီဓာတုပ္ပကောပေန တာဝ ထဒ္ဓါ ဟောတိ ကလိင်္ဂရသဒိသော။ ယထာဟ –

‘‘ပတ္ထဒ္ဓါ ဘဝတီ ကာယော၊ ဒဋ္ဌော ကဋ္ဌမုခေန ဝါ၊

ပထဝီဓာတုပ္ပကောပေန၊ ဟောတိ ကဋ္ဌမုခေဝ သော’’တိ။ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၅၈၄)၊

အာပေါဓာတုပ္ပကောပေန ပူတိဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ ပဂ္ဃရိတပုဗ္ဗမံသလောဟိတော အဋ္ဌိစမ္မာဝသေသော ဟောတိ။ ယထာဟ –

‘‘ပူတိကော ဘဝတီ ကာယော၊ ဒဋ္ဌော ပူတိမုခေန ဝါ၊

အာပေါဓာတုပ္ပကောပေန၊ ဟောတိ ပူတိမုခေဝ သော’’တိ။ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၅၈၄)၊

တေဇောဓာတုပ္ပကောပေန အင်္ဂါရကာသုယံ ပက္ခိတ္တော ဝိယ သမန္တာ ပရိဍယှတိ။ ယထာဟ –

‘‘သန္တတ္တော ဘဝတီ ကာယော၊ ဒဋ္ဌော အဂ္ဂိမုခေန ဝါ၊

တေဇောဓာတုပ္ပကောပေန၊ ဟောတိ အဂ္ဂိမုခေဝ သော’’တိ။ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၅၈၄)၊

ဝါယောဓာတုပ္ပကောပေန သဉ္ဆိဇ္ဇမာနသန္ဓိဗန္ဓနော ပါသာဏေဟိ ကောဋ္ဋေတွာ သဉ္စုဏ္ဏိယမာနဋ္ဌိကော ဝိယ စ ဟောတိ။ ယထာဟ –

‘‘သဉ္ဆိန္နော ဘဝတီ ကာယော၊ ဒဋ္ဌော သတ္ထမုခေန ဝါ၊

ဝါယောဓာတုပ္ပကောပေန၊ ဟောတိ သတ္ထမုခေဝ သော’’တိ။ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၅၈၄)၊

ဓာတုပ္ပကောပဗျာပန္နကာယောပိ စ န ဇီဝတိ။ ယဒါ ပန တာ ဓာတုယော အညမညံ ပတိဋ္ဌာနာဒိကိစ္စံ သာဓေန္တာပိ သမံ ဝဟန္တိ၊ တဒါ ဇီဝိတံ ပဝတ္တတိ။ ဧဝံ မဟာဘူတပဋိဗဒ္ဓဉ္စ ဇီဝိတံ။ ဒုဗ္ဘိက္ခာဒီသု ပန အာဟာရုပစ္ဆေဒေန သတ္တာနံ ဇီဝိတက္ခယော ပါကဋော ဧဝ။ ဧဝံ ကဗဠီကာရာဟာရပဋိဗဒ္ဓဉ္စ ဇီဝိတံ။ တထာ အသိတပီတာဒိပရိပါကေ ကမ္မဇတေဇေ ခီဏေ သတ္တာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏန္တာပိ ပါကဋာ ဧဝ။ ဧဝံ ဥသ္မာပဋိဗဒ္ဓဉ္စ ဇီဝိတံ။ ဝိညာဏေ ပန နိရုဒ္ဓေ နိရုဒ္ဓတော ပဘုတိ သတ္တာနံ န ဟောတိ ဇီဝိတန္တိ ဧဝမ္ပိ လောကေ ပါကဋမေဝ။ ဧဝံ ဝိညာဏပဋိဗဒ္ဓဉ္စ ဇီဝိတံ။ ဧဝံ အနေကပစ္စယပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိဘာဝတော ကသိရံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပရိတ္တဉ္စာတိ အပ္ပကံ၊ ဒေဝါနံ ဇီဝိတံ ဥပနိဓာယ တိဏဂ္ဂေ ဥဿာဝဗိန္ဒုသဒိသံ၊ စိတ္တက္ခဏတော ဥဒ္ဓံ အဘာဝေန ဝါ ပရိတ္တံ။ အတိဒီဃာယုကောပိ ဟိ သတ္တော အတီတေန စိတ္တေန ဇီဝိတ္ထ န ဇီဝတိ န ဇီဝိဿတိ၊ အနာဂတေန ဇီဝိဿတိ န ဇီဝတိ န ဇီဝိတ္ထ၊ ပစ္စုပ္ပန္နေန ဇီဝတိ န ဇီဝိတ္ထ န ဇီဝိဿတိ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ –

‘‘ဇီဝိတံ အတ္တဘာဝေါ စ၊ သုခဒုက္ခာ စ ကေဝလာ၊

ဧကစိတ္တသမာယုတ္တာ၊ လဟုသော ဝတ္တတေ ခဏော။

‘‘စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ ၊ ကပ္ပာ တိဋ္ဌန္တိ ယေ မရူ၊

နတွေဝ တေပိ ဇီဝန္တိ၊ ဒွီဟိ စိတ္တေဟိ သံယုတာ’’တိ။ (မဟာနိ။ ၁၀)၊

တဉ္စ ဒုက္ခေန သံယုတန္တိ တဉ္စ ဇီဝိတံ ဧဝံ အနိမိတ္တမနညာတံ ကသိရံ ပရိတ္တဉ္စ သမာနမ္ပိ သီတုဏှဍံသမကသာဒိသမ္ဖဿခုပ္ပိပါသာသင်္ခါရဒုက္ခဝိပရိဏာမဒုက္ခဒုက္ခဒုက္ခေဟိ သံယုတံ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယသ္မာ ဤဒိသံ မစ္စာနံ ဇီဝိတံ၊ တသ္မာ တွံ ယာဝ တံ ပရိက္ခယံ န ဂစ္ဆတိ၊ တာဝ ဓမ္မစရိယမေဝ ဗြူဟယ၊ မာ ပုတ္တမနုသောစာတိ။

၅၈၁။ အထာပိ မညေယျာသိ ‘‘သဗ္ဗူပကရဏေဟိ ပုတ္တံ အနုရက္ခန္တဿာပိ မေ သော မတော၊ တေန သောစာမီ’’တိ၊ ဧဝမ္ပိ မာ သောစိ။ န ဟိ သော ဥပက္ကမော အတ္ထိ၊ ယေန ဇာတာ န မိယျရေ၊ န ဟိ သက္ကာ ကေနစိ ဥပက္ကမေန ဇာတာ သတ္တာ မာ မရန္တူတိ ရက္ခိတုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတော ယသ္မာ သော ‘‘ဇရံ ပတွာ နာမ၊ ဘန္တေ၊ မရဏံ အနုရူပံ၊ အတိဒဟရော မေ ပုတ္တော မတော’’တိ စိန္တေသိ၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘ဇရမ္ပိ ပတွာ မရဏံ၊ ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပါဏိနော’’တိ၊ ဇရံ ပတွာပိ အပ္ပတွာပိ မရဏံ၊ နတ္ထိ ဧတ္ထ နိယမောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၅၈၂။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ နိဒဿနေန သာဓေန္တော ‘‘ဖလာနမိဝ ပက္ကာန’’န္တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – ယထာ ဖလာနံ ပက္ကာနံ ယသ္မာ သူရိယုဂ္ဂမနတော ပဘုတိ သူရိယာတပေန သန္တပ္ပမာနေ ရုက္ခေ ပထဝိရသော စ အာပေါရသော စ ပတ္တတော သာခံ သာခတော ခန္ဓံ ခန္ဓတော မူလန္တိ ဧဝံ အနုက္ကမေန မူလတော ပထဝိမေဝ ပဝိသတိ၊ ဩဂမနတော ပဘုတိ ပန ပထဝိတော မူလံ မူလတော ခန္ဓန္တိ ဧဝံ အနုက္ကမေန သာခါပတ္တပလ္လဝါဒီနိ ပုန အာရောဟတိ၊ ဧဝံ အာရောဟန္တော စ ပရိပါကဂတေ ဖလေ ဝဏ္ဋမူလံ န ပဝိသတိ။ အထ သူရိယာတပေန တပ္ပမာနေ ဝဏ္ဋမူလေ ပရိဠာဟော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေန တာနိ ဖလာနိ ပါတော ပါတော နိစ္စကာလံ ပတန္တိ၊ နေသံ ပါတော ပတနတော ဘယံ ဟောတိ၊ ပတနာ ဘယံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဇာတာနံ မစ္စာနံ နိစ္စံ မရဏတော ဘယံ ။ ပက္ကဖလသဒိသာ ဟိ သတ္တာတိ။

၅၈၃-၆။ ကိဉ္စ ဘိယျော ‘‘ယထာပိ ကုမ္ဘကာရဿ…ပေ… ဇီဝိတ’’န္တိ။ တသ္မာ ‘‘ဒဟရာ စ…ပေ… ပရာယဏာ’’တိ ဧဝံ ဂဏှ၊ ဧဝဉ္စ ဂဟေတွာ ‘‘တေသံ မစ္စု…ပေ… ဉာတီ ဝါ ပန ဉာတကေ’’တိ ဧဝမ္ပိ ဂဏှ။ ယသ္မာ စ န ပိတာ တာယတေ ပုတ္တံ၊ ဉာတီ ဝါ ပန ဉာတကေ၊ တသ္မာ ပေက္ခတံယေဝ…ပေ… နီယတိ။

တတ္ထ အယံ ယောဇနာ – ပဿမာနာနံယေဝ ဉာတီနံ ‘‘အမ္မ၊ တာတာ’’တိအာဒိနာ နယေန ပုထု အနေကပ္ပကာရကံ လာလပတံယေဝ မစ္စာနံ ဧကမေကော မစ္စော ယထာ ဂေါ ဝဇ္ဈော ဧဝံ နီယတိ၊ ဧဝံ ပဿ၊ ဥပါသက၊ ယာဝ အတာဏော လောကောတိ။

၅၈၇။ တတ္ထ ယေ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒယော ဓိတိသမ္ပန္နာ၊ တေ ‘‘ဧဝမဗ္ဘာဟတော လောကော မစ္စုနာ စ ဇရာယ စ၊ သော န သက္ကာ ကေနစိ ပရိတ္တာဏံ ကာတု’’န္တိ ယသ္မာ ဇာနန္တိ၊ တသ္မာ ဓီရာ န သောစန္တိ ဝိဒိတွာ လောကပရိယာယံ။ ဣမံ လောကသဘာဝံ ဉတွာ န သောစန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၅၈၈။ တွံ ပန ယဿ မဂ္ဂံ…ပေ… ပရိဒေဝသိ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယဿ မာတုကုစ္ဆိံ အာဂတဿ အာဂတမဂ္ဂံ ဝါ ဣတော စဝိတွာ အညတ္ထ ဂတဿ ဂတမဂ္ဂံ ဝါ န ဇာနာသိ၊ တဿ ဣမေ ဥဘော အန္တေ အသမ္ပဿံ နိရတ္ထံ ပရိဒေဝသိ။ ဓီရာ ပန တေ ပဿန္တာ ဝိဒိတွာ လောကပရိယာယံ န သောစန္တီတိ။

၅၈၉။ ဣဒါနိ ‘‘နိရတ္ထံ ပရိဒေဝသီ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တပရိဒေဝနာယ နိရတ္ထကဘာဝံ သာဓေန္တော ‘‘ပရိဒေဝယမာနော စေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥဒဗ္ဗဟေတိ ဥဗ္ဗဟေယျ ဓာရေယျ၊ အတ္တနိ သဉ္ဇနေယျာတိ အတ္ထော။ သမ္မူဠှော ဟိံသမတ္တာနန္တိ သမ္မူဠှော ဟုတွာ အတ္တာနံ ဗာဓေန္တော။ ကယိရာ စေ နံ ဝိစက္ခဏောတိ ယဒိ တာဒိသော ကဉ္စိ အတ္ထံ ဥဒဗ္ဗဟေ၊ ဝိစက္ခဏောပိ နံ ပရိဒေဝံ ကရေယျ။

၅၉၀။ န ဟိ ရုဏ္ဏေနာတိ ဧတ္ထာယံ ယောဇနာ – န ပန ကောစိ ရုဏ္ဏေန ဝါ သောကေန ဝါ စေတသော သန္တိံ ပပ္ပောတိ၊ အပိစ ခေါ ပန ရောဒတော သောစတော စ ဘိယျော အဿ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဒုက္ခံ၊ သရီရဉ္စ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယာဒီဟိ ဥပဟညတီတိ။

၅၉၁။ န တေန ပေတာတိ တေန ပရိဒေဝနေန ကာလကတာ န ပါလေန္တိ န ယာပေန္တိ၊ န တံ တေသံ ဥပကာရာယ ဟောတိ။ တသ္မာ နိရတ္ထာ ပရိဒေဝနာတိ။

၅၉၂။ န ကေဝလဉ္စ နိရတ္ထာ၊ အနတ္ထမ္ပိ အာဝဟတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ သောကမပ္ပဇဟံ…ပေ… ဝသမနွဂူ။ တတ္ထ အနုတ္ထုနန္တောတိ အနုသောစန္တော။ ဝသမနွဂူတိ ဝသံ ဂတော။

၅၉၃။ ဧဝမ္ပိ နိရတ္ထကတ္တံ အနတ္ထာဝဟတ္တဉ္စ သောကဿ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ သောကဝိနယတ္ထံ ဩဝဒန္တော ‘‘အညေပိ ပဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဂမိနေတိ ဂမိကေ၊ ပရလောကဂမနသဇ္ဇေ ဌိတေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဖန္ဒန္တေဝိဓ ပါဏိနောတိ မရဏဘယေန ဖန္ဒမာနေယေဝ ဣဓ သတ္တေ။

၅၉၄။ ယေန ယေနာတိ ယေနာကာရေန မညန္တိ ‘‘ဒီဃာယုကော ဘဝိဿတိ၊ အရောဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ။ တတော တံ အညထာယေဝ ဟောတိ၊ သော ဧဝံ မညိတော မရတိပိ၊ ရောဂီပိ ဟောတိ။ ဧတာဒိသော အယံ ဝိနာဘာဝေါ မညိတပ္ပစ္စနီကေန ဟောတိ၊ ပဿ၊ ဥပါသက၊ လောကသဘာဝန္တိ ဧဝမေတ္ထ အဓိပ္ပာယယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၅၉၆။ အရဟတော သုတွာတိ ဣမံ ဧဝရူပံ အရဟတော ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ။ နေသော လဗ္ဘာ မယာ ဣတီတိ သော ပေတော ‘‘ဣဒါနိ မယာ ပုန ဇီဝတူ’’တိ န လဗ္ဘာ ဣတိ ပရိဇာနန္တော၊ ဝိနေယျ ပရိဒေဝိတန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၅၉၇။ ကိဉ္စ ဘိယျော – ‘‘ယထာ သရဏမာဒိတ္တံ…ပေ… ဓံသယေ’’တိ။ တတ္ထ ဓီရော ဓိတိသမ္ပဒါယ၊ သပညော သာဘာဝိကပညာယ၊ ပဏ္ဍိတော ဗာဟုသစ္စပညာယ၊ ကုသလော စိန္တကဇာတိကတာယ ဝေဒိတဗ္ဗော။ စိန္တာမယသုတမယဘာဝနာမယပညာဟိ ဝါ ယောဇေတဗ္ဗံ။

၅၉၈-၉။ န ကေဝလဉ္စ သောကမေဝ၊ ပရိဒေဝံ…ပေ… သလ္လမတ္တနော။ တတ္ထ ပဇပ္ပန္တိ တဏှံ။ ဒေါမနဿန္တိ စေတသိကဒုက္ခံ။ အဗ္ဗဟေတိ ဥဒ္ဓရေ။ သလ္လန္တိ ဧတမေဝ တိပ္ပကာရံ ဒုန္နီဟရဏဋ္ဌေန အန္တောဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန စ သလ္လံ။ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ သတ္တဝိဓံ ရာဂါဒိသလ္လံ ဝါ။ ဧတသ္မိဉှိ အဗ္ဗူဠှေ သလ္လေ အဗ္ဗူဠှသလ္လော…ပေ… နိဗ္ဗုတောတိ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။ တတ္ထ အသိတောတိ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ အနိဿိတော။ ပပ္ပုယျာတိ ပါပုဏိတွာ။ သေသံ ဣဓ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ၊ တသ္မာ န ဝဏ္ဏိတံ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ သလ္လသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဝါသေဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ

ဧဝံမေ သုတန္တိ ဝါသေဋ္ဌသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမေဝ ယာဿ နိဒါနေ ဝုတ္တာ အတ္ထဝဏ္ဏနံ ပနဿ ဝုတ္တနယာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနိ စ ပဒါနိ ပရိဟရန္တာ ကရိဿာမ။ ဣစ္ဆာနင်္ဂလောတိ ဂါမဿ နာမံ။ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာနံ စင်္ကီ တာရုက္ခော တောဒေယျောတိ ဝေါဟာရနာမမေတံ။ ပေါက္ခရသာတိ ဇာဏုဿောဏီတိ နေမိတ္တိကံ။ တေသု ကိရ ဧကော ဟိမဝန္တပဿေ ပေါက္ခရဏိယာ ပဒုမေ နိဗ္ဗတ္တော၊ အညတရော တာပသော တံ ပဒုမံ ဂဟေတွာ တတ္ထ သယိတံ ဒါရကံ ဒိသွာ သံဝဍ္ဎေတွာ ရညော ဒဿေသိ။ ပေါက္ခရေ သယိတတ္တာ ‘‘ပေါက္ခရသာတီ’’တိ စဿ နာမမကာသိ။ ဧကဿ ဌာနန္တရေ နေမိတ္တိကံ။ တေန ကိရ ဇာဏုဿောဏိနာမကံ ပုရောဟိတဋ္ဌာနံ လဒ္ဓံ၊ သော တေနေဝ ပညာယိ။

တေ သဗ္ဗေပိ အညေ စ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ ကသ္မာ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ပဋိဝသန္တီတိ? ဝေဒသဇ္ဈာယနပရိဝီမံသနတ္ထံ။ တေန ကိရ သမယေန ကောသလဇနပဒေ ဝေဒကာ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဒါနံ သဇ္ဈာယကရဏတ္ထဉ္စ အတ္ထူပပရိက္ခဏတ္ထဉ္စ တသ္မိံယေဝ ဂါမေ သန္နိပတန္တိ။ တေန တေပိ အန္တရန္တရာ အတ္တနော ဘောဂဂါမတော အာဂမ္မ တတ္ထ ပဋိဝသန္တိ။

ဝါသေဋ္ဌဘာရဒွါဇာနန္တိ ဝါသေဋ္ဌဿ စ ဘာရဒွါဇဿ စ။ အယမန္တရာကထာတိ ယံ အတ္တနော သဟာယကဘာဝါနုရူပံ ကထံ ကထေန္တာ အနုဝိစရိံသု၊ တဿာ ကထာယ အန္တရာ ဝေမဇ္ဈေယေဝ အယံ အညာ ကထာ ဥဒပါဒီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကောတိ သံသုဒ္ဓကုစ္ဆိကော၊ သံသုဒ္ဓါယ ဗြာဟ္မဏိယာ ဧဝ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ’’တိအာဒီသု ဟိ ဥဒရဂ္ဂိ ‘‘ဂဟဏီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန မာတုကုစ္ဆိ။ ယာဝ သတ္တမာတိ မာတု မာတာ၊ ပိတု ပိတာတိ ဧဝံ ပဋိလောမေန ယာဝ သတ္တ ဇာတိယော။ ဧတ္ထ စ ပိတာမဟော စ ပိတာမဟီ စ ပိတာမဟာ၊ တထာ မာတာမဟော စ မာတာမဟီ စ မာတာမဟာ၊ ပိတာမဟာ စ မာတာမဟာ စ ပိတာမဟာယေဝ။ ပိတာမဟာနံ ယုဂံ ပိတာမဟယုဂံ။ ယုဂန္တိ အာယုပ္ပမာဏံ။ အဘိလာပမတ္တမေဝ စေတံ၊ အတ္ထတော ပန ပိတာမဟာယေဝ ပိတာမဟယုဂံ။ အက္ခိတ္တောတိ ဇာတိံ အာရဗ္ဘ ‘‘ကိံ သော’’တိ ကေနစိ အနဝညာတော ။ အနုပက္ကုဋ္ဌောတိ ဇာတိသန္ဒောသဝါဒေန အနုပက္ကုဋ္ဌပုဗ္ဗော။ ဝတသမ္ပန္နောတိ အာစာရသမ္ပန္နော။ သညာပေတုန္တိ ဉာပေတုံ ဗောဓေတုံ၊ နိရန္တရံ ကာတုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အာယာမာတိ ဂစ္ဆာမ။

၆၀၀။ အနုညာတပဋိညာတာတိ ‘‘တေဝိဇ္ဇာ တုမှေ’’တိ ဧဝံ မယံ အာစရိယေဟိ စ အနုညာတာ အတ္တနာ စ ပဋိဇာနိမှာတိ အတ္ထော။ အသ္မာတိ ဘဝါမ။ ဥဘောတိ ဒွေပိ ဇနာ။ အဟံ ပေါက္ခရသာတိဿ၊ တာရုက္ခဿာယံ မာဏဝေါတိ အဟံ ပေါက္ခရသာတိဿ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသီ အဂ္ဂသိဿော၊ အယံ တာရုက္ခဿာတိ အဓိပ္ပာယေန ဘဏတိ အာစရိယသမ္ပတ္တိံ အတ္တနော သမ္ပတ္တိဉ္စ ဒီပေန္တော။

၆၀၁။ တေဝိဇ္ဇာနန္တိ တိဝေဒါနံ။ ကေဝလိနောတိ နိဋ္ဌင်္ဂတာ။ အသ္မသေတိ အမှ ဘဝါမ။ ဣဒါနိ တံ ကေဝလိဘာဝံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ – ‘‘ပဒကသ္မာ…ပေ… သာဒိသာ’’တိ။ တတ္ထ ဇပ္ပေတိ ဝေဒေ။ ကမ္မုနာတိ ဒသဝိဓေန ကုသလကမ္မပထကမ္မုနာ။ အယဉှိ ပုဗ္ဗေ သတ္တဝိဓံ ကာယဝစီကမ္မံ သန္ဓာယ ‘‘ယတော ခေါ ဘော သီလဝါ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ တိဝိဓံ မနောကမ္မံ သန္ဓာယ ‘‘ဝတသမ္ပန္နော’’တိ အာဟ။ တေန သမန္နာဂတော ဟိ အာစာရသမ္ပန္နော ဟောတိ။

၆၀၂-၅။ ဣဒါနိ တံ ဝစနန္တရေန ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘အဟဉ္စ ကမ္မုနာ ဗြူမီ’’တိ။ ခယာတီတန္တိ ဦနဘာဝံ အတီတံ၊ ပရိပုဏ္ဏန္တိ အတ္ထော။ ပေစ္စာတိ ဥပဂန္တွာ။ နမဿန္တီတိ နမော ကရောန္တိ။ စက္ခုံ လောကေ သမုပ္ပန္နန္တိ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရေ လောကေ၊ တံ အန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ လောကဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိအတ္ထသန္ဒဿနေန စက္ခု ဟုတွာ သမုပ္ပန္နံ။

၆၀၆။ ဧဝံ အဘိတ္ထဝိတွာ ဝါသေဋ္ဌေန ယာစိတော ဘဂဝါ ဒွေပိ ဇနေ သင်္ဂဏှန္တော အာဟ – ‘‘တေသံ ဝေါ အဟံ ဗျက္ခိဿ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ဗျက္ခိဿန္တိ ဗျာကရိဿာမိ။ အနုပုဗ္ဗန္တိ တိဋ္ဌတု တာဝ ဗြာဟ္မဏစိန္တာ၊ ကီဋပဋင်္ဂတိဏရုက္ခတော ပဘုတိ ဝေါ အနုပုဗ္ဗံ ဗျက္ခိဿန္တိ ဧဝမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ဧဝံ ဝိတ္ထာရကထာယ ဝိနေတဗ္ဗာ ဟိ တေ မာဏဝကာ။ ဇာတိဝိဘင်္ဂန္တိ ဇာတိဝိတ္ထာရံ။ အညမညာ ဟိ ဇာတိယောတိ တေသံ တေသဉှိ ပါဏာနံ ဇာတိယော အညာ အညာ နာနပ္ပကာရာတိ အတ္ထော။

၆၀၇။ တတော ပါဏာနံ ဇာတိဝိဘင်္ဂေ ကထေတဗ္ဗေ ‘‘တိဏရုက္ခေပိ ဇာနာထာ’’တိ အနုပါဒိန္နကာနံ တာဝ ကထေတုံ အာရဒ္ဓါ။ တံ ကိမတ္ထမိတိ စေ? ဥပါဒိန္နေသု သုခဉာပနတ္ထံ။ အနုပါဒိန္နေသု ဟိ ဇာတိဘေဒေ ဂဟိတေ ဥပါဒိန္နေသု သော ပါကဋတရော ဟောတိ။ တတ္ထ တိဏာနိ နာမ အန္တောဖေဂ္ဂူနိ ဗဟိသာရာနိ။ တသ္မာ တာလနာဠိကေရာဒယောပိ တိဏသင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ။ ရုက္ခာ နာမ ဗဟိဖေဂ္ဂူ အန္တောသာရာ။ တိဏာနိ စ ရုက္ခာ စ တိဏရုက္ခာ။ တေ ဥပယောဂဗဟုဝစနေန ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘တိဏရုက္ခေပိ ဇာနာထာ’’တိ။ န စာပိ ပဋိဇာနရေတိ ‘‘မယံ တိဏာ၊ မယံ ရုက္ခာ’’တိ ဧဝမ္ပိ န ပဋိဇာနန္တိ။ လိင်္ဂံ ဇာတိမယန္တိ အပဋိဇာနန္တာနမ္ပိ စ တေသံ ဇာတိမယမေဝ သဏ္ဌာနံ အတ္တနော မူလဘူတတိဏာဒိသဒိသမေဝ ဟောတိ။ ကိံ ကာရဏံ? အညမညာ ဟိ ဇာတိယော၊ ယသ္မာ အညာ တိဏဇာတိ၊ အညာ ရုက္ခဇာတိ၊ တိဏေသုပိ အညာ တာလဇာတိ၊ အညာ နာဠိကေရဇာတီတိ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

တေန ကိံ ဒီပေတိ? ယံ ဇာတိဝသေန နာနာ ဟောတိ၊ တံ အတ္တနော ပဋိညံ ပရေသံ ဝါ ဥပဒေသံ ဝိနာပိ အညဇာတိတော ဝိသေသေန ဂယှတိ။ ယဒိ စ ဇာတိယာ ဗြာဟ္မဏော ဘဝေယျ၊ သောပိ အတ္တနော ပဋိညံ ပရေသံ ဝါ ဥပဒေသံ ဝိနာ ခတ္တိယတော ဝေဿသုဒ္ဒတော ဝါ ဝိသေသေန ဂယှေယျ၊ န စ ဂယှတိ၊ တသ္မာ န ဇာတိယာ ဗြာဟ္မဏောတိ။ ပရတော ပန ‘‘ယထာ ဧတာသု ဇာတီသူ’’တိ ဣမာယ ဂါထာယ ဧတမတ္ထံ ဝစီဘေဒေနေဝ အာဝိကရိဿတိ။

၆၀၈။ ဧဝံ အနုပါဒိန္နေသု ဇာတိဘေဒံ ဒဿေတွာ ဥပါဒိန္နေသု တံ ဒဿေန္တော ‘‘တတော ကီဋေ’’တိ ဧဝမာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကီဋာတိ ကိမယော။ ပဋင်္ဂါတိ ပဋင်္ဂါယေဝ။ ယာဝ ကုန္ထကိပိလ္လိကေတိ ကုန္ထကိပိလ္လိကံ ပရိယန္တံ ကတွာတိ အတ္ထော။

၆၀၉။ ခုဒ္ဒကေတိ ကာဠကကဏ္ဍကာဒယော။ မဟလ္လကေတိ သသဗိဠာရာဒယော။ သဗ္ဗေ ဟိ တေ အနေကဝဏ္ဏာ။

၆၁၀။ ပါဒူဒရေတိ ဥဒရပါဒေ၊ ဥဒရံယေဝ ယေသံ ပါဒါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒီဃပိဋ္ဌိကေတိ သပ္ပာနဉှိ သီသတော ယာဝ နင်္ဂုဋ္ဌာ ပိဋ္ဌိ ဧဝ ဟောတိ၊ တေန တေ ‘‘ဒီဃပိဋ္ဌိကာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တေပိ အနေကပ္ပကာရာ အာသီဝိသာဒိဘေဒေန။

၆၁၁။ ဩဒကေတိ ဥဒကမှိ ဇာတေ။ မစ္ဆာပိ အနေကပ္ပကာရာ ရောဟိတမစ္ဆာဒိဘေဒေန။

၆၁၂။ ပက္ခီတိ သကုဏေ။ တေ ဟိ ပက္ခာနံ အတ္ထိတာယ ‘‘ပက္ခီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ပတ္တေဟိ ယန္တီတိ ပတ္တယာနာ။ ဝေဟာသေ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝိဟင်္ဂမာ။ တေပိ အနေကပ္ပကာရာ ကာကာဒိဘေဒေန။

၆၁၃။ ဧဝံ ထလဇလာကာသဂေါစရာနံ ပါဏာနံ ဇာတိဘေဒံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယေနာဓိပ္ပာယေန တံ ဒဿေသိ၊ တံ အာဝိကရောန္တော ‘‘ယထာ ဧတာသူ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော သင်္ခေပတော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာဓိပ္ပာယဝဏ္ဏနာဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၆၁၄-၆။ ဝိတ္ထာရတော ပနေတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ သယမေဝ ဒဿေန္တော ‘‘န ကေသေဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတြာယံ ယောဇနာ – ယံ ဝုတ္တံ ‘‘နတ္ထိ မနုဿေသု လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ ပုထူ’’တိ၊ တံ ဧဝံ နတ္ထီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေယျထိဒံ၊ န ကေသေဟီတိ။ န ဟိ ‘‘ဗြာဟ္မဏာနံ ဤဒိသာ ကေသာ ဟောန္တိ၊ ခတ္တိယာနံ ဤဒိသာ’’တိ နိယမော အတ္ထိ ယထာ ဟတ္ထိအဿမိဂါဒီနန္တိ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ နေဝ၊ ယထာ အညာသု ဇာတိသူတိ ဣဒံ ပန ဝုတ္တဿေဝတ္ထဿ နိဂမနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တဿ ယောဇနာ – တဒေဝ ယသ္မာ ဣမေဟိ ကေသာဒီဟိ နတ္ထိ မနုဿေသု လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ ပုထု၊ တသ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗမေတံ ‘‘ဗြာဟ္မဏာဒိဘေဒေသု မနုဿေသု လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ နေဝ ယထာ အညာသု ဇာတီသူ’’တိ။

၆၁၇။ ဣဒါနိ ဧဝံ ဇာတိဘေဒေ အသန္တေပိ ဗြာဟ္မဏော ခတ္တိယောတိ ဣဒံ နာနတ္တံ ယထာ ဇာတံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ပစ္စတ္တ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ဧတံ တိရစ္ဆာနာနံ ဝိယ ယောနိသိဒ္ဓမေဝ ကေသာဒိသဏ္ဌာနာနတ္တံ မနုဿေသု ဗြာဟ္မဏာဒီနံ အတ္တနော အတ္တနော သရီရေသု န ဝိဇ္ဇတိ။ အဝိဇ္ဇမာနေပိ ပန ဧတသ္မိံ ယဒေတံ ဗြာဟ္မဏော ခတ္တိယောတိ နာနတ္တဝိဓာနပရိယာယံ ဝေါကာရံ၊ တံ ဝေါကာရဉ္စ မနုဿေသု သမညာယ ပဝုစ္စတိ၊ ဝေါဟာရမတ္တေန ဝုစ္စတီတိ။

၆၁၉-၆၂၅။ ဧတ္တာဝတာ ဘဂဝါ ဘာရဒွါဇဿ ဝါဒံ နိဂ္ဂဟေတွာ ဣဒါနိ ယဒိ ဇာတိယာ ဗြာဟ္မဏော ဘဝေယျ၊ အာဇီဝသီလာစာရဝိပန္နောပိ ဗြာဟ္မဏော ဘဝေယျ။ ယသ္မာ ပန ပေါရာဏာ ဗြာဟ္မဏာ တဿ ဗြာဟ္မဏဘာဝံ န ဣစ္ဆန္တိ လောကေ စ အညေပိ ပဏ္ဍိတမနုဿာ၊ တသ္မာ ဝါသေဋ္ဌဿ ဝါဒပဂ္ဂဟဏတ္ထံ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသူ’’တိအာဒိကာ အဋ္ဌ ဂါထာယော အာဟ။ တတ္ထ ဂေါရက္ခန္တိ ခေတ္တရက္ခံ၊ ကသိကမ္မန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပထဝီ ဟိ ‘‘ဂေါ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တပ္ပဘေဒေါ စ ခေတ္တံ။ ပုထုသိပ္ပေနာတိ တန္တဝါယကမ္မာဒိနာနာသိပ္ပေန။ ဝေါဟာရန္တိ ဝဏိဇ္ဇံ။ ပရပေဿေနာတိ ပရေသံ ဝေယျာဝစ္စေန။ ဣဿတ္ထန္တိ အာဝုဓဇီဝိကံ၊ ဥသုဉ္စ သတ္တိဉ္စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပေါရောဟိစ္စေနာတိ ပုရောဟိတကမ္မေန။

၆၂၆။ ဧဝံ ဗြာဟ္မဏသမယေန စ လောကဝေါဟာရေန စ အာဇီဝသီလာစာရဝိပန္နဿ အဗြာဟ္မဏဘာဝံ သာဓေတွာ ဧဝံ သန္တေ န ဇာတိယာ ဗြာဟ္မဏော၊ ဂုဏေဟိ ပန ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ။ တသ္မာ ယတ္ထ ယတ္ထ ကုလေ ဇာတော ယော ဂုဏဝါ၊ သော ဗြာဟ္မဏော၊ အယမေတ္ထ ဉာယောတိ ဧဝမေတံ ဉာယံ အတ္ထတော အာပါဒေတွာ ပုန တဒေဝ ဉာယံ ဝစီဘေဒေန ပကာသေန္တော အာဟ ‘‘န စာဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဗြူမီ’’တိ။

တဿတ္ထော – အဟံ ပန ယွာယံ စတူသု ယောနီသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဇာတော၊ တတြာပိ ဝါ ဝိသေသေန ယော ဗြာဟ္မဏသမညိတာယ မာတရိ သမ္ဘူတော၊ တံ ယောနိဇံ မတ္တိသမ္ဘဝံ ယာ စာယံ ‘‘ဥဘတော သုဇာတော’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၁။၃၀၃၊ မ။ နိ။ ၂။၄၂၄) နယေန ဗြာဟ္မဏေဟိ ဗြာဟ္မဏဿ ပရိသုဒ္ဓဥပ္ပတ္တိမဂ္ဂသင်္ခါတာ ယောနိ ကထီယတိ၊ ‘‘သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော’’တိ ဣမိနာ စ မာတုသမ္ပတ္တိ၊ တတောပိ ဇာတသမ္ဘူတတ္တာ ‘‘ယောနိဇော မတ္တိသမ္ဘဝေါ’’တိ စ ဝုစ္စတိ၊ တမ္ပိ ယောနိဇံ မတ္တိသမ္ဘဝံ ဣမိနာ စ ယောနိဇမတ္တိသမ္ဘဝမတ္တေန ဗြာဟ္မဏံ န ဗြူမိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ‘‘ဘော ဘော’’တိ ဝစနမတ္တေန အညေဟိ သကိဉ္စနေဟိ ဝိသိဋ္ဌတ္တာ ဘောဝါဒီ နာမ သော ဟောတိ၊ သစေ ဟောတိ သကိဉ္စနော။ ယော ပနာယံ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ကုလေ ဇာတောပိ ရာဂါဒိကိဉ္စနာဘာဝေန အကိဉ္စနော၊ သဗ္ဗဂဟဏပဋိနိဿဂ္ဂေန စ အနာဒါနော၊ အကိဉ္စနံ အနာဒါနံ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဗာဟိတပါပေါတိ။

၆၂၇။ ကိဉ္စ ဘိယျော – ‘‘သဗ္ဗသံယောဇနံ ဆေတွာ’’တိအာဒိကာ သတ္တဝီသတိ ဂါထာ။ တတ္ထ သဗ္ဗသံယောဇနန္တိ ဒသဝိဓံ သံယောဇနံ။ န ပရိတဿတီတိ တဏှာယ န တဿတိ။ တမဟန္တိ တံ အဟံ ရာဂါဒီနံ သင်္ဂါနံ အတိက္ကန္တတ္တာ သင်္ဂါတိဂံ၊ စတုန္နမ္ပိ ယောဂါနံ အဘာဝေန ဝိသံယုတ္တံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၂၈။ နဒ္ဓိန္တိ နယှနဘာဝေန ပဝတ္တံ ကောဓံ။ ဝရတ္တန္တိ ဗန္ဓနဘာဝေန ပဝတ္တံ တဏှံ။ သန္ဒာနံ သဟနုက္ကမန္တိ အနုသယာနုက္ကမသဟိတံ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိသန္ဒာနံ၊ ဣဒံ သဗ္ဗမ္ပိ ဆိန္ဒိတွာ ဌိတံ အဝိဇ္ဇာပလိဃဿ ဥက္ခိတ္တတ္တာ ဥက္ခိတ္တပလိဃံ စတုန္နံ သစ္စာန္နံ ဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓံ အဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၂၉။ အဒုဋ္ဌောတိ ဧဝံ ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသဉ္စ ပါဏိအာဒီဟိ ပေါထနဉ္စ အန္ဒုဗန္ဓနာဒီဟိ ဗန္ဓနဉ္စ ယော အကုဒ္ဓမာနသော ဟုတွာ အဓိဝါသေသိ၊ ခန္တိဗလေန သမန္နာဂတတ္တာ ခန္တီဗလံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပတ္တိယာ အနီကဘူတေန တေနေဝ ခန္တီဗလာနီကေန သမန္နာဂတတ္တာ ဗလာနီကံ တံ ဧဝရူပံ အဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၃၀။ ဝတန္တန္တိ ဓုတဝတေန သမန္နာဂတံ၊ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေန သီလဝန္တံ၊ တဏှာဥဿဒါဘာဝေန အနုဿဒံ၊ ဆဠိန္ဒြိယဒမနေန ဒန္တံ၊ ကောဋိယံ ဌိတေန အတ္တဘာဝေန အန္တိမသာရီရံ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၃၁။ ယောန လိမ္ပတီတိ ဧဝမေဝ ယော အဗ္ဘန္တရေ ဒုဝိဓေပိ ကာမေ န လိမ္ပတိ၊ တသ္မိံ ကာမေ န သဏ္ဌာတိ၊ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၃၂။ ဒုက္ခဿာတိ ခန္ဓဒုက္ခဿ။ ပန္နဘာရန္တိ ဩဟိတက္ခန္ဓဘာရံ စတူဟိ ယောဂေဟိ သဗ္ဗကိလေသေဟိ ဝါ ဝိသံယုတ္တံ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၃၃။ ဂမ္ဘီရပညန္တိ ဂမ္ဘီရေသု ခန္ဓာဒီသု ပဝတ္တာယ ပညာယ သမန္နာဂတံ၊ ဓမ္မောဇပညာယ မေဓာဝိံ၊ ‘‘အယံ ဒုဂ္ဂတိယာ၊ အယံ သုဂတိယာ၊ အယံ နိဗ္ဗာနဿ မဂ္ဂေါ၊ အယံ အမဂ္ဂေါ’’တိ ဧဝံ မဂ္ဂေ အမဂ္ဂေ စ ဆေကတာယ မဂ္ဂါမဂ္ဂဿကောဝိဒံ၊ အရဟတ္တသင်္ခါတံ ဥတ္တမတ္ထမနုပ္ပတ္တံ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၃၄။ အသံသဋ္ဌန္တိ ဒဿနသဝနသမုလ္လာပပရိဘောဂကာယသံသဂ္ဂါနံ အဘာဝေန အသံသဋ္ဌံ။ ဥဘယန္တိ ဂိဟီဟိ စ အနဂါရေဟိ စာတိ ဥဘယေဟိပိ အသံသဋ္ဌံ။ အနောကသာရိန္တိ အနာလယစာရိံ၊ တံ ဧဝရူပံ အဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၃၅။ နိဓာယာတိ နိက္ခိပိတွာ ဩရောပေတွာ။ တသေသု ထာဝရေသု စာတိ တဏှာတာသေန တသေသု တဏှာဘာဝေန ထိရတာယ ထာဝရေသု။ ယော န ဟန္တီတိ ယော ဧဝံ သဗ္ဗသတ္တေသု ဝိဂတပဋိဃတာယ နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍော နေဝ ကဉ္စိ သယံ ဟနတိ၊ န အညေန ဃာတေတိ၊ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၃၆။ အဝိရုဒ္ဓန္တိ အာဃာတဝသေန ဝိရုဒ္ဓေသုပိ လောကိယမဟာဇနေသု အာဃာတာဘာဝေန အဝိရုဒ္ဓံ၊ ဟတ္ထဂတေ ဒဏ္ဍေ ဝါ သတ္ထေ ဝါ အဝိဇ္ဇမာနေပိ ပရေသံ ပဟာရဒါနတော အဝိရတတ္တာ အတ္တဒဏ္ဍေသု ဇနေသု နိဗ္ဗုတံ နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍံ၊ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ‘‘အဟံ မမ’’န္တိ ဂဟိတတ္တာ သာဒါနေသု၊ တဿ ဂဟဏဿ အဘာဝေန အနာဒါနံ တံ ဧဝရူပံ အဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၃၇။ အာရဂ္ဂါတိ ယဿေတေ ရာဂါဒယော အယဉ္စ ပရဂုဏမက္ခဏလက္ခဏော မက္ခော အာရဂ္ဂါ သာသပေါ ဝိယ ပပတိတော၊ ယထာ သာသပေါ အာရဂ္ဂေ န သန္တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ စိတ္တေ န တိဋ္ဌတိ၊ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၃၈။ အကက္ကသန္တိ အဖရုသံ။ ဝိညာပနိန္တိ အတ္ထဝိညာပနိံ။ သစ္စန္တိ ဘူတံ။ နာဘိသဇေတိ ယာယ ဂိရာယ အညံ ကုဇ္ဈာပနဝသေန န လဂ္ဂါပေယျ။ ခီဏာသဝေါ နာမ ဧဝရူပမေဝ ဂိရံ ဘာသေယျ။ တသ္မာ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၃၉။ သာဋကာဘရဏာဒီသု ဒီဃံ ဝါ ရဿံ ဝါ၊ မဏိမုတ္တာဒီသု အဏုံ ဝါ ထူလံ ဝါ မဟဂ္ဃအပ္ပဂ္ဃဝသေန သုဘံ ဝါ အသုဘံ ဝါ ယော ပုဂ္ဂလော ဣမသ္မိံ လောကေ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ နာဒိယတိ၊ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၄၀။ နိရာသာသန္တိ နိတ္တဏှံ။ ဝိသံယုတ္တန္တိ သဗ္ဗကိလေသေဟိ ဝိယုတ္တံ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၄၁။ အာလယာတိ တဏှာ။ အညာယ အကထံကထီတိ အဋ္ဌ ဝတ္ထူနိ ယထာဘူတံ ဇာနိတွာ အဋ္ဌဝတ္ထုကာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆော။ အမတောဂဓမနုပ္ပတ္တန္တိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ ဩဂဟေတွာ အနုပ္ပတ္တံ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၄၂။ ဥဘောတိ ဒွေပိ ပုညာနိ ပါပါနိ စ ဆဍ္ဍေတွာတိ အတ္ထော။ သင်္ဂန္တိ ရာဂါဒိဘေဒံ သင်္ဂံ။ ဥပစ္စဂါတိ အတိက္ကန္တော။ တမဟံ ဝဋ္ဋမူလသောကေန အသောကံ၊ အဗ္ဘန္တရေ ရာဂရဇာဒီနံ အဘာဝေန ဝိရဇံ၊ နိရုပက္ကိလေသတာယ သုဒ္ဓံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၄၃။ ဝိမလန္တိ အဗ္ဘာဒိမလဝိရဟိတံ။ သုဒ္ဓန္တိ နိရုပက္ကိလေသံ။ ဝိပ္ပသန္နန္တိ ပသန္နစိတ္တံ။ အနာဝိလန္တိ ကိလေသာဝိလတ္တဝိရဟိတံ။ နန္ဒီဘဝပရိက္ခီဏန္တိ တီသု ဘဝေသု ပရိက္ခီဏတဏှံ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၄၄။ ယော ဘိက္ခု ဣမံရာဂပလိပထဉ္စေဝ ကိလေသဒုဂ္ဂဉ္စ သံသာရဝဋ္ဋဉ္စ စတုန္နံ သစ္စာနံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈနကမောဟဉ္စ အတီတော၊ စတ္တာရော ဩဃေ တိဏ္ဏော ဟုတွာ ပါရံ အနုပ္ပတ္တော၊ ဒုဝိဓေန ဈာနေန ဈာယီ၊ တဏှာယ အဘာဝေန အနေဇော၊ ကထံကထာယ အဘာဝေန အကထံကထီ၊ ဥပါဒါနာနံ အဘာဝေန အနုပါဒိယိတွာ ကိလေသနိဗ္ဗာနေန နိဗ္ဗုတော၊ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၄၅။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ ဣဓ လောကေ၊ ဥဘောပိ ကာမေ ဟိတွာ အနာဂါရော ဟုတွာ ပရိဗ္ဗဇတိ၊ တံ ပရိက္ခီဏကာမဉ္စေဝ ပရိက္ခီဏဘဝဉ္စ အဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၄၆။ ယောဣဓ လောကေ ဆဒွါရိကံ တဏှံ ဇဟိတွာ ဃရာဝါသေန အနတ္ထိကော အနာဂါရော ဟုတွာ ပရိဗ္ဗဇတိ၊ တဏှာယ စေဝ ဘဝဿ စ ပရိက္ခီဏတ္တာ တဏှာဘဝပရိက္ခီဏံ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၄၇။ မာနုသကံ ယောဂန္တိ မာနုသကံ အာယုဉ္စေဝ ပဉ္စဝိဓကာမဂုဏေ စ။ ဒိဗ္ဗယောဂေပိ ဧသေဝ နယော။ ဥပစ္စဂါတိ ယော မာနုသကံ ယောဂံ ဟိတွာ ဒိဗ္ဗံ အတိက္ကန္တော၊ တံ သဗ္ဗေဟိ စတူဟိ ယောဂေဟိ ဝိသံယုတ္တံ အဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၄၈။ ရတိန္တိ ပဉ္စကာမဂုဏရတိံ။ အရတိန္တိ အရညဝါသေ ဥက္ကဏ္ဌိတတ္တံ။ သီတိဘူတန္တိ နိဗ္ဗုတံ၊ နိရုပဓိန္တိ နိရုပက္ကိလေသံ၊ ဝီရန္တိ တံ ဧဝရူပံ သဗ္ဗံ ခန္ဓလောကံ အဘိဘဝိတွာ ဌိတံ ဝီရိယဝန္တံ အဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၄၉။ ယော ဝေဒီတိ ယော သတ္တာနံ သဗ္ဗာကာရေန စုတိဉ္စ ပဋိသန္ဓိဉ္စ ပါကဋံ ကတွာ ဇာနာတိ၊ တမဟံ အလဂ္ဂတာယ အသတ္တံ၊ ပဋိပတ္တိယာ သုဋ္ဌု ဂတတ္တာ သုဂတံ၊ စတုန္နံ သစ္စာနံ ဗုဒ္ဓတာယ ဗုဒ္ဓံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၅၀။ ယဿာတိ ယဿေတေ ဒေဝါဒယော ဂတိံ န ဇာနန္တိ၊ တမဟံ အာသဝါနံ ခီဏတာယ ခီဏာသဝံ၊ ကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ အရဟန္တံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၅၁။ ပုရေတိ အတီတက္ခန္ဓေသု။ ပစ္ဆာတိ အနာဂတေသု။ မဇ္ဈေတိ ပစ္စုပ္ပန္နေသု။ ကိဉ္စနန္တိ ယဿေတေသု ဌာနေသု တဏှာဂါဟသင်္ခါတံ ကိဉ္စနံ နတ္ထိ။ တမဟံ ရာဂကိဉ္စနာဒီဟိ အကိဉ္စနံ။ ကဿစိ ဂဟဏဿ အဘာဝေန အနာဒါနံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၅၂။ အစ္ဆမ္ဘိတတ္တေန ဥသဘသဒိသတာယ ဥသဘံ၊ ဥတ္တမဋ္ဌေန ပဝရံ၊ ဝီရိယသမ္ပတ္တိယာ ဝီရံ၊ မဟန္တာနံ သီလက္ခန္ဓာဒီနံ ဧသိတတ္တာ မဟေသိံ၊ တိဏ္ဏံ မာရာနံ ဝိဇိတတ္တာ ဝိဇိတာဝိနံ၊ နိနှာတကိလေသတာယ နှာတကံ၊ စတုသစ္စဗုဒ္ဓတာယ ဗုဒ္ဓံ တံ ဧဝရူပံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၅၃။ ယော ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ပါကဋံ ကတွာ ဇာနာတိ၊ ဆဗ္ဗီသတိဒေဝလောကဘေဒံ သဂ္ဂံ၊ စတုဗ္ဗိဓံ အပါယဉ္စ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ပဿတိ၊ အထော ဇာတိက္ခယသင်္ခါတံ အရဟတ္တံ ပတ္တော၊ တမဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၆၅၄။ ဧဝံ ဘဂဝါ ဂုဏတော ဗြာဟ္မဏံ ဝတွာ ‘‘ယေ ‘ဇာတိတော ဗြာဟ္မဏော’တိ အဘိနိဝေသံ ကရောန္တိ၊ တေ ဣဒံ ဝေါဟာရမတ္တံ အဇာနန္တာ၊ သာ စ နေသံ ဒိဋ္ဌိ ဒုဒ္ဒိဋ္ဌီ’’တိ ဒဿေန္တော ‘‘သမညာ ဟေသာ’’တိ ဂါထာဒွယမာဟ။ တဿတ္ထော – ‘‘ယဒိဒံ ဗြာဟ္မဏော ခတ္တိယော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော’’တိ နာမဂေါတ္တံ ပကပ္ပိတံ၊ သမညာ ဟေသာ လောကသ္မိံ၊ ပညတ္တိဝေါဟာရမတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ သမ္မုစ္စာ သမုဒါဂတံ သမနုညာယ အာဂတံ။ တဉှိ တတ္ထ တတ္ထ ဇာတကာလေယေဝဿ ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ပကပ္ပိတံ ကတံ။ နော စေတံ ဧဝံ ပကပ္ပေယျုံ၊ န ကောစိ ကဉ္စိ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော’’တိ ဝါ ‘‘ဘာရဒွါဇော’’တိ ဝါ ဇာနေယျ။

၆၅၅။ ဧဝံ ပကပ္ပိတဉ္စေတံ ဒီဃရတ္တမနုသယိတံ ဒိဋ္ဌိဂတမဇာနတံ၊ ‘‘ပကပ္ပိတံ နာမဂေါတ္တံ၊ နာမဂေါတ္တမတ္တမေတံ သံဝေါဟာရတ္ထံ ပကပ္ပိတ’’န္တိ အဇာနန္တာနံ သတ္တာနံ ဟဒယေ ဒီဃရတ္တံ ဒိဋ္ဌိဂတမနုသယိတံ၊ တဿ အနုသယိတတ္တာ တံ နာမဂေါတ္တံ အဇာနန္တာ တေ ပဗြုဝန္တိ ‘‘ဇာတိယာ ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော’’တိ၊ အဇာနန္တာယေဝ ဧဝံ ဝဒန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၆၅၆-၇။ ဧဝံ ‘‘ယေ ‘ဇာတိတော ဗြာဟ္မဏော’တိ အဘိနိဝေသံ ကရောန္တိ၊ တေ ဣဒံ ဝေါဟာရမတ္တမဇာနန္တာ၊ သာ စ နေသံ ဒိဋ္ဌိ ဒုဒ္ဒိဋ္ဌီ’’တိ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ နိပ္ပရိယာယမေဝ ဇာတိဝါဒံ ပဋိက္ခိပန္တော ကမ္မဝါဒဉ္စ နိရောပေန္တော ‘‘န ဇစ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘ကမ္မုနာ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ကမ္မုနာ ဟောတိ အဗြာဟ္မဏော’’တိ ဣမိဿာ ဥပဍ္ဎဂါထာယ အတ္ထဝိတ္ထာရဏတ္ထံ ‘‘ကဿကော ကမ္မုနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကမ္မုနာတိ ပစ္စုပ္ပန္နေန ကသိကမ္မာဒိနိဗ္ဗတ္တကစေတနာကမ္မုနာ။

၆၅၉။ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဒဿာတိ ‘‘ဣမိနာ ပစ္စယေန ဧဝံ ဟောတီ’’တိ ဧဝံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဒဿာဝိနော။ ကမ္မဝိပါကကောဝိဒါတိ သမ္မာနာဝမာနာရဟေ ကုလေ ကမ္မဝသေန ဥပ္ပတ္တိ ဟောတိ၊ အညာပိ ဟီနပဏီတတာ ဟီနပဏီတေ ကမ္မေ ဝိပစ္စမာနေ ဟောတီတိ ဧဝံ ကမ္မဝိပါကကုသလာ။

၆၆၀။ ‘‘ကမ္မုနာဝတ္တတီ’’တိ ဂါထာယ ပန ‘‘လောကော’’တိ ဝါ ‘‘ပဇာ’’တိ ဝါ ‘‘သတ္တာ’’တိ ဝါ ဧကောယေဝ အတ္ထော၊ ဝစနမတ္တမေဝ နာနံ။ ပုရိမပဒေန စေတ္ထ ‘‘အတ္ထိ ဗြဟ္မာ မဟာဗြဟ္မာ…ပေ… သေဋ္ဌော သဇိတာ ဝသီ ပိတာ ဘူတဘဗျာန’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၄၂) ဣမိဿာ ဒိဋ္ဌိယာ နိသေဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကမ္မုနာ ဟိ ဝတ္တတိ တာသု တာသု ဂတီသု ဥပ္ပဇ္ဇတိ လောကော၊ တဿ ကော သဇိတာတိ? ဒုတိယေန ‘‘ဧဝံ ကမ္မုနာ ဥပ္ပန္နောပိ စ ပဝတ္တိယမ္ပိ အတီတပစ္စုပ္ပန္နဘေဒေန ကမ္မုနာ ဧဝ ပဝတ္တတိ၊ သုခဒုက္ခာနိ ပစ္စနုဘောန္တော ဟီနပဏီတာဒိဘာဝံ အာပဇ္ဇန္တော ပဝတ္တတီ’’တိ ဒဿေတိ။ တတိယေန တမေဝတ္ထံ နိဂမေတိ ‘‘ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ ကမ္မနိဗန္ဓနာ သတ္တာ ကမ္မေနေဝ ဗဒ္ဓါ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ၊ န အညထာ’’တိ။ စတုတ္ထေန တမတ္ထံ ဥပမာယ ဝိဘာဝေတိ ရထဿာဏီဝ ယာယတောတိ။ ယထာ ရထဿ ယာယတော အာဏိ နိဗန္ဓနံ ဟောတိ၊ န တာယ အနိဗဒ္ဓါ ယာတိ၊ ဧဝံ လောကဿ ဥပ္ပဇ္ဇတော စ ပဝတ္တတော စ ကမ္မံ နိဗန္ဓနံ၊ န တေန အနိဗဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နပ္ပဝတ္တတိ။

၆၆၁။ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဧဝံ ကမ္မနိဗန္ဓနော လောကော၊ တသ္မာ သေဋ္ဌေန ကမ္မုနာ သေဋ္ဌဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘တပေနာ’’တိ ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ တပေနာတိ ဣန္ဒြိယသံဝရေန။ ဗြဟ္မစရိယေနာတိ သိက္ခာနိဿိတေန ဝုတ္တာဝသေသသေဋ္ဌစရိယေန။ သံယမေနာတိ သီလေန။ ဒမေနာတိ ပညာယ။ ဧတေန သေဋ္ဌဋ္ဌေန ဗြဟ္မဘူတေန ကမ္မုနာ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဧတံ ဗြာဟ္မဏမုတ္တမံ၊ ယသ္မာ ဧတံ ကမ္မံ ဥတ္တမော ဗြာဟ္မဏဘာဝေါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဗြဟ္မာန’’န္တိပိ ပါဌော၊ တဿတ္ထော – ဗြဟ္မံ အာနေတီတိ ဗြဟ္မာနံ၊ ဗြဟ္မဘာဝံ အာနေတိ အာဝဟတိ ဒေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၆၆၂။ ဒုတိယဂါထာယ သန္တောတိ သန္တကိလေသော။ ဗြဟ္မာ သက္ကောတိ ဗြဟ္မာ စ သက္ကော စ။ ယော ဧဝရူပေါ၊ သော န ကေဝလံ ဗြာဟ္မဏော၊ အပိစ ခေါ ဗြဟ္မာ စ သက္ကော စ သော ဝိဇာနတံ ပဏ္ဍိတာနံ၊ ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ ဝါသေဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ကောကာလိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

ဧဝံမေ သုတန္တိ ကောကာလိကသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဣမဿ သုတ္တဿ ဥပ္ပတ္တိ အတ္ထဝဏ္ဏနာယမေဝ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ အတ္ထဝဏ္ဏနာယ စဿ ဧဝံ မေ သုတန္တိအာဒိ ဝုတ္တနယမေဝ။ အထ ခေါ ကောကာလိကောတိ ဧတ္ထ ပန ကော အယံ ကောကာလိကော၊ ကသ္မာ စ ဥပသင်္ကမီတိ? ဝုစ္စတေ – အယံ ကိရ ကောကာလိကရဋ္ဌေ ကောကာလိကနဂရေ ကောကာလိကသေဋ္ဌိဿ ပုတ္တော ပဗ္ဗဇိတွာ ပိတရာ ကာရာပိတေ ဝိဟာရေယေဝ ပဋိဝသတိ ‘‘စူဠကောကာလိကော’’တိ နာမေန၊ န ဒေဝဒတ္တဿ သိဿော။ သော ဟိ ဗြာဟ္မဏပုတ္တော ‘‘မဟာကောကာလိကော’’တိ ပညာယိ။

ဘဂဝတိ ကိရ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဇနပဒစာရိကံ စရမာနာ ဥပကဋ္ဌာယ ဝဿူပနာယိကာယ ဝိဝေကဝါသံ ဝသိတုကာမာ တေ ဘိက္ခူ ဥယျောဇေတွာ အတ္တနော ပတ္တစီဝရမာဒါယ တသ္မိံ ဇနပဒေ တံ နဂရံ ပတွာ တံ ဝိဟာရံ အဂမံသု။ တတ္ထ တေ ကောကာလိကေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိတွာ တံ အာဟံသု – ‘‘အာဝုသော၊ မယံ ဣဓ တေမာသံ ဝသိဿာမ၊ မာ ကဿစိ အာရောစေယျာသီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ တေမာသေ အတီတေ ဣတရဒိဝသံ ပဂေဝ နဂရံ ပဝိသိတွာ အာရောစေသိ – ‘‘တုမှေ အဂ္ဂသာဝကေ ဣဓာဂန္တွာ ဝသမာနေ န ဇာနိတ္ထ၊ န တေ ကောစိ ပစ္စယေနာပိ နိမန္တေတီ’’တိ။ နဂရဝါသိနော ‘‘ကသ္မာ နော၊ ဘန္တေ၊ နာရောစယိတ္ထာ’’တိ။ ကိံ အာရောစိတေန၊ ကိံ နာဒ္ဒသထ ဒွေ ဘိက္ခူ ဝသန္တေ၊ နနု ဧတေ အဂ္ဂသာဝကာတိ။ တေ ခိပ္ပံ သန္နိပတိတွာ သပ္ပိဂုဠဝတ္ထာဒီနိ အာနေတွာ ကောကာလိကဿ ပုရတော နိက္ခိပိံသု။ သော စိန္တေသိ – ‘‘ပရမပ္ပိစ္ဆာ အဂ္ဂသာဝကာ ‘ပယုတ္တဝါစာယ ဥပ္ပန္နော လာဘော’တိ ဉတွာ န သာဒိယိဿန္တိ၊ အသာဒိယန္တာ အဒ္ဓါ ‘အာဝါသိကဿ ဒေထာ’တိ ဘဏိဿန္တိ၊ ဟန္ဒာဟံ ဣမံ လာဘံ ဂါဟာပေတွာ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ။ သော တထာ အကာသိ၊ ထေရာ ဒိသွာဝ ပယုတ္တဝါစာယ ဥပ္ပန္နဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမေ ပစ္စယာ နေဝ အမှာကံ န ကောကာလိကဿ ဝဋ္ဋန္တီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အာဝါသိကဿ ဒေထာ’’တိ အဝတွာ ပဋိက္ခိပိတွာ ပက္ကမိံသု။ တေန ကောကာလိကော ‘‘ကထဉှိ နာမ အတ္တနာ အဂ္ဂဏှန္တာ မယှမ္ပိ န ဒါပေသု’’န္တိ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပာဒေသိ။

တေ ဘဂဝတော သန္တိကံ အဂမံသု။ ဘဂဝါ စ ပဝါရေတွာ သစေ အတ္တနာ ဇနပဒစာရိကံ န ဂစ္ဆတိ၊ အဂ္ဂသာဝကေ ပေသေတိ – ‘‘စရထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စာရိကံ ဗဟုဇနဟိတာယာ’’တိအာဒီနိ (မဟာဝ။ ၃၂) ဝတွာ ။ ဣဒမာစိဏ္ဏံ တထာဂတာနံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အတ္တနာ အဂန္တုကာမော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဣမေ ပုနဒေဝ ဥယျောဇေသိ – ‘‘ဂစ္ဆထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စရထ စာရိက’’န္တိ။ တေ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ စာရိကံ စရမာနာ အနုပုဗ္ဗေန တသ္မိံ ရဋ္ဌေ တမေဝ နဂရံ အဂမံသု။ နာဂရာ ထေရေ သဉ္ဇာနိတွာ သဟ ပရိက္ခာရေဟိ ဒါနံ သဇ္ဇေတွာ နဂရမဇ္ဈေ မဏ္ဍပံ ကတွာ ဒါနံ အဒံသု၊ ထေရာနဉ္စ ပရိက္ခာရေ ဥပနာမေသုံ။ ထေရာ ဂဟေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အဒံသု။ တံ ဒိသွာ ကောကာလိကော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမေ ပုဗ္ဗေ အပ္ပိစ္ဆာ အဟေသုံ၊ ဣဒါနိ လောဘာဘိဘူတာ ပါပိစ္ဆာ ဇာတာ၊ ပုဗ္ဗေပိ အပ္ပိစ္ဆသန္တုဋ္ဌပဝိဝိတ္တသဒိသာ မညေ၊ ဣမေ ပါပိစ္ဆာ အသန္တဂုဏပရိဒီပကာ ပါပဘိက္ခူ’’တိ။ သော ထေရေ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အာဝုသော၊ တုမှေ ပုဗ္ဗေ အပ္ပိစ္ဆာ သန္တုဋ္ဌာ ပဝိဝိတ္တာ ဝိယ အဟုဝတ္ထ၊ ဣဒါနိ ပနတ္ထ ပါပဘိက္ခူ ဇာတာ’’တိ ဝတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ တာဝဒေဝ တရမာနရူပေါ နိက္ခမိတွာ ဂန္တွာ ‘‘ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေဿာမီ’’တိ သာဝတ္ထာဘိမုခေါ ဂန္တွာ အနုပုဗ္ဗေန ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိ။ အယမေတ္ထ ကောကာလိကော၊ ဣမိနာ ကာရဏေန ဥပသင်္ကမိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အထ ခေါ ကောကာလိကော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီ’’တိအာဒိ။

ဘဂဝါ တံ တုရိတတုရိတံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာဝ အာဝဇ္ဇေတွာ အညာသိ – ‘‘အဂ္ဂသာဝကေ အက္ကောသိတုကာမော အာဂတော’’တိ။ ‘‘သက္ကာ နု ခေါ ပဋိသေဓေတု’’န္တိ စ အာဝဇ္ဇေန္တော ‘‘န သက္ကာ၊ ထေရေသု အပရဇ္ဈိတွာ အာဂတော၊ ဧကံသေန ပဒုမနိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ အဒ္ဒသ။ ဧဝံ ဒိသွာပိ ပန ‘‘သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေပိ နာမ ဂရဟန္တံ သုတွာ န နိသေဓေတီ’’တိ ပရူပဝါဒမောစနတ္ထံ အရိယူပဝါဒဿ မဟာသာဝဇ္ဇဘာဝဒဿနတ္ထဉ္စ ‘‘မာ ဟေဝ’’န္တိအာဒိနာ နယေန တိက္ခတ္တုံ ပဋိသေဓေသိ။ တတ္ထ မာ ဟေဝန္တိ မာ ဧဝမာဟ၊ မာ ဧဝံ အဘဏီတိ အတ္ထော။ ပေသလာတိ ပိယသီလာ။ သဒ္ဓါယိကောတိ သဒ္ဓါဂမကရော၊ ပသာဒါဝဟောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပစ္စယိကောတိ ပစ္စယကရော၊ ‘‘ဧဝမေတ’’န္တိ သန္နိဋ္ဌာဝဟောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

အစိရပက္ကန္တဿာတိ ပက္ကန္တဿ သတော န စိရေနေဝ သဗ္ဗော ကာယော ဖုဋော အဟောသီတိ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဩကာသံ အဝဇ္ဇေတွာ သကလသရီရံ အဋ္ဌီနိ ဘိန္ဒိတွာ ဥဂ္ဂတာဟိ ပီဠကာဟိ အဇ္ဈောတ္ထဋံ အဟောသိ။ တတ္ထ ယသ္မာ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန တထာရူပံ ကမ္မံ ဗုဒ္ဓါနံ သမ္မုခီဘာဝေ ဝိပါကံ န ဒေတိ၊ ဒဿနူပစာရေ ပန ဝိဇဟိတမတ္တေ ဒေတိ၊ တသ္မာ တဿ အစိရပက္ကန္တဿ ပီဠကာ ဥဋ္ဌဟိံသု။ တေနေဝ ဝုတ္တံ ‘‘အစိရပက္ကန္တဿ စ ကောကာလိကဿာ’’တိ။ အထ ကသ္မာ တတ္ထေဝ န အဋ္ဌာသီတိ စေ? ကမ္မာနုဘာဝေန။ ဩကာသကတဉှိ ကမ္မံ အဝဿံ ဝိပစ္စတိ၊ တံ တဿ တတ္ထ ဌာတုံ န ဒေတိ။ သော ကမ္မာနုဘာဝေန စောဒိယမာနော ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ ကဠာယမတ္တိယောတိ စဏကမတ္တိယော ။ ဗေလုဝသလာဋုကမတ္တိယောတိ တရုဏဗေလုဝမတ္တိယော။ ပဘိဇ္ဇိံသူတိ ဘိဇ္ဇိံသု။ တာသု ဘိန္နာသု သကလသရီရံ ပနသပက္ကံ ဝိယ အဟောသိ။ သော ပက္ကေန ဂတ္တေန အနယဗျသနံ ပတွာ ဒုက္ခာဘိဘူတော ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌကေ သယိ။ အထ ဓမ္မဿဝနတ္ထံ အာဂတာဂတာ မနုဿာ တံ ဒိသွာ ‘‘ဓိ ကောကာလိက၊ ဓိ ကောကာလိက၊ အယုတ္တမကာသိ၊ အတ္တနောယေဝ မုခံ နိဿာယ အနယဗျသနံ ပတ္တောသီ’’တိ အာဟံသု။ တေသံ သုတွာ အာရက္ခဒေဝတာ ဓိက္ကာရံ အကံသု၊ အာရက္ခဒေဝတာနံ အာကာသဋ္ဌဒေဝတာတိ ဣမိနာ ဥပါယေန ယာဝ အကနိဋ္ဌဘဝနာ ဧကဓိက္ကာရော ဥဒပါဒိ။

တဒါ စ တုရူ နာမ ဘိက္ခု ကောကာလိကဿ ဥပဇ္ဈာယော အနာဂါမိဖလံ ပတွာ သုဒ္ဓါဝါသေသု နိဗ္ဗတ္တော ဟောတိ။ သောပိ သမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌိတော တံ ဓိက္ကာရံ သုတွာ အာဂမ္မ ကောကာလိကံ ဩဝဒိ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု စိတ္တပ္ပသာဒဇနနတ္ထံ။ သော တဿာပိ ဝစနံ အဂ္ဂဟေတွာ အညဒတ္ထု တမေဝ အပရာဓေတွာ ကာလံ ကတွာ ပဒုမနိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တေနာဟ – ‘‘အထ ခေါ ကောကာလိကော ဘိက္ခု တေနေဝါဗာဓေန…ပေ… အာဃာတေတွာ’’တိ။

အထ ခေါ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတီတိ ကော အယံ ဗြဟ္မာ၊ ကသ္မာ စ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစာတိ? အယံ ကဿပဿ ဘဂဝတော သာသနေ သဟကော နာမ ဘိက္ခု အနာဂါမီ ဟုတွာ သုဒ္ဓါဝါသေသု ဥပ္ပန္နော၊ တတ္ထ နံ ‘‘သဟမ္ပတိ ဗြဟ္မာ’’တိ သဉ္ဇာနန္တိ။ သော ပန ‘‘အဟံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဒုမနိရယံ ကိတ္တေဿာမိ၊ တတော ဘဂဝါ ဘိက္ခူနံ အာရောစေဿတိ။ ကထာနုသန္ဓိကုသလာ ဘိက္ခူ တတ္ထာယုပ္ပမာဏံ ပုစ္ဆိဿန္တိ၊ ဘဂဝါ အာစိက္ခန္တော အရိယူပဝါဒေ အာဒီနဝံ ပကာသေဿတီ’’တိ ဣမိနာ ကာရဏေန ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ။ ဘဂဝါ တထေဝ အကာသိ၊ အညတရောပိ ဘိက္ခု ပုစ္ဆိ။ တေန စ ပုဋ္ဌော ‘‘သေယျထာပိ ဘိက္ခူ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ဝီသတိခါရိကောတိ မာဂဓကေန ပတ္ထေန စတ္တာရော ပတ္ထာ ကောသလရဋ္ဌေ ဧကော ပတ္ထော ဟောတိ၊ တေန ပတ္ထေန စတ္တာရော ပတ္ထာ အာဠှကံ၊ စတ္တာရိ အာဠှကာနိ ဒေါဏံ၊ စတုဒေါဏာ မာနိကာ၊ စတုမာနိကာ ခါရီ၊ တာယ ခါရိယာ ဝီသတိခါရိကော။ တိလဝါဟောတိ တိလသကဋံ။ အဗ္ဗုဒေါ နိရယောတိ အဗ္ဗုဒေါ နာမ ကောစိ ပစ္စေကနိရယော နတ္ထိ၊ အဝီစိမှိယေဝ အဗ္ဗုဒဂဏနာယ ပစ္စနောကာသော ပန ‘‘အဗ္ဗုဒေါ နိရယော’’တိ ဝုတ္တော။ ဧသ နယော နိရဗ္ဗုဒါဒီသု။

တတ္ထ ဝဿဂဏနာပိ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ – ယထေဝ ဟိ သတံ သတသဟဿာနိ ကောဋိ ဟောတိ၊ ဧဝံ သတံ သတသဟဿကောဋိယော ပကောဋိ နာမ ဟောတိ၊ သတံ သတသဟဿပကောဋိယော ကောဋိပ္ပကောဋိ နာမ၊ သတံ သတသဟဿကောဋိပ္ပကောဋိယော နဟုတံ၊ သတံ သတသဟဿနဟုတာနိ နိန္နဟုတံ၊ သတံ သတသဟဿနိန္နဟုတာနိ ဧကံ အဗ္ဗုဒံ၊ တတော ဝီသတိဂုဏံ နိရဗ္ဗုဒံ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ကေစိ ပန ‘‘တတ္ထ တတ္ထ ပရိဒေဝနာနတ္တေနပိ ကမ္မကရဏနာနတ္တေနပိ ဣမာနိ နာမာနိ လဒ္ဓါနီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ အပရေ ‘‘သီတနရကာ ဧဝ ဧတေ’’တိ။

အထာပရန္တိ တဒတ္ထဝိသေသတ္ထဒီပကံ ဂါထာဗန္ဓံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပါဌဝသေန ဝုတ္တဝီသတိဂါထာသု ဟိ ဧတ္ထ ‘‘သတံ သဟဿာန’’န္တိ အယမေကာ ဧဝ ဂါထာ ဝုတ္တတ္ထဒီပိကာ၊ သေသာ ဝိသေသတ္ထဒီပိကာ ဧဝ၊ အဝသာနေ ဂါထာဒွယမေဝ ပန မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝိနိစ္ဆိတပါဌေ နတ္ထိ။ တေနာဝေါစုမှ ‘‘ဝီသတိဂါထာသူ’’တိ။

၆၆၃။ တတ္ထ ကုဌာရီတိ အတ္တစ္ဆေဒကဋ္ဌေန ကုဌာရိသဒိသာ ဖရုသဝါစာ။ ဆိန္ဒတီတိ ကုသလမူလသင်္ခါတံ အတ္တနော မူလံယေဝ နိကန္တတိ။

၆၆၄။ နိန္ဒိယန္တိ နိန္ဒိတဗ္ဗံ။ တံ ဝါ နိန္ဒတိ ယော ပသံသိယောတိ ယော ဥတ္တမဋ္ဌေန ပသံသာရဟော ပုဂ္ဂလော၊ တံ ဝါ သော ပါပိစ္ဆတာဒီနိ အာရောပေတွာ ဂရဟတိ။ ဝိစိနာတီတိ ဥပစိနာတိ။ ကလိန္တိ အပရာဓံ။

၆၆၅။ အယံ ကလီတိ အယံ အပရာဓော။ အက္ခေသူတိ ဇူတကီဠနအက္ခေသု။ သဗ္ဗဿာပိ သဟာပိ အတ္တနာတိ သဗ္ဗေန အတ္တနော ဓနေနပိ အတ္တနာပိ သဒ္ဓိံ။ သုဂတေသူပိ သုဋ္ဌု ဂတတ္တာ၊ သုန္ဒရဉ္စ ဌာနံ ဂတတ္တာ သုဂတနာမကေသု ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကေသု။ မနံ ပဒေါသယေတိ ယော မနံ ပဒူသေယျ။ တဿာယံ မနောပဒေါသော ဧဝ မဟတ္တရော ကလီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၆၆၆။ ကသ္မာ? ယသ္မာ သတံ သဟဿာနံ…ပေ… ပါပကံ၊ ယသ္မာ ဝဿဂဏနာယ ဧတ္တကော သော ကာလော၊ ယံ ကာလံ အရိယဂရဟီဝါစံ မနဉ္စ ပဏိဓာယ ပါပကံ နိရယံ ဥပေတိ၊ တတ္ထ ပစ္စတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒဉှိ သင်္ခေပေန ပဒုမနိရယေ အာယုပ္ပမာဏံ။

၆၆၇။ ဣဒါနိ အပရေနပိ နယေန ‘‘အယမေဝ မဟတ္တရော ကလိ၊ ယော သုဂတေသု မနံ ပဒူသယေ’’တိ ဣမမတ္ထံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘အဘူတဝါဒီ’’တိ အာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဘူတဝါဒီတိ အရိယူပဝါဒဝသေန အလိကဝါဒီ။ နိရယန္တိ ပဒုမာဒိံ။ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တီတိ ဣတော ပဋိဂန္တွာ နိရယူပပတ္တိယာ သမာ ဘဝန္တိ။ ပရတ္ထာတိ ပရလောကေ။

၆၆၈။ ကိဉ္စ ဘိယျော – ယော အပ္ပဒုဋ္ဌဿာတိ။ တတ္ထ မနောပဒေါသာဘာဝေန အပ္ပဒုဋ္ဌော၊ အဝိဇ္ဇာမလာဘာဝေန သုဒ္ဓါ၊ ပါပိစ္ဆာဘာဝေန အနင်္ဂဏောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အပ္ပဒုဋ္ဌတ္တာ ဝါ သုဒ္ဓဿ၊ သုဒ္ဓတ္တာ အနင်္ဂဏဿာတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ ယောဇေတဗ္ဗံ။

၆၆၉။ ဧဝံ သုဂတေသု မနောပဒေါသဿ မဟတ္တရကလိဘာဝံ သာဓေတွာ ဣဒါနိ ဝါရိတဝတ္ထုဂါထာ နာမ စုဒ္ဒသ ဂါထာ အာဟ။ ဣမာ ကိရ ကောကာလိကံ မီယမာနမေဝ ဩဝဒန္တေနာယသ္မတာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန ဝုတ္တာ၊ ‘‘မဟာဗြဟ္မုနာ’’တိ ဧကေ။ တာသံ ဣမိနာ သုတ္တေန သဒ္ဓိံ ဧကသင်္ဂဟတ္ထံ အယမုဒ္ဒေသော ‘‘ယော လောဘဂုဏေ အနုယုတ္တော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပဌမဂါထာယ တာဝ ‘‘ဂုဏော’’တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ အနေကက္ခတ္တုံ ပဝတ္တတ္တာ ဝါ လောဘောယေဝ လောဘဂုဏော၊ တဏှာယေတံ အဓိဝစနံ။ အဝဒညူတိ အဝစနညူ ဗုဒ္ဓါနမ္ပိ ဩဝါဒံ အဂ္ဂဟဏေန။ မစ္ဆရီတိ ပဉ္စဝိဓမစ္ဆရိယေန။ ပေသုဏိယံ အနုယုတ္တောတိ အဂ္ဂသာဝကာနံ ဘေဒကာမတာယ။ သေသံ ပါကဋမေဝ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယော၊ အာဝုသော ကောကာလိက၊ တုမှာဒိသော အနုယုတ္တလောဘတဏှာယ လောဘဂုဏေ အနုယုတ္တော အဿဒ္ဓါ ကဒရိယော အဝဒညူ မစ္ဆရီ ပေသုဏိယံ အနုယုတ္တော၊ သော ဝစသာ ပရိဘာသတိ အညံ အဘာသနေယျမ္ပိ ပုဂ္ဂလံ။ တေန တံ ဝဒါမိ ‘‘မုခဒုဂ္ဂါ’’တိ ဂါထာတ္တယံ။

၆၇၀။ တဿာယံ အနုတ္တာနပဒတ္ထော – မုခဒုဂ္ဂ မုခဝိသမ၊ ဝိဘူတ ဝိဂတဘူတ၊ အလိကဝါဒိ၊ အနရိယ အသပ္ပုရိသ၊ ဘူနဟု ဘူတိဟနက၊ ဝုဍ္ဎိနာသက၊ ပုရိသန္တ အန္တိမပုရိသ၊ ကလိ အလက္ခိပုရိသ၊ အဝဇာတ ဗုဒ္ဓဿ အဝဇာတပုတ္တ။

၆၇၁။ ရဇမာကိရသီတိ ကိလေသရဇံ အတ္တနိ ပက္ခိပသိ။ ပပတန္တိ သောဗ္ဘံ။ ‘‘ပပါတ’’န္တိပိ ပါဌော၊ သော ဧဝတ္ထော။ ‘‘ပပဒ’’န္တိပိ ပါဌော၊ မဟာနိရယန္တိ အတ္ထော။

၆၇၂။ ဧတိ ဟတန္တိ ဧတ္ထ ဟ-ဣတိ နိပါတော၊ တန္တိ တံ ကုသလာကုသလကမ္မံ။ အထ ဝါ ဟတန္တိ ဂတံ ပဋိပန္နံ၊ ဥပစိတန္တိ အတ္ထော။ သုဝါမီတိ သာမိ တဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ။ သော ဟိ တံ ကမ္မံ လဘတေဝ၊ နာဿ တံ နဿတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယသ္မာ စ လဘတိ၊ တသ္မာ ဒုက္ခံ မန္ဒော…ပေ… ကိဗ္ဗိသကာရီ။

၆၇၃။ ဣဒါနိ ယံ ဒုက္ခံ မန္ဒော ပဿတိ၊ တံ ပကာသေန္တော ‘‘အယောသင်္ကုသမာဟတဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပုရိမဥပဍ္ဎဂါထာယ တာဝ အတ္ထော – ယံ တံ အယောသင်္ကုသမာဟတဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ဘဂဝတာ ‘‘တမေနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိရယပါလာ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနံ နာမ ကာရဏံ ကရောန္တီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၂၅၀၊ အ။ နိ။ ၃။၃၆) ဝုတ္တံ၊ တံ ဥပေတိ၊ ဧဝံ ဥပေန္တော စ တတ္ထေဝ အာဒိတ္တာယ လောဟပထဝိယာ နိပဇ္ဇာပေတွာ နိရယပါလေဟိ ပဉ္စသု ဌာနေသု အာကောဋိယမာနံ တတ္တံ ခိလသင်္ခါတံ တိဏှဓာရမယသူလမုပေတိ၊ ယံ သန္ဓာယ ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ ‘‘တတ္တံ အယောခိလံ ဟတ္ထေ ဂမေန္တီ’’တိအာဒိ။ တတော ပရာ ဥပဍ္ဎဂါထာ အနေကာနိ ဝဿသဟဿာနိ တတ္ထ ပစ္စိတွာ ပက္ကာဝသေသာနုဘဝနတ္ထံ အနုပုဗ္ဗေန ခါရောဒကနဒီတီရံ ဂတဿ ယံ တံ ‘‘တတ္တံ အယောဂုဠံ မုခေ ပက္ခိပန္တိ၊ တတ္တံ တမ္ဗလောဟံ မုခေ အာသိဉ္စန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အယောတိ လောဟံ။ ဂုဠသန္နိဘန္တိ ဗေလုဝသဏ္ဌာနံ။ အယောဂဟဏေန စေတ္ထ တမ္ဗလောဟံ၊ ဣတရေန အယောဂုဠံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပတိရူပန္တိ ကတကမ္မာနုရူပံ။

၆၇၄။ တတော ပရာသု ဂါထာသု န ဟိ ဝဂ္ဂူတိ ‘‘ဂဏှထ၊ ပဟရထာ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တာ နိရယပါလာ မဓုရဝါစံ န ဝဒန္တိ။ နာဘိဇဝန္တီတိ န သုမုခဘာဝေန အဘိမုခါ ဇဝန္တိ၊ န သုမုခါ ဥပသင်္ကမန္တိ၊ အနယဗျသနမာဝဟန္တာ ဧဝ ဥပသင်္ကမန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န တာဏမုပေန္တီတိ တာဏံ လေဏံ ပဋိသရဏံ ဟုတွာ န ဥပဂစ္ဆန္တိ၊ ဂဏှန္တာ ဟနန္တာ ဧဝ ဥပေန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အင်္ဂါရေ သန္ထတေ သယန္တီတိ အင်္ဂါရပဗ္ဗတံ အာရောပိတာ သမာနာ အနေကာနိ ဝဿသဟဿာနိ သန္ထတေ အင်္ဂါရေ သေန္တိ။ ဂိနိသမ္ပဇ္ဇလိတန္တိ သမန္တတော ဇလိတံ သဗ္ဗဒိသာသု စ သမ္ပဇ္ဇလိတံ အဂ္ဂိံ။ ပဝိသန္တီတိ မဟာနိရယေ ပက္ခိတ္တာ သမာနာ ဩဂါဟန္တိ။ မဟာနိရယော နာမ ယော သော ‘‘စတုက္ကဏ္ဏော’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၃၆) ဝုတ္တော၊ နံ ယောဇနသတေ ဌတွာ ပဿတံ အက္ခီနိ ဘိဇ္ဇန္တိ။

၆၇၅။ ဇာလေန စ ဩနဟိယာနာတိ အယောဇာလေန ပလိဝေဌေတွာ မိဂလုဒ္ဒကာ မိဂံ ဝိယ ဟနန္တိ။ ဣဒံ ဒေဝဒူတေ အဝုတ္တကမ္မကာရဏံ။ အန္ဓံဝ တိမိသမာယန္တီတိ အန္ဓကရဏေန အန္ဓမေဝ ဗဟလန္ဓကာရတ္တာ ‘‘တိမိသ’’န္တိ သညိတံ ဓူမရောရုဝံ နာမ နရကံ ဂစ္ဆန္တိ။ တတြ ကိရ နေသံ ခရဓူမံ ဃာယိတွာ အက္ခီနိ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ တေန ‘‘အန္ဓံဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ တံ ဝိတတဉှိ ယထာ မဟိကာယောတိ တဉ္စ အန္ဓတိမိသံ မဟိကာယော ဝိယ ဝိတတံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဝိတ္ထတ’’န္တိပိ ပါဌော။ ဣဒမ္ပိ ဒေဝဒူတေ အဝုတ္တကမ္မကာရဏမေဝ။

၆၇၆။ အထ လောဟမယန္တိ အယံ ပန လောဟကုမ္ဘီ ပထဝိပရိယန္တိကာ စတုနဟုတာဓိကာနိ ဒွေယောဇနသတသဟဿာနိ ဂမ္ဘီရာ သမတိတ္တိကာ တတြလောဟပူရာ ဟောတိ။ ပစ္စန္တိ ဟိ တာသု စိရရတ္တန္တိ တာသု ကုမ္ဘီသု ဒီဃရတ္တံ ပစ္စန္တိ။ အဂ္ဂိနိသမာသူတိ အဂ္ဂိသမာသု ။ သမုပ္ပိလဝါတေတိ သမုပ္ပိလဝန္တာ ၊ သကိမ္ပိ ဥဒ္ဓံ သကိမ္ပိ အဓော ဂစ္ဆမာနာ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပစ္စန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒေဝဒူတေ ဝုတ္တနယေနေဝ တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၆၇၇။ ပုဗ္ဗလောဟိတမိဿေတိ ပုဗ္ဗလောဟိတမိဿာယ လောဟကုမ္ဘိယာ။ တတ္ထ ကိန္တိ တတ္ထ။ ယံ ယံ ဒိသကန္တိ ဒိသံ ဝိဒိသံ။ အဓိသေတီတိ ဂစ္ဆတိ။ ‘‘အဘိသေတီ’’တိပိ ပါဌော၊ တတ္ထ ယံ ယံ ဒိသံ အလ္လီယတိ အပဿယတီတိ အတ္ထော။ ကိလိဿတီတိ ဗာဓီယတိ။ ‘‘ကိလိဇ္ဇတီ’’တိပိ ပါဌော၊ ပူတိ ဟောတီတိ အတ္ထော။ သမ္ဖုသမာနောတိ တေန ပုဗ္ဗလောဟိတေန ဖုဋ္ဌော သမာနော။ ဣဒမ္ပိ ဒေဝဒူတေ အဝုတ္တကမ္မကာရဏံ။

၆၇၈။ ပုဠဝါဝသထေတိ ပုဠဝါနံ အာဝါသေ။ အယမ္ပိ လောဟကုမ္ဘီယေဝ ဒေဝဒူတေ ‘‘ဂူထနိရယော’’တိ ဝုတ္တာ၊ တတ္ထ ပတိတဿ သူစိမုခပါဏာ ဆဝိအာဒီနိ ဆိန္ဒိတွာ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ခါဒန္တိ။ ဂန္တုံ န ဟိ တီရမပတ္ထီတိ အပဂန္တုံ န ဟိ တီရံ အတ္ထိ။ ‘‘တီရဝမတ္ထီ’’တိပိ ပါဌော၊ သောယေဝတ္ထော။ တီရမေဝ ဧတ္ထ ‘‘တီရဝ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗသမာ ဟိ သမန္တကပလ္လာတိ ယသ္မာ တဿာ ကုမ္ဘိယာ ဥပရိဘာဂေပိ နိကုဇ္ဇိတတ္တာ သဗ္ဗတ္ထ သမာ သမန္တတော ကဋာဟာ၊ တသ္မာ အပဂန္တုံ တီရံ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၆၇၉။ အသိပတ္တဝနံ ဒေဝဒူတေ ဝုတ္တနယမေဝ။ တဉှိ ဒူရတော ရမဏီယံ အမ္ဗဝနံ ဝိယ ဒိဿတိ၊ အထေတ္ထ လောဘေန နေရယိကာ ပဝိသန္တိ၊ တတော နေသံ ဝါတေရိတာနိ ပတ္တာနိ ပတိတွာ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဆိန္ဒန္တိ။ တေနာဟ – ‘‘တံ ပဝိသန္တိ သမုစ္ဆိဒဂတ္တာ’’တိ။ တံ ပဝိသန္တိ တတော သုဋ္ဌု ဆိန္နဂတ္တာ ဟောန္တီတိ။ ဇိဝှံ ဗဠိသေန ဂဟေတွာ အာရဇယာရဇယာ ဝိဟနန္တီတိ တတ္ထ အသိပတ္တဝနေ ဝေဂေန ဓာဝိတွာ ပတိတာနံ မုသာဝါဒီနံ နေရယိကာနံ နိရယပါလာ ဇိဝှံ ဗဠိသေန နိက္ကဍ္ဎိတွာ ယထာ မနုဿာ အလ္လစမ္မံ ဘူမိယံ ပတ္ထရိတွာ ခိလေဟိ အာကောဋေန္တိ၊ ဧဝံ အာကောဋေတွာ ဖရသူဟိ ဖာလေတွာ ဖာလေတွာ ဧကမေကံ ကောဋိံ ဆိန္ဒေတွာ ဝိဟနန္တိ၊ ဆိန္နဆိန္နာ ကောဋိ ပုနပ္ပုနံ သမုဋ္ဌာတိ။ ‘‘အာရစယာရစယာ’’တိပိ ပါဌော၊ အာဝိဉ္ဆိတွာ အာဝိဉ္ဆိတွာတိ အတ္ထော။ ဧတမ္ပိ ဒေဝဒူတေ အဝုတ္တကမ္မကာရဏံ။

၆၈၀။ ဝေတရဏိန္တိ ဒေဝဒူတေ ‘‘မဟတီ ခါရောဒကာ နဒီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၂၆၉) ဝုတ္တနဒိံ။ သာ ကိရ ဂင်္ဂါ ဝိယ ဥဒကဘရိတာ ဒိဿတိ။ အထေတ္ထ နှာယိဿာမ ပိဝိဿာမာတိ နေရယိကာ ပတန္တိ။ တိဏှဓာရခုရဓာရန္တိ တိဏှဓာရံ ခုရဓာရံ၊ တိက္ခဓာရခုရဓာရဝတိန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တဿာ ကိရ နဒိယာ ဥဒ္ဓမဓော ဥဘယတီရေသု စ တိဏှဓာရာ ခုရာ ပဋိပါဋိယာ ဌပိတာ ဝိယ တိဋ္ဌန္တိ၊ တေန သာ ‘‘တိဏှဓာရာ ခုရဓာရာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တံ တိဏှဓာရခုရဓာရံ ဥဒကာသာယ ဥပေန္တိ အလ္လီယန္တီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဥပေန္တာ စ ပါပကမ္မေန စောဒိတာ တတ္ထ မန္ဒာ ပပတန္တိ ဗာလာတိ အတ္ထော။

၆၈၁။ သာမာ သဗလာတိ ဧတံ ပရတော ‘‘သောဏာ’’တိ ဣမိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သာမဝဏ္ဏာ ကမ္မာသဝဏ္ဏာ စ သောဏာ ခါဒန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ။ ကာကောလဂဏာတိ ကဏှကာကဂဏာ။ ပဋိဂိဒ္ဓါတိ သုဋ္ဌု သဉ္ဇာတဂေဓာ ဟုတွာ၊ ‘‘မဟာဂိဇ္ဈာ’’တိ ဧကေ။ ကုလလာတိ ကုလလပက္ခိနော၊ ‘‘သေနာနမေတံ နာမ’’န္တိ ဧကေ။ ဝါယသာတိ အကဏှကာကာ။ ဣဒမ္ပိ ဒေဝဒူတေ အဝုတ္တကမ္မကာရဏံ။ တတ္ထ ဝုတ္တာနိပိ ပန ကာနိစိ ဣဓ န ဝုတ္တာနိ၊ တာနိ ဧတေသံ ပုရိမပစ္ဆိမဘာဂတ္တာ ဝုတ္တာနေဝ ဟောန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၆၈၂။ ဣဒါနိ သဗ္ဗမေဝေတံ နရကဝုတ္တိံ ဒဿေတွာ ဩဝဒန္တော ‘‘ကိစ္ဆာ ဝတာယ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ကိစ္ဆာ ဝတ အယံ ဣဓ နရကေ နာနပ္ပကာရကမ္မကရဏဘေဒါ ဝုတ္တိ၊ ယံ ဇနော ဖုသတိ ကိဗ္ဗိသကာရီ။ တသ္မာ ဣဓ ဇီဝိတသေသေ ဇီဝိတသန္တတိယာ ဝိဇ္ဇမာနာယ ဣဓ လောကေ ဌိတောယေဝ သမာနော သရဏဂမနာဒိကုသလဓမ္မာနုဋ္ဌာနေန ကိစ္စကရော နရော သိယာ ဘဝေယျ။ ကိစ္စကရော ဘဝန္တောပိ စ သာတစ္စကာရိတာဝသေနေဝ ဘဝေယျ၊ န ပမဇ္ဇေ မုဟုတ္တမ္ပိ န ပမာဒမာပဇ္ဇေယျာတိ အယမေတ္ထ သမုစ္စယဝဏ္ဏနာ။ ယသ္မာ ပန ဝုတ္တာဝသေသာနိ ပဒါနိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ သုဝိညေယျာနေဝ၊ တသ္မာ အနုပဒဝဏ္ဏနာ န ကတာတိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ ကောကာလိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ နာလကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၈၅။ အာနန္ဒဇာတေတိ နာလကသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ပဒုမုတ္တရဿ ကိရ ဘဂဝတော သာဝကံ မောနေယျပဋိပဒံ ပဋိပန္နံ ဒိသွာ တထတ္တံ အဘိကင်္ခမာနော တတော ပဘုတိ ကပ္ပသတသဟဿံ ပါရမိယော ပူရေတွာ အသိတဿ ဣသိနော ဘာဂိနေယျော နာလကော နာမ တာပသော ဘဂဝန္တံ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တိတဒိဝသတော သတ္တမေ ဒိဝသေ ‘‘အညာတမေတ’’န္တိအာဒီဟိ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ မောနေယျပဋိပဒံ ပုစ္ဆိ။ တဿ ဘဂဝါ ‘‘မောနေယျံ တေ ဥပညိဿ’’န္တိအာဒိနာ နယေန တံ ဗျာကာသိ။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ပန ဘဂဝတိ သင်္ဂီတိံ ကရောန္တေနာယသ္မတာ မဟာကဿပေန အာယသ္မာ အာနန္ဒော တမေဝ မောနေယျပဋိပဒံ ပုဋ္ဌော ယေန ယဒါ စ သမာဒပိတော နာလကော ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ ။ တံ သဗ္ဗံ ပါကဋံ ကတွာ ဒဿေတုကာမော ‘‘အာနန္ဒဇာတေ’’တိအာဒိကာ ဝီသတိ ဝတ္ထုဂါထာယော ဝတွာ အဘာသိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ‘‘နာလကသုတ္တ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။

တတ္ထ အာနန္ဒဇာတေတိ သမိဒ္ဓိဇာတေ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တေ။ ပတီတေတိ တုဋ္ဌေ။ အထ ဝါ အာနန္ဒဇာတေတိ ပမုဒိတေ။ ပတီတေတိ သောမနဿဇာတေ။ သုစိဝသနေတိ အကိလိဋ္ဌဝသနေ။ ဒေဝါနဉှိ ကပ္ပရုက္ခနိဗ္ဗတ္တာနိ ဝသနာနိ ရဇံ ဝါ မလံ ဝါ န ဂဏှန္တိ။ ဒုဿံ ဂဟေတွာတိ ဣဓ ဒုဿသဒိသတ္တာ ‘‘ဒုဿ’’န္တိ လဒ္ဓဝေါဟာရံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထံ ဥက္ခိပိတွာ။ အသိတော ဣသီတိ ကဏှသရီရဝဏ္ဏတ္တာ ဧဝံလဒ္ဓနာမော ဣသိ။ ဒိဝါဝိဟာရေတိ ဒိဝါဝိဟာရဋ္ဌာနေ။ သေသံ ပဒတော ဥတ္တာနမေဝ။

သမ္ဗန္ဓတော ပန – အယံ ကိရ သုဒ္ဓါဒနဿ ပိတု သီဟဟနုရညော ပုရောဟိတော သုဒ္ဓါဒနဿပိ အနဘိသိတ္တကာလေ သိပ္ပာစရိယော ဟုတွာ အဘိသိတ္တကာလေ ပုရောဟိတောယေဝ အဟောသိ။ တဿ သာယံ ပါတံ ရာဇုပဋ္ဌာနံ အာဂတဿ ရာဇာ ဒဟရကာလေ ဝိယ နိပစ္စကာရံ အကတွာ အဉ္ဇလိကမ္မမတ္တမေဝ ကရောတိ။ ဓမ္မတာ ကိရေသာ ပတ္တာဘိသေကာနံ သကျရာဇူနံ။ ပုရောဟိတော တေန နိဗ္ဗိဇ္ဇိတွာ ‘‘ပဗ္ဗဇ္ဇာမဟံ မဟာရာဇာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တဿ နိစ္ဆယံ ဉတွာ ‘‘တေန ဟိ၊ အာစရိယ၊ မမေဝ ဥယျာနေ ဝသိတဗ္ဗံ၊ ယထာ တေ အဟံ အဘိဏှံ ပဿေယျ’’န္တိ ယာစိ။ သော ‘‘ဧဝံ ဟောတူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ရညာ ဥပဋ္ဌဟိယမာနော ဥယျာနေယေဝ ဝသန္တော ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စာဘိညာယော စ နိဗ္ဗတ္တေသိ။ သော တတော ပဘုတိ ရာဇကုလေ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ဟိမဝန္တစာတုမဟာရာဇိကဘဝနာဒီနံ အညတရံ ဂန္တွာ ဒိဝါဝိဟာရံ ကရောတိ။ အထေကဒိဝသံ တာဝတိံသဘဝနံ ဂန္တွာ ရတနဝိမာနံ ပဝိသိတွာ ဒိဗ္ဗရတနပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော သမာဓိသုခံ အနုဘဝိတွာ သာယနှသမယံ ဝုဋ္ဌာယ ဝိမာနဒွါရေ ဌတွာ ဣတော စိတော စ ဝိလောကေန္တော သဋ္ဌိယောဇနာယ မဟာဝီထိယာ စေလုက္ခေပံ ကတွာ ဗောဓိသတ္တဂုဏပသံသိတာနိ ထုတိဝစနာနိ ဝတွာ ကီဠန္တေ သက္ကပ္ပမုခေ ဒေဝေ အဒ္ဒသ။ တေနာဟ အာယသ္မာ အာနန္ဒော – ‘‘အာနန္ဒဇာတေ…ပေ… ဒိဝါဝိဟာရေ’’တိ။

၆၈၆။ တတော သော ဧဝံ ဒိသွာန ဒေဝေ…ပေ… ကိံ ပဋိစ္စ။ တတ္ထ ဥဒဂ္ဂေတိ အဗ္ဘုန္နတကာယေ။ စိတ္တိံ ကရိတွာနာတိ အာဒရံ ကတွာ။ ကလျရူပေါတိ တုဋ္ဌရူပေါ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၆၈၇။ ဣဒါနိ ‘‘ယဒါပိ အာသီ’’တိအာဒိဂါထာ ဥတ္တာနသမ္ဗန္ဓာ ဧဝ။ ပဒတ္ထော ပန ပဌမဂါထာယ တာဝ သင်္ဂမောတိ သင်္ဂါမော။ ဇယော သုရာနန္တိ ဒေဝါနံ ဇယော။

တဿာဝိဘာဝတ္ထံ အယမနုပုဗ္ဗိကထာ ဝေဒိတဗ္ဗာ – သက္ကော ကိရ မဂဓရဋ္ဌေ မစလဂါမဝါသီ တေတ္တိံသမနုဿသေဋ္ဌော မဃော နာမ မာဏဝေါ ဟုတွာ သတ္တ ဝတ္တပဒါနိ ပူရေတွာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ။ တတော ပုဗ္ဗဒေဝါ ‘‘အာဂန္တုကဒေဝပုတ္တာ အာဂတာ၊ သက္ကာရံ နေသံ ကရိဿာမာ’’တိ ဝတွာ ဒိဗ္ဗပဒုမာနိ ဥပနာမေသုံ၊ ဥပဍ္ဎရဇ္ဇေန စ နိမန္တေသုံ။ သက္ကော ဥပဍ္ဎရဇ္ဇေန အသန္တုဋ္ဌော သကပရိသံ သညာပေတွာ ဧကဒိဝသံ သုရာမဒမတ္တေ တေ ပါဒေ ဂဟေတွာ သိနေရုပဗ္ဗတပါဒေ ခိပိ။ တေသံ သိနေရုဿ ဟေဋ္ဌိမတလေ ဒသသဟဿယောဇနံ အသုရဘဝနံ နိဗ္ဗတ္တိ ပါရိစ္ဆတ္တကပဋိစ္ဆန္နဘူတာယ စိတြပါဋလိယာ ဥပသောဘိတံ။ တတော တေ သတိံ ပဋိလဘိတွာ တာဝတိံသဘဝနံ အပဿန္တာ ‘‘အဟော ရေ နဋ္ဌာ မယံ ပါနမဒဒေါသေန၊ န ဒါနိ မယံ သုရံ ပိဝိမှာ၊ အသုရံ ပိဝိမှာ၊ န ဒါနိမှာ သုရာ၊ အသုရာ ဒါနိ ဇာတမှာ’’တိ။ တတော ပဘုတိ ‘‘အသုရာ’’ဣစ္စေဝ ဥပ္ပန္နသမညာ ဟုတွာ ‘‘ဟန္ဒ ဒါနိ ဒေဝေဟိ သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမေမာ’’တိ သိနေရုံ ပရိတော အာရောဟိံသု။ တတော သက္ကော အသုရေ ယုဒ္ဓေန အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပုနပိ သမုဒ္ဒေ ပက္ခိပိတွာ စတူသု ဒွါရေသု အတ္တနာ သဒိသံ ဣန္ဒပဋိမံ မာပေတွာ ဌပေသိ။ တတော အသုရာ ‘‘အပ္ပမတ္တော ဝတာယံ သက္ကော နိစ္စံ ရက္ခန္တော တိဋ္ဌတီ’’တိ စိန္တေတွာ ပုနဒေဝ နဂရံ အဂမိံသု။ တတော ဒေဝါ အတ္တနော ဇယံ ဃောသေန္တာ မဟာဝီထိယံ စေလုက္ခေပံ ကရောန္တာ နက္ခတ္တံ ကီဠိံသု။ အထ အသိတော အတီတာနာဂတေ စတ္တာလီသကပ္ပေ အနုဿရိတုံ သမတ္ထတာယ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဣမေဟိ ပုဗ္ဗေပိ ဧဝံ ကီဠိတပုဗ္ဗ’’န္တိ အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ဒေဝါသုရသင်္ဂါမေ ဒေဝဝိဇယံ ဒိသွာ အာဟ –

‘‘ယဒါပိ အာသီ အသုရေဟိ သင်္ဂမော၊

ဇယော သုရာနံ အသုရာ ပရာဇိတာ၊

တဒါပိ နေတာဒိသော လောမဟံသနော’’တိ။

တသ္မိမ္ပိ ကာလေ ဧတာဒိသော လောမဟံသနော ပမောဒေါ န အာသိ။ ကိမဗ္ဘုတံ ဒဋ္ဌု မရူ ပမောဒိတာတိ အဇ္ဇ ပန ကိံ အဗ္ဘုတံ ဒိသွာ ဧဝံ ဒေဝါ ပမုဒိတာတိ။

၆၈၈။ ဒုတိယဂါထာယ သေဠေန္တီတိ မုခေန ဥဿေဠနသဒ္ဒံ မုဉ္စန္တိ။ ဂါယန္တိ နာနာဝိဓာနိ ဂီတာနိ၊ ဝါဒယန္တိ အဋ္ဌသဋ္ဌိ တူရိယသဟဿာနိ၊ ဖောဋေန္တီတိ အပ္ဖောဋေန္တိ။ ပုစ္ဆာမိ ဝေါဟန္တိ အတ္တနာ အာဝဇ္ဇေတွာ ဉာတုံ သမတ္ထောပိ တေသံ ဝစနံ သောတုကာမတာယ ပုစ္ဆတိ။ မေရုမုဒ္ဓဝါသိနေတိ သိနေရုမုဒ္ဓနိ ဝသန္တေ။ သိနေရုဿ ဟိ ဟေဋ္ဌိမတလေ ဒသယောဇနသဟဿံ အသုရဘဝနံ၊ မဇ္ဈိမတလေ ဒွိသဟဿပရိတ္တဒီပပရိဝါရာ စတ္တာရော မဟာဒီပါ၊ ဥပရိမတလေ ဒသယောဇနသဟဿံ တာဝတိံသဘဝနံ။ တသ္မာ ဒေဝါ ‘‘မေရုမုဒ္ဓဝါသိနော’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ မာရိသာတိ ဒေဝေ အာမန္တေတိ၊ နိဒုက္ခာ နိရာဗာဓာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၆၈၉။ အထဿ တမတ္ထံ အာရောစေန္တေဟိ ဒေဝေဟိ ဝုတ္တာယ တတိယဂါထာယ ဗောဓိသတ္တောတိ ဗုဇ္ဈနကသတ္တော၊ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ဂန္တုံ အရဟော သတ္တော ရတနဝရောတိ ဝရရတနဘူတော။ တေနမှ တုဋ္ဌာတိ တေန ကာရဏေန မယံ တုဋ္ဌာ။ သော ဟိ ဗုဒ္ဓတ္တံ ပတွာ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေဿတိ၊ ယထာ မယဉ္စ အညေ စ ဒေဝဂဏာ သေက္ခာသေက္ခဘူမိံ ပါပုဏိဿာမ။ မနုဿာပိဿ ဓမ္မံ သုတွာ ယေ န သက္ခိဿန္တိ ပရိနိဗ္ဗာတုံ၊ တေ ဒါနာဒီနိ ကတွာ ဒေဝလောကေ ပရိပူရေဿန္တီတိ အယံ ကိရ နေသံ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထ ‘‘တုဋ္ဌာ ကလျရူပါ’’တိ ကိဉ္စာပိ ဣဒံ ပဒဒွယံ အတ္ထတော အဘိန္နံ၊ တထာပိ ‘‘ကိမဗ္ဘုတံ ဒဋ္ဌု မရူ ပမောဒိတာ၊ ကိံ ဒေဝသင်္ဃော အတိရိဝ ကလျရူပေါ’’တိ ဣမဿ ပဉှဒွယဿ ဝိဿဇ္ဇနတ္ထံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၆၉၀။ ဣဒါနိ ယေန အဓိပ္ပာယေန ဗောဓိသတ္တေ ဇာတေ တုဋ္ဌာ အဟေသုံ၊ တံ အာဝိကရောန္တေဟိ ဝုတ္တာယ စတုတ္ထဂါထာယ သတ္တဂ္ဂဟဏေန ဒေဝမနုဿဂ္ဂဟဏံ၊ ပဇာဂဟဏေန သေသဂတိဂ္ဂဟဏံ။ ဧဝံ ဒွီဟိ ပဒေဟိ ပဉ္စသုပိ ဂတီသု သေဋ္ဌဘာဝံ ဒဿေတိ။ တိရစ္ဆာနာပိ ဟိ သီဟာဒယော အသန္တာသာဒိဂုဏယုတ္တာ၊ တေပိ အယမေဝ အတိသေတိ။ တသ္မာ ‘‘ပဇာနမုတ္တမော’’တိ ဝုတ္တော။ ဒေဝမနုဿေသု ပန ယေ အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နာဒယော စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ၊ တေသု ဥဘယဟိတပဋိပန္နော အဂ္ဂပုဂ္ဂလော အယံ၊ နရေသု စ ဥသဘသဒိသတ္တာ နရာသဘော။ တေနဿ ထုတိံ ဘဏန္တာ ဣဒမ္ပိ ပဒဒွယမာဟံသု။

၆၉၁။ ပဉ္စမဂါထာယ တံ သဒ္ဒန္တိ တံ ဒေဝေဟိ ဝုတ္တဝစနသဒ္ဒံ။ အဝသရီတိ ဩတရိ။ တဒ ဘဝနန္တိ တဒါ ဘဝနံ။

၆၉၂။ ဆဋ္ဌဂါထာယ တတောတိ အသိတဿ ဝစနတော အနန္တရံ။ ဥက္ကာမုခေဝါတိ ဥက္ကာမုခေ ဧဝ၊ မူသာမုခေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌန္တိ သုကုသလေန သုဝဏ္ဏကာရေန သင်္ဃဋ္ဋိတံ၊ သင်္ဃဋ္ဋေန္တေန တာပိတန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဒဒ္ဒလ္လမာနန္တိ ဝိဇ္ဇောတမာနံ။ အသိတဝှယဿာတိ အသိတနာမဿ ဒုတိယေန နာမေန ကဏှဒေဝိလဿ ဣသိနော။

၆၉၃။ သတ္တမဂါထာယ တာရာသဘံ ဝါတိ တာရာနံ ဥသဘသဒိသံ၊ စန္ဒန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိသုဒ္ဓန္တိ အဗ္ဘာဒိဥပက္ကိလေသရဟိတံ။ သရဒရိဝါတိ သရဒေ ဣဝ။ အာနန္ဒဇာတောတိ သဝနမတ္တေနေဝ ဥပ္ပန္နာယ ပီတိယာ ပီတိဇာတော။ အလတ္ထ ပီတိန္တိ ဒိသွာ ပုနပိ ပီတိံ လဘိ။

၆၉၄။ တတော ပရံ ဗောဓိသတ္တဿ ဒေဝေဟိ သဒါ ပယုဇ္ဇမာနသက္ကာရဒီပနတ္ထံ ဝုတ္တအဋ္ဌမဂါထာယ အနေကသာခန္တိ အနေကသလာကံ။ သဟဿမဏ္ဍလန္တိ ရတ္တသုဝဏ္ဏမယသဟဿမဏ္ဍလယုတ္တံ။ ဆတ္တန္တိ ဒိဗ္ဗသေတစ္ဆတ္တံ။ ဝီတိပတန္တီတိ သရီရံ ဗီဇမာနာ ပတနုပ္ပတနံ ကရောန္တိ။

၆၉၅။ နဝမဂါထာယ ဇဋီတိ ဇဋိလော။ ကဏှသိရိဝှယောတိ ကဏှသဒ္ဒေန စ သိရိသဒ္ဒေန စ အဝှယမာနော။ တံ ကိရ ‘‘သိရိကဏှော’’တိပိ အဝှယန္တိ အာမန္တေန္တိ၊ အာလပန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေတိ ရတ္တကမ္ဗလေ။ အဓိကာရတော စေတ္ထ ‘‘ကုမာရ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ပါဌသေသော ဝါ ကာတဗ္ဗော။ ပုရိမဂါထာယ စ အဟတ္ထပါသဂတံ သန္ဓာယ ‘‘ဒိသွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဓ ပန ဟတ္ထပါသဂတံ ပဋိဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဥပနီတံ၊ တသ္မာ ပုန ဝစနံ ‘‘ဒိသွာ’’တိ။ ပုရိမံ ဝါ ဒဿနပီတိလာဘာပေက္ခံ ဂါထာဝသာနေ ‘‘ဝိပုလမလတ္ထ ပီတိ’’န္တိ ဝစနတော၊ ဣဒံ ပဋိဂ္ဂဟာပေက္ခံ အဝသာနေ ‘‘သုမနော ပဋိဂ္ဂဟေ’’တိ ဝစနတော။ ပုရိမဉ္စ ကုမာရသမ္ဗန္ဓမေဝ၊ ဣဒံ သေတစ္ဆတ္တသမ္ဗန္ဓမ္ပိ။ ဒိသွာတိ သတသဟဿဂ္ဃနကေ ဂန္ဓာရရတ္တကမ္ဗလေ သုဝဏ္ဏနိက္ခံ ဝိယ ကုမာရံ ‘‘ဆတ္တံ မရူ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တပ္ပကာရံ သေတစ္ဆတ္တံ ဓာရိယန္တံ မုဒ္ဓနိ ဒိသွာ။ ကေစိ ပန ‘‘ဣဒံ မာနုသကံ ဆတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ ဘဏန္တိ။ ယထေဝ ဟိ ဒေဝါ၊ ဧဝံ မနုဿာပိ ဆတ္တစာမရမောရဟတ္ထတာလဝဏ္ဋဝါဠဗီဇနိဟတ္ထာ မဟာပုရိသံ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ န တဿ ဝစနေန ကောစိပိ အတိသယော အတ္ထိ၊ တသ္မာ ယထာဝုတ္တမေဝ သုန္ဒရံ။ ပဋိဂ္ဂဟေတိ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပဋိဂ္ဂဟေသိ။ ဣသိံ ကိရ ဝန္ဒာပေတုံ ကုမာရံ ဥပနေသုံ။ အထဿ ပါဒါ ပရိဝတ္တိတွာ ဣသိဿ မတ္ထကေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ သော တမ္ပိ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော ပဋိဂ္ဂဟေသိ။

၆၉၆။ ဒသမဂါထာယံ ဇိဂီသကောတိ ဇိဂီသန္တော မဂ္ဂန္တော ပရိယေသန္တော၊ ဥပပရိက္ခန္တောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ လက္ခဏမန္တပါရဂူတိ လက္ခဏာနံ ဝေဒါနဉ္စ ပါရံ ဂတော။ အနုတ္တရာယန္တိ အနုတ္တရော အယံ။ သော ကိရ အတ္တနော အဘိမုခါဂတေသု မဟာသတ္တဿ ပါဒတလေသု စက္ကာနိ ဒိသွာ တဒနုသာရေန သေသလက္ခဏာနိ ဇိဂီသန္တော သဗ္ဗံ လက္ခဏသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘အဒ္ဓါယံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ဧဝမာဟ။

၆၉၇။ ဧကာဒသာယံ အထတ္တနော ဂမနန္တိ ပဋိသန္ဓိဝသေန အရူပဂမနံ။ အကလျရူပေါ ဂဠယတိ အဿုကာနီတိ တံ အတ္တနော အရူပူပပတ္တိံ အနုဿရိတွာ ‘‘န ဒါနာဟံ အဿ ဓမ္မဒေသနံ သောတုံ လစ္ဆာမီ’’တိ အတုဋ္ဌရူပေါ ဗလဝသောကာဘိဘဝေန ဒေါမနဿဇာတော ဟုတွာ အဿူနိ ပါတေတိ ဂဠယတိ။ ‘‘ဂရယတီ’’တိပိ ပါဌော။ ယဒိ ပနေသ ရူပဘဝေ စိတ္တံ နမေယျ၊ ကိံ တတ္ထ န ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ယေနေဝံ ရောဒတီတိ? န န ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ အကုသလတာယ ပနေတံ ဝိဓိံ န ဇာနာတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဒေါမနဿုပ္ပတ္တိယေဝဿ အယုတ္တာ သမာပတ္တိလာဘေန ဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာတိ စေ? န၊ ဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ ဧဝ။ မဂ္ဂဘာဝနာယ သမုစ္ဆိန္နာ ဟိ ကိလေသာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ သမာပတ္တိလာဘီနံ ပန ဗလဝပစ္စယေန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဥပ္ပန္နေ ကိလေသေ ပရိဟီနဇ္ဈာနတ္တာ ကုတဿ အရူပဂမနန္တိ စေ? အပ္ပကသိရေန ပုနာဓိဂမတော။ သမာပတ္တိလာဘိနော ဟိ ဥပ္ပန္နေ ကိလေသေ ဗလဝဝီတိက္ကမံ အနာပဇ္ဇန္တာ ဝူပသန္တမတ္တေယေဝ ကိလေသဝေဂေ ပုန တံ ဝိသေသံ အပ္ပကသိရေနေဝါဓိဂစ္ဆန္တိ၊ ‘‘ပရိဟီနဝိသေသာ ဣမေ’’တိပိ ဒုဝိညေယျာ ဟောန္တိ၊ တာဒိသော စ ဧသော။ နော စေ ကုမာရေ ဘဝိဿတိ အန္တရာယောတိ န ဘဝိဿတိ နု ခေါ ဣမသ္မိံ ကုမာရေ အန္တရာယော။

၆၉၈။ ဒွါဒသာယံ န ဩရကာယန္တိ အယံ ဩရကော ပရိတ္တော န ဟောတိ။ ဥတ္တရဂါထာယ ဝတ္တဗ္ဗံ ဗုဒ္ဓဘာဝံ သန္ဓာယာဟ။

၆၉၉။ တေရသာယံ သမ္ဗောဓိယဂ္ဂန္တိ သဗ္ဗညုတညာဏံ။ တဉှိ အဝိပရီတဘာဝေန သမ္မာ ဗုဇ္ဈနတော သမ္ဗောဓိ၊ ကတ္ထစိ အာဝရဏာဘာဝေန သဗ္ဗဉာဏုတ္တမတော ‘‘အဂ္ဂ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဖုသိဿတီတိ ပါပုဏိဿတိ။ ပရမဝိသုဒ္ဓဒဿီတိ နိဗ္ဗာနဒဿီ။ တဉှိ ဧကန္တဝိသုဒ္ဓတ္တာ ပရမဝိသုဒ္ဓံ။ ဝိတ္ထာရိကဿာတိ ဝိတ္ထာရိကံ အဿ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ သာသနံ။

၇၀၀။ စုဒ္ဒသာယံ အထန္တရာတိ အန္တရာယေဝ အဿ၊ သမ္ဗောဓိပ္ပတ္တိတော ဩရတော ဧဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န သောဿန္တိ န သုဏိဿံ။ အသမဓုရဿာတိ အသမဝီရိယဿ။ အဋ္ဋောတိ အာတုရော။ ဗျသနံ ဂတောတိ သုခဝိနာသံ ပတ္တော။ အဃာဝီတိ ဒုက္ခိတော၊ သဗ္ဗံ ဒေါမနဿုပ္ပာဒမေဝ သန္ဓာယာဟ။ ဒေါမနဿေန ဟိ သော အာတုရော။ တဉ္စဿ သုခဗျသနတော ဗျသနံ၊ သုခဝိနာသနတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေန စ သော စေတသိကအဃဘူတေန အဃာဝီ။

၇၀၁။ ပန္နရသာယံ ဝိပုလံ ဇနေတွာနာတိ ဝိပုလံ ဇနေတွာ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ နိဂ္ဂမာတိ နိဂ္ဂတော။ ဧဝံ နိဂ္ဂတော စ သော ဘာဂိနေယျံ သယန္တိ သကံ ဘာဂိနေယျံ၊ အတ္တနော ဘဂိနိယာ ပုတ္တန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သမာဒပေသီတိ အတ္တနော အပ္ပာယုကဘာဝံ ဉတွာ ကနိဋ္ဌဘဂိနိယာ စ ပုတ္တဿ နာလကဿ မာဏဝကဿ ဥပစိတပုညတံ အတ္တနော ဗလေန ဉတွာ ‘‘ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော ပမာဒမ္ပိ အာပဇ္ဇေယျာ’’တိ နံ အနုကမ္ပမာနော ဘဂိနိယာ ဃရံ ဂန္တွာ ‘‘ကဟံ နာလကော’’တိ။ ‘‘ဗဟိ၊ ဘန္တေ၊ ကီဠတီ’’တိ။ ‘‘အာနေထ န’’န္တိ အာဏာပေတွာ တင်္ခဏံယေဝ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗာဇေတွာ သမာဒပေသိ ဩဝဒိ အနုသာသိ။ ကထံ? ‘‘ဗုဒ္ဓါတိ ဃောသံ…ပေ… ဗြဟ္မစရိယ’’န္တိ သောဠသမဂါထမာဟ။

၇၀၂။ တတ္ထ ယဒ ပရတောတိ ယဒါ ပရတော။ ဓမ္မမဂ္ဂန္တိ ပရမဓမ္မဿ နိဗ္ဗာနဿ မဂ္ဂံ၊ ဓမ္မံ ဝါ အဂ္ဂံ သဟ ပဋိပဒါယ နိဗ္ဗာနံ။ တသ္မိန္တိ တဿ သန္တိကေ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ သမဏဓမ္မံ။

၇၀၃။ သတ္တရသာယံ တာဒိနာတိ တဿဏ္ဌိတေန၊ တသ္မိံ သမယေ ကိလေသဝိက္ခမ္ဘနေ သမာဓိလာဘေ စ သတိ ဝိက္ခမ္ဘိတကိလေသေန သမာဟိတစိတ္တေန စာတိ အဓိပ္ပာယော။ အနာဂတေ ပရမဝိသုဒ္ဓဒဿိနာတိ ‘‘အယံ နာလကော အနာဂတေ ကာလေ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပရမဝိသုဒ္ဓံ နိဗ္ဗာနံ ပဿိဿတီ’’တိ ဧဝံ ဒိဋ္ဌတ္တာ သော ဣသိ ဣမိနာ ပရိယာယေန ‘‘အနာဂတေ ပရမဝိသုဒ္ဓဒဿီ’’တိ ဝုတ္တော။ တေန အနာဂတေ ပရမဝိသုဒ္ဓဒဿိနာ။ ဥပစိတပုညသဉ္စယောတိ ပဒုမုတ္တရတော ပဘုတိ ကတပုညသဉ္စယော။ ပတိက္ခန္တိ အာဂမယမာနော။ ပရိဝသီတိ ပဗ္ဗဇိတွာ တာပသဝေသေန ဝသိ။ ရက္ခိတိန္ဒြိယောတိ ရက္ခိတသောတိန္ဒြိယော ဟုတွာ။ သော ကိရ တတော ပဘုတိ ဥဒကေ န နိမုဇ္ဇိ ‘‘ဥဒကံ ပဝိသိတွာ သောတိန္ဒြိယံ ဝိနာသေယျ၊ တတော ဓမ္မဿဝနဗာဟိရော ဘဝေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ။

၇၀၄။ အဋ္ဌာရသာယံ သုတွာန ဃောသန္တိ သော နာလကော ဧဝံ ပရိဝသန္တော အနုပုဗ္ဗေန ဘဂဝတာ သမ္ဗောဓိံ ပတွာ ဗာရာဏသိယံ ဓမ္မစက္ကေ ပဝတ္တိတေ တံ ‘‘ဘဂဝတာ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝတ သော ဘဂဝါ ဥပ္ပန္နော’’တိအာဒိနာ နယေန ဇိနဝရစက္ကဝတ္တနေ ပဝတ္တဃောသံ အတ္တနော အတ္ထကာမာဟိ ဒေဝတာဟိ အာဂန္တွာ အာရောစိတံ သုတွာ။ ဂန္တွာန ဒိသွာ ဣသိနိသဘန္တိ သတ္တာဟံ ဒေဝတာဟိ မောနေယျကောလာဟလေ ကယိရမာနေ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဣသိပတနံ ဂန္တွာ ‘‘နာလကော အာဂမိဿတိ၊ တဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီ’’တိ ဣမိနာ စ အဘိသန္ဓိနာ ဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နံ ဒိသွာ နိသဘသဒိသံ ဣသိနိသဘံ ဘဂဝန္တံ။ ပသန္နောတိ သဟ ဒဿနေနေဝ ပသန္နစိတ္တော ဟုတွာ။ မောနေယျသေဋ္ဌန္တိ ဉာဏုတ္တမံ၊ မဂ္ဂဉာဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သမာဂတေ အသိတာဝှယဿ သာသနေတိ အသိတဿ ဣသိနော ဩဝါဒကာလေ အနုပ္ပတ္တေ။ တေန ဟိ – ‘‘ယဒါ ဝိဝရတိ ဓမ္မမဂ္ဂံ၊ တဒါ ဂန္တွာ သမယံ ပရိပုစ္ဆမာနော စရဿု တသ္မိံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယ’’န္တိ အနုသိဋ္ဌော၊ အယဉ္စ သော ကာလော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သမာဂတေ အသိတာဝှယဿ သာသနေ’’တိ။ သေသမေတ္ထ ပါကဋမေဝ။

အယံ တာဝ ဝတ္ထုဂါထာဝဏ္ဏနာ။

၇၀၅။ ပုစ္ဆာဂါထာဒွယေ အညာတမေတန္တိ ဝိဒိတံ မယာ ဧတံ။ ယထာတထန္တိ အဝိပရီတံ။ ကော အဓိပ္ပာယော? ယံ အသိတော ‘‘သမ္ဗောဓိယဂ္ဂံ ဖုသိဿတာယံ ကုမာရော’’တိ ဉတွာ ‘‘ဗုဒ္ဓါတိ ဃောသံ ယဒ ပရတော သုဏောသိ၊ သမ္ဗောဓိပ္ပတ္တော ဝိဝရတိ ဓမ္မမဂ္ဂ’’န္တိ မံ အဝစ၊ တဒေတံ မယာ အသိတဿ ဝစနံ အဇ္ဇ ဘဂဝန္တံ သက္ခိံ ဒိသွာ ‘‘ယထာတထမေဝါ’’တိ အညာတန္တိ။ တံ တန္တိ တသ္မာ တံ။ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂုန္တိ ဟေမဝတသုတ္တေ ဝုတ္တနယေန ဆဟိ အာကာရေဟိ။ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ပါရဂတံ။

၇၀၆။ အနဂါရိယုပေတဿာတိ အနဂါရိယံ ဥပေတဿ၊ ပဗ္ဗဇိတဿာတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခာစရိယံ ဇိဂီသတောတိ အရိယေဟိ အာစိဏ္ဏံ အနုပက္ကိလိဋ္ဌံ ဘိက္ခာစရိယံ ပရိယေသမာနဿ။ မောနေယျန္တိ မုနီနံ သန္တကံ။ ဥတ္တမံ ပဒန္တိ ဥတ္တမပဋိပဒံ။ သေသမေတ္ထ ပါကဋမေဝ။

၇၀၇။ အထဿ ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဘဂဝါ ‘‘မောနေယျံ တေ ဥပညိဿ’’န္တိအာဒိနာ နယေန မောနေယျပဋိပဒံ ဗျာကာသိ။ တတ္ထ ဥပညိဿန္တိ ဥပညာပေယျံ၊ ဝိဝရေယျံ ပညာပေယျန္တိ အတ္ထော။ ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝန္တိ ကာတုဉ္စ ဒုက္ခံ ကယိရမာနဉ္စ သမ္ဘဝိတုံ သဟိတုံ ဒုက္ခန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အယံ ပနေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – အဟံ တေ မောနေယျံ ပညာပေယျံ၊ ယဒိ နံ ကာတုံ ဝါ အဘိသမ္ဘောတုံ ဝါ သုခံ ဘဝေယျ၊ ဧဝံ ပန ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ ပုထုဇ္ဇနကာလတော ပဘုတိ ကိလိဋ္ဌစိတ္တံ အနုပ္ပာဒေတွာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗတော။ တထာ ဟိ နံ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ ဧကောဝ သာဝကော ကရောတိ စ သမ္ဘောတိ စာတိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ မောနေယျဿ ဒုက္ကရဘာဝံ ဒုရဘိသမ္ဘဝတဉ္စ ဒဿေန္တော နာလကဿ ဥဿာဟံ ဇနေတွာ တမဿ ဝတ္တုကာမော အာဟ ‘‘ဟန္ဒ တေ နံ ပဝက္ခာမိ၊ သန္ထမ္ဘဿု ဒဠှော ဘဝါ’’တိ။ တတ္ထ ဟန္ဒာတိ ဗျဝသာယတ္ထေ နိပါတော။ တေ နံ ပဝက္ခာမီတိ တုယှံ တံ မောနေယျံ ပဝက္ခာမိ။ သန္ထမ္ဘဿူတိ ဒုက္ကရကရဏသမတ္ထေန ဝီရိယူပတ္ထမ္ဘေန အတ္တာနံ ဥပတ္ထမ္ဘယ။ ဒဠှော ဘဝါတိ ဒုရဘိသမ္ဘဝသဟနသမတ္ထာယ အသိထိလပရက္ကမတာယ ထိရော ဟောတိ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယသ္မာ တွံ ဥပစိတပုညသမ္ဘာရော၊ တသ္မာဟံ ဧကန္တဗျဝသိတောဝ ဟုတွာ ဧဝံ ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝမ္ပိ သမာနံ တုယှံ တံ မောနေယျံ ပဝက္ခာမိ၊ သန္ထမ္ဘဿု ဒဠှော ဘဝါတိ။

၇၀၈။ ဧဝံ ပရမသလ္လေခံ မောနေယျဝတ္တံ ဝတ္တုကာမော နာလကံ သန္ထမ္ဘနေ ဒဠှီဘာဝေ စ နိယောဇေတွာ ပဌမံ တာဝ ဂါမူပနိဗဒ္ဓကိလေသပ္ပဟာနံ ဒဿေန္တော ‘‘သမာနဘာဂ’’န္တိ ဥပဍ္ဎဂါထမာဟ။ တတ္ထ သမာနဘာဂန္တိ သမဘာဂံ ဧကသဒိသံ နိန္နာနာကရဏံ။ အက္ကုဋ္ဌဝန္ဒိတန္တိ အက္ကောသဉ္စ ဝန္ဒနဉ္စ။

ဣဒါနိ ယထာ တံ သမာနဘာဂံ ကယိရတိ၊ တံ ဥပါယံ ဒဿေန္တော ‘‘မနောပဒေါသ’’န္တိ ဥပဍ္ဎဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – အက္ကုဋ္ဌော မနောပဒေါသံ ရက္ခေယျ၊ ဝန္ဒိတော သန္တော အနုဏ္ဏတော စရေ၊ ရညာပိ ဝန္ဒိတော သမာနော ‘‘မံ ဝန္ဒတီ’’တိ ဥဒ္ဓစ္စံ နာပဇ္ဇေယျ။

၇၀၉။ ဣဒါနိ အရညူပနိဗဒ္ဓကိလေသပ္ပဟာနံ ဒဿေန္တော ‘‘ဥစ္စာဝစာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – အရညသညိတေ ဒါယေပိ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဝသေန ဥစ္စာဝစာ နာနပ္ပကာရာ အာရမ္မဏာ နိစ္ဆရန္တိ၊ စက္ခာဒီနံ အာပါထမာဂစ္ဆန္တိ၊ တေ စ ခေါ အဂ္ဂိသိခူပမာ ပရိဠာဟဇနကဋ္ဌေန။ ယထာ ဝါ ဍယှမာနေ ဝနေ အဂ္ဂိသိခါ နာနပ္ပကာရတာယ ဥစ္စာဝစာ နိစ္ဆရန္တိ၊ သဓူမာပိ၊ ဝိဓူမာပိ၊ နီလာပိ၊ ပီတာပိ၊ ရတ္တာပိ၊ ခုဒ္ဒကာပိ၊ မဟန္တာပိ၊ ဧဝံ သီဟဗျဂ္ဃမနုဿာမနုဿဝိဝိဓဝိဟင်္ဂဝိရုတပုပ္ဖဖလပလ္လဝါဒိဘေဒဝသေန နာနပ္ပကာရတာယ ဒါယေ ဥစ္စာဝစာ အာရမ္မဏာ နိစ္ဆရန္တိ ဘိံသနကာပိ၊ ရဇနီယာပိ၊ ဒေါသနီယာပိ၊ မောဟနီယာပိ။ တေနာဟ – ‘‘ဥစ္စာဝစာ နိစ္ဆရန္တိ၊ ဒါယေ အဂ္ဂိသိခူပမာ’’တိ။ ဧဝံ နိစ္ဆရန္တေသု စ ဥစ္စာဝစေသု အာရမ္မဏေသု ယာ ကာစိ ဥယျာနဝနစာရိကံ ဂတာ သမာနာ ပကတိယာ ဝါ ဝနစာရိနိယော ကဋ္ဌဟာရိကာဒယော ရဟောဂတံ ဒိသွာ ဟသိတလပိတရုဒိတဒုန္နိဝတ္ထာဒီဟိ နာရိယော မုနိံ ပလောဘေန္တိ၊ တာ သု တံ မာ ပလောဘယုံ၊ တာ နာရိယော တံ မာ ပလောဘယုံ။ ယထာ န ပလောဘေန္တိ၊ တထာ ကရောဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၇၁၀-၁၁။ ဧဝမဿ ဘဂဝါ ဂါမေ စ အရညေ စ ပဋိပတ္တိဝိဓိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ သီလသံဝရံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝိရတော မေထုနာ ဓမ္မာ’’တိ ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ ဟိတွာ ကာမေ ပရောပရေတိ မေထုနဓမ္မတော အဝသေသေပိ သုန္ဒရေ စ အသုန္ဒရေ စ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ဟိတွာ။ တပ္ပဟာနေန ဟိ မေထုနဝိရတိ သုသမ္ပန္နာ ဟောတိ။ တေနာဟ – ‘‘ဟိတွာ ကာမေ ပရောပရေ’’တိ။ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အဝိရုဒ္ဓါ’’တိအာဒီနိ ပန ပဒါနိ ‘‘န ဟနေယျ၊ န ဃာတယေ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တာယ ပါဏာတိပါတာဝေရမဏိယာ သမ္ပတ္တိဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တာနိ။ တတြာယံ သင်္ခေပဝဏ္ဏနာ – ပရပက္ခိယေသု ပါဏေသု အဝိရုဒ္ဓါ၊ အတ္တပက္ခိယေသု အသာရတ္တော၊ သဗ္ဗေပိ သတဏှနိတ္တဏှတာယ တသထာဝရေ ပါဏေ ဇီဝိတုကာမတာယ အမရိတုကာမတာယ သုခကာမတာယ ဒုက္ခပဋိကူလတာယ စ ‘‘ယထာ အဟံ တထာ ဧတေ’’တိ အတ္တသမာနတာယ တေသု ဝိရောဓံ ဝိနေန္တော တေနေဝ ပကာရေန ‘‘ယထာ ဧတေ တထာ အဟ’’န္တိ ပရေသံ သမာနတာယ စ အတ္တနိ အနုရောဓံ ဝိနေန္တော ဧဝံ ဥဘယထာပိ အနုရောဓဝိရောဓဝိပ္ပဟီနော ဟုတွာ မရဏပဋိကူလတာယ အတ္တာနံ ဥပမံ ကတွာ ပါဏေသု ယေ ကေစိ တသေ ဝါ ထာဝရေ ဝါ ပါဏေ န ဟနေယျ သာဟတ္ထိကာဒီဟိ ပယောဂေဟိ၊ န ဃာတယေ အာဏတ္တိကာဒီဟီတိ။

၇၁၂။ ဧဝမဿ မေထုနဝိရတိပါဏာတိပါတဝိရတိမုခေန သင်္ခေပတော ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ ဝတွာ ‘‘ဟိတွာ ကာမေ’’တိအာဒီဟိ ဣန္ဒြိယသံဝရဉ္စ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိံ ဒဿေန္တော ‘‘ဟိတွာ ဣစ္ဆဉ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – ယာယံ တဏှာ ဧကံ လဒ္ဓါ ဒုတိယံ ဣစ္ဆတိ၊ ဒွေ လဒ္ဓါ တတိယံ၊ သတသဟဿံ လဒ္ဓါ တဒုတ္တရိမ္ပိ ဣစ္ဆတီတိ ဧဝံ အပ္ပဋိလဒ္ဓဝိသယံ ဣစ္ဆနတော ‘‘ဣစ္ဆာ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ယော စာယံ ပဋိလဒ္ဓဝိသယလုဗ္ဘနော လောဘော။ တံ ဟိတွာ ဣစ္ဆဉ္စ လောဘဉ္စ ယတ္ထ သတ္တော ပုထုဇ္ဇနော၊ ယသ္မိံ စီဝရာဒိပစ္စယေ တေဟိ ဣစ္ဆာလောဘေဟိ ပုထုဇ္ဇနော သတ္တော လဂ္ဂေါ ပဋိဗဒ္ဓါ တိဋ္ဌတိ၊ တတ္ထ တံ ဥဘယမ္ပိ ဟိတွာ ပစ္စယတ္ထံ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိံ အဝိရောဓေန္တော ဉာဏစက္ခုနာ စက္ခုမာ ဟုတွာ ဣမံ မောနေယျပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇေယျ။ ဧဝဉှိ ပဋိပန္နော တရေယျ နရကံ ဣမံ၊ ဒုပ္ပူရဏဋ္ဌေန နရကသညိတံ မိစ္ဆာဇီဝဟေတုဘူတံ ဣမံ ပစ္စယတဏှံ တရေယျ၊ ဣမာယ ဝါ ပဋိပဒါယ တရေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၇၁၃။ ဧဝံ ပစ္စယတဏှာပဟာနမုခေန အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဘောဇနေ မတ္တညုတာမုခေန ပစ္စယပရိဘောဂသီလံ တဒနုသာရေန စ ယာဝ အရဟတ္တပ္ပတ္တိ၊ တာဝ ပဋိပဒံ ဒဿေန္တော ‘‘ဦနူဒရော’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ဓမ္မေန သမေန လဒ္ဓေသု ဣတရီတရစီဝရာဒီသု ပစ္စယေသု အာဟာရံ တာဝ အာဟာရေန္တော –

‘‘စတ္တာရော ပဉ္စ အာလောပေ၊ အဘုတွာ ဥဒကံ ပိဝေ၊

အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၉၈၃) –

ဝုတ္တနယေန ဦနဥဒရော အဿ၊ န ဝါတဘရိတဘသ္တာ ဝိယ ဥဒ္ဓုမာတုဒရော၊ ဘတ္တသမ္မဒပစ္စယာ ထိနမိဒ္ဓံ ပရိဟရေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဦနူဒရော ဟောန္တောပိ စ မိတာဟာရော အဿ ဘောဇနေ မတ္တညူ၊ ‘‘နေဝ ဒဝါယာ’’တိအာဒိနာ ပစ္စဝေက္ခဏေန ဂုဏတော ဒေါသတော စ ပရိစ္ဆိန္နာဟာရော။ ဧဝံ မိတာဟာရော သမာနောပိ ပစ္စယဓုတင်္ဂပရိယတ္တိအဓိဂမဝသေန စတုဗ္ဗိဓာယ အပ္ပိစ္ဆတာယ အပ္ပိစ္ဆော အဿ။ ဧကံသေန ဟိ မောနေယျပဋိပဒံ ပဋိပန္နေန ဘိက္ခုနာ ဧဝံ အပ္ပိစ္ဆေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဧကေကသ္မိံ ပစ္စယေ တီဟိ သန္တောသေဟိ သန္တုဿနာ ပစ္စယပ္ပိစ္ဆတာ။ ဓုတင်္ဂဓရဿေဝ သတော ‘‘ဓုတဝါတိ မံ ပရေ ဇာနန္တူ’’တိ အနိစ္ဆနတာ ဓုတင်္ဂပ္ပိစ္ဆတာ။ ဗဟုဿုတဿေဝ သတော ‘‘ဗဟုဿုတောတိ မံ ပရေ ဇာနန္တူ’’တိ အနိစ္ဆနတာ ပရိယတ္တိအပ္ပိစ္ဆတာ မဇ္ဈန္တိကတ္ထေရဿ ဝိယ။ အဓိဂမသမ္ပန္နဿေဝ သတော ‘‘အဓိဂတော အယံ ကုသလံ ဓမ္မန္တိ မံ ပရေ ဇာနန္တူ’’တိ အနိစ္ဆနတာ အဓိဂမပ္ပိစ္ဆတာ။ သာ စ အရဟတ္တာဓိဂမတော ဩရံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အရဟတ္တာဓိဂမတ္ထဉှိ အယံ ပဋိပဒါတိ။ ဧဝံ အပ္ပိစ္ဆောပိ စ အရဟတ္တမဂ္ဂေန တဏှာလောလုပ္ပံ ဟိတွာ အလောလုပေါ အဿ။ ဧဝံ အလောလုပေါ ဟိ သဒါ ဣစ္ဆာယ နိစ္ဆာတော အနိစ္ဆော ဟောတိ နိဗ္ဗုတော၊ ယာယ ဣစ္ဆာယ ဆာတာ ဟောန္တိ သတ္တာ ခုပ္ပိပါသာတုရာ ဝိယ အတိတ္တာ၊ တာယ ဣစ္ဆာယ အနိစ္ဆော ဟောတိ အနိစ္ဆတ္တာ စ နိစ္ဆာတော ဟောတိ အနာတုရော ပရမတိတ္တိပ္ပတ္တော။ ဧဝံ နိစ္ဆာတတ္တာ နိဗ္ဗုတော ဟောတိ ဝူပသန္တသဗ္ဗကိလေသပရိဠာဟောတိ ဧဝမေတ္ထ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၇၁၄။ ဧဝံ ယာဝ အရဟတ္တပ္ပတ္တိ၊ တာဝပဋိပဒံ ကထေတွာ ဣဒါနိ တံ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နဿ ဘိက္ခုနော အရဟတ္တပ္ပတ္တိနိဋ္ဌံ ဓုတင်္ဂသမာဒါနံ သေနာသနဝတ္တဉ္စ ကထေန္တော ‘‘သ ပိဏ္ဍစာရ’’န္တိ ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ သ ပိဏ္ဍစာရံ စရိတွာတိ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခံ စရိတွာ ဘတ္တကိစ္စံ ဝါ ကတွာ။ ဝနန္တမဘိဟာရယေတိ အပပဉ္စိတော ဂိဟိပပဉ္စေန ဝနံ ဧဝ ဂစ္ဆေယျ။ ဥပဋ္ဌိတော ရုက္ခမူလသ္မိန္တိ ရုက္ခမူလေ ဌိတော ဝါ ဟုတွာ။ အာသနူပဂတောတိ အာသနံ ဥပဂတော ဝါ ဟုတွာ၊ နိသိန္နောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မုနီတိ မောနေယျပဋိပဒံ ပဋိပန္နော။ ဧတ္ထ စ ‘‘ပိဏ္ဍစာရံ စရိတွာ’’တိ ဣမိနာ ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂံ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ပန ဥက္ကဋ္ဌပိဏ္ဍပါတိကော သပဒါနစာရီ ဧကာသနိကော ပတ္တပိဏ္ဍိကော ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကော စ ဟောတိယေဝ၊ တေစီဝရိကပံသုကူလမ္ပိ စ သမာဒိယတေဝ၊ တသ္မာ ဣမာနိပိ ဆ ဝုတ္တာနေဝ ဟောန္တိ။ ‘‘ဝနန္တမဘိဟာရယေ’’တိ ဣမိနာ ပန အာရညိကင်္ဂံ ဝုတ္တံ၊ ‘‘ဥပဋ္ဌိတော ရုက္ခမူလသ္မိ’’န္တိ ဣမိနာ ရုက္ခမူလိကင်္ဂံ၊ ‘‘အာသနူပဂတော’’တိ ဣမိနာ နေသဇ္ဇိကင်္ဂံ။ ယထာက္ကမံ ပန ဧတေသံ အနုလောမတ္တာ အဗ္ဘောကာသိကယထာသန္ထတိကသောသာနိကင်္ဂါနိ ဝုတ္တာနိယေဝ ဟောန္တီတိ ဧဝမေတာယ ဂါထာယ တေရသ ဓုတင်္ဂါနိ နာလကတ္ထေရဿ ကထေသိ။

၇၁၅။ သ ဈာနပသုတော ဓီရောတိ သော အနုပ္ပန္နဿ ဈာနဿ ဥပ္ပာဒနေန ဥပ္ပန္နဿ အာဝဇ္ဇနသမာပဇ္ဇနာဓိဋ္ဌာနဝုဋ္ဌာနပစ္စဝေက္ခဏေဟိ စ ဈာနေသု ပသုတော အနုယုတ္တော။ ဓီရောတိ ဓိတိသမ္ပန္နော။ ဝနန္တေ ရမိတော သိယာတိ ဝနေ အဘိရတော သိယာ၊ ဂါမန္တသေနာသနေ နာဘိရမေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဈာယေထရုက္ခမူလသ္မိံ၊ အတ္တာနမဘိတောသယန္တိ န ကေဝလံ လောကိယဇ္ဈာနပသုတောယေဝ သိယာ၊ အပိစ ခေါ တသ္မိံယေဝ ရုက္ခမူလေ သောတာပတ္တိမဂ္ဂါဒိသမ္ပယုတ္တေန လောကုတ္တရဇ္ဈာနေနာပိ အတ္တာနံ အတီဝ တောသေန္တော ဈာယေထ။ ပရမဿာသပ္ပတ္တိယာ ဟိ လောကုတ္တရဇ္ဈာနေနေဝ စိတ္တံ အတီဝ တုဿတိ၊ န အညေန။ တေနာဟ – ‘‘အတ္တာနမဘိတောသယ’’န္တိ။ ဧဝမိမာယ ဂါထာယ ဈာနပသုတတာယ ဝနန္တသေနာသနာဘိရတိံ အရဟတ္တဉ္စ ကထေသိ။

၇၁၆။ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ နာလကတ္ထေရော ဝနန္တမဘိဟာရေတွာ နိရာဟာရောပိ ပဋိပဒါပူရဏေ အတီဝ ဥဿုက္ကော အဟောသိ၊ နိရာဟာရေန စ သမဏဓမ္မံ ကာတုံ န သက္ကာ။ တထာ ကရောန္တဿ ဟိ ဇီဝိတံ နပ္ပဝတ္တတိ၊ ကိလေသေ ပန အနုပ္ပာဒေန္တေန အာဟာရော ပရိယေသိတဗ္ဗော၊ အယမေတ္ထ ဉာယော။ တသ္မာ တဿ ဘဂဝါ အပရာပရေသုပိ ဒိဝသေသု ပိဏ္ဍာယ စရိတဗ္ဗံ၊ ကိလေသာ ပန န ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗာတိ ဒဿနတ္ထံ အရဟတ္တပ္ပတ္တိနိဋ္ဌံယေဝ ဘိက္ခာစာရဝတ္တံ ကထေန္တော ‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ’’တိအာဒိကာ ဆ ဂါထာယော အဘာသိ။ တတ္ထ တတောတိ ‘‘သ ပိဏ္ဍစာရံ စရိတွာ၊ ဝနန္တမဘိဟာရယေ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တပိဏ္ဍစာရဝနန္တာဘိဟာရတော ဥတ္တရိပိ။ ရတျာ ဝိဝသာနေတိ ရတ္တိသမတိက္ကမေ၊ ဒုတိယဒိဝသေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဂါမန္တမဘိဟာရယေတိ အာဘိသမာစာရိကဝတ္တံ ကတွာ ယာဝ ဘိက္ခာစာရဝေလာ၊ တာဝ ဝိဝေကမနုဗြူဟေတွာ ဂတပစ္စာဂတဝတ္တေ ဝုတ္တနယေန ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိ ကရောန္တော ဂါမံ ဂစ္ဆေယျ။ အဝှာနံ နာဘိနန္ဒေယျာတိ ‘‘ဘန္တေ၊ အမှာကံ ဃရေ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ နိမန္တနံ၊ ‘‘ဒေတိ နု ခေါ န ဒေတိ နု ခေါ သုန္ဒရံ နု ခေါ ဒေတိ အသုန္ဒရံ နု ခေါ ဒေတီ’’တိ ဧဝရူပံ ဝိတက္ကံ ဘောဇနဉ္စ ပဋိပဒါပူရကော ဘိက္ခု နာဘိနန္ဒေယျ၊ နပ္ပဋိဂ္ဂဏှေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယဒိ ပန ဗလက္ကာရေန ပတ္တံ ဂဟေတွာ ပူရေတွာ ဒေန္တိ၊ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ သမဏဓမ္မော ကာတဗ္ဗော၊ ဓုတင်္ဂံ န ကုပ္ပတိ၊ တဒုပါဒါယ ပန တံ ဂါမံ န ပဝိသိတဗ္ဗံ။ အဘိဟာရဉ္စ ဂါမတောတိ သစေ ဂါမံ ပဝိဋ္ဌဿ ပါတိသတေဟိပိ ဘတ္တံ အဘိဟရန္တိ ၊ တမ္ပိ နာဘိနန္ဒေယျ၊ တတော ဧကသိတ္ထမ္ပိ နပ္ပဋိဂ္ဂဏှေယျ၊ အညဒတ္ထု ဃရပဋိပါဋိယာ ပိဏ္ဍပါတမေဝ စရေယျာတိ။

၇၁၇။ နမုနီ ဂါမမာဂမ္မ၊ ကုလေသု သဟသာ စရေတိ သော စ မောနတ္ထာယ ပဋိပန္နကော မုနိ ဂါမံ ဂတော သမာနော ကုလေသု သဟသာ န စရေ၊ သဟသောကိတာဒိအနနုလောမိကံ ဂိဟိသံသဂ္ဂံ န အာပဇ္ဇေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဃာသေသနံ ဆိန္နကထော၊ န ဝါစံ ပယုတံ ဘဏေတိ ဆိန္နကထော ဝိယ ဟုတွာ ဩဘာသပရိကထာနိမိတ္တဝိညတ္တိပယုတ္တံ ဃာသေသနဝါစံ န ဘဏေယျ။ သစေ အာကင်္ခေယျ၊ ဂိလာနော သမာနော ဂေလညပဋိဗာဟနတ္ထာယ ဘဏေယျ။ သေနာသနတ္ထာယ ဝါ ဝိညတ္တိံ ဌပေတွာ ဩဘာသပရိကထာနိမိတ္တပယုတ္တံ၊ အဝသေသပစ္စယတ္ထာယ ပန အဂိလာနော နေဝ ကိဉ္စိ ဘဏေယျာတိ။

၇၁၈-၉။ အလတ္ထံ ယဒိဒန္တိ ဣမိဿာ ပန ဂါထာယ အယမတ္ထော – ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော အပ္ပမတ္တကေပိ ကိသ္မိဉ္စိ လဒ္ဓေ ‘‘အလတ္ထံ ယံ ဣဒံ သာဓူ’’တိ စိန္တေတွာ အလဒ္ဓေ ‘‘နာလတ္ထံ ကုသလ’’န္တိ တမ္ပိ ‘‘သုန္ဒရ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဥဘယေနေဝ လာဘာလာဘေန သော တာဒီ နိဗ္ဗိကာရော ဟုတွာ ရုက္ခံဝုပနိဝတ္တတိ၊ ယထာပိ ပုရိသော ဖလဂဝေသီ ရုက္ခံ ဥပဂမ္မ ဖလံ လဒ္ဓါပိ အလဒ္ဓါပိ အနနုနီတော အပ္ပဋိဟတော မဇ္ဈတ္တောယေဝ ဟုတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ ကုလံ ဥပဂမ္မ လာဘံ လဒ္ဓါပိ အလဒ္ဓါပိ မဇ္ဈတ္တောဝ ဟုတွာ ဂစ္ဆတီတိ။ သ ပတ္တပါဏီ တိ ဂါထာ ဥတ္တာနတ္ထာဝ။

၇၂၀။ ဥစ္စာဝစာတိ ဣမိဿာ ဂါထာယ သမ္ဗန္ဓော – ဧဝံ ဘိက္ခာစာရဝတ္တသမ္ပန္နော ဟုတွာပိ တာဝတကေနေဝ တုဋ္ဌိံ အနာပဇ္ဇိတွာ ပဋိပဒံ အာရောဓေယျ။ ပဋိပတ္တိသာရဉှိ သာသနံ။ သာ စာယံ ဥစ္စာဝစာ…ပေ… မုတန္တိ။ တဿတ္ထော – သာ စာယံ မဂ္ဂပဋိပဒါ ဥတ္တမနိဟီနဘေဒတော ဥစ္စာဝစာ ဗုဒ္ဓသမဏေန ပကာသိတာ။ သုခါပဋိပဒါ ဟိ ခိပ္ပာဘိညာ ဥစ္စာ၊ ဒုက္ခာပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ အဝစာ။ ဣတရာ ဒွေ ဧကေနင်္ဂေန ဥစ္စာ၊ ဧကေန အဝစာ။ ပဌမာ ဧဝ ဝါ ဥစ္စာ၊ ဣတရာ တိဿောပိ အဝစာ။ တာယ စေတာယ ဥစ္စာယ အဝစာယ ဝါ ပဋိပဒါယ န ပါရံ ဒိဂုဏံ ယန္တိ။ ‘‘ဒုဂုဏ’’န္တိ ဝါ ပါဌော၊ ဧကမဂ္ဂေန ဒွိက္ခတ္တုံ နိဗ္ဗာနံ န ယန္တီတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ? ယေန မဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ၊ တေသံ ပုန အပ္ပဟာတဗ္ဗတော။ ဧတေန ပရိဟာနဓမ္မာဘာဝံ ဒီပေတိ။ နယိဒံ ဧကဂုဏံ မုတန္တိ တဉ္စ ဣဒံ ပါရံ ဧကက္ခတ္တုံယေဝ ဖုသနာရဟမ္ပိ န ဟောတိ။ ကသ္မာ? ဧကေန မဂ္ဂေန သဗ္ဗကိလေသပ္ပဟာနာဘာဝတော။ ဧတေန ဧကမဂ္ဂေနေဝ အရဟတ္တာဘာဝံ ဒီပေတိ။

၇၂၁။ ဣဒါနိ ပဋိပဒါနိသံသံ ဒဿေန္တော ‘‘ယဿ စ ဝိသတာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ယဿ စ ဧဝံ ပဋိပန္နဿ ဘိက္ခုနော တာယ ပဋိပဒါယ ပဟီနတ္တာ အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတဘာဝေန ဝိသတတ္တာ ဝိသတာ တဏှာ နတ္ထိ၊ တဿ ကိလေသသောတစ္ဆေဒေန ဆိန္နသောတဿ ကုသလာကုသလပ္ပဟာနေန ကိစ္စာကိစ္စပ္ပဟီနဿ ရာဂဇော ဝါ ဒေါသဇော ဝါ အပ္ပမတ္တကောပိ ပရိဠာဟော န ဝိဇ္ဇတီတိ။

၇၂၂။ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဣမာ ဂါထာယော သုတွာ နာလကတ္ထေရဿ စိတ္တံ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယဒိ ဧတ္တကံ မောနေယျံ သုကရံ န ဒုက္ကရံ၊ သက္ကာ အပ္ပကသိရေန ပူရေတု’’န္တိ၊ တသ္မာဿ ဘဂဝါ ‘‘ဒုက္ကရမေဝ မောနေယျ’’န္တိ ဒဿေန္တော ပုန ‘‘မောနေယျံ တေ ဥပညိဿ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥပညိဿန္တိ ဥပညာပေယျံ၊ ကထယိဿန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ခုရဓာရာ ဥပမာ အဿာတိ ခုရဓာရူပမော။ ဘဝေတိ ဘဝေယျ။ ကော အဓိပ္ပာယော? မောနေယျံ ပဋိပန္နော ဘိက္ခု ခုရဓာရံ ဥပမံ ကတွာ ပစ္စယေသု ဝတ္တေယျ။ ယထာ မဓုဒိဒ္ဓံ ခုရဓာရံ လိဟန္တော၊ ဆေဒတော၊ ဇိဝှံ ရက္ခတိ၊ ဧဝံ ဓမ္မေန လဒ္ဓေ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တော စိတ္တံ ကိလေသုပ္ပတ္တိတော ရက္ခေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပစ္စယာ ဟိ ပရိသုဒ္ဓေန ဉာယေန လဒ္ဓုဉ္စ အနဝဇ္ဇပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတုဉ္စ န သုခေန သက္ကာတိ ဘဂဝါ ပစ္စယနိဿိတမေဝ ဗဟုသော ဘဏတိ။ ဇိဝှာယ တာလုမာဟစ္စ၊ ဥဒရေ သညတော သိယာတိ ဇိဝှာယ တာလုံ ဥပ္ပီဠေတွာပိ ရသတဏှံ ဝိနောဒေန္တော ကိလိဋ္ဌေန မဂ္ဂေန ဥပ္ပန္နပစ္စယေ အသေဝန္တော ဥဒရေ သံယတော သိယာ။

၇၂၃။ အလီနစိတ္တော စ သိယာတိ နိစ္စံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အဋ္ဌိတကာရိတာယ အကုသီတစိတ္တော စ ဘဝေယျ။ န စာပိ ဗဟု စိန္တယေတိ ဉာတိဇနပဒါမရဝိတက္ကဝသေန စ ဗဟုံ န စိန္တေယျ။ နိရာမဂန္ဓော အသိတော၊ ဗြဟ္မစရိယပရာယဏောတိ နိက္ကိလေသော စ ဟုတွာ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ ကိသ္မိဉ္စိ ဘဝေ အနိဿိတော သိက္ခာတ္တယသကလသာသနဗြဟ္မစရိယပရာယဏော ဧဝ ဘဝေယျ။

၇၂၄-၅။ ဧကာသနဿာတိ ဝိဝိတ္တာသနဿ။ အာသနမုခေန စေတ္ထ သဗ္ဗဣရိယာပထာ ဝုတ္တာ။ ယတော သဗ္ဗဣရိယာပထေသု ဧကီဘာဝဿ သိက္ခေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧကာသနဿာတိ စ သမ္ပဒါနဝစနမေတံ။ သမဏူပါသနဿစာတိ သမဏေဟိ ဥပါသိတဗ္ဗဿ အဋ္ဌတိံသာရမ္မဏဘာဝနာနုယောဂဿ၊ သမဏာနံ ဝါ ဥပါသနဘူတဿ အဋ္ဌတိံသာရမ္မဏဘေဒဿေဝ။ ဣဒမ္ပိ သမ္ပဒါနဝစနမေဝ၊ ဥပါသနတ္ထန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ဧကာသနေန ကာယဝိဝေကော၊ သမဏူပါသနေန စိတ္တဝိဝေကော ဝုတ္တော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧကတ္တံ မောနမက္ခာတန္တိ ဧဝမိဒံ ကာယစိတ္တဝိဝေကဝသေန ‘‘ဧကတ္တံ မောန’’န္တိ အက္ခာတံ။ ဧကော စေ အဘိရမိဿသီတိ ဣဒံ ပန ဥတ္တရဂါထာပေက္ခံ ပဒံ၊ ‘‘အထ ဘာဟိသိ ဒသဒိသာ’’တိ ဣမိနာ အဿ သမ္ဗန္ဓော။

ဘာဟိသီတိ ဘာသိဿသိ ပကာသေဿသိ။ ဣမံ ပဋိပဒံ ဘာဝေန္တော သဗ္ဗဒိသာသု ကိတ္တိယာ ပါကဋော ဘဝိဿသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သုတွာ ဓီရာနန္တိအာဒီနံ ပန စတုန္နံ ပဒါနံ အယမတ္ထော – ယေန စ ကိတ္တိဃောသေန ဘာဟိသိ ဒသဒိသာ တံ ဓီရာနံ ဈာယီနံ ကာမစာဂိနံ နိဃောသံ သုတွာ အထ တွံ တေန ဥဒ္ဓစ္စံ အနာပဇ္ဇိတွာ ဘိယျော ဟိရိဉ္စ သဒ္ဓဉ္စ ကရေယျာသိ၊ တေန ဃောသေန ဟရာယမာနော ‘‘နိယျာနိကပဋိပဒါ အယ’’န္တိ သဒ္ဓံ ဥပ္ပာဒေတွာ ဥတ္တရိ ပဋိပတ္တိမေဝ ဗြူဟေယျာသိ။ မာမကောတိ ဧဝဉှိ သန္တေ မမ သာဝကော ဟောတီတိ။

၇၂၆။ တံ နဒီဟီတိ ယံ တံ မယာ ‘‘ဟိရိဉ္စ သဒ္ဓဉ္စ ဘိယျော ကုဗ္ဗေထာ’’တိ ဝဒတာ ‘‘ဥဒ္ဓစ္စံ န ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ဣမိနာ နဒီနိဒဿနေနာပိ ဇာနာထ၊ တဗ္ဗိပရိယာယဉ္စ သောဗ္ဘေသု စ ပဒရေသုစ ဇာနာထ။ သောဗ္ဘေသူတိ မာတိကာသု ။ ပဒရေသူတိ ဒရီသု။ ကထံ? သဏန္တာ ယန္တိ ကုသောဗ္ဘာ၊ တုဏှီ ယန္တိ မဟောဒဓီတိ။ ကုသောဗ္ဘာ ဟိ သောဗ္ဘပဒရာဒိဘေဒါ သဗ္ဗာပိ ကုန္နဒိယော သဏန္တာ သဒ္ဒံ ကရောန္တာ ဥဒ္ဓတာ ဟုတွာ ယန္တိ၊ ဂင်္ဂါဒိဘေဒါ ပန မဟာနဒိယော တုဏှီ ယန္တိ၊ ဧဝံ ‘‘မောနေယျံ ပူရေမီ’’တိ ဥဒ္ဓတော ဟောတိ အမာမကော၊ မာမကော ပန ဟိရိဉ္စ သဒ္ဓဉ္စ ဥပ္ပာဒေတွာ နီစစိတ္တောဝ ဟောတိ။

၇၂၇-၉။ ကိဉ္စ ဘိယျော – ယဒူနကံ…ပေ… ပဏ္ဍိတောတိ။ တတ္ထ သိယာ – သစေ အဍ္ဎကုမ္ဘူပမော ဗာလော သဏန္တတာယ၊ ရဟဒေါ ပူရောဝ ပဏ္ဍိတော သန္တတာယ၊ အထ ကသ္မာ ဗုဒ္ဓသမဏော ဧဝံ ဓမ္မဒေသနာဗျာဝဋော ဟုတွာ ဗဟုံ ဘာသတီတိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓေန ‘‘ယံ သမဏော’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ယံ ဗုဒ္ဓသမဏော ဗဟုံ ဘာသတိ ဥပေတံ အတ္ထသဉှိတံ၊ အတ္ထုပေတံ ဓမ္မုပေတဉ္စ ဟိတေန စ သံဟိတံ၊ တံ န ဥဒ္ဓစ္စေန၊ အပိစ ခေါ ဇာနံ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဒိဝသမ္ပိ ဒေသေန္တော နိပ္ပပဉ္စောဝ ဟုတွာ။ တဿ ဟိ သဗ္ဗံ ဝစီကမ္မံ ဉာဏာနုပရိဝတ္တိ။ ဧဝံ ဒေသေန္တော စ ‘‘ဣဒမဿ ဟိတံ ဣဒမဿ ဟိတ’’န္တိ နာနပ္ပကာရတော ဇာနံ သော ဗဟု ဘာသတိ၊ န ကေဝလံ ဗဟုဘာဏိတာယ။ အဝသာနဂါထာယ သမ္ဗန္ဓော – ဧဝံ တာဝ သဗ္ဗညုတညာဏေန သမန္နာဂတော ဗုဒ္ဓသမဏော ဇာနံ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ဇာနံ သော ဗဟု ဘာသတိ။ တေန ဒေသိတံ ပန ဓမ္မံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယေနေဝ ဉာဏေန ယော စ ဇာနံ သံယတတ္တော၊ ဇာနံ န ဗဟု ဘာသတိ၊ သ မုနိ မောနမရဟတိ၊ သ မုနိ မောနမဇ္ဈဂါတိ။ တဿတ္ထော – တံ ဓမ္မံ ဇာနန္တော သံယတတ္တော ဂုတ္တစိတ္တော ဟုတွာ ယံ ဘာသိတံ သတ္တာနံ ဟိတသုခါဝဟံ န ဟောတိ၊ တံ ဇာနံ န ဗဟု ဘာသတိ။ သော ဧဝံဝိဓော မောနတ္ထံ ပဋိပန္နကော မုနိ မောနေယျပဋိပဒါသင်္ခါတံ မောနံ အရဟတိ။ န ကေဝလဉ္စ အရဟတိယေဝ၊ အပိစ ခေါ ပန သ မုနိ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏသင်္ခါတံ မောနံ အဇ္ဈဂါ ဣစ္စေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။

တံ သုတွာ နာလကတ္ထေရော တီသု ဌာနေသု အပ္ပိစ္ဆော အဟောသိ ဒဿနေ သဝနေ ပုစ္ဆာယာတိ။ သော ဟိ ဒေသနာပရိယောသာနေ ပသန္နစိတ္တော ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဝနံ ပဝိဋ္ဌော၊ ပုန ‘‘အဟော ဝတာဟံ ဘဂဝန္တံ ပဿေယျ’’န္တိ လောလဘာဝံ န ဇနေသိ။ အယမဿ ဒဿနေ အပ္ပိစ္ဆတာ။ တထာ ‘‘အဟော ဝတာဟံ ပုန ဓမ္မဒေသနံ သုဏေယျ’’န္တိ လောလဘာဝံ န ဇနေသိ။ အယမဿ သဝနေ အပ္ပိစ္ဆတာ။ တထာ ‘‘အဟော ဝတာဟံ ပုန မောနေယျပဋိပဒံ ပုစ္ဆေယျ’’န္တိ လောလဘာဝံ န ဇနေသိ။ အယမဿ ပုစ္ဆာယ အပ္ပိစ္ဆတာ။

သော ဧဝံ အပ္ပိစ္ဆော သမာနော ပဗ္ဗတပါဒံ ပဝိသိတွာ ဧကဝနသဏ္ဍေ ဒွေ ဒိဝသာနိ န ဝသိ ၊ ဧကရုက္ခမူလေ ဒွေ ဒိဝသာနိ န နိသီဒိ၊ ဧကဂါမေ ဒွေ ဒိဝသာနိ ပိဏ္ဍာယ န ပါဝိသိ။ ဣတိ ဝနတော ဝနံ၊ ရုက္ခတော ရုက္ခံ၊ ဂါမတော ဂါမံ အာဟိဏ္ဍန္တော အနုရူပပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ အဂ္ဂဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ အထ ယသ္မာ မောနေယျပဋိပဒံ ဥက္ကဋ္ဌံ ကတွာ ပူရေန္တော ဘိက္ခု သတ္တေဝ မာသာနိ ဇီဝတိ၊ မဇ္ဈိမံ ကတွာ ပူရေန္တော သတ္တ ဝဿာနိ၊ မန္ဒံ ကတွာ ပူရေန္တော သောဠသ ဝဿာနိ။ အယဉ္စ ဥက္ကဋ္ဌံ ကတွာ ပူရေသိ၊ တသ္မာ သတ္တ မာသေ ဌတွာ အတ္တနော အာယုသင်္ခါရပရိက္ခယံ ဉတွာ နှာယိတွာ နိဝါသေတွာ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ဒိဂုဏံ သင်္ဃာဋိံ ပါရုပိတွာ ဒသဗလာဘိမုခေါ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတံ ဝန္ဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဟိင်္ဂုလကပဗ္ဗတံ နိဿာယ ဌိတကောဝ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ တဿ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ ဉတွာ ဘဂဝါ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ တတ္ထ ဂန္တွာ သရီရကိစ္စံ ကတွာ ဓာတုယော ဂါဟာပေတွာ စေတိယံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ အဂမာသီတိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ နာလကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ ဒွယတာနုပဿနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

ဧဝံမေ သုတန္တိ ဒွယတာနုပဿနာသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဣမဿ သုတ္တဿ အတ္တဇ္ဈာသယတော ဥပ္ပတ္တိ။ အတ္တဇ္ဈာသယေန ဟိ ဘဂဝါ ဣမံ သုတ္တံ ဒေသေသိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပနဿ အတ္ထဝဏ္ဏနာယမေဝ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တတ္ထ ဧဝံ မေ သုတန္တိအာဒီနိ ဝုတ္တနယာနေဝ။ ပုဗ္ဗာရာမေတိ သာဝတ္ထိနဂရဿ ပုရတ္ထိမဒိသာယံ အာရာမေ။ မိဂါရမာတု ပါသာဒေတိ ဧတ္ထ ဝိသာခါ ဥပါသိကာ အတ္တနော သသုရေန မိဂါရေန သေဋ္ဌိနာ မာတုဋ္ဌာနေ ဌပိတတ္တာ ‘‘မိဂါရမာတာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တာယ မိဂါရမာတုယာ နဝကောဋိအဂ္ဃနကံ မဟာလတာပိဠန္ဓနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ကာရာပိတော ပါသာဒေါ ဟေဋ္ဌာ စ ဥပရိ စ ပဉ္စ ပဉ္စ ဂဗ္ဘသတာနိ ကတွာ သဟဿကူဋာဂါရဂဗ္ဘော၊ သော ‘‘မိဂါရမာတုပါသာဒေါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မိံ မိဂါရမာတု ပါသာဒေ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါတိ ယံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိံ နိဿာယ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတု ပါသာဒေ ဝိဟရတိ၊ တေန သမယေန။ တဒဟုပေါသထေတိ တသ္မိံ အဟု ဥပေါသထေ၊ ဥပေါသထဒိဝသေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပန္နရသေတိ ဣဒံ ဥပေါသထဂ္ဂဟဏေန သမ္ပတ္တာဝသေသုပေါသထပဋိက္ခေပဝစနံ။ ပုဏ္ဏာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာတိ ပန္နရသဒိဝသတ္တာ ဒိဝသဂဏနာယ အဗ္ဘာဒိဥပက္ကိလေသဝိရဟတ္တာ ရတ္တိဂုဏသမ္ပတ္တိယာ စ ပုဏ္ဏတ္တာ ပုဏ္ဏာယ၊ ပရိပုဏ္ဏစန္ဒတ္တာ ပုဏ္ဏမာယ စ ရတ္တိယာ။ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတောတိ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ပရိဝုတော။ အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နော ဟောတီတိ မိဂါရမာတု ရတနပါသာဒပရိဝေဏေ အဗ္ဘောကာသေ ဥပရိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နော ဟောတိ။ တုဏှီဘူတံ တုဏှီဘူတန္တိ အတီဝ တုဏှီဘူတံ၊ ယတော ယတော ဝါ အနုဝိလောကေတိ ၊ တတော တတော တုဏှီဘူတံ၊ တုဏှီဘူတံ ဝါစာယ၊ ပုန တုဏှီဘူတံ ကာယေန။ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အနုဝိလောကေတွာတိ တံ ပရိဝါရေတွာ နိသိန္နံ အနေကသဟဿဘိက္ခုပရိမာဏံ တုဏှီဘူတံ တုဏှီဘူတံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ‘‘ဧတ္တကာ ဧတ္ထ သောတာပန္နာ၊ ဧတ္တကာ သကဒါဂါမိနော၊ ဧတ္တကာ အနာဂါမိနော ဧတ္တကာ အာရဒ္ဓဝိပဿကာ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနာ၊ ဣမဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ကီဒိသီ ဓမ္မဒေသနာ သပ္ပာယာ’’တိ သပ္ပာယဓမ္မဒေသနာပရိစ္ဆေဒနတ္ထံ ဣတော စိတော စ ဝိလောကေတွာ။

ယေတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလာ ဓမ္မာတိ ယေ တေ အာရောဂျဋ္ဌေန အနဝဇ္ဇဋ္ဌေန ဣဋ္ဌဖလဋ္ဌေန ကောသလ္လသမ္ဘူတဋ္ဌေန စ ကုသလာ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ၊ တဇ္ဇောတကာ ဝါ ပရိယတ္တိဓမ္မာ။ အရိယာနိယျာနိကာ သမ္ဗောဓဂါမိနောတိ ဥပဂန္တဗ္ဗဋ္ဌေန အရိယာ၊ လောကတော နိယျာနဋ္ဌေန နိယျာနိကာ၊ သမ္ဗောဓသင်္ခါတံ အရဟတ္တံ ဂမနဋ္ဌေန သမ္ဗောဓဂါမိနော။ တေသံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ…ပေ… သဝနာယ၊ တေသံ ဘိက္ခဝေ ကုသလာနံ…ပေ… သမ္ဗောဓဂါမီနံ ကာ ဥပနိသာ၊ ကိံ ကာရဏံ၊ ကိံ ပယောဇနံ တုမှာကံ သဝနာယ၊ ကိမတ္ထံ တုမှေ တေ ဓမ္မေ သုဏာထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဒွယတာနံ ဓမ္မာနံ ယထာဘူတံ ဉာဏာယာတိ ဧတ္ထ ယာဝဒေဝါတိ ပရိစ္ဆေဒါဝဓာရဏဝစနံ။ ဒွေ အဝယဝါ ဧတေသန္တိ ဒွယာ၊ ဒွယာ ဧဝ ဒွယတာ၊ တေသံ ဒွယတာနံ။ ‘‘ဒွယာန’’န္တိပိ ပါဌော။ ယထာဘူတံ ဉာဏာယာတိ အဝိပရီတဉာဏာယ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယဒေတံ လောကိယလောကုတ္တရာဒိဘေဒေန ဒွိဓာ ဝဝတ္ထိတာနံ ဓမ္မာနံ ဝိပဿနာသင်္ခါတံ ယထာဘူတဉာဏံ၊ ဧတဒတ္ထာယ န ဣတော ဘိယျောတိ၊ သဝနေန ဟိ ဧတ္တကံ ဟောတိ၊ တဒုတ္တရိ ဝိသေသာဓိဂမော ဘာဝနာယာတိ။ ကိဉ္စ ဒွယတံ ဝဒေထာတိ ဧတ္ထ ပန သစေ၊ ဝေါ ဘိက္ခဝေ၊ သိယာ၊ ကိဉ္စ တုမှေ၊ ဘန္တေ၊ ဒွယတံ ဝဒေထာတိ အယမဓိပ္ပာယော။ ပဒတ္ထော ပန ‘‘ကိဉ္စ ဒွယတာဘာဝံ ဝဒေထာ’’တိ။

(၁) တတော ဘဂဝါ ဒွယတံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ဧဝမာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒွယတာနံ စတုသစ္စဓမ္မာနံ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ၊ အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ဧဝံ လောကိယဿ ဧကဿ အဝယဝဿ သဟေတုကဿ ဝါ ဒုက္ခဿ ဒဿနေန အယံ ဧကာနုပဿနာ၊ ဣတရာ လောကုတ္တရဿ ဒုတိယဿ အဝယဝဿ သဥပါယဿ ဝါ နိရောဓဿ ဒဿနေန ဒုတိယာနုပဿနာ။ ပဌမာ စေတ္ထ တတိယစတုတ္ထဝိသုဒ္ဓီဟိ ဟောတိ၊ ဒုတိယာ ပဉ္စမဝိသုဒ္ဓိယာ။ ဧဝံ သမ္မာ ဒွယတာနုပဿိနောတိ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန သမ္မာ ဒွယဓမ္မေ အနုပဿန္တဿ သတိယာ အဝိပ္ပဝါသေန အပ္ပမတ္တဿ၊ ကာယိကစေတသိကဝီရိယာတာပေန အာတာပိနော ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ နိရပေက္ခတ္တာ ၊ ပဟိတတ္တဿ။ ပါဋိကင်္ခန္တိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာတိ အသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ အရဟတ္တံ။ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာတိ ‘‘ဥပါဒိသေသ’’န္တိ ပုနဗ္ဘဝဝသေန ဥပါဒါတဗ္ဗက္ခန္ဓသေသံ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မိံ ဝါ သတိ အနာဂါမိဘာဝေါ ပဋိကင်္ခေါတိ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ဟေဋ္ဌိမဖလာနိပိ ဧဝံ ဒွယတာနုပဿိနောဝ ဟောန္တိ၊ ဥပရိမဖလေသု ပန ဥဿာဟံ ဇနေန္တော ဧဝမာဟ။

ဣဒမဝေါစာတိအာဒိ သင်္ဂီတိကာရာနံ ဝစနံ။ တတ္ထ ဣဒန္တိ ‘‘ယေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိဝုတ္တနိဒဿနံ။ ဧတန္တိ ဣဒါနိ ‘‘ယေ ဒုက္ခ’’န္တိ ဧဝမာဒိဝတ္တဗ္ဗဂါထာဗန္ဓနိဒဿနံ။ ဣမာ စ ဂါထာ စတုသစ္စဒီပကတ္တာ ဝုတ္တတ္ထဒီပိကာ ဧဝ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ဂါထာရုစိကာနံ ပစ္ဆာ အာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ အသမတ္ထတာယ အနုဂ္ဂဟေတွာ ‘‘ဣဒါနိ ယဒိ ဝဒေယျ သုန္ဒရ’’န္တိ အာကင်္ခန္တာနံ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တာနဉ္စ အတ္ထာယ ဝုတ္တာ။ ဝိသေသတ္ထဒီပိကာ ဝါတိ အဝိပဿကေ ဝိပဿကေ စ ဒဿေတွာ တေသံ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋဒဿနတော၊ တသ္မာ ဝိသေသတ္ထဒဿနတ္ထမေဝ ဝုတ္တာ။ ဧသ နယော ဣတော ပရမ္ပိ ဂါထာဝစနေသု။

၇၃၀။ တတ္ထ ယတ္ထ စာတိ နိဗ္ဗာနံ ဒဿေတိ။ နိဗ္ဗာနေ ဟိ ဒုက္ခံ သဗ္ဗသော ဥပရုဇ္ဈတိ၊ သဗ္ဗပ္ပကာရံ ဥပရုဇ္ဈတိ၊ သဟေတုကံ ဥပရုဇ္ဈတိ၊ အသေသဉ္စ ဥပရုဇ္ဈတိ။ တဉ္စ မဂ္ဂန္တိ တဉ္စ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ။

၇၃၁-၃။ စေတောဝိမုတ္တိဟီနာ တေ၊ အထော ပညာဝိမုတ္တိယာတိ ဧတ္ထ အရဟတ္တဖလသမာဓိ ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အရဟတ္တဖလပညာ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ပညာဝိမုတ္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တဏှာစရိတေန ဝါ အပ္ပနာဈာနဗလေန ကိလေသေ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ အဓိဂတံ အရဟတ္တဖလံ ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ၊ ဒိဋ္ဌိစရိတေန ဥပစာရဇ္ဈာနမတ္တံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဝိပဿိတွာ အဓိဂတံ အရဟတ္တဖလံ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ပညာဝိမုတ္တိ။ အနာဂါမိဖလံ ဝါ ကာမရာဂံ သန္ဓာယ ရာဂဝိရာဂါ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အရဟတ္တဖလံ သဗ္ဗပ္ပကာရတော အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ပညာဝိမုတ္တီတိ။ အန္တကိရိယာယာတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အန္တကရဏတ္ထာယ ။ ဇာတိဇရူပဂါတိ ဇာတိဇရံ ဥပဂတာ၊ ဇာတိဇရာယ ဝါ ဥပဂတာ၊ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိဇရာယာတိ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေသမေတ္ထ အာဒိတော ပဘုတိ ပါကဋမေဝ။ ဂါထာပရိယောသာနေ စ သဋ္ဌိမတ္တာ ဘိက္ခူ တံ ဒေသနံ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝိပဿိတွာ တသ္မိံယေဝ အာသနေ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ ယထာ စေတ္ထ၊ ဧဝံ သဗ္ဗဝါရေသု။

(၂) အတော ဧဝ ဘဂဝါ ‘‘သိယာ အညေနပိ ပရိယာယေနာ’’တိအာဒိနာ နယေန နာနပ္ပကာရတော ဒွယတာနုပဿနံ အာဟ။ တတ္ထ ဒုတိယဝါရေ ဥပဓိပစ္စယာတိ သာသဝကမ္မပစ္စယာ။ သာသဝကမ္မဉှိ ဣဓ ‘‘ဥပဓီ’’တိ အဓိပ္ပေတံ။ အသေသဝိရာဂနိရောဓာတိ အသေသံ ဝိရာဂေန နိရောဓာ၊ အသေသဝိရာဂသင်္ခါတာ ဝါ နိရောဓာ။

၇၃၄။ ဥပဓိနိဒါနာတိ ကမ္မပစ္စယာ။ ဒုက္ခဿ ဇာတိပ္ပဘဝါနုပဿီတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ဇာတိကာရဏံ ‘‘ဥပဓီ’’တိ အနုပဿန္တော။ သေသမေတ္ထ ပါကဋမေဝ။ ဧဝံ အယမ္ပိ ဝါရော စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဒီပေတွာ အရဟတ္တနိကူဋေနေဝ ဝုတ္တော။ ယထာ စာယံ၊ ဧဝံ သဗ္ဗဝါရာ။

(၃) တတ္ထ တတိယဝါရေ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာတိ ဘဝဂါမိကမ္မသမ္ဘာရအဝိဇ္ဇာပစ္စယာ။ ဒုက္ခံ ပန သဗ္ဗတ္ထ ဝဋ္ဋဒုက္ခမေဝ။

၇၃၅။ ဇာတိမရဏသံသာရန္တိ ခန္ဓနိဗ္ဗတ္တိံ ဇာတိံ ခန္ဓဘေဒံ မရဏံ ခန္ဓပဋိပါဋိံ သံသာရဉ္စ။ ဝဇန္တီတိ ဂစ္ဆန္တိ ဥပေန္တိ။ ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝန္တိ ဣမံ မနုဿဘာဝံ ဣတော အဝသေသအညနိကာယဘာဝဉ္စ။ ဂတီတိ ပစ္စယဘာဝေါ။

၇၃၆။ အဝိဇ္ဇာ ဟာယန္တိ အဝိဇ္ဇာ ဟိ အယံ။ ဝိဇ္ဇာဂတာ စ ယေ သတ္တာတိ ယေ စ အရဟတ္တမဂ္ဂဝိဇ္ဇာယ ကိလေသေ ဝိဇ္ဈိတွာ ဂတာ ခီဏာသဝသတ္တာ။ သေသမုတ္တာနတ္ထမေဝ။

(၄) စတုတ္ထဝါရေ သင်္ခါရပစ္စယာတိ ပုညာပုညာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရပစ္စယာ။

၇၃၈-၉။ ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာတိ ယဒိဒံ ဒုက္ခံ သင်္ခါရပစ္စယာ၊ ဧတံ အာဒီနဝန္တိ ဉတွာ။ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထာတိ သဗ္ဗေသံ ဝုတ္တပ္ပကာရာနံ သင်္ခါရာနံ မဂ္ဂဉာဏေန သမထာ၊ ဥပဟတတာယ ဖလသမတ္ထတာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သညာနန္တိ ကာမသညာဒီနံ မဂ္ဂေနေဝ ဥပရောဓနာ။ ဧတံ ဉတွာ ယထာတထန္တိ ဧတံ ဒုက္ခက္ခယံ အဝိပရီတံ ဉတွာ။ သမ္မဒ္ဒသာတိ သမ္မာဒဿနာ။ သမ္မဒညာယာတိ သင်္ခတံ အနိစ္စာဒိတော၊ အသင်္ခတဉ္စ နိစ္စာဒိတော ဉတွာ။ မာရသံယောဂန္တိ တေဘူမကဝဋ္ဋံ။ သေသမုတ္တာနတ္ထမေဝ။

(၅) ပဉ္စမဝါရေ ဝိညာဏပစ္စယာတိ ကမ္မသဟဇာတအဘိသင်္ခါရဝိညာဏပစ္စယာ။

၇၄၁။ နိစ္ဆာတောတိ နိတ္တဏှော။ ပရိနိဗ္ဗုတောတိ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗုတော ဟောတိ။ သေသံ ပါကဋမေဝ။

(၆) ဆဋ္ဌဝါရေ ဖဿပစ္စယာတိ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏသမ္ပယုတ္တဖဿပစ္စယာတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဧတ္ထ ပဒပဋိပါဋိယာ ဝတ္တဗ္ဗာနိ နာမရူပသဠာယတနာနိ အဝတွာ ဖဿော ဝုတ္တော။ တာနိ ဟိ ရူပမိဿကတ္တာ ကမ္မသမ္ပယုတ္တာနေဝ န ဟောန္တိ၊ ဣဒဉ္စ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ ကမ္မတော ဝါ သမ္ဘဝေယျ ကမ္မသမ္ပယုတ္တဓမ္မတော ဝါတိ။

၇၄၂-၃။ ဘဝသောတာနုသာရိနန္တိ တဏှာနုသာရိနံ။ ပရိညာယာတိ တီဟိ ပရိညာဟိ ပရိဇာနိတွာ။ အညာယာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂပညာယ ဉတွာ။ ဥပသမေ ရတာတိ ဖလသမာပတ္တိဝသေန နိဗ္ဗာနေ ရတာ။ ဖဿာဘိသမယာတိ ဖဿနိရောဓာ။ သေသံ ပါကဋမေဝ။

(၇) သတ္တမဝါရေ ဝေဒနာပစ္စယာတိ ကမ္မသမ္ပယုတ္တဝေဒနာပစ္စယာ။

၇၄၄-၅။ အဒုက္ခမသုခံ သဟာတိ အဒုက္ခမသုခေန သဟ။ ဧတံ ဒုက္ခန္တိ ဉတွာနာတိ ဧတံ သဗ္ဗံ ဝေဒယိတံ ‘‘ဒုက္ခကာရဏ’’န္တိ ဉတွာ၊ ဝိပရိဏာမဋ္ဌိတိအညာဏဒုက္ခတာဟိ ဝါ ဒုက္ခံ ဉတွာ။ မောသဓမ္မန္တိ နဿနဓမ္မံ။ ပလောကိနန္တိ ဇရာမရဏေဟိ ပလုဇ္ဇနဓမ္မံ။ ဖုဿ ဖုဿာတိ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏေန ဖုသိတွာ ဖုသိတွာ။ ဝယံ ပဿန္တိ အန္တေ ဘင်္ဂမေဝ ပဿန္တော။ ဧဝံ တတ္ထ ဝိဇာနတီတိ ဧဝံ တာ ဝေဒနာ ဝိဇာနာတိ၊ တတ္ထ ဝါ ဒုက္ခဘာဝံ ဝိဇာနာတိ။ ဝေဒနာနံ ခယာတိ တတော ပရံ မဂ္ဂဉာဏေန ကမ္မသမ္ပယုတ္တာနံ ဝေဒနာနံ ခယာ။ သေသမုတ္တာနမေဝ။

(၈) အဋ္ဌမဝါရေ တဏှာပစ္စယာတိ ကမ္မသမ္ဘာရတဏှာပစ္စယာ ။

၇၄၇။ ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ တဏှံ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝန္တိ ဧတံ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ တဏှာယ အာဒီနဝံ ဉတွာ။ သေသမုတ္တာနမေဝ။

(၉) နဝမဝါရေ ဥပါဒါနပစ္စယာတိ ကမ္မသမ္ဘာရဥပါဒါနပစ္စယာ။

၇၄၈-၉။ ဘဝေါတိ ဝိပါကဘဝေါ ခန္ဓပါတုဘာဝေါ။ ဘူတော ဒုက္ခန္တိ ဘူတော သမ္ဘူတော ဝဋ္ဋဒုက္ခံ နိဂစ္ဆတိ။ ဇာတဿ မရဏန္တိ ယတြာပိ ‘‘ဘူတော သုခံ နိဂစ္ဆတီ’’တိ ဗာလာ မညန္တိ၊ တတြာပိ ဒုက္ခမေဝ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘ဇာတဿ မရဏံ ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယဂါထာယ ယောဇနာ – အနိစ္စာဒီဟိ သမ္မဒညာယ ပဏ္ဍိတာ ဥပါဒါနက္ခယာ ဇာတိက္ခယံ နိဗ္ဗာနံ အဘိညာယ န ဂစ္ဆန္တိ ပုနဗ္ဘဝန္တိ။

(၁၀) ဒသမဝါရေ အာရမ္ဘပစ္စယာတိ ကမ္မသမ္ပယုတ္တဝီရိယပစ္စယာ။

၇၅၁။ အနာရမ္ဘေ ဝိမုတ္တိနောတိ အနာရမ္ဘေ နိဗ္ဗာနေ ဝိမုတ္တဿ။ သေသမုတ္တာနမေဝ။

(၁၁) ဧကာဒသမဝါရေ အာဟာရပစ္စယာတိ ကမ္မသမ္ပယုတ္တာဟာရပစ္စယာ။ အပရော နယော – စတုဗ္ဗိဓာ သတ္တာ ရူပူပဂါ၊ ဝေဒနူပဂါ၊ သညူပဂါ၊ သင်္ခါရူပဂါတိ။ တတ္ထ ဧကာဒသဝိဓာယ ကာမဓာတုယာ သတ္တာ ရူပူပဂါ ကဗဠီကာရာဟာရသေဝနတော။ ရူပဓာတုယာ သတ္တာ အညတြ အသညေဟိ ဝေဒနူပဂါ ဖဿာဟာရသေဝနတော။ ဟေဋ္ဌာ တိဝိဓာယ အရူပဓာတုယာ သတ္တာ သညူပဂါ သညာဘိနိဗ္ဗတ္တမနောသဉ္စေတနာဟာရသေဝနတော ။ ဘဝဂ္ဂေ သတ္တာ သင်္ခါရူပဂါ သင်္ခါရာဘိနိဗ္ဗတ္တဝိညာဏာဟာရသေဝနတောတိ။ ဧဝမ္ပိ ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ၊ သဗ္ဗံ အာဟာရပစ္စယာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၇၅၅။ အာရောဂျန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ သင်္ခါယ သေဝီတိ စတ္တာရော ပစ္စယေ ပစ္စဝေက္ခိတွာ သေဝမာနော၊ ‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဒွါဒသာယတနာနိ အဋ္ဌာရသဓာတုယော’’တိ ဧဝံ ဝါ လောကံ သင်္ခါယ ‘‘အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ’’တိ ဉာဏေန သေဝမာနော။ ဓမ္မဋ္ဌောတိ စတုသစ္စဓမ္မေ ဌိတော။ သင်္ချံ နောပေတီတိ ‘‘ဒေဝေါ’’တိ ဝါ ‘‘မနုဿော’’တိ ဝါ အာဒိကံ သင်္ချံ န ဂစ္ဆတိ။ သေသမုတ္တာနမေဝ။

(၁၂) ဒွါဒသမဝါရေ ဣဉ္ဇိတပစ္စယာတိ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိကမ္မကိလေသဣဉ္ဇိတေသု ယတော ကုတောစိ ကမ္မသမ္ဘာရိဉ္ဇိတပစ္စယာ။

၇၅၇။ ဧဇံ ဝေါဿဇ္ဇာတိ တဏှံ စဇိတွာ။ သင်္ခါရေ ဥပရုန္ဓိယာတိ ကမ္မံ ကမ္မသမ္ပယုတ္တေ စ သင်္ခါရေ နိရောဓေတွာ။ သေသမုတ္တာနမေဝ။

(၁၃) တေရသမဝါရေ နိဿိတဿ စလိတန္တိ တဏှာယ တဏှာဒိဋ္ဌိမာနေဟိ ဝါ ခန္ဓေ နိဿိတဿ သီဟသုတ္တေ (သံ။ နိ။ ၃။၇၈) ဒေဝါနံ ဝိယ ဘယစလနံ ဟောတိ။ သေသမုတ္တာနမေဝ။

(၁၄) စုဒ္ဒသမဝါရေ ရူပေဟီတိ ရူပဘဝေဟိ ရူပသမာပတ္တီဟိ ဝါ။ အရူပါတိ အရူပဘဝါ အရူပသမာပတ္တိယော ဝါ။ နိရောဓောတိ နိဗ္ဗာနံ။

၇၆၁။ မစ္စုဟာယိနောတိ မရဏမစ္စု ကိလေသမစ္စု ဒေဝပုတ္တမစ္စုဟာယိနော၊ တိဝိဓမ္ပိ တံ မစ္စုံ ဟိတွာ ဂါမိနောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသမုတ္တာနမေဝ။

(၁၅) ပန္နရသမဝါရေ ယန္တိ နာမရူပံ သန္ဓာယာဟ။ တဉှိ လောကေန ဓုဝသုဘသုခတ္တဝသေန ‘‘ဣဒံ သစ္စ’’န္တိ ဥပနိဇ္ဈာယိတံ ဒိဋ္ဌမာလောကိတံ။ တဒမရိယာနန္တိ ဣဒံ အရိယာနံ၊ အနုနာသိကဣကာရလောပံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ဧတံ မုသာတိ ဧတံ ဓုဝါဒိဝသေန ဂဟိတမ္ပိ မုသာ၊ န တာဒိသံ ဟောတီတိ။ ပုန ယန္တိ နိဗ္ဗာနံ သန္ဓာယာဟ။ တဉှိ လောကေန ရူပဝေဒနာဒီနမဘာဝတော ‘‘ဣဒံ မုသာ နတ္ထိ ကိဉ္စီ’’တိ ဥပနိဇ္ဈာယိတံ။ တဒမရိယာနံ ဧတံ သစ္စန္တိ တံ ဣဒံ အရိယာနံ ဧတံ နိက္ကိလေသသင်္ခါတာ သုဘဘာဝါ၊ ပဝတ္တိဒုက္ခပဋိပက္ခသင်္ခါတာ သုခဘာဝါ၊ အစ္စန္တသန္တိသင်္ခါတာ နိစ္စဘာဝါ စ အနပဂမနေန ပရမတ္ထတော ‘‘သစ္စ’’န္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ။

၇၆၂-၃။ အနတ္တနိ အတ္တမာနိန္တိ အနတ္တနိ နာမရူပေ အတ္တမာနိံ။ ဣဒံ သစ္စန္တိ မညတီတိ ဣဒံ နာမရူပံ ဓုဝါဒိဝသေန ‘‘သစ္စ’’န္တိ မညတိ။ ယေန ယေန ဟီတိ ယေန ယေန ရူပေ ဝါ ဝေဒနာယ ဝါ ‘‘မမ ရူပံ၊ မမ ဝေဒနာ’’တိအာဒိနာ နယေန မညန္တိ။ တတော တန္တိ တတော မညိတာကာရာ တံ နာမရူပံ ဟောတိ အညထာ။ ကိံ ကာရဏံ? တဉှိ တဿ မုသာ ဟောတိ၊ ယသ္မာ တံ ယထာမညိတာကာရာ မုသာ ဟောတိ၊ တသ္မာ အညထာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ ပန မုသာ ဟောတီတိ? မောသဓမ္မဉှိ ဣတ္တရံ၊ ယသ္မာ ယံ ဣတ္တရံ ပရိတ္တပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ တံ မောသဓမ္မံ နဿနဓမ္မံ ဟောတိ၊ တထာရူပဉ္စ နာမရူပန္တိ။ သစ္စာဘိသမယာတိ သစ္စာဝဗောဓာ။ သေသမုတ္တာနမေဝ။

(၁၆) သောဠသမဝါရေ ယန္တိ ဆဗ္ဗိဓမိဋ္ဌာရမ္မဏံ သန္ဓာယာဟ။ တဉှိ လောကေန သလဘမစ္ဆမက္ကဋာဒီဟိ ပဒီပဗဠိသလေပါဒယော ဝိယ ‘‘ဣဒံ သုခ’’န္တိ ဥပနိဇ္ဈာယိတံ။ တဒမရိယာနံ ဧတံ ဒုက္ခန္တိ တံ ဣဒံ အရိယာနံ ‘‘ကာမာ ဟိ စိတြာ မဓုရာ မနောရမာ၊ ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တ’’န္တိအာဒိနာ (သု။ နိ။ ၅၀၊ စူဠနိ။ ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ ၁၃၆) နယေန ‘‘ဧတံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ။ ပုန ယန္တိ နိဗ္ဗာနမေဝ သန္ဓာယာဟ။ တဉှိ လောကေန ကာမဂုဏာဘာဝါ ‘‘ဒုက္ခ’’န္တိ ဥပနိဇ္ဈာယိတံ။ တဒမရိယာနန္တိ တံ ဣဒံ အရိယာနံ ပရမတ္ထသုခတော ‘‘ဧတံ သုခ’’န္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ။

၇၆၅-၆။ ကေဝလာတိ အနဝသေသာ။ ဣဋ္ဌာတိ ဣစ္ဆိတာ ပတ္ထိတာ။ ကန္တာတိ ပိယာ။ မနာပါတိ မနဝုဍ္ဎိကရာ။ ယာဝတတ္ထီတိ ဝုစ္စတီတိ ယာဝတာ ဧတေ ဆ အာရမ္မဏာ အတ္ထီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဝစနဗျတ္တယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧတေ ဝေါတိ ဧတ္ထ ဝေါတိ နိပါတမတ္တံ။

၇၆၇-၈။ သုခန္တိ ဒိဋ္ဌမရိယေဟိ၊ သက္ကာယဿုပရောဓနန္တိ ‘‘သုခ’’မိတိ အရိယေဟိ ပဉ္စက္ခန္ဓနိရောဓော ဒိဋ္ဌော၊ နိဗ္ဗာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပစ္စနီကမိဒံ ဟောတီတိ ပဋိလောမမိဒံ ဒဿနံ ဟောတိ။ ပဿတန္တိ ပဿန္တာနံ၊ ပဏ္ဍိတာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယံ ပရေတိ ဧတ္ထ ယန္တိ ဝတ္ထုကာမေ သန္ဓာယာဟ။ ပုန ယံ ပရေတိ ဧတ္ထ နိဗ္ဗာနံ။

၇၆၉-၇၁။ ပဿာတိ သောတာရံ အာလပတိ။ ဓမ္မန္တိ နိဗ္ဗာနဓမ္မံ။ သမ္ပမူဠှေတ္ထဝိဒ္ဒသူတိ သမ္ပမူဠှာ ဧတ္ထ အဝိဒ္ဒသူ ဗာလာ။ ကိံကာရဏံ သမ္ပမူဠှာ? နိဝုတာနံ တမော ဟောတိ၊ အန္ဓကာရော အပဿတံ၊ ဗာလာနံ အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတာနံ ဩတ္ထဋာနံ အန္ဓဘာဝကရဏော တမော ဟောတိ၊ ယေန နိဗ္ဗာနဓမ္မံ ဒဋ္ဌုံ န သက္ကောန္တိ။ သတဉ္စ ဝိဝဋံ ဟောတိ၊ အာလောကော ပဿတာမိဝါတိ သတဉ္စ သပ္ပုရိသာနံ ပညာဒဿနေန ပဿတံ အာလောကောဝ ဝိဝဋံ ဟောတိ နိဗ္ဗာနံ။ သန္တိကေ န ဝိဇာနန္တိ၊ မဂါ ဓမ္မဿကောဝိဒါတိ ယံ အတ္တနော သရီရေ တစပဉ္စကမတ္တံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အနန္တရမေဝ အဓိဂန္တဗ္ဗတော၊ အတ္တနော ခန္ဓာနံ ဝါ နိရောဓမတ္တတော သန္တိကေ နိဗ္ဗာနံ၊ တံ ဧဝံ သန္တိကေ သန္တမ္ပိ န ဝိဇာနန္တိ မဂဘူတာ ဇနာ မဂ္ဂါမဂ္ဂဓမ္မဿ သစ္စဓမ္မဿ ဝါ အကောဝိဒါ၊ သဗ္ဗထာ ဘဝရာဂ…ပေ… သုသမ္ဗုဓော။ တတ္ထ မာရဓေယျာနုပန္နေဟီတိ တေဘူမကဝဋ္ဋံ အနုပန္နေဟိ။

၇၇၂။ ပစ္ဆိမဂါထာယ သမ္ဗန္ဓော ‘‘ဧဝံ အသုသမ္ဗုဓံ ကော နု အညတြ မရိယေဟီ’’တိ။ တဿတ္ထော – ဌပေတွာ အရိယေ ကော နု အညော နိဗ္ဗာနပဒံ ဇာနိတုံ အရဟတိ၊ ယံ ပဒံ စတုတ္ထေန အရိယမဂ္ဂေန သမ္မဒညာယ အနန္တရမေဝ အနာသဝါ ဟုတွာ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗန္တိ၊ သမ္မဒညာယ ဝါ အနာသဝါ ဟုတွာ အန္တေ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗန္တီတိ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။

အတ္တမနာတိ တုဋ္ဌမနာ။ အဘိနန္ဒုန္တိ အဘိနန္ဒိံသု။ ဣမသ္မိဉ္စ ပန ဝေယျာကရဏသ္မိန္တိ ဣမသ္မိံ သောဠသမေ ဝေယျာကရဏေ။ ဘညမာနေတိ ဘဏိယမာနေ။ သေသံ ပါကဋမေဝ။

ဧဝံ သဗ္ဗေသုပိ သောဠသသု ဝေယျာကရဏေသု သဋ္ဌိမတ္တေ သဋ္ဌိမတ္တေ ကတွာ သဋ္ဌိအဓိကာနံ နဝန္နံ ဘိက္ခုသတာနံ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တာနိ ဝိမုစ္စိံသု၊ သောဠသက္ခတ္တုံ စတ္တာရိ စတ္တာရိ ကတွာ စတုသဋ္ဌိ သစ္စာနေတ္ထ ဝေနေယျဝသေန နာနပ္ပကာရတော ဒေသိတာနီတိ။

ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

သုတ္တနိပါတ-အဋ္ဌကထာယ ဒွယတာနုပဿနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

နိဋ္ဌိတ္တာ။

နိဋ္ဌိတော စ တတိယော ဝဂ္ဂေါ အတ္ထဝဏ္ဏနာနယတော၊ နာမေန

မဟာဝဂ္ဂေါတိ။