📜
၄။ အဋ္ဌကဝဂ္ဂေါ
၁။ ကာမသုတ္တံ
ကာမံ ¶ ¶ ¶ ¶ ကာမယမာနဿ၊ တဿ စေ တံ သမိဇ္ဈတိ၊
အဒ္ဓါ ပီတိမနော ဟောတိ၊ လဒ္ဓါ မစ္စော ယဒိစ္ဆတိ။
တဿ စေ ကာမယာနဿ [ကာမယမာနဿ (က။)]၊ ဆန္ဒဇာတဿ ဇန္တုနော၊
တေ ကာမာ ပရိဟာယန္တိ၊ သလ္လဝိဒ္ဓါဝ ရုပ္ပတိ။
ယော ကာမေ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ သပ္ပဿေဝ ပဒါ သိရော၊
သောမံ [သော ဣမံ (သီ။ ပီ။)] ဝိသတ္တိကံ လောကေ၊ သတော သမတိဝတ္တတိ။
ခေတ္တံ ဝတ္ထုံ ဟိရညံ ဝါ၊ ဂဝဿံ [ဂဝါဿံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဒါသပေါရိသံ၊
ထိယော ဗန္ဓူ ပုထု ကာမေ၊ ယော နရော အနုဂိဇ္ဈတိ။
အဗလာ နံ ဗလီယန္တိ၊ မဒ္ဒန္တေနံ ပရိဿယာ၊
တတော နံ ဒုက္ခမနွေတိ၊ နာဝံ ဘိန္နမိဝေါဒကံ။
တသ္မာ ဇန္တု သဒါ သတော၊ ကာမာနိ ပရိဝဇ္ဇယေ၊
တေ ပဟာယ တရေ ဩဃံ၊ နာဝံ သိတွာဝ [သိဉ္စိတွာ (သီ။)] ပါရဂူတိ။
ကာမသုတ္တံ ပဌမံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဂုဟဋ္ဌကသုတ္တံ
သတ္တော ¶ ¶ ဂုဟာယံ ဗဟုနာဘိဆန္နော၊ တိဋ္ဌံ နရော မောဟနသ္မိံ ပဂါဠှော၊
ဒူရေ ¶ ဝိဝေကာ ဟိ တထာဝိဓော သော၊ ကာမာ ဟိ လောကေ န ဟိ သုပ္ပဟာယာ။
ဣစ္ဆာနိဒါနာ ¶ ဘဝသာတဗဒ္ဓါ၊ တေ ဒုပ္ပမုဉ္စာ န ဟိ အညမောက္ခာ၊
ပစ္ဆာ ပုရေ ဝါပိ အပေက္ခမာနာ၊ ဣမေဝ ကာမေ ပုရိမေဝ ဇပ္ပံ။
ကာမေသု ဂိဒ္ဓါ ပသုတာ ပမူဠှာ၊ အဝဒါနိယာ တေ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌာ၊
ဒုက္ခူပနီတာ ပရိဒေဝယန္တိ၊ ကိံသူ ဘဝိဿာမ ဣတော စုတာသေ။
တသ္မာ ဟိ သိက္ခေထ ဣဓေဝ ဇန္တု၊ ယံ ကိဉ္စိ ဇညာ ဝိသမန္တိ လောကေ၊
န တဿ ဟေတူ ဝိသမံ စရေယျ၊ အပ္ပဉှိဒံ ဇီဝိတမာဟု ဓီရာ။
ပဿာမိ လောကေ ပရိဖန္ဒမာနံ၊ ပဇံ ဣမံ တဏှဂတံ ဘဝေသု၊
ဟီနာ ¶ နရာ မစ္စုမုခေ လပန္တိ၊ အဝီတတဏှာသေ ဘဝါဘဝေသု။
မမာယိတေ ပဿထ ဖန္ဒမာနေ၊ မစ္ဆေဝ အပ္ပောဒကေ ခီဏသောတေ၊
ဧတမ္ပိ ဒိသွာ အမမော စရေယျ၊ ဘဝေသု အာသတ္တိမကုဗ္ဗမာနော။
ဥဘောသု အန္တေသု ဝိနေယျ ဆန္ဒံ၊ ဖဿံ ပရိညာယ အနာနုဂိဒ္ဓါ၊
ယဒတ္တဂရဟီ တဒကုဗ္ဗမာနော၊ န လိပ္ပတီ [န လိမ္ပတီ (သျာ။ က။)] ဒိဋ္ဌသုတေသု ဓီရော။
သညံ ¶ ပရိညာ ဝိတရေယျ ဩဃံ၊ ပရိဂ္ဂဟေသု မုနိ နောပလိတ္တော၊
အဗ္ဗူဠှသလ္လော စရမပ္ပမတ္တော၊ နာသီသတီ [နာသိံသတီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] လောကမိမံ ပရဉ္စာတိ။
ဂုဟဋ္ဌကသုတ္တံ ဒုတိယံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ ဒုဋ္ဌဋ္ဌကသုတ္တံ
ဝဒန္တိ ¶ ¶ ¶ ဝေ ဒုဋ္ဌမနာပိ ဧကေ၊ အထောပိ ဝေ သစ္စမနာ ဝဒန္တိ၊
ဝါဒဉ္စ ဇာတံ မုနိ နော ဥပေတိ၊ တသ္မာ မုနီ နတ္ထိ ခိလော ကုဟိဉ္စိ။
သကဉှိ ဒိဋ္ဌိံ ကထမစ္စယေယျ၊ ဆန္ဒာနုနီတော ရုစိယာ နိဝိဋ္ဌော၊
သယံ သမတ္တာနိ ပကုဗ္ဗမာနော၊ ယထာ ဟိ ဇာနေယျ တထာ ဝဒေယျ။
ယော အတ္တနော သီလဝတာနိ ဇန္တု၊ အနာနုပုဋ္ဌောဝ ပရေသ [ပရဿ (က။)] ပါဝ [ပါဝါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
အနရိယဓမ္မံ ကုသလာ တမာဟု၊ ယော အာတုမာနံ သယမေဝ ပါဝ။
သန္တော စ ဘိက္ခု အဘိနိဗ္ဗုတတ္တော၊ ဣတိဟန္တိ သီလေသု အကတ္ထမာနော၊
တမရိယဓမ္မံ ကုသလာ ဝဒန္တိ၊ ယဿုဿဒါ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ။
ပကပ္ပိတာ ¶ သင်္ခတာ ယဿ ဓမ္မာ၊ ပုရက္ခတာ [ပုရေက္ခတာ (သီ။)] သန္တိ အဝီဝဒါတာ၊
ယဒတ္တနိ ¶ ပဿတိ အာနိသံသံ၊ တံ နိဿိတော ကုပ္ပပဋိစ္စ သန္တိံ။
ဒိဋ္ဌီနိဝေသာ န ဟိ သွာတိဝတ္တာ၊ ဓမ္မေသု နိစ္ဆေယျ သမုဂ္ဂဟီတံ၊
တသ္မာ နရော တေသု နိဝေသနေသု၊ နိရဿတီ အာဒိယတီ စ ဓမ္မံ။
ဓောနဿ ¶ ဟိ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ၊ ပကပ္ပိတာ ဒိဋ္ဌိ ဘဝါဘဝေသု၊
မာယဉ္စ မာနဉ္စ ပဟာယ ဓောနော၊ သ ကေန ဂစ္ဆေယျ အနူပယော သော။
ဥပယော ဟိ ဓမ္မေသု ဥပေတိ ဝါဒံ၊ အနူပယံ ကေန ကထံ ဝဒေယျ၊
အတ္တာ နိရတ္တာ [အတ္တံ နိရတ္တံ (ဗဟူသု)] န ဟိ တဿ အတ္ထိ၊ အဓောသိ သော ဒိဋ္ဌိမိဓေဝ သဗ္ဗန္တိ။
ဒုဋ္ဌဋ္ဌကသုတ္တံ တတိယံ နိဋ္ဌိတံ။
၄။ သုဒ္ဓဋ္ဌကသုတ္တံ
ပဿာမိ ¶ သုဒ္ဓံ ပရမံ အရောဂံ၊ ဒိဋ္ဌေန သံသုဒ္ဓိ နရဿ ဟောတိ၊
ဧဝါဘိဇာနံ ¶ [ဧတာဘိဇာနံ (သီ။ ပီ။)] ပရမန္တိ ဉတွာ၊ သုဒ္ဓါနုပဿီတိ ပစ္စေတိ ဉာဏံ။
ဒိဋ္ဌေန ¶ စေ သုဒ္ဓိ နရဿ ဟောတိ၊ ဉာဏေန ဝါ သော ပဇဟာတိ ဒုက္ခံ၊
အညေန သော သုဇ္ဈတိ သောပဓီကော၊ ဒိဋ္ဌီ ဟိ နံ ပါဝ တထာ ဝဒါနံ။
န ဗြာဟ္မဏော အညတော သုဒ္ဓိမာဟ၊ ဒိဋ္ဌေ သုတေ သီလဝတေ မုတေ ဝါ၊
ပုညေ စ ပါပေ စ အနူပလိတ္တော၊ အတ္တဉ္ဇဟော နယိဓ ပကုဗ္ဗမာနော။
ပုရိမံ ပဟာယ အပရံ သိတာသေ၊ ဧဇာနုဂါ တေ န တရန္တိ သင်္ဂံ၊
တေ ဥဂ္ဂဟာယန္တိ နိရဿဇန္တိ၊ ကပီဝ သာခံ ပမုဉ္စံ ဂဟာယံ [ပမုခံ ဂဟာယ (သျာ။)၊ ပမုဉ္စ ဂဟာယ (က။)]။
သယံ ¶ သမာဒါယ ဝတာနိ ဇန္တု၊ ဥစ္စာဝစံ ဂစ္ဆတိ သညသတ္တော၊
ဝိဒွါ စ ဝေဒေဟိ သမေစ္စ ဓမ္မံ၊ န ဥစ္စာဝစံ ဂစ္ဆတိ ဘူရိပညော။
သ သဗ္ဗဓမ္မေသု ဝိသေနိဘူတော၊ ယံ ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊
တမေဝ ¶ ဒဿိံ ဝိဝဋံ စရန္တံ၊ ကေနီဓ လောကသ္မိ ဝိကပ္ပယေယျ။
န ကပ္ပယန္တိ န ပုရေက္ခရောန္တိ၊ အစ္စန္တသုဒ္ဓီတိ န တေ ဝဒန္တိ၊
အာဒါနဂန္ထံ ¶ ဂထိတံ ဝိသဇ္ဇ၊ အာသံ န ကုဗ္ဗန္တိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ။
သီမာတိဂေါ ဗြာဟ္မဏော တဿ နတ္ထိ၊ ဉတွာ ဝ ဒိသွာ ဝ [ဉတွာ စ ဒိသွာ စ (က။ သီ။ က။)] သမုဂ္ဂဟီတံ၊
န ရာဂရာဂီ န ဝိရာဂရတ္တော၊ တဿီဓ နတ္ထီ ပရမုဂ္ဂဟီတန္တိ။
သုဒ္ဓဋ္ဌကသုတ္တံ စတုတ္ထံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပရမဋ္ဌကသုတ္တံ
ပရမန္တိ ¶ ဒိဋ္ဌီသု ပရိဗ္ဗသာနော၊ ယဒုတ္တရိ ကုရုတေ ဇန္တု လောကေ၊
ဟီနာတိ အညေ တတော သဗ္ဗမာဟ၊ တသ္မာ ဝိဝါဒါနိ အဝီတိဝတ္တော။
ယဒတ္တနီ ပဿတိ အာနိသံသံ၊ ဒိဋ္ဌေ ¶ သုတေ သီလဝတေ [သီလဗ္ဗတေ (သျာ။)] မုတေ ဝါ၊
တဒေဝ သော တတ္ထ သမုဂ္ဂဟာယ၊ နိဟီနတော ပဿတိ သဗ္ဗမညံ။
တံ ¶ ဝါပိ ဂန္ထံ ကုသလာ ဝဒန္တိ၊ ယံ နိဿိတော ပဿတိ ဟီနမညံ၊
တသ္မာ ဟိ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊ သီလဗ္ဗတံ ဘိက္ခု န နိဿယေယျ။
ဒိဋ္ဌိမ္ပိ ¶ လောကသ္မိံ န ကပ္ပယေယျ၊ ဉာဏေန ဝါ သီလဝတေန ဝါပိ၊
သမောတိ အတ္တာနမနူပနေယျ၊ ဟီနော န မညေထ ဝိသေသိ ဝါပိ။
အတ္တံ ပဟာယ အနုပါဒိယာနော၊ ဉာဏေပိ သော နိဿယံ နော ကရောတိ၊
သ ဝေ ဝိယတ္တေသု [ဝိယုတ္တေသု (သီ။ အဋ္ဌ။)၊ ဒွိယတ္တေသု (က။)] န ဝဂ္ဂသာရီ၊ ဒိဋ္ဌိမ္ပိ [ဒိဋ္ဌိမပိ (က။)] သော န ပစ္စေတိ ကိဉ္စိ။
ယဿူဘယန္တေ ပဏိဓီဓ နတ္ထိ၊ ဘဝါဘဝါယ ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ၊
နိဝေသနာ တဿ န သန္တိ ကေစိ၊ ဓမ္မေသု နိစ္ဆေယျ သမုဂ္ဂဟီတံ။
တဿီဓ ဒိဋ္ဌေ ဝ သုတေ မုတေ ဝါ၊ ပကပ္ပိတာ ¶ နတ္ထိ အဏူပိ သညာ၊
တံ ဗြာဟ္မဏံ ဒိဋ္ဌိမနာဒိယာနံ၊ ကေနီဓ လောကသ္မိံ ဝိကပ္ပယေယျ။
န ကပ္ပယန္တိ န ပုရေက္ခရောန္တိ၊ ဓမ္မာပိ တေသံ န ပဋိစ္ဆိတာသေ၊
န ¶ ဗြာဟ္မဏော သီလဝတေန နေယျော၊ ပါရင်္ဂတော န ပစ္စေတိ တာဒီတိ။
ပရမဋ္ဌကသုတ္တံ ပဉ္စမံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ဇရာသုတ္တံ
အပ္ပံ ¶ ¶ ဝတ ဇီဝိတံ ဣဒံ၊ ဩရံ ဝဿသတာပိ မိယျတိ [မီယတိ (သီ။ အဋ္ဌ။)]၊
ယော စေပိ အတိစ္စ ဇီဝတိ၊ အထ ခေါ သော ဇရသာပိ မိယျတိ။
သောစန္တိ ဇနာ မမာယိတေ၊ န ဟိ သန္တိ [န ဟိ သန္တာ (သီ။)၊ န ဟီ သန္တိ (ကတ္ထစိ)] နိစ္စာ ပရိဂ္ဂဟာ၊
ဝိနာဘာဝသန္တမေဝိဒံ၊ ဣတိ ဒိသွာ နာဂါရမာဝသေ။
မရဏေနပိ တံ ပဟီယတိ [ပဟိယျတိ (သီ။ သျာ။ က။)]၊ ယံ ပုရိသော မမိဒန္တိ [မမယိဒန္တိ (သီ။ သျာ။ က။)၊ မမာယန္တိ (က။)] မညတိ၊
ဧတမ္ပိ ဝိဒိတွာ [ဧတံ ဒိသွာန (နိဒ္ဒေသေ)၊ ဧတမ္ပိ ဝိဒိတွ (?)] ပဏ္ဍိတော၊ န မမတ္တာယ နမေထ မာမကော။
သုပိနေန ယထာပိ သင်္ဂတံ၊ ပဋိဗုဒ္ဓါ ပုရိသော န ပဿတိ၊
ဧဝမ္ပိ ¶ ပိယာယိတံ ဇနံ၊ ပေတံ ကာလကတံ န ပဿတိ။
ဒိဋ္ဌာပိ ¶ သုတာပိ တေ ဇနာ၊ ယေသံ နာမမိဒံ ပဝုစ္စတိ [နာမမေဝါ ဝသိဿတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
နာမံယေဝါဝသိဿတိ၊ အက္ခေယျံ ပေတဿ ဇန္တုနော။
သောကပ္ပရိဒေဝမစ္ဆရံ [သောကပရိဒေဝမစ္ဆရံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)၊ သောကံ ပရိဒေဝမစ္ဆရံ (?)]၊ န ဇဟန္တိ ဂိဒ္ဓါ မမာယိတေ၊
တသ္မာ မုနယော ပရိဂ္ဂဟံ၊ ဟိတွာ အစရိံသု ခေမဒဿိနော။
ပတိလီနစရဿ ¶ ဘိက္ခုနော၊ ဘဇမာနဿ ဝိဝိတ္တမာသနံ၊
သာမဂ္ဂိယမာဟု တဿ တံ၊ ယော အတ္တာနံ ဘဝနေ န ဒဿယေ။
သဗ္ဗတ္ထ မုနီ အနိဿိတော၊ န ပိယံ ကုဗ္ဗတိ နောပိ အပ္ပိယံ၊
တသ္မိံ ပရိဒေဝမစ္ဆရံ၊ ပဏ္ဏေ ဝါရိ ယထာ န လိမ္ပတိ [လိပ္ပတိ (သီ။ ပီ။)]။
ဥဒဗိန္ဒု ယထာပိ ပေါက္ခရေ၊ ပဒုမေ ဝါရိ ယထာ န လိမ္ပတိ၊
ဧဝံ မုနိ နောပလိမ္ပတိ၊ ယဒိဒံ ဒိဋ္ဌသုတံ မုတေသု ဝါ။
ဓောနော ¶ ¶ န ဟိ တေန မညတိ၊ ယဒိဒံ ဒိဋ္ဌသုတံ မုတေသု ဝါ၊
နာညေန ဝိသုဒ္ဓိမိစ္ဆတိ၊ န ဟိ သော ရဇ္ဇတိ နော ဝိရဇ္ဇတီတိ။
ဇရာသုတ္တံ ဆဋ္ဌံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ တိဿမေတ္တေယျသုတ္တံ
‘‘မေထုနမနုယုတ္တဿ၊ (ဣစ္စာယသ္မာ တိဿော မေတ္တေယျော) ဝိဃာတံ ဗြူဟိ မာရိသ၊
သုတွာန တဝ သာသနံ၊ ဝိဝေကေ သိက္ခိဿာမသေ။
‘‘မေထုနမနုယုတ္တဿ၊ (မေတ္တေယျာတိ ဘဂဝါ) မုဿတေ ဝါပိ သာသနံ၊
မိစ္ဆာ ¶ စ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ဧတံ တသ္မိံ အနာရိယံ။
‘‘ဧကော ¶ ပုဗ္ဗေ စရိတွာန၊ မေထုနံ ယော နိသေဝတိ၊
ယာနံ ဘန္တံ ဝ တံ လောကေ၊ ဟီနမာဟု ပုထုဇ္ဇနံ။
‘‘ယသော ကိတ္တိ စ ယာ ပုဗ္ဗေ၊ ဟာယတေ ဝါပိ တဿ သာ၊
ဧတမ္ပိ ဒိသွာ သိက္ခေထ၊ မေထုနံ ဝိပ္ပဟာတဝေ။
‘‘သင်္ကပ္ပေဟိ ပရေတော သော၊ ကပဏော ဝိယ ဈာယတိ၊
သုတွာ ပရေသံ နိဂ္ဃောသံ၊ မင်္ကု ဟောတိ တထာဝိဓော။
‘‘အထ သတ္ထာနိ ကုရုတေ၊ ပရဝါဒေဟိ စောဒိတော၊
ဧသ ခွဿ မဟာဂေဓော၊ မောသဝဇ္ဇံ ပဂါဟတိ။
‘‘ပဏ္ဍိတောတိ သမညာတော၊ ဧကစရိယံ အဓိဋ္ဌိတော၊
အထာပိ [သ စာပိ (နိဒ္ဒေသေ)] မေထုနေ ယုတ္တော၊ မန္ဒောဝ ပရိကိဿတိ [ပရိကိလိဿတိ (သီ။)]။
‘‘ဧတမာဒီနဝံ ¶ ¶ ဉတွာ၊ မုနိ ပုဗ္ဗာပရေ ဣဓ၊
ဧကစရိယံ ဒဠှံ ကယိရာ၊ န နိသေဝေထ မေထုနံ။
‘‘ဝိဝေကညေဝ သိက္ခေထ၊ ဧတဒရိယာနမုတ္တမံ၊
န တေန သေဋ္ဌော မညေထ၊ သ ဝေ နိဗ္ဗာနသန္တိကေ။
‘‘ရိတ္တဿ မုနိနော စရတော၊ ကာမေသု အနပေက္ခိနော၊
ဩဃတိဏ္ဏဿ ပိဟယန္တိ၊ ကာမေသု ဂဓိတာ [ဂထိတာ (သီ။)] ပဇာ’’တိ။
တိဿမေတ္တေယျသုတ္တံ သတ္တမံ နိဋ္ဌိတံ။
၈။ ပသူရသုတ္တံ
ဣဓေဝ ¶ သုဒ္ဓိ ဣတိ ဝါဒယန္တိ [ဝိဒိယန္တိ (သီ။ ပီ။)]၊ နာညေသု ဓမ္မေသု ဝိသုဒ္ဓိမာဟု၊
ယံ နိဿိတာ တတ္ထ သုဘံ ဝဒါနာ၊ ပစ္စေကသစ္စေသု ပုထူ နိဝိဋ္ဌာ။
တေ ¶ ဝါဒကာမာ ပရိသံ ဝိဂယှ၊ ဗာလံ ဒဟန္တီ မိထု အညမညံ၊
ဝဒန္တိ တေ အညသိတာ ကထောဇ္ဇံ၊ ပသံသကာမာ ကုသလာ ဝဒါနာ။
ယုတ္တော ကထာယံ ပရိသာယ မဇ္ဈေ၊ ပသံသမိစ္ဆံ ဝိနိဃာတိ ဟောတိ၊
အပါဟတသ္မိံ ပန မင်္ကု ဟောတိ၊ နိန္ဒာယ သော ကုပ္ပတိ ရန္ဓမေသီ။
ယမဿ ¶ ဝါဒံ ပရိဟီနမာဟု၊ အပါဟတံ ပဉှဝိမံသကာသေ၊
ပရိဒေဝတိ သောစတိ ဟီနဝါဒေါ၊ ဥပစ္စဂါ မန္တိ အနုတ္ထုနာတိ။
ဧတေ ဝိဝါဒါ သမဏေသု ဇာတာ၊ ဧတေသု ဥဂ္ဃာတိ နိဃာတိ ဟောတိ၊
ဧတမ္ပိ ¶ ဒိသွာ ဝိရမေ ကထောဇ္ဇံ၊ န ဟညဒတ္ထတ္ထိပသံသလာဘာ။
ပသံသိတော ¶ ဝါ ပန တတ္ထ ဟောတိ၊ အက္ခာယ ဝါဒံ ပရိသာယ မဇ္ဈေ၊
သော ဟဿတီ ဥဏ္ဏမတီ [ဥန္နမတီ (?)] စ တေန၊ ပပ္ပုယျ တမတ္ထံ ယထာ မနော အဟု။
ယာ ဥဏ္ဏတီ [ဥန္နတီ (?)] သာဿ ဝိဃာတဘူမိ၊ မာနာတိမာနံ ဝဒတေ ပနေသော၊
ဧတမ္ပိ ဒိသွာ န ဝိဝါဒယေထ၊ န ဟိ တေန သုဒ္ဓိံ ကုသလာ ဝဒန္တိ။
သူရော ယထာ ရာဇခါဒါယ ပုဋ္ဌော၊ အဘိဂဇ္ဇမေတိ ပဋိသူရမိစ္ဆံ၊
ယေနေဝ သော တေန ပလေဟိ သူရ၊ ပုဗ္ဗေဝ နတ္ထိ ယဒိဒံ ယုဓာယ။
ယေ ¶ ဒိဋ္ဌိမုဂ္ဂယှ ဝိဝါဒယန္တိ [ဝိဝါဒိယန္တိ (သီ။ ပီ။)]၊ ဣဒမေဝ သစ္စန္တိ စ ဝါဒယန္တိ၊
တေ ¶ တွံ ဝဒဿူ န ဟိ တေဓ အတ္ထိ၊ ဝါဒမှိ ဇာတေ ပဋိသေနိကတ္တာ။
ဝိသေနိကတွာ ပန ယေ စရန္တိ၊ ဒိဋ္ဌီဟိ ဒိဋ္ဌိံ အဝိရုဇ္ဈမာနာ၊
တေသု ¶ တွံ ကိံ လဘေထော ပသူရ၊ ယေသီဓ နတ္ထီ ပရမုဂ္ဂဟီတံ။
အထ တွံ ပဝိတက္ကမာဂမာ၊ မနသာ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ စိန္တယန္တော၊
ဓောနေန ယုဂံ သမာဂမာ၊ န ဟိ တွံ သက္ခသိ သမ္ပယာတဝေတိ။
ပသူရသုတ္တံ အဋ္ဌမံ နိဋ္ဌိတံ။
၉။ မာဂဏ္ဍိယသုတ္တံ
‘‘ဒိသွာန တဏှံ အရတိံ ရဂဉ္စ [အရတိဉ္စ ရာဂံ (သျာ။ က။)]၊ နာဟောသိ ဆန္ဒော အပိ မေထုနသ္မိံ၊
ကိမေဝိဒံ မုတ္တကရီသပုဏ္ဏံ၊ ပါဒါပိ နံ သမ္ဖုသိတုံ န ဣစ္ဆေ’’။
‘‘ဧတာဒိသံ ¶ စေ ရတနံ န ဣစ္ဆသိ၊ နာရိံ နရိန္ဒေဟိ ဗဟူဟိ ပတ္ထိတံ၊
ဒိဋ္ဌိဂတံ သီလဝတံ နု ဇီဝိတံ [သီလဝတာနုဇီဝိတံ (သီ။ ပီ။ က။)]၊ ဘဝူပပတ္တိဉ္စ ဝဒေသိ ကီဒိသံ’’။
‘‘ဣဒံ ¶ ဝဒါမီတိ န တဿ ဟောတိ၊ (မာဂဏ္ဍိယာတိ [မာဂန္ဒိယာတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဘဂဝါ)
ဓမ္မေသု နိစ္ဆေယျ သမုဂ္ဂဟီတံ၊
ပဿဉ္စ ¶ ဒိဋ္ဌီသု အနုဂ္ဂဟာယ၊
အဇ္ဈတ္တသန္တိံ ပစိနံ အဒဿံ’’။
‘‘ဝိနိစ္ဆယာ ¶ ယာနိ ပကပ္ပိတာနိ၊ (ဣတိ မာဂဏ္ဍိယော [မာဂန္ဒိယော (သီ။ သျာ။ ပီ။)] )
တေ ဝေ မုနီ ဗြူသိ အနုဂ္ဂဟာယ၊
အဇ္ဈတ္တသန္တီတိ ယမေတမတ္ထံ၊
ကထံ နု ဓီရေဟိ ပဝေဒိတံ တံ’’။
‘‘န ဒိဋ္ဌိယာ န သုတိယာ န ဉာဏေန၊ (မာဂဏ္ဍိယာတိ ဘဂဝါ)
သီလဗ္ဗတေနာပိ န သုဒ္ဓိမာဟ၊
အဒိဋ္ဌိယာ အဿုတိယာ အဉာဏာ၊
အသီလတာ အဗ္ဗတာ နောပိ တေန၊
ဧတေ စ နိဿဇ္ဇ အနုဂ္ဂဟာယ၊
သန္တော အနိဿာယ ဘဝံ န ဇပ္ပေ’’။
‘‘နော စေ ကိရ ဒိဋ္ဌိယာ န သုတိယာ န ဉာဏေန၊ (ဣတိ မာဂဏ္ဍိယော)
သီလဗ္ဗတေနာပိ န သုဒ္ဓိမာဟ၊
အဒိဋ္ဌိယာ ¶ အဿုတိယာ အဉာဏာ၊
အသီလတာ အဗ္ဗတာ နောပိ တေန၊
မညာမဟံ မောမုဟမေဝ ဓမ္မံ၊
ဒိဋ္ဌိယာ ဧကေ ပစ္စေန္တိ သုဒ္ဓိံ’’။
‘‘ဒိဋ္ဌဉ္စ နိဿာယ အနုပုစ္ဆမာနော၊ (မာဂဏ္ဍိယာတိ ဘဂဝါ)
သမုဂ္ဂဟီတေသု ပမောဟမာဂါ [သမောဟမာဂါ (သျာ။ က။)]၊
ဣတော ¶ စ နာဒ္ဒက္ခိ အဏုမ္ပိ သညံ၊
တသ္မာ တုဝံ မောမုဟတော ဒဟာသိ။
‘‘သမော ¶ ဝိသေသီ ဥဒ ဝါ နိဟီနော၊ ယော မညတီ သော ဝိဝဒေထ တေန၊
တီသု ဝိဓာသု အဝိကမ္ပမာနော၊ သမော ဝိသေသီတိ န တဿ ဟောတိ။
‘‘သစ္စန္တိ သော ဗြာဟ္မဏော ကိံ ဝဒေယျ၊ မုသာတိ ဝါ သော ဝိဝဒေထ ကေန၊
ယသ္မိံ သမံ ဝိသမံ ဝါပိ နတ္ထိ၊ သ ကေန ဝါဒံ ပဋိသံယုဇေယျ။
‘‘ဩကံ ¶ ပဟာယ အနိကေတသာရီ၊ ဂါမေ အကုဗ္ဗံ မုနိ သန္ထဝါနိ [သန္ဓဝါနိ (က။)]၊
ကာမေဟိ ရိတ္တော အပုရေက္ခရာနော၊ ကထံ န ဝိဂ္ဂယှ ဇနေန ကယိရာ။
‘‘ယေဟိ ဝိဝိတ္တော ဝိစရေယျ လောကေ၊ န တာနိ ဥဂ္ဂယှ ဝဒေယျ နာဂေါ၊
ဇလမ္ဗုဇံ ¶ [ဧလမ္ဗုဇံ (သီ။ သျာ။)] ကဏ္ဍကံ ဝါရိဇံ ယထာ၊ ဇလေန ပင်္ကေန စနူပလိတ္တံ၊
ဧဝံ မုနီ သန္တိဝါဒေါ အဂိဒ္ဓါ၊ ကာမေ စ လောကေ စ အနူပလိတ္တော။
‘‘န ¶ ဝေဒဂူ ဒိဋ္ဌိယာယကော [န ဝေဒဂူ ဒိဋ္ဌိယာ (က။ သီ။ သျာ။ ပီ။)] န မုတိယာ၊ သ မာနမေတိ န ဟိ တမ္မယော သော၊
န ကမ္မုနာ နောပိ သုတေန နေယျော၊ အနူပနီတော သ နိဝေသနေသု။
‘‘သညာဝိရတ္တဿ န သန္တိ ဂန္ထာ၊ ပညာဝိမုတ္တဿ န သန္တိ မောဟာ၊
သညဉ္စ ဒိဋ္ဌိဉ္စ ယေ အဂ္ဂဟေသုံ၊ တေ ဃဋ္ဋယန္တာ [ဃဋ္ဋမာနာ (သျာ။ က။)] ဝိစရန္တိ လောကေ’’တိ။
မာဂဏ္ဍိယသုတ္တံ နဝမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၀။ ပုရာဘေဒသုတ္တံ
‘‘ကထံဒဿီ ကထံသီလော၊ ဥပသန္တောတိ ဝုစ္စတိ၊
တံ မေ ဂေါတမ ပဗြူဟိ၊ ပုစ္ဆိတော ဥတ္တမံ နရံ’’။
‘‘ဝီတတဏှော ပုရာ ဘေဒါ၊ (ဣတိ ဘဂဝါ) ပုဗ္ဗမန္တမနိဿိတော၊
ဝေမဇ္ဈေ နုပသင်္ခေယျော၊ တဿ နတ္ထိ ပုရက္ခတံ။
‘‘အက္ကောဓနော ¶ ¶ ¶ အသန္တာသီ၊ အဝိကတ္ထီ အကုက္ကုစော၊
မန္တဘာဏီ [မန္တာဘာဏီ (သျာ။ ပီ။)] အနုဒ္ဓတော၊ သ ဝေ ဝါစာယတော မုနိ။
‘‘နိရာသတ္တိ အနာဂတေ၊ အတီတံ နာနုသောစတိ၊
ဝိဝေကဒဿီ ဖဿေသု၊ ဒိဋ္ဌီသု စ န နီယတိ [နိယျတိ (ဗဟူသု)]။
‘‘ပတိလီနော အကုဟကော၊ အပိဟာလု အမစ္ဆရီ၊
အပ္ပဂဗ္ဘော ¶ အဇေဂုစ္ဆော၊ ပေသုဏေယျေ စ နော ယုတော။
‘‘သာတိယေသု အနဿာဝီ၊ အတိမာနေ စ နော ယုတော၊
သဏှော စ ပဋိဘာနဝါ [ပဋိဘာဏဝါ (သျာ။ ပီ။)]၊ န သဒ္ဓါ န ဝိရဇ္ဇတိ။
‘‘လာဘကမျာ န သိက္ခတိ၊ အလာဘေ စ န ကုပ္ပတိ၊
အဝိရုဒ္ဓါ စ တဏှာယ၊ ရသေသု နာနုဂိဇ္ဈတိ။
‘‘ဥပေက္ခကော သဒါ သတော၊ န လောကေ မညတေ သမံ၊
န ဝိသေသီ န နီစေယျော၊ တဿ နော သန္တိ ဥဿဒါ။
‘‘ယဿ နိဿယနာ [နိဿယတာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နတ္ထိ၊ ဉတွာ ဓမ္မံ အနိဿိတော၊
ဘဝါယ ဝိဘဝါယ ဝါ၊ တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘တံ ဗြူမိ ဥပသန္တောတိ၊ ကာမေသု အနပေက္ခိနံ၊
ဂန္ထာ တဿ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ အတရီ သော ဝိသတ္တိကံ။
‘‘န တဿ ပုတ္တာ ပသဝေါ၊ ခေတ္တံ ဝတ္ထုဉ္စ ဝိဇ္ဇတိ၊
အတ္တာ ¶ ဝါပိ နိရတ္တာ ဝါ [အတ္တံ ဝါပိ နိရတ္တံ ဝါ (ဗဟူသု)]၊ န တသ္မိံ ဥပလဗ္ဘတိ။
‘‘ယေန နံ ဝဇ္ဇုံ ပုထုဇ္ဇနာ၊ အထော သမဏဗြာဟ္မဏာ၊
တံ တဿ အပုရက္ခတံ၊ တသ္မာ ဝါဒေသု နေဇတိ။
‘‘ဝီတဂေဓော ¶ အမစ္ဆရီ၊ န ဥဿေသု ဝဒတေ မုနိ၊
န သမေသု န ဩမေသု၊ ကပ္ပံ နေတိ အကပ္ပိယော။
‘‘ယဿ လောကေ သကံ နတ္ထိ၊ အသတာ စ န သောစတိ၊
ဓမ္မေသု စ န ဂစ္ဆတိ၊ သ ဝေ သန္တောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။
ပုရာဘေဒသုတ္တံ ဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၁။ ကလဟဝိဝါဒသုတ္တံ
‘‘ကုတောပဟူတာ ¶ ¶ ကလဟာ ဝိဝါဒါ၊ ပရိဒေဝသောကာ သဟမစ္ဆရာ စ၊
မာနာတိမာနာ သဟပေသုဏာ စ၊ ကုတောပဟူတာ တေ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ’’။
‘‘ပိယပ္ပဟူတာ ကလဟာ ဝိဝါဒါ၊
ပရိဒေဝသောကာ သဟမစ္ဆရာ စ၊
မာနာတိမာနာ သဟပေသုဏာ စ၊
မစ္ဆေရယုတ္တာ ကလဟာ ဝိဝါဒါ၊
ဝိဝါဒဇာတေသု စ ပေသုဏာနိ’’။
‘‘ပိယာ ¶ သု [ပိယာနု (သျာ။)၊ ပိယဿု (က။)] လောကသ္မိံ ကုတောနိဒါနာ၊ ယေ စာပိ [ယေ ဝါပိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] လောဘာ ဝိစရန္တိ လောကေ၊
အာသာ စ နိဋ္ဌာ စ ကုတောနိဒါနာ၊ ယေ သမ္ပရာယာယ နရဿ ဟောန္တိ’’။
‘‘ဆန္ဒာနိဒါနာနိ ပိယာနိ လောကေ၊ ယေ စာပိ လောဘာ ဝိစရန္တိ လောကေ၊
အာသာ စ နိဋ္ဌာ စ ဣတောနိဒါနာ၊ ယေ သမ္ပရာယာယ နရဿ ဟောန္တိ’’။
‘‘ဆန္ဒော ¶ နု လောကသ္မိံ ကုတောနိဒါနော၊ ဝိနိစ္ဆယာ စာပိ [ဝါပိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကုတောပဟူတာ၊
ကောဓော မောသဝဇ္ဇဉ္စ ကထံကထာ စ၊ ယေ ဝါပိ ဓမ္မာ သမဏေန ဝုတ္တာ’’။
‘‘သာတံ ¶ အသာတန္တိ ယမာဟု လောကေ၊ တမူပနိဿာယ ပဟောတိ ဆန္ဒော၊
ရူပေသု ဒိသွာ ဝိဘဝံ ဘဝဉ္စ၊ ဝိနိစ္ဆယံ ကုဗ္ဗတိ [ကုရုတေ (ဗဟူသု)] ဇန္တု လောကေ။
‘‘ကောဓော ¶ မောသဝဇ္ဇဉ္စ ကထံကထာ စ၊ ဧတေပိ ဓမ္မာ ဒွယမေဝ သန္တေ၊
ကထံကထီ ဉာဏပထာယ သိက္ခေ၊ ဉတွာ ပဝုတ္တာ သမဏေန ဓမ္မာ’’။
‘‘သာတံ အသာတဉ္စ ကုတောနိဒါနာ၊ ကိသ္မိံ အသန္တေ န ဘဝန္တိ ဟေတေ၊
ဝိဘဝံ ဘဝဉ္စာပိ ယမေတမတ္ထံ၊ ဧတံ မေ ပဗြူဟိ ယတောနိဒါနံ’’။
‘‘ဖဿနိဒါနံ သာတံ အသာတံ၊ ဖဿေ အသန္တေ န ဘဝန္တိ ဟေတေ၊
ဝိဘဝံ ¶ ဘဝဉ္စာပိ ယမေတမတ္ထံ၊ ဧတံ တေ ပဗြူမိ ဣတောနိဒါနံ’’။
‘‘ဖဿော ¶ နု လောကသ္မိ ကုတောနိဒါနော၊ ပရိဂ္ဂဟာ စာပိ ကုတောပဟူတာ၊
ကိသ္မိံ အသန္တေ န မမတ္တမတ္ထိ၊ ကိသ္မိံ ဝိဘူတေ န ဖုသန္တိ ဖဿာ’’။
‘‘နာမဉ္စ ရူပဉ္စ ပဋိစ္စ ဖဿော၊ ဣစ္ဆာနိဒါနာနိ ပရိဂ္ဂဟာနိ၊
ဣစ္ဆာယသန္တျာ န မမတ္တမတ္ထိ၊ ရူပေ ဝိဘူတေ န ဖုသန္တိ ဖဿာ’’။
‘‘ကထံသမေတဿ ဝိဘောတိ ရူပံ၊ သုခံ ဒုခဉ္စာပိ [ဒုခံ ဝါပိ (သီ။ သျာ။)] ကထံ ဝိဘောတိ၊
ဧတံ မေ ပဗြူဟိ ယထာ ဝိဘောတိ၊ တံ ဇာနိယာမာတိ [ဇာနိဿာမာတိ (သီ။ က။)] မေ မနော အဟု’’။
‘‘န သညသညီ န ဝိသညသညီ၊ နောပိ အသညီ န ဝိဘူတသညီ၊
ဧဝံသမေတဿ ဝိဘောတိ ရူပံ၊ သညာနိဒါနာ ဟိ ပပဉ္စသင်္ခါ’’။
‘‘ယံ ¶ တံ အပုစ္ဆိမှ အကိတ္တယီ နော၊
အညံ တံ ပုစ္ဆာမ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊
ဧတ္တာဝတဂ္ဂံ ¶ နု [နော (သီ။ သျာ။)] ဝဒန္တိ ဟေကေ၊
ယက္ခဿ သုဒ္ဓိံ ဣဓ ပဏ္ဍိတာသေ၊
ဥဒါဟု ¶ အညမ္ပိ ဝဒန္တိ ဧတ္တော။
‘‘ဧတ္တာဝတဂ္ဂမ္ပိ ¶ ဝဒန္တိ ဟေကေ၊ ယက္ခဿ သုဒ္ဓိံ ဣဓ ပဏ္ဍိတာသေ၊
တေသံ ပနေကေ သမယံ ဝဒန္တိ၊ အနုပါဒိသေသေ ကုသလာ ဝဒါနာ။
‘‘ဧတေ စ ဉတွာ ဥပနိဿိတာတိ၊ ဉတွာ မုနီ နိဿယေ သော ဝိမံသီ၊
ဉတွာ ဝိမုတ္တော န ဝိဝါဒမေတိ၊ ဘဝါဘဝါယ န သမေတိ ဓီရော’’တိ။
ကလဟဝိဝါဒသုတ္တံ ဧကာဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၂။ စူဠဗျူဟသုတ္တံ [စူဠဝိယူဟသုတ္တံ (သီ။ သျာ။ နိဒ္ဒေသ)]
သကံသကံဒိဋ္ဌိပရိဗ္ဗသာနာ၊ ဝိဂ္ဂယှ နာနာ ကုသလာ ဝဒန္တိ၊
ယော ဧဝံ ဇာနာတိ သ ဝေဒိ ဓမ္မံ၊ ဣဒံ ပဋိက္ကောသမကေဝလီ သော။
ဧဝမ္ပိ ဝိဂ္ဂယှ ဝိဝါဒယန္တိ၊ ဗာလော ပရော အက္ကုသလောတိ [အကုသလောတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] စာဟု၊
သစ္စော နု ဝါဒေါ ကတမော ဣမေသံ၊ သဗ္ဗေဝ ¶ ဟီမေ ကုသလာ ဝဒါနာ။
ပရဿ ¶ ¶ စေ ဓမ္မမနာနုဇာနံ၊ ဗာလောမကော [ဗာလော မဂေါ (သီ။ သျာ။ က။)] ဟောတိ နိဟီနပညော၊
သဗ္ဗေဝ ဗာလာ သုနိဟီနပညာ၊ သဗ္ဗေဝိမေ ဒိဋ္ဌိပရိဗ္ဗသာနာ။
သန္ဒိဋ္ဌိယာ စေဝ န ဝီဝဒါတာ၊ သံသုဒ္ဓပညာ ကုသလာ မုတီမာ၊
န တေသံ ကောစိ ပရိဟီနပညော [ကောစိပိ နိဟီနပညော (သီ။ သျာ။ က။)]၊ ဒိဋ္ဌီ ဟိ တေသမ္ပိ တထာ သမတ္တာ။
န ဝါဟမေတံ တထိယန္တိ [တထိဝန္တိ (သျာ။ က။)] ဗြူမိ၊ ယမာဟု ဗာလာ မိထု အညမညံ၊
သကံသကံဒိဋ္ဌိမကံသု သစ္စံ၊ တသ္မာ ဟိ ဗာလောတိ ပရံ ဒဟန္တိ။
ယမာဟု သစ္စံ တထိယန္တိ ဧကေ၊ တမာဟု အညေ [အညေပိ (သျာ။)၊ အညေ စ (?)] တုစ္ဆံ မုသာတိ၊
ဧဝမ္ပိ ဝိဂယှ ဝိဝါဒယန္တိ၊ ကသ္မာ န ဧကံ သမဏာ ဝဒန္တိ။
ဧကဉှိ ¶ သစ္စံ န ဒုတီယမတ္ထိ၊ ယသ္မိံ ပဇာ နော ဝိဝဒေ ပဇာနံ၊
နာနာ တေ [နာနာတော (က။)] သစ္စာနိ သယံ ထုနန္တိ၊ တသ္မာ ¶ န ဧကံ သမဏာ ဝဒန္တိ။
ကသ္မာ ¶ နု သစ္စာနိ ဝဒန္တိ နာနာ၊ ပဝါဒိယာသေ ကုသလာ ဝဒါနာ၊
သစ္စာနိ သုတာနိ ဗဟူနိ နာနာ၊ ဥဒါဟု တေ တက္ကမနုဿရန္တိ။
န ဟေဝ သစ္စာနိ ဗဟူနိ နာနာ၊ အညတြ သညာယ နိစ္စာနိ လောကေ၊
တက္ကဉ္စ ဒိဋ္ဌီသု ပကပ္ပယိတွာ၊ သစ္စံ မုသာတိ ဒွယဓမ္မမာဟု။
ဒိဋ္ဌေ ¶ သုတေ သီလဝတေ မုတေ ဝါ၊ ဧတေ စ နိဿာယ ဝိမာနဒဿီ၊
ဝိနိစ္ဆယေ ဌတွာ ပဟဿမာနော၊ ဗာလော ပရော အက္ကုသလောတိ စာဟ။
ယေနေဝ ဗာလောတိ ပရံ ဒဟာတိ၊ တေနာတုမာနံ ကုသလောတိ စာဟ၊
သယမတ္တနာ သော ကုသလော ဝဒါနော၊ အညံ ဝိမာနေတိ တဒေဝ ပါဝ။
အတိသာရဒိဋ္ဌိယာဝ သော သမတ္တော၊ မာနေန မတ္တော ပရိပုဏ္ဏမာနီ၊
သယမေဝ သာမံ မနသာဘိသိတ္တော၊ ဒိဋ္ဌီ ¶ ဟိ သာ တဿ တထာ သမတ္တာ။
ပရဿ စေ ဟိ ဝစသာ နိဟီနော၊ တုမော သဟာ ဟောတိ နိဟီနပညော၊
အထ စေ သယံ ဝေဒဂူ ဟောတိ ဓီရော၊ န ကောစိ ဗာလော သမဏေသု အတ္ထိ။
အညံ ¶ ဣတော ယာဘိဝဒန္တိ ဓမ္မံ၊ အပရဒ္ဓါ သုဒ္ဓိမကေဝလီ တေ [သုဒ္ဓိမကေဝလီနော (သီ။)]၊
ဧဝမ္ပိ တိတ္ထျာ ပုထုသော ဝဒန္တိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိရာဂေန ဟိ တေဘိရတ္တာ [တျာဘိရတ္တာ (သျာ။ က။)]။
ဣဓေဝ သုဒ္ဓိ ဣတိ ဝါဒယန္တိ၊ နာညေသု ဓမ္မေသု ဝိသုဒ္ဓိမာဟု၊
ဧဝမ္ပိ တိတ္ထျာ ပုထုသော နိဝိဋ္ဌာ၊ သကာယနေ တတ္ထ ဒဠှံ ဝဒါနာ။
သကာယနေ ဝါပိ ဒဠှံ ဝဒါနော၊ ကမေတ္ထ ဗာလောတိ ပရံ ဒဟေယျ၊
သယမေဝ သော မေဓဂမာဝဟေယျ [မေဓကံ အာဝဟေယျ (သီ။ ပီ။)]၊ ပရံ ဝဒံ ဗာလမသုဒ္ဓိဓမ္မံ။
ဝိနိစ္ဆယေ ¶ ¶ ဌတွာ သယံ ပမာယ၊ ဥဒ္ဓံ သ [ဥဒ္ဒံ သော (သီ။ သျာ။ ပီ။)] လောကသ္မိံ ဝိဝါဒမေတိ၊
ဟိတွာန သဗ္ဗာနိ ဝိနိစ္ဆယာနိ၊ န ¶ မေဓဂံ ကုဗ္ဗတိ ဇန္တု လောကေတိ။
စူဠဗျူဟသုတ္တံ ဒွါဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၃။ မဟာဗျူဟသုတ္တံ
ယေ ကေစိမေ ဒိဋ္ဌိပရိဗ္ဗသာနာ၊ ဣဒမေဝ သစ္စန္တိ ဝိဝါဒယန္တိ [ဝိဝါဒိယန္တိ (သီ။ ပီ။)]၊
သဗ္ဗေဝ တေ နိန္ဒမနွာနယန္တိ၊ အထော ပသံသမ္ပိ လဘန္တိ တတ္ထ။
အပ္ပဉှိ ¶ ဧတံ န အလံ သမာယ၊ ဒုဝေ ဝိဝါဒဿ ဖလာနိ ဗြူမိ၊
ဧတမ္ပိ ဒိသွာ န ဝိဝါဒယေထ၊ ခေမာဘိပဿံ အဝိဝါဒဘူမိံ။
ယာ ကာစိမာ သမ္မုတိယော ပုထုဇ္ဇာ၊ သဗ္ဗာဝ ဧတာ န ဥပေတိ ဝိဒွါ၊
အနူပယော သော ဥပယံ ကိမေယျ၊ ဒိဋ္ဌေ သုတေ ခန္တိမကုဗ္ဗမာနော။
သီလုတ္တမာ သညမေနာဟု သုဒ္ဓိံ၊ ဝတံ သမာဒါယ ဥပဋ္ဌိတာသေ၊
ဣဓေဝ သိက္ခေမ အထဿ သုဒ္ဓိံ၊ ဘဝူပနီတာ ¶ ကုသလာ ဝဒါနာ။
သစေ စုတော သီလဝတတော ဟောတိ၊ ပဝေဓတီ [သ ဝေဓတိ (သီ။ ပီ။)] ကမ္မ ဝိရာဓယိတွာ၊
ပဇပ္ပတီ ပတ္ထယတီ စ သုဒ္ဓိံ၊ သတ္ထာဝ ဟီနော ပဝသံ ဃရမှာ။
သီလဗ္ဗတံ ¶ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ၊ ကမ္မဉ္စ သာဝဇ္ဇနဝဇ္ဇမေတံ၊
သုဒ္ဓိံ ¶ အသုဒ္ဓိန္တိ အပတ္ထယာနော၊ ဝိရတော စရေ သန္တိမနုဂ္ဂဟာယ။
တမူပနိဿာယ ဇိဂုစ္ဆိတံ ဝါ၊ အထဝါပိ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊
ဥဒ္ဓံသရာ သုဒ္ဓိမနုတ္ထုနန္တိ၊ အဝီတတဏှာသေ ဘဝါဘဝေသု။
ပတ္ထယမာနဿ ¶ ဟိ ဇပ္ပိတာနိ၊ ပဝေဓိတံ ဝါပိ ပကပ္ပိတေသု၊
စုတူပပါတော ဣဓ ယဿ နတ္ထိ၊ သ ကေန ဝေဓေယျ ကုဟိံဝ ဇပ္ပေ [ကုဟိဉ္စိ ဇပ္ပေ (သီ။ သျာ။ က။)၊ ကုဟိံ ပဇပ္ပေ (ပီ။) နိဒ္ဒေသော ပဿိတဗ္ဗော]။
ယမာဟု ဓမ္မံ ပရမန္တိ ဧကေ၊ တမေဝ ဟီနန္တိ ပနာဟု အညေ၊
သစ္စော နု ဝါဒေါ ကတမော ဣမေသံ၊ သဗ္ဗေဝ ¶ ဟီမေ ကုသလာ ဝဒါနာ။
သကဉှိ ဓမ္မံ ပရိပုဏ္ဏမာဟု၊ အညဿ ဓမ္မံ ပန ဟီနမာဟု၊
ဧဝမ္ပိ ဝိဂ္ဂယှ ဝိဝါဒယန္တိ၊ သကံ သကံ သမ္မုတိမာဟု သစ္စံ။
ပရဿ စေ ဝမ္ဘယိတေန ဟီနော၊ န ကောစိ ဓမ္မေသု ဝိသေသိ အဿ၊
ပုထူ ဟိ အညဿ ဝဒန္တိ ဓမ္မံ၊ နိဟီနတော သမှိ ဒဠှံ ဝဒါနာ။
သဒ္ဓမ္မပူဇာပိ ¶ နေသံ တထေဝ၊ ယထာ ပသံသန္တိ သကာယနာနိ၊
သဗ္ဗေဝ ဝါဒါ [သဗ္ဗေ ပဝါဒါ (သျာ။)] တထိယာ [တထိဝါ (သဗ္ဗတ္ထ)] ဘဝေယျုံ၊ သုဒ္ဓီ ဟိ နေသံ ပစ္စတ္တမေဝ။
န ¶ ဗြာဟ္မဏဿ ပရနေယျမတ္ထိ၊ ဓမ္မေသု နိစ္ဆေယျ သမုဂ္ဂဟီတံ၊
တသ္မာ ဝိဝါဒါနိ ဥပါတိဝတ္တော၊ န ဟိ သေဋ္ဌတော ပဿတိ ဓမ္မမညံ။
ဇာနာမိ ပဿာမိ တထေဝ ဧတံ၊ ဒိဋ္ဌိယာ ဧကေ ပစ္စေန္တိ သုဒ္ဓိံ၊
အဒ္ဒက္ခိ စေ ကိဉှိ တုမဿ တေန၊ အတိသိတွာ ¶ အညေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
ပဿံ နရော ဒက္ခတိ [ဒက္ခိတိ (သီ။)] နာမရူပံ၊ ဒိသွာန ဝါ ဉဿတိ တာနိမေဝ၊
ကာမံ ဗဟုံ ပဿတု အပ္ပကံ ဝါ၊ န ဟိ တေန သုဒ္ဓိံ ကုသလာ ဝဒန္တိ။
နိဝိဿဝါဒီ န ဟိ သုဗ္ဗိနာယော၊ ပကပ္ပိတံ ဒိဋ္ဌိ ပုရေက္ခရာနော၊
ယံ နိဿိတော တတ္ထ သုဘံ ဝဒါနော၊ သုဒ္ဓိံဝဒေါ တတ္ထ တထဒ္ဒသာ သော။
န ဗြာဟ္မဏော ကပ္ပမုပေတိ သင်္ခါ [သင်္ခံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ န ဒိဋ္ဌိသာရီ နပိ ဉာဏဗန္ဓု၊
ဉတွာ ¶ စ သော သမ္မုတိယော [သမ္မတိယော (သျာ။)] ပုထုဇ္ဇာ၊ ဥပေက္ခတီ ဥဂ္ဂဟဏန္တိ မညေ။
ဝိဿဇ္ဇ ¶ ဂန္ထာနိ မုနီဓ လောကေ၊ ဝိဝါဒဇာတေသု န ဝဂ္ဂသာရီ၊
သန္တော အသန္တေသု ဥပေက္ခကော သော၊ အနုဂ္ဂဟော ဥဂ္ဂဟဏန္တိ မညေ။
ပုဗ္ဗာသဝေ ဟိတွာ နဝေ အကုဗ္ဗံ၊ န ဆန္ဒဂူ နောပိ နိဝိဿဝါဒီ၊
သ ဝိပ္ပမုတ္တော ဒိဋ္ဌိဂတေဟိ ဓီရော၊ န ¶ လိမ္ပတိ [န လိပ္ပတိ (သီ။ ပီ။)] လောကေ အနတ္တဂရဟီ။
သ ¶ သဗ္ဗဓမ္မေသု ဝိသေနိဘူတော၊ ယံ ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊
သ ပန္နဘာရော မုနိ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ န ကပ္ပိယော နူပရတော န ပတ္ထိယောတိ။
မဟာဗျူဟသုတ္တံ တေရသမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၄။ တုဝဋကသုတ္တံ
‘‘ပုစ္ဆာမိ ¶ တံ အာဒိစ္စဗန္ဓု [အာဒိစ္စဗန္ဓုံ (သီ။ သျာ။)]၊ ဝိဝေကံ သန္တိပဒဉ္စ မဟေသိ၊
ကထံ ဒိသွာ နိဗ္ဗာတိ ဘိက္ခု၊ အနုပါဒိယာနော လောကသ္မိံ ကိဉ္စိ’’။
‘‘မူလံ ပပဉ္စသင်္ခါယ၊ (ဣတိ ဘဂဝါ)
မန္တာ အသ္မီတိ သဗ္ဗမုပရုန္ဓေ [သဗ္ဗမုပရုဒ္ဓေ (သျာ။ ပီ။ က။)]၊
ယာ ကာစိ တဏှာ အဇ္ဈတ္တံ၊
တာသံ ဝိနယာ [ဝိနယာယ (?)] သဒါ သတော သိက္ခေ။
‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဓမ္မမဘိဇညာ၊ အဇ္ဈတ္တံ အထဝါပိ ဗဟိဒ္ဓါ၊
န တေန ထာမံ [မာနံ (သီ။ က။)] ကုဗ္ဗေထ၊ န ¶ ဟိ သာ နိဗ္ဗုတိ သတံ ဝုတ္တာ။
‘‘သေယျော န တေန မညေယျ၊ နီစေယျော အထဝါပိ သရိက္ခော၊
ဖုဋ္ဌော [ပုဋ္ဌော (သီ။ သျာ။ က။)] အနေကရူပေဟိ၊ နာတုမာနံ ဝိကပ္ပယံ တိဋ္ဌေ။
‘‘အဇ္ဈတ္တမေဝုပသမေ ¶ ၊ န အညတော ဘိက္ခု သန္တိမေသေယျ၊
အဇ္ဈတ္တံ ဥပသန္တဿ၊ နတ္ထိ အတ္တာ ကုတော နိရတ္တာ ဝါ။
‘‘မဇ္ဈေ ¶ ¶ ယထာ သမုဒ္ဒဿ၊ ဦမိ နော ဇာယတီ ဌိတော ဟောတိ၊
ဧဝံ ဌိတော အနေဇဿ၊ ဥဿဒံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ’’။
‘‘အကိတ္တယီ ဝိဝဋစက္ခု၊ သက္ခိဓမ္မံ ပရိဿယဝိနယံ၊
ပဋိပဒံ ဝဒေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ပါတိမောက္ခံ အထဝါပိ သမာဓိံ’’။
‘‘စက္ခူဟိ နေဝ လောလဿ၊ ဂါမကထာယ အာဝရယေ သောတံ၊
ရသေ စ နာနုဂိဇ္ဈေယျ၊ န ¶ စ မမာယေထ ကိဉ္စိ လောကသ္မိံ။
‘‘ဖဿေန ယဒါ ဖုဋ္ဌဿ၊ ပရိဒေဝံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ၊
ဘဝဉ္စ နာဘိဇပ္ပေယျ၊ ဘေရဝေသု စ န သမ္ပဝေဓေယျ။
‘‘အန္နာနမထော ပါနာနံ၊ ခါဒနီယာနံ အထောပိ ဝတ္ထာနံ၊
လဒ္ဓါ န သန္နိဓိံ ကယိရာ၊ န စ ပရိတ္တသေ တာနိ အလဘမာနော။
‘‘ဈာယီ န ပါဒလောလဿ၊ ဝိရမေ ကုက္ကုစ္စာ နပ္ပမဇ္ဇေယျ၊
အထာသနေသု သယနေသု၊ အပ္ပသဒ္ဒေသု ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ။
‘‘နိဒ္ဒံ ¶ န ဗဟုလီကရေယျ၊ ဇာဂရိယံ ဘဇေယျ အာတာပီ၊
တန္ဒိံ မာယံ ဟဿံ ခိဍ္ဍံ၊ မေထုနံ ဝိပ္ပဇဟေ သဝိဘူသံ။
‘‘အာထဗ္ဗဏံ ¶ သုပိနံ လက္ခဏံ၊ နော ဝိဒဟေ အထောပိ နက္ခတ္တံ၊
ဝိရုတဉ္စ ဂဗ္ဘကရဏံ၊ တိကိစ္ဆံ ¶ မာမကော န သေဝေယျ။
‘‘နိန္ဒာယ နပ္ပဝေဓေယျ၊ န ဥဏ္ဏမေယျ ပသံသိတော ဘိက္ခု၊
လောဘံ သဟ မစ္ဆရိယေန၊ ကောဓံ ပေသုဏိယဉ္စ ပနုဒေယျ။
‘‘ကယဝိက္ကယေ ¶ န တိဋ္ဌေယျ၊ ဥပဝါဒံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ၊
ဂါမေ စ နာဘိသဇ္ဇေယျ၊ လာဘကမျာ ဇနံ န လပယေယျ။
‘‘န စ ကတ္ထိတာ သိယာ ဘိက္ခု၊ န စ ဝါစံ ပယုတ္တံ ဘာသေယျ၊
ပါဂဗ္ဘိယံ န သိက္ခေယျ၊ ကထံ ဝိဂ္ဂါဟိကံ န ကထယေယျ။
‘‘မောသဝဇ္ဇေ န နီယေထ၊ သမ္ပဇာနော သဌာနိ န ကယိရာ၊
အထ ¶ ဇီဝိတေန ပညာယ၊ သီလဗ္ဗတေန နာညမတိမညေ။
‘‘သုတွာ ရုသိတော ဗဟုံ ဝါစံ၊ သမဏာနံ ဝါ ပုထုဇနာနံ [ပုထုဝစနာနံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ဖရုသေန နေ န ပဋိဝဇ္ဇာ၊ န ¶ ဟိ သန္တော ပဋိသေနိကရောန္တိ။
‘‘ဧတဉ္စ ဓမ္မမညာယ၊ ဝိစိနံ ဘိက္ခု သဒါ သတော သိက္ခေ၊
သန္တီတိ နိဗ္ဗုတိံ ဉတွာ၊ သာသနေ ဂေါတမဿ န ပမဇ္ဇေယျ။
‘‘အဘိဘူ ¶ ဟိ သော အနဘိဘူတော၊ သက္ခိဓမ္မမနီတိဟမဒဿီ၊
တသ္မာ ဟိ တဿ ဘဂဝတော သာသနေ၊ အပ္ပမတ္တော သဒါ နမဿမနုသိက္ခေ’’တိ။
တုဝဋကသုတ္တံ စုဒ္ဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၅။ အတ္တဒဏ္ဍသုတ္တံ
‘‘အတ္တဒဏ္ဍာ ဘယံ ဇာတံ၊ ဇနံ ပဿထ မေဓဂံ၊
သံဝေဂံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ ယထာ သံဝိဇိတံ မယာ။
‘‘ဖန္ဒမာနံ ¶ ပဇံ ဒိသွာ၊ မစ္ဆေ အပ္ပောဒကေ ယထာ၊
အညမညေဟိ ဗျာရုဒ္ဓေ၊ ဒိသွာ မံ ဘယမာဝိသိ။
‘‘သမန္တမသာရော ¶ လောကော၊ ဒိသာ သဗ္ဗာ သမေရိတာ၊
ဣစ္ဆံ ဘဝနမတ္တနော၊ နာဒ္ဒသာသိံ အနောသိတံ။
‘‘ဩသာနေတွေဝ ¶ ဗျာရုဒ္ဓေ၊ ဒိသွာ မေ အရတီ အဟု၊
အထေတ္ထ သလ္လမဒ္ဒက္ခိံ၊ ဒုဒ္ဒသံ ဟဒယနိဿိတံ။
‘‘ယေန သလ္လေန ဩတိဏ္ဏော၊ ဒိသာ သဗ္ဗာ ဝိဓာဝတိ၊
တမေဝ သလ္လမဗ္ဗုယှ၊ န ဓာဝတိ န သီဒတိ။
‘‘တတ္ထ သိက္ခာနုဂီယန္တိ [သိက္ခာနုကိရိယန္တိ (က။)]၊ ယာနိ လောကေ ဂဓိတာနိ၊
န တေသု ပသုတော သိယာ၊ နိဗ္ဗိဇ္ဈ သဗ္ဗသော ကာမေ၊
သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနော။
‘‘သစ္စော သိယာ အပ္ပဂဗ္ဘော၊ အမာယော ရိတ္တပေသုဏော၊
အက္ကောဓနော လောဘပါပံ၊ ဝေဝိစ္ဆံ ဝိတရေ မုနိ။
‘‘နိဒ္ဒံ တန္ဒိံ သဟေ ထီနံ၊ ပမာဒေန န သံဝသေ၊
အတိမာနေ န တိဋ္ဌေယျ၊ နိဗ္ဗာနမနသော နရော။
‘‘မောသဝဇ္ဇေ ¶ ¶ န နီယေထ၊ ရူပေ သ္နေဟံ န ကုဗ္ဗယေ၊
မာနဉ္စ ပရိဇာနေယျ၊ သာဟသာ ဝိရတော စရေ။
‘‘ပုရာဏံ နာဘိနန္ဒေယျ၊ နဝေ ခန္တိံ န ကုဗ္ဗယေ၊
ဟိယျမာနေ န သောစေယျ၊ အာကာသံ န သိတော သိယာ။
‘‘ဂေဓံ ဗြူမိ မဟောဃောတိ၊ အာဇဝံ ဗြူမိ ဇပ္ပနံ၊
အာရမ္မဏံ ပကပ္ပနံ၊ ကာမပင်္ကော ဒုရစ္စယော။
‘‘သစ္စာ အဝေါက္ကမ္မ [အဝေါက္ကမံ (နိဒ္ဒေသ)] မုနိ၊ ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗြာဟ္မဏော၊
သဗ္ဗံ သော [သဗ္ဗသော (သျာ။ က။)] ပဋိနိဿဇ္ဇ၊ သ ဝေ သန္တောတိ ဝုစ္စတိ။
‘‘သ ¶ ဝေ ဝိဒွါ သ ဝေဒဂူ၊ ဉတွာ ဓမ္မံ အနိဿိတော၊
သမ္မာ ¶ သော လောကေ ဣရိယာနော၊ န ပိဟေတီဓ ကဿစိ။
‘‘ယောဓ ကာမေ အစ္စတရိ၊ သင်္ဂံ လောကေ ဒုရစ္စယံ၊
န သော သောစတိ နာဇ္ဈေတိ၊ ဆိန္နသောတော အဗန္ဓနော။
‘‘ယံ ပုဗ္ဗေ တံ ဝိသောသေဟိ၊ ပစ္ဆာ တေ မာဟု ကိဉ္စနံ၊
မဇ္ဈေ စေ နော ဂဟေဿသိ၊ ဥပသန္တော စရိဿသိ။
‘‘သဗ္ဗသော နာမရူပသ္မိံ၊ ယဿ နတ္ထိ မမာယိတံ၊
အသတာ စ န သောစတိ၊ သ ဝေ လောကေ န ဇီယတိ။
‘‘ယဿ နတ္ထိ ဣဒံ မေတိ၊ ပရေသံ ဝါပိ ကိဉ္စနံ၊
မမတ္တံ သော အသံဝိန္ဒံ၊ နတ္ထိ မေတိ န သောစတိ။
‘‘အနိဋ္ဌုရီ ¶ အနနုဂိဒ္ဓါ၊ အနေဇော သဗ္ဗဓီ သမော၊
တမာနိသံသံ ပဗြူမိ၊ ပုစ္ဆိတော အဝိကမ္ပိနံ။
‘‘အနေဇဿ ဝိဇာနတော၊ နတ္ထိ ကာစိ နိသင်္ခတိ [နိသင်္ခိတိ (သီ။ ပီ။)]။
ဝိရတော သော ဝိယာရဗ္ဘာ၊ ခေမံ ပဿတိ သဗ္ဗဓိ။
‘‘န သမေသု န ဩမေသု၊ န ဥဿေသု ဝဒတေ မုနိ၊
သန္တော သော ဝီတမစ္ဆရော၊ နာဒေတိ န နိရဿတီ’’တိ။
အတ္တဒဏ္ဍသုတ္တံ ပန္နရသမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၆။ သာရိပုတ္တသုတ္တံ
‘‘န ¶ ¶ ¶ မေ ဒိဋ္ဌော ဣတော ပုဗ္ဗေ၊ (ဣစ္စာယသ္မာ သာရိပုတ္တော)
န သုတော ဥဒ ကဿစိ၊
ဧဝံ ဝဂ္ဂုဝဒေါ သတ္ထာ၊
တုသိတာ ဂဏိမာဂတော။
‘‘သဒေဝကဿ လောကဿ၊ ယထာ ဒိဿတိ စက္ခုမာ၊
သဗ္ဗံ တမံ ဝိနောဒေတွာ၊ ဧကောဝ ရတိမဇ္ဈဂါ။
‘‘တံ ¶ ဗုဒ္ဓံ အသိတံ တာဒိံ၊ အကုဟံ ဂဏိမာဂတံ၊
ဗဟူနမိဓ ဗဒ္ဓါနံ၊ အတ္ထိ ပဉှေန အာဂမံ။
‘‘ဘိက္ခုနော ဝိဇိဂုစ္ဆတော၊ ဘဇတော ရိတ္တမာသနံ၊
ရုက္ခမူလံ သုသာနံ ဝါ၊ ပဗ္ဗတာနံ ဂုဟာသု ဝါ။
‘‘ဥစ္စာဝစေသု သယနေသု၊ ကီဝန္တော တတ္ထ ဘေရဝါ၊
ယေဟိ ဘိက္ခု န ဝေဓေယျ၊ နိဂ္ဃောသေ သယနာသနေ။
‘‘ကတီ ပရိဿယာ လောကေ၊ ဂစ္ဆတော အဂတံ ဒိသံ၊
ယေ ဘိက္ခု အဘိသမ္ဘဝေ၊ ပန္တမှိ သယနာသနေ။
‘‘ကျာဿ ဗျပ္ပထယော အဿု၊ ကျာဿဿု ဣဓ ဂေါစရာ၊
ကာနိ သီလဗ္ဗတာနာဿု၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော။
‘‘ကံ သော သိက္ခံ သမာဒါယ၊ ဧကောဒိ နိပကော သတော၊
ကမ္မာရော ရဇတဿေဝ၊ နိဒ္ဓမေ မလမတ္တနော’’။
‘‘ဝိဇိဂုစ္ဆမာနဿ ¶ ¶ ယဒိဒံ ဖာသု၊ (သာရိပုတ္တာတိ ဘဂဝါ)
ရိတ္တာသနံ သယနံ သေဝတော စေ၊
သမ္ဗောဓိကာမဿ ယထာနုဓမ္မံ၊
တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ။
‘‘ပဉ္စန္နံ ဓီရော ဘယာနံ န ဘာယေ၊ ဘိက္ခု သတော သပရိယန္တစာရီ၊
ဍံသာဓိပါတာနံ သရီသပါနံ၊ မနုဿဖဿာနံ စတုပ္ပဒါနံ။
‘‘ပရဓမ္မိကာနမ္ပိ ¶ ¶ န သန္တသေယျ၊ ဒိသွာပိ တေသံ ဗဟုဘေရဝါနိ၊
အထာပရာနိ အဘိသမ္ဘဝေယျ၊ ပရိဿယာနိ ကုသလာနုဧသီ။
‘‘အာတင်္ကဖဿေန ခုဒါယ ဖုဋ္ဌော၊ သီတံ အတုဏှံ [အစ္စုဏှံ (သီ။ သျာ။)] အဓိဝါသယေယျ၊
သော တေဟိ ဖုဋ္ဌော ဗဟုဓာ အနောကော၊ ဝီရိယံ ပရက္ကမ္မဒဠှံ ကရေယျ။
‘‘ထေယျံ န ကာရေ [န ကရေယျ (သီ။ သျာ။ က။)] န မုသာ ဘဏေယျ၊ မေတ္တာယ ဖဿေ တသထာဝရာနိ၊
ယဒါဝိလတ္တံ မနသော ဝိဇညာ၊ ကဏှဿ ပက္ခောတိ ဝိနောဒယေယျ။
‘‘ကောဓာတိမာနဿ ¶ ဝသံ န ဂစ္ဆေ၊ မူလမ္ပိ တေသံ ပလိခည တိဋ္ဌေ၊
အထပ္ပိယံ ဝါ ပန အပ္ပိယံ ဝါ၊ အဒ္ဓါ ဘဝန္တော အဘိသမ္ဘဝေယျ။
‘‘ပညံ ပုရက္ခတွာ ကလျာဏပီတိ၊ ဝိက္ခမ္ဘယေ တာနိ ပရိဿယာနိ၊
အရတိံ သဟေထ သယနမှိ ပန္တေ၊ စတုရော သဟေထ ပရိဒေဝဓမ္မေ။
‘‘ကိံသူ အသိဿာမိ ကုဝံ ဝါ [ကုဓ ဝါ (က။)၊ ကုထ ဝါ (နိဒ္ဒေသ)] အသိဿံ၊ ဒုက္ခံ ဝတ သေတ္ထ ကွဇ္ဇ သေဿံ၊
ဧတေ ဝိတက္ကေ ပရိဒေဝနေယျေ၊ ဝိနယေထ သေခေါ အနိကေတစာရီ။
‘‘အန္နဉ္စ ¶ လဒ္ဓါ ဝသနဉ္စ ကာလေ၊ မတ္တံ သော ဇညာ ဣဓ တောသနတ္ထံ၊
သော တေသု ဂုတ္တော ယတစာရိ ဂါမေ၊ ရုသိတောပိ ဝါစံ ဖရုသံ န ဝဇ္ဇာ။
‘‘ဩက္ခိတ္တစက္ခု ¶ ¶ န စ ပါဒလောလော၊ ဈာနာနုယုတ္တော ဗဟုဇာဂရဿ၊
ဥပေက္ခမာရဗ္ဘ သမာဟိတတ္တော၊ တက္ကာသယံ ကုက္ကုစ္စိယူပဆိန္ဒေ။
‘‘စုဒိတော ¶ ဝစီဘိ သတိမာဘိနန္ဒေ၊ သဗြဟ္မစာရီသု ခိလံ ပဘိန္ဒေ၊
ဝါစံ ပမုဉ္စေ ကုသလံ နာတိဝေလံ၊ ဇနဝါဒဓမ္မာယ န စေတယေယျ။
‘‘အထာပရံ ပဉ္စ ရဇာနိ လောကေ၊ ယေသံ သတီမာ ဝိနယာယ သိက္ခေ၊
ရူပေသု သဒ္ဒေသု အထော ရသေသု၊ ဂန္ဓေသု ဖဿေသု သဟေထ ရာဂံ။
‘‘ဧတေသု ဓမ္မေသု ဝိနေယျ ဆန္ဒံ၊ ဘိက္ခု သတိမာ သုဝိမုတ္တစိတ္တော၊
ကာလေန ¶ သော သမ္မာ ဓမ္မံ ပရိဝီမံသမာနော၊
ဧကောဒိဘူတော ဝိဟနေ တမံ သော’’တိ။
သာရိပုတ္တသုတ္တံ သောဠသမံ နိဋ္ဌိတံ။ အဋ္ဌကဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော
နိဋ္ဌိတော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကာမံ ဂုဟဉ္စ ဒုဋ္ဌာ စ၊ သုဒ္ဓဉ္စ ပရမာ ဇရာ၊
မေတ္တေယျော စ ပသူရော စ၊ မာဂဏ္ဍိ ပုရာဘေဒနံ။
ကလဟံ ဒွေ စ ဗျူဟာနိ [ဗျူဟာနိ (သီ။)]၊ ပုနဒေဝ တုဝဋ္ဋကံ၊
အတ္တဒဏ္ဍဝရံ သုတ္တံ၊ ထေရပုဋ္ဌေန [ထေရပဉှေန (သီ။)၊ သာရိပုတ္တေန (သျာ။)] သောဠသ၊
ဣတိ ဧတာနိ သုတ္တာနိ၊ သဗ္ဗာနဋ္ဌကဝဂ္ဂိကာတိ။