📜

၂။ ပုရိသဝိမာနံ

၅။ မဟာရထဝဂ္ဂေါ

၁။ မဏ္ဍူကဒေဝပုတ္တဝိမာနဝဏ္ဏနာ

မဟာရထဝဂ္ဂေ ကော မေ ဝန္ဒတိ ပါဒါနီတိ မဏ္ဍူကဒေဝပုတ္တဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ စမ္ပာယံ ဝိဟရတိ ဂဂ္ဂရာယ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ။ သော ပစ္စူသဝေလာယံ ဗုဒ္ဓါစိဏ္ဏံ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ ဝေနေယျဗန္ဓဝေ သတ္တေ ဝေါလောကေန္တော အဒ္ဒသ ‘‘အဇ္ဇ မယိ သာယနှသမယေ ဓမ္မံ ဒေသေန္တေ ဧကော မဏ္ဍူကော မမ သရေ နိမိတ္တံ ဂဏှန္တော ပရူပက္ကမေန မရိတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မဟတာ ဒေဝပရိဝါရေန မဟာဇနဿ ပဿန္တဿေဝ အာဂမိဿတိ၊ တတ္ထ ဗဟူနံ ဓမ္မာဘိသမယော ဘဝိဿတီ’’တိ ဒိသွာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ စမ္ပာနဂရံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတွာ၊ ဘိက္ခူနံ သုလဘပိဏ္ဍပါတံ ကတွာ ကတဘတ္တကိစ္စော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ဘိက္ခူသု ဝတ္တံ ဒဿေတွာ၊ အတ္တနော အတ္တနော ဒိဝါဋ္ဌာနံ ဂတေသု ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတွာ ဖလသမာပတ္တိသုခေန ဒိဝသဘာဂံ ခေပေတွာ၊ သာယနှသမယေ စတူသု ပရိသာသု သန္နိပတိတာသု သုရဘိဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ တင်္ခဏာနုရူပေန ပါဋိဟာရိယေန ပေါက္ခရဏိတီရေ ဓမ္မသဘာမဏ္ဍပံ ပဝိသိတွာ အလင်္ကတဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နော မနောသိလာတလေ သီဟနာဒံ နဒန္တော အဆမ္ဘီတကေသရသီဟော ဝိယ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ ဗြဟ္မဿရံ နိစ္ဆာရေန္တော အစိန္တေယျေန ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန အနုပမာယ ဗုဒ္ဓလီလာယ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ အာရဘိ။

တသ္မိဉ္စ ခဏေ ဧကော မဏ္ဍူကော ပေါက္ခရဏိတော အာဂန္တွာ ‘‘ဓမ္မော ဧသော ဝုစ္စတီ’’တိ ဓမ္မသညာယ သရေ နိမိတ္တံ ဂဏှန္တော ပရိသပရိယန္တေ နိပဇ္ဇိ။ အထေကော ဝစ္ဆပါလော တံ ပဒေသံ အာဂတော သတ္ထာရံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ပရိသဉ္စ ပရမေန ဥပသမေန ဓမ္မံ သုဏန္တံ ဒိသွာ တဂ္ဂတမာနသော ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ တိဋ္ဌန္တော မဏ္ဍူကံ အနောလောကေတွာ တဿ သီသေ သန္နိရုမ္ဘိတွာ အဋ္ဌာသိ။ သော ဓမ္မသညာယ ပသန္နစိတ္တော တာဝဒေဝ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ ဒွါဒသယောဇနိကေ ကနကဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓါ ဝိယ တတ္ထ အစ္ဆရာသင်္ဃပရိဝုတံ အတ္တာနံ ဒိသွာ ‘‘ကုတော နု ခေါ ဣဓ အဟံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ပုရိမဇာတိံ ဒိသွာ ‘‘အဟမ္ပိ နာမ ဣဓ ဥပ္ပဇ္ဇိံ၊ ဤဒိသဉ္စ သမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘိံ၊ ကိံ နု ခေါ ကမ္မံ အကာသိ’’န္တိ ဥပဓာရေန္တော အညံ န အဒ္ဒသ အညတြ ဘဂဝတော သရေ နိမိတ္တဂ္ဂါဟာ။ သော တာဝဒေဝ သဟ ဝိမာနေန အာဂန္တွာ ဝိမာနတော ဩတရိတွာ၊ မဟာဇနဿ ပဿန္တဿေဝ မဟတာ ပရိဝါရေန မဟန္တေန ဒိဗ္ဗာနုဘာဝေန ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ နမဿမာနော အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ဘဂဝါ ဇာနန္တောဝ မဟာဇနဿ ကမ္မဖလံ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝဉ္စ ပစ္စက္ခံ ကာတုံ –

၈၅၇။

‘‘ကော မေ ဝန္ဒတိ ပါဒါနိ၊ ဣဒ္ဓိယာ ယသသာ ဇလံ၊

အဘိက္ကန္တေန ဝဏ္ဏေန၊ သဗ္ဗာ ဩဘာသယံ ဒိသာ’’တိ။ –

ပုစ္ဆိ။ တတ္ထ ကောတိ ဒေဝနာဂယက္ခမနုဿာဒီသု ကော၊ ကတမောတိ အတ္ထော။ မေတိ မမ။ ပါဒါနီတိ ပါဒေ။ ဣဒ္ဓိယာတိ ဣမာယ ဤဒိသာယ ဒေဝိဒ္ဓိယာ။ ယသသာတိ ဣမိနာ ဤဒိသေန ပရိဝါရေန ပရိစ္ဆေဒေန စ။ ဇလန္တိ ဝိဇ္ဇောတမာနော။ အဘိက္ကန္တေနာတိ အတိဝိယ ကန္တေန ကမနီယေန သုန္ဒရေန။ ဝဏ္ဏေနာတိ ဆဝိဝဏ္ဏေန၊ သရီရဝဏ္ဏနိဘာယာတိ အတ္ထော။

အထ ဒေဝပုတ္တော အတ္တနော ပုရိမဇာတိအာဒိံ အာဝိ ကရောန္တော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ –

၈၅၈။

‘‘မဏ္ဍူကောဟံ ပုရေ အာသိံ၊ ဥဒကေ ဝါရိဂေါစရော၊

တဝ ဓမ္မံ သုဏန္တဿ၊ အဝဓီ ဝစ္ဆပါလကော။

၈၅၉။

‘‘မုဟုတ္တံ စိတ္တပသာဒဿ၊ ဣဒ္ဓိံ ပဿ ယသဉ္စ မေ၊

အာနုဘာဝဉ္စ မေ ပဿ၊ ဝဏ္ဏံ ပဿ ဇုတိဉ္စ မေ။

၈၆၀။

‘‘ယေ စ တေ ဒီဃမဒ္ဓါနံ၊ ဓမ္မံ အဿောသုံ ဂေါတမ၊

ပတ္တာ တေ အစလဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဂန္တွာ န သောစရေ’’တိ။

၈၅၈။ တတ္ထ ပုရေတိ ပုရိမဇာတိယံ။ ဥဒကေတိ ဣဒံ တဒါ အတ္တနော ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဒဿနံ။ ဥဒကေ မဏ္ဍူကောတိ ဧတေန ဥဒ္ဓုမာယိကာဒိကဿ ထလေ မဏ္ဍူကဿ နိဝတ္တနံ ကတံ ဟောတိ။ ဂါဝေါ စရန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂေါစရော၊ ဂေါစရော ဝိယာတိ ဂေါစရော၊ ဃာသေသနဋ္ဌာနံ။ ဝါရိ ဥဒကံ ဂေါစရော ဧတဿာတိ ဝါရိဂေါစရော။ ဥဒကစာရီပိ ဟိ ကောစိ ကစ္ဆပါဒိ အဝါရိဂေါစရောပိ ဟောတီတိ ‘‘ဝါရိဂေါစရော’’တိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ။ တဝ ဓမ္မံ သုဏန္တဿာတိ ဗြဟ္မဿရေန ကရဝီကရုတမဉ္ဇုနာ ဒေသေန္တဿ တဝ ဓမ္မံ ‘‘ဓမ္မော ဧသော ဝုစ္စတီ’’တိ သရေ နိမိတ္တဂ္ဂါဟဝသေန သုဏန္တဿ၊ အနာဒရေ စေတံ သာမိဝစနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဝဓီ ဝစ္ဆပါလကောတိ ဝစ္ဆေ ရက္ခန္တော ဂေါပါလဒါရကော မမ သမီပံ အာဂန္တွာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘိတွာ တိဋ္ဌန္တော မမ သီသေ ဒဏ္ဍံ သန္နိရုမ္ဘိတွာ မံ မာရေသိ။

၈၅၉။ မုဟုတ္တံ စိတ္တပသာဒဿာတိ တဝ ဓမ္မေ မုဟုတ္တမတ္တံ ဥပ္ပန္နဿ စိတ္တပသာဒဿ ဟေတုဘူတဿ ဣဒ္ဓိန္တိ သမိဒ္ဓိံ၊ ဒိဗ္ဗဝိဘူတိန္တိ အတ္ထော။ ယသန္တိ ပရိဝါရံ။ အာနုဘာဝန္တိ ကာမဝဏ္ဏိတာဒိဒိဗ္ဗာနုဘာဝံ။ ဝဏ္ဏန္တိ သရီရဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိံ။ ဇုတိန္တိ ဒွါဒသယောဇနာနိ ဖရဏသမတ္ထံ ပဘာဝိသေသံ။

၈၆၀။ ယေတိ ယေ သတ္တာ။ စ-သဒ္ဒေါ ဗျတိရေကေ။ တေတိ တဝ။ ဒီဃမဒ္ဓါနန္တိ ဗဟုဝေလံ။ အဿောသုန္တိ သုဏိံသု။ ဂေါတမာတိ ဘဂဝန္တံ ဂေါတ္တေန အာလပတိ။ အစလဋ္ဌာနန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – ဂေါတမ ဘဂဝါ အဟံ ဝိယ ဣတ္တရမေဝ ကာလံ အသုဏိတွာ ယေ ပန ကတပုညာ စိရံ ကာလံ တဝ ဓမ္မံ အဿောသုံ သောတုံ လဘိံသု၊ တေ ဒီဃရတ္တံ သံသာရဗျသနာဘိဘူတာ ဣမေ သတ္တာ ယတ္ထ ဂန္တွာ န သောစေယျုံ၊ တံ အသောကံ သဿတဘာဝေန အစလံ သန္တိပဒံ ပတ္တာ ဧဝ၊ န တေသံ တဿ ပတ္တိယာ အန္တရာယောတိ။

အထဿ ဘဂဝါ သမ္ပတ္တပရိသာယ စ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိံ ဩလောကေတွာ ဝိတ္ထာရေန ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ သော ဒေဝပုတ္တော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ၊ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ။ ဒေဝပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ အဉ္ဇလိံ ကတွာ သဟ ပရိဝါရေန ဒေဝလောကမေဝ ဂတောတိ။

မဏ္ဍူကဒေဝပုတ္တဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ရေဝတီဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥဋ္ဌေဟိရေဝတေ သုပါပဓမ္မေတိ ရေဝတီဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရတိ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ။ တေန သမယေန ဗာရာဏသိယံ သဒ္ဓါသမ္ပန္နဿ ကုလဿ ပုတ္တော နန္ဒိယော နာမ ဥပါသကော အဟောသိ သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ဒါယကော ဒါနပတိ သင်္ဃုပဋ္ဌာကော။ အထဿ မာတာပိတရော သမ္မုခဂေဟတော မာတုလဓီတရံ ရေဝတိံ နာမ ကညံ အာနေတုကာမာ အဟေသုံ။ သာ ပန အဿဒ္ဓါ အဒါနသီလာ၊ နန္ဒိယော တံ န ဣစ္ဆိ။ တဿ မာတာ ရေဝတိံ အာဟ ‘‘အမ္မ၊ တွံ ဣမံ ဂေဟံ အာဂန္တွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ နိသီဒနဋ္ဌာနံ ဟရိတေန ဂေါမယေန ဥပလိမ္ပိတွာ အာသနာနိ ပညာပေဟိ၊ အာဓာရကေ ဌပေဟိ၊ ဘိက္ခူနံ အာဂတကာလေ ဝန္ဒိတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ နိသီဒါပေတွာ ဓမကရဏေန ပါနီယံ ပရိဿာဝေတွာ ဘုတ္တကာလေ ပတ္တာနိ ဓောဝါဟိ၊ ဧဝံ မေ ပုတ္တဿ အာရာဓိကာ ဘဝိဿသီ’’တိ။ သာ တထာ အကာသိ။ အထ နံ ‘‘ဩဝါဒက္ခမာ ဇာတာ’’တိ ပုတ္တဿ အာရောစေတွာ တေန ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတေ ဒိဝသံ ဌပေတွာ အာဝါဟံ ကရိံသု။

အထ နံ နန္ဒိယော အာဟ ‘‘သစေ ဘိက္ခုသင်္ဃံ မာတာပိတရော စ မေ ဥပဋ္ဌဟိဿသိ၊ ဧဝံ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ ဝသိတုံ လဘိဿသိ၊ အပ္ပမတ္တာ ဟောဟီ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ကိဉ္စိ ကာလံ သဒ္ဓါ ဝိယ ဟုတွာ ဘတ္တာရံ အနဝတ္တေန္တီ ဒွေ ပုတ္တေ ဝိဇာယိ။ နန္ဒိယဿ မာတာပိတရော ကာလမကံသု။ ဂေဟေ သဗ္ဗိဿရိယံ တဿာ ဧဝ အဟောသိ။ နန္ဒိယောပိ မဟာဒါနပတိ ဟုတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါနံ ပဋ္ဌပေသိ၊ ကပဏဒ္ဓိကာဒီနမ္ပိ ဂေဟဒွါရေ ပါကဝတ္တံ ပဋ္ဌပေသိ။ ဣသိပတနမဟာဝိဟာရေ စတူဟိ ဂဗ္ဘေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတံ စတုသာလံ ကာရေတွာ မဉ္စပီဌာဒီနိ အတ္ထရာပေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ တထာဂတဿ ဟတ္ထေ ဒက္ခိဏောဒကံ ပါတေတွာ နိယျာဒေသိ၊ သဟ ဒက္ခိဏောဒကဒါနေန တာဝတိံသဘဝနေ အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ သမန္တာ ဒွါဒသယောဇနိကော ယောဇနသတုဗ္ဗေဓော သတ္တရတနမယော အစ္ဆရာဂဏသဟဿသင်္ဃုဋ္ဌော ဒိဗ္ဗပါသာဒေါ ဥဂ္ဂဉ္ဆိ။

အထာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဒေဝစာရိကံ စရန္တော တံ ပါသာဒံ ဒိသွာ အတ္တာနံ ဝန္ဒိတုံ အာဂတေ ဒေဝပုတ္တေ ပုစ္ဆိ ‘‘ကဿာယံ ပါသာဒေါ’’တိ? ‘‘ဣမဿ ၊ ဘန္တေ၊ ပါသာဒဿ သာမိကော မနုဿလောကေ ဗာရာဏသိယံ နန္ဒိယော နာမ ကုဋုမ္ဗိယပုတ္တော သင်္ဃဿ ဣသိပတနမဟာဝိဟာရေ စတုသာလံ ကာရေသိ၊ တဿာယံ နိဗ္ဗတ္တော ပါသာဒေါ’’တိ အာဟံသု။ ပါသာဒေ နိဗ္ဗတ္တဒေဝစ္ဆရာယောပိ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ မယံ ဗာရာဏသိယံ နန္ဒိယဿ နာမ ဥပါသကဿ ပရိစာရိကာ ဘဝိတုံ ဣဓ နိဗ္ဗတ္တာ၊ တဿ ဧဝံ ဝဒေထ ‘‘တုယှံ ပရိစာရိကာ ဘဝိတုံ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဒေဝတာယော တယိ စိရာယန္တေ ဥက္ကဏ္ဌိတာ၊ ဒေဝလောကသမ္ပတ္တိ နာမ မတ္တိကာဘာဇနံ ဘိန္ဒိတွာ သုဝဏ္ဏဘာဇနဿ ဂဟဏံ ဝိယ အတိမနာပ’န္တိ ဝတွာ ဣဓာဂမနတ္ထာယ တဿ ဝဒေထာ’’တိ အာဟံသု။ ထေရော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ သဟသာ ဒေဝလောကတော အာဂန္တွာ စတုပရိသမဇ္ဈေ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ ‘‘နိဗ္ဗတ္တတိ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ကတပုညာနံ မနုဿလောကေ ဌိတာနံယေဝ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တီ’’တိ? ‘‘နနု တေ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ နန္ဒိယဿ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိ သာမံ ဒိဋ္ဌာ၊ ကသ္မာ မံ ပုစ္ဆသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ၊ နိဗ္ဗတ္တတီ’’တိ ။ အထဿ သတ္ထာ ‘‘ယထာ စိရံ ဝိပ္ပဝသိတွာ အာဂတံ ပုရိသံ မိတ္တဗန္ဓဝါ အဘိနန္ဒန္တိ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ၊ ဧဝံ ကတပုညံ ပုဂ္ဂလံ ဣတော ပရလောကံ ဂတံ သကာနိ ပုညာနိ သမ္ပတ္တိဟတ္ထေဟိ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ ပဋိဂ္ဂဏှန္တီ’’တိ ဒဿေန္တော –

၈၆၁။

‘‘စိရပ္ပဝါသိံ ပုရိသံ၊ ဒူရတော သောတ္ထိမာဂတံ၊

ဉာတိမိတ္တာ သုဟဇ္ဇာ စ၊ အဘိနန္ဒန္တိ အာဂတံ။

၈၆၂။

‘‘တထေဝ ကတပုညမ္ပိ၊ အသ္မာ လောကာ ပရံ ဂတံ၊

ပုညာနိ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ၊ ပိယံ ဉာတီဝ အာဂတ’’န္တိ။ – ဂါထာ အဘာသိ၊

နန္ဒိယော တံ သုတွာ ဘိယျောသောမတ္တာယ ဒါနာနိ ဒေတိ၊ ပုညာနိ ကရောတိ၊ သော ဝဏိဇ္ဇာယ ဂစ္ဆန္တော ရေဝတိံ အာဟ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ မယာ ပဋ္ဌပိတံ သင်္ဃဿ ဒါနံ အနာထာနံ ပါကဝတ္တဉ္စ တွံ အပ္ပမတ္တာ ပဝတ္တေယျာသီ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိ။ သော ပဝါသဂတောပိ ယတ္ထ ယတ္ထ ဝါသံ ကပ္ပေတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဘိက္ခူနံ အနာထာနဉ္စ ယထာဝိဘဝံ ဒါနံ ဒေတိယေဝ။ တဿ အနုကမ္ပာယ ခီဏာသဝါ ဒူရတောပိ အာဂန္တွာ ဒါနံ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ။ ရေဝတီ ပန တသ္မိံ ဂတေ ကတိပါဟမေဝ ဒါနံ ပဝတ္တေတွာ အနာထာနံ ဘတ္တံ ဥပစ္ဆိန္ဒိ၊ ဘိက္ခူနမ္ပိ ဘတ္တံ ကဏာဇကံ ဗိလင်္ဂဒုတိယံ အဒါသိ ။ ဘိက္ခူနံ ဘုတ္တဋ္ဌာနေ အတ္တနာ ဘုတ္တာဝသေသာနိ သိတ္ထာနိ မစ္ဆမံသခဏ္ဍမိဿကာနိ စလကဋ္ဌိကာနိ စ ပကိရိတွာ မနုဿာနံ ဒဿေတိ ‘‘ပဿထ သမဏာနံ ကမ္မံ၊ သဒ္ဓါဒေယျံ နာမ ဧဝံ ဆဍ္ဍေန္တီ’’တိ။

အထ နန္ဒိယော ဝေါဟာရကသိဒ္ဓိ ယထာလာဘော အာဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ရေဝတိံ ဂေဟတော နီဟရိတွာ ဂေဟံ ပါဝိသိ။ ဒုတိယဒိဝသေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ နိစ္စဘတ္တံ အနာထဘတ္တဉ္စ သမ္မဒေဝ ပဝတ္တေသိ၊ အတ္တနော သဟာယေဟိ ဥပနီတံ ရေဝတိံ ဃာသစ္ဆာဒနပရမတာယ ဌပေသိ။ သော အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ အတ္တနော ဝိမာနေယေဝ နိဗ္ဗတ္တိ။ ရေဝတီ ပန သဗ္ဗံ ဒါနံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ ‘‘ဣမေသံ ဝသေန မယှံ လာဘသက္ကာရော ပရိဟာယီ’’တိ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အက္ကောသန္တီ ပရိဘာသန္တီ ဝိစရတိ။ အထ ဝေဿဝဏော ဒွေ ယက္ခေ အာဏာပေသိ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ ဘဏေ၊ ဗာရာဏသိနဂရေ ဥဂ္ဃောသထ ‘‘ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ ရေဝတီ ဇီဝန္တီယေဝ နိရယေ ပက္ခိပီယတီ’တိ’’။ တံ သုတွာ မဟာဇနော သံဝေဂဇာတော ဘီတတသိတော အဟောသိ။

အထ ရေဝတီ ပန ပါသာဒံ အဘိရုဟိတွာ ဒွါရံ ထကေတွာ နိသီဒိ။ သတ္တမေ ဒိဝသေ တဿာ ပါပကမ္မသဉ္စောဒိတေန ဝေဿဝဏေန ရညာ အာဏတ္တာ ဇလိတကပိလကေသမဿုကာ စိပိဋဝိရူပနာသိကာ ပရိဏတဒါဌာ လောဟိတက္ခာ သဇလဓရသမာနဝဏ္ဏာ အတိဝိယ ဘယာနကရူပါ ဒွေ ယက္ခာ ဥပဂန္တွာ ‘‘ဥဋ္ဌေဟိ၊ ရေဝတေ၊ သုပါပဓမ္မေ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တာ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတွာ ‘‘မဟာဇနော ပဿတူ’’တိ သကလနဂရေ ဝီထိတော ဝီထိံ ပရိဗ္ဘမာပေတွာ အာကာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ တာဝတိံသဘဝနံ နေတွာ နန္ဒိယဿ ဝိမာနံ သမ္ပတ္တိဉ္စဿာ ဒဿေတွာ တံ ဝိလပန္တိံယေဝ ဥဿဒနိရယသမီပံ ပါပေသုံ။ တံ ယမပုရိသာ ဥဿဒနိရယေ ခိပိံသု။ တေနာဟ –

၈၆၃။

‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ရေဝတေ သုပါပဓမ္မေ၊ အပါရုတဒွါရေ အဒါနသီလေ၊

နေဿာမ တံ ယတ္ထ ထုနန္တိ ဒုဂ္ဂတာ၊ သမပ္ပိတာ နေရယိကာ ဒုခေနာ’’တိ။

တတ္ထ ဥဋ္ဌေဟီတိ ဥဋ္ဌဟ၊ န ဒါနေသ ပါသာဒေါ တံ နိရယဘယတော ရက္ခိတုံ သက္ကောတိ၊ တသ္မာ သီဃံ ဥဋ္ဌဟိတွာ အာဂစ္ဆာဟီတိ အတ္ထော။ ရေဝတေတိ တံ နာမေန အာလပတိ။ သုပါပဓမ္မေတိအာဒိနာ ဥဋ္ဌာနဿ ကာရဏံ ဝဒတိ။ ယသ္မာ တွံ အရိယာနံ အက္ကောသနပရိဘာသနာဒိနာ သုဋ္ဋု လာမကပါပဓမ္မာ၊ ယသ္မာ စ အပါရုတံ ဒွါရံ နိရယဿ တဝ ပဝေသနတ္ထံ၊ တသ္မာ ဥဋ္ဌေဟီတိ။ အဒါနသီလေတိ ကဿစိ ကိဉ္စိ န ဒါနသီလေ ကဒရိယေ မစ္ဆရိနီ၊ ဣဒမ္ပိ ဥဋ္ဌာနဿေဝ ကာရဏဝစနံ။ ယသ္မာ ဒါနသီလာနံ အမစ္ဆရီနံ တဝ သာမိကသဒိသာနံ သုဂတိယံ နိဝါသော၊ တာဒိသာနံ ပန အဒါနသီလာနံ မစ္ဆရီနံ နိရယေ နိဝါသော၊ တသ္မာ ဥဋ္ဌေဟိ၊ မုဟုတ္တမတ္တမ္ပိ တဝ ဣဓ ဌာတုံ န ဒဿာမီတိ အဓိပ္ပာယော။ ယတ္ထ ထုနန္တိ ဒုဂ္ဂတာတိ ဒုက္ခဂတတ္တာ ဒုဂ္ဂတာ။ နေရယိကာတိ နိရယဒုက္ခေန သမပ္ပိတာ သမင်္ဂီဘူတာ ယသ္မိံ နိရယေ ထုနန္တိ၊ ယာဝ ပါပကမ္မံ န ဗျန္တိ ဟောတိ၊ တာဝ နိက္ခမိတုံ အလဘန္တာ နိတ္ထုနန္တိ၊ တတ္ထ တံ နေဿာမ နယိဿာမ ခိပိဿာမာတိ ယောဇနာ။

၈၆၄။

‘‘ဣစ္စေဝ ဝတွာန ယမဿ ဒူတာ၊ တေ ဒွေ ယက္ခာ လောဟိတက္ခာ ဗြဟန္တာ၊

ပစ္စေကဗာဟာသု ဂဟေတွာ ရေဝတံ၊ ပက္ကာမယုံ ဒေဝဂဏဿ သန္တိကေ’’တိ။ –

ဣဒံ သင်္ဂီတိကာရဝစနံ။

တတ္ထ ဣစ္စေဝ ဝတွာနာတိ ဣတိ ဧဝ ‘‘ဥဋ္ဌေဟီ’’တိအာဒိနာ ဝတွာ၊ ဝစနသမနန္တရမေဝါတိ အတ္ထော။ ယမဿ ဒူတာတိ အပ္ပဋိသေဓနိယတဿ ယမဿ ရညော ဒူတသဒိသာ။ ဝေဿဝဏေန ဟိ တေ ပေသိတာ ။ တထာ ဟိ တေ တာဝတိံသဘဝနံ နယိံသု။ ကေစိ ‘‘န ယမဿ ဒူတာ’’တိ န-ကာရံ ‘‘ယမဿာ’’တိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတွာ ‘‘ဝေဿဝဏဿ ဒူတာ’’တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ၊ တံ န ယုဇ္ဇတိ။ န ဟိ န ယမဒူတတာယ ဝေဿဝဏဿ ဒူတာတိ သိဇ္ဈတိ။ ယဇန္တိ တတ္ထ ဗလိံ ဥပဟရန္တီတိ ယက္ခာ။ လောဟိတက္ခာတိ ရတ္တနယနာ။ ယက္ခာနဉှိ နေတ္တာနိ အတိလောဟိတာနိ ဟောန္တိ။ ဗြဟန္တာတိ မဟန္တာ။ ပစ္စေကဗာဟာသူတိ ဧကော ဧကဗာဟာယံ၊ ဣတရော ဣတရဗာဟာယန္တိ ပစ္စေကံ ဗာဟာသု။ ရေဝတန္တိ ရေဝတိံ။ ရေဝတာတိပိ တဿာ နာမမေဝ။ တထာ ဟိ ‘‘ရေဝတေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပက္ကာမယုန္တိ ပက္ကာမေသုံ၊ ဥပနေသုန္တိ အတ္ထော။ ဒေဝဂဏဿာတိ တာဝတိံသဘဝနေ ဒေဝသင်္ဃဿ။

ဧဝံ တေဟိ ယက္ခေဟိ တာဝတိံသဘဝနံ နေတွာ နန္ဒိယဝိမာနဿ အဝိဒူရေ ဌပိတာ ရေဝတီ တံ သူရိယမဏ္ဍလသဒိသံ အတိဝိယ ပဘဿရံ ဒိသွာ –

၈၆၅။

‘‘အာဒိစ္စဝဏ္ဏံ ရုစိရံ ပဘဿရံ၊ ဗျမှံ သုဘံ ကဉ္စနဇာလဆန္နံ၊

ကဿေတမာကိဏ္ဏဇနံ ဝိမာနံ၊ သုရိယဿ ရံသီရိဝ ဇောတမာနံ။

၈၆၆။

‘‘နာရီဂဏာ စန္ဒနသာရလိတ္တာ၊ ဥဘတော ဝိမာနံ ဥပသောဘယန္တိ၊

တံ ဒိဿတိ သုရိယသမာနဝဏ္ဏံ၊ ကော မောဒတိ သဂ္ဂပတ္တော ဝိမာနေ’’တိ။ –

တေ ယက္ခေ ပုစ္ဆိ။ တေပိ တဿာ –

၈၆၇။

‘‘ဗာရာဏသိယံ နန္ဒိယော နာမာသိ၊ ဥပါသကော အမစ္ဆရီ ဒါနပတိ ဝဒညူ၊

တဿေတမာကိဏ္ဏဇနံ ဝိမာနံ၊ သူရိယဿ ရံသီရိဝ ဇောတမာနံ။

၈၆၈။

‘‘နာရီဂဏာ စန္ဒနသာရလိတ္တာ၊ ဥဘတော ဝိမာနံ ဥပသောဘယန္တိ၊

တံ ဒိဿတိ သူရိယသမာနဝဏ္ဏံ၊ သော မောဒတိ သဂ္ဂပတ္တော ဝိမာနေ’’တိ။ –

အာစိက္ခိံသု။

၈၆၈။ တတ္ထ စန္ဒနသာရလိတ္တာတိ သာရဘူတေန စန္ဒနဂန္ဓေန အနုလိတ္တသရီရာ။ ဥဘတော ဝိမာနန္တိ ဝိမာနံ ဥဘတော အန္တော စေဝ ဗဟိ စ သင်္ဂီတာဒီဟိ ဥပေစ္စ သောဘယန္တိ။

အထ ရေဝတီ –

၈၆၉။

‘‘နန္ဒိယဿာဟံ ဘရိယာ၊ အဂါရိနီ သဗ္ဗကုလဿ ဣဿရာ၊

ဘတ္တု ဝိမာနေ ရမိဿာမိ ဒါနဟံ၊ န ပတ္ထယေ နိရယံ ဒဿနာယာ’’တိ။ –

အာဟ။ တတ္ထ အဂါရိနီတိ ဂေဟသာမိနီ။ ‘‘ဘရိယာ သဂါမိနီ’’တိပိ ပဌန္တိ၊ ဘရိယာ သဟဂါမိနီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗကုလဿ ဣဿရာ ဘတ္တူတိ မမ ဘတ္တု နန္ဒိယဿ သဗ္ဗကုဋုမ္ဗိကဿ ဣဿရာ သာမိနီ အဟောသိံ၊ တသ္မာ ဣဒါနိပိ ဝိမာနေ ဣဿရာ ဘဝိဿာမီတိ အာဟ။ ဝိမာနေ ရမိဿာမိဒါနဟန္တိ ဧဝံ ပလောဘေတုမေဝ ဟိ တံ တေ တတ္ထ နေသုံ။ န ပတ္ထယေ နိရယံ ဒဿနာယာတိ ယံ ပန နိရယံ မံ တုမှေ နေတုကာမာ၊ တံ နိရယံ ဒဿနာယပိ န ပတ္ထယေ၊ ကုတော ပဝိသိတုန္တိ ဝဒတိ။

ဧဝံ ဝဒန္တိမေဝ ‘‘တွံ တံ ပတ္ထေဟိ ဝါ မာ ဝါ၊ ကိံ တဝ ပတ္ထနာယာ’’တိ နိရယသမီပံ နေတွာ –

၈၇၀။

‘‘ဧသော တေ နိရယော သုပါပဓမ္မေ၊ ပုညံ တယာ အကတံ ဇီဝလောကေ၊

န ဟိ မစ္ဆရီ ရောသကော ပါပဓမ္မော၊ သဂ္ဂူပဂါနံ လဘတိ သဟဗျတ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟံသု။ တဿတ္ထော – ဧသော တဝ နိရယော၊ တယာ ဒီဃရတ္တံ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝိတဗ္ဗဋ္ဌာနဘူတော။ ကသ္မာ? ပုညံ တယာ အကတံ ဇီဝလောကေ၊ ယသ္မာ မနုဿလောကေ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ တယာ ပုညံ နာမ န ကတံ၊ ဧဝံ အကတပုညော ပန တာဒိသော သတ္တော မစ္ဆရီ အတ္တနော သမ္ပတ္တိနိဂူဟနလက္ခဏေန မစ္ဆရေန သမန္နာဂတော၊ ပရေသံ ရောသုပ္ပာဒနေန ရောသကော၊ လောဘာဒီဟိ ပါပဓမ္မေဟိ သမင်္ဂီဘာဝတော ပါပဓမ္မော သဂ္ဂူပဂါနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ သဟဘာဝံ န လဘတီတိ ယောဇနာ။

ဧဝံ ပန ဝတွာ တေ ဒွေ ယက္ခာ တတ္ထေဝန္တရဓာယိံသု။ တံသဒိသေ ပန ဒွေ နိရယပါလေ သံသဝကေ နာမ ဂူထနိရယေ ပက္ခိပိတုံ အာကဍ္ဎန္တေ ပဿိတွာ –

၈၇၁။

‘‘ကိံ နု ဂူထဉ္စ မုတ္တဉ္စ၊ အသုစိ ပဋိဒိဿတိ၊

ဒုဂ္ဂန္ဓံ ကိမိဒံ မီဠှံ၊ ကိမေတံ ဥပဝါယတီ’’တိ။ –

တံ နိရယံ ပုစ္ဆိ။

၈၇၂။

‘‘ဧသ သံသဝကော နာမ၊ ဂမ္ဘီရော သတပေါရိသော၊

ယတ္ထ ဝဿသဟဿာနိ၊ တုဝံ ပစ္စသိ ရေဝတေ’’တိ။ –

တသ္မိံ ကထိတေ တတ္ထ အတ္တနော နိဗ္ဗတ္တိဟေတုဘူတံ ကမ္မံ ပုစ္ဆန္တီ –

၈၇၃။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကေန သံသဝကော လဒ္ဓါ၊ ဂမ္ဘီရော သတပေါရိသော’’တိ။ – အာဟ၊

၈၇၄။

‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ၊ အညေ ဝါပိ ဝနိဗ္ဗကေ၊

မုသာဝါဒေန ဝဉ္စေသိ၊ တံ ပါပံ ပကတံ တယာ’’တိ။ –

တဿာ တံ ကမ္မံ ကထေတွာ ပုန တေ –

၈၇၅။

‘‘တေန သံသဝကော လဒ္ဓါ၊ ဂမ္ဘီရော သတပေါရိသော၊

တတ္ထေ ဝဿသဟဿာနိ၊ တုဝံ ပစ္စသိ ရေဝတေ’’တိ။ –

အာဟံသု။ တတ္ထ သံသဝကော နာမာတိ နိစ္စကာလံ ဂူထမုတ္တာဒိအသုစိဿ သံသဝနတော ပဂ္ဃရဏတော သံသဝကော နာမ။

န ကေဝလံ တုယှံ ဣဓ သံသဝကလာဘော ဧဝ၊ အထ ခေါ ဧတ္ထ အနေကာနိ ဝဿသဟဿာနိ ပစ္စိတွာ ဥတ္တိဏ္ဏာယ ဟတ္ထစ္ဆေဒါဒိလာဘောပီတိ ဒဿေတုံ –

၈၇၆။

‘‘ဟတ္ထေပိ ဆိန္ဒန္တိ အထောပိ ပါဒေ၊ ကဏ္ဏေပိ ဆိန္ဒန္တိ အထောပိ နာသံ၊

အထောပိ ကာကောဠဂဏာ သမေစ္စ၊ သင်္ဂမ္မ ခါဒန္တိ ဝိဖန္ဒမာန’’န္တိ။ –

တတ္ထ လဒ္ဓဗ္ဗကာရဏံ အာဟံသု။ တတ္ထ ကာကောဠဂဏာတိ ကာကသင်္ဃာ။ တေ ကိရဿာ တိဂါဝုတပ္ပမာဏေ သရီရေ အနေကသတာနိ အနေကသဟဿာနိ ပတိတွာ တာလက္ခန္ဓပရိမာဏေဟိ သုနိသိတဂ္ဂေဟိ အယောမယေဟိ မုခတုဏ္ဍေဟိ ဝိဇ္ဈိတွာ ဝိဇ္ဈိတွာ ခါဒန္တိ၊ မံသံ ဂဟိတဂဟိတဋ္ဌာနေ ကမ္မဗလေန ပူရတေဝ။ တေနာဟ ‘‘ကာကောဠဂဏာ သမေစ္စ၊ သင်္ဂမ္မ ခါဒန္တိ ဝိဖန္ဒမာန’’န္တိ။

ပုန သာ မနုဿလောကံ ပစ္စာနယနာယ ယာစနာဒိဝသေန တံ တံ ဝိပ္ပလပိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၈၇၇။

‘‘သာဓု ခေါ မံ ပဋိနေထ၊ ကာဟာမိ ကုသလံ ဗဟုံ၊

ဒါနေန သမစရိယာယ၊ သံယမေန ဒမေန စ၊

ယံ ကတွာ သုခိတာ ဟောန္တိ၊ န စ ပစ္ဆာနုတပ္ပရေ’’တိ။

ပုန နိရယပါလာ –

၈၇၈။

‘‘ပုရေ တုဝံ ပမဇ္ဇိတွာ၊ ဣဒါနိ ပရိဒေဝသိ၊

သယံ ကတာနံ ကမ္မာနံ၊ ဝိပါကံ အနုဘောဿသီ’’တိ။ –

အာဟံသု။ ပုန သာ အာဟ –

၈၇၉။

‘‘ကော ဒေဝလောကတော မနုဿလောကံ၊ ဂန္တွာန ပုဋ္ဌော မေ ဧဝံ ဝဒေယျ၊

နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍေသု ဒဒါထ ဒါနံ၊ အစ္ဆာဒနံ သေယျမထန္နပါနံ၊

န ဟိ မစ္ဆရီ ရောသကော ပါပဓမ္မော၊ သဂ္ဂူပဂါနံ လဘတိ သဟဗျတံ။

၈၈၀။

‘‘သာဟံ နူန ဣတော ဂန္တွာ၊ ယောနိံ လဒ္ဓါန မာနုသိံ၊

ဝဒညူ သီလသမ္ပန္နာ၊ ကာဟာမိ ကုသလံ ဗဟုံ၊

ဒါနေန သမစရိယာယ၊ သံယမေန ဒမေန စ။

၈၈၁။

‘‘အာရာမာနိ စ ရောပိဿံ၊ ဒုဂ္ဂေ သင်္ကမာနိ စ၊

ပပဉ္စ ဥဒပါနဉ္စ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။

၈၈၂။

‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ၊ ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊

ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ၊ အဋ္ဌင်္ဂသုသမာဂတံ။

၈၈၃။

‘‘ဥပေါသထံ ဥပဝသိဿံ၊ သဒါ သီလေသု သံဝုတာ၊

န စ ဒါနေ ပမဇ္ဇိဿံ၊ သာမံ ဒိဋ္ဌမိဒံ မယာ’’တိ။

၈၈၄။

‘‘ဣစ္စေဝံ ဝိပ္ပလပန္တိံ၊ ဖန္ဒမာနံ တတော တတော၊

ခိပိံသု နိရယေ ဃောရေ၊ ဥဒ္ဓံပါဒံ အဝံသိရ’’န္တိ။ –

ဣဒံ သင်္ဂီတိကာရဝစနံ။ ပုန သာ –

၈၈၅။

‘‘အဟံ ပုရေ မစ္ဆရိနီ အဟောသိံ၊ ပရိဘာသိကာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊

ဝိတထေန စ သာမိကံ ဝဉ္စယိတွာ၊ ပစ္စာမဟံ နိရယေ ဃောရရူပေ’’တိ။ –

ဩသာနဂါထမာဟ။ တတ္ထ ‘‘အဟံ ပုရေ မစ္ဆရိနီ’’တိ ဂါထာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တာယ ဝုတ္တာ၊ ဣတရာ အနိဗ္ဗတ္တာယ ဧဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဘိက္ခူ ရေဝတိယာ ယက္ခေဟိ ဂဟေတွာ နီတဘာဝံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ တံ သုတွာ ဘဂဝါ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဣမံ ဝတ္ထုံ ကထေတွာ ဥပရိ ဝိတ္ထာရေန ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ ဒေသနာပရိယောသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသု။ ကာမဉ္စေတံ ရေဝတီပဋိဗဒ္ဓါယ ကထာယ ယေဘုယျဘာဝတော ‘‘ရေဝတီဝိမာန’’န္တိ ဝေါဟရီယတိ၊ ယသ္မာ ပန ရေဝတီ ဝိမာနဒေဝတာ န ဟောတိ၊ နန္ဒိယဿ ပန ဒေဝပုတ္တဿ ဝိမာနာဒိသမ္ပတ္တိပဋိသံယုတ္တဉ္စေတံ၊ တသ္မာ ပုရိသဝိမာနေသွေဝ သင်္ဂဟံ အာရောပိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ရေဝတီဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဆတ္တမာဏဝကဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ယော ဝဒတံ ပဝရော မနုဇေသူတိ ဆတ္တမာဏဝကဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန သေတဗျာယံ အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ ကိစ္ဆာလဒ္ဓါ ပုတ္တော ဆတ္တော နာမ ဗြာဟ္မဏမာဏဝေါ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော ပိတရာ ပေသိတော ဥက္ကဋ္ဌံ ဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ သန္တိကေ မေဓာဝိတာယ အနလသတာယ စ န စိရေနေဝ မန္တေ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနာနိ စ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဗြာဟ္မဏသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော။ သော အာစရိယံ အဘိဝါဒေတွာ ‘‘မယာ တုမှာကံ သန္တိကေ သိပ္ပံ သိက္ခိတံ၊ ကိံ ဝေါ ဂရုဒက္ခိဏံ ဒေမီ’’တိ အာဟ။ အာစရိယော ‘‘ဂရုဒက္ခိဏာ နာမ အန္တေဝါသိကဿ ဝိဘဝါနုရူပါ၊ ကဟာပဏသဟဿမာနေဟီ’’တိ အာဟ။ ဆတ္တမာဏဝေါ အာစရိယံ အဘိဝါဒေတွာ သေတဗျံ ဂန္တွာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ တေဟိ အဘိနန္ဒိယမာနော ကတပဋိသန္ထာရော တမတ္ထံ ပိတု အာရောစေတွာ ‘‘ဒေထ မေ ဒါတဗ္ဗယုတ္တကံ၊ အဇ္ဇေဝ ဒတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ တံ မာတာပိတရော ‘‘တာတ၊ အဇ္ဇ ဝိကာလော၊ သွေ ဂမိဿသီ’’တိ ဝတွာ ကဟာပဏေ နီဟရိတွာ ဘဏ္ဍိကံ ဗန္ဓာပေတွာ ဌပေသုံ။ စောရာ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ ဆတ္တမာဏဝကဿ ဂမနမဂ္ဂေ အညတရသ္မိံ ဝနဂဟနေ နိလီနာ အစ္ဆိံသု ‘‘မာဏဝံ မာရေတွာ ကဟာပဏေ ဂဏှိဿာမာ’’တိ။

ဘဂဝါ ပစ္စူသသမယေ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ လောကံ ဝေါလောကေန္တော ဆတ္တမာဏဝကဿ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာနံ၊ စောရေဟိ မာရိတဿ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံ၊ တတော သဟ ဝိမာနေန အာဂတဿ တတ္ထ သန္နိပတိတပရိသာယ စ ဓမ္မာဘိသမယံ ဒိသွာ ပဌမတရမေဝ ဂန္တွာ မာဏဝကဿ ဂမနမဂ္ဂေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ မာဏဝေါ အာစရိယဓနံ ဂဟေတွာ သေတဗျတော ဥက္ကဋ္ဌာဘိမုခေါ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ဘဂဝန္တံ နိသိန္နံ ဒိသွာ ဥပသင်္ကမိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ‘‘ကုဟိံ ဂမိဿသီ’’တိ ဘဂဝတာ ဝုတ္တော ‘‘ဥက္ကဋ္ဌံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဂမိဿာမိ မယှံ အာစရိယဿ ပေါက္ခရသာတိဿ ဂရုဒက္ခိဏံ ဒါတု’’န္တိ အာဟ။ အထ ဘဂဝါ ‘‘ဇာနာသိ ပန တွံ၊ မာဏဝ၊ တီဏိ သရဏာနိ၊ ပဉ္စ သီလာနီ’’တိ ဝတွာ တေန ‘‘နာဟံ ဇာနာမိ၊ ကိမတ္ထိယာနိ ပနေတာနိ ကီဒိသာနိ စာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣဒမီဒိသ’’န္တိ သရဏဂမနဿ သီလသမာဒါနဿ စ ဖလာနိသံသံ ဝိဘာဝေတွာ ‘‘ဥဂ္ဂဏှာဟိ တာဝ၊ မာဏဝက၊ သရဏဂမနဝိဓိ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘သာဓု ဥဂ္ဂဏှိဿာမိ၊ ကထေထ ဘန္တေ ဘဂဝါ’’တိ တေန ယာစိတော တဿ ရုစိယာ အနုရူပံ ဂါထာဗန္ဓဝသေန သရဏဂမနဝိဓိံ ဒဿေန္တော –

၈၈၆။

‘‘ယော ဝဒတံ ပဝရော မနုဇေသု၊ သကျမုနီ ဘဂဝါ ကတကိစ္စော၊

ပါရဂတော ဗလဝီရိယသမင်္ဂီ၊ တံ သုဂတံ သရဏတ္ထမုပေဟိ။

၈၈၇။

‘‘ရာဂဝိရာဂမနေဇမသောကံ ၊ ဓမ္မမသင်္ခတမပ္ပဋိကူလံ၊

မဓုရမိမံ ပဂုဏံ သုဝိဘတ္တံ၊ ဓမ္မမိမံ သရဏတ္ထမုပေဟိ။

၈၈၈။

‘‘ယတ္ထ စ ဒိန္န မဟပ္ဖလမာဟု၊ စတူသု သုစီသု ပုရိသယုဂေသု၊

အဋ္ဌ စ ပုဂ္ဂလ ဓမ္မဒသာ တေ၊ သင်္ဃမိမံ သရဏတ္ထမုပေဟီ’’တိ။ –

တိဿော ဂါထာယော အဘာသိ။

၈၈၆။ တတ္ထ ယောတိ အနိယမိတဝစနံ၊ တဿ ‘‘တ’’န္တိ ဣမိနာ နိယမနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝဒတန္တိ ဝဒန္တာနံ။ ပဝရောတိ သေဋ္ဌော၊ ကထိကာနံ ဥတ္တမော ဝါဒီဝရောတိ အတ္ထော။ မနုဇေသူတိ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသော ယထာ ‘‘သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ။ ဘဂဝါ ပန ဒေဝမနုဿာနမ္ပိ ဗြဟ္မာနမ္ပိ သဗ္ဗေသမ္ပိ သတ္တာနံ ပဝရောယေဝ၊ ဘဂဝတော စ စရိမဘဝေ မနုဿေသု ဥပ္ပန္နတာယ ဝုတ္တံ ‘‘မနုဇေသူ’’တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘သကျမုနီ’’တိ။ သကျကုလပ္ပသုတတာယ သကျော၊ ကာယမောနေယျာဒီဟိ သမန္နာဂတတော အနဝသေသဿ စ ဉေယျဿ မုနနတော မုနိ စာတိ သကျမုနိ။ ဘာဂျဝန္တတာဒီဟိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဘဂဝါ။ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ကာတဗ္ဗဿ ပရိညာဒိပဘေဒဿ သောဠသဝိဓဿ ကိစ္စဿ ကတတ္တာ နိပ္ဖာဒိတတ္တာ ကတကိစ္စော။ ပါရံ သက္ကာယဿ ပရတီရံ နိဗ္ဗာနံ ဂတော သယမ္ဘုဉာဏေန အဓိဂတောတိ ပါရဂတော။ အသဒိသေန ကာယဗလေန၊ အနညသာဓာရဏေန ဉာဏဗလေန၊ စတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနဝီရိယေန စ သမန္နာဂတတ္တာ ဗလဝီရိယသမင်္ဂီ။ သောဘနဂမနတ္တာ၊ သုန္ဒရံ ဌာနံ ဂတတ္တာ၊ သမ္မာ ဂတတ္တာ၊ သမ္မာ စ ဂဒိတတ္တာ သုဂတော။ တံ သုဂတံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ သရဏတ္ထံ သရဏာယ ပရာယဏာယ အပါယဒုက္ခဝဋ္ဋဒုက္ခပရိတ္တာဏာယ ဥပေဟိ ဥပဂစ္ဆ၊ အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ အဟိတနိဝတ္တနေန ဟိတသံဝဍ္ဎနေန ‘‘အယံ မေ ဘဂဝါ သရဏံ တာဏံ လေဏံ ပရာယဏံ ဂတိ ပဋိသရဏ’’န္တိ ဘဇ သေဝ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ ဝါ ဗုဇ္ဈဿူတိ အတ္ထော။

၈၈၇။ ရာဂဝိရာဂန္တိ အရိယမဂ္ဂမာဟ။ တေန ဟိ အရိယာ အနာဒိကာလဘာဝိတမ္ပိ ရာဂံ ဝိရဇ္ဇေန္တိ။ အနေဇမသောကန္တိ အရိယဖလံ။ တဉှိ ဧဇာသင်္ခါတာယ တဏှာယ အဝသိဋ္ဌာနဉ္စ သောကနိမိတ္တာနံ ကိလေသာနံ သဗ္ဗသော ပဋိပ္ပဿမ္ဘနတော ‘‘အနေဇံ အသောက’’န္တိ စ ဝုစ္စတိ။ ဓမ္မန္တိ သဘာဝဓမ္မံ။ သဘာဝတော ဂဟေတဗ္ဗဓမ္မော ဟေသ ယဒိဒံ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနာနိ၊ န ပရိယတ္တိဓမ္မော ဝိယ ပညတ္တိဓမ္မဝသေန။ ဓမ္မန္တိ ဝါ ပရမတ္ထဓမ္မံ၊ နိဗ္ဗာနန္တိ အတ္ထော။ သမေစ္စ သမ္ဘုယျ ပစ္စယေဟိ ကတံ သင်္ခတံ၊ န သင်္ခတန္တိ အသင်္ခတံ။ တဒေဝ နိဗ္ဗာနံ။ နတ္ထိ ဧတ္ထ ကိဉ္စိပိ ပဋိကူလန္တိ အပ္ပဋိကူလံ။ သဝနဝေလာယံ ဥပပရိက္ခဏဝေလာယံ ပဋိပဇ္ဇနဝေလာယန္တိ သဗ္ဗဒါပိ ဣဋ္ဌမေဝါတိ မဓုရံ။ သဗ္ဗညုတညာဏသန္နိဿယာယ ပဋိဘာနသမ္ပဒါယ ပဝတ္တိတတ္တာ သုပ္ပဝတ္တိဘာဝတော နိပုဏဘာဝတော စ ပဂုဏံ။ ဝိဘဇိတဗ္ဗဿ အတ္ထဿ ခန္ဓာဒိဝသေန ကုသလာဒိဝသေန ဥဒ္ဒေသာဒိဝသေန စ သုဋ္ဌု ဝိဘဇနတော သုဝိဘတ္တံ။ တီဟိပိ ပဒေဟိ ပရိယတ္တိဓမ္မမေဝ ဝဒတိ။ တေနေဝ ဟိဿ အာပါထကာလေ ဝိယ ဝိမဒ္ဒနကာလေပိ ကထေန္တဿ ဝိယ သုဏန္တဿာပိ သမ္မုခီဘာဝတော ဥဘတောပစ္စက္ခတာယ ဒဿနတ္ထံ ‘‘ဣမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဓမ္မန္တိ ယထာဝပဋိပဇ္ဇန္တေ အပါယဒုက္ခပါတတော ဓာရဏတ္ထေန ဓမ္မံ၊ ဣဒံ စတုဗ္ဗိဓဿာပိ ဓမ္မဿ သာဓာရဏဝစနံ။ ပရိယတ္တိဓမ္မောပိ ဟိ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာနမတ္တာယပိ ယထာဝပဋိပတ္တိယာ အပါယဒုက္ခပါတတော ဓာရေတိ ဧဝ။ ဣမဿ စ အတ္ထဿ ဣဒမေဝ ဝိမာနံ သာဓကန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သာဓာရဏဘာဝေန ယထာဝုတ္တဓမ္မဿ ပစ္စက္ခံ ကတွာ ဒဿေန္တော ပုန ‘‘ဣမ’’န္တိ အာဟ။

၈၈၈။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ အရိယသင်္ဃေ။ ဒိန္နန္တိ ပရိစ္စတ္တံ အန္နာဒိဒေယျဓမ္မံ။ ဒိန္န မဟပ္ဖလန္တိ ဂါထာသုခတ္ထံ အနုနာသိကလောပေါ ကတော။ အစ္စန္တမေဝ ကိလေသာသုစိတော ဝိသုဇ္ဈနေန သုစီသု ‘‘သောတာပန္နော သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော’’တိအာဒိနာ (အ။ နိ။ ၈။၆၀) ဝုတ္တေသု စတူသု ပုရိသယုဂေသု။ အဋ္ဌာတိ မဂ္ဂဋ္ဌဖလဋ္ဌေသု ယုဂဠေ အကတွာ ဝိသုံ ဝိသုံ ဂဟဏေန အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ။ ဂါထာသုခတ္ထမေဝ စေတ္ထ ‘‘ပုဂ္ဂလ ဓမ္မဒသာ’’တိ ရဿံ ကတွာ နိဒ္ဒေသော။ ဓမ္မဒသာတိ စတုသစ္စဓမ္မဿ နိဗ္ဗာနဓမ္မဿ စ ပစ္စက္ခတော ဒဿနကာ။ ဒိဋ္ဌိသီလသာမညေန သံဟတဘာဝေန သင်္ဃံ။

ဧဝံ ဘဂဝတာ တီဟိ ဂါထာဟိ သရဏဂုဏသန္ဒဿနေန သဒ္ဓိံ သရဏဂမနဝိဓိမှိ ဝုတ္တေ မာဏဝေါ တံတံသရဏဂုဏာနုဿရဏမုခေန သရဏဂမနဝိဓိနော အတ္တနော ဟဒယေ ဌပိတဘာဝံ ဝိဘာဝေန္တော တဿာ တဿာ ဂါထာယ အနန္တရံ ‘‘ယော ဝဒတံ ပဝရော’’တိအာဒိနာ တံ တံ ဂါထံ ပစ္စနုဘာသိ။ ဧဝံ ပစ္စနုဘာသိတွာ ဌိတဿ ပဉ္စ သိက္ခာပဒါနိ သရူပတော ဖလာနိသံသတော စ ဝိဘာဝေတွာ တေသံ သမာဒါနဝိဓိံ ကထေသိ။ သော တမ္ပိ သုဋ္ဌု ဥပဓာရေတွာ ပသန္နမာနသော ‘‘ဟန္ဒာဟံ ဘဂဝါ ဂမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ရတနတ္တယဂုဏံ အနုဿရန္တော တံယေဝ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ဘဂဝါပိ ‘‘အလံ ဣမဿ ဧတ္တကံ ကုသလံ ဒေဝလောကူပပတ္တိယာ’’တိ ဇေတဝနမေဝ အဂမာသိ။

မာဏဝဿ ပန ပသန္နစိတ္တဿ ရတနတ္တယဂုဏံ သလ္လက္ခဏဝသေန ‘‘သရဏံ ဥပေမီ’’တိ ပဝတ္တစိတ္တုပ္ပာဒတာယ သရဏေသု စ၊ ဘဂဝတာ ဝုတ္တနယေန ပဉ္စန္နံ သီလာနံ အဓိဋ္ဌာနေန သီလေသု စ ပတိဋ္ဌိတဿ တေနေဝ နယေန ရတနတ္တယဂုဏေ အနုဿရန္တဿေဝ ဂစ္ဆန္တဿ စောရာ မဂ္ဂေ ပရိယုဋ္ဌိံသု။ သော တေ အဂဏေတွာ ရတနတ္တယဂုဏေ အနုဿရန္တောယေဝ ဂစ္ဆတိ။ တဉ္စေကော စောရော ဂုမ္ဗန္တရံ ဥပနိဿာယ ဌိတော ဝိသပီတေန သရေန သဟသာဝ ဝိဇ္ဈိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ကဟာပဏဘဏ္ဍိကံ ဂဟေတွာ အတ္တနော သဟာယေဟိ သဒ္ဓိံ ပက္ကာမိ။ မာဏဝေါ ပန ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ တိံသယောဇနိကေ ကနကဝိမာနေ သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓါ ဝိယ အစ္ဆရာသဟဿပရိဝုတော သဋ္ဌိသကဋဘာရာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတတ္တဘာဝေါ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ ဝိမာနဿ အာဘာ သာတိရေကာနိ ဝီသတိယောဇနာနိ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ။

အထ မာဏဝံ ကာလကတံ ဒိသွာ သေတဗျဂါမဝါသိနော မနုဿာ သေတဗျံ ဂန္တွာ တဿ မာတာပိတူနံ ဥက္ကဋ္ဌဂါမဝါသိနော စ ဥက္ကဋ္ဌံ ဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ ကထေသုံ။ တံ သုတွာ တဿ မာတာပိတရော ဉာတိမိတ္တာ ဗြာဟ္မဏော စ ပေါက္ခရသာတိ သပရိဝါရာ အဿုမုခါ ရောဒမာနာ တံ ပဒေသံ အဂမံသု၊ ယေဘုယျေန သေတဗျဝါသိနော စ ဥက္ကဋ္ဌဝါသိနော စ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝါသိနော စ သန္နိပတိံသု၊ မဟာသမာဂမော အဟောသိ။ အထ မာဏဝဿ မာတာပိတရော မဂ္ဂဿ အဝိဒူရေ စိတကံ သဇ္ဇေတွာ သရီရကိစ္စံ ကာတုံ အာရဘိံသု။

အထ ဘဂဝါ စိန္တေသိ ‘‘မယိ ဂတေ ဆတ္တမာဏဝေါ မံ ဝန္ဒိတုံ အာဂမိဿတိ၊ အာဂတဉ္စ တံ ကတကမ္မံ ကထာပေန္တော ကမ္မဖလံ ပစ္စက္ခံ ကာရေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ၊ ဧဝံ မဟာဇနဿ ဓမ္မာဘိသမယော ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ တံ ပဒေသံ ဥပဂန္တွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရံသိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တော။ အထ ဆတ္တမာဏဝဒေဝပုတ္တောပိ အတ္တနော သမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ၊ တဿာ ကာရဏံ ဥပဓာရေန္တော သရဏဂမနဉ္စ သီလသမာဒါနဉ္စ ဒိသွာ၊ ဝိမှယဇာတော ဘဂဝတိ သဉ္ဇာတပသာဒဗဟုမာနော ‘‘ဣဒါနေဝါဟံ ဂန္တွာ ဘဂဝန္တဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ ဝန္ဒိဿာမိ၊ ရတနတ္တယဂုဏေ စ မဟာဇနဿ ပါကဋေ ကရိဿာမီ’’တိ ကတညုတံ နိဿာယ သကလံ တံ အရညပဒေသံ ဧကာလောကံ ကရောန္တော၊ သဟ ဝိမာနေန အာဂန္တွာ ဝိမာနတော ဩရုယှ မဟတာ ပရိဝါရေန သဒ္ဓိံ ဒိဿမာနရူပေါ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတန္တော အဘိဝါဒေတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ တံ ဒိသွာ မဟာဇနော ‘‘ကော နု ခေါ အယံ ဒေဝေါ ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ’’တိ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဇာတော ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ပရိဝါရေသိ။ ဘဂဝါ တေန ကတပုညကမ္မံ ပါကဋံ ကာတုံ –

၈၈၉။

‘‘န တထာ တပတိ နဘေ သူရိယော၊ စန္ဒော စ န ဘာသတိ န ဖုဿော၊

ယထာ အတုလမိဒံ မဟပ္ပဘာသံ၊ ကော နု တွံ တိဒိဝါ မဟိံ ဥပါဂါ။

၈၉၀။

‘‘ဆိန္ဒတိ ရံသီ ပဘင်္ကရဿ၊ သာဓိကဝီသတိယောဇနာနိ အာဘာ၊

ရတ္တိမပိ ယထာ ဒိဝံ ကရောတိ၊ ပရိသုဒ္ဓံ ဝိမလံ သုဘံ ဝိမာနံ။

၈၉၁။

‘‘ဗဟုပဒုမဝိစိတြပုဏ္ဍရီကံ၊ ဝေါကိဏ္ဏံ ကုသုမေဟိ နေကစိတ္တံ၊

အရဇဝိရဇဟေမဇာလဆန္နံ၊ အာကာသေ တပတိ ယထာပိ သူရိယော။

၈၉၂။

‘‘ရတ္တမ္ဗရပီတဝါသသာဟိ၊ အဂရုပိယင်္ဂုစန္ဒနုဿဒါဟိ၊

ကဉ္စနတနုသန္နိဘတ္တစာဟိ၊ ပရိပူရံ ဂဂနံဝ တာရကာဟိ။

၈၉၃။

‘‘နရနာရိယော ဗဟုကေတ္ထနေကဝဏ္ဏာ၊ ကုသုမဝိဘူသိတာဘရဏေတ္ထ သုမနာ၊

အနိလပမုဉ္စိတာ ပဝန္တိ သုရဘိံ၊ တပနိယဝိတတာ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။

၈၉၄။

‘‘ကိဿ သံယမဿ အယံ ဝိပါကော၊ ကေနာသိ ကမ္မဖလေနိဓူပပန္နော၊

ယထာ စ တေ အဓိဂတမိဒံ ဝိမာနံ၊ တဒနုပဒံ အဝစာသိ ဣဂ္ဃ ပုဋ္ဌော’’တိ။ –

တံ ဒေဝပုတ္တံ ပဋိပုစ္ဆိ။

၈၈၆။ တတ္ထ တပတီတိ ဒိပ္ပတိ။ နဘေတိ အာကာသေ။ ဖုဿောတိ ဖုဿတာရကာ။ အတုလန္တိ အနုပမံ၊ အပ္ပမာဏံ ဝါ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ဣဒံ တဝ ဝိမာနံ အနုပမံ အပ္ပမာဏံ ပဘဿရဘာဝေန တတော ဧဝ မဟပ္ပဘာသံ အာကာသေ ဒိပ္ပတိ၊ န တထာ တာရကရူပါနိ ဒိပ္ပန္တိ၊ န စန္ဒော၊ တာနိ တာဝ တိဋ္ဌန္တု၊ နာပိ သူရိယော ဒိပ္ပတိ၊ ဧဝံဘူတော ကော နု တွံ ဒေဝလောကတော ဣမံ ဘူမိပဒေသံ ဥပဂတော၊ တံ ပါကဋံ ကတွာ ဣမဿ မဟာဇနဿ ကထေဟီတိ။

၈၉၀။ ဆိန္ဒတီတိ ဝိစ္ဆိန္ဒတိ၊ ပဝတ္တိတုံ အဒေန္တော ပဋိဟနတီတိ အတ္ထော။ ရံသီတိ ရသ္မိယော။ ပဘင်္ကရဿာတိ သူရိယဿ။ တဿ စ ဝိမာနဿ ပဘာ သမန္တတော ပဉ္စဝီသတိ ယောဇနာနိ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ။ တေနာဟ ‘‘သာဓိကဝီသတိယောဇနာနိ အာဘာ’’တိ။ ရတ္တိမပိ ယထာ ဒိဝံ ကရောတီတိ အတ္တနော ပဘာယ အန္ဓကာရံ ဝိဓမန္တံ ရတ္တိဘာဂမ္ပိ ဒိဝသဘာဂံ ဝိယ ကရောတိ။ ပရိသမန္တတော အန္တော စေဝ ဗဟိ စ သုဒ္ဓတာယ ပရိသုဒ္ဓံ။ သဗ္ဗသော မလာဘာဝေန ဝိမလံ။ သုန္ဒရတာယ သုဘံ။

၈၉၁။ ဗဟုပဒုမဝိစိတြပုဏ္ဍရီကန္တိ ဗဟုဝိဓရတ္တကမလဉ္စေဝ ဝိစိတ္တဝဏ္ဏသေတကမလဉ္စ။ သေတကမလံ ပဒုမံ၊ ရတ္တကမလံ ပုဏ္ဍရီကန္တိ ဝဒန္တိ။ ဝေါကိဏ္ဏံ ကုသုမေဟီတိ အညေဟိ စ နာနာဝိဓေဟိ ပုပ္ဖေဟိ သမောကိဏ္ဏံ။ နေကစိတ္တန္တိ မာလာကမ္မလတာကမ္မာဒိနာနာဝိဓဝိစိတ္တံ။ အရဇဝိရဇဟေမဇာလဆန္နန္တိ သယံ အပဂတရဇံ ဝိရဇေန နိဒ္ဒေါသေန ကဉ္စနဇာလေန ဆာဒိတံ။

၈၉၂။ ရတ္တမ္ဗရပီတဝါသသာဟီတိ ရတ္တဝတ္ထာဟိ စေဝ ပီတဝတ္ထာဟိ စ။ ဧကာ ဟိ ရတ္တံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ ပီတံ ဥတ္တရိယံ ကရောတိ၊ အပရာ ပီတံ နိဝါသေတွာ ရတ္တံ ဥတ္တရိယံ ကရောတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ရတ္တမ္ဗရပီတဝါသသာဟီ’’တိ ။ အဂရုပိယင်္ဂုစန္ဒနုဿဒါဟီတိ အဂရုဂန္ဓေန ပိယင်္ဂုမာလာဟိ စန္ဒနဂန္ဓေဟိ စ ဥဿဒါဟိ၊ ဥဿန္နဒိဗ္ဗာဂရုဂန္ဓာဒိကာဟီတိ အတ္ထော။ ကဉ္စနတနုသန္နိဘတ္တစာဟီတိ ကနကသဒိသသုခုမစ္ဆဝီဟိ။ ပရိပူရန္တိ တဟံ တဟံ ဝိစရန္တီဟိ သင်္ဂီတိပသုတာဟိ စ ပရိပုဏ္ဏံ။

၈၉၃။ ဗဟုကေတ္ထာတိ ဗဟုကာ ဧတ္ထ။ အနေကဝဏ္ဏာတိ နာနာရူပါ။ ကုသမဝိဘူသိတာဘရဏာတိ ဝိသေသတော သုရဘိဝါယနတ္ထံ ဒိဗ္ဗကုသုမေဟိ အလင်္ကတဒိဗ္ဗာဘရဏာ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ဝိမာနေ။ သုမနာတိ သုန္ဒရမနာ ပမုဒိတစိတ္တာ။ အနိလပမုဉ္စိတာ ပဝန္တိ သုရဘိန္တိ အနိလေန ပမုဉ္စိတဂန္ဓာနံ ပုပ္ဖာနံ ဝါယုနာ ဝိမုတ္တပတ္တပုဋံ ဝိယ ဝိဗန္ဓတာယ ဝိကသိတတာယ စ သုဂန္ဓံ ပဝါယန္တိ။ ‘‘အနိလပဓူပိတာ’’တိပိ ပဌန္တိ၊ ဝါတေန မန္ဒံ အာဝုယှမာနာ ဟေမမယပုပ္ဖာတိ အတ္ထော။ ကနကစီရကာဒီဟိ ဝေဏိအာဒီသု ဩတတတာယ တပနိယဝိတတာ။ ယေဘုယျေန ကဉ္စနာဘရဏေဟိ အစ္ဆာဒိတသရီရတာယ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။ နရနာရိယောတိ ဒေဝပုတ္တာ ဒေဝဓီတရော စ ဗဟုကာ ဧတ္ထ တဝ ဝိမာနေတိ ဒဿေတိ။

၈၉၄။ ဣင်္ဃာတိ စောဒနတ္ထေ နိပါတော ပုဋ္ဌောတိ ပုစ္ဆိတော ဣမဿ မဟာဇနဿ ကမ္မဖလပစ္စက္ခဘာဝါယာတိ အဓိပ္ပာယော။

တတော ဒေဝပုတ္တော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ –

၈၉၅။

‘‘သယမိဓ ပထေ သမေစ္စ မာဏဝေန၊ သတ္ထာနုသာသိ အနုကမ္ပမာနော၊

တဝ ရတနဝရဿ ဓမ္မံ သုတွာ၊ ကရိဿာမီတိ စ ဗြဝိတ္ထ ဆတ္တော။

၈၉၆။

‘‘ဇိနဝရပဝရံ ဥပေဟိ သရဏံ၊ ဓမ္မဉ္စာပိ တထေဝ ဘိက္ခုသင်္ဃံ၊

နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။

၈၉၇။

‘‘မာ စ ပါဏဝဓံ ဝိဝိဓံ စရဿု အသုစိံ၊

န ဟိ ပါဏေသု အသညတံ အဝဏ္ဏယိံသု သပ္ပညာ၊

နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။

၈၉၈။

‘‘မာ စ ပရဇနဿ ရက္ခိတမ္ပိ၊ အာဒါတဗ္ဗမမညိထော အဒိန္နံ၊

နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။

၈၉၉။

‘‘မာ စ ပရဇနဿ ရက္ခိတာယော၊ ပရဘရိယာ အဂမာ အနရိယမေတံ၊

နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။

၉၀၀။

‘‘မာ စ ဝိတထံ အညထာ အဘာဏိ၊ န ဟိ မုသာဝါဒံ အဝဏ္ဏယိံသု သပ္ပညာ၊

နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။

၉၀၁။

‘‘ယေန စ ပုရိသဿ အပေတိ သညာ၊ တံ မဇ္ဇံ ပရိဝဇ္ဇယဿု သဗ္ဗံ၊

နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။

၉၀၂။

‘‘သွာဟံ ဣဓ ပဉ္စ သိက္ခာ ကရိတွာ၊ ပဋိပဇ္ဇိတွာ တထာဂတဿ ဓမ္မေ၊

ဒွေပထမဂမာသိံ စောရမဇ္ဈေ၊ တေ မံ တတ္ထ ဝဓိံသု ဘောဂဟေတု။

၉၀၃။

‘‘ဧတ္တကမိဒံ အနုဿရာမိ ကုသလံ၊ တတော ပရံ န မေ ဝိဇ္ဇတိ အညံ၊

တေန သုစရိတေန ကမ္မုနာဟံ၊ ဥပ္ပန္နော တိဒိဝေသု ကာမကာမီ။

၉၀၄။

‘‘ပဿ ခဏမုဟုတ္တသညမဿ၊ အနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိယာ ဝိပါကံ၊

ဇလမိဝ ယသသာ သမေက္ခမာနာ၊ ဗဟုကာမံ ပိဟယန္တိ ဟီနကမ္မာ။

၉၀၅။

‘‘ပဿ ကတိပယာယ ဒေသနာယ၊ သုဂတိဉ္စမှိ ဂတော သုခဉ္စ ပတ္တော၊

ယေ စ တေ သတတံ သုဏန္တိ ဓမ္မံ၊ မညေ တေ အမတံ ဖုသန္တိ ခေမံ။

၉၀၆။

‘‘အပ္ပမ္ပိ ကတံ မဟာဝိပါကံ၊ ဝိပုလံ ဟောတိ တထာဂတဿ ဓမ္မေ၊

ပဿ ကတပုညတာယ ဆတ္တော၊ ဩဘာသေတိ ပထဝိံ ယထာပိ သူရိယော။

၉၀၇။

‘‘ကိမိဒံ ကုသလံ ကိမာစရေမ၊ ဣစ္စေကေ ဟိ သမေစ္စ မန္တယန္တိ၊

တေ မယံ ပုနရေဝ လဒ္ဓ မာနုသတ္တံ၊ ပဋိပန္နာ ဝိဟရေမု သီလဝန္တော။

၉၀၈။

‘‘ဗဟုကာရော အနုကမ္ပကော စ သတ္ထာ၊ ဣတိ မေ သတိ အဂမာ ဒိဝါ ဒိဝဿ၊

သွာဟံ ဥပဂတောမှိ သစ္စနာမံ၊ အနုကမ္ပဿု ပုနပိ သုဏေမှ ဓမ္မံ။

၉၀၉။

‘‘ယေ စိဓ ပဇဟန္တိ ကာမရာဂံ၊ ဘဝရာဂါနုသယဉ္စ ပဟာယ မောဟံ၊

န စ တေ ပုန မုပေန္တိ ဂဗ္ဘသေယျံ၊ ပရိနိဗ္ဗာနဂတာ ဟိ သီတိဘူတာ’’တိ။

၈၉၅။ တတ္ထ သယမိဓ ပထေ သမေစ္စ မာဏဝေနာတိ ဣဓ ဣမသ္မိံ ပထေ မဟာမဂ္ဂေ သယမေဝ ဥပဂတေန မာဏဝေန ဗြာဟ္မဏကုမာရေန သမေစ္စ သမာဂန္တွာ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ သတ္တာနံ ယထာရဟမနုသာသနတော သတ္ထာ ဘဂဝါ၊ တွံ ယံ မာဏဝံ ယထာဓမ္မံ အနုသာသိ အနုကမ္ပမာနော အနုဂ္ဂဏှန္တော၊ တဝ ရတနဝရဿ အဂ္ဂရတနဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ၊ တံ ဓမ္မံ သုတွာ ဣတိ ဧဝံ ကရိဿာမိ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇိဿာမီတိ၊ သော ဆတ္တော ဆတ္တနာမကော မာဏဝေါ ဗြဝိတ္ထ ကထေသီတိ ပဒယောဇနာ။

၈၉၆။ ဧဝံ ယထာပုစ္ဆိတံ ကမ္မံ ကာရဏတော ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တံ သရူပတော ဝိဘာဂတော စ ဒဿေန္တော သတ္ထာရာ သမာဒပိတဘာဝံ အတ္တနာ စ တတ္ထ ပစ္ဆာ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ဇိနဝရပဝရ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေတိ ဘန္တေ ဘဂဝါ ‘‘သရဏဂမနံ ဇာနာသီ’’တိ တယာ ဝုတ္တော ‘‘နော’’တိ န ‘‘ဇာနာမီ’’တိ ပဌမံ အဝေါစံ အဟံ။ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိန္တိ ပစ္ဆာ တယာ ဝုတ္တံ ကထံ ပရိဝတ္တေန္တော တဝ ဝစနံ တထေဝ အကာသိံ ပဋိပဇ္ဇိံ၊ တီဏိပိ သရဏာနိ ဥပဂစ္ဆိန္တိ အတ္ထော။

၈၉၇။ ဝိဝိဓန္တိ ဥစ္စာဝစံ၊ အပ္ပသာဝဇ္ဇံ မဟာသာဝဇ္ဇဉ္စာတိ အတ္ထော။ မာ စရဿူတိ မာ အကာသိ။ အသုစိန္တိ ကိလေသာသုစိမိဿတာယ န သုစိံ။ ပါဏေသု အသညတန္တိ ပါဏဃာတတော အဝိရတံ။ န ဟိ အဝဏ္ဏယိံသူတိ န ဟိ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ပစ္စူပ္ပန္နကာလတ္ထေ ဟိ ဣဒံ အတီတကာလဝစနံ။ အထ ဝါ ‘‘အဝဏ္ဏယိံသူ’’တိ ဧကဒေသေန သကလဿ ကာလဿ ဥပလက္ခဏံ၊ တသ္မာ ယထာ န ဝဏ္ဏယိံသု အတီတမဒ္ဓါနံ၊ ဧဝံ ဧတရဟိပိ န ဝဏ္ဏယန္တိ၊ အနာဂတေပိ န ဝဏ္ဏယိဿန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၈၉၈-၉၀၀။ ပရဇနဿ ရက္ခိတန္တိ ပရပရိဂ္ဂဟိတဝတ္ထု။ တေနာဟ ‘‘အဒိန္န’’န္တိ။ မာ အဂမာတိ မာ အဇ္ဈာစရိ။ ဝိတထန္တိ အတထံ၊ မုသာတိ အတ္ထော။ အညထာတိ အညထာဝ၊ ဝိတထသညီ ဧဝံ ဝိတထန္တိ ဇာနန္တော ဧဝံ မာ ဘဏီတိ အတ္ထော။

၉၀၁။ ယေနာတိ ယေန မဇ္ဇေန၊ ပီတေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ အပေတီတိ ဝိဂစ္ဆတိ။ သညာတိ ဓမ္မသညာ၊ လောကသညာ ဧဝ ဝါ။ သဗ္ဗန္တိ အနဝသေသံ၊ ဗီဇတော ပဋ္ဌာယာတိ အတ္ထော။

၉၀၂။ သွာဟန္တိ သော တဒါ ဆတ္တမာဏဝဘူတော အဟံ။ ဣဓ ဣမသ္မိံ မဂ္ဂပဒေသေ၊ ဣမသ္မိံ ဝါ တဝ သာသနေ။ တေနာဟ ‘‘တထာဂတဿ ဓမ္မေ’’တိ။ ပဉ္စ သိက္ခာတိ ပဉ္စ သီလာနိ။ ကရိတွာတိ အာဒိယိတွာ၊ အဓိဋ္ဌာယာတိ အတ္ထော။ ဒွေပထန္တိ ဒွိန္နံ ဂါမသီမာနံ ဝေမဇ္ဈဘူတံ ပထံ၊ သီမန္တရိကပထန္တိ အတ္ထော။ တေတိ တေ စောရာ။ တတ္ထာတိ သီမန္တရိကမဂ္ဂေ။ ဘောဂဟေတူတိ အာမိသကိဉ္စိက္ခနိမိတ္တံ။

၉၀၃။ တတောတိ ယထာဝုတ္တကုသလတော ပရံ ဥပရိ အညံ ကုသလံ န ဝိဇ္ဇတိ န ဥပလဗ္ဘတိ၊ ယမဟံ အနုဿရေယျန္တိ အတ္ထော။ ကာမကာမီတိ ယထိစ္ဆိတကာမဂုဏသမင်္ဂီ။

၉၀၄။ ခဏမုဟုတ္တသညမဿာတိ ခဏမုဟုတ္တမတ္တံ ပဝတ္တသီလဿ။ အနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိယာတိ ယထာဓိဂတဿ ဖလဿ အနုရူပဓမ္မံ ပဋိပဇ္ဇမာနဿ ဘဂဝါ ပဿ၊ တုယှံ ဩဝါဒဓမ္မဿ ဝါ အနုရူပါယ ဓမ္မပဋိပတ္တိယာ ဝုတ္တနိယာမေနေဝ သရဏဂမနဿ သီလသမာဒါနဿ စာတိ အတ္ထော။ ဇလမိဝ ယသသာတိ ဣဒ္ဓိယာ ပရိဝါရသမ္ပတ္တိယာ စ ဇလန္တံ ဝိယ။ သမေက္ခမာနာတိ ပဿန္တာ။ ဗဟုကာတိ ဗဟဝေါ။ ပိဟယန္တီတိ ‘‘ကထံ နု ခေါ မယံ ဧဒိသာ ဘဝေယျာမာ’’တိ ပတ္ထေန္တိ။ ဟီနကမ္မာတိ မမ သမ္ပတ္တိတော နိဟီနဘောဂါ။

၉၀၅။ ကတိပယာယာတိ အပ္ပိကာယ။ ယေတိ ယေ ဘိက္ခူ စေဝ ဥပါသကာဒယော စ။ စ-သဒ္ဒေါ ဗျတိရေကေ။ တေတိ တဝ။ သတတန္တိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ။

၉၀၆။ ဝိပုလန္တိ ဥဠာရဖလံ ဝိပုလာနုဘာဝံ။ တထာဂတဿ ဓမ္မေတိ တထာဂတဿ သာသနေ ဩဝါဒေ ဌတွာ ကတန္တိ ယောဇနာ။ ဧဝံ အနုဒ္ဒေသိကဝသေန ဝုတ္တမေဝတ္ထံ အတ္တုဒ္ဒေသိကဝသေန ဒဿေန္တော ‘‘ပဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဿာတိ ဘဂဝန္တံ ဝဒတိ၊ အတ္တာနမေဝ ဝါ အညံ ဝိယ စ ကတွာ ဝဒတိ။

၉၀၇။ ကိမိဒံကုသလံ ကိမာစရေမာတိ ကုသလံ နာမေတံ ကိံသဘာဝံ ကီဒိသံ၊ ကထံ ဝါ တံ အာစရေယျာမ။ ဣစ္စေကေ ဟိ သမေစ္စ မန္တယန္တီတိ ဧဝမေကေ သမေစ္စ သမာဂန္တွာ ပထဝိံ ပရိဝတ္တေန္တာ ဝိယ သိနေရုံ ဥက္ခိပန္တာ ဝိယ စ သုဒုက္ကရံ ကတွာ မန္တယန္တိ ဝိစာရေန္တိ၊ မယံ ပန အကိစ္ဆေနေဝ ပုနပိ ကုသလံ အာစရေယျာမာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနေဝါဟ ‘‘မယ’’န္တိအာဒိ။

၉၀၈။ ဗဟုကာရောတိ ဗဟူပကာရော၊ မဟာဥပကာရော ဝါ။ အနုကမ္ပကောတိ ကာရုဏိကော။ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ဣတီတိ ဧဝံ၊ ဘဂဝတော အတ္တနိ ပဋိပန္နာကာရံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ မေ သတီတိ မယိ သတိ ဝိဇ္ဇမာနေ၊ စောရေဟိ အဝဓိတေ ဧဝါတိ အတ္ထော။ ဒိဝါ ဒိဝဿာတိ ဒိဝသဿပိ ဒိဝါ၊ ကာလဿေဝါတိ အတ္ထော။ သွာဟန္တိ သော ဆတ္တမာဏဝဘူတော အဟံ။ သစ္စနာမန္တိ ‘‘ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိအာဒိနာမေဟိ အဝိတထနာမံ ဘူတတ္ထနာမံ။ အနုကမ္ပဿူတိ အနုဂ္ဂဏှာဟိ။ ပုနပီတိ ဘိယျောပိ သုဏေမု၊ တဝ ဓမ္မံ သုဏေယျာမယေဝါတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဒေဝပုတ္တော သဗ္ဗမေတံ ကတညုတာဘာဝေ ဌတွာ သတ္ထု ပယိရုပါသနေ စ ဓမ္မဿဝနေ စ အတိတ္တိမေဝ ဒီပေန္တော ဝဒတိ။ ဘဂဝါ ဒေဝပုတ္တဿ စ တတ္ထ သန္နိပတိတပရိသာယ စ အဇ္ဈာသယံ ဩလောကေတွာ အနုပုဗ္ဗိကထံ ကထေသိ။ အထ နေသံ အလ္လစိတ္တတံ ဉတွာ သာမုက္ကံသိကံ ဓမ္မဒေသနံ ပကာသေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ဒေဝပုတ္တော စေဝ မာတာပိတရော စဿ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု၊ မဟတော စ ဇနကာယဿ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ။

၉၀၉။ ပဌမဖလေ ပတိဋ္ဌိတော ဒေဝပုတ္တော ဥပရိမဂ္ဂေသု အတ္တနော ဂရုစိတ္တီကာရံ၊ တဒဓိဂမဿ စ မဟာနိသံသတံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ယေ စိဓ ပဇဟန္တိ ကာမရာဂ’’န္တိ ပရိယောသာနဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ယေ ဣဓ ဣမသ္မိံ သာသနေ ဌိတာ ပဇဟန္တိ အနဝသေသတော သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ ကာမရာဂံ၊ န စ တေ ပုန ဥပေန္တိဂဗ္ဘသေယျံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ။ ယေ စ ပန ပဟာယ မောဟံ သဗ္ဗသော သမုဂ္ဃာတေတွာ ဘဝရာဂါနုသယဉ္စ ပဇဟန္တိ၊ တေ ပုန ဥပေန္တိ ဂဗ္ဘသေယျန္တိ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ကသ္မာ? ပရိနိဗ္ဗာနဂတာ ဟိ သီတိဘူတာ၊ တေ ဟိ ဥတ္တမပုရိသာ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဂတာ ဧဝံ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနံ သဗ္ဗပရိဠာဟာနံ ဗျန္တိဘာဝေန သီတိဘူတာ။

ဣတိ ဒေဝပုတ္တော အတ္တနော အရိယသောတသမာပန္နဘာဝံ ပဝေဒေန္တော အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ဒေသနာယ ကူဋံ ဂဟေတွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အပစိတိံ ဒဿေတွာ မာတာပိတရော အာပုစ္ဆိတွာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော၊ သတ္ထာပိ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဂတော သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန။ မာဏဝဿ ပန မာတာပိတရော ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ သဗ္ဗော စ မဟာဇနော ဘဂဝန္တံ အနုဂန္တွာ နိဝတ္တိ။ ဘဂဝါ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သန္နိပတိတာယ ပရိသာယ ဣမံ ဝိမာနံ ဝိတ္ထာရတော ကထေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

ဆတ္တမာဏဝကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ကက္ကဋကရသဒါယကဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံမဏိထူဏံ ဝိမာနန္တိ ကက္ကဋကရသဒါယကဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝိပဿကော ကဏ္ဏသူလေန ပီဠိတော အကလ္လသရီရတာယ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတုံ နာသက္ခိ၊ ဝေဇ္ဇေဟိ ဝုတ္တဝိဓိနာ ဘေသဇ္ဇေ ကတေပိ ရောဂေါ န ဝူပသမိ။ သော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထဿ ဘဂဝါ ‘‘ကက္ကဋကရသဘောဇနံ သပ္ပာယ’’န္တိ ဉတွာ အာဟ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ ဘိက္ခု မဂဓခေတ္တေ ပိဏ္ဍာယ စရာဟီ’’တိ။

သော ဘိက္ခု ‘‘ဒီဃဒဿိနာ အဒ္ဓါ ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌံ ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘သာဓု ဘန္တေ’’တိ ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ မဂဓခေတ္တံ ဂန္တွာ အညတရဿ ခေတ္တပါလဿ ကုဋိယာ ဒွါရေ ပိဏ္ဍာယ အဋ္ဌာသိ။ သော စ ခေတ္တပါလော ကက္ကဋကရသံ သမ္ပာဒေတွာ ဘတ္တဉ္စ ပစိတွာ ‘‘ထောကံ ဝိဿမိတွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ နိသိန္နော ထေရံ ဒိသွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ကုဋိကာယံ နိသီဒါပေတွာ ကက္ကဋကရသဘတ္တံ အဒါသိ။ ထေရဿ တံ ဘတ္တံ ထောကံ ဘုတ္တဿယေဝ ကဏ္ဏသူလံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ၊ ဃဋသတေန နှာတော ဝိယ အဟောသိ ။ သော သပ္ပာယာဟာရဝသေန စိတ္တဖာသုကံ လဘိတွာ ဝိပဿနာဝသေန စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေန္တော အပရိယောသိတေယေဝ ဘောဇနေ အနဝသေသတော အာသဝေ ခေပေတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာယ ခေတ္တပါလံ အာဟ ‘‘ဥပါသက၊ တဝ ပိဏ္ဍပါတဘောဇနေန မယှံ ရောဂေါ ဝူပသန္တော၊ ကာယစိတ္တံ ကလ္လံ ဇာတံ၊ တွမ္ပိ ဣမဿ ပုညဿ ဖလေန ဝိဂတကာယစိတ္တဒုက္ခော ဘဝိဿသီ’’တိ ဝတွာ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

ခေတ္တပါလော အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ ဒွါဒသယောဇနိကေ မဏိထမ္ဘေ ကနကဝိမာနေ သတ္တသတကူဋာဂါရပဋိမဏ္ဍိတေ ဝေဠုရိယမယဂဗ္ဘေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဒွါရေ စဿ ယထူပစိတကမ္မသံသူစကော မုတ္တာသိက္ကာဂတော သုဝဏ္ဏကက္ကဋကော ဩလမ္ဗမာနော အဋ္ဌာသိ။ အထာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန တတ္ထ ဂတော တံ ဒိသွာ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပုစ္ဆိ –

၉၁၀။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊

ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။

၉၁၁။

‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊

ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။

၉၁၂။

‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊

ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။

၉၁၃။

‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဒေဝ မဟာနုဘာဝ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

သောပိဿ ဗျာကာသိ၊ တံ ဒဿေတုံ –

၉၁၄။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊

ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလ’’န္တိ။ – ဝုတ္တံ၊

၉၁၅။

‘‘သတိသမုပ္ပာဒကရော ၊ ဒွါရေ ကက္ကဋကော ဌိတော၊

နိဋ္ဌိတော ဇာတရူပဿ၊ သောဘတိ ဒသပါဒကော။

၉၁၆။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ တေန မေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊

ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ မေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။

၉၁၇။

‘‘အက္ခာမိ တေ ဘိက္ခု မဟာနုဘာဝ၊ မနုဿဘူတော ယမကာသိ ပုညံ၊

တေနမှိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၉၁၀။ တတ္ထ ဥစ္စန္တိ အစ္စုဂ္ဂတံ။ မဏိထူဏန္တိ ပဒုမရာဂါဒိမဏိမယထမ္ဘံ။ သမန္တတောတိ စတူသုပိ ပဿေသု။ ရုစကတ္ထတာတိ တဿံ တဿံ ဘူမိယံ သုဝဏ္ဏဖလကေဟိ အတ္ထတာ။

၉၁၁။ ပိဝသိ ခါဒသိ စာတိ ကာလေန ကာလံ ဥပယုဇ္ဇမာနံ ဂန္ဓပါနံ သုဓာဘောဇနဉ္စ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ပဝဒန္တီတိ ပဝဇ္ဇန္တိ။ ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စာတိ ဒိဗ္ဗာ ရသာ အနပ္ပကာ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ဧတ္ထ ဧတသ္မိံ တဝ ဝိမာနေ သံဝိဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ သုဝဏ္ဏဆန္နာတိ ဟေမာဘရဏဝိဘူသိတာ။

၉၁၅။ သတိသမုပ္ပာဒကရောတိ သတုပ္ပာဒကရော၊ ယေန ပုညကမ္မေန အယံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိ မယာ လဒ္ဓါ၊ တတ္ထ သတုပ္ပာဒဿ ကာရကော၊ ‘‘ကက္ကဋကရသဒါနေန အယံ တယာ သမ္ပတ္တိ လဒ္ဓါ’’တိ ဧဝံ သတုပ္ပာဒံ ကရောန္တောတိ အတ္ထော။ နိဋ္ဌိတော ဇာတရူပဿာတိ ဇာတရူပေန သိဒ္ဓါ ဇာတရူပမယော။ ဧကမေကသ္မိံ ပဿေ ပဉ္စ ပဉ္စ ကတွာ ဒသ ပါဒါ ဧတဿာတိ ဒသပါဒကော ဒွါရေ ကက္ကဋကော ဌိတော သောဘတိ။ သော ဧဝ မမ ပုညကမ္မံ တာဒိသာနံ မဟေသီနံ ဝိဘာဝေတိ၊ န ဧတ္ထ မယာ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော’’တိအာဒိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ကက္ကဋကရသဒါယကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဒွါရပါလကဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံမဏိထူဏန္တိ ဒွါရပါလကဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန စ သမယေန ရာဇဂဟေ အညတရော ဥပါသကော စတ္တာရိ နိစ္စဘတ္တာနိ သင်္ဃဿ ဒေတိ။ တဿ ပန ဂေဟံ ပရိယန္တေ ဌိတံ စောရဘယေန ယေဘုယျေန ပိဟိတဒွါရမေဝ ဟောတိ။ ဘိက္ခူ ဂန္တွာ ကဒါစိ ဒွါရဿ ပိဟိတတ္တာ ဘတ္တံ အလဒ္ဓါဝ ပဋိဂစ္ဆန္တိ။ ဥပါသကော ဘရိယံ အာဟ ‘‘ကိံ၊ ဘဒ္ဒေ၊ အယျာနံ သက္ကစ္စံ ဘိက္ခာ ဒီယတီ’’တိ? သာ အာဟ ‘‘ဧကေသု ဒိဝသေသု အယျာ နာဂမိံသူ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကာရဏ’’န္တိ? ‘‘ဒွါရဿ ပိဟိတတ္တာ မညေ’’တိ။ တံ သုတွာ ဥပါသကော သံဝေဂပ္ပတ္တော ဟုတွာ ဧကံ ပုရိသံ ဒွါရပါလံ ကတွာ ဌပေသိ ‘‘တွံ အဇ္ဇတော ပဋ္ဌာယ ဒွါရံ ရက္ခန္တော နိသီဒ၊ ယဒါ စ အယျာ အာဂမိဿန္တိ၊ တဒါ တေ ပဝေသေတွာ ပဝိဋ္ဌာနံ နေသံ ပတ္တပဋိဂ္ဂဟဏအာသနပညာပနာဒိ သဗ္ဗံ ယုတ္တပယုတ္တံ ဇာနာဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ တထာ ကရောန္တော ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ဥပ္ပန္နသဒ္ဓါ ကမ္မဖလံ သဒ္ဒဟိတွာ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌဟိ၊ သက္ကစ္စံ ဘိက္ခူ ဥပဋ္ဌဟိ။

အပရဘာဂေ နိစ္စဘတ္တဒါယကော ဥပါသကော ကာလံ ကတွာ ယာမေသု နိဗ္ဗတ္တိ။ ဒွါရပါလော ပန သက္ကစ္စံ ဘိက္ခူနံ ဥပဋ္ဌဟိတွာ ပရဿ ပရိစ္စာဂေ ဝေယျာဝစ္စကရဏေန အနုမောဒနေန စ တာဝတိံသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တဿ ဒွါဒသယောဇနိကံ ကနကဝိမာနန္တိအာဒိ သဗ္ဗံ ကက္ကဋကဝိမာနေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနဂါထာ ဧဝမာဂတာ –

၉၁၈။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊

ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။

၉၁၉။

‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊

ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။

၉၂၀။ ‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၉၂၂။ ‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၉၂၃။

‘‘ဒိဗ္ဗံ မမံ ဝဿသဟဿမာယု၊ ဝါစာဘိဂီတံ မနသာ ပဝတ္တိတံ၊

ဧတ္တာဝတာ ဌဿတိ ပုညကမ္မော၊ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတော။

၉၂၄။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၉၂၃။ တတ္ထ ဒိဗ္ဗံ မမံ ဝဿသဟဿမာယူတိ ယသ္မိံ ဒေဝနိကာယေ သယံ ဥပ္ပန္နော၊ တေသံ တာဝတိံသဒေဝါနံ အာယုပ္ပမာဏမေဝ ဝဒတိ။ တေသဉှိ မနုဿာနံ ဂဏနာယ ဝဿသတံ ဧကော ရတ္တိဒိဝေါ၊ တာယ ရတ္တိယာ တိံသရတ္တိကော မာသော၊ တေန မာသေန ဒွါဒသမာသိကော သံဝစ္ဆရော၊ တေန သံဝစ္ဆရေန သဟဿသံဝစ္ဆရာနိ အာယု၊ တံ မနုဿာနံ ဂဏနာယ တိဿော ဝဿကောဋိယော သဋ္ဌိ စ ဝဿသတသဟဿာနိ ဟောန္တိ။ ဝါစာဘိဂီတန္တိ ဝါစာယ အဘိဂီတံ၊ ‘‘အာဂစ္ဆန္တု အယျာ၊ ဣဒံ အာသနံ ပညတ္တံ၊ ဣဓ နိသီဒထာ’’တိအာဒိနာ၊ ‘‘ကိံ အယျာနံ သရီရဿ အာရောဂျံ၊ ကိံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဖာသုက’’န္တိအာဒိနာ ပဋိသန္ထာရဝသေန စ ဝါစာယ ကထိတမတ္တံ ။ မနသာ ပဝတ္တိတန္တိ ‘‘ဣမေ အယျာ ပေသလာ ဗြဟ္မစာရိနော ဓမ္မစာရိနော’’တိအာဒိနာ စိတ္တေန ပဝတ္တိတံ ပသာဒမတ္တံ၊ န ပန မမ သန္တကံ ကိဉ္စိ ပရိစ္စတ္တံ အတ္ထီတိ ဒဿေတိ။ ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန ဧဝံ ကထနမတ္တေန ပသာဒမတ္တေနပိ။ ဌဿတိ ပုညကမ္မောတိ ကတပုညော နာမ ဟုတွာ ဒေဝလောကေ ဌဿတိ စိရံ ပဝတ္တိဿတိ၊ တိဋ္ဌန္တော စ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂီဘူတော တသ္မိံ ဒေဝနိကာယေ ဒေဝါနံ ဝလဉ္ဇနိယာမေနေဝ ဒိဗ္ဗေဟိ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမင်္ဂီဘူတော သမန္နာဂတော ဟုတွာ ဣန္ဒြိယာနိ ပရိစာရေန္တော ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဒွါရပါလကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ပဌမကရဏီယဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံမဏိထူဏန္တိ ကရဏီယဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန သာဝတ္ထိဝါသီ ဧကော ဥပါသကော နှာနောပကရဏာနိ ဂဟေတွာ အစိရဝတိံ ဂန္တွာ နှတွာ အာဂစ္ဆန္တော ဘဂဝန္တံ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တံ ဒိသွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧဝမာဟ ‘‘ဘန္တေ ကေန နိမန္တိတာ’’တိ။ ဘဂဝါ တုဏှီ အဟောသိ။ သော ကေနစိ အနိမန္တိတဘာဝံ ဉတွာ အာဟ ‘‘အဓိဝါသေတု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ဘတ္တံ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ သော ဘဂဝန္တံ အတ္တနော ဂေဟံ နေတွာ ဗုဒ္ဓါရဟံ အာသနံ ပညာပေတွာ တတ္ထ ဘဂဝန္တံ နိသီဒါပေတွာ ပဏီတေန အန္နပါနေန သန္တပ္ပေသိ။ ဘဂဝါ ကတဘတ္တကိစ္စော တဿ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သေသံ အနန္တရဝိမာနသဒိသံ။ တေန ဝုတ္တံ –

၉၂၆။ ‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ…ပေ… နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။

၉၂၈။ ‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၉၃၀။ ‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၉၃၁။

‘‘ကရဏီယာနိ ပုညာနိ၊ ပဏ္ဍိတေန ဝိဇာနတာ၊

သမ္မဂ္ဂတေသု ဗုဒ္ဓေသု၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၉၃၁။

‘‘အတ္ထာယ ဝတ မေ ဗုဒ္ဓါ၊ အရညာ ဂါမမာဂတော၊

ကတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ တာဝတိံသူပဂေါ အဟံ။

၉၃၃။ ‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၉၃၁။ တတ္ထ ပဏ္ဍိတေနာတိ သပ္ပညေန။ ဝိဇာနတာတိ အတ္တနော ဟိတာဟိတံ ဇာနန္တေန။ သမ္မဂ္ဂတေသူတိ သမ္မာပဋိပန္နေသု၊ ဗုဒ္ဓေသူတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု။

၉၃၂။ အတ္ထာယာတိ ဟိတာယ၊ ဝုဍ္ဎိယာ ဝါ။ အရညာတိ ဝိဟာရတော၊ ဇေတဝနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ ။ တာဝတိံသူပဂေါတိ တာဝတိံသဒေဝကာယံ၊ တာဝတိံသဘဝနံ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇနဝသေန ဥပဂတော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ကရဏီယဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဒုတိယကရဏီယဝိမာနဝဏ္ဏနာ

သတ္တမဝိမာနံ ဆဋ္ဌဝိမာနသဒိသံ။ ကေဝလံ တတ္ထ ဥပါသကေန ဘဂဝတော အာဟာရော ဒိန္နော၊ ဣဓ အညတရဿ ထေရဿ။ ဧသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ တေန ဝုတ္တံ –

၉၃၅။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊

ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။

၉၃၆။

‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊

ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။

၉၃၇။ ‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီတိ။

၉၃၈။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၉၄၀။

‘‘ကရဏီယာနိ ပုညာနိ၊ ပဏ္ဍိတေန ဝိဇာနတာ၊

သမ္မဂ္ဂတေသု ဘိက္ခူသု၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၉၄၁။

‘‘အတ္ထာယ ဝတ မေ ဘိက္ခု၊ အရညာ ဂါမမာဂတော၊

တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ တာဝတိံသူပဂေါ အဟံ။

၉၄၂။ ‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

ဒုတိယကရဏီယဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ပဌမသူစိဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံမဏိထူဏံ ဝိမာနန္တိ သူစိဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ စီဝရကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ အတ္ထော စ ဟောတိ သူစိယာ။ သော ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ကမ္မာရဿ ဂေဟဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ တံ ဒိသွာ ကမ္မာရော အာဟ ‘‘ကေန၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထော’’တိ? ‘‘စီဝရကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ အတ္ထိ၊ သူစိယာ အတ္ထော’’တိ။ ကမ္မာရော ပသန္နမာနသော ကတပရိယောသိတာ ဒွေ သူစိယော ဒတွာ ‘‘ပုနပိ၊ ဘန္တေ၊ သူစိယာ အတ္ထေ သတိ မမ အာစိက္ခေယျာထာ’’တိ ဝတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိ။ ထေရော တဿ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သော အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိ။ အထ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဒေဝစာရိကံ စရန္တော တံ ဒေဝပုတ္တံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပုစ္ဆိ –

၉၄၄။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၉၄၈။ ‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၉၄၉။

‘‘ယံ ဒဒါတိ န တံ ဟောတိ၊ ယဉ္စေဝ ဒဇ္ဇာ တဉ္စေဝ သေယျော၊

သူစိ ဒိန္နာ သူစိမေဝ သေယျော။

၉၅၀။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၉၄၉။ တတ္ထ ယံ ဒဒါတီတိ ယာဒိသံ ဒေယျဓမ္မံ ဒဒါတိ။ န တံ ဟောတီတိ တဿ တာဒိသမေဝ ဖလံ န ဟောတိ။ အထ ခေါ ခေတ္တသမ္ပတ္တိယာ စ စိတ္တသမ္ပတ္တိယာ စ တတော ဝိပုလတရံ ဥဠာရတရမေဝ ဖလံ ဟောတိ။ တသ္မာ ယဉ္စေဝ ဒဇ္ဇာ တဉ္စေဝ သေယျောတိ ယံကိဉ္စိဒေဝ ဝိဇ္ဇမာနံ ဒဇ္ဇာ ဒဒေယျ၊ တဉ္စေဝ တဒေဝ သေယျော၊ ယဿ ကဿစိ အနဝဇ္ဇဿ ဒေယျဓမ္မဿ ဒါနမေဝ သေယျော၊ ကသ္မာ? မယာ ဟိ သူစိ ဒိန္နာ သူစိမေဝ သေယျော၊ သူစိဒါနမေဝ မယှံ သေယျံ ဇာတံ၊ ယတော အယမီဒိသီ သမ္ပတ္တိ လဒ္ဓါတိ အဓိပ္ပာယော။

သူစိဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဒုတိယသူစိဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံမဏိထူဏန္တိ ဒုတိယသူစိဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန ရာဇဂဟဝါသီ ဧကော တုန္နကာရကော ဝိဟာရပေက္ခကော ဟုတွာ ဝေဠုဝနံ ဂတော။ တတ္ထ အညတရံ ဘိက္ခုံ ဝေဠုဝနေ ကတသူစိယာ စီဝရံ သိဗ္ဗန္တံ ဒိသွာ သူစိဃရေန သဒ္ဓိံ သူစိယော အဒါသိ။ သေသံ သဗ္ဗံ ဝုတ္တနယမေဝ။

၉၅၂။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ – ပုစ္ဆိ၊

၉၅၆။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၉၅၇။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ပုရိမဇာတိယာ မနုဿလောကေ။

၉၅၈။

‘‘အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဘိက္ခုံ၊ ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ၊

တဿ အဒါသဟံ သူစိံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။

၉၅၉။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဒုတိယသူစိဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ပဌမနာဂဝိမာနဝဏ္ဏနာ

သုသုက္ကခန္ဓံအဘိရုယှ နာဂန္တိ နာဂဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒေဝစာရိကံ စရန္တော တာဝတိံသဘဝနံ ဥပဂတော။ တတ္ထ အဒ္ဒသ အညတရံ ဒေဝပုတ္တံ သဗ္ဗသေတံ မဟန္တံ ဒိဗ္ဗနာဂံ အဘိရုယှ မဟန္တေန ပရိဝါရေန မဟတာ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝေန အာကာသေန ဂစ္ဆန္တံ၊ သဗ္ဗာ ဒိသာ စန္ဒော ဝိယ သူရိယော ဝိယ စ ဩဘာသယမာနံ။ ဒိသွာ ယေန သော ဒေဝပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ။ အထ သော ဒေဝပုတ္တော တတော ဩရုယှ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ အဘိဝါဒေတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။ အထ ထေရော –

၉၆၁။

‘‘သုသုက္ကခန္ဓံ အဘိရုယှ နာဂံ၊ အကာစိနံ ဒန္တိံ ဗလိံ မဟာဇဝံ၊

အဘိရုယှ ဂဇဝရံ သုကပ္ပိတံ၊ ဣဓာဂမာ ဝေဟာယသံ အန္တလိက္ခေ။

၉၆၂။

‘‘နာဂဿ ဒန္တေသု ဒုဝေသု နိမ္မိတာ၊ အစ္ဆောဒကာ ပဒုမိနိယော သုဖုလ္လာ၊

ပဒုမေသု စ တူရိယဂဏာ ပဝဇ္ဇရေ၊ ဣမာ စ နစ္စန္တိ မနောဟရာယော။

၉၆၃။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ –

တဿ သမ္ပတ္တိကိတ္တနမုခေန ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိ။

၉၆၁။ တတ္ထ သုသုက္ကခန္ဓန္တိ သုဋ္ဌု သေတခန္ဓံ။ ကိဉ္စာပိ တဿ နာဂဿ စတ္တာရော ပါဒါ၊ ဝတ္ထိကောသံ၊ မုခပ္ပဒေသော၊ ဥဘော ကဏ္ဏာ၊ ဝါလဓီတိ ဧတ္တကံ မုဉ္စိတွာ သဗ္ဗော ကာယော သေတောဝ၊ ခန္ဓပ္ပဒေသဿ ပန သာတိသယံ ဓဝလတရတာယ ဝုတ္တံ ‘‘သုသုက္ကခန္ဓ’’န္တိ။ နာဂန္တိ ဒိဗ္ဗံ ဟတ္ထိနာဂံ။ အကာစိနန္တိ နိဒ္ဒေါသံ ၊ သဗလလဝင်္ကတိလကာဒိဆဝိဒေါသဝိရဟိတန္တိ အတ္ထော။ ‘‘အာဇာနီယ’’န္တိပိ ပါဠိ၊ အာဇာနီယလက္ခဏူပေတန္တိ အတ္ထော။ ဒန္တိန္တိ ဝိပုလရုစိရဒန္တဝန္တံ။ ဗလိန္တိ ဗလဝန္တံ မဟာဗလံ။ မဟာဇဝန္တိ အတိဇဝံ သီဃဂါမိံ။ ပုန အဘိရုယှာတိ ဧတ္ထ အနုနာသိကလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ အဘိရုယှံ အာရောဟနီယန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဧဝံ ပန ထေရေန ပုဋ္ဌော ဒေဝပုတ္တော အတ္တနာ ကတကမ္မံ ကထေန္တော –

၉၆၅။

‘‘အဋ္ဌေဝ မုတ္တပုပ္ဖာနိ၊ ကဿပဿ မဟေသိနော၊

ထူပသ္မိံ အဘိရောပေသိံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။

၉၆၆။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ – ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ၊

တဿတ္ထော – အဟံ ပုဗ္ဗေ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ယောဇနိကေ ကနကထူပေ ဝဏ္ဋတော မုစ္စိတွာ ဂစ္ဆမူလေ ပတိတာနိ အဋ္ဌ မုတ္တပုပ္ဖာနိ လဘိတွာ တာနိ ဂဟေတွာ ပူဇနဝသေန ပသန္နစိတ္တော ဟုတွာ အဘိရောပေသိံ ပူဇေသိံ။

အတီတေ ကိရ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ယောဇနိကေ ကနကထူပေ စ ကာရိတေ သပရိဝါရော ကိကီ ကာသိရာဇာ စ နာဂရာ စ နေဂမာ စ ဇာနပဒါ စ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ပုပ္ဖပူဇံ ကရောန္တိ။ တေသု တထာ ကရောန္တေသု ပုပ္ဖာနိ မဟဂ္ဃာနိ ဒုလ္လဘာနိ စ အဟေသုံ။ အထေကော ဥပါသကော မာလာကာရဝီထိယံ ဝိစရိတွာ ဧကမေကေန ကဟာပဏေန ဧကမေကမ္ပိ ပုပ္ဖံ အလဘန္တော အဋ္ဌ ကဟာပဏာနိ ဂဟေတွာ ပုပ္ဖာရာမံ ဂန္တွာ မာလာကာရံ အာဟ ‘‘ဣမေဟိ အဋ္ဌဟိ ကဟာပဏေဟိ အဋ္ဌ ပုပ္ဖာနိ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘နတ္ထယျော ပုပ္ဖာနိ၊ သမ္မဒေဝ ဥပဓာရေတွာ ဩစိနိတွာ ဒိန္နာနီ’’တိ။ ‘‘အဟံ ဩလောကေတွာ ဂဏှာမီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ၊ အာရာမံ ပဝိသိတွာ ဂဝေသာဟီ’’တိ။ သော ပဝိသိတွာ ဂဝေသန္တော ပတိတာနိ အဋ္ဌ ပုပ္ဖာနိ လဘိတွာ မာလာကာရံ အာဟ ‘‘ဂဏှ၊ တာတ၊ ကဟာပဏာနီ’’တိ။ ‘‘တဝ ပုညေန လဒ္ဓါနိ၊ နာဟံ ကဟာပဏာနိ ဂဏှာမီ’’တိ အာဟ။ ဣတရော ‘‘နာဟံ မုဓာ ပုပ္ဖာနိ ဂဟေတွာ ဘဂဝတော ပူဇံ ကရိဿာမီ’’တိ ကဟာပဏာနိ တဿ ပုရတော ဌပေတွာ ပုပ္ဖာနိ ဂဟေတွာ စေတိယင်္ဂဏံ ဂန္တွာ ပသန္နစိတ္တော ပူဇံ အကာသိ။ သော အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ပုနပိ ဒေဝလောကေ၊ ပုနပိ ဒေဝလောကေတိ ဧဝံ အပရာပရံ ဒေဝေသုယေဝ သံသရန္တော တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန ဣမသ္မိမ္ပိ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ တာဝတိံသေသုယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တံ သန္ဓာယ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တံ ‘‘တတ္ထ အဒ္ဒသ အညတရံ ဒေဝပုတ္တ’’န္တိအာဒိ။

တံ ပနေတံ ပဝတ္တိံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော မနုဿလောကံ အာဂန္တွာ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဝိတ္ထာရေန ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

နာဂဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ ဒုတိယနာဂဝိမာနဝဏ္ဏနာ

မဟန္တံ နာဂံ အဘိရုယှာတိ ဒုတိယနာဂဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန ရာဇဂဟေ အညတရော ဥပါသကော သဒ္ဓါ ပသန္နော ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌိတော ဥပေါသထဒိဝသေသု ဥပေါသထသီလံ သမာဒိယိတွာ ပုရေဘတ္တံ အတ္တနော ဝိဘဝါနုရူပံ ဘိက္ခူနံ ဒါနာနိ ဒတွာ သယံ ဘုဉ္ဇိတွာ သုဒ္ဓဝတ္ထနိဝတ္ထော သုဒ္ဓုတ္တရာသင်္ဂေါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ယေဘုယျေန အဋ္ဌ ပါနာနိ ဂါဟာပေတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ နိယျာဒေတွာ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုဏာတိ။ ဧဝံ သော သက္ကစ္စံ ဒါနမယံ သီလမယဉ္စ ဗဟုံ သုစရိတံ ဥပစိနိတွာ ဣတော စုတော တာဝတိံသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တဿ ပုညာနုဘာဝေန သဗ္ဗသေတော မဟန္တော ဒိဗ္ဗော ဟတ္ထိနာဂေါ ပါတုရဟောသိ။ သော တံ အဘိရုယှ မဟန္တေန ပရိဝါရေန မဟန္တေန ဒိဗ္ဗာနုဘာဝေန ကာလေန ကာလံ ဥယျာနကီဠံ ဂစ္ဆတိ။

အထေကဒိဝသံ ကတညုတာယ စောဒိယမာနော အဍ္ဎရတ္တိသမယေ တံ ဒိဗ္ဗနာဂံ အဘိရုယှ မဟတာ ပရိဝါရေန ‘‘ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ ဒေဝလောကတော အာဂန္တွာ ကေဝလကပ္ပံ ဝေဠုဝနံ ဩဘာသေတွာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ဩရုယှ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အဘိဝါဒေတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ ။ တံ ဘဂဝတော သမီပေ ဌိတော အာယသ္မာ ဝင်္ဂီသော ဘဂဝတော အနုညာယ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပုစ္ဆိ –

၉၆၈။

‘‘မဟန္တံ နာဂံ အဘိရုယှ၊ သဗ္ဗသေတံ ဂဇုတ္တမံ၊

ဝနာ ဝနံ အနုပရိယာသိ၊ နာရီဂဏပုရက္ခတော၊

ဩဘာသေန္တော ဒိသာ သဗ္ဗာ၊ ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ။

၉၆၉။

‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

တတ္ထာ ပုစ္ဆိတော သောပိ တဿ ဂါထာဟိ ဧဝ ဗျာကာသိ။

၉၇၁။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ ဝင်္ဂီသေနေဝ ပုစ္ဆိတော၊

ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၉၇၂။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဥပါသကော စက္ခုမတော အဟောသိံ၊

ပါဏာတိပါတာ ဝိရတော အဟောသိံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယိဿံ။

၉၇၃။

‘‘အမဇ္ဇပေါ နော စ မုသာ အဘာဏိံ၊ သကေန ဒါရေန စ တုဋ္ဌော အဟောသိံ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။

၉၇၄။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

တတ္ထ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဒုတိယနာဂဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ တတိယနာဂဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ကောနု ဒိဗ္ဗေန ယာနေနာတိ တတိယနာဂဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန သမယေန တယော ခီဏာသဝတ္ထေရာ ဂါမကာဝါသေ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆိံသု။ တေ ဝုတ္ထဝဿာ ပဝါရေတွာ ‘‘ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိဿာမာ’’တိ ရာဇဂဟံ ဥဒ္ဒိဿ ဂစ္ဆန္တာ အန္တရာမဂ္ဂေ သာယံ အညတရသ္မိံ ဂါမကေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဗြာဟ္မဏဿ ဥစ္ဆုခေတ္တသမီပံ ဂန္တွာ ဥစ္ဆုပါလံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘အာဝုသော၊ သက္ကာ အဇ္ဇ ရာဇဂဟံ ပါပုဏိတု’’န္တိ။ ‘‘န သက္ကာ၊ ဘန္တေ၊ ဣတော အဍ္ဎယောဇနေ ရာဇဂဟံ၊ ဣဓေဝ ဝသိတွာ သွေ ဂစ္ဆထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အတ္ထေတ္ထ ကောစိ ဝသနယောဂ္ဂေါ အာဝါသော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ၊ ဘန္တေ၊ အဟံ ပန ဝေါ ဝသနဋ္ဌာနံ ဇာနိဿာမီ’’တိ။ ထေရာ အဓိဝါသေသုံ။

သော ဥစ္ဆူသုယေဝ ယထာဌိတေသု သာခါမဏ္ဍပါကာရေန ဒဏ္ဍကာနိ ဗန္ဓိတွာ ဥစ္ဆုပဏ္ဏေဟိ ဆာဒေတွာ ဟေဋ္ဌာ ပလာလံ အတ္ထရိတွာ ဧကဿ ထေရဿ အဒါသိ၊ ဒုတိယဿ ထေရဿ တီဟိ ဥစ္ဆူဟိ ဒဏ္ဍကသင်္ခေပေန ဗန္ဓိတွာ တိဏေန ဆာဒေတွာ ဟေဋ္ဌာ စ တိဏသန္ထရံ ကတွာ အဒါသိ၊ ဣတရဿ အတ္တနော ကုဋိယံ ဒွေ တယော ဒဏ္ဍကေ သာခါယော စ နီဟရိတွာ စီဝရေန ပဋိစ္ဆာဒေန္တော စီဝရကုဋိံ ကတွာ အဒါသိ။ တေ တတ္ထ ဝသိံသု။ အထ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ ကာလဿေဝ ဘတ္တံ ပစိတွာ ဒန္တကဋ္ဌဉ္စ မုခေါဒကဉ္စ ဒတွာ သဟ ဥစ္ဆုရသေန ဘတ္တံ အဒါသိ။ တေသံ ဘုဉ္ဇိတွာ အနုမောဒနံ ကတွာ ဂစ္ဆန္တာနံ ဧကေကံ ဥစ္ဆုံ အဒါသိ ‘‘မယှံ ဘာဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ။ သော ထောကံ မဂ္ဂံ ထေရေ အနုဂန္တွာ နိဝတ္တန္တော အတ္တနော ဝေယျာဝစ္စဉ္စ ဒါနဉ္စ အာရဗ္ဘ ဥဠာရံ ပီတိသောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တော နိဝတ္တိ။

ခေတ္တသာမိကော ပန ဂစ္ဆန္တာနံ ဘိက္ခူနံ ပဋိပထေန အာဂစ္ဆန္တော ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိ ‘‘ကုတော ဝေါ ဥစ္ဆု လဒ္ဓါ’’တိ? ‘‘ဥစ္ဆုပါလကေန ဒိန္နာ’’တိ။ တံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော ကုပိတော အနတ္တမနော တဋတဋာယမာနော ကောဓာဘိဘူတော တဿ ပိဋ္ဌိတော ဥပဓာဝိတွာ မုဂ္ဂရေန တံ ပဟရန္တော ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသိ။ သော အတ္တနာ ကတပုညကမ္မမေဝ အနုဿရန္တော ကာလံ ကတွာ သုဓမ္မာဒေဝသဘာယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ပုညာနုဘာဝေန သဗ္ဗသေတော မဟန္တော ဒိဗ္ဗဝရဝါရဏော နိဗ္ဗတ္တိ။

ဥစ္ဆုပါလကဿ မရဏံ သုတွာ တဿ မာတာပိတရော စေဝ ဉာတိမိတ္တာ စ အဿုမုခါ ရောဒမာနာ တံ ဌာနံ အဂမံသု၊ သဗ္ဗေ စ ဂါမဝါသိနော သန္နိပတိံသု။ တတြဿ မာတာပိတရော သရီရကိစ္စံ ကာတုံ အာရဘိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ သော ဒေဝပုတ္တော တံ ဒိဗ္ဗဟတ္ထိံ အဘိရုဟိတွာ သဗ္ဗတာဠာဝစရပရိဝုတော ပဉ္စင်္ဂိကေန တူရိယေန ပဝဇ္ဇမာနေန မဟန္တေန ပရိဝါရေန မဟတိယာ ဒေဝိဒ္ဓိယာ ဒေဝလောကတော အာဂန္တွာ တာယ ပရိသာယ ဒိဿမာနရူပေါ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ တတ္ထ ပဏ္ဍိတဇာတိကော ပုရိသော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ တေန ကတပုညကမ္မံ ပုစ္ဆိ –

၉၇၆။

‘‘ကော နု ဒိဗ္ဗေန ယာနေန၊ သဗ္ဗသေတေန ဟတ္ထိနာ၊

တူရိယတာဠိတနိဂ္ဃောသော၊ အန္တလိက္ခေ မဟီယတိ။

၉၇၇။

‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော၊ အဒု သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊

အဇာနန္တာ တံ ပုစ္ဆာမ၊ ကထံ ဇာနေမု တံ မယ’’န္တိ။

သောပိဿ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဧတမတ္ထံ ဗျာကာသိ –

၉၇၈။

‘‘နာမှိ ဒေဝေါ န ဂန္ဓဗ္ဗော၊ နာပိ သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊

သုဓမ္မာ နာမ ယေ ဒေဝါ၊ တေသံ အညတရော အဟ’’န္တိ။

၉၇၉။

‘‘ပုစ္ဆာမ ဒေဝံ သုဓမ္မံ၊ ပုထုံ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊

ကိံ ကတွာ မာနုသေ ကမ္မံ၊ သုဓမ္မံ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ – ပုနပိ ပုစ္ဆိ၊

၉၈၀။

‘‘ဥစ္ဆာဂါရံ တိဏာဂါရံ၊ ဝတ္ထာဂါရဉ္စ ယော ဒဒေ၊

တိဏ္ဏံ အညတရံ ဒတွာ၊ သုဓမ္မံ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။ – ပုနပိ ဗျာကာသိ၊

၉၇၆။ တတ္ထ တူရိယတာဠိတနိဂ္ဃောသောတိ တာဠိတပဉ္စင်္ဂိတဒိဗ္ဗတူရိယနိဂ္ဃောသော အတ္တာနံ ဥဒ္ဒိဿ ပဝဇ္ဇမာနဒိဗ္ဗတူရိယသဒ္ဒေါ ။ အန္တလိက္ခေ မဟီယတီတိ အာကာသေ ဌတွာ အာကာသဋ္ဌေနေဝ မဟတာ ပရိဝါရေန ပူဇီယတိ။

၉၇၇။ ဒေဝတာနုသီတိ ဒေဝတာ နု အသိ၊ ကိံ နု တွံ ဒေဝေါသီတိ အတ္ထော။ ဂန္ဓဗ္ဗောတိ ဂန္ဓဗ္ဗကာယိကဒေဝေါ အသီတိ အတ္ထော။ အဒု သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါတိ ဥဒါဟု ပုရေ ဒဒါတီတိ ‘‘ပုရိန္ဒဒေါ’’တိ ဝိဿုတော သက္ကော နုသိ၊ အထ သက္ကော ဒေဝရာဇာ အသီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ သတိပိ သက္ကဂန္ဓဗ္ဗာနံ ဒေဝဘာဝေ တေသံ ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ ဂေါဗလိဗဒ္ဓဉာယေန တဒညဒေဝဝါစကော ဒေဝသဒ္ဒေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၉၇၈။ အထ ဒေဝပုတ္တော ‘‘ဝိဿဇ္ဇနံ နာမ ပုစ္ဆာသဘာဂေန ဟောတီ’’တိ တေဟိ ပုစ္ဆိတံ ဒေဝဂန္ဓဗ္ဗသက္ကဘာဝံ ပဋိက္ခိပိတွာ အတ္တာနံ အာစိက္ခန္တော ‘‘နမှိ ဒေဝေါ န ဂန္ဓဗ္ဗော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နမှိ ဒေဝေါတိ တယာ အာသင်္ကိတော ယော ကောစိ ဒေဝေါ န ဟောမိ န ဂန္ဓဗ္ဗော န သက္ကော၊ အပိစ ခေါ သုဓမ္မာ နာမ ယေ ဒေဝါ၊ တေသံ အညတရော အဟံ၊ သုဓမ္မာ ဒေဝတာ နာမ တာဝတိံသဒေဝနိကာယဿေဝ အညတရဒေဝနိကာယော။ သော ကိရ ဥစ္ဆုပါလော တေသံ ဒေဝါနံ သမ္ပတ္တိံ သုတွာ ပဂေဝ တတ္ထ စိတ္တံ ပဏိဓာယ ဌိတောတိ ကေစိ ဝဒန္တိ။

၉၇၉။ ပုထုန္တိ မဟန္တံ၊ ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာတိ အတ္ထော။ သက္ကစ္စကိရိယာဒီပနတ္ထဉှေတံ ဝုတ္တံ။

၉၈၀။ သုဓမ္မာဒေဝယာနံ ပုဋ္ဌော ဒေဝပုတ္တော ကကဏ္ဋကနိမိတ္တံ ဝဒန္တော ဝိယ ဒိဋ္ဌမတ္တမေဝ ဂဟေတွာ အတ္တနာ ကတပုညံ အာစိက္ခန္တော ‘‘ဥစ္ဆာဂါရ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ တိဏ္ဏံ အညတရံ ဒတွာတိ ယဒိပိ မယာ တီဏိ အဂါရာနိ ဒိန္နာနိ၊ တီသု ပန အညတရေနာတိ အယမတ္ထောပိ သိဇ္ဈတီတိ နယဂ္ဂါဟေန ဒေဝပုတ္တော ဧဝမာဟ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဧဝံ သော တေန ပုစ္ဆိ တမတ္ထံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ရတနတ္တယဂုဏံ ပကာသေန္တော မာတာပိတူဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒနံ ကတွာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော။ မနုဿာ ဒေဝပုတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ဘဂဝတိ ဘိက္ခုသင်္ဃေ စ သဉ္ဇာတပသာဒဗဟုမာနာ ဗဟုံ ဒါနူပကရဏံ သဇ္ဇေတွာ သကဋာနံ ပူရေတွာ ဝေဠုဝနံ ဂန္တွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ သတ္ထု တံ ပဝတ္တိံ အာရောစယိံသု။ သတ္ထာ တံ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနံ တထေဝ ဝတွာ တမေဝ အတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ဝိတ္ထာရေန ဓမ္မံ ဒေသေတွာ တေ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တေ စ ပတိဋ္ဌိတသဒ္ဓါ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော ဂါမံ ဥပဂန္တွာ ဥစ္ဆုပါလဿ မတဋ္ဌာနေ ဝိဟာရံ ကာရယိံသူတိ။

တတိယနာဂဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃။ စူဠရထဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဒဠှဓမ္မာနိသာရဿာတိ စူဠရထဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဓာတုဝိဘာဂံ ကတွာ တတ္ထ တတ္ထ သတ္ထု ထူပေသု ပတိဋ္ဌာပိယမာနေသု မဟာကဿပတ္ထေရပ္ပမုခေသု ဓမ္မံ သင်္ဂါယိတုံ ဥစ္စိနိတွာ ဂဟိတေသု သာဝကေသု ယာဝ ဝဿူပဂမနာ ဝေနေယျာပေက္ခာယ အတ္တနော အတ္တနော ပရိသာယ သဒ္ဓိံ တတ္ထ တတ္ထ ဝသန္တေသု အာယသ္မာ မဟာကစ္စာယနော ပစ္စန္တဒေသေ အညတရသ္မိံ အရညာယတနေ ဝိဟရတိ။ တေန သမယေန အဿကရဋ္ဌေ ပေါတလိနဂရေ အဿကရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ၊ တဿ ဇေဋ္ဌာယ ဒေဝိယာ ပုတ္တော သုဇာတော နာမ ကုမာရော သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကော ကနိဋ္ဌာယ ဒေဝိယာ နိဗန္ဓနေန ပိတရာ ရဋ္ဌတော ပဗ္ဗာဇိတော အရညံ ပဝိသိတွာ ဝနစရကေ နိဿာယ အရညေ ဝသတိ။ သော ကိရ ကဿပဿ ဘဂဝတော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ သီလမတ္တေ ပတိဋ္ဌိတော ပုထုဇ္ဇနကာလကိရိယံ ကတွာ တာဝတိံသေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ အပရာပရံ သုဂတိယံယေဝ ပရိဗ္ဘမန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဘဂဝတော အဘိသမ္ဗောဓိတော တိံသဝဿေ အဿကရဋ္ဌေ အဿကရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ‘‘သုဇာတော’’တိဿ နာမံ အဟောသိ။ သော မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဝဍ္ဎတိ။

တဿ ပန မာတရိ ကာလကတာယ ရာဇာ အညံ ရာဇဓီတရံ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သာပိ အပရေန သမယေန ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ တဿာ ရာဇာ ပုတ္တံ ဒိသွာ ပသန္နော ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ တယာ ဣစ္ဆိတံ ဝရံ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝရံ အဒါသိ။ သာ ဂဟိတကံ ကတွာ ဌပေတွာ ယဒါ သုဇာတကုမာရော သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကော ဇာတော၊ တဒါ ရာဇာနံ အာဟ ‘‘ဒေဝ၊ တုမှေဟိ မမ ပုတ္တံ ဒိသွာ တုဋ္ဌစိတ္တေဟိ ဝရော ဒိန္နော၊ တံ ဣဒါနိ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘ဂဏှ၊ ဒေဝီ’’တိ ။ ‘‘မယှံ ပုတ္တဿ ရဇ္ဇံ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘နဿ၊ ဝသလိ၊ မမ ဇေဋ္ဌပုတ္တေ ဒေဝကုမာရသဒိသေ သုဇာတကုမာရေ ဌိတေ ကသ္မာ ဧဝံ ဝဒသီ’’တိ ပဋိက္ခိပိ။ ဒေဝီ ပုနပ္ပုနံ နိဗန္ဓနံ ကရောန္တီ မနံ အလဘိတွာ ဧကဒိဝသံ အာဟ ‘‘ဒေဝ၊ ယဒိ သစ္စေ တိဋ္ဌသိ၊ ဒေဟိ ဧဝါ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘အနုပဓာရေတွာ မယာ ဣမိဿာ ဝရော ဒိန္နော၊ အယဉ္စ ဧဝံ ဝဒတီ’’တိ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ သုဇာတကုမာရံ ပက္ကောသိတွာ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ အဿူနိ ပဝတ္တေသိ။ ကုမာရော ပိတရံ သောစမာနံ ဒိသွာ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော အဿူနိ ပဝတ္တေတွာ ‘‘အနုဇာနာဟိ၊ ဒေဝ၊ အဟံ အညတ္ထ ဂမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ရညာ ‘‘အညံ တေ နဂရံ မာပေဿာမိ၊ တတ္ထ ဝသေယျာသီ’’တိ ဝုတ္တေ ကုမာရော န ဣစ္ဆိ။ ‘‘မမ သဟာယာနံ ရာဇူနံ သန္တိကေ ပေသေဿာမီ’’တိ စ ဝုတ္တေ တမ္ပိ နာနုဇာနိ။ ကေဝလံ ‘‘ဒေဝ၊ အရညံ ဂမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ပုတ္တံ အာလိင်္ဂိတွာ သီသေ စုမ္ဗိတွာ ‘‘မမစ္စယေန ဣဓာဂန္တွာ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌဟာ’’တိ ဝတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။

သော အရညံ ပဝိသိတွာ ဝနစရကေ နိဿာယ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ မိဂဝံ ဂတော။ တဿ သမဏကာလေ သဟာယဝရော ဧကော ဒေဝပုတ္တော ဟိတေသိတာယ မိဂရူပေန တံ ပလောဘေန္တော ဓာဝိတွာ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာယနဿ ဝသနဋ္ဌာနသမီပံ ပတွာ အန္တရဓာယိ။ သော ‘‘ဣမံ မိဂံ ဣဒါနိ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဥပဓာဝန္တော ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ပတွာ တံ အပဿန္တော ဗဟိ ပဏ္ဏသာလာယ ထေရံ နိသိန္နံ ဒိသွာ တဿ သမီပေ စာပကောဋိံ ဩလုဗ္ဘ အဋ္ဌာသိ။ ထေရော တံ ဩလောကေတွာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗံ တဿ ပဝတ္တိံ ဉတွာ အနုဂ္ဂဏှန္တော အဇာနန္တော ဝိယ သင်္ဂဟံ ကရောန္တော –

၉၈၁။

‘‘ဒဠှဓမ္မာ နိသာရဿ၊ ဓနုံ ဩလုဗ္ဘ တိဋ္ဌသိ၊

ခတ္တိယော နုသိ ရာဇညော၊ အဒု လုဒ္ဒေါ ဝနေစရော’’တိ။ –

ပုစ္ဆိ။ တတ္ထ ဒဠှဓမ္မာတိ ဒဠှဓနု။ ဒဠှဓနု နာမ ဒွိသဟဿထာမံ ဝုစ္စတိ။ ဒွိသဟဿထာမန္တိ စ ယဿ အာရောပိတဿ ဇိယာယ ဗဒ္ဓါ လောဟသီသာဒီနံ ဘာရော ဒဏ္ဍေ ဂဟေတွာ ယာဝ ကဏ္ဍပ္ပမာဏာ ဥက္ခိတ္တဿ ပထဝိတော မုစ္စတိ။ နိသာရဿာတိ နိရတိသယသာရဿ ဝိသိဋ္ဌသာရဿ ရုက္ခဿ ဓနုံ၊ သာရတရရုက္ခမယံ ဓနုန္တိ အတ္ထော။ ဩလုဗ္ဘာတိ သန္နိရုမ္ဘိတွာ။ ရာဇညောတိ ရာဇကုမာရော။ ဝနေစရောတိ ဝနစရော။

အထ သော အတ္တာနံ အာဝိကရောန္တော –

၉၈၂။

‘‘အဿကာဓိပတိဿာဟံ၊ ဘန္တေ ပုတ္တော ဝနေစရော၊

နာမံ မေ ဘိက္ခု တေ ဗြူမိ၊ သုဇာတော ဣတိ မံ ဝိဒူ။

၉၈၃။

‘‘မိဂေ ဂဝေသမာနောဟံ၊ ဩဂါဟန္တော ဗြဟာဝနံ၊

မိဂံ တဉ္စေဝ နာဒ္ဒက္ခိံ၊ တဉ္စ ဒိသွာ ဌိတော အဟ’’န္တိ။ –

အာဟ။ တတ္ထ အဿကာဓိပတိဿာတိ အဿကရဋ္ဌာဓိပတိနော အဿကရာဇဿ။ ဘိက္ခူတိ ထေရံ အာလပတိ။ မိဂေ ဂဝေသမာနောတိ မိဂသူကရာဒိကေ ဂဝေသန္တော၊ မိဂဝံ စရန္တောတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ ထေရော တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော –

၉၈၄။

‘‘သွာဂတံ တေ မဟာပုည၊ အထော တေ အဒုရာဂတံ၊

ဧတ္တော ဥဒကမာဒါယ၊ ပါဒေ ပက္ခာလယဿု တေ။

၉၈၅။

‘‘ဣဒမ္ပိ ပါနီယံ သီတံ၊ အာဘတံ ဂိရိဂဗ္ဘရာ၊

ရာဇပုတ္တ တတော ပိတွာ၊ သန္ထတသ္မိံ ဥပါဝိသာ’’တိ။ – အာဟ၊

၉၈၄။ တတ္ထ အဒုရာဂတန္တိ ဒုရာဂမနဝဇ္ဇိတံ၊ မဟာပုည၊ တေ ဣဓာဂမနံ သွာဂတံ၊ န တေ အပ္ပကမ္ပိ ဒုရာဂမနံ အတ္ထိ တုယှဉ္စ မယှဉ္စ ပီတိသောမနဿဇနနတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အဓုနာဂတ’’န္တိပိ ပါဌော၊ ဣဒါနိ အာဂမနန္တိ အတ္ထော။

၉၈၅။ သန္ထတသ္မိံ ဥပါဝိသာတိ အနန္တရဟိတာယ ဘူမိယာ အနိသီဒိတွာ အမုကသ္မိံ တိဏသန္ထာရကေ နိသီဒါတိ။

တတော ရာဇကုမာရော ထေရဿ ပဋိသန္ထာရံ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော အာဟ –

၉၈၆။

‘‘ကလျာဏီ ဝတ တေ ဝါစာ၊ သဝနီယာ မဟာမုနိ၊

နေလာ အတ္ထဝတီ ဝဂ္ဂု၊ မန္တွာ အတ္ထဉ္စ ဘာသသိ။

၉၈၇။

‘‘ကာ တေ ရတိ ဝနေ ဝိဟရတော၊ ဣသိနိသဘ ဝဒေဟိ ပုဋ္ဌော၊

တဝ ဝစနပထံ နိသာမယိတွာ၊ အတ္ထဓမ္မပဒံ သမာစရေမသေ’’တိ။

၉၈၆။ တတ္ထ ကလျာဏီတိ သုန္ဒရာ သောဘနာ။ သဝနီယာတိ သောတုံ ယုတ္တာ။ နေလာတိ နိဒ္ဒေါသာ။ အတ္ထဝတီတိ အတ္ထယုတ္တာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိနာ ဟိတေန ဥပေတာ။ ဝဂ္ဂူတိ မဓုရာ။ မန္တွာတိ ဇာနိတွာ ပညာယ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ။ အတ္ထန္တိ အတ္ထတော အနပေတံ ဧကန္တဟိတာဝဟံ။

၉၈၇။ ဣသိနိသဘာတိ ဣသီသု နိသဘ အာဇာနီယသဒိသ။ ဝစနပထန္တိ ဝစနံ။ ဝစနမေဝ ဟိ အတ္ထာဓိဂမဿ ဥပါယဘာဝတော ‘‘ဝစနပထ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထဓမ္မပဒံသမာစရေမသေတိ ဣဓ စေဝ သမ္ပရာယေ စ အတ္ထာဝဟံ သီလာဒိဓမ္မကောဋ္ဌာသံ ပဋိပဇ္ဇာမသေ။

ဣဒါနိ ထေရော အတ္တနော သမ္မာပဋိပတ္တိံ တဿ အနုစ္ဆဝိကံ ဝဒန္တော –

၉၈၈။

‘‘အဟိံသာ သဗ္ဗပါဏီနံ၊ ကုမာရမှာက ရုစ္စတိ၊

ထေယျာ စ အတိစာရာ စ၊ မဇ္ဇပါနာ စ အာရတိ။

၉၈၉။

‘‘အာရတိ သမစရိယာ စ၊ ဗာဟုသစ္စံ ကတညုတာ၊

ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပါသံသာ၊ ဓမ္မာ ဧတေ ပသံသိယာ’’တိ။ – အာဟ၊

၉၈၉။ တတ္ထ အာရတိ သမစရိယာ စာတိ ယထာဝုတ္တာ စ ပါပဓမ္မတော အာရတိ၊ ပဋိဝိရတိ ကာယသမတာဒိသမစရိယာ စ။ ဗာဟုသစ္စန္တိ ပရိယတ္တိဗာဟုသစ္စံ။ ကတညုတာတိ ပရေဟိ အတ္တနော ကတဿ ဥပကာရဿ ဇာနနာ။ ပါသံသာတိ အတ္ထကာမေဟိ ကုလပုတ္တေဟိ ပကာရတော အာသံသိတဗ္ဗာ။ ဓမ္မာ ဧတေတိ ဧတေ ယထာဝုတ္တာ အဟိံသာဒိဓမ္မာ။ ပသံသိယာတိ ဝိညူဟိ ပသံသိတဗ္ဗာ။

ဧဝံ ထေရော တဿ အနုစ္ဆဝိကံ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဝတွာ အနာဂတံသဉာဏေန အာယုသင်္ခါရေ ဩလောကေန္တော ‘‘ပဉ္စမာသမတ္တမေဝါ’’တိ ဒိသွာ တံ သံဝေဇေတွာ ဒဠှံ တတ္ထ သမ္မာပဋိပတ္တိယံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၉၉၀။

‘‘သန္တိကေ မရဏံ တုယှံ၊ ဩရံ မာသေဟိ ပဉ္စဟိ၊

ရာဇပုတ္တ ဝိဇာနာဟိ၊ အတ္တာနံ ပရိမောစယာ’’တိ။

တတ္ထ အတ္တာနံ ပရိမောစယာတိ အတ္တာနံ အပါယဒုက္ခတော မောစေဟိ။

တတော ကုမာရော အတ္တနော မုတ္တိယာ ဥပါယံ ပုစ္ဆန္တော အာဟ –

၉၉၁။

‘‘ကတမံ သွာဟံ ဇနပဒံ ဂန္တွာ၊ ကိံ ကမ္မံ ကိဉ္စ ပေါရိသံ၊

ကာယ ဝါ ပန ဝိဇ္ဇာယ၊ ဘဝေယျံ အဇရာမရော’’တိ။

တတ္ထ ကတမံ သွာဟန္တိ ကတမံ သု အဟံ၊ ကတမံ နူတိ အတ္ထော။ ကိံ ကမ္မံ ကိဉ္စ ပေါရိသန္တိ ကတွာတိ ဝစနသေသော။ ပေါရိသန္တိ ပုရိသကိစ္စံ။

တတော ထေရော တဿ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ ဣမာ ဂါထာယော အဝေါစ –

၉၉၂။

‘‘န ဝိဇ္ဇတေ သော ပဒေသော၊ ကမ္မံ ဝိဇ္ဇာ စ ပေါရိသံ၊

ယတ္ထ ဂန္တွာ ဘဝေ မစ္စော၊ ရာဇပုတ္တာဇရာမရော။

၉၉၃။

‘‘မဟဒ္ဓနာ မဟာဘောဂါ၊ ရဋ္ဌဝန္တောပိ ခတ္တိယာ၊

ပဟူတဓနဓညာသေ၊ တေပိ နော အဇရာမရာ။

၉၉၄။

‘‘ယဒိ တေ သုတာ အန္ဓကဝေဏ္ဍုပုတ္တာ၊ သူရာ ဝီရာ ဝိက္ကန္တပ္ပဟာရိနော၊

တေပိ အာယုက္ခယံ ပတ္တာ၊ ဝိဒ္ဓသ္တာ သဿတီသမာ။

၉၉၅။

‘‘ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿာ၊ သုဒ္ဒါ စဏ္ဍာလပုက္ကုသာ၊

ဧတေ စညေ စ ဇာတိယာ၊ တေပိ နော အဇရာမရာ။

၉၉၆။

‘‘ယေ မန္တံ ပရိဝတ္တေန္တိ၊ ဆဠင်္ဂံ ဗြဟ္မစိန္တိတံ၊

ဧတေ စညေ စ ဝိဇ္ဇာယ၊ တေပိ နော အဇရာမရာ။

၉၉၇။

‘‘ဣသယော စာပိ ယေ သန္တာ၊ သညတတ္တာ တပဿိနော၊

သရီရံ တေပိ ကာလေန၊ ဝိဇဟန္တိ တပဿိနော။

၉၉၈။

‘‘ဘာဝိတတ္တာပိ အရဟန္တော၊ ကတကိစ္စာ အနာသဝါ၊

နိက္ခိပန္တိ ဣမံ ဒေဟံ၊ ပုညပါပပရိက္ခယာ’’တိ။

၉၉၂။ တတ္ထ ယတ္ထ ဂန္တွာတိ ယံ ပဒေသံ ဂန္တွာ ကမ္မံ ဝိဇ္ဇံ ပေါရိသဉ္စ ကာယပယောဂေန ဣတရပယောဂေန စ ဥပဂန္တွာ ပါပုဏိတွာ ဘဝေယျ အဇရာမရောတိ အတ္ထော။

၉၉၃။ ဟေဋ္ဌိမကောဋိယာ ကောဋိသတာဒိပရိမာဏံ သံဟရိတွာ ဌပိတံ မဟန္တံ ဓနံ ဧတေသန္တိ မဟဒ္ဓနာ။ ကုမ္ဘတ္တယာဒိကဟာပဏပရိဗ္ဗယော မဟန္တော ဘောဂေါ ဧတေသန္တိ မဟာဘောဂါ။ ရဋ္ဌဝန္တောတိ ရဋ္ဌသာမိကာ၊ အနေကယောဇနပရိမာဏံ ရဋ္ဌံ ပသာသန္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ခတ္တိယာတိ ခတ္တိယဇာတိကာ။ ပဟူတဓနဓညာသေတိ မဟာဓနဓညသန္နိစယာ၊ အတ္တနော ပရိသာယ စ သတ္တဋ္ဌသံဝစ္ဆရပဟောနကဓနဓညသန္နိစယာ။ တေပိ နော အဇရာမရာတိ ဇရာမရဏဓမ္မာ ဧဝ၊ မဟဒ္ဓနတာဒီနိပိ တေသံ ဥပရိ နိပတန္တံ ဇရာမရဏံ နိဝတ္တေတုံ န သက္ကောန္တီတိ အတ္ထော။

၉၉၄။ အန္ဓကဝေဏ္ဍုပုတ္တာတိ အန္ဓကဝေဏ္ဍုဿ ပုတ္တာတိ ပညာတာ။ သူရာတိ သတ္တိမန္တော။ ဝီရာတိ ဝီရိယဝန္တော။ ဝိက္ကန္တပ္ပဟာရိနောတိ သူရဝီရဘာဝေနေဝ ပဋိသတ္တုဗလံ ဝိက္ကမ္မ ပသယှ ပဟရဏသီလာ။ ဝိဒ္ဓသ္တာတိ ဝိနဋ္ဌာ။ သဿတီသမာတိ ကုလပရမ္ပရာယ သဿတီဟိ စန္ဒသူရိယာဒီဟိ သမာနာ၊ တေပိ အစိရကာလပဝတ္တကုလနွယာတိ အတ္ထော။

၉၉၅။ ဇာတိယာတိ အတ္တနော ဇာတိယာ၊ ဝိသိဋ္ဌတရာ ပန ဇာတိပိ နေသံ ဇရာမရဏံ နိဝတ္တေတုံ န သက္ကောတီတိ အတ္ထော။

၉၉၆။ မန္တန္တိ ဝေဒံ။ ဆဠင်္ဂန္တိ ကပ္ပဗျာကရဏနိရုတ္တိသိက္ခာဆန္ဒောဝိစိတိဇောတိသတ္ထသင်္ခါတေဟိ ဆဟိ အင်္ဂေဟိ ဆဠင်္ဂံ။ ဗြဟ္မစိန္တိတန္တိ ဗြဟ္မေဟိ အဋ္ဌကာဒီဟိ စိန္တိတံ ပညာစက္ခုနာ ဒိဋ္ဌံ။

၉၉၇။ သန္တာတိ ဥပသန္တကာယဝစီကမ္မန္တာ။ သညတတ္တာတိ သညတစိတ္တာ။ တပဿိနောတိ တပနိဿိတာ။

ဣဒါနိ ကုမာရော အတ္တနာ ကတ္တဗ္ဗံ ဝဒန္တော –

၉၉၉။

‘‘သုဘာသိတာ အတ္ထဝတီ၊ ဂါထာယော တေ မဟာမုနိ၊

နိဇ္ဈတ္တောမှိ သုဘဋ္ဌေန၊ တွဉ္စ မေ သရဏံ ဘဝါ’’တိ။ –

အာဟ ။ တတ္ထ နိဇ္ဈတ္တောမှီတိ နိဇ္ဈာပိတော ဓမ္မောဇသညာယ သညတ္တိဂတော အမှိ။ သုဘဋ္ဌေနာတိ သုဋ္ဌု ဘာသိတေန။

တတော ထေရော တံ အနုသာသန္တော ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

၁၀၀၀။

‘‘မာ မံ တွံ သရဏံ ဂစ္ဆ၊ တမေဝ သရဏံ ဝဇ၊

သကျပုတ္တံ မဟာဝီရံ၊ ယမဟံ သရဏံ ဂတော’’တိ။

တတော ရာဇကုမာရော အာဟ –

၁၀၀၁။

‘‘ကတရသ္မိံ သော ဇနပဒေ၊ သတ္ထာ တုမှာက မာရိသ၊

အဟမ္ပိ ဒဋ္ဌုံ ဂစ္ဆိဿံ၊ ဇိနံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလ’’န္တိ။

ပုန ထေရော အာဟ –

၁၀၀၂။

‘‘ပုရတ္ထိမသ္မိံ ဇနပဒေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

တတ္ထာသိ ပုရိသာဇညော၊ သော စ ခေါ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။

တတ္ထ ထေရေန နိသိန္နပဒေသတော မဇ္ဈိမဒေသဿ ပါစီနဒိသာဘာဂတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ပုရတ္ထိမသ္မိံ ဇနပဒေ’’တိ။

ဧဝံ သော ရာဇပုတ္တော ထေရဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌဟိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၀၀၃။

‘‘သစေ ဟိ ဗုဒ္ဓါ တိဋ္ဌေယျ၊ သတ္ထာ တုမှာက မာရိသ၊

ယောဇနာနိ သဟဿာနိ၊ ဂစ္ဆေယျံ ပယိရုပါသိတုံ။

၁၀၀၄။

‘‘ယတော စ ခေါ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ သတ္ထာ တုမှာက မာရိသ၊

နိဗ္ဗုတမ္ပိ မဟာဝီရံ၊ ဂစ္ဆာမိ သရဏံ အဟံ။

၁၀၀၅။

‘‘ဥပေမိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မဉ္စာပိ အနုတ္တရံ၊

သင်္ဃဉ္စ နရဒေဝဿ၊ ဂစ္ဆာမိ သရဏံ အဟံ။

၁၀၀၆။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရမာမိ ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယာမိ၊

အမဇ္ဇပေါ နော စ မုသာ ဘဏာမိ၊ သကေန ဒါရေန စ ဟောမိ တုဋ္ဌော’’တိ။

ဧဝံ ပန တံ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌိတံ ထေရော ဧဝမာဟ ‘‘ရာဇကုမာရ၊ တုယှံ ဣဓ အရညဝါသေန အတ္ထော နတ္ထိ၊ န စိရံ တဝ ဇီဝိတံ၊ ပဉ္စမာသဗ္ဘန္တရေ ဧဝ ကာလံ ကရိဿသိ၊ တသ္မာ တဝ ပိတု သန္တိကမေဝ ဂန္တွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ သဂ္ဂပရာယဏော ဘဝေယျာသီ’’တိ ဝတွာ အတ္တနော သန္တိကေ ဓာတုယော ဒတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သော ဂစ္ဆန္တော ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ဝစနေန ဣတော ဂမိဿာမိ၊ တုမှေဟိပိ မယှံ အနုကမ္ပာယ တတ္ထ အာဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ထေရဿ အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပိတု နဂရံ ဂန္တွာ ဥယျာနံ ပဝိသိတွာ အတ္တနော အာဂတဘာဝံ ရညော နိဝေဒေသိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ သပရိဝါရော ဥယျာနံ ဂန္တွာ ကုမာရံ အာလိင်္ဂိတွာ အန္တေပုရံ နေတွာ အဘိသိဉ္စိတုကာမော အဟောသိ။ ကုမာရော ‘‘ဒေဝ၊ မယှံ အပ္ပကံ အာယု၊ ဣတော စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန မရဏံ ဘဝိဿတိ၊ ကိံ မေ ရဇ္ဇေန၊ တုမှေ နိဿာယ ပုညမေဝ ကရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ထေရဿ ဂုဏံ ရတနတ္တယဿ စ အာနုဘာဝံ ပဝေဒေသိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ သံဝေဂပ္ပတ္တော ရတနတ္တယေ စ ထေရေ စ ပသန္နမာနသော မဟန္တံ ဝိဟာရံ ကာရေတွာ မဟာကစ္စာယနတ္ထေရဿ သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ။ ထေရောပိ ရာဇာနံ မဟာဇနဉ္စ အနုဂ္ဂဏှန္တော အာဂစ္ဆိ။ ရာဇာ စ သပရိဝါရော ဒူရတောဝ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ ထေရံ ဝိဟာရံ ပဝေသေတွာ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟန္တော သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌဟိ။ ကုမာရော စ သီလာနိ သမာဒိယိတွာ ထေရံ ဘိက္ခူ စေဝ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟန္တော ဒါနာနိ ဒဒန္တော ဓမ္မံ သုဏန္တော စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ပုညာနုဘာဝေန သတ္တရတနပဋိမဏ္ဍိတော သတ္တယောဇနပ္ပမာဏော ရထော ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ အနေကာနိ စဿ အစ္ဆရာသဟဿာနိ ပရိဝါရော အဟောသိ။

ရာဇာ ကုမာရဿ သရီရသက္ကာရံ ကတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ စေတိယဿ ပူဇံ အကာသိ၊ တတ္ထ မဟာဇနော သန္နိပတိ၊ ထေရောပိ သပရိဝါရော တံ ပဒေသံ ဥပဂဉ္ဆိ။ အထ ဒေဝပုတ္တော အတ္တနာ ကတကုသလကမ္မံ ဩလောကေတွာ ကတညုတာယ ‘‘ဂန္တွာ ထေရံ ဝန္ဒိဿာမိ၊ သာသနဂုဏေ စ ပါကဋေ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဒိဗ္ဗရထံ အာရုယှ မဟတာ ပရိဝါရေန ဒိဿမာနရူပေါ အာဂန္တွာ ရထာ ဩရုယှ ထေရဿ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ပိတရာ သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ထေရံ ပယိရုပါသမာနော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။ တံ ထေရော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပုစ္ဆိ –

၁၀၀၇။

‘‘သဟဿရံသီဝ ယထာမဟပ္ပဘော၊ ဒိသံ ယထာ ဘာတိ နဘေ အနုက္ကမံ၊

တထာပကာရော တဝါယံ မဟာရထော၊ သမန္တတော ယောဇနသတ္တမာယတော။

၁၀၀၈။

‘‘သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေဟိ သမန္တမောတ္ထဋော၊ ဥရဿ မုတ္တာဟိ မဏီဟိ စိတ္တိတော၊

လေခါ သုဝဏ္ဏဿ စ ရူပိယဿ စ၊ သောဘေန္တိ ဝေဠုရိယမယာ သုနိမ္မိတာ။

၁၀၀၉။

‘‘သီသဉ္စိဒံ ဝေဠုရိယဿ နိမ္မိတံ၊ ယုဂဉ္စိဒံ လောဟိတကာယ စိတ္တိတံ၊

ယုတ္တာ သုဝဏ္ဏဿ စ ရူပိယဿ စ၊ သောဘန္တိ အဿာ စ ဣမေ မနောဇဝါ။

၁၀၁၀။

‘‘သော တိဋ္ဌသိ ဟေမရထေ အဓိဋ္ဌိတော၊ ဒေဝါနမိန္ဒောဝ သဟဿဝါဟနော၊

ပုစ္ဆာမိ တာဟံ ယသဝန္တ ကောဝိဒံ၊ ကထံ တယာ လဒ္ဓါ အယံ ဥဠာရော’’တိ။

၁၀၀၇။ တတ္ထ သဟဿရံသီတိ သူရိယော။ သော ဟိ အနေကသဟဿရံသိမန္တတာယ ‘‘သဟဿရံသီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာမဟပ္ပဘောတိ အတ္တနော မဟတ္တဿ အနုရူပပ္ပဘော။ ယထာ ဟိ မဟတ္တေန သူရိယမဏ္ဍလေန သဒိသံ ဇောတိမဏ္ဍလံ နတ္ထိ၊ ဧဝံ ပဘာယပိ။ တထာ ဟိ တံ ဧကသ္မိံ ခဏေ တီသု မဟာဒီပေသု အာလောကံ ဖရန္တံ တိဋ္ဌတိ။ ဒိသံ ယထာ ဘာတိ နဘေ အနုက္ကမန္တိ နဘေ အာကာသေ ယထေဝ ဒိသံ အနုက္ကမန္တော ဂစ္ဆန္တော ယထာ ယေန ပကာရေန ဘာတိ ဒိဗ္ဗတိ ဇောတတိ။ တထာပကာရောတိ တာဒိသာကာရော။ တဝါယန္တိ တဝ အယံ။

၁၀၀၈။ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေဟီတိ သုဝဏ္ဏမယေဟိ ပဋ္ဋေဟိ။ သမန္တမောတ္ထဋော သမန္တတော ဆာဒိတော။ ဥရဿာတိ ဥရော အဿ၊ ရထဿ ဥရောတိ စ ဤသာမူလံ ဝဒတိ။ လေခါတိ ဝေဠုရိယမယာ မာလာကမ္မလတာကမ္မာဒိလေခါ။ တာသံ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေသု စ ရဇတပဋ္ဋေသု စ ဒိဿမာနတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘သုဝဏ္ဏဿ စ ရူပိယဿ စာ’’တိ။ သောဘေန္တီတိ ရထံ သောဘယန္တိ။

၁၀၀၉။ သီသန္တိ ရထကုဗ္ဗရသီသံ။ ဝေဠုရိယဿ နိမ္မိတန္တိ ဝေဠုရိယေန နိမ္မိတံ၊ ဝေဠုရိယမဏိမယန္တိ အတ္ထော။ လောဟိတကာယာတိ လောဟိတကမဏိနာ၊ ယေန ကေနစိ ရတ္တမဏိနာ ဝါ။ ယုတ္တာတိ ယောဇိတာ၊ အထ ဝါ ယောတ္တာ သုဝဏ္ဏဿ စ ရူပိယဿ စာတိ သုဝဏ္ဏမယာ စ ရူပိယမယာ စ ယောတ္တာ၊ သင်္ခလိကာတိ အတ္ထော။

၁၀၁၀။ အဓိဋ္ဌိတောတိ အတ္တနော ဒေဝိဒ္ဓိယာ သကလမိဒံ ဌာနံ အဘိဘဝိတွာ ဌိတော။ သဟဿဝါဟနောတိ သဟဿယုတ္တဝါဟနော၊ သဟဿအာဇာနီယယုတ္တရထော ဒေဝါနမိန္ဒော ယထာတိ အဓိပ္ပာယော။ ယသဝန္တာတိ အာလပနံ၊ ယသဿီတိ အတ္ထော။ ကောဝိဒန္တိ ကုသလဉာဏဝန္တံ၊ ရထာရောဟနေ ဝါ ဆေကံ။ အယံ ဥဠာရောတိ အယံ ဥဠာရော မဟန္တော ယသောတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ ထေရေန ပုဋ္ဌော ဒေဝပုတ္တော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ –

၁၀၁၁။

‘‘သုဇာတော နာမဟံ ဘန္တေ၊ ရာဇပုတ္တော ပုရေ အဟုံ၊

တွဉ္စ မံ အနုကမ္ပာယ၊ သညမသ္မိံ နိဝေသယိ။

၁၀၁၂။

‘‘ခီဏာယုကဉ္စ မံ ဉတွာ၊ သရီရံ ပါဒါသိ သတ္ထုနော၊

ဣမံ သုဇာတ ပူဇေဟိ၊ တံ တေ အတ္ထာယ ဟေဟိတိ။

၁၀၁၃။

‘‘တာဟံ ဂန္ဓေဟိ မာလေဟိ၊ ပူဇယိတွာ သမုယျုတော၊

ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ၊ ဥပပန္နောမှိ နန္ဒနံ။

၁၀၁၄။

‘‘နန္ဒနေ စ ဝနေ ရမ္မေ၊ နာနာဒိဇဂဏာယုတေ၊

ရမာမိ နစ္စဂီတေဟိ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော’’တိ။

၁၀၁၂-၃။ တတ္ထ သရီရန္တီ သရီရဓာတုံ။ ဟေဟိတီတိ ဘဝိဿတိ။ သမုယျုတောတိ သမ္မာ ဥယျုတ္တော၊ ယုတ္တပ္ပယုတ္တောတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဒေဝပုတ္တော ထေရေန ပုစ္ဆိတမတ္ထံ ကထေတွာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပိတရံ အာပုစ္ဆိတွာ ရထံ အာရုယှ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော။ ထေရောပိ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဝိတ္ထာရေန ဓမ္မကထံ ကထေသိ။ သာ ဓမ္မကထာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသိ။ အထ ထေရော တံ သဗ္ဗံ အတ္တနာ စ တေန စ ကထိတနိယာမေနေဝ သင်္ဂီတိကာလေ ဓမ္မသင်္ဂါဟကာနံ အာရောစေသိ၊ တေ စ တံ တထာ သင်္ဂဟံ အာရောပေသုန္တိ။

စူဠရထဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄။ မဟာရထဝိမာနဝဏ္ဏနာ

သဟဿယုတ္တံ ဟယဝါဟနံ သုဘန္တိ မဟာရထဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန စ သမယေန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဒေဝစာရိကံ စရန္တော တာဝတိံသဘဝနေ ဂေါပါလဿ နာမ ဒေဝပုတ္တဿ အတ္တနော ဝိမာနတော နိက္ခမိတွာ သဟဿယုတ္တံ မဟန္တံ ဒိဗ္ဗရထံ အဘိရုယှ မဟန္တေန ပရိဝါရေန မဟတိယာ ဒေဝိဒ္ဓိယာ ဥယျာနကီဠနတ္ထံ ဂစ္ဆန္တဿ အဝိဒူရေ ပါတုရဟောသိ။ တံ ဒိသွာ ဒေဝပုတ္တော သဉ္ဇာတဂါရဝဗဟုမာနော သဟသာ ရထတော ဩရုယှ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ အဉ္ဇလိံ သိရသိ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။

တဿိဒံ ပုဗ္ဗကမ္မံ – သော ကိရ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ သုဝဏ္ဏမာလာယ ပူဇေတွာ ‘‘ဣမဿ ပုညဿ အာနုဘာဝေန မယှံ ဘဝေ ဘဝေ သောဝဏ္ဏမယာ ဥရစ္ဆဒမာလာ နိဗ္ဗတ္တတူ’’တိ ကတပဏိဓာနာယ အနေကကပ္ပေသု သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တိယာ ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကိကိဿ ကာသိရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တာယ ယထာပဏိဓာနံ သုဝဏ္ဏမာလာလာဘေန ‘‘ဥရစ္ဆဒမာလာ’’တိ လဒ္ဓနာမာယ ဒေဝကညာသဒိသာယ ရာဇဓီတာယ အာစရိယော ဂေါပါလော နာမ ဗြာဟ္မဏော ဟုတွာ သသာဝကသင်္ဃဿ ကဿပဿ ဘဂဝတော အသဒိသဒါနာဒီနိ မဟာဒါနာနိ ပဝတ္တေတွာ ဣန္ဒြိယာနံ အပရိပက္ကဘာဝေန အတ္တာနံ ရာဇဓီတရဉ္စ ဥဒ္ဒိဿ သတ္ထာရာ ဒေသိတံ ဓမ္မံ သုတွာပိ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော ပုထုဇ္ဇနကာလကိရိယမေဝ ကတွာ ယထူပစိတပုညာနုဘာဝေန တာဝတိံသေသု ယောဇနသတိကေ ကနကဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ အနေကကောဋိအစ္ဆရာပရိဝါရော အဟောသိ၊ သတ္တရတနမယော စဿ သဟဿယုတ္တော သုဝိဘတ္တဘိတ္တိဝိစိတ္တော သိနိဒ္ဓမဓုရနိဂ္ဃောသော အတ္တနော ပဘာသမုဒယေန အဝဟသန္တော ဝိယ ဒိဝင်္ကရမဏ္ဍလံ ဒိဗ္ဗော အာဇညရထော နိဗ္ဗတ္တိ။

သော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အပရာပရံ ဒေဝေသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန ယထာဝုတ္တသမ္ပတ္တိဝိဘဝေါ ဂေါပါလော ဧဝ နာမ ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ တာဝတိံသေသုယေဝ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘တေန စ သမယေန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော…ပေ… အဉ္ဇလိံ သိရသိ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသီ’’တိ။

ဧဝံ ပန ဥပသင်္ကမိတွာ ဌိတံ တံ ဒေဝပုတ္တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပုစ္ဆိ –

၁၀၁၅။

‘‘သဟဿယုတ္တံ ဟယဝါဟနံ သုဘံ၊ အာရုယှိမံ သန္ဒနံ နေကစိတ္တံ၊

ဥယျာနဘူမိံ အဘိတော အနုက္ကမံ၊ ပုရိန္ဒဒေါ ဘူတပတီဝ ဝါသဝေါ။

၁၀၁၆။

‘‘သောဝဏ္ဏမယာ တေ ရထကုဗ္ဗရာ ဥဘော၊ ဖလေဟိ အံသေဟိ အတီဝ သင်္ဂတာ၊

သုဇာတဂုမ္ဗာ နရဝီရနိဋ္ဌိတာ၊ ဝိရောစတိ ပန္နရသေဝ စန္ဒော။

၁၀၁၇။

‘‘သုဝဏ္ဏဇာလာဝတတော ရထော အယံ၊ ဗဟူဟိ နာနာရတနေဟိ စိတ္တိတော၊

သုနန္ဒိဃောသော စ သုဘဿရော စ၊ ဝိရောစတီ စာမရဟတ္ထဗာဟုဘိ။

၁၀၁၈။

‘‘ဣမာ စ နာဘျော မနသာဘိနိမ္မိတာ၊ ရထဿ ပါဒန္တရမဇ္ဈဘူသိတာ၊

ဣမာ စ နာဘျော သတရာဇိစိတ္တိတာ၊ သတေရတာ ဝိဇ္ဇုရိဝပ္ပဘာသရေ။

၁၀၁၉။

‘‘အနေကစိတ္တာဝတတော ရထော အယံ၊ ပုထူ စ နေမီ စ သဟဿရံသိကော၊

တေသံ သရော သုယျတိ ဝဂ္ဂုရူပေါ၊ ပဉ္စင်္ဂိကံ တူရိယမိဝပ္ပဝါဒိတံ။

၁၀၂၀။

‘‘သိရသ္မိံ စိတ္တံ မဏိစန္ဒကပ္ပိတံ၊ သဒါ ဝိသုဒ္ဓံ ရုစိရံ ပဘဿရံ၊

သုဝဏ္ဏရာဇီဟိ အတီဝ သင်္ဂတံ၊ ဝေဠုရိယရာဇီဝ အတီဝ သောဘတိ။

၁၀၂၁။

‘‘ဣမေ စ ဝါဠီ မဏိစန္ဒကပ္ပိတာ၊ အာရောဟကမ္ဗူ သုဇဝါ ဗြဟူပမာ၊

ဗြဟာ မဟန္တာ ဗလိနော မဟာဇဝါ၊ မနော တဝညာယ တထေဝ သိံသရေ။

၁၀၂၂။

‘‘ဣမေ စ သဗ္ဗေ သဟိတာ စတုက္ကမာ၊ မနော တဝညာယ တထေဝ သိံသရေ၊

သမံ ဝဟန္တီ မုဒုကာ အနုဒ္ဓတာ၊ အာမောဒမာနာ တုရဂါနမုတ္တမာ။

၁၀၂၃။

‘‘ဓုနန္တိ ဝဂ္ဂန္တိ ပတန္တိ စမ္ဗရေ၊ အဗ္ဘုဒ္ဓုနန္တာ သုကတေ ပိဠန္ဓနေ၊

တေသံ သရော သုယျတိ ဝဂ္ဂုရူပေါ၊ ပဉ္စင်္ဂိကံ တူရိယမိဝပ္ပဝါဒိတံ။

၁၀၂၄။

‘‘ရထဿ ဃောသော အပိဠန္ဓနာန စ၊ ခုရဿ နာဒေါ အဘိဟိံသနာယ စ၊

ဃောသော သုဝဂ္ဂူ သမိတဿ သုယျတိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗတူရိယာနိ ဝိစိတြသံဝနေ။

၁၀၂၅။

‘‘ရထေ ဌိတာတာ မိဂမန္ဒလောစနာ၊ အာဠာရပမှာ ဟသိတာ ပိယံဝဒါ၊

ဝေဠုရိယဇာလာဝတတာ တနုစ္ဆဝါ၊ သဒေဝ ဂန္ဓဗ္ဗသူရဂ္ဂပူဇိတာ။

၁၀၂၆။

‘‘တာ ရတ္တရတ္တမ္ဗရပီတဝါသသာ၊ ဝိသာလနေတ္တာ အဘိရတ္တလောစနာ၊

ကုလေ သုဇာတာ သုတနူ သုစိမှိတာ၊ ရထေ ဌိတာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပဋ္ဌိတာ။

၁၀၂၇။

‘‘တာ ကမ္ဗုကေယူရဓရာ သုဝါသသာ၊ သုမဇ္ဈိမာ ဦရုထနူပပန္နာ၊

ဝဋ္ဋင်္ဂုလိယော သုမုခါ သုဒဿနာ၊ ရထေ ဌိတာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပဋ္ဌိတာ။

၁၀၂၈။

‘‘အညာ သုဝေဏီ သုသု မိဿကေသိယော၊ သမံ ဝိဘတ္တာဟိ ပဘဿရာဟိ စ၊

အနုဗ္ဗတာ တာ တဝ မာနသေ ရတာ၊ ရထေ ဌိတာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပဋ္ဌိတာ။

၁၀၂၉။

‘‘အာဝေဠိနိယော ပဒုမုပ္ပလစ္ဆဒါ၊ အလင်္ကတာ စန္ဒနသာရဝါသိတာ၊

အနုဗ္ဗတာ တာ တဝ မာနသေ ရတာ၊ ရထေ ဌိတာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပဋ္ဌိတာ။

၁၀၃၀။

‘‘တာ မာလိနိယော ပဒုမုပ္ပလစ္ဆဒါ၊ အလင်္ကတာ စန္ဒနသာရဝါသိတာ၊

အနုဗ္ဗတာ တာ တဝ မာနသေ ရတာ၊ ရထေ ဌိတာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပဋ္ဌိတာ။

၁၀၃၁။

‘‘ကဏ္ဌေသု တေ ယာနိ ပိဠန္ဓနာနိ၊ ဟတ္ထေသု ပါဒေသု တထေဝ သီသေ၊

ဩဘာသယန္တီ ဒသ သဗ္ဗသော ဒိသာ၊ အဗ္ဘုဒ္ဒယံ သာရဒိကောဝ ဘာဏုမာ။

၁၀၃၂။

‘‘ဝါတဿ ဝေဂေန စ သမ္ပကမ္ပိတာ၊ ဘုဇေသု မာလာ အပိဠန္ဓနာနိ စ၊

မုဉ္စန္တိ ဃောသံ ရုစိရံ သုစိံ သုဘံ၊ သဗ္ဗေဟိ ဝိညူဟိ သုတဗ္ဗရူပံ။

၁၀၃၃။

‘‘ဥယျာနဘူမျာ စ ဒုဝဒ္ဓတော ဌိတာ၊ ရထာ စ နာဂါ တူရိယာနိ စ သရော၊

တမေဝ ဒေဝိန္ဒ ပမောဒယန္တိ၊ ဝီဏာ ယထာ ပေါက္ခရပတ္တဗာဟုဘိ။

၁၀၃၄။

‘‘ဣမာသု ဝီဏာသု ဗဟူသု ဝဂ္ဂူသု၊ မနုညရူပါသု ဟဒယေရိတံ ပီတိံ၊

ပဝဇ္ဇမာနာသု အတီဝ အစ္ဆရာ၊ ဘမန္တိ ကညာ ပဒုမေသု သိက္ခိတာ။

၁၀၃၅။

‘‘ယဒါ စ ဂီတာနိ စ ဝါဒိတာနိ စ၊ နစ္စာနိ စိမာနိ သမေန္တိ ဧကတော၊

အထေတ္ထ နစ္စန္တိ အထေတ္ထ အစ္ဆရာ၊ ဩဘာသယန္တီ ဥဘတော ဝရိတ္ထိယော။

၁၀၃၆။

‘‘သော မောဒသိ တူရိယဂဏပ္ပဗောဓနော၊ မဟီယမာနော ဝဇိရာဝုဓောရိဝ၊

ဣမာသု ဝီဏာသု ဗဟူသု ဝဂ္ဂူသု၊ မနုညရူပါသု ဟဒယေရိတံ ပီတိံ။

၁၀၃၇။

‘‘ကိံ တွံ ပုရေ ကမ္မမကာသိ အတ္တနာ၊ မနုဿဘူတော ပုရိမာယ ဇာတိယာ၊

ဥပေါသထံ ကံ ဝါ တုဝံ ဥပါဝသိ၊ ကံ ဓမ္မစရိယံ ဝတမာဘိရောစယိ။

၁၀၃၈။

‘‘နယီဒမပ္ပဿ ကတဿ ကမ္မုနော၊ ပုဗ္ဗေ သုစိဏ္ဏဿ ဥပေါသထဿ ဝါ၊

ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ဝိပုလော အယံ တဝ၊ ယံ ဒေဝသင်္ဃံ အဘိရောစသေ ဘုသံ။

၁၀၃၉။

‘‘ဒါနဿ တေ ဣဒံ ဖလံ၊ အထော သီလဿ ဝါ ပန၊

အထော အဉ္ဇလိကမ္မဿ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။

၁၀၁၅။ တတ္ထ သဟဿယုတ္တန္တိ သဟဿေန ယုတ္တံ၊ သဟဿံ ဝါ ယုတ္တံ ယောဇိတံ ဧတသ္မိန္တိ သဟဿယုတ္တံ။ ကဿ ပနေတံ သဟဿန္တိ? ‘‘ဟယဝါဟန’’န္တိ အနန္တရံ ဝုစ္စမာနတ္တာ ဟယာနန္တိ အယမတ္ထော ဝိညာယတေဝ။ ဟယာ ဝါဟနံ ဧတဿာတိ ဟယဝါဟနံ။ ကေစိ ပန ‘‘သဟဿယုတ္တဟယဝါဟန’’န္တိ အနုနာသိကလောပံ ဧကမေဝ သမာသပဒံ ကတွာ ဝဏ္ဏေန္တိ၊ ဧတသ္မိံ ပက္ခေ ဟယဝါဟနံ ဝိယ ဝါဟနန္တိ အတ္ထော ယုဇ္ဇတိ။ ဟယဝါဟနသဟဿယုတ္တံ ယုတ္တဟယဝါဟနသဟဿန္တိ ဟိ အတ္ထော။ အပရေ ပန ‘‘သဟဿယုတ္တန္တိ သဟဿဒိဗ္ဗာဇညယုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ သန္ဒနန္တိ ရထံ။ နေကစိတ္တန္တိ အနေကစိတ္တံ နာနာဝိဓဝိစိတ္တဝန္တံ။ ဥယျာနဘူမိံ အဘိတောတိ ဥယျာနဘူမိယာ သမီပေ။ ‘‘အဘိတော’’တိ ဟိ ပဒံ အပေက္ခိတွာ သာမိအတ္ထေ ဧတံ ဥပယောဂဝစနံ။ ကေစိ ပန ‘‘ဥယျာနဘူမျာ’’တိပိ ပဌန္တိ၊ တေ သဒ္ဒနယမ္ပိ အနုပဓာရေန္တာ ပဌန္တိ။ အနုက္ကမန္တိ ဂစ္ဆန္တော ပုရိန္ဒဒေါ ဘူတပတီဝ ဝါသဝေါ ဝိရောစသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

၁၀၁၆။ သောဝဏ္ဏမယာတိ သုဝဏ္ဏမယာ။ တေတိ တဝ။ ရထကုဗ္ဗရာ ဥဘောတိ ရထဿ ဥဘောသု ပဿေသု ဝေဒိကာ။ ယော ဟိ ရထဿ သောဘနတ္ထဉ္စေဝ ဥပရိ ဌိတာနံ ဂုတ္တတ္ထဉ္စ ဥဘောသု ပဿေသု ဝေဒိကာကာရေန ပရိက္ခေပေါ ကရီယတိ၊ တဿ ပုရိမဘာဂေ ဥဘောသု ပဿေသု ယာဝ ရထီသာ၊ တာဝ ဟတ္ထေဟိ ဂဟဏယောဂ္ဂေါ ရထဿ အဝယဝဝိသေသော၊ ဣဓ သော ဧဝ ကုဗ္ဗရောတိ အဓိပ္ပေတော။ တေနေဝါဟ ‘‘ဥဘော’’တိ။ အညတ္ထ ပန ရထီသာ ကုဗ္ဗရောတိ ဝုစ္စတိ။ ဖလေဟီတိ ရထူပတ္ထမ္ဘဿ ဒက္ခိဏဝါမဘေဒေဟိ ဒွီဟိ ဖလေဟိ၊ ပရိယန္တာဝေတ္ထ ဖလာတိ ဝုတ္တာ။ အံသေဟီတိ ကုဗ္ဗရဖလေ ပတိဋ္ဌိတေဟိ ဟေဋ္ဌိမအံသေဟိ။ အတီဝ သင်္ဂတာတိ အတိဝိယ သုဋ္ဌု သင်္ဂတာ သုဖဿိတာ နိဗ္ဗိဝရာ။ ဣဒဉ္စ သိပ္ပိဝိရစိတေ ကိတ္တိမရထေ လဗ္ဘမာနဝိသေသံ တတ္ထ အာရောပေတွာ ဝုတ္တံ။ သော ပန အပေါရိသတာယ အကိတ္တိမော သယံဇာတော ကေနစိ အဃဋိတောယေဝ။ သုဇာတဂုမ္ဗာတိ သုသဏ္ဌိတထမ္ဘကသမုဒါယာ။ ယေ ဟိ ဝေဒိကာယ နိရန္တရံ ဌိတာ သုသဏ္ဌိတဃဋကာဒိအဝယဝဝိသေသဝန္တော ထမ္ဘကသမုဒါယာ၊ တေသံ ဝသေနေဝံ ဝုတ္တံ ‘‘သုဇာတဂုမ္ဗာ’’တိ။ နရဝီရနိဋ္ဌိတာတိ သိပ္ပာစရိယေဟိ နိဋ္ဌာပိတသဒိသာ။ သိပ္ပာစရိယာ ဟိ အတ္တနော သရီရခေဒံ အစိန္တေတွာ ဝီရိယဗလေန သိပ္ပဿ သုဋ္ဌု ဝိစာရဏတော နရေသု ဝီရိယဝန္တောတိ ဣဓ ‘‘နရဝီရာ’’တိ ဝုတ္တာ။ နရဝီရာတိ ဝါ ဒေဝပုတ္တဿ အာလပနံ။ နိဋ္ဌိတာတိ ပရိယောသိတာ ပရိပုဏ္ဏသောဘာတိသယာ။ ‘‘နရဝီရနိမ္မိတာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ နရေသု ဓိတိသမ္ပန္နေဟိ နိမ္မိတသဒိသာတိ အတ္ထော။ ဧဝံဝိဓကုဗ္ဗရတာယ အယံ တဝ ရထော ဝိရောစတိ။ ကိံ ဝိယ? ပန္နရသေဝ စန္ဒော၊ သုက္ကပက္ခေ ပန္နရသိယံ ပရိပုဏ္ဏကာလေ စန္ဒိမာ ဝိယ။

၁၀၁၇။ သုဝဏ္ဏဇာလာဝတတောတိ သုဝဏ္ဏဇာလကေဟိ အဝတတော ဆာဒိတော။ ‘‘သုဝဏ္ဏဇာလာဝိတတော’’တိပိ ပါဌော၊ ဂဝစ္ဆိတောတိ အတ္ထော။ ဗဟူဟီတိ အနေကေဟိ။ နာနာရတနေဟီတိ ပဒုမရာဂဖုဿရာဂါဒိနာနာဝိဓရတနေဟိ။ သုနန္ဒိဃောသောတိ သုဋ္ဌု နန္ဒိတဗ္ဗဃောသော၊ သဝနီယမဓုရနိန္နာဒေါတိ အတ္ထော။ သုနန္ဒိဃောသောတိ ဝါ သုဋ္ဌု ကတနန္ဒိဃောသော၊ နစ္စနာဒီနံ ဒဿနာဒီသု ပဝတ္တိတသာဓုကာရသဒ္ဒါဒိဝသေန ကတပမောဒနိန္နာဒေါတိ အတ္ထော၊ ‘‘ကာလေန ကာလံ အာသီဝါဒနဝသေန သုဋ္ဌု ပယုတ္တနန္ဒိဃောသော’’တိ စ ဝဒန္တိ။ သုဘဿရောတိ သုဋ္ဌု အတိဝိယ ဩဘာသနသဘာဝေါ၊ တတ္ထ ဝါ ပဝတ္တမာနာနံ ဒေဝတာနံ သောဘနေန ဂီတဝါဒိတဿရေန သုဘဿရော။ စာမရဟတ္ထဗာဟုဘီတိ စာမရဟတ္ထယုတ္တဗာဟူဟိ ဣတော စိတော စ ဗီဇယမာန စာမရကလာပေဟိ ဒေဝတာနံ ဘုဇေဟိ၊ တထာဘူတာဟိ ဒေဝတာဟိ ဝါ ဝိရောစတိ။

၁၀၁၈။ နာဘျောတိ ရထစက္ကာနံ နာဘိယော။ မနသာဘိနိမ္မိတာတိ ‘‘ဣမေ ဤဒိသာ ဟောန္တူ’’တိ စိတ္တေန နိမ္မိတသဒိသာ။ ရထဿပါဒန္တရမဇ္ဈဘူသိတာတိ ရထဿ ပါဒါနံ ရထစက္ကာနံ အန္တေန နေမိနာ နာနာရတနသမုဇ္ဇလေန အရာနံ ဝေမဇ္ဈေန စ မဏ္ဍိတာ။ သတရာဇိစိတ္တိတာတိ အနေကဝဏ္ဏာဟိ အနေကသတာဟိ ရာဇီဟိ လေခါဟိ စိတ္တိတာ ဝိစိတ္တဘာဝံ ဂတာ။ သတေရတာ ဝိဇ္ဇုရိဝါတိ သတေရတသင်္ခါတဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ ပဘာသရေ ဝိဇ္ဇောတန္တိ။

၁၀၁၉။ အနေကစိတ္တာဝတတောတိ အနေကေဟိ မာလာကမ္မာဒိစိတ္တေဟိ အဝတတော သမောကိဏ္ဏော။ ‘‘အနေကစိတ္တာဝိတတော’’တိပိ ပဌန္တိ၊ သောယေဝ အတ္ထော၊ ဂါထာသုခတ္ထံ ပန ဒီဃကရဏံ။ ပုထူ စ နေမီ စာတိ ပုထုလနေမိ စ၊ ဧကော စ-ကာရော နိပါတမတ္တံ။ သဟဿရံသိကောတိ အနေကသဟဿရံသိကော။ ‘‘သဟဿရံသိယော’’တိပိ ပါဠိ။ အပရေ ပန ‘‘နတာ ရံသိယော’’တိ စ ပဌန္တိ၊ တတ္ထ နတာတိ အဇိယဓနုဒဏ္ဍကော ဝိယ ဩဏတာ နေမိပ္ပဒေသာ။ သဟဿရံသိယောတိ သူရိယမဏ္ဍလံ ဝိယ ဝိပ္ဖုရန္တကိရဏဇာလာ။ တေသန္တိ ဩလမ္ဗမာနကိင်္ကိဏိကဇာလာနံ နေမိပ္ပဒေသာနံ။

၁၀၂၀။ သိရသ္မိန္တိ သီသေ၊ ရထဿ သီသေတိ အတ္ထော။ သိရော ဝါ အသ္မိံ ရထေ။ စိတ္တန္တိ ဝိစိတ္တံ။ မဏိစန္ဒကပ္ပိတန္တိ မဏိမယမဏ္ဍလာနုဝိဒ္ဓံ စန္ဒမဏ္ဍလသဒိသေန မဏိနာ အနုဝိဒ္ဓံ။ ရုစိရံ ပဘဿရန္တိ ဣမိနာ တဿ စန္ဒမဏ္ဍလသဒိသတံယေဝ ဝိဘာဝေတိ၊ သဒါ ဝိသုဒ္ဓန္တိ ဣမိနာ ပနဿ စန္ဒမဏ္ဍလတောပိ ဝိသေသံ ဒဿေတိ။ သုဝဏ္ဏရာဇီဟီတိ အန္တရန္တရာ ဝဋ္ဋာကာရေန သဏ္ဌိတာဟိ သုဝဏ္ဏလေခါဟိ။ သင်္ဂတန္တိ သဟိတံ။ ဝေဠုရိယရာဇီဝါတိ အန္တရန္တရာ သုဝဏ္ဏရာဇီဟိ ခစိတမဏိမဏ္ဍလတ္တာ ဝေဠုရိယရာဇီဟိ ဝိယ သောဘတိ။ ‘‘ဝေဠုရိယရာဇီဟီ’’တိ စ ပဌန္တိ။

၁၀၂၁။ ဝါဠီတိ ဝါဠဝန္တော သမ္ပန္နဝါဠဓိနော၊ အဿေ သန္ဓာယ ဝဒတိ ။ ‘‘ဝါဇီ’’တိ ဝါ ပါဌော။ မဏိစန္ဒကပ္ပိတာတိ စာမရောလမ္ဗနဋ္ဌာနေသု မဏိမယစန္ဒကာနုဝိဒ္ဓါ။ အာရောဟကမ္ဗူတိ ဥစ္စာ စေဝ တဒနုရူပပရိဏာဟာ စ၊ အာရောဟပရိဏာဟသမ္ပန္နာတိ အတ္ထော။ သုဇဝါတိ သုန္ဒရဇဝါ ဇဝဝန္တော မဟာဇဝါ၊ သောဘနဂတိကာတိ အတ္ထော။ ဗြဟူပမာတိ ဗြဟာ ဝိယ ပမိနိတဗ္ဗာ၊ အတ္တနော ပမာဏတော အဓိကာ ဝိယ ပညာယန္တာတိ အတ္ထော။ ဗြဟာတိ ဝုဍ္ဎာ ပဝဍ္ဎသဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂါ။ မဟန္တာတိ မဟာနုဘာဝါ မဟိဒ္ဓိကာ။ ဗလိနောတိ သရီရဗလေန စ ဥဿာဟဗလေန စ ဗလဝန္တော။ မဟာဇဝါတိ သီဃဝေဂါ။ မနော တဝညာယာတိ တဝ စိတ္တံ ဉတွာ။ တထေဝါတိ စိတ္တာနုရူပမေဝ။ သိံသရေတိ သံသပ္ပရေ၊ ပဝတ္တရေတိ အတ္ထော။

၁၀၂၂။ ဣမေတိ ယထာဝုတ္တအဿေ သန္ဓာယာဟ။ သဗ္ဗေတိ သဟဿမတ္တာပိ။ သဟိတာတိ သမာနဇဝတာယ သမာနဂမနတာယ စ ဂတိယံ သဟိတာ၊ အညမညံ အနူနာဓိကဂမနာတိ အတ္ထော။ စတူဟိ ပါဒေဟိ ကမန္တိ ဂစ္ဆန္တီတိ စတုက္ကမာ။ သမံ ဝဟန္တီတိ ‘‘သဟိတာ’’တိ ပဒေန ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကရောတိ။ မုဒုကာတိ မုဒုသဘာဝါ၊ ဘဒြာ အာဇာနီယာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘အနုဒ္ဓတာ’’တိ၊ ဥဒ္ဓတရဟိတာ ခေါဘံ အကရောန္တာတိ အတ္ထော။ အာမောဒမာနာတိ ပမောဒမာနာ၊ အခဠုင်္ကတာယ အညမညံ ရထိကာဒီနဉ္စ တုဋ္ဌိံ ပဝေဒယန္တာတိ အတ္ထော။

၁၀၂၃။ ဓုနန္တီတိ စာမရဘာရံ ကေသရဘာရံ ဝါလဓိဉ္စ ဝိဓုနန္တိ။ ဝဂ္ဂန္တီတိ ကဒါစိ ပဒေ ပဒံ နိက္ခိပန္တာ ဝဂ္ဂနေန ဂမနေန ဂစ္ဆန္တိ။ ပတန္တီတိ ကဒါစိ ပဝတ္တန္တိ၊ လင်္ဃန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘ပ္လဝန္တီ’’တိ စ ကေစိ ပဌန္တိ၊ သောယေဝတ္ထော။ အဗ္ဘုဒ္ဓုနန္တာတိ ကမ္မသိပ္ပိနာ သုကတေ သုဋ္ဌု နိမ္မိတေ ခုဒ္ဒကဃဏ္ဋာဒိအဿာလင်္ကာရေ အဘိဥဒ္ဓုနန္တာ အဓိကံ ဥဒ္ဓုနန္တာ။ တေသန္တိ တေသံ ပိဠန္ဓနာနံ။

၁၀၂၄။ ရထဿ ဃောသောတိ ယထာဝုတ္တော ရထနိဂ္ဃောသော။ အပိဠန္ဓနာန စာတိ အ-ကာရော နိပါတမတ္တံ ။ ပိဠန္ဓနာနံ အာဘရဏာနံ။ အပိဠန္ဓနန္တိ စ အာဘရဏပရိယာယောတိ ဝါ ဝဒန္တိ၊ ရထဿာနံ အာဘရဏာနဉ္စဃောသောတိ အတ္ထော။ ခုရဿနာဒေါတိ တုရင်္ဂါနံ ခုရနိပါတသဒ္ဒေါ။ ကိဉ္စာပိ အဿာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တိ၊ မဓုရဿ ပန ခုရနိပါတသဒ္ဒဿ ဥပလဒ္ဓိဟေတုဘူတေန ကမ္မုနာ တေသံ ခုရနိက္ခေပေ ခုရနိက္ခေပေ ပဋိဃာတော လဗ္ဘတီတိ ဝဒန္တိ။ အဘိဟိံသနာယ စာတိ အဿာနံ အဓိကဟိံသနေန စ၊ အန္တရန္တရာ အဿေဟိ ပဝတ္တိတဟေသနေန စာတိ အတ္ထော။ ‘‘အဘိဟေသနာယ စာ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ။ သမိတဿာတိ သမုဒိတဿ ဒိဗ္ဗဇနဿ ဃောသော စ သုဝဂ္ဂု သုမဓုရံ သုယျတိ။ ကိံ ဝိယာတိ အာဟ ‘‘ဂန္ဓဗ္ဗတူရိယာနိ ဝိစိတြသံဝနေ’’တိ၊ စိတြလတာဝနေ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တာနံ ပဉ္စင်္ဂိကတူရိယာနိ ဝိယ။ တူရိယသန္နိဿိတော ဟိ သဒ္ဒေါ ‘‘တူရိယာနီ’’တိ ဝုတ္တော နိဿယဝေါဟာရေန။ ‘‘ဂန္ဓဗ္ဗတူရိယာန စ ဝိစိတြသံဝနေ’’တိ စ ပါဌော၊ ‘‘တူရိယာနဉ္စ’’ဣတိ အနုနာသိကံ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ အပရေ ‘‘ဂန္ဓဗ္ဗတူရိယာနိ ဝိစိတြပဝနေ’’တိ ပဌန္တိ။

၁၀၂၅။ ရထေ ဌိတာတာတိ ရထေ ဌိတာ ဧတာ။ မိဂမန္ဒလောစနာတိ မိဂစ္ဆာပိကာနံ ဝိယ မုဒုသိနိဒ္ဓဒိဋ္ဌိနိပါတာ။ အာဠာရပမှာတိ ဗဟလသင်္ဂတပခုမာ၊ ဂေါပခုမာတိ အတ္ထော။ ဟသိတာတိ ပဟသိတာ၊ ပဟံသိတမုခါတိ အတ္ထော ။ ပိယံဝဒါတိ ပိယဝါဒိနိယော။ ဝေဠုရိယဇာလာဝတတာတိ ဝေဠုရိယမဏိမယေန ဇာလေန ဆာဒိတသရီရာ။ တနုစ္ဆဝါတိ သုခုမစ္ဆဝိယော။ သဒေဝါတိ သဒါ ဧဝ သဗ္ဗကာလမေဝ။ ဂန္ဓဗ္ဗသူရဂ္ဂပူဇိတာတိ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝတာဟိ စေဝ အပရာဟိ စ အဂ္ဂဒေဝတာဟိ လဒ္ဓပူဇာ။

၁၀၂၆။ တာ ရတ္တရတ္တမ္ဗရပီတဝါသသာတိ ရဇနီယရူပါ စ ရတ္တပီတဝတ္ထာ စ။ အဘိရတ္တလောစနာတိ ဝိသေသတော ရတ္တရာဇီဟိ ဥပသောဘိတနယနာ။ ကုလေ သုဇာတာတိ သိန္ဓဝကုလေ သုဇာတာ ဝိသိဋ္ဌဒေဝနိကာယေ သမ္ဘဝါ။ သုတနူတိ သုန္ဒရသရီရာ။ သုစိမှိတာတိ သုဒ္ဓသိတကရဏာ။

၁၀၂၇။ တာ ကမ္ဗုကေယူရဓရာတိ သုဝဏ္ဏမယကေယူရဓရာ။ သုမဇ္ဈိမာတိ ဝိလဂ္ဂမဇ္ဈာ။ ဦရုထနူပပန္နာတိ သမ္ပန္နဦရုထနာ၊ ကဒလိက္ခန္ဓသဒိသဦရု စေဝ သမုဂ္ဂသဒိသထနာ စ။ ဝဋ္ဋင်္ဂုလိယောတိ အနုပုဗ္ဗတော ဝဋ္ဋင်္ဂုလိယော။ သုမုခါတိ သုန္ဒရမုခါ၊ ပမုဒိတမုခါ ဝါ။ သုဒဿနာတိ ဒဿနီယာ။

၁၀၂၈။ အညာတိ ဧကစ္စာ။ သုဝေဏီတိ သုန္ဒရကေသဝေဏိယော။ သုသူတိ ဒဟရာ။ မိဿကေသိယောတိ ရတ္တမာလာဒီဟိ မိဿိတကေသဝဋ္ဋိယော။ ကထံ? သမံ ဝိဘတ္တာဟိ ပဘဿရာဟိ စာတိ၊ သမံ အညမညသဒိသံ နာနာဝိဘတ္တိဝသေန ဝိဘတ္တာဟိ သုဝဏ္ဏစီရာဒိခစိတာဟိ ဣန္ဒနီလမဏိအာဒယော ဝိယ ပဘဿရာဟိ ကေသဝဋ္ဋီဟိ မိဿိတကေသိယောတိ ယောဇနာ။ အနုဗ္ဗတာတိ အနုကူလကိရိယာ။ တာတိ အစ္ဆရာယော။

၁၀၂၉။ စန္ဒနသာရဝေါသိတာတိ သာရဘူတေန ဒိဗ္ဗစန္ဒနေန ဥလ္လိတ္တာ ဝိစ္ဆုရိတာ။

၁၀၃၁။ ကဏ္ဌေသူတိအာဒိနာ ဂီဝူပဂဟတ္ထူပဂပါဒူပဂသီသူပဂါဒိအာဘရဏာနိ ဒဿေတိ။ ဩဘာသယန္တီတိ ကဏ္ဌေသု ယာနိ ပိဠန္ဓနာနိ၊ တေဟိ ဩဘာသယန္တီတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ အဗ္ဘုဒ္ဒယန္တိ အဘိဥဂ္ဂစ္ဆန္တော၊ ‘‘အဗ္ဘုဒ္ဒသ’’န္တိပိ ပါဌော၊ သောယေဝတ္ထော။ သာရဒိကောတိ သရဒကာလိကော။ ဘာဏုမာတိ သူရိယော။ သော ဟိ အဗ္ဘာဒိဒေါသဝိရဟေန ဒသပိ ဒိသာ သုဋ္ဌု ဩဘာသေတိ။

၁၀၃၂။ ဝါတဿ ဝေဂေန စာတိ မနုညဂန္ဓူပဟာရံ သဒ္ဒူပဟာရဉ္စ ကရောန္တေန ဥပဟရန္တေန ဝိယ ဝါယန္တေန ဝါတဿ ဝေဂေန ရထတုရင်္ဂဝေဂေန စ။ မုဉ္စန္တီတိ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ။ ရုစိရန္တိ ပဉ္စင်္ဂိကတူရိယာနိ ဝိယ ဥပရူပရိ ရုစိဒါယကံ။ သုစိန္တိ သုဒ္ဓံ အသံသဋ္ဌံ။ သုဘန္တိ မနုညံ။ သဗ္ဗေဟိ ဝိညူဟိ သုတဗ္ဗရူပန္တိ သဗ္ဗေဟိပိ ဝိညုဇာတိကေဟိ ဂန္ဓဗ္ဗသမယညူဟိ သောတဗ္ဗံ သဝနီယံ ဥတ္တမသဘာဝံ ဃောသံ မုဉ္စန္တီတိ ယောဇနာ။

၁၀၃၃။ ဥယျာနဘူမျာတိ ဥယျာနဘူမိယံ။ ဒုဝဒ္ဓတောတိ ဒွီဟိ အဒ္ဓပဿေဟိ။ ‘‘ဒုဘတော စ ဌိတာ’’တိပိ ပဌန္တိ၊ သောယေဝတ္ထော။ ရထာတိ ရထေ။ နာဂါတိ နာဂေ။ ဥပယောဂတ္ထေ ဟိ ဧတံ ပစ္စတ္တဝစနံ။ သရောတိ ရထနာဂတူရိယာနိ ပဋိစ္စ နိဗ္ဗတ္တော သရော။ ဒေဝိန္ဒာတိ ဒေဝပုတ္တံ အာလပတိ။ ဝီဏာ ယထာ ပေါက္ခရပတ္တဗာဟုဘီတိ ယထာ ဝီဏာ သမ္မဒေဝ ယောဇိတေဟိ ဒေါဏိပတ္တဗာဟုဒဏ္ဍေဟိ တံတံမုစ္ဆနာနုရူပံ အဝဋ္ဌိတေဟိ ဝါဒိယမာနာ သုဏန္တံ ဇနံ ပမောဒေတိ၊ ဧဝံ တံ ရထာဒယော အတ္တနော သရေန ပမောဒယန္တိ။ သုသိက္ခိတဘာဝေန ပေါက္ခရဘာဝံ သုန္ဒရဘာဝံ ပတ္တေဟိ ဝီဏာဝါဒကဿ ဟတ္ထေဟိ ပဝါဒိတာ ဝီဏာ ယထာ မဟာဇနံ ပမောဒေတိ၊ ဧဝံ တံ ရထာဒယော အတ္တနော သရေန ပမောဒယန္တီတိ။

၁၀၃၄။ ဣမာသု ဝီဏာသူတိ ဂါထာယ အယံ သင်္ခေပတ္ထော – ဣမာသု ဥဇုကောဋိဝင်္ကဗြဟတီနန္ဒိနီတိသရအာဒိဘေဒါသု ဗဟူသု ဝီဏာသု သိနိဒ္ဓမဓုရဿရတာယ ဝဂ္ဂူသု တတော ဧဝ မနုညရူပါသု ဟဒယေရိတံ ဟဒယင်္ဂမံ ဟဒယဟာရိနိံ ပီတိံ ပီတိနိမိတ္တံ ပဝဇ္ဇမာနာသု ပဝါဒိယမာနာသု အစ္ဆရာ ဒေဝကညာ ပီတိဝေဂုက္ခိတ္တတာယ အတ္တနော သုသိက္ခိတတာယ စ ဒိဗ္ဗပဒုမေသု ဘမန္တိ နစ္စံ ဒဿေန္တိယော သဉ္စရန္တိ။

၁၀၃၅။ ဣမာနီတိ ဣဒံ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗံ ‘‘ဣမာနိ ဂီတာနိ၊ ဣမာနိ ဝါဒိတာနိ၊ ဣမာနိ နစ္စာနိ စာ’’တိ။ သမေန္တိ ဧကတောတိ ဧကဇ္ဈံ သမရသာနိ ဟောန္တိ။ အထ ဝါ သမေန္တိ ဧကတောတိ ဧကတော ဧကဇ္ဈံ သမာနိ သမရသာနိ ကရောန္တိ၊ တန္တိဿရံ ဂီတဿရေန၊ ဂီတဿရဉ္စ တန္တိဿရေန သံသန္ဒန္တိယော နစ္စနေန ယထာဓိဂတေ ဟဿာဒိရသေ အပရိဟာပေန္တိယော သမေန္တိ သမာနေန္တီတိ အတ္ထော။ အတ္ထေတ္ထ နစ္စန္တိ အထေတ္ထ အစ္ဆရာ ဩဘာသယန္တီတိ ဧဝံ ဂီတာဒီနိ သမရသေ ကရောန္တိယော အထ အညာ ဧကစ္စာ အစ္ဆရာ ဧတ္ထ ဧတသ္မိံ တဝ ရထေ နစ္စန္တိ၊ အထ အညာ ဝရိတ္ထိယော ဥတ္တမိတ္ထိယော နစ္စံ ပဿန္တိယော အတ္တနော သရီရောဘာသေန စေဝ ဝတ္ထာဘရဏဩဘာသေန စ ဧတ္ထ ဧတသ္မိံ ပဒေသေ ဥဘတော ဒွီသု ပဿေသု ဒသပိ ဒိသာ ကေဝလံ ဩဘာသယန္တိ ဝိဇ္ဇောတယန္တီတိ အတ္ထော။

၁၀၃၆။ သောတိ သော တွံ ဧဝံဘူတော။ တူရိယဂဏပ္ပဗောဓနောတိ ဒိဗ္ဗတူရိယသမူဟေန ကတပီတိပဗောဓနော။ မဟီယမာနောတိ ပူဇီယမာနော။ ဝဇိရာဝုဓောရိဝါတိ ဣန္ဒော ဝိယ။

၁၀၃၇။ ဥပေါသထံ ကံ ဝါ တုဝံ ဥပါဝသီတိ အညေဟိပိ ဥပေါသထော ဥပဝသီယတိ၊ တွံ ကံ ဝါ ကီဒိသံ နာမ ဥပေါသထံ ဥပဝသီတိ ပုစ္ဆတိ။ ဓမ္မစရိယန္တိ ဒါနာဒိပုညပဋိပတ္တိံ။ ဝတန္တိ ဝတသမာဒါနံ။ အဘိရောစယီတိ အဘိရောစေသိ၊ ရုစ္စိတွာ ပူရေသီတိ အတ္ထော။ ‘‘အဘိရာဓယီ’’တိပိ ပါဌော၊ သာဓေသိ နိပ္ဖာဒေသီတိ အတ္ထော။

၁၀၃၈။ ဣဒန္တိ နိပါတမတ္တံ၊ ဣဒံ ဝါ ဖလန္တိ အဓိပ္ပာယော။ အဘိရောစသေတိ အဘိဘဝိတွာ ဝိဇ္ဇောတသိ။

ဧဝံ မဟာထေရေန ပုဋ္ဌော ဒေဝပုတ္တော တမတ္ထံ အာစိက္ခိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၀၄၀။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊

ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလ’’န္တိ။

၁၀၄၁။

‘‘ဇိတိန္ဒြိယံ ဗုဒ္ဓမနောမနိက္ကမံ၊ နရုတ္တမံ ကဿပမဂ္ဂပုဂ္ဂလံ၊

အဝါပုရန္တံ အမတဿ ဒွါရံ၊ ဒေဝါတိဒေဝံ သတပုညလက္ခဏံ။

၁၀၄၂။

‘‘တမဒ္ဒသံ ကုဉ္ဇရမောဃတိဏ္ဏံ၊ သုဝဏ္ဏသိင်္ဂီနဒဗိမ္ဗသာဒိသံ၊

ဒိသွာန တံ ခိပ္ပမဟုံ သုစီမနော၊ တမေဝ ဒိသွာန သုဘာသိတဒ္ဓဇံ။

၁၀၄၃။

‘‘တမန္နပါနံ အထဝါပိ စီဝရံ၊ သုစိံ ပဏီတံ ရသသာ ဥပေတံ၊

ပုပ္ဖာဘိကိဏ္ဏမှိ သကေ နိဝေသနေ၊ ပတိဋ္ဌပေသိံ သ အသင်္ဂမာနသော။

၁၀၄၄။

‘‘တမန္နပါနေန စ စီဝရေန စ၊ ခဇ္ဇေန ဘောဇ္ဇေန စ သာယနေန စ၊

သန္တပ္ပယိတွာ ဒွိပဒါနမုတ္တမံ၊ သော သဂ္ဂသော ဒေဝပုရေ ရမာမဟံ။

၁၀၄၅။

‘‘ဧတေနုပါယေန ဣမံ နိရဂ္ဂဠံ၊ ယညံ ယဇိတွာ တိဝိဓံ ဝိသုဒ္ဓံ၊

ပဟာယဟံ မာနုသကံ သမုဿယံ၊ ဣန္ဒူပမော ဒေဝပုရေ ရမာမဟံ။

၁၀၄၆။

‘‘အာယုဉ္စ ဝဏ္ဏဉ္စ သုခံ ဗလဉ္စ၊ ပဏီတရူပံ အတိကင်္ခတာ မုနိ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ဗဟုံ သုသင်္ခတံ၊ ပတိဋ္ဌပေတဗ္ဗမသင်္ဂမာနသေ။

၁၀၄၇။

‘‘နယိမသ္မိံ လောကေ ပရသ္မိံ ဝါ ပန၊ ဗုဒ္ဓေန သေဋ္ဌော ဝ သမော ဝ ဝိဇ္ဇတိ၊

အာဟုနေယျာနံ ပရမာဟုတိံ ဂတော၊ ပုညတ္ထိကာနံ ဝိပုလပ္ဖလေသိန’’န္တိ။

၁၀၄၁။ တတ္ထ ဇိတိန္ဒြိယန္တိ မနစ္ဆဋ္ဌာနံ ဣန္ဒြိယာနံ ဗောဓိမူလေယေဝ အဂ္ဂမဂ္ဂေန ဇိတတ္တာ နိဗ္ဗိသေဝနဘာဝဿ ကတတ္တာ ဇိတိန္ဒြိယံ။ အဘိညေယျာဒီနံ အဘိညေယျာဒိဘာဝတော အနဝသေသတော အဘိသမ္ဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓံ။ ပုရိပုဏ္ဏဝီရိယတာယ အနောမနိက္ကမံ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတဿ ဝီရိယဿ စတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနဿ စ ပါရိပူရိယာတိ အတ္ထော။ နရုတ္တမန္တိ နရာနံ ဥတ္တမံ ဒွိပဒုတ္တမံ။ ကဿပန္တိ ဘဂဝန္တံ ဂေါတ္တေန ဝဒတိ။ အဝါပုရန္တံ အမတဿ ဒွါရန္တိ ကောဏာဂမနဿ ဘဂဝတော သာသနန္တရဓာနတော ပဘုတိ ပိဟိတံ နိဗ္ဗာနမဟာနဂရဿ ဒွါရံ အရိယမဂ္ဂံ ဝိဝရန္တံ။ ဒေဝါတိဒေဝန္တိ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဒေဝါနံ အတိဒေဝံ။ သတပုညလက္ခဏန္တိ အနေကသတပုညဝသေန နိဗ္ဗတ္တမဟာပုရိသလက္ခဏံ။

၁၀၄၂။ ကုဉ္ဇရန္တိ ကိလေသပဋိသတ္တုနိမ္မဒ္ဒနေန ကုဉ္ဇရသဒိသံ၊ မဟာနာဂန္တိ အတ္ထော။ စတုန္နံ ဩဃာနံ သံသာရမဟောဃဿ တရိတတ္တာ ဩဃတိဏ္ဏံ။ သုဝဏ္ဏသိင်္ဂီနဒဗိမ္ဗသာဒိသန္တိ သိင်္ဂီသုဝဏ္ဏဇမ္ဗုနဒသုဝဏ္ဏရူပသဒိသံ၊ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစန္တိ အတ္ထော။ ဒိသွာန တံ ခိပ္ပမဟုံ သုစီမနောတိ တံ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ခိပ္ပံ တာဝဒေဝ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’’တိ ပသာဒဝသေန ကိလေသမလာပဂမနေန သုစိမနော ဝိသုဒ္ဓမနော အဟောသိံ၊ တဉ္စ ခေါ တမေဝ ဒိသွာန တံ ဒိသွာ ဧဝ။ သုဘာသိတဒ္ဓဇန္တိ ဓမ္မဒ္ဓဇံ။

၁၀၄၃။ တမန္နပါနန္တိ တမှိ ဘဂဝတိ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ။ အထဝါပိ စီဝရန္တိ အထ စီဝရမ္ပိ။ ရသသာ ဥပေတန္တိ ရသေန ဥပေတံ သာဒုရသံ၊ ဥဠာရန္တိ အတ္ထော ။ ပုပ္ဖာဘိကိဏ္ဏမှီတိ ဂန္ထိတေဟိ စ အဂန္ထိကေဟိ စ ပုပ္ဖေဟိ ဩလမ္ဗနဝသေန သန္ထရဏဝသေန စ အဘိကိဏ္ဏေ။ ပတိဋ္ဌပေသိန္တိ ပဋိပါဒေသိံ အဒါသိံ။ အသင်္ဂမာနသောတိ ကတ္ထစိ အလဂ္ဂစိတ္တော သော အဟန္တိ ယောဇနာ။

၁၀၄၄။ သဂ္ဂသောတိ အပရာပရူပပတ္တိဝသေန သဂ္ဂေ သဂ္ဂေ၊ တတ္ထာပိ စ ဒေဝပုရေ သုဒဿနမဟာနဂရေ။ ရမာမီတိ ကီဠာမိ မောဒါမိ။

၁၀၄၅။ ဧတေနုပါယေနာတိ ဂေါပါလဗြာဟ္မဏကာလေ သသာဝကသင်္ဃဿ ကဿပဘဂဝတော ယထာ အသဒိသဒါနံ အဒါသိံ၊ ဧတေန ဥပါယေန။ ဣမံ နိရဂ္ဂဠံ ယညံ ယဇိတွာ တိဝိဓံ ဝိသုဒ္ဓန္တိ အနာဝဋဒွါရတာယ မုတ္တစာဂတာယ စ နိရဂ္ဂဠံ၊ တီသုပိ ကာလေသု တီဟိ ဒွါရေဟိ ကရဏကာရာပနာနုဿရဏဝိဓီဟိ သမ္ပန္နတာယ တိဝိဓံ၊ တတ္ထ သံကိလေသာဘာဝေန ဝိသုဒ္ဓံ အပရိမိတဓနပရိစ္စာဂဘာဝေန မဟာစာဂတာယ ယညံ ယဇိတွာ၊ မဟာဒါနံ ဒတွာတိ အတ္ထော။ တံ ပန ဒါနံ စိရကတမ္ပိ ခေတ္တဝတ္ထုစိတ္တာနံ ဥဠာရတာယ အန္တရန္တရာ အနုဿရဏေန အတ္တနော ပါကဋံ အာသန္နံ ပစ္စက္ခံ ဝိယ ဥပဋ္ဌိတံ ဂဟေတွာ အာဟ ‘‘ဣမ’’န္တိ။

၁၀၄၆။ ဧဝံ ဒေဝပုတ္တော အတ္တနာ ကတကမ္မံ ထေရဿ ကထေတွာ ဣဒါနိ တာဒိသာယ သမ္ပတ္တိယာ ပရေပိ ပတိဋ္ဌာပေတုကာမတံ တထာဂတေ စ ဥတ္တမံ အတ္တနော ပသာဒဗဟုမာနံ ပဝေဒေန္တော ‘‘အာယုဉ္စ ဝဏ္ဏဉ္စာ’’တိအာဒိနာ ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ အဘိကင်္ခတာတိ ဣစ္ဆန္တေန။ မုနီတိ ထေရံ အာလပတိ။

၁၀၄၇။ နယိမသ္မိံ လောကေတိ ဒေဝပုတ္တော အတ္တနော ပစ္စက္ခဘူတံ လောကံ ဝဒတိ။ ပရသ္မိန္တိ တတော အညသ္မိံ။ ဧတေန သဗ္ဗေပိ သဒေဝကေ လောကေ ဒဿေတိ။ သမော စ ဝိဇ္ဇတီတိ သေဋ္ဌော တာဝ တိဋ္ဌတု ၊ သမော ဧဝ န ဝိဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ အာဟုနေယျာနံ ပရမာဟုတိံ ဂတောတိ ဣမသ္မိံ လောကေ ယတ္တကာ အာဟုနေယျာ နာမ၊ တေသု သဗ္ဗေသု ပရမာဟုတိံ ပရမံ အာဟုနေယျဘာဝံ ဂတော။ ‘‘ဒက္ခိဏေယျာနံ ပရမဂ္ဂတံ ဂတော’’တိ ဝါ ပါဌော၊ တတ္ထ ပရမဂ္ဂတန္တိ ပရမံ အဂ္ဂဘာဝံ၊ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျဘာဝန္တိ အတ္ထော။ ကေသန္တိ အာဟ ‘‘ပုညတ္ထိကာနံ ဝိပုလပ္ဖလေသိန’’န္တိ၊ ပုညေန အတ္ထိကာနံ ဝိပုလံ မဟန္တံ ပုညဖလံ ဣစ္ဆန္တာနံ၊ တထာဂတော ဧဝ လောကဿ ပုညက္ခေတ္တန္တိ ဒဿေတိ။ ကေစိ ပန ‘‘အာဟုနေယျာနံ ပရမဂ္ဂတံ ဂတော’’တိ ပဌန္တိ၊ သောယေဝတ္ထော။

ဧဝံ ကထေန္တမေဝ တံ ထေရော ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တဉ္စ ဉတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ။ သော သစ္စပရိယောသာနေ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ အထ ထေရော မနုဿလောကံ အာဂန္တွာ ဘဂဝတော တမတ္ထံ အတ္တနာ စ ဒေဝပုတ္တေန စ ကထိတနိယာမေနေဝ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

မဟာရထဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ ပရမတ္ထဒီပနိယာ ခုဒ္ဒကဋ္ဌကထာယ ဝိမာနဝတ္ထုသ္မိံ

စုဒ္ဒသဝတ္ထုပဋိမဏ္ဍိတဿ ပဉ္စမဿ မဟာရထဝဂ္ဂဿ

အတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ပါယာသိဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမအဂါရိယဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ယထာဝနံ စိတ္တလတံ ပဘာသတီတိ အဂါရိယဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန ရာဇဂဟေ ဧကံ ကုလံ ဥဘတောပသန္နံ ဟောတိ သီလာစာရသမ္ပန္နံ ဩပါနဘူတံ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ။ တေ ဒွေ ဇယမ္ပတိကာ ရတနတ္တယံ ဥဒ္ဒိဿ ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ တတော စုတာ တာဝတိံသေသု နိဗ္ဗတ္တိံသု၊ တေသံ ဒွါဒသယောဇနိကံ ကနကဝိမာနံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တေ တတ္ထ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တိ။ အထာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနောတိအာဒိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၀၄၈။

‘‘ယထာ ဝနံ စိတ္တလတံ ပဘာသတိ၊ ဥယျာနသေဋ္ဌံ တိဒသာနမုတ္တမံ၊

တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။

၁၀၄၉။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ –

ထေရော ပုစ္ဆိ။

၁၀၅၀။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊

ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၀၅၁။

‘‘အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုဿလောကေ၊ ဩပါနဘူတာ ဃရမာဝသိမှ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တာ၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒမှ။

၁၀၅၂။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ –

အတ္တနော သမ္ပတ္တိံ ဗျာကာသိ။ ဂါထာသုပိ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ။

ပဌမအဂါရိယဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဒုတိယအဂါရိယဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ယထာဝနံ စိတ္တလတန္တိ ဒုတိယအဂါရိယဝိမာနံ။ ဧတ္ထာပိ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိ အနန္တရသဒိသာဝ။

၁၀၅၄။

‘‘ယထာ ဝနံ စိတ္တလတံ ပဘာသတိ၊ ဥယျာနသေဋ္ဌံ တိဒသာနမုတ္တမံ၊

တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။

၁၀၅၅။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊

မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ – ပုစ္ဆိ၊

၁၀၅၆။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၀၅၇။

‘‘အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုဿလောကေ၊ ဩပါနဘူတာ ဃရမာဝသိမှ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တာ၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒမှ။

၁၀၅၈။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ –

အတ္တနော သမ္ပတ္တိံ ဗျာကာသိ။ ဂါထာသုပိ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ။

ဒုတိယအဂါရိယဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဖလဒါယကဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံမဏိထူဏန္တိ ဖလဒါယကဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန ရညော ဗိမ္ဗိသာရဿ အကာလေ အမ္ဗဖလာနိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော အာရာမပါလံ အာဟ – ‘‘မယှံ ခေါ၊ ဘဏေ၊ အမ္ဗဖလေသု ဣစ္ဆာ ဥပ္ပန္နာ၊ တသ္မာ အမ္ဗာနိ မေ အာနေတွာ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဒေဝ၊ နတ္ထိ အမ္ဗေသု အမ္ဗဖလံ၊ အပိစာဟံ တထာ ကရောမိ၊ သစေ ဒေဝေါ ကိဉ္စိ ကာလံ အာဂမေတိ၊ ယထာ အမ္ဗာ န စိရဿေဝ ဖလံ ဂဏှန္တီ’’တိ။ ‘‘သာဓု၊ ဘဏေ၊ တထာ ကရောဟီ’’တိ။ အာရာမပါလော အာရာမံ ဂန္တွာ အမ္ဗရုက္ခမူလေသု ပံသုံ အပနေတွာ တာဒိသံ ပံသုံ အာကိရိ၊ တာဒိသဉ္စ ဥဒကံ အာသိဉ္စိ၊ ယထာ န စိရဿေဝ အမ္ဗရုက္ခာ သစ္ဆိန္နပတ္တာ အဟေသုံ။ အထ နံ ပံသုံ အပနေတွာ ဖာရုသကကသဋမိဿကံ ပါကတိကံ ပံသုံ အာကိရိတွာ သာဓုကံ ဥဒကံ အဒါသိ။ တဒါ အမ္ဗရုက္ခာ န စိရေနေဝ ကောရကိတာ ပလ္လဝိတာ ကုဋမလကဇာတာ ဟုတွာ ပုပ္ဖိံသု၊ အထ သလာဋုကဇာတာ ဟုတွာ ဖလာနိ ဂဏှိံသု။ တတ္ထေကသ္မိံ အမ္ဗရုက္ခေ ပဌမတရံ စတ္တာရိ ဖလာနိ မနောသိလာစုဏ္ဏပိဉ္ဇရဝဏ္ဏာနိ သမ္ပန္နဂန္ဓရသာနိ ပရိဏတာနိ အဟေသုံ။

သော တာနိ ဂဟေတွာ ‘‘ရညော ဒဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ပိဏ္ဍာယ စရမာနံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘ဣမာနိ အမ္ဗာနိ အဂ္ဂဖလဘူတာနိ ဣမဿ အယျဿ ဒဿာမိ ၊ ကာမံ မံ ရာဇာ ဟနတု ဝါ ပဗ္ဗာဇေတု ဝါ၊ ရညော ဟိ ဒိန္နေ ဒိဋ္ဌဓမ္မေ ပူဇာမတ္တံ အပ္ပမတ္တကံ ဖလံ၊ အယျဿ ဒိန္နေ ပန ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ သမ္ပရာယိကမ္ပိ အပရိမာဏံ ဖလံ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ဧဝံ ပန စိန္တေတွာ တာနိ ဖလာနိ ထေရဿ ဒတွာ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ရညော တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ ရာဇပုရိသေ အာဏာပေသိ ‘‘ဝီမံသထ တာဝ၊ ဘဏေ၊ ယထာယံ အာဟာ’’တိ။ ထေရော ပန တာနိ ဖလာနိ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ။ ဘဂဝါ တေသု ဧကံ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ၊ ဧကံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿ၊ ဧကံ မဟာကဿပတ္ထေရဿ ဒတွာ ဧကံ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ပုရိသာ တံ ပဝတ္တိံ ရညော အာရောစေသုံ။

ရာဇာ တံ သုတွာ ‘‘ဓီရော ဝတာယံ ပုရိသော၊ ယော အတ္တနော ဇီဝိတမ္ပိ ပရိစ္စဇိတွာ ပုညပသုတော အဟောသိ၊ အတ္တနော ပရိဿမဉ္စ ဌာနဂတမေဝ အကာသီ’’တိ တုဋ္ဌစိတ္တော တဿ ဧကံ ဂါမဝရံ ဝတ္ထာလင်္ကာရာဒီနိ စ ဒတွာ ‘‘ယံ တယာ ဘဏေ အမ္ဗဖလဒါနေန ပုညံ ပသုတံ၊ တတော မေ ပတ္တိံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘ဒေမိ၊ ဒေဝ၊ ယထာသုခံ ပတ္တိံ ဂဏှာဟီ’’တိ အဝေါစ။ အာရာမပါလော အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိ ၊ တဿ သောဠသယောဇနိကံ ကနကဝိမာနံ နိဗ္ဗတ္တိ သတ္တသတကူဋာဂါရပဋိမဏ္ဍိတံ။ တံ ဒိသွာ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ပုစ္ဆိ –

၁၀၆၀။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော သောဠသ ယောဇနာနိ၊

ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။

၁၀၆၁။

‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊

အဋ္ဌဋ္ဌကာ သိက္ခိတာ သာဓုရူပါ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ကညာ တိဒသစရာ ဥဠာရာ၊

နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ ပမောဒယန္တိ။

၁၀၆၂။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၁၀၆၃။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၀၆၄။

‘‘ဖလဒါယီ ဖလံ ဝိပုလံ လဘတိ၊ ဒဒမုဇုဂတေသု ပသန္နမာနသော၊

သော ဟိ ပမောဒတိ သဂ္ဂဂတော တိဒိဝေ၊ အနုဘောတိ စ ပုညဖလံ ဝိပုလံ။

၁၀၆၅။

‘‘တဝေဝါဟံ မဟာမုနိ၊ အဒါသိံ စတုရော ဖလေ။

၁၀၆၆။

‘‘တသ္မာ ဟိ ဖလံ အလမေဝ ဒါတုံ၊ နိစ္စံ မနုဿေန သုခတ္ထိကေန၊

ဒိဗ္ဗာနိ ဝါ ပတ္ထယတာ သုခါနိ၊ မနုဿသောဘဂ္ဂတမိစ္ဆတာ ဝါ။

၁၀၆၇။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ – သောပိဿ ဗျာကာသိ၊

၁၀၆၁။ တတ္ထ အဋ္ဌဋ္ဌကာတိ ဧကေကသ္မိံ ကူဋာဂါရေ အဋ္ဌဋ္ဌကာ စတုသဋ္ဌိပရိမာဏာ။ သာဓုရူပါတိ ရူပသမ္ပတ္တိယာ စ သီလာစာရသမ္ပတ္တိယာ စ သိက္ခာသမ္ပတ္တိယာ စ သုန္ဒရသဘာဝါ။ ဒိဗ္ဗာ စ ကညာတိ ဒေဝစ္ဆရာယော။ တိဒသစရာတိ တိဒသေသု သုခါစာရာ သုခဝိဟာရိနိယော။ ဥဠာရာတိ ဥဠာရဝိဘဝါ။

၁၀၆၄။ ဖလဒါယီတိ အတ္တနာ အမ္ဗဖလဿ ဒိန္နတ္တာ အတ္တာနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဖလန္တိ ပုညဖလံ။ ဝိပုလန္တိ မဟန္တံ လဘတိ မနုဿလောကေ ပတိဋ္ဌိတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဒဒန္တိ ဒဒန္တော ဒါနဟေတု။ ဥဇုဂတေသူတိ ဥဇုပဋိပန္နေသု။ သဂ္ဂဂတောတိ ဥပ္ပဇ္ဇနဝသေန သဂ္ဂံ ဂတော၊ တတ္ထာပိ တိဒိဝေ တာဝတိံသဘဝနေ အနုဘောတိ စ ပုညဖလံ ဝိပုလံ ယထာဟံ၊ ဧဝံ အညောပီတိ အတ္ထော။

၁၀၆၆။ တသ္မာတိ ယသ္မာ စတုန္နံ ဖလာနံ ဒါနမတ္တေန ဤဒိသီ သမ္ပတ္တိ အဓိဂတာ၊ တသ္မာ။ အလမေဝ ယုတ္တမေဝ။ နိစ္စန္တိ သဗ္ဗကာလံ။ ဒိဗ္ဗာနီတိ ဒေဝလောကပရိယာပန္နာနိ။ မနုဿသောဘဂ္ဂတန္တိ မနုဿေသု သုဘဂဘာဝံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဖလဒါယကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပဌမဥပဿယဒါယကဝိမာနဝဏ္ဏနာ

စန္ဒော ယထာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေတိ ဥပဿယဒါယကဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ဂါမကာဝါသေ ဝဿံ ဝသိတွာ ဝုတ္ထဝဿော ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတုံ ရာဇဂဟံ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ သာယံ အညတရံ ဂါမံ ပဝိသိတွာ ဝသနဋ္ဌာနံ ပရိယေသန္တော အညတရံ ဥပါသကံ ဒိသွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဥပါသက၊ ဣမသ္မိံ ဂါမေ အတ္ထိ ကိဉ္စိ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဝသနယောဂ္ဂဋ္ဌာန’’န္တိ။ ဥပါသကော ပသန္နစိတ္တော ဂေဟံ ဂန္တွာ ဘရိယာယ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ ထေရဿ ဝသနယောဂ္ဂံ ဌာနံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ တတ္ထ အာသနံ ပညာပေတွာ ပါဒေါဒကံ ပါဒပီဌံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ထေရံ ပဝေသေတွာ တသ္မိံ ပါဒေ ဓောဝန္တေ ပဒီပံ ဥဇ္ဇာလေတွာ မဉ္စေ ပစ္စတ္ထရဏာနိ ပညာပေတွာ အဒါသိ။ သွာတနာယ စ နိမန္တေတွာ ထေရဿ ဒုတိယဒိဝသေ ဘောဇေတွာ ပါနကတ္ထာယ ဂုဠပိဏ္ဍဉ္စ ဒတွာ ထေရံ ဂစ္ဆန္တံ အနုဂန္တွာ နိဝတ္တိ။ သော အပရေန သမယေန သဟ ဘရိယာယ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ ဒွါဒသယောဇနိကေ ကနကဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဒွီဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ –

၁၀၆၉။

‘‘စန္ဒော ယထာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေ၊ ဩဘာသယံ ဂစ္ဆတိ အန္တလိက္ခေ၊

တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။

၁၀၇၀။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

သော ဒေဝပုတ္တော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ –

၁၀၇၁။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၀၇၂။

‘‘အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုဿလောကေ၊ ဥပဿယံ အရဟတော အဒမှ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တာ၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒမှ။

၁၀၇၃။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

တတ္ထ ဂါထာသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ၊

ပဌမဥပဿယဒါယကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဒုတိယဥပဿယဒါယကဝိမာနဝဏ္ဏနာ

သူရိယောယထာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေတိ ဒုတိယဥပဿယဒါယကဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဂါမကာဝါသေ ဝဿံ ဝသိတွာ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ရာဇဂဟံ ဥဒ္ဒိဿ ဂစ္ဆန္တာ သာယံ အညတရံ ဂါမံ သမ္ပာပုဏိံသု။ သေသံ အနန္တရဝိမာနသဒိသမေဝ။

၁၀၇၅။

‘‘သူရိယော ယထာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေ…ပေ…။

(ယထာ ပုရိမဝိမာနံ၊ တထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ၊)

၁၀၇၉။

‘‘ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

တတ္ထ ဂါထာသုပိ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ၊

ဒုတိယဥပဿယဒါယကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဘိက္ခာဒါယကဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနန္တိ ဘိက္ခာဒါယကဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု အဒ္ဓါနမဂ္ဂပဋိပန္နော အညတရံ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော ဧကဿ ဃရဒ္ဓါရေ အဋ္ဌာသိ။ တတ္ထ အညတရော ပုရိသော ဓောတဟတ္ထပါဒေါ ‘‘ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ နိသိန္နော ဘောဇနံ ဥပနေတွာ ပါတိယာ ပက္ခိတ္တေ တံ ဘိက္ခုံ ဒိသွာ ပါတိယာ ဘတ္တံ တဿ ဘိက္ခုနော ပတ္တေ အာကိရန္တော တေန ‘‘ဧကဒေသမေဝ ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တောပိ သဗ္ဗမေဝ အာကိရိ။ သော ဘိက္ခု အနုမောဒနံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သော ပုရိသော ‘‘ဆာတဇ္ဈတ္တဿ ဘိက္ခုနော မယာ အဘုဉ္ဇိတွာ ဘတ္တံ ဒိန္န’’န္တိ အနုဿရန္တော ဥဠာရံ ပီတိသောမနဿံ ပဋိလဘိ။ သော အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု ဒွါဒသယောဇနိကေ ကနကဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော ဒေဝစာရိကံ စရန္တော မဟတိယာ ဒေဝိဒ္ဓိယာ ဝိရောစမာနံ ဒိသွာ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ –

၁၀၈၁။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊

ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။

၁၀၈၂။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

သောပိ တဿ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ –

၁၀၈၃။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၀၈၄။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဒိသွာန ဘိက္ခုံ တသိတံ ကိလန္တံ၊

ဧကာဟံ ဘိက္ခံ ပဋိပါဒယိဿံ၊ သမင်္ဂိ ဘတ္တေန တဒါ အကာသိံ။

၁၀၈၅။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၁၀၈၄။ တတ္ထ ဧကာဟံ ဘိက္ခန္တိ ဧကံ အဟံ ဘိက္ခာမတ္တံ၊ ဧကံ ဘတ္တဝဍ္ဎိတကန္တိ အတ္ထော။ ပဋိပါဒယိဿန္တိ ပဋိပါဒေသိံ အဒါသိံ။ သမင်္ဂိ ဘတ္တေနာတိ ဘတ္တေန သမင်္ဂီဘူတံ၊ လဒ္ဓဘိက္ခန္တိ အတ္ထော။ ဧဝံ မဟာထေရော တေန ဒေဝပုတ္တေန အတ္တနော သုစရိတကမ္မေ ပကာသိတေ သပရိဝါရဿ တဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မနုဿလောကမာဂတော၊ တံ ပဝတ္တိံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ကထေသိ။ သတ္ထာ တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တမဟာဇနဿ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

ဘိက္ခာဒါယကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ယဝပါလကဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံမဏိထူဏံ ဝိမာနန္တိ ယဝပါလကဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန ရာဇဂဟေ အညတရော ဒုဂ္ဂတဒါရကော ယဝခေတ္တံ ရက္ခတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ပါတရာသတ္ထာယ ကုမ္မာသံ လဘိတွာ ‘‘ခေတ္တံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ တံ ကုမ္မာသံ ဂဟေတွာ ယဝခေတ္တံ ဂန္တွာ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ အညတရော ခီဏာသဝတ္ထေရော မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော ဥပကဋ္ဌေ ကာလေ တံ ဌာနံ ပတွာ ယဝပါလကေန နိသိန္နံ ရုက္ခမူလံ ဥပသင်္ကမိ။ ယဝပါလကော ဝေလံ ဩလောကေတွာ ‘‘ကစ္စိ၊ ဘန္တေ၊ အာဟာရော လဒ္ဓါ’’တိ အာဟ။ ထေရော တုဏှီ အဟောသိ။ သော အလဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ဥပကဋ္ဌာ ဝေလာ၊ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ န သက္ကာ၊ မယှံ အနုကမ္ပာယ ဣမံ ကုမ္မာသံ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ ဝတွာ ထေရဿ တံ ကုမ္မာသံ အဒါသိ။ ထေရော တံ အနုကမ္ပန္တော တဿ ပဿန္တဿေဝ တံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အနုမောဒနံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သောပိ ဒါရကော ‘‘သုဒိန္နံ ဝတ မယာ ဤဒိသဿ ကုမ္မာသဒါနံ ဒဒန္တေနာ’’တိ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ –

၁၀၈၇။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

သောပိ တဿ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ –

၁၀၈၉။ ‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၀၉၀။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ အဟောသိံ ယဝပါလကော၊

အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဘိက္ခုံ၊ ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ။

၁၀၉၁။

‘‘တဿ အဒါသဟံ ဘာဂံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊

ကုမ္မာသပိဏ္ဍံ ဒတွာန၊ မောဒါမိ နန္ဒနေ ဝနေ။

၁၀၉၂။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

တတ္ထ ဂါထာသုပိ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ။

ယဝပါလကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ပဌမကုဏ္ဍလီဝိမာနဝဏ္ဏနာ

အလင်္ကတောမလျဓရော သုဝတ္ထောတိ ကုဏ္ဍလီဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ သပရိဝါရာ ကာသီသု စာရိကံ စရန္တာ သူရိယတ္ထင်္ဂမနဝေလာယံ အညတရံ ဝိဟာရံ ပါပုဏိံသု။ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ တဿ ဝိဟာရဿ ဂေါစရဂါမေ အညတရော ဥပါသကော ထေရေ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ပါဒဓောဝနံ ပါဒဗ္ဘဉ္ဇနတေလံ မဉ္စပီဌံ ပစ္စတ္ထရဏံ ပဒီပိယဉ္စ ဥပနေတွာ သွာတနာယ စ နိမန္တေတွာ ဒုတိယဒိဝသေ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ၊ ထေရာ တဿ အနုမောဒနံ ဝတွာ ပက္ကမိံသု။ သော အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု ဒွါဒသယောဇနိကေ ကနကဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ –

၁၀၉၄။

‘‘အလင်္ကတော မလျဓရော သုဝတ္ထော၊ သုကုဏ္ဍလီ ကပ္ပိတကေသမဿု၊

အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏော ယသဿီ၊ ဒိဗ္ဗေ ဝိမာနမှိ ယထာပိ စန္ဒိမာ။

၁၀၉၅။

‘‘ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊ အဋ္ဌဋ္ဌကာ သိက္ခိတာ သာဓုရူပါ၊

ဒိဗ္ဗာ စ ကညာ တိဒသစရာ ဥဠာရာ၊ နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ ပမောဒယန္တိ။

၁၀၉၆။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

သောပိ တဿ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ –

၁၀၉၇။ ‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၀၉၈။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဒိသွာန သမဏေ သီလဝန္တေ၊

သမ္ပန္နဝိဇ္ဇာစရဏေ ယသဿီ၊ ဗဟုဿုတေ တဏှက္ခယူပပန္နေ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။

၁၀၉၉။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၁၀၉၄။ တတ္ထ သုကုဏ္ဍလီတိ သုန္ဒရေဟိ ကုဏ္ဍလေဟိ အလင်္ကတကဏ္ဏော။ ‘‘သကုဏ္ဍလီ’’တိပိ ပါဌော၊ သဒိသံ ကုဏ္ဍလံ သကုဏ္ဍလံ၊ တံ အဿ အတ္ထီတိ သကုဏ္ဍလီ၊ ယုတ္တကုဏ္ဍလီ အညမညဉ္စ တုယှဉ္စ အနုစ္ဆဝိကကုဏ္ဍလီတိ အတ္ထော။ ကပ္ပိတကေသမဿူတိ သမ္မာကပ္ပိတကေသမဿု။ အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏောတိ ပဋိမုက္ကအင်္ဂုလိယာဒိဟတ္ထာဘရဏော။

၁၀၉၈။ တဏှက္ခယူပပန္နေတိ တဏှက္ခယံ အရဟတ္တံ၊ နိဗ္ဗာနမေဝ ဝါ ဥပဂတေ၊ အဓိဂတဝန္တေတိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ပဌမကုဏ္ဍလီဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဒုတိယကုဏ္ဍလီဝိမာနဝဏ္ဏနာ

အလင်္ကတော မလျဓရော သုဝတ္ထောတိ ဒုတိယကုဏ္ဍလီဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ ကာသီသု ဇနပဒစာရိကံ စရန္တာတိအာဒိ သဗ္ဗံ အနန္တရသဒိသမေဝ။

၁၁၀၁။

‘‘အလင်္ကတော မလျဓရော သုဝတ္ထော၊ သုကုဏ္ဍလီ ကပ္ပိတကေသမဿု၊

အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏော ယသဿီ၊ ဒိဗ္ဗေ ဝိမာနမှိ ယထာပိ စန္ဒိမာ။

၁၁၀၂။

‘‘ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊

အဋ္ဌဋ္ဌကာ သိက္ခိတာ သာဓုရူပါ၊

ဒိဗ္ဗာ စ ကညာ တိဒသစရာ ဥဠာရာ၊ နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ ပမောဒယန္တိ။

၁၁၀၃။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ – ပုစ္ဆိ၊

၁၁၀၄။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၁၀၅။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဒိသွာန သမဏေ သာဓုရူပေ၊

သမ္ပန္နဝိဇ္ဇာစရဏေ ယသဿီ၊ ဗဟုဿုတေ သီလဝန္တေ ပသန္နေ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။

၁၁၀၆။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

ဂါထာသုပိ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ။

ဒုတိယကုဏ္ဍလီဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ (ဥတ္တရ) ပါယာသိဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ယာ ဒေဝရာဇဿ သဘာ သုဓမ္မာတိ ဥတ္တရဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဓာတုဝိဘာဂေ စ ကတေ တတ္ထ တတ္ထ ထူပေသု ပတိဋ္ဌာပိယမာနေသု ဓမ္မဝိနယံ သင်္ဂါယိတုံ ဥစ္စိနိတွာ ဂဟိတေသု မဟာကဿပပ္ပမုခေသု မဟာထေရေသု ယာဝ ဝဿူပဂမနာ အညေသု စ ထေရေသု အတ္တနော အတ္တနော ပရိသာယ သဒ္ဓိံ တတ္ထ တတ္ထ ဝသန္တေသု အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ သေတဗျနဂရံ ဂန္တွာ သိံသပါဝနေ ဝသိ။ အထ ပါယာသိ ရာဇညော ထေရဿ တတ္ထ ဝသနဘာဝံ သုတွာ မဟတာ ဇနကာယေန ပရိဝုတော တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ နိသိန္နော အတ္တနော ဒိဋ္ဌိဂတံ ပဝေဒေသိ။ အထ နံ ထေရော စန္ဒိမသူရိယူဒါဟရဏာဒီဟိ ပရလောကဿ အတ္ထိဘာဝံ ပကာသေန္တော အနေကဝိဟိတဟေတူပမာလင်္ကတံ ဒိဋ္ဌိဂဏ္ဌိဝိနိဝေဌနံ နာနာနယဝိစိတ္တံ ပါယာသိသုတ္တံ (ဒီ။ နိ။ ၂။၄၀၆ အာဒယော) ဒေသေတွာ တံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒါယံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။

သော ဝိသုဒ္ဓဒိဋ္ဌိကော ဟုတွာ သမဏဗြာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကာဒီနံ ဒါနံ ဒေန္တော အနုဠာရဇ္ဈာသယတာယ လူခံ အဒါသိ ဃာသစ္ဆာဒနမတ္တံ ကဏာဇကံ ဗိလင်္ဂဒုတိယံ သာဏာနိ စ ဝတ္ထာနိ ။ ဧဝံ ပန အသက္ကစ္စဒါနံ ဒတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ဟီနကာယံ ဥပပဇ္ဇိ စာတုမဟာရာဇိကာနံ သဟဗျတံ။ တဿ ပန ကိစ္စာကိစ္စေသု ယုတ္တပ္ပယုတ္တော ဥတ္တရော နာမ မာဏဝေါ အဟောသိ ဒါနေ ဗျာဝဋော။ သော သက္ကစ္စဒါနံ ဒတွာ တာဝတိံသကာယံ ဥပပန္နော၊ တဿ ဒွါဒသယောဇနိကံ ဝိမာနံ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ကတညုတံ ဝိဘာဝေန္တော သဟ ဝိမာနေန ကုမာရကဿပတ္ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝိမာနတော ဩရုယှ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။ တံ ထေရော –

၁၁၀၈။

‘‘ယာ ဒေဝရာဇဿ သဘာ သုဓမ္မာ၊ ယတ္ထစ္ဆတိ ဒေဝသင်္ဃော သမဂ္ဂေါ၊

တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။

၁၁၀၉။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ – ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ၊

၁၁၁၀။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၁၁၁။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ရညော ပါယာသိဿ အဟောသိံ မာဏဝေါ၊

လဒ္ဓါ ဓနံ သံဝိဘာဂံ အကာသိံ၊ ပိယာ စ မေ သီလဝန္တော အဟေသုံ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။

၁၁၁၂။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ –

သော ဒေဝပုတ္တော တဿ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ။

၁၁၀၈။ တတ္ထ ဒေဝရာဇဿာတိ သက္ကဿ။ သဘာ သုဓမ္မာတိ ဧဝံနာမကံ သန္ထာဂါရံ။ ယတ္ထာတိ ယဿံ သဘာယံ။ အစ္ဆတီတိ နိသီဒတိ။ ဒေဝသင်္ဃောတိ တာဝတိံသဒေဝကာယော။ သမဂ္ဂေါတိ သဟိတော သန္နိပတိတော။

၁၁၁၁။ ပါယာသိဿအဟောသိံ မာဏဝေါတိ ပါယာသိရာဇညဿ ကိစ္စာကိစ္စကရော ဒဟရတာယ မာဏဝေါ၊ နာမေန ပန ဥတ္တရော နာမ အဟောသိံ။ သံဝိဘာဂံ အကာသိန္တိ အဟမေဝ အဘုဉ္ဇိတွာ ယထာလဒ္ဓံ ဓနံ ဒါနမုခေ ပရိစ္စဇနဝသေန သံဝိဘဇနံ အကာသိံ။ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပရိစ္စဇန္တောတိ ဝစနသေသော။ အထ ဝါ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။ ကထံ? သက္ကစ္စံ။ ကီဒိသံ? အန္နဉ္စ ပါနဉ္စာတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

(ဥတ္တရ) ပါယာသိဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ ပရမတ္ထဒီပနိယာ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ ဝိမာနဝတ္ထုသ္မိံ

ဒသဝတ္ထုပဋိမဏ္ဍိတဿ ဆဋ္ဌဿ ပါယာသိဝဂ္ဂဿ

အတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သုနိက္ခိတ္တဝိမာနဝဂ္ဂေါ

၁။ စိတ္တလတာဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ယထာဝနံ စိတ္တလတံ ပဘာသတီတိ စိတ္တလတာဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန သာဝတ္ထိယံ အညတရော ဥပါသကော ဒလိဒ္ဒေါ အပ္ပဘောဂေါ ပရေသံ ကမ္မံ ကတွာ ဇီဝတိ။ သော သဒ္ဓါ ပသန္နော ဇိဏ္ဏေ ဝုဍ္ဎေ မာတာပိတရော ပေါသေန္တော ‘‘ဣတ္ထိယော နာမ ပတိကုလေ ဌိတာ ဣဿရိယံ ကရောန္တိ၊ သဿုသသုရာနံ မနာပစာရိနိယော ဒုလ္လဘာ’’တိ မာတာပိတူနံ စိတ္တဒုက္ခံ ပရိဟရန္တော ဒါရပရိဂ္ဂဟံ အကတွာ သယမေဝ နေ ဥပဋ္ဌဟတိ၊ သီလာနိ ရက္ခတိ၊ ဥပေါသထံ ဥပဝသတိ ၊ ယထာဝိဘဝံ ဒါနာနိ ဒေတိ။ သော အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု ဒွါဒသယောဇနိကေ ဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဂန္တွာ ကတကမ္မံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ –

၁၁၁၄။

‘‘ယထာ ဝနံ စိတ္တလတံ ပဘာသတိ၊ ဥယျာနသေဋ္ဌံ တိဒသာနမုတ္တမံ၊

တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။

၁၁၁၅။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၁၁၁၆။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၁၁၇။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဒလိဒ္ဒေါ အတာဏော ကပဏော ကမ္မကရော အဟောသိံ၊

ဇိဏ္ဏေ စ မာတာပိတရော အဘာရိံ၊ ပိယာ စ မေ သီလဝန္တော အဟေသုံ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။

၁၁၁၈။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ –

သောပိ တဿ ဗျာကာသိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

စိတ္တလတာဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ နန္ဒနဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ယထာဝနံ နန္ဒနံ ပဘာသတီတိ နန္ဒနဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန သာဝတ္ထိယံ အညတရော ဥပါသကောတိအာဒိ သဗ္ဗံ အနန္တရဝိမာနသဒိသံ။ အယံ ပန ဒါရပရိဂ္ဂဟံ ကတွာ မာတာပိတရော ပေါသေသီတိ အယမေဝ ဝိသေသော။

၁၁၂၀။

ယထာ ဝနံ နန္ဒနံ ပဘာသတိ၊ ဥယျာနသေဋ္ဌံ တိဒသာနမုတ္တမံ၊

တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။

၁၁၂၁။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ…ပေ…ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီတိ။

၁၁၂၂။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၁၂၃။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဒလိဒ္ဒေါ အတာဏော ကပဏော ကမ္မကရော အဟောသိံ၊

ဇိဏ္ဏေ စ မာတာပိတရော အဘာရိံ၊ ပိယာ စ မေ သီလဝန္တော အဟေသုံ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။

၁၁၂၄။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ –

ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ။ တတ္ထ ဂါထာသုပိ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ။

နန္ဒနဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ မဏိထူဏဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံမဏိထူဏံ ဝိမာနန္တိ မဏိထူဏဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ထေရာ ဘိက္ခူ အရညာယတနေ ဝိဟရန္တိ။ တေသံ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ဂမနမဂ္ဂေ ဧကော ဥပါသကော ဝိသမံ သမံ ကရောတိ၊ ကဏ္ဋကေ နီဟရတိ၊ ဂစ္ဆဂုမ္ဗေ အပနေတိ၊ ဥဒကကာလေ မာတိကာသု သေတုံ ဗန္ဓတိ၊ ဝိဝနဋ္ဌာနေသု ဆာယာရုက္ခေ ရောပေတိ၊ ဇလာသယေသု မတ္တိကံ ဥဒ္ဓရိတွာ တေ ပုထုလဂမ္ဘီရေ ကရောတိ၊ တိတ္ထေ သမ္ပာဒေတိ၊ ယထာဝိဘဝံ ဒါနံ ဒေတိ၊ သီလံ ရက္ခတိ။ သော အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု ဒွါဒသယောဇနိကေ ကနကဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော ဥပသင်္ကမိတွာ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ –

၁၁၂၆။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊

ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။

၁၁၂၇။

‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊

ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏစ္ဆန္နာ။

၁၁၂၈။

‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

သောပိ တဿ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ –

၁၁၃၀။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၁၃၁။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဝိဝနေ ပထေ သင်္ကမနံ အကာသိံ၊

အာရာမရုက္ခာနိ စ ရောပယိဿံ၊ ပိယာ စ မေ သီလဝန္တော အဟေသုံ၊

အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။

၁၁၃၂။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၁၁၃၁။ တတ္ထ ဝိဝနေတိ အရညေ။ အာရာမရုက္ခာနိ စာ အာရာမဘူတေ ရုက္ခေ၊ အာရာမံ ကတွာ တတ္ထ ရုက္ခေ ရောပေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗံ ဝုတ္တနယမေဝ။

မဏိထူဏဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ သုဝဏ္ဏဝိမာနဝဏ္ဏနာ

သောဝဏ္ဏမယေပဗ္ဗတသ္မိန္တိ သုဝဏ္ဏဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ အန္ဓကဝိန္ဒေ ဝိဟရတိ။ တေန သမယေန အညတရော ဥပါသကော သဒ္ဓါ ပသန္နော ဝိဘဝသမ္ပန္နော တဿ ဂါမဿ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ မုဏ္ဍကပဗ္ဗတေ သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နံ ဘဂဝတော ဝသနာနုစ္ဆဝိကံ ဂန္ဓကုဋိံ ကာရေတွာ တတ္ထ ဘဂဝန္တံ ဝသာပေန္တော သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟိ၊ သယဉ္စ နိစ္စသီလေ ပတိဋ္ဌိတော သုဝိသုဒ္ဓသီလသံဝရော ဟုတွာ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ကမ္မာနုဘာဝသံသူစကံ နာနာရတနရံသိဇာလသမုဇ္ဇလံ ဝိစိတ္တဝေဒိကာပရိက္ခိတ္တံ ဝိဝိဓဝိပုလာလင်္ကာရောပသောဘိတံ သုဝိဘတ္တဘိတ္တိတ္ထမ္ဘသောပါနံ အာရာမရမဏီယကံ ကဉ္စနပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ဝိမာနံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဒေဝစာရိကံ စရန္တော ဒိသွာ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ –

၁၁၃၄။

‘‘သောဝဏ္ဏမယေ ပဗ္ဗတသ္မိံ၊ ဝိမာနံ သဗ္ဗတောပဘံ၊

ဟေမဇာလပဋိစ္ဆန္နံ၊ ကိင်္ကိဏိဇာလကပ္ပိတံ။

၁၁၃၅။

‘‘အဋ္ဌံသာ သုကတာ ထမ္ဘာ၊ သဗ္ဗေ ဝေဠုရိယာမယာ၊

ဧကမေကာယ အံသိယာ၊ ရတနာ သတ္တ နိမ္မိတာ။

၁၁၃၆။

‘‘ဝေဠူရိယသုဝဏ္ဏဿ၊ ဖလိကာ ရူပိယဿ စ၊

မသာရဂလ္လမုတ္တာဟိ၊ လောဟိတင်္ဂမဏီဟိ စ။

၁၁၃၇။

‘‘စိတြာ မနောရမာ ဘူမိ၊ န တတ္ထုဒ္ဓံသတီ ရဇော၊

ဂေါပါနသီဂဏာ ပီတာ၊ ကူဋံ ဒါရေန္တိ နိမ္မိတာ။

၁၁၃၈။

‘‘သောပါနာနိ စ စတ္တာရိ၊ နိမ္မိတာ စတုရော ဒိသာ၊

နာနာရတနဂဗ္ဘေဟိ၊ အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစတိ။

၁၁၃၉။

‘‘ဝေဒိယာ စတဿော တတ္ထ၊ ဝိဘတ္တာ ဘာဂသော မိတာ၊

ဒဒ္ဒလ္လမာနာ အာဘန္တိ၊ သမန္တာ စတုရော ဒိသာ။

၁၁၄၀။

‘‘တသ္မိံ ဝိမာနေ ပဝရေ၊ ဒေဝပုတ္တော မဟပ္ပဘော၊

အတိရောစသိ ဝဏ္ဏေန၊ ဥဒယန္တောဝ ဘာဏုမာ။

၁၁၄၁။

‘‘ဒါနဿ တေ ဣဒံ ဖလံ၊ အထော သီလဿ ဝါ ပန၊

အထော အဉ္ဇလိကမ္မဿ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။

သောပိဿ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ –

၁၁၄၂။ ‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၁၄၃။

‘‘အဟံ အန္ဓကဝိန္ဒသ္မိံ၊ ဗုဒ္ဓဿာဒိစ္စဗန္ဓုနော၊

ဝိဟာရံ သတ္ထု ကာရေသိံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။

၁၁၄၄။

‘‘တတ္ထ ဂန္ဓဉ္စ မာလဉ္စ၊ ပစ္စယဉ္စ ဝိလေပနံ၊

ဝိဟာရံ သတ္ထု အဒါသိံ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊

တေန မယှံ ဣဒံ လဒ္ဓံ၊ ဝသံ ဝတ္တေမိ နန္ဒနေ။

၁၁၄၅။

‘‘နန္ဒနေ စ ဝနေ ရမ္မေ၊ နာနာဒိဇဂဏာယုတေ၊

ရမာမိ နစ္စဂီတေဟိ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော’’တိ။

၁၁၃၄။ တတ္ထ သဗ္ဗတောပဘန္တိ သဗ္ဗဘာဂေဟိ ပဘာသန္တံ ပဘာမုဉ္စနကံ။ ကိင်္ကိဏိဇာလကပ္ပိတန္တိ ကပ္ပိတကိင်္ကိဏိကဇာလံ။

၁၁၃၅။ သဗ္ဗေ ဝေဠုရိယာမယာတိ သဗ္ဗေ ထမ္ဘာ ဝေဠုရိယမဏိမယာ။ တတ္ထ ပန ဧကမေကာယ အံသိယာတိ အဋ္ဌံသေသု ထမ္ဘေသု ဧကမေကသ္မိံ အံသဘာဂေ။ ရတနာ သတ္တ နိမ္မိတာတိ သတ္တရတနကမ္မနိမ္မိတာ၊ ဧကေကော အံသော သတ္တရတနမယောတိ အတ္ထော။

၁၁၃၆။ ‘‘ဝေဠူရိယသုဝဏ္ဏဿာ’’တိအာဒိနာ နာနာရတနာနိ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ဝေဠူရိယသုဝဏ္ဏဿာတိ ဝေဠုရိယေန စ သုဝဏ္ဏေန စ နိမ္မိတာ၊ စိတြာတိ ဝါ ယောဇနာ။ ကရဏတ္ထေ ဟိ ဣဒံ သာမိဝစနံ။ ဖလိကာ ရူပိယဿ စာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ မသာရဂလ္လမုတ္တာဟီတိ ကဗရမဏီဟိ။ လောဟိတင်္ဂမဏီဟိ စာတိ ရတ္တမဏီဟိ။

၁၁၃၇။ န တတ္ထုဒ္ဓံသတီ ရဇောတိ မဏိမယဘူမိကတ္တာ န တသ္မိံ ဝိမာနေ ရဇော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ ဂေါပါနသီဂဏာတိ ဂေါပါနသီသမူဟာ။ ပီတာတိ ပီတဝဏ္ဏာ၊ သုဝဏ္ဏမယာ စေဝ ဖုဿရာဂါဒိမဏိမယာ စာတိ အတ္ထော။ ကူဋံ ဓာရေန္တီတိ သတ္တရတနမယံ ကဏ္ဏိကံ ဓာရေန္တိ။

၁၁၃၈-၉။ နာနာရတနဂဗ္ဘေဟီတိ နာနာရတနမယေဟိ ဩဝရကေဟိ။ ဝေဒိယာတိ ဝေဒိကာ။ စတဿောတိ စတူသု ဒိသာသု စတဿော။ တေနာဟ ‘‘သမန္တာ စတုရော ဒိသာ’’တိ။

၁၁၄၀။ မဟပ္ပဘောတိ မဟာဇုတိကော။ ဥဒယန္တောတိ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တော။ ဘာဏုမာတိ အာဒိစ္စော။

၁၁၄၃။ သေဟိ ပါဏိဘီတိ ကာယသာရံ ပုညံ ပသဝန္တော အတ္တနော ပါဏီဟိ တံ တံ ကိစ္စံ ကရောန္တော ဝိဟာရံ သတ္ထု ကာရေသိန္တိ ယောဇနာ။ အထ ဝါ သေဟိ ပါဏိဘီတိ တတ္ထ အန္ဓကဝိန္ဒသ္မိံ ဂန္ဓဉ္စ မာလဉ္စ ပစ္စယဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ ပူဇာဝသေန။ ယထာ ကထံ? ဝိဟာရဉ္စ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ သတ္ထုနော အဒါသိံ ပူဇေသိံ နိယျာဒေသိံ စာတိ ဧဝမေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၁၁၄၄။ တေနာတိ တေန ယထာဝုတ္တေန ပုညကမ္မေန ကာရဏဘူတေန။ မယှန္တိ မယာ။ ဣဒန္တိ ဣဒံ ပုညဖလံ၊ ဣဒံ ဝါ ဒိဗ္ဗံ အာဓိပတေယျံ။ တေနာဟ ‘‘ဝသံ ဝတ္တေမီ’’တိ။

၁၁၄၅။ နန္ဒနေတိ နန္ဒိယာ ဒိဗ္ဗသမိဒ္ဓိယာ ဥပ္ပဇ္ဇနဋ္ဌာနေ ဣမသ္မိံ ဒေဝလောကေ၊ တတ္ထာပိ ဝိသေသတော နန္ဒနေ ဝနေ ရမ္မေ၊ ဧဝံ ရမဏီယေ ဣမသ္မိံ နန္ဒနေ ဝနေ ရမာမီတိ ယောဇနာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဧဝံ ဒေဝတာယ အတ္တနော ပုညကမ္မေ အာဝိကတေ ထေရော သပရိဝါရဿ တဿ ဒေဝပုတ္တဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဘဂဝတော တမတ္ထံ နိဝေဒေသိ။ ဘဂဝါ တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

သုဝဏ္ဏဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ အမ္ဗဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံမဏိထူဏန္တိ အမ္ဗဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန ရာဇဂဟေ အညတရော ဒုဂ္ဂတပုရိသော ပရေသံ ဘတ္တဝေတနဘတော ဟုတွာ အမ္ဗဝနံ ရက္ခတိ။ သော ဧကဒိဝသံ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဂိမှသမယေ သူရိယာတပသန္တတ္တေ ဥဏှဝါလိကာနိပ္ပီဠိတေ ဝိပ္ဖန္ဒမာနမရီစိဇာလဝိတ္ထတေ ဘူမိပ္ပဒေသေ တဿ အမ္ဗာရာမဿ အဝိဒူရေန မဂ္ဂေန သေဒါဂတေန ဂတ္တေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတဂါရဝဗဟုမာနော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟ ‘‘မဟာ အယံ၊ ဘန္တေ၊ ဃမ္မပရိဠာဟော၊ အတိဝိယ ပရိဿန္တရူပေါ ဝိယ ဒိဿတိ၊ သာဓု၊ ဘန္တေ၊ အယျော ဣမံ အမ္ဗာရာမံ ပဝိသိတွာ မုဟုတ္တံ ဝိဿမိတွာ အဒ္ဓါနပရိဿမံ ပဋိဝိနောဒေတွာ ဂစ္ဆထ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ထေရော ဝိသေသတော တဿ စိတ္တပ္ပသာဒံ ပရိဗြူဟေတုကာမော တံ အာရာမံ ပဝိသိတွာ အညတရဿ အမ္ဗရုက္ခဿ မူလေ နိသီဒိ။

ပုန သော ပုရိသော အာဟ ‘‘သစေ၊ ဘန္တေ၊ နှာယိတုကာမတ္ထ၊ အဟံ ဣတော ကူပတော ဥဒကံ ဥဒ္ဓရိတွာ တုမှေ နှာပေဿာမိ၊ ပါနီယဉ္စ ဒဿာမီ’’တိ။ ထေရောပိ အဓိဝါသေသိ တုဏှီဘာဝေန။ သော ကူပတော ဥဒကံ ဥဒ္ဓရိတွာ ပရိဿာဝေတွာ ထေရံ နှာပေသိ၊ နှာပေတွာ စ ဟတ္ထပါဒေ ဓောဝိတွာ နိသိန္နဿ ပါနီယံ ဥပနေသိ။ ထေရော ပါနီယံ ပိဝိတွာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓဒရထော တဿ ပုရိသဿ ဥဒကဒါနေ စေဝ နှာပနေ စ အနုမောဒနံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ အထ သော ပုရိသော ‘‘ဃမ္မာဘိတတ္တဿ ဝတ ထေရဿ ဃမ္မပရိဠာဟံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေသိံ၊ ဗဟုံ ဝတ မယာ ပုညံ ပသုတ’’န္တိ ဥဠာရပီတိသောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေသိ။ သော အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဥပသင်္ကမိတွာ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ကတပုညံ ပုစ္ဆိ။

၁၁၄၆။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊

ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။

၁၁၄၇။

‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊

ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။

၁၁၄၈။

‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၁၁၅၀။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ…

ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၁၅၁။

‘‘ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ၊ ပတပန္တေ ဒိဝင်္ကရေ၊

ပရေသံ ဘတကော ပေါသော၊ အမ္ဗာရာမမသိဉ္စတိ။

၁၁၅၂။

‘‘အထ တေနာဂမာ ဘိက္ခု၊ သာရိပုတ္တောတိ ဝိဿုတော၊

ကိလန္တရူပေါ ကာယေန၊ အကိလန္တောဝ စေတသာ။

၁၁၅၃။

‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အာယန္တံ၊ အဝေါစံ အမ္ဗသိဉ္စကော၊

သာဓု တံ ဘန္တေ နှာပေယျံ၊ ယံ မမဿ သုခါဝဟံ။

၁၁၅၄။

‘‘တဿ မေ အနုကမ္ပာယ၊ နိက္ခိပိ ပတ္တစီဝရံ၊

နိသီဒိ ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ ဆာယာယ ဧကစီဝရော။

၁၁၅၅။

‘‘တဉ္စ အစ္ဆေန ဝါရိနာ၊ ပသန္နမာနသော နရော၊

နှာပယီ ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ ဆာယာယ ဧကစီဝရံ။

၁၁၅၆။

‘‘အမ္ဗော စ သိတ္တော သမဏော စ နှာပိတော၊

မယာ စ ပုညံ ပသုတံ အနပ္ပကံ၊

ဣတိ သော ပီတိယာ ကာယံ၊ သဗ္ဗံ ဖရတိ အတ္တနော။

၁၁၅၇။

‘‘တဒေဝ ဧတ္တကံ ကမ္မံ၊ အကာသိံ တာယ ဇာတိယာ၊

ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ၊ ဥပပန္နောမှိ နန္ဒနံ။

၁၁၅၈။

‘‘နန္ဒနေ စ ဝနေ ရမ္မေ၊ နာနာဒိဇဂဏာယုတေ၊

ရမာမိ နစ္စဂီတေဟိ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော’’တိ။ –

သောပိ တဿ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဗျာကာသိ။

၁၁၅၁။ တတ္ထ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေတိ အာသာဠှိမာသေ။ ပတပန္တေတိ အတိဝိယ ဒိပ္ပန္တေ၊ သဗ္ဗသော ဥဏှံ ဝိဿဇ္ဇေန္တေတိ အတ္ထော။ ဒိဝင်္ကရေတိ ဒိဝါကရေ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ အသိဉ္စတီတိ သိဉ္စတိ၊ -ကာရော နိပါတမတ္တံ၊ သိဉ္စတိ အမ္ဗရုက္ခမူလေသု ဓုဝံ ဇလသေကံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘အသိဉ္စထာ’’တိ စ ပါဌော၊ သိဉ္စိတ္ထာတိ အတ္ထော။ ‘‘အသိဉ္စဟ’’န္တိ စ ပဌန္တိ၊ ပရေသံ ဘတကော ပေါသော ဟုတွာ တဒါ အမ္ဗာရာမံ အသိဉ္စိံ အဟန္တိ အတ္ထော။

၁၁၅၂။ တေနာတိ ယေန ဒိသာဘာဂေန သော အမ္ဗာရာမော၊ တေန အဂမာ အဂဉ္ဆိ။ အကိလန္တောဝ စေတသာတိ စေတောဒုက္ခဿ မဂ္ဂေနေဝ ပဟီနတ္တာ စေတသာ အကိလန္တောပိ သမာနော ကိလန္တုရူပေါ ကာယေန တေန မဂ္ဂေန အဂမာတိ ယောဇနာ။

၁၁၅၃-၄။ အဝေါစံ အဟံ တဒါ အမ္ဗသိဉ္စကော ဟုတွာတိ ယောဇနာ။ ဧကစီဝရောတိ နှာယိတုကာမောတိ အဓိပ္ပာယော။

၁၁၅၆။ ဣတီတိ ဧဝံ ‘‘အမ္ဗော စ သိတ္တော၊ သမဏော စ နှာပိတော၊ မယာ စ ပုညံ ပသုတံ အနပ္ပကံ၊ ဧကေနေဝ ပယောဂေန တိဝိဓောပိ အတ္ထော သာဓိတော’’တိ ဣမိနာကာရေန ပဝတ္တာယ ပီတိယာ သော ပုရိသော အတ္တနော သဗ္ဗံ ကာယံ ဖရတိ၊ နိရန္တရံ ဖုဋံ ကရောတီတိ ယောဇနာ။ အတီတတ္ထေ စေတံ ဝတ္တမာနဝစနံ၊ ဖရီတိ အတ္ထော။

၁၁၅၇။ တဒေဝ ဧတ္တကံ ကမ္မန္တိ တံ ဧတ္တကံ ဧဝံ ပါနီယဒါနမတ္တကံ ကမ္မံ အကာသိံ၊ တာယ တဿံ ဇာတိယံ အညံ နာနုဿရာမီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

အမ္ဗဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဂေါပါလဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဒိသွာနဒေဝံ ပဋိပုစ္ဆိ ဘိက္ခူတိ ဂေါပါလဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန ရာဇဂဟဝါသီ အညတရော ဂေါပါလကော ပါတရာသတ္ထာယ ပိလောတိကာယ ပုဋဗဒ္ဓံ ကုမ္မာသံ ဂဟေတွာ နဂရတော နိက္ခမိတွာ ဂါဝီနံ စရဏဋ္ဌာနဘူတံ ဂေါစရဘူမိံ သမ္ပာပုဏိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ‘‘အယံ ဣဒါနေဝ ကာလံ ကရိဿတိ၊ မယှဉ္စ ကုမ္မာသံ ဒတွာ တာဝတိံသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ စ ဉတွာ တဿ သမီပံ အဂမာသိ။ သော ဝေလံ ဩလောကေတွာ ထေရဿ ကုမ္မာသံ ဒါတုကာမော အဟောသိ။ တေန စ သမယေန ဂါဝိယော မာသက္ခေတ္တံ ပဝိသန္တိ။ အထ သော ဂေါပါလော စိန္တေသိ ‘‘ကိံ နု ခေါ ထေရဿ ကုမ္မာသံ ဒဒေယျံ၊ ဥဒါဟု ဂါဝိယော မာသက္ခေတ္တတော နီဟရေယျ’’န္တိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘မာသသာမိကာ မံ ယံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တံ ကရောန္တု၊ ထေရေ ပန ဂတေ ကုမ္မာသဒါနန္တရာယော မေ သိယာ၊ ဟန္ဒာဟံ ပဌမံ အယျဿ ကုမ္မာသံ ဒဿာမီ’’တိ တံ ထေရဿ ဥပနေသိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ထေရော အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။

အထ နံ ဂါဝိယော နိဝတ္တေတုံ ပရိဿယံ အနောလောကေတွာ ဝေဂေန ဥပဓာဝန္တံ ပါဒေန ဖုဋ္ဌော အာသီဝိသော ဍံသိ။ ထေရောပိ တံ အနုကမ္ပမာနော တံ ကုမ္မာသံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ အာရဘိ။ ဂေါပါလကောပိ ဂါဝိယော နိဝတ္တေတွာ အာဂတော ထေရံ ကုမ္မာသံ ပရိဘုဉ္ဇန္တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ဥဠာရံ ပီတိသောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တော နိသီဒိ။ တာဝဒေဝဿ သကလသရီရံ ဝိသံ အဇ္ဈောတ္ထရိ။ မုဟုတ္တမေဝ ဝေဂေ မုဒ္ဓပတ္တေ ကာလမကာသိ၊ ကာလကတော စ တာဝတိံသေသု ဒွါဒသယောဇနိကေ ကနကဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဒိသွာ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ –

၁၁၅၉။

‘‘ဒိသွာန ဒေဝံ ပဋိပုစ္ဆိ ဘိက္ခု၊ ဥစ္စေ ဝိမာနမှိ စိရဋ္ဌိတိကေ၊

အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏံ ယသဿိံ၊ ဒိဗ္ဗေ ဝိမာနမှိ ယထာပိ စန္ဒိမာ။

၁၁၆၀။

‘‘အလင်္ကတော မလျဓရော သုဝတ္ထော၊ သုကုဏ္ဍလီ ကပ္ပိတကေသမဿု၊

အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏော ယသဿီ၊ ဒိဗ္ဗေ ဝိမာနမှိ ယထာပိ စန္ဒိမာ။

၁၁၆၁။

‘‘ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊ အဋ္ဌဋ္ဌကာ သိက္ခိတာ သာဓုရူပါ၊

ဒိဗ္ဗာ စ ကညာ တိဒသစရာ ဥဠာရာ၊ နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ ပမောဒယန္တိ။

၁၁၆၂။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ…ပေ…

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

သောပိ တဿ ဗျာကာသိ –

၁၁၆၃။ ‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ…ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၁၆၄။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ သင်္ဂမ္မ ရက္ခိဿံ ပရေသံ ဓေနုယော၊

တတော စ အာဂါ သမဏော မမန္တိကေ၊ ဂါဝေါ စ မာသေ အဂမံသု ခါဒိတုံ။

၁၁၆၅။

‘‘ဒွယဇ္ဇ ကိစ္စံ ဥဘယဉ္စ ကာရိယံ၊ ဣစ္စေဝဟံ ဘန္တေ တဒါ ဝိစိန္တယိံ၊

တတော စ သညံ ပဋိလဒ္ဓ ယောနိသော၊ ‘ဒဒါမိ ဘန္တေ’တိ ခိပိံ အနန္တကံ။

၁၁၆၆။

‘‘သော မာသခေတ္တံ တုရိတော အဝါသရိံ၊ ပုရာ အယံ ဘဉ္ဇတိ ယဿိဒံ ဓနံ၊

တတော စ ကဏှော ဥရဂေါ မဟာဝိသော၊ အဍံသိ ပါဒေ တုရိတဿ မေ သတော။

၁၁၆၇။

‘‘သွာဟံ အဋ္ဋောမှိ ဒုက္ခေန ပီဠိတော၊ ဘိက္ခု စ တံ သာမံ မုဉ္စိတွာနန္တကံ၊

အဟာသိ ကုမ္မာသံ မမာနုကမ္ပယာ၊ တတော စုတော ကာလကတောမှိ ဒေဝတာ။

၁၁၆၈။

‘‘တဒေဝ ကမ္မံ ကုသလံ ကတံ မယာ၊ သုခဉ္စ ကမ္မံ အနုဘောမိ အတ္တနာ၊

တယာ ဟိ ဘန္တေ အနုကမ္ပိတော ဘုသံ၊ ကတညုတာယ အဘိဝါဒယာမိ တံ။

၁၁၆၉။

‘‘သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ စ၊ အညော မုနိ နတ္ထိ တယာနုကမ္ပကော၊

တယာ ဟိ ဘန္တေ အနုကမ္ပိတော ဘုသံ၊ ကတညုတာယ အဘိဝါဒယာမိ တံ။

၁၁၇၀။

‘‘ဣမသ္မိံ လောကေ ပရသ္မိံ ဝါ ပန၊ အညော မုနီ နတ္ထိ တယာနုကမ္ပကော၊

တယာ ဟိ ဘန္တေ အနုကမ္ပိတော ဘုသံ၊ ကတညုတာယ အဘိဝါဒယာမိ တ’’န္တိ။

အထာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အတ္တနာ စ ဒေဝတာယ စ ကထိတနိယာမေနေဝ တံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ သတ္ထာ တမတ္ထံ ပစ္စနုဘာသိတွာ တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ ‘‘ဒိသွာန ဒေဝံ ပဋိပုစ္ဆိ ဘိက္ခူ’’တိအာဒိမာဟ။

၁၁၅၉။ တတ္ထ ဒေဝန္တိ ဂေါပါလဒေဝပုတ္တံ။ ဘိက္ခူတိ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ သန္ဓာယ သတ္ထာ ဝဒတိ။ သော ဟိ သဗ္ဗသော ဘိန္နကိလေသတာယ ဘိက္ခု။ ဝိမာနဿ ဗဟုကာလာဝဋ္ဌာယိတာယ ကပ္ပဋ္ဌိတိကတာယ ဧဝ ဝါ ‘‘စိရဋ္ဌိတိကေ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ‘‘စိရဋ္ဌိတိက’’န္တိပိ ကေစိ ပဌန္တိ။ တဉှိ ‘‘ဒေဝ’’န္တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ သောပိ ဟိ သဋ္ဌိသတသဟဿာဓိကာ တိဿော ဝဿကောဋိယော တတ္ထ အဝဋ္ဌာနတော ‘‘စိရဋ္ဌိတိကေ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဘတိ။ ယထာပိ စန္ဒိမာတိ ယထာ စန္ဒိမာ ဒေဝပုတ္တော ကန္တသီတလမနောဟရကိရဏဇာလသမုဇ္ဇလေ အတ္တနော ဒိဗ္ဗေ ဝိမာနမှိ ဝိရောစတိ၊ ဧဝံ ဝိရောစမာနန္တိ ဝစနသေသာ။

၁၁၆၀။ အလင်္ကတောတိအာဒိ တဿ ဒေဝပုတ္တဿ ထေရေန ပုစ္ဆိတာကာရဒဿနံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

၁၁၆၄။ သင်္ဂမ္မာတိ သင်္ဂမေတွာ၊ သင်္ဂမ္မာတိ ဝါ သင်္ဂဟေတွာ။ ဟေတွတ္ထောပိ ဟိ ဣဓ အန္တောနီတော၊ ဗဟူ ဧကတော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ အာဂါတိ အာဂဉ္ဆိ။ မာသေတိ မာသသဿာနိ။

၁၁၆၅။ ဒွယဇ္ဇာတိ ဒွယံ အဇ္ဇ ဧတရဟိ ကိစ္စံ ကာတဗ္ဗံ။ ဥဘယဉ္စ ကာရိယန္တိ ဝုတ္တဿေဝတ္ထဿ ပရိယာယဝစနံ။ သညန္တိ ဓမ္မသညံ။ တေနာဟ ‘‘ယောနိသော’’တိ ပဋိလဒ္ဓါတိ ပဋိလဘိတွာ။ ခိပိန္တိ ပနိဂ္ဂါဟာပနဝသေန ဟတ္ထေ ခိပိံ။ အနန္တကန္တိ နန္တကံ ကုမ္မာသံ ပက္ခိပိတွာ ဗန္ဓိတွာ ဌပိတံ ပိလောတိကံ။ အ-ကာရော စေတ္ထ နိပါတမတ္တံ။

၁၁၆၆။ သောတိ သော အဟံ။ တုရိတောတိ တုရိတော သမ္ဘမန္တော။ အဝါသရိန္တိ ဥပဂစ္ဆိ၊ ပါဝိသိံ ဝါ။ ပုရာ အယံ ဘဉ္ဇတိ ယဿိဒံ ဓနန္တိ ယဿ ခေတ္တသာမိကဿ ဣဒံ မာသသဿံ ဓနံ၊ တံ အယံ ဂေါဂဏော ဘဉ္ဇတိ ပုရာ တဿ ဘဉ္ဇနတော၊ အာမဒ္ဒနတော ပုရေတရမေဝါတိ အတ္ထော။ တတောတိ တတ္ထ။ တုရိတဿ မေ သတောတိ သမ္ဘမန္တဿ မေ သမာနဿ၊ သဟသာ ဂမနေန မဂ္ဂေ ကဏှသပ္ပံ အနောလောကေတွာ ဂတဿာတိ အဓိပ္ပာယော။

၁၁၆၇။ အဋ္ဋောမှိ ဒုက္ခေန ပီဠိတောတိ တေန အာသီဝိသဍံသနေန အဋ္ဋော အဋ္ဋိတော ဥပဒ္ဒုတော မရဏဒုက္ခေန ဗာဓိတော ဘဝါမိ။ အဟာသီတိ အဇ္ဈောဟရိ၊ ပရိဘုဉ္ဇီတိ အတ္ထော။ တတော စုတော ကာလကတောမှိ ဒေဝတာတိ တတော မနုဿတ္တဘာဝတော စုတော မရဏကာလပ္ပတ္တိယာ၊ တတ္ထ ဝါ အာယုသင်္ခါရဿ ခေပနသင်္ခါတဿ ကာလဿ ကတတ္တာ ကာလကတော၊ တဒနန္တရမေဝ စ အမှိ ဒေဝတာ ဒေဝတ္တဘာဝပ္ပတ္တိယာ ဒေဝတာ ဟောမီတိ အတ္ထော။

၁၁၆၉။ တယာတိ တယာ သဒိသော အညော မုနိ မောနေယျဂုဏယုတ္တော ဣသိ နတ္ထိ။ တယာတိ ဝါ နိဿက္ကေ ဣဒံ ကရဏဝစနံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဂေါပါလဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ကဏ္ဍကဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ပုဏ္ဏမာသေယထာ စန္ဒောတိ ကဏ္ဍကဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန စ သမယေန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒေဝစာရိကံ စရန္တော တာဝတိံသဘဝနံ ဂတော။ တသ္မိံ ခဏေ ကဏ္ဍကော ဒေဝပုတ္တော သကဘဝနတော နိက္ခမိတွာ ဒိဗ္ဗယာနံ အဘိရုဟိတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန မဟတိယာ ဒေဝိဒ္ဓိယာ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတဂါရဝဗဟုမာနော သဟသာ ယာနတော ဩရုယှ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ သိရသ္မိံ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ထေရော –

၁၁၇၁။

‘‘ပုဏ္ဏမာသေ ယထာ စန္ဒော၊ နက္ခတ္တပရိဝါရိတော၊

သမန္တာ အနုပရိယာတိ၊ တာရကာဓိပတီ သသီ။

၁၁၇၂။

‘‘တထူပမံ ဣဒံ ဗျမှံ၊ ဒိဗ္ဗံ ဒေဝပုရမှိ စ၊

အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန၊ ဥဒယန္တောဝ ရံသိမာ။

၁၁၇၃။

‘‘ဝေဠူရိယသုဝဏ္ဏဿ၊ ဖလိကာ ရူပိယဿ စ၊

မသာရဂလ္လမုတ္တာဟိ၊ လောဟိတင်္ဂမဏီဟိ စ။

၁၁၇၄။

‘‘စိတြာ မနောရမာ ဘူမိ၊ ဝေဠူရိယဿ သန္ထတာ၊

ကူဋာဂါရာ သုဘာ ရမ္မာ၊ ပါသာဒေါ တေ သုမာပိတော။

၁၁၇၅။

‘‘ရမ္မာ စ တေ ပေါက္ခရဏီ၊ ပုထုလောမနိသေဝိတာ၊

အစ္ဆောဒကာ ဝိပ္ပသန္နာ၊ သောဏ္ဏဝါလုကသန္ထတာ။

၁၁၇၆။

‘‘နာနာပဒုမသဉ္ဆန္နာ၊ ပုဏ္ဍရီကသမောတတာ၊

သုရဘိံ သမ္ပဝါယန္တိ၊ မနုညာ မာတုတေရိတာ။

၁၁၇၇။

‘‘တဿာ တေ ဥဘတော ပဿေ၊ ဝနဂုမ္ဗာ သုမာပိတာ၊

ဥပေတာ ပုပ္ဖရုက္ခေဟိ၊ ဖလရုက္ခေဟိ စူဘယံ။

၁၁၇၈။

‘‘သောဝဏ္ဏပါဒေ ပလ္လင်္ကေ၊ မုဒုကေ ဂေါနကတ္ထတေ၊

နိသိန္နံ ဒေဝရာဇံဝ၊ ဥပတိဋ္ဌန္တိ အစ္ဆရာ။

၁၁၇၉။

‘‘သဗ္ဗာဘရဏသဉ္ဆန္နာ ၊ နာနာမာလာဝိဘူသိတာ၊

ရမေန္တိ တံ မဟိဒ္ဓိကံ၊ ဝသဝတ္တီဝ မောဒသိ။

၁၁၈၀။

‘‘ဘေရိသင်္ခမုဒိင်္ဂါဟိ၊ ဝီဏာဟိ ပဏဝေဟိ စ၊

ရမသိ ရတိသမ္ပန္နော၊ နစ္စဂီတေ သုဝါဒိတေ။

၁၁၈၁။

‘‘ဒိဗ္ဗာ တေ ဝိဝိဓာ ရူပါ၊ ဒိဗ္ဗာ သဒ္ဒါ အထော ရသာ၊

ဂန္ဓာ စ တေ အဓိပ္ပေတာ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ စ မနောရမာ။

၁၁၈၂။

‘‘တသ္မိံ ဝိမာနေ ပဝရေ၊ ဒေဝပုတ္တ မဟပ္ပဘော၊

အတိရောစသိ ဝဏ္ဏေန၊ ဥဒယန္တောဝ ဘာဏုမာ။

၁၁၈၃။

‘‘ဒါနဿ တေ ဣဒံ ဖလံ၊ အထော သီလဿ ဝါ ပန၊

အထော အဉ္ဇလိကမ္မဿ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။ –

အဓိဂတသမ္ပတ္တိကိတ္တနမုခေန ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိ။

၁၁၈၄။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊

ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၁၈၅။

‘‘အဟံ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ၊ သာကိယာနံ ပုရုတ္တမေ၊

သုဒ္ဓါဒနဿ ပုတ္တဿ၊ ကဏ္ဍကော သဟဇော အဟံ။

၁၁၈၆။

‘‘ယဒါ သော အဍ္ဎရတ္တာယံ၊ ဗောဓာယ မဘိနိက္ခမိ၊

သော မံ မုဒူဟိ ပါဏီဟိ၊ ဇာလိတမ္ဗနခေဟိ စ။

၁၁၈၇။

‘‘သတ္ထိံ အာကောဋယိတွာန၊ ဝဟ သမ္မာတိ စဗြဝိ၊

‘အဟံ လောကံ တာရယိဿံ၊ ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ’။

၁၁၈၈။

‘‘တံ မေ ဂိရံ သုဏန္တဿ၊ ဟာသော မေ ဝိပုလော အဟု၊

ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော၊ အဘိသီသိံ တဒါ အဟံ။

၁၁၈၉။

‘‘အဘိရူဠှဉ္စ မံ ဉတွာ၊ သကျပုတ္တံ မဟာယသံ၊

ဥဒဂ္ဂစိတ္တော မုဒိတော၊ ဝဟိဿံ ပုရိသုတ္တမံ။

၁၁၉၀။

‘‘ပရေသံ ဝိဇိတံ ဂန္တွာ၊ ဥဂ္ဂတသ္မိံ ဒိဝါကရေ၊

မမံ ဆန္နဉ္စ ဩဟာယ၊ အနပေက္ခော သော အပက္ကမိ။

၁၁၉၁။

‘‘တဿ တမ္ဗနခေ ပါဒေ၊ ဇိဝှာယ ပရိလေဟိသံ၊

ဂစ္ဆန္တဉ္စ မဟာဝီရံ၊ ရုဒမာနော ဥဒိက္ခိသံ။

၁၁၉၂။

‘‘အဒဿနေနဟံ တဿ၊ သကျပုတ္တဿ သိရီမတော၊

အလတ္ထံ ဂရုကာဗာဓံ၊ ခိပ္ပံ မေ မရဏံ အဟု။

၁၁၉၃။

‘‘တဿေဝ အာနုဘာဝေန၊ ဝိမာနံ အာဝသာမိဒံ၊

သဗ္ဗကာမဂုဏောပေတံ၊ ဒေဝေါ ဒေဝပုရမှိဝ။

၁၁၉၄။

‘‘ယဉ္စ မေ အဟုဝါ ဟာသော၊ သဒ္ဒံ သုတွာန ဗောဓိယာ၊

တေနေဝ ကုသလမူလေန၊ ဖုသိဿံ အာသဝက္ခယံ။

၁၁၉၅။

‘‘သစေ ဟိ ဘန္တေ ဂစ္ဆေယျာသိ၊ သတ္ထု ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ၊

မမာပိ နံ ဝစနေန၊ သိရသာ ဝဇ္ဇာသိ ဝန္ဒနံ။

၁၁၉၆။

‘‘အဟမ္ပိ ဒဋ္ဌုံ ဂစ္ဆိဿံ၊ ဇိနံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလံ၊

ဒုလ္လဘံ ဒဿနံ ဟောတိ၊ လောကနာထာန တာဒိန’’န္တိ။ –

သောပိ အတ္တနာ ကတကမ္မံ ကထေသိ။ အယဉှိ အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တေန သဟဇာတော ကဏ္ဍကော အဿရာဇာ အဟောသိ။ သော အဘိနိက္ခမနသမယေ အဘိရုဠှော တေနေဝ ရတ္တာဝသေသေန တီဏိ ရဇ္ဇာနိ မဟာပုရိသံ အတိက္ကမာပေတွာ အနောမာနဒီတီရံ သမ္ပာပေသိ။ အထ သော မဟာသတ္တေန သူရိယေ ဥဂ္ဂတေ ဃဋိကာရမဟာဗြဟ္မုနာ ဥပနီတာနိ ပတ္တစီဝရာနိ ဂဟေတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဆန္နေန သဒ္ဓိံ ကပိလဝတ္ထုံ ဥဒ္ဒိဿ ဝိဿဇ္ဇိတော။ သိနေဟဘာရိကေန ဟဒယေန မဟာပုရိသဿ ပါဒေ အတ္တနော ဇိဝှာယ လေဟိတွာ ပသာဒသောမ္မာနိ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ယာဝ ဒဿနပထာ ဩလောကေန္တော ဒဿနူပစာရံ ပန အတိက္ကန္တေ လောကနာထေ ‘‘ဧဝံဝိဓံ နာမ လောကဂ္ဂနာယကံ မဟာပုရိသံ အဟံ ဝဟိံ၊ သဖလံ ဝတ မေ သရီရံ အဟောသီ’’တိ ပသန္နမာနသော ဟုတွာ ပုန စိရကာလံ သင်္ဂတဿ ပေမဿ ဝသေန ဝိယောဂဒုက္ခံ အသဟန္တော ဘာဝိနိယာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယာ ဝသေန ဓမ္မတာယ စောဒိယမာနော ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ပုဏ္ဏမာသေ ယထာ စန္ဒော…ပေ… အဟံ ကပိလဝတ္ထုသ္မိ’’န္တိအာဒိ။

၁၁၇၁။ တတ္ထ ပုဏ္ဏမာသေတိ ပုဏ္ဏမာသိယံ သုက္ကပက္ခေ ပန္နရသိယံ။ တာရကာဓိပတီတိ တာရကာနံ အဓိပတိ။ သသီတိ သသလဉ္ဆနဝါ။ ‘‘တာရကာဓိပ ဒိဿတီ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ၊ တေသံ တာရကာဓိပါတိ အဝိဘတ္တိကနိဒ္ဒေသော၊ တာရကာနံ အဓိပေါ ဟုတွာ ဒိဿတိ အနုပရိယာတိ စာတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

၁၁၇၂။ ဒိဗ္ဗံ ဒေဝပုရမှိ စာတိ ဒေဝပုရသ္မိမ္ပိ ဒိဗ္ဗံ။ ယထာ မနုဿာနံ ဌာနတော ဒေဝပုရံ ဥတ္တမံ၊ ဧဝံ ဒေဝပုရတော စာပိ ဣဒံ တဝ ဝိမာနံ ဥတ္တမန္တိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန၊ ဥဒယန္တောဝ ရံသိမာ’’တိ၊ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တော သူရိယော ဝိယာတိ အတ္ထော။

၁၁၇၃။ ဝေဠူရိယသုဝဏ္ဏဿာတိ ဝေဠုရိယေန သုဝဏ္ဏေန စ ဣဒံ ဗျမှံ နိမ္မိတန္တိ ဝစနသေသေန ယောဇနာ။ ဖလိကာတိ ဖလိကမဏိနာ။

၁၁၇၅။ ပေါက္ခရဏီတိ ပေါက္ခရဏိယော။

၁၁၇၇-၈။ တဿာတိ တဿာ ပေါက္ခရဏိယာ။ ဝနဂုမ္ဗာတိ ဥယျာနေ သုပုပ္ဖဂစ္ဆေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဒေဝရာဇံဝါတိ သက္ကံ ဝိယ။ ဥပတိဋ္ဌန္တီတိ ဥပဋ္ဌာနံ ကရောန္တိ။

၁၁၇၉။ သဗ္ဗာဘရဏသဉ္ဆန္နာတိ သဗ္ဗေဟိ ဣတ္ထာလင်္ကာရေဟိ ပဋိစ္ဆာဒိတာ၊ သဗ္ဗသော ဝိဘူသိတသရီရာတိ အတ္ထော။ ဝသဝတ္တီဝါတိ ဝသဝတ္တိဒေဝရာဇာ ဝိယ။

၁၁၈၀။ ဘေရိသင်္ခမုဒိင်္ဂါဟီတိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တံ၊ ဘေရီဟိ စ သင်္ခေဟိ စ မုဒိင်္ဂေဟိ စာတိ ယောဇနာ။ ရတိသမ္ပန္နောတိ ဒိဗ္ဗာယ ရတိယာ သမင်္ဂီဘူတော။ နစ္စဂီတေ သုဝါဒိတေတိ နစ္စေ စ ဂီတေ စ သုန္ဒရေ ဝါဒိတေ စ၊ နစ္စနေ စ ဂါယနေ စ သုန္ဒရေ ဝါဒိတေ စ ဟေတုဘူတေ။ နိမိတ္တတ္ထေ ဟိ ဧတံ ဘုမ္မံ၊ ပဝတ္တိတေတိ ဝါ ဝစနသေသော။

၁၁၈၁။ ဒိဗ္ဗာ တေ ဝိဝိဓာ ရူပါတိ ဒေဝလောကပရိယာပန္နာ နာနပ္ပကာရာ စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ တုယှံ အဓိပ္ပေတာ ယထာဓိပ္ပေတာ မနောရမာ ဝိဇ္ဇန္တီတိ ကိရိယာပဒံ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဒိဗ္ဗာ သဒ္ဒါတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၁၁၈၅။ ကဏ္ဍကော သဟဇော အဟန္တိ ဧတ္ထ အဟန္တိ နိပါတမတ္တံ။ ‘‘အဟူ’’တိ ကေစိ ပဋ္ဌန္တိ၊ ကဏ္ဍကော နာမ အဿရာဇာ မဟာသတ္တေန သဟ ဧကသ္မိံယေဝ ဒိဝသေ ဇာတတ္တာ သဟဇော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

၁၁၈၆။ အဍ္ဎရတ္တာယန္တိ အဍ္ဎရတ္တိယံ၊ မဇ္ဈိမယာမသမယေတိ အတ္ထော။ ဗောဓာယ မဘိနိက္ခမီတိ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ အဘိသမ္ဗောဓိအတ္ထံ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမီတိ အတ္ထော။ မုဒူဟိ ပါဏီဟီတိ မုဒုဟတ္ထတံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဝဒတိ။ ဇာလိတမ္ဗနခေဟီတိ ဇာလဝန္တေဟိ အဘိလောဟိတနခေဟိ။ တေန ဇာလဟတ္ထတံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ တမ္ဗနခတံ အနုဗျဉ္ဇနဉ္စ ဒဿေတိ။

၁၁၈၇။ သတ္ထိ နာမ ဇင်္ဃာ၊ ဣဓ ပန သတ္ထိနော အာသန္နဋ္ဌာနဘူတော ဦရုပ္ပဒေသော ‘‘သတ္ထီ’’တိ ဝုတ္တော။ အာကောဋယိတွာနာတိ အပ္ပောဌေတွာ။ ‘‘ဝဟ သမ္မာ’’တိ စဗြဝီတိ ‘‘သမ္မ ကဏ္ဍက၊ အဇ္ဇေကရတ္တိံ မံ ဝဟ၊ မယှံ ဩပဝုယှံ ဟောဟီ’’တိ စ ကထေသိ။ ဝဟနေ ပန ပယောဇနံ တဒါ မဟာသတ္တေန ဒဿိတံ ဝဒန္တော ‘‘အဟံ လောကံ တာရယိဿံ၊ ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမ’’န္တိ အာဟ။ တေန ‘‘အဟံ ဥတ္တမံ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပတ္တော အဓိဂတော ဟုတွာ သဒေဝကံ လောကံ သံသာရမဟောဃတော တာရယိဿာမိ၊ တသ္မာ နယိဒံ ဂမနံ ယံကိဉ္စီတိ စိန္တေယျာသီ’’တိ ဂမနေ ပယောဇနဿ အနုတ္တရဘာဝံ ဒဿေတိ။

၁၁၈၈-၉။ ဟာသောတိ တုဋ္ဌိ။ ဝိပုလောတိ မဟာဥဠာရော။ အဘိသီသိန္တိ အာသိသိံ ဣစ္ဆိံ သမ္ပဋိစ္ဆိံ ။ အဘိရူဠှဉ္စ မံ ဉတွာ၊ သကျပုတ္တံ မဟာယသန္တိ ပတ္ထဋဝိပုလယသံ သကျရာဇပုတ္တံ မဟာသတ္တံ မံ အဘိရုယှ နိသိန္နံ ဇာနိတွာ။ ဝဟိဿန္တိ နေသိံ။

၁၁၉၀-၉၁။ ပရေသန္တိ ပရရာဇူနံ။ ဝိဇိတန္တိ ဒေသံ ပရရဇ္ဇံ။ ဩဟာယာတိ ဝိဿဇ္ဇိတွာ။ အပက္ကမီတိ အပက္ကမိတုံ အာရဘိ။ ‘‘ပရိဗ္ဗဇီ’’တိ စ ပဌန္တိ။ ပရိလေဟိသန္တိ ပရိတော လေဟိံ။ ဥဒိက္ခိသန္တိ ဩလောကေသိံ။

၁၁၉၂-၃။ ဂရုကာဗာဓန္တိ ဂရုကံ ဗာဠှံ အာဗာဓံ၊ မရဏန္တိကံ ဒုက္ခန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ခိပ္ပံ မေ မရဏံ အဟူ’’တိ။ သော ဟိ အနေကာသု ဇာတီသု မဟာသတ္တေန ဒဠှဘတ္တိကော ဟုတွာ အာဂတော၊ တသ္မာ ဝိယောဂဒုက္ခံ သဟိတုံ နာသက္ခိ၊ ‘‘သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဓိဂန္တုံ နိက္ခန္တော’’တိ ပန သုတွာ နိရာမိသံ ဥဠာရံ ပီတိသောမနဿဉ္စ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ တေန မရဏာနန္တရံ တာဝတိံသေသု နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဥဠာရာ စဿ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယော ပါတုရဟေသုံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တဿေဝ အာနုဘာဝေနာ’’တိ၊ ဌာနဂတဿ ပသာဒမယပုညဿ ဗလေန။ ဒေဝေါ ဒေဝပုရမှိဝါတိ တာဝတိံသဘဝနေ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဝိယ။

၁၁၉၄။ ယဉ္စမေ အဟုဝါ ဟာသော၊ သဒ္ဒံ သုတွာန ဗောဓိယာတိ ‘‘ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမ’’န္တိ ပဌမတရံ ဗောဓိသဒ္ဒံ သုတွာ တဒါ မယှံ ဟာသော အဟု၊ ယံ ဟာသဿ ဘဝနံ သုဿနံ၊ တေနေဝ ကုသလမူလေန တေနေဝ ကုသလဗီဇေန ဖုသိဿန္တိ ဖုသိဿာမိ ပါပုဏိဿာမိ။

၁၁၉၅။ ဧဝံ ဒေဝပုတ္တော ယထာဓိဂတာယ အနာဂတာယ ဘဝသမ္ပတ္တိယာ ကာရဏဘူတံ အတ္တနော ကုသလကမ္မံ ကထေန္တော ဣဒါနိ အတ္တနာ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဂန္တုကာမောပိ ပုရေတရံ ထေရေန သတ္ထု ဝန္ဒနံ ပေသေန္တော ‘‘သစေ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ သစေ ဂစ္ဆေယျာသီတိ ယဒိ ဂမိဿသိ။ ‘‘သစေ ဂစ္ဆသီ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ၊ သော ဧဝတ္ထော။ မမာပိ နံ ဝစနေနာတိ န ကေဝလံ တဝ သဘာဝေနေဝ၊ အထ ခေါ မမာပိ ဝစနေန ဘဂဝန္တံ။ ဝဇ္ဇာသီတိ ဝဒေယျာသိ၊ မမာပိ သိရသာ ဝန္ဒနန္တိ ယောဇနာ။

၁၁၉၆။ ယဒိပိ ဒါနိ ဝန္ဒနဉ္စ ပေသေမိ၊ ပေသေတွာ ဧဝ ပန န တိဋ္ဌာမီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဟမ္ပိ ဒဋ္ဌုံ ဂစ္ဆိဿံ၊ ဇိနံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလ’’န္တိ။ ဂမနေ ပန ဒဠှတရံ ကာရဏံ ဒဿေတုံ ‘‘ဒုလ္လဘံ ဒဿနံ ဟောတိ၊ လောကနာထာန တာဒိန’’န္တိ အာဟ။

၁၁၉၇။

‘‘သော ကတညူ ကတဝေဒီ၊ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိ၊

သုတွာ ဂိရံ စက္ခုမတော၊ ဓမ္မစက္ခုံ ဝိသောဓယိ။

၁၁၉၈။

‘‘ဝိသောဓေတွာ ဒိဋ္ဌိဂတံ၊ ဝိစိကိစ္ဆံ ဝတာနိ စ၊

ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ၊ တတ္ထေဝန္တရဓာယထာ’’တိ။ –

ဣမာ ဒွေ ဂါထာ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဌပိတာ။

၁၁၉၇။ တတ္ထ သုတွာ ဂိရံ စက္ခုမတောတိ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဝစနံ သုတွာ။ ဓမ္မစက္ခုန္တိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ။ ဝိသောဓယီတိ အဓိဂစ္ဆိ။ အဓိဂမောယေဝ ဟိ တဿ ဝိသောဓနံ။

၁၁၉၈။ ဝိသောဓေတွာ ဒိဋ္ဌိဂတန္တိ ဒိဋ္ဌိဂတံ သမုဂ္ဃာတေတွာ။ ဝိစိကိစ္ဆံ ဝတာနိ စာတိ သောဠသဝတ္ထုကံ အဋ္ဌဝတ္ထုကဉ္စ ဝိစိကိစ္ဆဉ္စ ‘‘သီလဗ္ဗတေဟိ သုဒ္ဓီ’’တိ ပဝတ္တနကသီလဗ္ဗတပရာမာသေ စ ဝိသောဓယီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ဟိ သဟ ပရိယာယေဟိ တထာ ပဝတ္တာ ပရာမာသာ ‘‘ဝတာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ကဏ္ဍကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ အနေကဝဏ္ဏဝိမာနဝဏ္ဏနာ

အနေကဝဏ္ဏံ ဒရသောကနာသနန္တိ အနေကဝဏ္ဏဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဒေဝစာရိကံ စရန္တော တာဝတိံသဘဝနံ အဂမာသိ။ အထ နံ အနေကဝဏ္ဏော ဒေဝပုတ္တော ဒိသွာ သဉ္ဇာတဂါရဝဗဟုမာနော ဥပသင်္ကမိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။ ထေရော –

၁၁၉၉။

‘‘အနေကဝဏ္ဏံ ဒရသောကနာသနံ၊ ဝိမာနမာရုယှ အနေကစိတ္တံ၊

ပရိဝါရိတော အစ္ဆရာသင်္ဂဏေန၊ သုနိမ္မိတော ဘူတပတီဝ မောဒသိ။

၁၂၀၀။

‘‘သမဿမော နတ္ထိ ကုတော ပနုတ္တရော၊ ယသေန ပုညေန စ ဣဒ္ဓိယာ စ၊

သဗ္ဗေ စ ဒေဝါ တိဒသဂဏာ သမေစ္စ၊ တံ တံ နမဿန္တိ သသိံဝ ဒေဝါ၊

ဣမာ စ တေ အစ္ဆရာယော သမန္တတော၊ နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ ပမောဒယန္တိ။

၁၂၀၁။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊

မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ –

အဓိဂတသမ္ပတ္တိကိတ္တနမုခေန ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိ။ တံ ဒဿေတုံ –

၁၂၀၂။ ‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ…ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလ’’န္တိ။ –

ဝုတ္တံ ။ သောပိ –

၁၂၀၃။

‘‘အဟံ ဘဒန္တေ အဟုဝါသိ ပုဗ္ဗေ၊ သုမေဓနာမဿ ဇိနဿ သာဝကော၊

ပုထုဇ္ဇနော အနနုဗောဓောဟမသ္မိ၊ သော သတ္တ ဝဿာနိ ပရိဗ္ဗဇိဿဟံ။

၁၂၀၄။

‘‘သောဟံ သုမေဓဿ ဇိနဿ သတ္ထုနော၊ ပရိနိဗ္ဗုတဿောဃတိဏ္ဏဿ တာဒိနော၊

ရတနုစ္စယံ ဟေမဇာလေန ဆန္နံ၊ ဝန္ဒိတွာ ထူပသ္မိံ မနံ ပသာဒယိံ။

၁၂၀၅။

‘‘န မာသိ ဒါနံ န စ မတ္ထိ ဒါတုံ၊ ပရေ စ ခေါ တတ္ထ သမာဒပေသိံ၊

ပူဇေထ နံ ပူဇနီယဿ ဓာတုံ၊ ဧဝံ ကိရ သဂ္ဂမိတော ဂမိဿထ။

၁၂၀၆။

‘‘တဒေဝ ကမ္မံ ကုသလံ ကတံ မယာ၊

သုခဉ္စ ဒိဗ္ဗံ အနုဘောမိ အတ္တနာ၊

မောဒါမဟံ တိဒသဂဏဿ မဇ္ဈေ၊

န တဿ ပုညဿ ခယမ္ပိ အဇ္ဈဂ’’န္တိ။ – ကထေသိ၊

ဣတော ကိရ တိံသကပ္ပသဟဿေ သုမေဓော နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ သဒေဝကံ လောကံ ဧကောဘာသံ ကတွာ ကတဗုဒ္ဓကိစ္စော ပရိနိဗ္ဗုတော၊ မနုဿေဟိ စ ဘဂဝတော ဓာတုံ ဂဟေတွာ ရတနစေတိယေ ကတေ အညတရော ပုရိသော သတ္ထု သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္တ ဝဿာနိ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတွာ အနဝဋ္ဌိတစိတ္တတာယ ကုက္ကုစ္စကော ဟုတွာ ဥပ္ပဗ္ဗဇိ။ ဥပ္ပဗ္ဗဇိတော စ သံဝေဂဗဟုလတာယ ဓမ္မစ္ဆန္ဒဝန္တတာယ စ စေတိယင်္ဂဏေ သမ္မဇ္ဇနပရိဘဏ္ဍာဒီနိ ကရောန္တော နိစ္စသီလဥပေါသထသီလာနိ ရက္ခန္တော ဓမ္မံ သုဏန္တော အညေ စ ပုညကိရိယာယ သမာဒပေန္တော ဝိစရိ။ သော အာယုပရိယောသာနေ ကာလကတော တာဝတိံသေသု နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ပုညကမ္မဿ ဥဠာရဘာဝေန မဟေသက္ခော မဟာနုဘာဝေါ သက္ကာဒီဟိ ဒေဝတာဟိ သက္ကတပူဇိတော ဟုတွာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော အပရာပရံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ‘‘အနေကဝဏ္ဏော’’တိ နံ ဒေဝတာ သဉ္ဇာနိံသု။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘အထ နံ အနေကဝဏ္ဏော ဒေဝပုတ္တော…ပေ… န တဿ ပုညဿ ခယမ္ပိ အဇ္ဈဂန္တိ ကထေသီ’’တိ။

၁၁၉၉။ တတ္ထ အနေကဝဏ္ဏန္တိ နီလပီတာဒိဝသေန ဝိဝိဓဝဏ္ဏတာယ အနန္တရဝိမာနာဒီနံ ဝိဝိဓသဏ္ဌာနတာယ စ နာနာဝိဓဝဏ္ဏံ။ ဒရသောကနာသနန္တိ သီတလဘာဝေန ဒရထပရိဠာဟာနံ ဝိနောဒနတော မနုညတာယ ဒဿနီယတာယ စ သောကဿ အနောကာသတော ဒရသောကနာသနံ။ အနေကစိတ္တန္တိ နာနာဝိဓစိတ္တရူပံ။ သုနိမ္မိတော ဘူတပတီဝါတိ တာဝတိံသကာယိကောပိ ဥဠာရဒိဗ္ဗဘောဂတာယ သုနိမ္မိတဒေဝရာဇာ ဝိယ မောဒသိ တုဿသိ အဘိရမသိ။

၁၂၀၀။ သမဿမောတိ သမော ဧဝ ဟုတွာ သမော၊ နိဗ္ဗရိယာယေန သဒိသော တေ တုယှံ နတ္ထိ၊ ကုတော ပန ကေန ကာရဏေန ဥတ္တရိ အဓိကော ကော နာမ သိယာ။ ကေန ပန သမတာ ဥတ္တရိတရတာ စာတိ အာဟ ‘‘ယသေန ပုညေန စ ဣဒ္ဓိယာ စာ’’တိ။ တတ္ထ ယသေနာတိ ပရိဝါရေန။ ဣဒ္ဓိယာတိ အာနုဘာဝေန။ ယသေနာတိ ဝါ ဣဿရိယေန၊ ဣဒ္ဓိယာတိ ဒေဝိဒ္ဓိယာ။ ယသေနာတိ ဝါ ဝိဘဝသမ္ပတ္တိယာ၊ ဣဒ္ဓိယာတိ ယထိစ္ဆိ တဿ ကာမဂုဏဿ ဣဇ္ဈနေန။ ယသေနာတိ ဝါ ကိတ္တိဃောသေန၊ ဣဒ္ဓိယာတိ သမိဒ္ဓိယာ။ ပုညေနာတိ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တာဝသိဋ္ဌပုညဖလေန၊ ပုညကမ္မေနေဝ ဝါ။

‘‘သဗ္ဗေ စ ဒေဝါ’’တိ သာမညတော ဂဟိတမတ္ထံ ‘‘တိဒသဂဏာ’’တိ ဣမိနာ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ။ ဧကစ္စဿ ပစ္စေကံ နိပစ္စကာရံ ကရောန္တာပိ ပမုဒိတာ န ကရောန္တိ ၊ န ဧဝမေတဿ ။ ဧတဿ ပန ပမုဒိတာပိ ကရောန္တိယေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘သမေစ္စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တံ တန္တိ တံ တွံ။ သသိံဝ ဒေဝါတိ ယထာ နာမ သုက္ကပက္ခပါဋိပဒိယံ ဒိဿမာနံ သသိံ စန္ဒံ မနုဿာ ဒေဝါ စ အာဒရဇာတာ နမဿန္တိ၊ ဧဝံ တံ သဗ္ဗေပိ တိဒသဂဏာ နမဿန္တီတိ အတ္ထော။

၁၂၀၃။ ဘဒန္တေတိ ထေရံ ဂါရဝဗဟုမာနေန သမုဒါစရတိ။ အဟုဝါသိန္တိ အဟောသိံ။ ပုဗ္ဗေတိ ပုရိမဇာတိယံ။ သုမေဓနာမဿ ဇိနဿ သာဝကောတိ သုမေဓောတိ ဧဝံ ပါကဋနာမဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဒဿ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတဘာဝေန သာဝကော။ ပုထူဇ္ဇနောတိ အနရိယော။ တတ္ထာပိ သစ္စာနံ အနုဗောဓမတ္တဿာပိ အဘာဝေန အနနုဗောဓော။ သော သတ္တ ဝဿာနိ ပရိဗ္ဗဇိဿဟန္တိ သော အဟံ သတ္တ သံဝစ္ဆရာနိ ပဗ္ဗဇ္ဇာဂုဏမတ္တေန ဝိစရိံ၊ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ နာဓိဂစ္ဆိန္တိ အဓိပ္ပာယော။

၁၂၀၄။ ရတနုစ္စယန္တိ မဏိကနကာဒိရတနေဟိ ဥစ္စိတံ ဥဿိတရတနစေတိယံ။ ဟေမဇာလေန ဆန္နန္တိ သမန္တတော ဥပရိ စ ကဉ္စနဇာလေန ပဋိစ္ဆာဒိတံ။ ဝန္ဒိတွာတိ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန တတ္ထ တတ္ထ ပဏာမံ ကတွာ။ ထူပသ္မိံ မနံ ပသာဒယိန္တိ ‘‘သဗ္ဗညုဂုဏာဓိဋ္ဌာနာယ ဝတ ဓာတုယာ အယံ ထူပေါ’’တိ ထူပသ္မိံ စိတ္တံ ပသာဒေသိံ။

၁၂၀၅။ န မာသိ ဒါနန္တိ မေ မယာ ကတံ ဒါနံ နာသိ နာဟောသိ။ ကသ္မာ ပန? န စ မေတ္ထိ ဒါတုန္တိ မေ မမ ပရိဂ္ဂဟဘူတံ ဒါနံ ဒါတုံ န အတ္ထိ၊ န ကိဉ္စိ ဒေယျဝတ္ထု ဝိဇ္ဇတိ၊ ပရေ စ ခေါ သတ္တေ တတ္ထ ဒါနေ သမာဒပေသိံ။ ‘‘ပရေသဉ္စ တတ္ထ သမာဒပေသိ’’န္တိ စ ပဌန္တိ၊ တတ္ထ ပရေသန္တိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ ပူဇေထ နန္တိအာဒိ သမာဒပနာကာရဒဿနံ၊ တံ ဓာတုန္တိ ယောဇနာ။ ဧဝံ ကိရာတိ ကိရ-သဒ္ဒေါ အနုဿဝတ္ထော။

၁၂၀၆။ န တဿ ပုညဿ ခယမ္ပိ အဇ္ဈဂန္တိ တဿ တဒါ သုမေဓံ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ကတဿ ပုညကမ္မဿ ပရိက္ခယံ နာဓိဂစ္ဆိံ၊ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသံ ပစ္စနုဘောမီတိ ဒဿေတိ။ ယံ ပနေတ္ထ န ဝုတ္တံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယျမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

အနေကဝဏ္ဏဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနဝဏ္ဏနာ

အလင်္ကတောမဋ္ဌကုဏ္ဍလီတိ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန သာဝတ္ထိဝါသီ ဧကော ဗြာဟ္မဏော အဒ္ဓါ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ကဿစိ ကိဉ္စိ န ဒေတိ၊ အဒါနတော ဧဝ ‘‘အဒိန္နပုဗ္ဗကော’’တိ ပညာယိတ္ထ။ သော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဘာဝေန စ လုဒ္ဓဘာဝေန စ တထာဂတံ ဝါ တထာဂတသာဝကံ ဝါ ဒဋ္ဌုမ္ပိ န ဣစ္ဆတိ။ မဋ္ဌကုဏ္ဍလံ နာမ အတ္တနော ပုတ္တဉ္စ သိက္ခာပေသိ ‘‘တာတ ၊ တယာ သမဏော ဂေါတမော တဿ သာဝကာ စ န ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗာ န ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ။ သောပိ တထာ အကာသိ။ အထဿ ပုတ္တော ဂိလာနော အဟောသိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဓနက္ခယဘယေန ဘေသဇ္ဇံ န ကာရေသိ၊ ရောဂေ ပန ဝဍ္ဎိတေဝ ဝေဇ္ဇေ ပက္ကောသိတွာ ဒဿေသိ။ ဝေဇ္ဇာ တဿ သရီရံ ဩလောကေတွာ ‘‘အတေကိစ္ဆော’’တိ တံ ဉတွာ အပက္ကမိံသု။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ပုတ္တေ အဗ္ဘန္တရေ မတေ နီဟရဏံ ဒုက္ခ’’န္တိ ပုတ္တံ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ နိပဇ္ဇာပေသိ။

ဘဂဝါ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယေ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ လောကံ ဝေါလောကေန္တော အဒ္ဒသ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီမာဏဝံ ခီဏာယုကံ တဒဟေဝ စဝနဓမ္မံ၊ နိရယသံဝတ္တနိကဉ္စဿ ကမ္မံ ကတောကာသံ။ ‘‘သစေ ပနာဟံ တတ္ထ ဂမိဿာမိ၊ သော မယိ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပိတရံ အာဠာဟနေ ရောဒမာနံ ဥပဂန္တွာ သံဝေဇေဿတိ၊ ဧဝံ သော စ တဿ ပိတာ စ မမ သန္တိကံ အာဂမိဿတိ၊ မဟာဇနကာယော သန္နိပတိဿတိ တတ္ထ မယာ ဓမ္မေ ဒေသိတေ မဟာဓမ္မာဘိသမယော ဘဝိဿတီ’’တိ ဧဝံ ပန ဉတွာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော မဋ္ဌကုဏ္ဍလီမာဏဝဿ ပိတု ဂေဟသမီပေ ဌတွာ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရံသိယော ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တာ ဒိသွာ မာဏဝေါ ‘‘ကိမေတ’’န္တိ ဣတော စိတော စ ဝိလောကေန္တော အဒ္ဒသ ဘဂဝန္တံ ဒန္တံ ဂုတ္တံ သန္တိန္ဒြိယံ ဒွတ္တိံသာယ မဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ အသီတိယာ အနုဗျဉ္ဇနေဟိ ဗျာမပ္ပဘာယ ကေတုမာလာယ စ ဝိဇ္ဇောတမာနံ အနုပမာယ ဗုဒ္ဓသိရိယာ အစိန္တေယျေန ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန ဝိရောစမာနံ။ ဒိသွာ တဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘ဗုဒ္ဓါ နု ခေါ ဘဂဝါ ဣဓာနုပ္ပတ္တော၊ ယဿာယံ ရူပသမ္ပဒါ အတ္တနော တေဇသာ သူရိယမ္ပိ အဘိဘဝတိ၊ ကန္တဘာဝေန စန္ဒိမံ၊ ဥပသန္တဘာဝေန သဗ္ဗေပိ သမဏဗြာဟ္မဏေ၊ ဥပသမေန နာမ ဧတ္ထေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အယမေဝ စ မညေ ဣမသ္မိံ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊ မမေဝ စ အနုကမ္ပာယ ဣဓာနုပ္ပတ္တော’’တိ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏာယ ပီတိယာ နိရန္တရံ ဖုဋသရီရော အနပ္ပကံ ပီတိသောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တော ပသန္နစိတ္တော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ နိပဇ္ဇိ။ တံ ဒိသွာ ဘဂဝါ ‘‘အလံ ဣမဿ ဧတ္တကေန သဂ္ဂူပပတ္တိယာ’’တိ ပက္ကာမိ။

သောပိ တံ ပီတိသောမနဿံ အဝိဇဟန္တောဝ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု ဒွါဒသယောဇနိကေ ဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ပိတာ ပနဿ သရီရသက္ကာရံ ကရိတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ပစ္စူသဝေလာယံ အာဠာဟနံ ဂန္တွာ ‘‘ဟာ ဟာ မဋ္ဌကုဏ္ဍလိ၊ ဟာ ဟာ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီ’’တိ ပရိဒေဝမာနော အာဠာဟနံ အနုပရိက္ကမန္တော ရောဒတိ။ ဒေဝပုတ္တော အတ္တနော ဝိဘဝသမ္ပတ္တိံ ဩလောကေတွာ ‘‘ကုတော နု ခေါ အဟံ ဣဓာဂတော ကိဉ္စ ကမ္မံ ကတွာ’’တိ ဥပဓာရေန္တော အတ္တနော ပုရိမတ္တဘာဝံ ဉတွာ တတ္ထ စ မရဏကာလေ ဘဂဝတိ ပဝတ္တိတံ စိတ္တပ္ပသာဒံ မနောဟရံ အဉ္ဇလိကရဏမတ္တံ ဒိသွာ ‘‘အဟော မဟာနုဘာဝါ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော’’တိ သာတိသယံ တထာဂတေ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒဗဟုမာနော ‘‘အဒိန္နပုဗ္ဗကဗြာဟ္မဏော နု ခေါ ကိံ ကရောတီ’’တိ ဥပဓာရေန္တော အာဠာဟနေ ရောဒမာနံ ဒိသွာ ‘‘အယံ မယှံ ပုဗ္ဗေ ဘေသဇ္ဇမတ္တမ္ပိ အကတွာ ဣဒါနိ နိရတ္ထကံ အာဠာဟနေ ရောဒတိ၊ ဟန္ဒ နံ သံဝေဇေတွာ ကုသလေ ပတိဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဒေဝလောကတော အာဂန္တွာ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီရူပေန ရောဒမာနော ‘‘ဟာ ဟာ စန္ဒ၊ ဟာ ဟာ သူရိယာ’’တိ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တော ပိတု သမီပေ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ဗြာဟ္မဏော ‘‘အယံ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီ အာဂတော’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

၁၂၀၇။

‘‘အလင်္ကတော မဋ္ဌကုဏ္ဍလီ၊ မာလဓာရီ ဟရိစန္ဒနုဿဒေါ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒသိ၊ ဝနမဇ္ဈေ ကိံ ဒုက္ခိတော တုဝ’’န္တိ။

တတ္ထ အလင်္ကတောတိ ဝိဘူသိတော။ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီတိ သရီရပ္ပဒေသဿ အဃံသနတ္ထံ မာလာလတာဒယော အဒဿေတွာ မဋ္ဌာကာရေနေဝ ကတကုဏ္ဍလော။ အထ ဝါ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီတိ ဝိသုဒ္ဓကုဏ္ဍလော၊ တာပေတွာ ဇာတိဟိင်္ဂုလိကာယ မဇ္ဇိတွာ ဓောဝိတွာ သူကရလောမေန မဇ္ဇိတကုဏ္ဍလောတိ အတ္ထော ။ မာလဓာရီတိ မာလံ ဓာရေန္တော၊ ပိဠန္ဓိတမာလောတိ အတ္ထော။ ဟရိစန္ဒနုဿဒေါတိ ရတ္တစန္ဒနေန သဗ္ဗသော အနုလိတ္တဂတ္တော။ ကိန္တိ ပုစ္ဆာဝစနံ။ ဒုက္ခိတောတိ ဒုက္ခပ္ပတ္တော။ ကိံဒုက္ခိတောတိ ဝါ ဧကမေဝ ပဒံ၊ ကေန ဒုက္ခေန ဒုက္ခိတောတိ အတ္ထော။

အထ နံ ဒေဝပုတ္တော အာဟ –

၁၂၀၈။

‘‘သောဝဏ္ဏမယော ပဘဿရော၊ ဥပ္ပန္နော ရထပဉ္ဇရော မမ၊

တဿ စက္ကယုဂံ န ဝိန္ဒာမိ၊ တေန ဒုက္ခေန ဇဟာမိ ဇီဝိတ’’န္တိ။

အထ နံ ဗြာဟ္မဏော အာဟ –

၁၂၀၉။

‘‘သောဝဏ္ဏမယံ မဏိမယံ၊ လောဟိတကမယံ အထ ရူပိယမယံ၊

အာစိက္ခ မေ ဘဒ္ဒမာဏဝ၊ စက္ကယုဂံ ပဋိပါဒယာမိ တေ’’တိ။

တံ သုတွာ မာဏဝေါ ‘‘အယံ ပုတ္တဿ ဘေသဇ္ဇံ အကတွာ ပုတ္တပတိရူပကံ မံ ဒိသွာ ရောဒန္တော ‘သုဝဏ္ဏာဒိမယံ ရထစက္ကံ ကရောမီ’တိ ဝဒတိ၊ ဟောတု နိဂ္ဂဏှိဿာမိ န’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘ကီဝ မဟန္တံ မေ စက္ကယုဂံ ကရိဿသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ယာဝ မဟန္တံ အာကင်္ခသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘စန္ဒိမသူရိယေဟိ မေ အတ္ထော၊ တေ မေ ဒေဟီ’’တိ ယာစန္တော –

၁၂၁၀။

‘‘သော မာဏဝေါ တဿ ပါဝဒိ၊ စန္ဒသူရိယာ ဥဘယေတ္ထ ဒိဿရေ၊

သောဝဏ္ဏမယော ရထော မမ၊ တေန စက္ကယုဂေန သောဘတီ’’တိ။

အထ နံ ဗြာဟ္မဏော အာဟ –

၁၂၁၁။

‘‘ဗာလော ခေါ တွံ အသိ မာဏဝ၊ ယော တွံ ပတ္ထယသေ အပတ္ထိယံ၊

မညာမိ တုဝံ မရိဿသိ၊ န ဟိ တွံ လစ္ဆသိ စန္ဒသူရိယေ’’တိ။

အထ နံ မာဏဝေါ ‘‘ကိံ ပန ပညာယမာနဿတ္ထာယ ရောဒန္တော ဗာလော ဟောတိ၊ ဥဒါဟု အပညာယမာနဿာ’’တိ ဝတွာ –

၁၂၁၂။

‘‘ဂမနာဂမနမ္ပိ ဒိဿတိ၊ ဝဏ္ဏဓာတု ဥဘယတ္ထ ဝီထိယာ၊

ပေတော ကာလကတော န ဒိဿတိ၊ ကော နိဓ ကန္ဒတံ ဗာလျတရော’’တိ။

တံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ယုတ္တံ ဧသ ဝဒတီ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ –

၁၂၁၃။

‘‘သစ္စံ ခေါ ဝဒေသိ မာဏဝ၊ အဟမေဝ ကန္ဒတံ ဗာလျတရော၊

စန္ဒံ ဝိယ ဒါရကော ရုဒံ၊ ပေတံ ကာလကတာဘိပတ္ထယိ’’န္တိ။ –

ဝတွာ တဿ ကထာယ နိဿောကော ဟုတွာ မာဏဝဿ ထုတိံ ကရောန္တော ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၂၁၄။

‘‘အာဒိတ္တံ ဝတ မံ သန္တံ၊ ဃတသိတ္တံဝ ပါဝကံ၊

ဝါရိနာ ဝိယ ဩသိဉ္စံ၊ သဗ္ဗံ နိဗ္ဗာပယေ ဒရံ။

၁၂၁၅။

‘‘အဗ္ဗဟီ ဝတ မေ သလ္လံ၊ သောကံ ဟဒယနိဿိတံ၊

ယော မေ သောကပရေတဿ၊ ပုတ္တသောကံ အပါနုဒိ။

၁၂၁၆။

‘‘သွာဟံ အဗ္ဗူဠှသလ္လောသ္မိ၊ သီတိဘူတောသ္မိ နိဗ္ဗုတော၊

န သောစာမိ န ရောဒါမိ၊ တဝ သုတွာန မာဏဝါ’’တိ။

၁၂၀၈-၁၀။ တတ္ထ ရထပဉ္ဇရောတိ ရထူပတ္ထံ။ န ဝိန္ဒာမီတိ န လဘာမိ။ ဘဒ္ဒမာဏဝါတိ အာလပနံ။ ပဋိပါဒယာမီတိ သမ္ပာဒေတွာ ဒဒါမိ၊ မာ စက္ကယုဂါဘာဝေန ဇီဝိတံ ဇဟီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥဘယေတ္ထ ဒိဿရေတိ ဥဘောပိ ဧတ္ထ စန္ဒသူရိယာ အာကာသေ ဒိဿန္တိ။ ယ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ ဥဘယေ ဧတ္ထာတိ ဝါ ပဒဝိဘာဂေါ။

၁၂၁၂။ ဂမနာဂမနန္တိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဩဂမနုဂ္ဂမနဝသေန စန္ဒသူရိယာနံ ဂမနံ အာဂမနဉ္စ ဒိဿတိ။ ‘‘ဂမနောဂမန’’န္တိပိ ပါဠိ၊ ဥဂ္ဂမနံ ဩဂမနဉ္စာတိ အတ္ထော။ ဝဏ္ဏဓာတူတိ သီတိဘာဝဝိသိဋ္ဌာ ကန္တဘာဝဘာသုရာ၊ ဥဏှဘာဝဝိသိဋ္ဌာ တိက္ခဘာဝဘာသုရာ စ ဝဏ္ဏနိဘာ။ ဥဘယတ္ထာတိ စန္ဒေ သူရိယေ စာတိ ဒွီသုပိ ဝဏ္ဏဓာတု ဒိဿတီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဝီထိယာတိ ပဝတ္တနဝီထိယံ အာကာသေ၊ နာဂဝီထိယာဒိဝီထိယံ ဝါ။ ‘‘ဥဘယေတ္ထာ’’တိပိ ပါဌော၊ ဥဘယေ ဧတ္ထာတိ ပဒဝိသန္ဓိ။ ဗာလျတရောတိ ဗာလတရော အတိသယေန ဗာလော။

၁၂၁၃။ ဣမံ ပန ကထံ သုတွာ ‘‘အလဗ္ဘနီယဝတ္ထုံ ဝတာဟံ ပတ္ထေတွာ ကေဝလံ သောကဂ္ဂိနာ ဍယှာမိ၊ ကိံ မေ နိရတ္ထကေန အနယဗျသနေနာ’’တိ ပဋိသင်္ခါနေ အဋ္ဌာသိ။ အထ ဒေဝပုတ္တော မဋ္ဌကုဏ္ဍလီရူပံ ပဋိသံဟရိတွာ အတ္တနော ဒိဗ္ဗရူပေနေဝ အဋ္ဌာသိ။ ဗြာဟ္မဏော ပန တံ အနောလောကေတွာ မာဏဝဝေါဟာရေနေဝ ဝေါဟရန္တော ‘‘သစ္စံ ခေါ ဝဒေသိ မာဏဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စန္ဒံ ဝိယ ဒါရကော ရုဒန္တိ စန္ဒံ အဘိပတ္ထယံ ရုဒန္တော ဒါရကော ဝိယာတိ အတ္ထော။ ကာလကတာဘိပတ္ထယိန္တိ ကာလကတံ အဘိပတ္ထယိံ။ ‘‘အဘိပတ္ထယ’’န္တိပိ ပါဌော။

၁၂၁၄-၅။ အာဒိတ္တန္တိ သောကဂ္ဂိနာ အာဒိတ္တံ။ နိဗ္ဗာပယေ ဒရန္တိ နိဗ္ဗာပယိ ဒရထံ သောကပရိဠာဟံ။ အဗ္ဗဟီတိ ဥဒ္ဓရိ။

အထ ဗြာဟ္မဏော သောကံ ဝိနောဒေတွာ အတ္တနော ဥပဒေသဒါယကံ ဒိဗ္ဗရူပေန ဌိတံ ဒိသွာ ‘‘ကော နာမ တွ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တော –

၁၂၁၇။

‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော၊ အဒု သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊

ကော ဝါ တွံ ကဿ ဝါ ပုတ္တော၊ ကထံ ဇာနေမု တံ မယ’’န္တိ။ –

အာဟ။ သောပိ တဿ –

၁၂၁၈။

‘‘ယဉ္စ ကန္ဒသိ ယဉ္စ ရောဒသိ၊ ပုတ္တံ အာဠာဟနေ သယံ ဒဟိတွာ၊

သွာဟံ ကုသလံ ကရိတွာ ကမ္မံ၊ တိဒသာနံ သဟဗျတံ ဂတော’’တိ။ –

အတ္တာနံ ကထေသိ။ တတ္ထ ယဉ္စ ကန္ဒသိ ယဉ္စ ရောဒသီတိ ယံ တဝ ပုတ္တံ မဋ္ဌကုဏ္ဍလိံ ဥဒ္ဒိဿ ရောဒသိ၊ အဿူနိ မုဉ္စသိ။

အထ နံ ဗြာဟ္မဏော အာဟ –

၁၂၁၉။

‘‘အပ္ပံ ဝါ ဗဟုံ ဝါ နာဒ္ဒသာမ၊ ဒါနံ ဒဒန္တဿ သကေ အဂါရေ၊

ဥပေါသထကမ္မံ ဝါ တာဒိသံ၊ ကေန ကမ္မေန ဂတောသိ ဒေဝလောက’’န္တိ။

တတ္ထ ‘‘ဥပေါသထကမ္မံ ဝါ တာဒိသံ နာဒ္ဒသာမာ’’တိ ယောဇနာ။

အထ နံ မာဏဝေါ အာဟ –

၁၂၂၀။

‘‘အာဗာဓိကောဟံ ဒုက္ခိတော ဂိလာနော၊ အာတုရရူပေါမှိ သကေ နိဝေသနေ၊

ဗုဒ္ဓံ ဝိဂတရဇံ ဝိတိဏ္ဏကင်္ခံ၊ အဒ္ဒက္ခိံ သုဂတံ အနောမပညံ။

၁၂၂၁။

‘‘သွာဟံ မုဒိတမနော ပသန္နစိတ္တော၊ အဉ္ဇလိံ အကရိံ တထာဂတဿ၊

တာဟံ ကုသလံ ကရိတွာန ကမ္မံ၊ တိဒသာနံ သဟဗျတံ ဂတော’’တိ။

၁၂၂၀-၂၁။ တတ္ထ အာဗာဓိကောတိ အာဗာဓသမင်္ဂီ။ ဒုက္ခိတောတိ တေနေဝ အာဗာဓိကဘာဝေန ဇာတဒုက္ခော။ ဂိလာနောတိ ဂိလာယမာနောတိ အတ္ထော။ အာတုရရူပေါတိ ဒုက္ခဝေဒနာဘိတုန္နကာယော။ ဝိဂတရဇန္တိ ဝိဂတရာဂါဒိရဇံ။ ဝိတိဏ္ဏကင်္ခန္တိ သဗ္ဗသော သံသယာနံ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆံ။ အနောမပညန္တိ ပရိပုဏ္ဏပညံ၊ သဗ္ဗညုန္တိ အတ္ထော။ အကရိန္တိ အကာသိံ။ တာဟန္တိ တံ အဟံ။

ဧဝံ တသ္မိံ ကထေန္တေယေဝ ဗြာဟ္မဏဿ သကလသရီရံ ပီတိယာ ပရိပူရိ။ သော တံ ပီတိံ ပဝေဒေန္တော –

၁၂၂၂။

‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ အဗ္ဘုတံ ဝတ၊

အဉ္ဇလိကမ္မဿ အယမီဒိသော ဝိပါကော၊

အဟမ္ပိ မုဒိတမနော ပသန္နစိတ္တော၊

အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဝဇာမီ’’တိ။ – အာဟ၊

တတ္ထ အနဘိဏှပ္ပဝတ္တိတာယ အစ္ဆရံ ပဟရိတုံ ယောဂ္ဂန္တိ အစ္ဆရိယံ၊ အဘူတပုဗ္ဗတာယ အဗ္ဘုတံ။ ဥဘယေနပိ ဝိမှယာဝဟတံယေဝ ဒဿေတွာ ‘‘အဟမ္ပိ မုဒိတမနော ပသန္နစိတ္တော၊ အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဝဇာမီ’’တိ အာဟ။

အထ နံ ဒေဝပုတ္တော သရဏဂမနေ သီလသမာဒါနေ စ နိယောဇေန္တော –

၁၂၂၃။

‘‘အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဝဇာဟိ၊ ဓမ္မဉ္စ သင်္ဃဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊

တထေဝ သိက္ခာယ ပဒါနိ ပဉ္စ၊ အခဏ္ဍဖုလ္လာနိ သမာဒိယဿု။

၁၂၂၄။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရမဿု ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယဿု၊

အမဇ္ဇပေါ မာ စ မုသာ ဘဏာဟိ၊ သကေန ဒါရေန စ ဟောဟိ တုဋ္ဌော’’တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ။

၁၂၂၃။ တတ္ထ တထေဝါတိ ယထာ ပသန္နစိတ္တော ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’’တိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဝဇေသိ၊ တထေဝ ‘‘သွာက္ခာတော ဓမ္မော၊ သုပ္ပဋိပန္နော သင်္ဃော’’တိ ပသန္နစိတ္တော ဓမ္မဉ္စ သင်္ဃဉ္စ သရဏံ ဝဇာဟိ။ ယထာ ဝါ ပသန္နစိတ္တော ရတနတ္တယံ သရဏံ ဝဇေသိ၊ တထေဝ ‘‘အယံ ဧကံသတော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အဘိသမ္ပရာယဉ္စ ဟိတသုခါဝဟော’’တိ ပသန္နစိတ္တော သိက္ခာယ အဓိသီလသိက္ခာယ ပဒါနိ ကောဋ္ဌာသဘူတာနိ အဓိစိတ္တအဓိပညာသိက္ခာယ ဝါ ဥပါယဘူတာနိ ပဉ္စသီလာနိ အဝိကောပနတော စ အသံကိလိဿနတော စ အခဏ္ဍဖုလ္လာနိ သမာဒိယဿု၊ သမာဒါယ ဝတ္တဿူတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဒေဝပုတ္တေန သရဏဂမနေ သီလသမာဒါနေ စ နိယောဇိတော ဗြာဟ္မဏော တဿ ဝစနံ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော –

၁၂၂၅။

‘‘အတ္ထကာမောသိ မေ ယက္ခ၊ ဟိတကာမောသိ ဒေဝတေ၊

ကရောမိ တုယှံ ဝစနံ၊ တွံသိ အာစရိယော မမာ’’တိ။ –

ဂါထံ ဝတွာ တတ္ထ ပတိဋ္ဌဟန္တော –

၁၂၂၆။

‘‘ဥပေမိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မဉ္စာပိ အနုတ္တရံ၊

သင်္ဃဉ္စ နရဒေဝဿ၊ ဂစ္ဆာမိ သရဏံ အဟံ။

၁၂၂၇။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရမာမိ ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယာမိ၊

အမဇ္ဇပေါ နော စ မုသာ ဘဏာမိ၊ သကေန ဒါရေန စ ဟောမိ တုဋ္ဌော’’တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ။ တမ္ပိ သုဝိညေယျမေဝ။

တတော ဒေဝပုတ္တော ‘‘ကတံ မယာ ဗြာဟ္မဏဿ ကတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ၊ ဣဒါနိ သယမေဝ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိဿတီ’’တိ တတ္ထေဝ အန္တရဓာယိ။ ဗြာဟ္မဏောပိ ခေါ ဘဂဝတိ သဉ္ဇာတပသာဒဗဟုမာနော ဒေဝတာယ စ စောဒိယမာနော ‘‘သမဏံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိဿာမီ’’တိ ဝိဟာရာဘိမုခေါ ဂစ္ဆတိ။ တံ ဒိသွာ မဟာဇနော ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော ဧတ္တကံ ကာလံ တထာဂတံ အနုပသင်္ကမိတွာ အဇ္ဇ ပုတ္တသောကေန ဥပသင်္ကမတိ၊ ကီဒိသီ နု ခေါ ဓမ္မဒေသနာ ဘဝိဿတီ’’တိ တံ အနုဗန္ဓိ။

ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ဧဝမာဟ ‘‘သက္ကာ နု ခေါ ဘော ဂေါတမ ကိဉ္စိ ဒါနံ အဒတွာ သီလံ ဝါ အရက္ခိတွာ ကေဝလံ တုမှေသု ပသာဒမတ္တေန သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိတု’’န္တိ။ ‘‘နနု၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အဇ္ဇ ပစ္စူသဝေလာယံ မဋ္ဌကုဏ္ဍလိနာ ဒေဝပုတ္တေန အတ္တနော ဒေဝလောကူပပတ္တိကာရဏံ တုယှံ ကထိက’’န္တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တသ္မိံ ခဏေ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဒေဝပုတ္တော သဟ ဝိမာနေန အာဂန္တွာ ဒိဿမာနရူပေါ ဝိမာနတော ဩရုယှ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထ ဘဂဝါ တဿံ ပရိသတိ တေန ဒေဝပုတ္တေန ကတသုစရိတံ ကထေတွာ ပရိသာယ စိတ္တကလ္လတံ ဉတွာ သာမုက္ကံသိကံ ဓမ္မဒေသနံ အကာသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ဒေဝပုတ္တော စ ဗြာဟ္မဏော စ သန္နိပတိတပရိသာ စာတိ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသီတိ။

မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ သေရီသကဝိမာနဝဏ္ဏနာ

သုဏောထယက္ခဿ စ ဝါဏိဇာန စာတိ သေရီသကဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ သေတဗျနဂရံ သမ္ပတ္တော။ တတ္ထ ပါယာသိရာဇညံ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတံ ဝိပရီတဂ္ဂါဟတော ဝိဝေစေတွာ သမ္မာဒဿနေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ပုညပသုတော ဟုတွာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဒါနံ ဒေန္တော တတ္ထ အကတပရိစယတာယ အသက္ကစ္စံ ဒါနံ ဒတွာ အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ စာတုမဟာရာဇိကဘဝနေ သုညေ သေရီသကေ ဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။

အတီတေ ကိရ ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကော ခီဏာသဝတ္ထေရော အညတရသ္မိံ ဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဗဟိဂါမေ ဒေဝသိကံ ဧကသ္မိံ ပဒေသေ ဘတ္တကိစ္စံ အကာသိ။ တံ ဒိသွာ ဧကော ဂေါပါလကော ‘‘အယျော သူရိယာတပေန ကိလမတီ’’တိ ပသန္နစိတ္တော စတူဟိ သိရီသထမ္ဘေဟိ သာခါမဏ္ဍပံ ကတွာ အဒါသိ၊ မဏ္ဍပဿ သမီပေ သိရီသရုက္ခံ ရောပေသီတိ စ ဝဒန္တိ။ သော ကာလံ ကတွာ တေနေဝ ပုညကမ္မေန စာတုမဟာရာဇိကေသု နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ ပုရိမကမ္မဿ သူစကံ ဝိမာနဒွါရေ သိရီသဝနံ နိဗ္ဗတ္တိ ဝဏ္ဏဂန္ဓသမ္ပန္နေဟိ ပုပ္ဖေဟိ သဗ္ဗကာလံ ဥပသောဘမာနံ၊ တေန တံ ဝိမာနံ ‘‘သေရီသက’’န္တိ ပညာယိတ္ထ။ သော စ ဒေဝပုတ္တော ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒေဝေသု စေဝ မနုဿေသု စ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ယသတ္ထေရဿ စတူသု ဝိမလာဒီသု ဂိဟိသဟာယေသု ဂဝမ္ပတိ နာမ ဟုတွာ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနာယ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌိတော ပုဗ္ဗာစိဏ္ဏဝသေန တံ သုညဝိမာနံ ဒိသွာ အဘိဏှံ ဒိဝါဝိဟာရံ ဂစ္ဆတိ။

သော အပရဘာဂေ ပါယာသိဒေဝပုတ္တံ တတ္ထ ဒိသွာ ‘‘ကောသိ တွံ၊ အာဝုသော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တေန ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ပါယာသိရာဇညော ဣဓူပပန္နော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘နနု တွံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဝိပရီတဒဿနော ကထမိဓူပပန္နော’’တိ အာဟ။ အထ နံ ပါယာသိဒေဝပုတ္တော ‘‘အယျေနမှိ ကုမာရကဿပတ္ထေရေန မိစ္ဆာဒဿနတော ဝိဝေစိတော၊ ပုညကိရိယာနံ အသက္ကစ္စကာရိတာယ ပန သုညေ ဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တော။ သာဓု၊ ဘန္တေ၊ မနုဿလောကံ ဂတကာလေ မမ ပရိဇနဿ အာရောစေထ ‘ပါယာသိရာဇညော အသက္ကစ္စံ ဒါနံ ဒတွာ သုညံ သေရီသကဝိမာနံ ဥပပန္နော၊ တုမှေ ပန သက္ကစ္စံ ပုညာနိ ကတွာ တတြူပပတ္တိယာ စိတ္တံ ပဏိဒဟထာ’’တိ။ ထေရော တဿာနုကမ္ပာယ တထာ အကာသိ။ တေပိ ထေရဿ ဝစနံ သုတွာ တထာ စိတ္တံ ပဏိဓာယ ပုညာနိ ကတွာ သေရီသကေ ဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ သေရီသကဒေဝပုတ္တံ ပန ဝေဿဝဏမဟာရာဇာ မရုဘူမိယံ ဆာယူဒကရဟိတေ မဂ္ဂေ မဂ္ဂပဋိပန္နာနံ မနုဿာနံ အမနုဿပရိပန္ထ မောစနတ္ထံ မဂ္ဂရက္ခကံ ဌပေသိ။

အထ အပရေန သမယေန အင်္ဂမဂဓဝါသိနော ဝါဏိဇာ သကဋသဟဿံ ဘဏ္ဍဿ ပူရေတွာ သိန္ဓုသောဝီရဒေသံ ဂစ္ဆန္တာ မရုကန္တာရေ ဒိဝါ ဥဏှဘယေန မဂ္ဂံ အပ္ပဋိပဇ္ဇိတွာ ရတ္တိံ နက္ခတ္တသညာယ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံသု။ တေ မဂ္ဂမူဠှာ ဟုတွာ အညံ ဒိသံ အဂမံသု။ တေသံ အန္တရေ ဧကော ဥပါသကော အဟောသိ သဒ္ဓါ ပသန္နော သီလသမ္ပန္နော အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ ဥပနိဿယသမ္ပန္နော မာတာပိတူနံ ဥပဋ္ဌာနတ္ထံ ဝဏိဇ္ဇာယ ဂတော။ တံ အနုဂ္ဂဏှန္တော သေရီသကဒေဝပုတ္တော သဟ ဝိမာနေန အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ ဒဿေတွာ စ ပန ‘‘ကသ္မာ တုမှေ ဣမံ ဆာယူဒကရဟိတံ ဝါလုကာကန္တာရံ ပဋိပန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ စဿ တတ္ထ အတ္တနော အာဂတပ္ပကာရံ ကထေသုံ၊ တဒတ္ထဒီပနာ ဒေဝပုတ္တဿ ဝါဏိဇာနဉ္စ ဝစနပဋိဝစနဂါထာ ဟောန္တိ။ အာဒိတော ပန ဒွေ ဂါထာ တာသံ သမ္ဗန္ဓဒဿနတ္ထံ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ဌပိတာ –

၁၂၂၈။

‘‘သုဏောထ ယက္ခဿ စ ဝါဏိဇာန စ၊ သမာဂမော ယတ္ထ တဒါ အဟောသိ၊

ယထာ ကထံ ဣတရိတရေန စာပိ၊ သုဘာသိတံ တဉ္စ သုဏာထ သဗ္ဗေ။

၁၂၂၉။

‘‘ယော သော အဟု ရာဇာ ပါယာသိ နာမ၊ ဘုမ္မာနံ သဟဗျဂတော ယသဿီ၊

သော မောဒမာနောဝ သကေ ဝိမာနေ၊ အမာနုသော မာနုသေ အဇ္ဈဘာသီ’’တိ။

၁၂၂၈-၉။ တတ္ထ သုဏောထာတိ သဝနာဏတ္တိကဝစနံ။ ယံ မယံ ဣဒါနိ ဘဏာမ၊ တံ သုဏောထာတိ။ ယက္ခဿာတိ ဒေဝဿ။ ဒေဝေါ ဟိ မနုဿာနံ ဧကစ္စာနံ ဒေဝါနဉ္စ ပူဇနီယဘာဝတော ‘‘ယက္ခော’’တိ ဝုစ္စတိ။ အပိစ သက္ကောပိ စတ္တာရော မဟာရာဇာနောပိ ဝေဿဝဏပါရိသဇ္ဇာပိ ပုရိသောပိ ‘‘ယက္ခော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တထာ ဟိ ‘‘အတိဗာဠှံ ခေါ အယံ ယက္ခော ပမတ္တော ဝိဟရတိ၊ ယံနူနာဟံ ဣမံ ယက္ခံ သံဝေဇေယျ’’န္တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၃၉၃) သက္ကော ‘‘ယက္ခော’’တိ ဝုတ္တော။ ‘‘စတ္တာရော ယက္ခာ ခဂ္ဂဟတ္ထာ’’တိအာဒီသု မဟာရာဇာနော။ ‘‘သန္တိ ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ဥဠာရာ ယက္ခာ ဘဂဝတော အပ္ပသန္နာ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၆) ဝေဿဝဏပါရိသဇ္ဇာ။ ‘‘ဧတ္တာဝတာ ယက္ခဿ သုဒ္ဓီ’’တိအာဒီသု (သု။ နိ။ ၄၈၂) ပုရိသော။ ဣဓ ပန ဝေဿဝဏပါရိသဇ္ဇော အဓိပ္ပေတော။ ဝါဏိဇာန စာတိ ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ အနုနာသိကလောပံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ သမာဂမောတိ သမောဓာနံ။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဝဏ္ဏုပထေ။ တဒါတိ တသ္မိံ မဂ္ဂမူဠှာ ဟုတွာ ဂမနကာလေ။ ဣတရိတရေန စာပီတိ ဣတရီတရဉ္စာပိ၊ ဣဒံ ယထာတိ ဣမိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – သေရီသကဒေဝပုတ္တဿ ဝါဏိဇာနဉ္စ တဒါ ယတ္ထ သမာဂမော အဟောသိ၊ တံ သုဏောထ၊ ယထာ ဝါပိ တေဟိ အညမညံ သုဘာသိတံ သုလပိတံ ကထံ ပဝတ္တိတံ၊ တဉ္စ သဗ္ဗေ ဩဟိတစိတ္တာ သုဏာထာတိ။ ဘုမ္မာနန္တိ ဘုမ္မဒေဝါနံ။

ဣဒါနိ ယက္ခဿ ပုစ္ဆာဂါထာယော ဟောန္တိ –

၁၂၃၀။

‘‘ဝင်္ကေ အရညေ အမနုဿဋ္ဌာနေ၊ ကန္တာရေ အပ္ပောဒကေ အပ္ပဘက္ခေ၊

သုဒုဂ္ဂမေ ဝဏ္ဏုပထဿ မဇ္ဈေ၊ ဝင်္ကံဘယာ နဋ္ဌမနာ မနုဿာ။

၁၂၃၁။

‘‘နယိဓ ဖလာ မူလမယာ စ သန္တိ၊ ဥပါဒါနံ နတ္ထိ ကုတောဓ ဘက္ခော၊

အညတြ ပံသူဟိ စ ဝါလုကာဟိ စ၊ တတ္တာဟိ ဥဏှာဟိ စ ဒါရုဏာဟိ စ။

၁၂၃၂။

‘‘ဥဇ္ဇင်္ဂလံ တတ္တမိဝံ ကပါလံ၊ အနာယသံ ပရလောကေန တုလျံ၊

လုဒ္ဒါနမာဝါသမိဒံ ပုရာဏံ၊ ဘူမိပ္ပဒေသော အဘိသတ္တရူပေါ။

၁၂၃၃။

‘‘အထ တုမှေ ကေန ဝဏ္ဏေန၊ ကိမာသမာနာ ဣမံ ပဒေသဉှိ၊

အနုပဝိဋ္ဌာ သဟသာ သမေစ္စ၊ လောဘာ ဘယာ အထ ဝါ သမ္ပမူဠှာ’’တိ။

၁၂၃၀။ တတ္ထ ဝင်္ကေတိ သံသယဋ္ဌာနေ။ ယတ္ထ ပဝိဋ္ဌာနံ ‘‘ဇီဝိဿာမ နု ခေါ၊ မရိဿာမ နု ခေါ’’တိ ဇီဝိတေ သံသယော ဟောတိ၊ တာဒိသေ အရညေ။ အမနုဿဋ္ဌာနေတိ အမနုဿာနံ ပိသာစာဒီနံ သဉ္စရဏဋ္ဌာနေ၊ မနုဿာနံ ဝါ အဂေါစရဋ္ဌာနေ။ ကန္တာရေတိ နိရုဒကေ ဣရိဏေ၊ ကံ တာရေန္တိ နယန္တိ ဧတ္ထာတိ ဟိ ကန္တာရော၊ ဥဒကံ ဂဟေတွာ တရိတဗ္ဗဋ္ဌာနံ။ တေနာဟ ‘‘အပ္ပောဒကေ’’တိ။ အပ္ပ-သဒ္ဒေါ ဟေတ္ထ အဘာဝတ္ထော ‘‘အပ္ပိစ္ဆော အပ္ပနိဂ္ဃောသော’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၈။၂၃၊ စူဠဝ။ ၄၅၆) ဝိယ။ ဝဏ္ဏုပထဿ မဇ္ဈေတိ ဝါလုကာကန္တာရမဇ္ဈေတိ အတ္ထော။ ဝင်္ကံဘယာတိ ဝင်္ကေဟိ ဘီတာ။ ဝင်္ကေဟိ ဘယံ ဧတေသန္တိ ‘‘ဝင်္ကဘယာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂါထာသုခတ္ထံ သာနုနာသိကံ ကတွာ ‘‘ဝင်္ကံဘယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒဉ္စ ဝါလုကာကန္တာရပဝေသနတော ပုဗ္ဗေ တေသံ ဥပ္ပန္နဘယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ နဋ္ဌမနာတိ မဂ္ဂသတိဝိပ္ပဝါသေန နဋ္ဌမာနသာ၊ မဂ္ဂမူဠှာတိ အတ္ထော။ မနုဿာတိ တေသံ အာလပနံ။

၁၂၃၁။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ မရုကန္တာရေ။ ဖလာတိ အမ္ဗဇမ္ဗုတာလနာဠိကေရာဒိဖလာနိ န သန္တီတိ ယောဇနာ။ မူလမယာ စာတိ မူလာနိယေဝ မူလမယာ၊ ဝလ္လိကန္ဒာဒီနိ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဥပါဒါနံနတ္ထီတိ ကိဉ္စာပိ ကိဉ္စိ ဘက္ခံ နတ္ထိ၊ ဥပါဒါနံ ဝါ ဣန္ဓနံ၊ အဂ္ဂိဿ ဣန္ဓနမတ္တမ္ပိ နတ္ထိ၊ ကုတော ကေန ကာရဏေန ဣဓ မရုကန္တာရေ ဘက္ခော သိယာတိ အတ္ထော။ ယံ ပန အတ္ထိ တတ္ထ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘အညတြ ပံသူဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၁၂၃၂။ ဥဇ္ဇင်္ဂလန္တိ ဇင်္ဂလံ ဝုစ္စတိ လူခဓူသရော အနုဒကော ဘူမိပ္ပဒေသော၊ တံ ပန ဌာနံ ဇင်္ဂလတောပိ ဥက္ကံသေန ဇင်္ဂလန္တိ အာဟ ‘‘ဥဇ္ဇင်္ဂလ’’န္တိ။ တေနာဟ ‘‘တတ္တမိဝံ ကပါလ’’န္တိ၊ တတ္တံ အယောကပါလသဒိသန္တိ အတ္ထော။ ဂါထာသုခတ္ထဉ္စေတ္ထ သာနုနာသိကံ ကတွာ ဝုတ္တံ၊ တတ္တမိဝဣစ္စေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အနာယသန္တိ နတ္ထိ ဧတ္ထ အာယော သုခန္တိ အနာယံ၊ တတော ဧဝ ဇီဝိတံ သီယတိ ဝိနာသေတီတိ အနာယသံ။ အထ ဝါ န အာယသန္တိ အနာယသံ။ ပရလောကေနာတိ နရကေန တုလျံ။ နရကဉှိ သတ္တာနံ ဧကန္တာနတ္ထတာယ ပရဘူတော ပဋိသတ္တုဘူတော လောကောတိ ဝိသေသတော ‘‘ပရလောကော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သမန္တတော အယောမယတ္တာ အာယသဉ္စ၊ ဣဒံ ပန တဒဘာဝတော အနာယသံ၊ မဟတော ဒုက္ခဿ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနတာယ ပရလောကသဒိသန္တိ ဒဿေတိ၊ ‘‘အနဿယ’’န္တိ စ ကေစိ ပဌန္တိ၊ သုခဿ အပ္ပတိဋ္ဌာနဘူတန္တိ အတ္ထော။ လုဒ္ဒါနမာဝါသမိဒံ ပုရာဏန္တိ ဣဒံ ဌာနံ စိရကာလတော ပဋ္ဌာယ လုဒ္ဒါနံ ဒါရုဏာနံ ပိသာစာဒီနံ အာဝါသဘူတံ။ အဘိသတ္တရူပေါတိ ‘‘ဧဝံ လူခေါ ဃောရာကာရော ဟောတူ’’တိ ပေါရာဏေဟိ ဣသီဟိ သပိတသဒိသော၊ ဒိန္နသပေါ ဝိယာတိ အတ္ထော။

၁၂၃၃။ ကေန ဝဏ္ဏေနာတိ ကေန ကာရဏေန။ ကိမာသမာနာတိ ကိံ ပစ္စာသီသန္တာ။ ဟီတိ နိပါတမတ္တံ။ ‘‘ပဒေသမ္ပီ’’တိ စ ပဌန္တိ၊ ဣမမ္ပိ နာမ ပဒေသန္တိ အတ္ထော။ သဟသာ သမေစ္စာတိ သဟသာ အာဒီနဝါနိသံသေ အဝိစာရေတွာ သမဝါယေန အနုပဝိဋ္ဌာ သပ္ပဝိဋ္ဌာ။ လောဘာ ဘယာ အထ ဝါ ကေနစိ အနတ္ထကာမေန ပလောဘိတာ လောဘတော ကေနစိ အမနုဿာဒိနာ ပရိပါတိတာ ဘယာ ဝါ။ အထ ဝါ သမ္ပမူဠှာတိ မဂ္ဂဝိပ္ပနဋ္ဌာ ဣမံ ပဒေသံ အနုပဝိဋ္ဌာတိ ယောဇနာ။

ဣဒါနိ ဝါဏိဇာ အာဟံသု –

၁၂၃၄။

‘‘မဂဓေသု အင်္ဂေသု စ သတ္ထဝါဟာ၊ အာရောပယိတွာ ပဏိယံ ပုထုတ္တံ၊

တေ ယာမသေ သိန္ဓုသောဝီရဘူမိံ၊ ဓနတ္ထိကာ ဥဒ္ဒယံ ပတ္ထယာနာ။

၁၂၃၅။

‘‘ဒိဝါ ပိပါသံနဓိဝါသယန္တာ၊ ယောဂ္ဂါနုကမ္ပဉ္စ သမေက္ခမာနာ၊

ဧတေန ဝေဂေန အာယာမ သဗ္ဗေ၊ ရတ္တိံ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နာ ဝိကာလေ။

၁၂၃၆။

‘‘တေ ဒုပ္ပယာတာ အပရဒ္ဓမဂ္ဂါ၊ အန္ဓာကုလာ ဝိပ္ပနဋ္ဌာ အရညေ၊

သုဒုဂ္ဂမေ ဝဏ္ဏုပထဿ မဇ္ဈေ၊ ဒိသံ န ဇာနာမ ပမူဠှစိတ္တာ။

၁၂၃၇။

‘‘ဣဒဉ္စ ဒိသွာန အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ၊ ဝိမာနသေဋ္ဌဉ္စ တဝဉ္စ ယက္ခ၊

တတုတ္တရိံ ဇီဝိတမာသမာနာ၊ ဒိသွာ ပတီတာ သုမနာ ဥဒဂ္ဂါ’’တိ။

၁၂၃၄။ တတ္ထ မဂဓေသု အင်္ဂေသု စ သတ္ထဝါဟာတိ မဂဓရဋ္ဌေ စ အင်္ဂရဋ္ဌေ စ ဇာတာ သံဝဍ္ဎာ တံနိဝါသိနော သတ္ထေ သတ္ထဿ စ ဝါဟနကာ သတ္ထကာ စေဝ သတ္ထသာမိကာ စ။ ပဏိယန္တိ ဘဏ္ဍံ။ တေတိ တေ မယံ။ ယာမသေတိ ဂစ္ဆာမ။ သိန္ဓုသောဝီရဘူမိန္တိ သိန္ဓုဒေသံ သောဝီရဒေသဉ္စ။ ဥဒ္ဒယန္တိ အာနိသံသံ အတိရေကလာဘံ။

၁၂၃၅။ အနဓိဝါသယန္တာတိ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တာ။ ယောဂ္ဂါနုကမ္ပန္တိ ဂေါဏာဒီနံ သတ္တာနံ အနုဂ္ဂဟံ။ ဧတေန ဝေဂေနာတိ ဣမိနာ ဇဝေန၊ ယေန တဝ ဒဿနတော ပုဗ္ဗေ အာယာမ အာဂတမှ။ ရတ္တိံ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နာတိ ရတ္တိယံ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နာ။ ဝိကာလေတိ အကာလေ အဝေလာယံ။

၁၂၃၆။ ဒုပ္ပယာတာတိ ဒုဋ္ဌု ပယာတာ အပထေ ဂတာ၊ တတော ဧဝ အပရဒ္ဓမဂ္ဂါ။ အန္ဓာကုလာတိ အန္ဓာ ဝိယ အာကုလာ၊ မဂ္ဂဇာနနသမတ္ထဿ ပညာစက္ခုနော အဘာဝေန အန္ဓာ၊ တတော ဧဝ အာကုလာ၊ ဝိပ္ပနဋ္ဌာ စ မဂ္ဂသမ္မူဠှတာယ။ ဒိသန္တိ ဂန္တဗ္ဗဒိသံ၊ ယဿံ ဒိသာယံ သိန္ဓုသောဝီရဒေသော၊ တံ ဒိသံ။ ပမူဠှစိတ္တာတိ ဒိသာသံသယသုမူဠှစိတ္တာ။

၁၂၃၇။ တဝဉ္စာတိ တုဝဉ္စ။ ယက္ခာတိ အာလပနံ။ တတုတ္တရိံ ဇီဝိတမာသမာနာတိ ယော ‘‘ဣတော ပရံ အမှာကံ ဇီဝိတံ နတ္ထီ’’တိ ဇီဝိတသံသယော ဥပ္ပန္နော၊ ဣဒါနိ တတော ဥတ္တရိမ္ပိ ဇီဝိတံ အာသီသန္တာ။ ဒိသွာတိ ဒဿနဟေတု။ ပတီတာတိ ပဟဋ္ဌာ။ သုမနာတိ သောမနဿပ္ပတ္တာ။ ဥဒဂ္ဂါတိ ဥဒဂ္ဂါယ ပီတိယာ ဥဒဂ္ဂစိတ္တာ။

ဧဝံ ဝါဏိဇေဟိ အတ္တနော ပဝတ္တိယာ ပကာသိတာယ ပုန ဒေဝပုတ္တော ဒွီဟိ ဂါထာဟိ ပုစ္ဆိ –

၁၂၃၈။

‘‘ပါရံ သမုဒ္ဒဿ ဣမဉ္စ ဝဏ္ဏုံ၊ ဝေတ္တာစရံ သင်္ကုပထဉ္စ မဂ္ဂံ၊

နဒိယော ပန ပဗ္ဗတာနဉ္စ ဒုဂ္ဂါ၊ ပုထုဒ္ဒိသာ ဂစ္ဆထ ဘောဂဟေတု။

၁၂၃၉။

‘‘ပက္ခန္ဒိယာန ဝိဇိတံ ပရေသံ၊ ဝေရဇ္ဇကေ မာနုသေ ပေက္ခမာနာ၊

ယံ ဝေါ သုတံ ဝါ အထ ဝါပိ ဒိဋ္ဌံ၊ အစ္ဆေရကံ တံ ဝေါ သုဏောမ တာတာ’’တိ။

တဿတ္ထော – ပါရံ သမုဒ္ဒဿာတိ သမုဒ္ဒဿ ပရတီရံ၊ ဣမဉ္စ ဤဒိသံ၊ ဝဏ္ဏုံ ဝဏ္ဏုပထံ ဝေတ္တလတာ ဗန္ဓိတွာ အာစရိတဗ္ဗတော ဝေတ္တာစရံ မဂ္ဂံ၊ သင်္ကုကေ ခါဏုကေ ကောဋ္ဋေတွာ ဂန္တဗ္ဗတော သင်္ကုပထံ မဂ္ဂံ၊ နဒိယော ပန စန္ဒဘာဂါဒိကာ၊ ပဗ္ဗတာနဉ္စ ဝိသမပ္ပဒေသာတိ ဧဝံ ဒုဂ္ဂါ ပုထုဒ္ဒိသာ ဘောဂနိမိတ္တံ ဂစ္ဆထ၊ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တာ စ ပက္ခန္ဒိယာန ပက္ခန္ဒိတွာ အနုပဝိသိတွာ၊ ပရေသံ ရာဇူနံ ဝိဇိတံ တတ္ထ ဝေရဇ္ဇကေ ဝိဒေသဝါသိကေ မနုဿေ ပေက္ခမာနာ ဂစ္ဆထ၊ ဧဝံဘူတေဟိ ဝေါ တုမှေဟိ ယံ သုတံ ဝါ အထ ဝါ ဒိဋ္ဌံ ဝါ အစ္ဆေရကံ အစ္ဆရိယံ၊ တံ ဝေါ သန္တိကေ တာတာ ဝါဏိဇာ သုဏောမာတိ အတ္တနော ဝိမာနဿ အစ္ဆရိယဘာဝံ တေဟိ ကထာပေတုကာမော ပုစ္ဆတိ။

ဧဝံ ဒေဝပုတ္တေန ပုဋ္ဌာ ဝါဏိဇာ အာဟံသု –

၁၂၄၀။

‘‘ဣတောပိ အစ္ဆေရတရံ ကုမာရ၊ န နော သုတံ ဝါ အထ ဝါပိ ဒိဋ္ဌံ၊

အတီတမာနုသကမေဝ သဗ္ဗံ၊ ဒိသွာ န တပ္ပာမ အနောမဝဏ္ဏံ။

၁၂၄၁။

‘‘ဝေဟာယသံ ပေါက္ခရညော သဝန္တိ၊ ပဟူတမလျာ ဗဟုပုဏ္ဍရီကာ၊

ဒုမာ စိမေ နိစ္စဖလူပပန္နာ၊ အတီဝ ဂန္ဓာ သုရဘိံ ပဝါယန္တိ။

၁၂၄၂။

‘‘ဝေဠူရိယထမ္ဘာ သတမုဿိတာသေ၊ သိလာပဝါဠဿ စ အာယတံသာ၊

မသာရဂလ္လာ သဟလောဟိတင်္ဂါ၊ ထမ္ဘာ ဣမေ ဇောတိရသာမယာသေ။

၁၂၄၃။

‘‘သဟဿထမ္ဘံ အတုလာနုဘာဝံ၊ တေသူပရိ သာဓုမိဒံ ဝိမာနံ၊

ရတနန္တရံ ကဉ္စနဝေဒိမိဿံ၊ တပနီယပဋ္ဋေဟိ စ သာဓုဆန္နံ။

၁၂၄၄။

‘‘ဇမ္ဗောနဒုတ္တတ္တမိဒံ သုမဋ္ဌော၊ ပါသာဒသောပါနဖလူပပန္နော၊

ဒဠှော စ ဝဂ္ဂု စ သုသင်္ဂတော စ၊ အတီဝ နိဇ္ဈာနခမော မနုညော။

၁၂၄၅။

‘‘ရတနန္တရသ္မိံ ဗဟုအန္နပါနံ၊ ပရိဝါရိတော အစ္ဆရာသင်္ဂဏေန၊

မုရဇအာလမ္ဗရတူရိယဃုဋ္ဌော၊ အဘိဝန္ဒိတောသိ ထုတိဝန္ဒနာယ။

၁၂၄၆။

‘‘သော မောဒသိ နာရိဂဏပ္ပဗောဓနော၊ ဝိမာနပါသာဒဝရေ မနောရမေ၊

အစိန္တိယော သဗ္ဗဂုဏူပပန္နော၊ ရာဇာ ယထာ ဝေဿဝဏော နဠိနျာ။

၁၂၄၇။

‘‘ဒေဝေါ နု အာသိ ဥဒဝါသိ ယက္ခော၊

ဥဒါဟု ဒေဝိန္ဒော မနုဿဘူတော၊

ပုစ္ဆန္တိ တံ ဝါဏိဇာ သတ္ထဝါဟာ၊

အာစိက္ခ ကော နာမ တုဝံသိ ယက္ခော’’တိ။

၁၂၄၀-၂။ တတ္ထ ကုမာရာတိ ပဌမဝယေ ဌိတတ္တာ ဒေဝပုတ္တံ အာလပတိ။ သဗ္ဗန္တိ ဒေဝပုတ္တံ တဿ ဝိမာနပဋိဗဒ္ဓဉ္စ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ပေါက္ခရညောတိ ပေါက္ခရဏိယော။ သတမုဿိတာသေတိ သတရတနုဗ္ဗေဓာ။ သိလာပဝါဠဿာတိ သိလာယ ပဝါဠဿ စ၊ သိလာမယာ ပဝါဠမယာတိ အတ္ထော။ အာယတံသာတိ ဒီဃံသာ။ အထ ဝါ အာယတာ ဟုတွာ အဋ္ဌသောဠသဒွတ္တိံသာဒိအံသဝန္တော။

၁၂၄၂။ တေသူပရီတိ တေသံ ထမ္ဘာနံ ဥပရိ။ သာဓုမိဒန္တိ သုန္ဒရံ ဣဒံ တဝ ဝိမာနံ။ ရတနန္တရန္တိ ရတနန္တရဝန္တံ၊ ဘိတ္တိထမ္ဘသောပါနာဒီသု နာနာဝိဓေဟိ အညေဟိ ရတနေဟိ ယုတ္တံ။ ကဉ္စနဝေဒိမိဿန္တိ သုဝဏ္ဏမယာယ ဝေဒိကာယ သဟိတံ ပရိက္ခိတ္တံ။ တပနီယပဋ္ဋေဟိ စ သာဓုဆန္နန္တိ တပနီယမယေဟိ အနေကရတနမယေဟိ စ ဆဒနေဟိ တတ္ထ တတ္ထ သုဋ္ဌု ဆာဒိတံ။

၁၂၄၄။ ဇမ္ဗောနဒုတ္တတ္တမိဒန္တိ ဣဒံ တဝ ဝိမာနံ ယေဘုယျေန ဥတ္တတ္တဇမ္ဗုနဒဘာသုရံ။ သုမဋ္ဌော ပါသာဒသောပါနဖလူပပန္နောတိ တဿ စ သော သော ပဒေသော သုမဋ္ဌော သုဋ္ဌု မဇ္ဇိတော၊ တေဟိ တေဟိ အနန္တရပါသာဒေဟိ သောပါနဝိသေသေဟိ ရမဏီယေဟိ ဖလကေဟိ စ ယုတ္တော။ ဒဠှောတိ ထိရော။ ဝဂ္ဂူတိ အဘိရူပေါ သမုဂ္ဂတော။ သုသင်္ဂတောတိ သုဋ္ဌု သင်္ဂတာဝယဝေါ အညမညာနုရူပပါသာဒါဝယဝေါ။ အတီဝ နိဇ္ဈာနခမောတိ ပဘဿရဘာဝေပိ အတိဝိယ ဩလောကနက္ခမော။ မနုညောတိ မနောရမော။

၁၂၄၅။ ရတနန္တရသ္မိန္တိ ရတနမယေ၊ ရတနဘူတေ ဝါ သာရဘူတေ ဝိမာနဿ အဗ္ဘန္တရေ။ ဗဟုအန္နပါနန္တိ ပေသလံ ပဟူတံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဥပလဗ္ဘတီတိ အဓိပ္ပာယော။ မုရဇအာလမ္ဗရတူရိယဃုဋ္ဌောတိ မုဒိင်္ဂါနံ အာလမ္ဗရာနံ အဝသိဋ္ဌတူရိယာနဉ္စ သဒ္ဒေဟိ နိစ္စဃောသိတော။ အဘိဝန္ဒိတောသီတိ နမဿိတော၊ ထောမိတော ဝါ အသိ။ တေနာဟ ‘‘ထူတိဝန္ဒနာယာ’’တိ။

၁၂၄၆။ အစိန္တိယောတိ အစိန္တေယျာနုဘာဝေါ။ နဠိနျာတိ ဧဝံနာမကေ ကီဠနဋ္ဌာနေ ယထာ ဝေဿဝဏော မဟာရာဇာ၊ ဧဝံ တွံ မောဒသီတိ ယောဇနာ။

၁၂၄၇။ အာသီတိ အသိ ဘဝသိ။ ဒေဝိန္ဒောတိ သက္ကော ဒေဝရာဇာ။ မနုဿဘူတောတိ မနုဿေသု ဘူတော မနုဿဇာတိကော။ ယက္ခောတိ ဒေဝါဒိဘာဝံ ပုစ္ဆိတွာပိ ယက္ခဘာဝံ အာသင်္ကန္တာ ဝဒန္တိ။

ဣဒါနိ သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တာနံ ဇာနာပေန္တော –

၁၂၄၈။

‘‘သေရီသကော နာမ အဟမှိ ယက္ခော၊ ကန္တာရိယော ဝဏ္ဏုပထမှိ ဂုတ္တော၊

ဣမံ ပဒေသံ အဘိပါလယာမိ၊ ဝစနကရော ဝေဿဝဏဿ ရညော’’တိ။ –

အာဟ။ တတ္ထ အဟမှီ ယက္ခောတိ အဟံ ယက္ခော အမှိ။ ကန္တာရိယောတိ အာရက္ခဏတ္ထံ ကန္တာရေ နိယုတ္တော။ ဂုတ္တောတိ ဂေါပကော။ တေနာဟ ‘‘အဘိပါလယာမီ’’တိ။

ဣဒါနိ ဝါဏိဇာ တဿ ကမ္မာဒီနိ ပုစ္ဆန္တာ အာဟံသု –

၁၂၄၉။

‘‘အဓိစ္စလဒ္ဓံ ပရိဏာမဇံ တေ၊ သယံကတံ ဥဒါဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊

ပုစ္ဆန္တိ တံ ဝါဏိဇာ သတ္ထဝါဟာ၊ ကထံ တယာ လဒ္ဓမိဒံ မနုည’’န္တိ။

တတ္ထ အဓိစ္စလဒ္ဓန္တိ အဓိစ္စသမုပ္ပတ္တိကံ၊ ယဒိစ္ဆကံ လဒ္ဓန္တိ အတ္ထော။ ပရိဏာမဇံ တေတိ နိယတိသင်္ဂတိဘာဝပရိဏတံ၊ ကာလပရိဏတံ ဝါ။ သယံကတန္တိ တယာ သယမေဝ ကတံ၊ ဒေဝိဒ္ဓိယာ တယာ သယမေဝ နိဗ္ဗတ္တိတန္တိ အတ္ထော။ ဥဒါဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နန္တိ တယာ အာရာဓိတေဟိ ဒေဝေဟိ ပသာဒဝသေန နိဿဋ္ဌံ။

ဣဒါနိ ဒေဝပုတ္တော စတုရောပိ ပကာရေ ပဋိက္ခိပိတွာ ပုညမေဝ အပဒိသန္တော –

၁၂၅၀။

‘‘နာဓိစ္စလဒ္ဓံ န ပရိဏာမဇံ မေ၊ န သယံကတံ န ဟိ ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊

သကေဟိ ကမ္မေဟိ အပါပကေဟိ၊ ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ မနုည’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။

တံ သုတွာ ဝါဏိဇာ ပုန ‘‘နာဓိစ္စလဒ္ဓ’’န္တိ ဂါထာယံ ပုညာဓိကမေဝ တေ စတုရော ပကာရေ အာရောပေတွာ ပုညဿ စ သရူပံ ပုစ္ဆိံသု –

၁၂၅၁။

‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊

ပုစ္ဆန္တိ တံ ဝါဏိဇာ သတ္ထဝါဟာ၊ ကထံ တယာ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာန’’န္တိ။

တတ္ထ ဝတန္တိ ဝတသမာဒါနံ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ သေဋ္ဌစရိယံ။

ပုန ဒေဝပုတ္တော တေ ပဋိက္ခိပိတွာ အတ္တာနံ ယထူပစိတံ ပုညဉ္စ ဒဿေန္တော –

၁၂၅၂။

‘‘မမံ ပါယာသီတိ အဟု သမညာ၊ ရဇ္ဇံ ယဒါ ကာရယိံ ကောသလာနံ၊

နတ္ထိကဒိဋ္ဌိ ကဒရိယော ပါပဓမ္မော၊ ဥစ္ဆေဒဝါဒီ စ တဒါ အဟောသိံ။

၁၂၅၃။

‘‘သမဏော စ ခေါ အာသိ ကုမာရကဿပေါ၊ ဗဟုဿုတော စိတ္တကထီ ဥဠာရော၊

သော မေ တဒါ ဓမ္မကထံ အဘာသိ၊ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ ဝိနောဒယီ မေ။

၁၂၅၄။

‘‘တာဟံ တဿ ဓမ္မကထံ သုဏိတွာ၊ ဥပါသကတ္တံ ပဋိဝေဒယိဿံ၊

ပါဏာတိပါတာ ဝိရတော အဟောသိံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယိဿံ၊

အမဇ္ဇပေါ နော စ မုသာ အဘာဏိံ၊ သကေန ဒါရေန စ အဟောသိံ တုဋ္ဌော။

၁၂၅၅။

‘‘တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ တဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊

တေဟေဝ ကမ္မေဟိ အပါပကေဟိ၊ ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာန’’န္တိ။ –

အာဟ။ တံ သုဝိညေယျမေဝ။

အထ ဝါဏိဇာ ဒေဝပုတ္တံ ဝိမာနဉ္စဿ ပစ္စက္ခတော ဒိသွာ ကမ္မဖလံ သဒ္ဒဟိတွာ အတ္တနော ကမ္မဖလေ သဒ္ဓံ ပဝေဒေန္တာ –

၁၂၅၆။

‘‘သစ္စံ ကိရာဟံသု နရာ သပညာ၊ အနညထာ ဝစနံ ပဏ္ဍိတာနံ၊

ယဟိံ ယဟိံ ဂစ္ဆတိ ပုညကမ္မော၊ တဟိံ တဟိံ မောဒတိ ကာမကာမီ။

၁၂၅၇။

‘‘ယဟိံ ယဟိံ သောကပရိဒ္ဒဝေါ စ၊ ဝဓော စ ဗန္ဓော စ ပရိက္ကိလေသော၊

တဟိံ တဟိံ ဂစ္ဆတိ ပါပကမ္မော၊ န မုစ္စတိ ဒုဂ္ဂတိယာ ကဒါစီ’’တိ။ –

ဂါထာဒွယံ အဝေါစုံ။ တတ္ထ သောကပရိဒ္ဒဝေါတိ သောကော စ ပရိဒေဝေါ စ။ ပရိက္ကိလေသောတိ ဝုတ္တာ အနတ္ထုပ္ပတ္တိ။

ဧဝံ တေသု ကထေန္တေသုယေဝ ဝိမာနဒွါရေ သိရီသရုက္ခတော ပရိပါကေန မုတ္တဗန္ဓနာ ပရိပက္ကာ သိပါဋိကာ ပတိ၊ တေန ဒေဝပုတ္တော သပရိဇနော ဒေါမနဿပ္ပတ္တော အဟောသိ။ တံ ဒိသွာ ဝါဏိဇာ –

၁၂၅၈။

‘‘သမ္မူဠှရူပေါဝ ဇနော အဟောသိ၊ အသ္မိံ မုဟုတ္တေ ကလလီကတောဝ၊

ဇနဿိမဿ တုယှဉ္စ ကုမာရ၊ အပ္ပစ္စယော ကေန နု ခေါ အဟောသီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟံသု။ တတ္ထ သမ္မူဠှရူပေါဝါတိ သောကဝသေန သဗ္ဗသော မူဠှသဘာဝေါ ဝိယ။ ဇနောတိ ဒေဝဇနော။ အသ္မိံ မုဟုတ္တေတိ ဣမသ္မိံ မုဟုတ္တမတ္တေ ။ ကလလီကတောတိ ကလလံ ဝိယ ကတော၊ ကလလနိဿိတဥဒကီဘူတော ဝိယ အာဝိလောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဇနဿိမဿ တုယှဉ္စာတိ ဣမဿ တဝ ပရိဇနဿ တုယှဉ္စ။ အပ္ပစ္စယောတိ ဒေါမနဿံ။

တံ သုတွာ ဒေဝပုတ္တော –

၁၂၅၉။

‘‘ဣမေ စ သိရီသဝနာ တာတာ၊ ဒိဗ္ဗာ ဂန္ဓာ သုရဘီ သမ္ပဝန္တိ၊

တေ သမ္ပဝါယန္တိ ဣမံ ဝိမာနံ၊ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ တမံ နိဟန္တွာ။

၁၂၆၀။

‘‘ဣမေသဉ္စ ခေါ ဝဿသတစ္စယေန၊ သိပါဋိကာ ဖလတိ ဧကမေကာ၊

မာနုဿကံ ဝဿသတံ အတီတံ၊ ယဒဂ္ဂေ ကာယမှိ ဣဓူပပန္နော။

၁၂၆၁။

‘‘ဒိသွာနဟံ ဝဿသတာနိ ပဉ္စ၊

အသ္မိံ ဝိမာနေ ဌတွာန တာတာ၊

အာယုက္ခယာ ပုညက္ခယာ စဝိဿံ၊

တေနေဝ သောကေန ပမုစ္ဆိတောသ္မီ’’တိ။ – အာဟ၊

၁၂၅၆။ တတ္ထ သိရီသဝနာတိ သိရီသဝိပိနတော။ တာတာတိ ဝါဏိဇေ အာလပတိ။ ဣမေ တုမှာကံ မယှဉ္စ ပစ္စက္ခဘူတာ ဒိဗ္ဗာ ဂန္ဓာ သုရဘီ အတိဝိယ သုဂန္ဓာယေဝ သမန္တတော ပဝန္တိ ပဝါယန္တိ။ တေ ဒိဗ္ဗာ ဂန္ဓာ ဧဝံ ဝါယန္တာ ဣမံ ဝိမာနံ သမ္ပဝါယန္တိ သမ္မဒေဝ ဂန္ဓံ ဂါဟာပေန္တိ၊ န ကေဝလံ သမ္ပဝါယနမေဝ၊ အထ ခေါ အတ္တနော ပဘာယ တမမ္ပိ နိဟန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဒိဝါ စ ရတ္တော စ တမံ နိဟန္တွာ’’တိ။

၁၂၆၀-၆၁။ ဣမေသန္တိ သိရီသာနံ။ သိပါဋိကာတိ ဖလကုဋ္ဌိလိကာ။ ဖလတီတိ ပစ္စိတွာ ဝဏ္ဋတော မုစ္စတိ၊ ပုဋဘေဒံ ဝါ ပတွာ သိဿတိ။ မာနုဿကံ ဝဿသတံ အတီတန္တိ ယသ္မာ ဝဿသတဿ အစ္စယေန ဣမဿ သိရီသဿ သိပါဋိကာ ဖလတိ၊ အယဉ္စ ဖလိတာ၊ တသ္မာ မယှံ မာနုဿကံ ဝဿသတံ အတီတံ။ ယဒဂ္ဂေ ယတော ပဋ္ဌာယ၊ ကာယမှိ ဣဓ ဣမသ္မိံ ဒေဝနိကာယေ ဥပပန္နော နိဗ္ဗတ္တော။ မယှဉ္စ ဒေဝဂဏနာယ ပဉ္စ ဝဿသတာနိ အာယု၊ တသ္မာ ခီယတိ မေ အာယူတိ သောကဝသေန သမ္ပမူဠှောတိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဒိသွာနဟံ ဝဿသတာနိ ပဉ္စ…ပေ… တေနေဝ သောကေန ပမုစ္ဆိတောသ္မီ’’တိ။

အထ နံ ဝါဏိဇာ သမဿာသေန္တော –

၁၂၆၂။

‘‘ကထံ နု သောစေယျ တထာဝိဓော သော၊ လဒ္ဓါ ဝိမာနံ အတုလံ စိရာယ၊

ယေ စာပိ ခေါ ဣတ္တရမုပပန္နာ၊ တေ နူန သောစေယျုံ ပရိတ္တပုညာ’’တိ။ –

အာဟံသု။ တတ္ထ ယာဒိသေဟိ အပ္ပာယုကေဟိ မရဏံ ပဋိစ္စ သောစိတဗ္ဗံ သိယာ၊ တာဒိသော ပန ဧဝံ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝသမ္ပန္နော နဝုတိဝဿသတသဟဿာယုကော ကထံ နု သောစေယျ၊ န သောစိတဗ္ဗမေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

ဒေဝပုတ္တော တတ္တကေနေဝ သမဿာသေတွာ တေသံ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော တေသဉ္စ ဥပဒေသံ ဒေန္တော –

၁၂၆၃။

‘‘အနုစ္ဆဝိံ ဩဝဒိယဉ္စ မေတံ၊ ယံ မံ တုမှေ ပေယျဝါစံ ဝဒေထ၊

တုမှေ စ ခေါ တာတာ မယာနုဂုတ္တာ၊ ယေဟိစ္ဆကံ တေန ပလေထ သောတ္ထိ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အနုစ္ဆဝိန္တိ အနုစ္ဆဝိကံ၊ တုမှာကမေဝ တံ ယုတ္တရူပံ။ ဩဝဒိယဉ္စ မေတန္တိ မေ မယှံ တုမှေဟိ ဩဝဒိယံ ဩဝါဒဝသေန ဝတ္တဗ္ဗမေတံ။ ယံ ယသ္မာ၊ မံ မယှံ၊ တုမှေ ‘‘ကထံ နု သောစေယျ’’န္တိအာဒိနာ ပေယျဝါစံ ပိယဝစနံ ဝဒေထ။ ယံ ဝါ ပေယျဝါစာယ ဝဒနံ ကထနံ၊ တံ တုမှာကမေဝ အနုစ္ဆဝိကန္တိ ယောဇနာ။ အထ ဝါ ယံ ယသ္မာ တုမှေ ပေယျဝါစံ ဝဒေထ၊ တသ္မာ အနုစ္ဆဝိကံ ဩဝဒိယဉ္စ ဩဝဒိတဗ္ဗံ ဩဝါဒါနုရူပံ ကာတဗ္ဗဉ္စ မေ မယာ ကတံ၊ ကိံ ပန တန္တိ အာဟ ‘‘တုမှေ စ ခေါ တာတာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ မယာနုဂုတ္တာတိ ဣမသ္မိံ အမနုဿပရိဂ္ဂဟေ မရုကန္တာရေ ယာဝ ကန္တာရာတိက္ကမာ မယာ အနုဂုတ္တာ ရက္ခိတာ၊ ယေနိစ္ဆကံ ယထာရုစိတေန၊ သောတ္ထိံ ခေမေန၊ ပလေထ ဂစ္ဆထာတိ အတ္ထော။

အထ ဝါဏိဇာ ကတညုဘာဝံ ပကာသေန္တာ –

၁၂၆၄။

‘‘ဂန္တွာ မယံ သိန္ဓုသောဝီရဘူမိံ၊ ဓနတ္ထိကာ ဥဒ္ဒယံ ပတ္ထယာနာ၊

ယထာပယောဂါ ပရိပုဏ္ဏစာဂါ၊ ကာဟာမ သေရီသမဟံ ဥဠာရန္တိ။ –

ဂါထမာဟံသု။ တတ္ထ ယထာပယောဂါတိ ဣဒါနိ ကတပဋိညာနုရူပပယောဂါ။ ပရိပုဏ္ဏစာဂါတိ သမတ္တစာဂါ၊ ဥဠာရဿ မဟဿ ပရိယတ္တပရိစ္စာဂါ။ မဟန္တိ ဥဿဝပူဇံ။

ပုန ဒေဝပုတ္တော မဟကရဏံ ပဋိက္ခိပန္တော ကတ္တဗ္ဗေသု စ တေ နိယောဇေန္တော –

၁၂၆၅။

‘‘မာ စေဝ သေရီသမဟံ အကတ္ထ၊ သဗ္ဗဉ္စ ဝေါ ဘဝိဿတိ ယံ ဝဒေထ၊

ပါပါနိ ကမ္မာနိ ဝိဝဇ္ဇယာထ၊ ဓမ္မာနုယောဂဉ္စ အဓိဋ္ဌဟာထာ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ယံ ဝဒေထာတိ ယံ တုမှေ ခေမေန သိန္ဓုသောဝီရဒေသပတ္တိံ တတ္ထ စ ဝိပုလံ ဥဒ္ဒယံ လာဘံ ပစ္စာသီသန္တာ ‘‘ဂန္တွာ မယ’’န္တိအာဒီနိ ဝဒထ။ သဗ္ဗံ တံ ဝေါ တုမှာကံ တထေဝ ဘဝိဿတိ၊ တတ္ထ နိက္ကင်္ခါ ဟောထ၊ တုမှေ ပန ဣတော ပဋ္ဌာယ ပါပါနိ ကမ္မာနိ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ဝိဝဇ္ဇယာထ ပရိဝဇ္ဇေထ။ ဓမ္မာနုယောဂန္တိ ဒါနာဒိကုသလဓမ္မဿ အနုယုဉ္ဇနံ။ အဓိဋ္ဌဟာထာတိ အနုသိက္ခထ ဣဒံ သေရီသကမဟန္တိ ဒဿေတိ။

ယံ ပန ဥပါသကံ အနုဂ္ဂဏှန္တော တေသံ ရက္ခာဝရဏံ ကာတုကာမော အဟောသိ၊ တဿ ဂုဏံ ကိတ္တေတွာ တံ တေသံ ဥဒ္ဒိသန္တော ဣမာ ဂါထာယော အာဟ –

၁၂၆၆။

‘‘ဥပါသကော အတ္ထိ ဣမမှိ သင်္ဃေ၊ ဗဟုဿုတော သီလဝတူပပန္နော၊

သဒ္ဓါ စ စာဂီ စ သုပေသလော စ၊ ဝိစက္ခဏော သန္တုသိတော မုတီမာ။

၁၂၆၇။

‘‘သဉ္ဇာနမာနော န မုသာ ဘဏေယျ၊ ပရူပဃာတာယ န စေတယေယျ၊

ဝေဘူတိကံ ပေသုဏံ နော ကရေယျ၊ သဏှဉ္စ ဝါစံ သခိလံ ဘဏေယျ။

၁၂၆၈။

‘‘သဂါရဝေါ သပ္ပတိဿော ဝိနီတော၊ အပါပကော အဓိသီလေ ဝိသုဒ္ဓါ၊

သော မာတရံ ပိတရဉ္စာပိ ဇန္တု၊ ဓမ္မေန ပေါသေတိ အရိယဝုတ္တိ။

၁၂၆၉။

‘‘မညေ သော မာတာပိတူနံ ကာရဏာ၊ ဘောဂါနိ ပရိယေသတိ န အတ္တဟေတု၊

မာတာပိတူနဉ္စ ယော အစ္စယေန၊ နေက္ခမ္မပေါဏော စရိဿတိ ဗြဟ္မစရိယံ။

၁၂၇၀။

‘‘ဥဇူ အဝင်္ကော အသဌော အမာယော၊ န လေသကပ္ပေန စ ဝေါဟရေယျ၊

သော တာဒိသော သုကတကမ္မကာရီ၊ ဓမ္မေ ဌိတော ကိန္တိ လဘေထ ဒုက္ခံ။

၁၂၇၁။

‘‘တံကာရဏာ ပါတုကတောမှိ အတ္တနာ၊ တသ္မာ ဓမ္မံ ပဿထ ဝါဏိဇာသေ၊

အညတြ တေနိဟ ဘသ္မီ ဘဝေထ၊ အန္ဓာကုလာ ဝိပ္ပနဋ္ဌာ အရညေ၊

တံ ခိပ္ပမာနေန လဟုံ ပရေန၊ သုခေါ ဟဝေ သပ္ပုရိသေန သင်္ဂမော’’တိ။

၁၂၆၆။ တတ္ထ သင်္ဃေတိ သတ္တသမူဟေ။ ဝိစက္ခဏောတိ တတ္ထ တတ္ထ ကတ္တဗ္ဗတာယ ကုသလော။ သန္တုသိတောတိ သန္တုဋ္ဌော။ မုတီမာတိ ကမ္မဿကတဉာဏာဒိနာ ဣဓလောကပရလောကဟိတာနံ မုနနတော မုတိမာ။

၁၂၆၇။ သဉ္ဇာနမာနော န မုသာ ဘဏေယျာတိ သမ္ပဇာနမုသာ န ဘာသေယျ။ ဝေဘူတိကန္တိ သဟိတာနံ ဝိနာဘာဝကရဏတော ‘‘ဝေဘူတိက’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ ပိသုဏံ၊ နော ကရေယျ န ဝဒေယျ။

၁၂၆၈။ သပ္ပတိဿောတိ ပတိဿယော ဂရုဋ္ဌာနိယေသု နိဝါတဝုတ္တိကတ္တာ သောရစ္စံ၊ သဟ ပတိဿေနာတိ သပ္ပတိဿော။ အဓိသီလေတိ ဥပါသကေန ရက္ခိတဗ္ဗအဓိသီလသိက္ခာယ။ အရိယဝုတ္တီတိ ပရိသုဒ္ဓဝုတ္တိ။

၁၂၆၉။ နေက္ခမ္မပေါဏောတိ နိဗ္ဗာနနိန္နော။ စရိဿတိ ဗြဟ္မစရိယန္တိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သာသနဗြဟ္မစရိယံ စရိဿတိ။

၁၂၇၀။ လေသကပ္ပေနာတိ ကပ္ပိယလေသေန။ န စ ဝေါဟရေယျာတိ မာယာသာဌေယျဝသေန ဝစနံ န နိစ္ဆာရေယျ။ ဓမ္မေ ဌိတော ကိန္တိ လဘေထ ဒုက္ခန္တိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန ဓမ္မေ ဌိတော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ကိန္တိ ကေန ပကာရေန ဒုက္ခံ လဘေထ ပါပုဏေယျ။

၁၂၇၁။ တံကာရဏာတိ တန္နိမိတ္တံ တဿ ဥပါသကဿ ဟေတု။ ပါတုကတောမှိ အတ္တနာတိ သယမေဝ တုမှာကံ အဟံ ပါတုရဟောသိံ။ ‘‘အတ္တာန’’န္တိပိ ပါဌော၊ မမ အတ္တာနံ တုမှာကံ ပါတွာကာသိန္တိ အတ္ထော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အဟံ ဓမ္မံ အပစာယမာနော တံ ရက္ခန္တော တုမှေပိ ရက္ခာမိ၊ တသ္မာ ဓမ္မံ ပဿထ ဓမ္မမေဝ စရိတဗ္ဗံ ကတွာ ဩလောကေထ။ အညတြ တေနိဟ ဘသ္မီ ဘဝေထာတိ တေန ဥပါသကေန ဝိနာ စေ အာဂတာ၊ ဣမသ္မိံ မရုကန္တာရေ အနာထာ အပ္ပဋိသရဏာ ဘသ္မဘာဝံ ဂစ္ဆေယျာထ။ ခိပ္ပမာနေနာတိ ဧဝံ ခိပ္ပန္တေန ဝမ္ဘန္တေန ပီဠန္တေန။ လဟုန္တိ သုကရံ။ ပရေနာတိ အဓိကံ၊ အညေန ဝါ။ တသ္မာ သုခေါ ဟဝေ သပ္ပုရိသေန သင်္ဂမောတိ။ သော ဟိ ခန္တိသောရစ္စေ နိဝိဋ္ဌော ကေနစိ ကိဉ္စိ ဝုတ္တောပိ န ပဋိပ္ဖရတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ သာမညတော ကိတ္တိတံ သရူပတော ဉာတုကာမာ ဝါဏိဇာ –

၁၂၇၂။

‘‘ကိံ နာမ သော ကိဉ္စ ကရောတိ ကမ္မံ၊

ကိံ နာမဓေယျံ ကိံ ပန တဿ ဂေါတ္တံ၊

မယမ္ပိ နံ ဒဋ္ဌုကာမမှ ယက္ခ၊ ယဿာနုကမ္ပာယ ဣဓာဂတောသိ၊

လာဘာ ဟိ တဿ ယဿ တုဝံ ပိဟေသီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟံသု။ တတ္ထ ကိံ နာမ သောတိ နာမတော သော ဇန္တု သတ္တော ကော နာမ။ ကိဉ္စ ကရောတိ ကမ္မန္တိ ကသိဝဏိဇ္ဇာဒီသု ကီဒိသံ ကမ္မံ ကရောတိ။ ကိံနာမဓေယျန္တိ မာတာပိတူဟိ ကတံ ပန ‘‘တိဿော ဖုဿော’’တိအာဒီသု တဿ ကိံ နာမဓေယျံ၊ ‘‘ဘဂ္ဂဝေါ ဘာရဒွါဇော’’တိအာဒီသု ကိံ ဝါ တဿ ဂေါတ္တံ။ ယဿ တုဝံ ပိဟေသီတိ ယံ တုဝံ ပိယာယသိ။

ဣဒါနိ ဒေဝပုတ္တော တံ နာမဂေါတ္တာဒိဝသေန ဒဿေန္တော –

၁၂၇၃။

‘‘ယော ကပ္ပကော သမ္ဘဝနာမဓေယျော၊

ဥပါသကော ကောစ္ဆဖလူပဇီဝီ၊

ဇာနာထ နံ တုမှာကံ ပေသိယော သော၊

မာ ခေါ နံ ဟီဠိတ္ထ သုပေသလော သော’’တိ။ –

အာဟ။ တတ္ထ ကပ္ပကောတိ နှာပိတော။ သမ္ဘဝနာမဓေယျောတိ သမ္ဘဝေါတိ ဧဝံနာမော။ ကောစ္ဆဖလူပဇီဝီတိ ကောစ္ဆဉ္စ ဖလဉ္စ ဥပနိဿာယ ဇီဝနကော။ တတ္ထ ကောစ္ဆံ နာမ အာဠကာဒိသဏ္ဌာပနတ္ထံ ကေသာဒီနံ ဥလ္လိခနသာဓနံ။ ပေသိယော ပေသနကာရကော ဝေယျာဝစ္စကရော။

ဣဒါနိ ဝါဏိဇာ တံ သဉ္ဇာနိတွာ အာဟံသု –

၁၂၇၄။

‘‘ဇာနာမသေ ယံ တွံ ပဝဒေသိ ယက္ခ၊ န ခေါ နံ ဇာနာမ သ ဧဒိသောတိ၊

မယမ္ပိ နံ ပူဇယိဿာမ ယက္ခ၊ သုတွာန တုယှံ ဝစနံ ဥဠာရ’’န္တိ။

တတ္ထ ဇာနာမသေတိ ယံ တွံ ဝဒေသိ၊ တံ မယံ သရူပတော ဇာနာမ။ ဧဒိသောတိ ဂုဏတော ပန ယထာ တယာ ကိတ္တိတံ၊ ဧဝံ ဧဒိသောတိ တံ န ခေါ ဇာနာမ၊ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနောတိ အဓိပ္ပာယော။

ဣဒါနိ ဒေဝပုတ္တော တေ အတ္တနော ဝိမာနံ အာရောပေတွာ အနုသာသနတ္ထံ –

၁၂၇၅။

‘‘ယေ ကေစိ ဣမသ္မိံ သတ္ထေ မနုဿာ၊ ဒဟရာ မဟန္တာ အထဝါပိ မဇ္ဈိမာ၊

သဗ္ဗေဝ တေ အာလမ္ဗန္တု ဝိမာနံ၊ ပဿန္တု ပုညာနံ ဖလံ ကဒရိယာ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ ။ တတ္ထ မဟန္တာတိ ဝုဍ္ဎာ။ အာလမ္ဗန္တူတိ အာရောဟန္တု။ ကဒရိယာတိ မစ္ဆရိနော အဒါနသီလာ။

ဣဒါနိ ပရိယောသာနေ ဆ ဂါထာ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ဝုတ္တာ –

၁၂၇၆။

‘‘တေ တတ္ထ သဗ္ဗေဝ အဟံ ပုရေတိ၊ တံ ကပ္ပကံ တတ္ထ ပုရက္ခတွာ၊

သဗ္ဗေဝ တေ အာလမ္ဗိံသု ဝိမာနံ၊ မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿ။

၁၂၇၇။

‘‘တေ တတ္ထ သဗ္ဗေဝ အဟံ ပုရေတိ၊ ဥပါသကတ္တံ ပဋိဝေဒယိံသု၊

ပါဏာတိပါတာ ဝိရတာ အဟေသုံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယိံသု၊

အမဇ္ဇပါ နော စ မုသာ ဘဏိံသု၊ သကေန ဒါရေန စ အဟေသုံ တုဋ္ဌာ။

၁၂၇၈။

‘‘တေ တတ္ထ သဗ္ဗေဝ အဟံ ပုရေတိ၊ ဥပါသကတ္တံ ပဋိဝေဒယိတွာ၊

ပက္ကာမိ သတ္ထော အနုမောဒမာနော၊ ယက္ခိဒ္ဓိယာ အနုမတော ပုနပ္ပုနံ။

၁၂၇၉။

‘‘ဂန္တွာန တေ သိန္ဓုသောဝီရဘူမိံ၊ ဓနတ္ထိကာ ဥဒ္ဒယံ ပတ္ထယာနာ၊

ယထာပယောဂါ ပရိပုဏ္ဏလာဘာ၊ ပစ္စာဂမုံ ပါဋလိပုတ္တမက္ခတံ။

၁၂၈၀။

‘‘ဂန္တွာန တေ သင်္ဃရံ သောတ္ထိဝန္တော၊ ပုတ္တေဟိ ဒါရေဟိ သမင်္ဂိဘူတာ၊

အာနန္ဒီ ဝိတ္တာ သုမနာ ပတီတာ၊ အကံသု သေရီသမဟံ ဥဠာရံ၊

သေရီသကံ တေ ပရိဝေဏံ မာပယိံသု။

၁၂၈၁။

‘‘ဧတာဒိသာ သပ္ပုရိသာန သေဝနာ၊ မဟတ္ထိကာ ဓမ္မဂုဏာန သေဝနာ၊

ဧကဿ အတ္ထာယ ဥပါသကဿ၊ သဗ္ဗေဝ သတ္တာ သုခိတာ အဟေသု’’န္တိ။

၁၂၇၆။ တတ္ထ အဟံ ပုရေတိ အဟံ ပုရိမံ အဟံ ပုရိမန္တိ အဟမဟံကရာတိ အတ္ထော။ ‘‘တေ တတ္ထ သဗ္ဗေဝါ’’တိ ဝတွာ ပုန ‘‘သဗ္ဗေဝ တေ’’တိ ဝစနံ ‘‘သဗ္ဗေဝ တေ ယထာ ဝိမာနဿ အာရုဟနေ ဥဿုက္ကဇာတာ အဟေသုံ၊ တထာ သဗ္ဗေဝ တံ အာရုဟိံသု၊ န ကဿစိ အာရုဟနေ အန္တရာယော အဟောသီ’’တိ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿာတိ ‘‘မသက္ကသာရ’’န္တိ စ တာဝတိံသဘဝနံ ဝုစ္စတိ၊ သဗ္ဗံ ဝါ ဒေဝဘဝနံ၊ ဣဓ ပန သက္ကဘဝနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿာ’’တိ။

၁၂၇၇-၈။ အထ တေ ဝါဏိဇာ ဝိမာနံ ပဿိတွာ ပသန္နစိတ္တာ တဿ ဒေဝပုတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာယ တဿ အာနုဘာဝေန သောတ္ထိနာ ဣစ္ဆိတံ ဒေသံ အဂမံသု။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တေ တတ္ထ သဗ္ဗေဝါ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ အနုမတော ပက္ကာမိ သတ္ထော ယက္ခိဒ္ဓိယာ ပုနပ္ပုနံ အနုမောဒမာနောတိ ယောဇနာ။ ကေန ပန အနုမတောတိ? ယက္ခေနာတိ ပါကဋောယမတ္ထော။

၁၂၇၉။ ယထာပယောဂါတိ ယထာအဇ္ဈာသယံ ကတပယောဂါ။ ပရိပုဏ္ဏလာဘာတိ သမိဒ္ဓလာဘာ။ အက္ခတန္တိ အနုပဒ္ဒုတံ ပါဋလိပုတ္တံ။ အက္ခတန္တိ ဝါ အနာဗာဓံ အနုပ္ပီဠံ၊ အနန္တရာယေနာတိ အတ္ထော။

၁၂၈၀။ သင်္ဃရန္တိ သကံ ဂေဟံ။ သောတ္ထိဝန္တောတိ သောတ္ထိဘာဝေန ယုတ္တာ ခေမိနော။ အာနန္ဒီတိအာဒီဟိ စတူဟိ ပဒေဟိ သောမနဿိတဘာဝမေဝ ဝဒတိ။ သေရီသကံ တေ ပရိဝေဏံ မာပယိံသူတိ ကတညုတာယ ဌတွာ ပဋိဿဝမောစနတ္ထဉ္စ ဒေဝပုတ္တဿ နာမေန သေရီသကံ နာမ ပရိစ္ဆေဒဝသေန ဝေဏိယတော ပေက္ခိတဗ္ဗတော ပရိဝေဏံ ပါသာဒကူဋာဂါရရတ္တိဋ္ဌာနာဒိသမ္ပန္နံ ပါကာရပရိက္ခိတ္တံ ဒွါရကောဋ္ဌကယုတ္တံ အာဝါသံ အကံသု။

၁၂၈၁။ ဧတာဒိသာတိ ဧဒိသီ၊ ဧဝံ အနတ္ထပဋိဗာဟိနီ အတ္ထသာဓိကာ စ။ မဟတ္ထိကာတိ မဟာပယောဇနာ မဟာနိသံသာ။ ဓမ္မဂုဏာနန္တိ အဝိပရီတဂုဏာနံ။ ဧကဿ သတ္တဿ ဟိတတ္ထံ သဗ္ဗေဝ သတ္တာ သဗ္ဗေ ဧဝ တေ သတ္ထပရိယာပန္နာ သတ္တာ၊ သုခိတာ သုခပ္ပတ္တာ ခေမပ္ပတ္တာ အဟေသုံ။

သမ္ဘဝေါ ပန ဥပါသကော ပါယာသိဿ ဒေဝပုတ္တဿ တေသဉ္စ ဝါဏိဇာနံ ဝစနပဋိဝစနဝသေန ပဝတ္တံ ဂါထာဗန္ဓံ သုတနိယာမေနေဝ ဥဂ္ဂဟေတွာ ထေရာနံ အာရောစေသိ။ ပါယာသိဒေဝပုတ္တော အာယသ္မတော သမ္ဘဝတ္ထေရဿ ကထေသီတိ အပရေ။ တံ ယသတ္ထေရပ္ပမုခါ မဟာထေရာ ဒုတိယသင်္ဂီတိယံ သင်္ဂဟံ အာရောပေသုံ။ သမ္ဘဝေါ ပန ဥပါသကော မာတာပိတူနံ အစ္စယေန ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။

သေရီသကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ သုနိက္ခိတ္တဝိမာနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနန္တိ သုနိက္ခိတ္တဝိမာနံ။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒေဝစာရိကံ စရန္တော တာဝတိံသဘဝနံ ဥပဂတော။ တသ္မိဉ္စ ခဏေ အညတရော ဒေဝပုတ္တော အတ္တနော ဝိမာနဒွါရေ ဌိတော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတဂါရဝဗဟုမာနော ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။

သော ကိရ အတီတေ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ တဿ သရီရဓာတုယော ပက္ခိပိတွာ ယောဇနိကေ ကနကထူပေ စ ကတေ စတဿော ပရိသာ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဂန္ဓပုပ္ဖဓူပါဒီဟိ စေတိယေ ပူဇံ ကရောန္တိ၊ တတ္ထ အညတရော ဥပါသကော အညေသု ပုပ္ဖပူဇံ ကတွာ ဂတေသု တေဟိ ပူဇိတဋ္ဌာနေ ဒုန္နိက္ခိတ္တာနိ ပုပ္ဖာနိ ဒိသွာ တတ္ထေဝ တာနိ သမ္မဒေဝ ဌပေန္တော သန္နိဝေသဝသေန ဒဿနီယံ ပါသာဒိကံ ဝိဘတ္တိဝိသေသယုတ္တံ ပုပ္ဖပူဇံ အကာသိ။ ကတွာ စ ပန ဧတံ အာရမ္မဏံ ဂဏှန္တော သတ္ထု ဂုဏေ အနုဿရိတွာ ပသန္နစိတ္တော တံ ပုညံ ဟဒယေ ဌပေသိ။

သော အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တဿေဝ ကမ္မဿ အာနုဘာဝေန တာဝတိံသဘဝနေ ဒွါဒသယောဇနိကေ ကနကဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ မဟာနုဘာဝေါ မဟာ စဿ ပရိဝါရော အဟောသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘တသ္မိဉ္စ ခဏေ အညတရော ဒေဝပုတ္တော…ပေ… အဋ္ဌာသီ’’တိ။ အထ နံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ယထာလဒ္ဓသမ္ပတ္တိကိတ္တနမုခေန ကတသုစရိတကမ္မံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပုစ္ဆိ –

၁၂၈၂။

‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသယောဇနာနိ၊

ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။

၁၂၈၃။

‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊

ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။

၁၂၈၄။

‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊

ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။

၁၂၈၅။

‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဒေဝ မဟာနုဘာဝ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

သောပိ တဿ အတ္တနော ကတကမ္မံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ကထေသိ။ တံ ဒဿေန္တာ သင်္ဂီတိကာရာ အာဟံသု –

၁၂၈၆။

‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊

ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ’’။

၁၂၈၇။

‘‘ဒုန္နိက္ခိတ္တံ မာလံ သုနိက္ခိပိတွာ၊ ပတိဋ္ဌပေတွာ သုဂတဿ ထူပေ၊

မဟိဒ္ဓိကော စမှိ မဟာနုဘာဝေါ၊ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတော။

၁၂၈၈။

‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ တေန မေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊

ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ မေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။

၁၂၈၉။

‘‘အက္ခာမိ တေ ဘိက္ခု မဟာနုဘာဝ၊ မနုဿဘူတော ယမဟံ အကာသိံ၊

တေနမှိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၁၂၈၇။ တတ္ထ ဒုန္နိက္ခိတ္တံ မာလန္တိ စေတိယေ ပူဇာကရဏဋ္ဌာနေ နိရန္တရဋ္ဌပနာဒိနာ ရစနာဝိသေသေန အဋ္ဌပေတွာ ယထာနိက္ခိတ္တတာယ န သုဋ္ဌု နိက္ခိတ္တံ၊ ဝါတေန ဝါ ပဟရိတွာ ဒုန္နိက္ခိတ္တံ ပုပ္ဖံ။ သုနိက္ခိပိတွာတိ သုဋ္ဌု နိက္ခိပိတွာ ရစနာဝိသေသေန ဒဿနီယံ ပါသာဒိကံ ကတွာ နိက္ခိပိယ။ ပတိဋ္ဌပေတွာတိ ဝိဘတ္တိဝိသေသာဒိဝသေန ပုပ္ဖံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ။ တံ ဝါ ပုပ္ဖံ နိက္ခိပန္တော သတ္ထု စေတိယံ ဥဒ္ဒိဿ မမ သန္တာနေ ကုသလဓမ္မံ ပတိဋ္ဌာပေတွာတိ ဧဝံ ဧတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဧဝံ ဒေဝပုတ္တေန အတ္တနော သုစရိတကမ္မေ ပကာသိတေ ထေရော တဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ အာဂန္တွာ ဘဂဝတော တမတ္ထံ နိဝေဒေသိ။ ဘဂဝါ တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တမဟာဇနဿ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

သုနိက္ခိတ္တဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ ပရမတ္ထဒီပနိယာ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ ဝိမာနဝတ္ထုသ္မိံ

ဧကာဒသဝတ္ထုပဋိမဏ္ဍိတဿ သတ္တမဿ

သုနိက္ခိတ္တဝဂ္ဂဿ အတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဋ္ဌိတာ စ ပုရိသဝိမာနဝဏ္ဏနာ။

နိဂမနကထာ

ဧတ္တာဝတာ စ –

ဒေဝတာနံ ဝိမာနာဒိ-သမ္ပတ္တိံ တဿ ကာရဏံ၊

ပကာသယန္တီ သတ္တာနံ၊ သဗ္ဗလောကဟိတာဝဟာ။

အပ္ပကာနမ္ပိ ကာရာနံ၊ ယာ ဝိဘာဝေတိ ဒေသနာ၊

ဥဠာရဖလတံ စိတ္တ-ခေတ္တသမ္ပတ္တိယောဂတော။

ယံ ကထာဝတ္ထုကုသလာ၊ သုပရိညာတဝတ္ထုကာ၊

ဝိမာနဝတ္ထုဣစ္စေဝ၊ သင်္ဂါယိံသု မဟေသယော။

တဿ အတ္ထံ ပကာသေတုံ၊ ပေါရာဏဋ္ဌကထာနယံ၊

သန္နိဿာယ သမာရဒ္ဓါ၊ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ မယာ။

ယာ တတ္ထ ပရမတ္ထာနံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ယထာရဟံ၊

ပကာသနာ ပရမတ္ထ-ဒီပနီ နာမ နာမတော။

သမ္ပတ္တာ ပရိနိဋ္ဌာနံ၊ အနာကုလဝိနိစ္ဆယာ၊

သာ သတ္တရသမတ္တာယ၊ ပါဠိယာ ဘာဏဝါရတော။

ဣတိ တံ သင်္ခရောန္တေန၊ ယံ တံ အဓိဂတံ မယာ၊

ပုညံ တဿာနုဘာဝေန၊ လောကနာထဿ သာသနံ။

ဩဂါဟေတွာ ဝိသုဒ္ဓါယ၊ သီလာဒိပဋိပတ္တိယာ၊

သဗ္ဗေပိ ဒေဟိနော ဟောန္တု၊ ဝိမုတ္တိရသဘာဂိနော။

စိရံ တိဋ္ဌတု လောကသ္မိံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနံ၊

တသ္မိံ သဂါရဝါ နိစ္စံ၊ ဟောန္တု သဗ္ဗေပိ ပါဏိနော။

သမ္မာ ဝဿတု ကာလေန၊ ဒေဝေါပိ ဇဂတီပတိ၊

သဒ္ဓမ္မနိရတော လောကံ၊ ဓမ္မေနေဝ ပသာသတူတိ။

ဣတိ ဗဒရတိတ္ထဝိဟာရဝါသိနာ အာစရိယဓမ္မပါလေန

ကတာယ

ပရမတ္ထဒီပနိယာ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

ဝိမာနဝတ္ထုအတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝိမာနဝတ္ထု-အဋ္ဌကထာ သမတ္တာ။