📜
၂။ ပုရိသဝိမာနံ
၅။ မဟာရထဝဂ္ဂေါ
၁။ မဏ္ဍူကဒေဝပုတ္တဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ကော ¶ ¶ ¶ မေ ဝန္ဒတိ ပါဒါနိ၊ ဣဒ္ဓိယာ ယသသာ ဇလံ၊
အဘိက္ကန္တေန ဝဏ္ဏေန၊ သဗ္ဗာ ဩဘာသယံ ဒိသာ’’တိ။
‘‘မဏ္ဍူကောဟံ ပုရေ အာသိံ၊ ဥဒကေ ဝါရိဂေါစရော၊
တဝ ဓမ္မံ သုဏန္တဿ၊ အဝဓီ ဝစ္ဆပါလကော။
‘‘မုဟုတ္တံ ¶ စိတ္တပသာဒဿ၊ ဣဒ္ဓိံ ပဿ ယသဉ္စ မေ၊
အာနုဘာဝဉ္စ မေ ပဿ၊ ဝဏ္ဏံ ပဿ ဇုတိဉ္စ မေ။
‘‘ယေ စ တေ ဒီဃမဒ္ဓါနံ၊ ဓမ္မံ အဿောသုံ ဂေါတမ၊
ပတ္တာ တေ အစလဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဂန္တွာ န သောစရေ’’တိ။
မဏ္ဍူကဒေဝပုတ္တဝိမာနံ ပဌမံ။
၂။ ရေဝတီဝိမာနဝတ္ထု
[ဓ။ ပ။ ၂၁၉ ဓမ္မပဒေ] ‘‘စိရပ္ပဝါသိံ ပုရိသံ၊ ဒူရတော သောတ္ထိမာဂတံ၊
ဉာတိမိတ္တာ သုဟဇ္ဇာ စ၊ အဘိနန္ဒန္တိ အာဂတံ၊
[ဓ။ ပ။ ၂၂၀ ဓမ္မပဒေ] ‘‘တထေဝ ¶ ကတပုညမ္ပိ၊ အသ္မာ လောကာ ပရံ ဂတံ၊
ပုညာနိ ပဋိဂဏှန္တိ၊ ပိယံ ဉာတီဝ အာဂတံ။
[ပေ။ ဝ။ ၇၁၄]‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ရေဝတေ သုပါပဓမ္မေ၊ အပါရုတဒွါရေ [အပါရုဘံ ဒွါရံ (သီ။ သျာ။)၊ အပါရုတဒွါရံ (ပီ။ က။)] အဒါနသီလေ၊
နေဿာမ တံ ယတ္ထ ထုနန္တိ ဒုဂ္ဂတာ၊ သမပ္ပိတာ နေရယိကာ ဒုက္ခေနာ’’တိ။
ဣစ္စေဝ ¶ [ဣစ္စေဝံ (သျာ။ က။)] ဝတွာန ယမဿ ဒူတာ၊ တေ ဒွေ ယက္ခာ လောဟိတက္ခာ ဗြဟန္တာ၊
ပစ္စေကဗာဟာသု ဂဟေတွာ ရေဝတံ၊ ပက္ကာမယုံ ဒေဝဂဏဿ သန္တိကေ။
‘‘အာဒိစ္စဝဏ္ဏံ ¶ ရုစိရံ ပဘဿရံ၊ ဗျမှံ သုဘံ ကဉ္စနဇာလဆန္နံ၊
ကဿေတမာကိဏ္ဏဇနံ ¶ ဝိမာနံ၊ သူရိယဿ ရံသီရိဝ ဇောတမာနံ။
‘‘နာရီဂဏာ စန္ဒနသာရလိတ္တာ [စန္ဒနသာရာနုလိတ္တာ (သျာ။)]၊ ဥဘတော ဝိမာနံ ဥပသောဘယန္တိ၊
တံ ဒိဿတိ သူရိယသမာနဝဏ္ဏံ၊ ကော မောဒတိ သဂ္ဂပတ္တော ဝိမာနေ’’တိ။
‘‘ဗာရာဏသိယံ နန္ဒိယော နာမာသိ၊ ဥပါသကော အမစ္ဆရီ ဒါနပတိ ဝဒညူ၊
တဿေတမာကိဏ္ဏဇနံ ဝိမာနံ၊ သူရိယဿ ရံသီရိဝ ဇောတမာနံ။
‘‘နာရီဂဏာ စန္ဒနသာရလိတ္တာ၊ ဥဘတော ဝိမာနံ ဥပသောဘယန္တိ၊
တံ ဒိဿတိ သူရိယသမာနဝဏ္ဏံ၊ သော မောဒတိ သဂ္ဂပတ္တော ဝိမာနေ’’တိ။
‘‘နန္ဒိယဿာဟံ ဘရိယာ၊ အဂါရိနီ သဗ္ဗကုလဿ ဣဿရာ၊
ဘတ္တု ဝိမာနေ ရမိဿာမိ ဒါနဟံ၊ န ပတ္ထယေ နိရယံ ဒဿနာယာ’’တိ။
‘‘ဧသော တေ နိရယော သုပါပဓမ္မေ၊ ပုညံ ¶ တယာ အကတံ ဇီဝလောကေ၊
န ဟိ မစ္ဆရီ ရောသကော ပါပဓမ္မော၊ သဂ္ဂူပဂါနံ လဘတိ သဟဗျတ’’န္တိ။
‘‘ကိံ ¶ နု ဂူထဉ္စ မုတ္တဉ္စ၊ အသုစီ ပဋိဒိဿတိ၊
ဒုဂ္ဂန္ဓံ ကိမိဒံ မီဠှံ၊ ကိမေတံ ဥပဝါယတီ’’တိ။
‘‘ဧသ သံသဝကော နာမ၊ ဂမ္ဘီရော သတပေါရိသော၊
ယတ္ထ ဝဿသဟဿာနိ၊ တုဝံ ပစ္စသိ ရေဝတေ’’တိ။
‘‘ကိံ ¶ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊
ကေန သံသဝကော လဒ္ဓါ၊ ဂမ္ဘီရော သတပေါရိသော’’တိ။
‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ၊ အညေ ဝါပိ ဝနိဗ္ဗကေ [ဝဏိဗ္ဗကေ (သျာ။ က။)]၊
မုသာဝါဒေန ဝဉ္စေသိ၊ တံ ပါပံ ပကတံ တယာ။
‘‘တေန သံသဝကော လဒ္ဓါ၊ ဂမ္ဘီရော သတပေါရိသော၊
တတ္ထ ဝဿသဟဿာနိ၊ တုဝံ ပစ္စသိ ရေဝတေ။
‘‘ဟတ္ထေပိ ဆိန္ဒန္တိ အထောပိ ပါဒေ၊ ကဏ္ဏေပိ ဆိန္ဒန္တိ အထောပိ နာသံ၊
အထောပိ ကာကောဠဂဏာ သမေစ္စ၊ သင်္ဂမ္မ ခါဒန္တိ ဝိဖန္ဒမာန’’န္တိ။
‘‘သာဓု ခေါ မံ ပဋိနေထ၊ ကာဟာမိ ကုသလံ ဗဟုံ၊
ဒါနေန သမစရိယာယ၊ သံယမေန ဒမေန စ၊
ယံ ကတွာ သုခိတာ ဟောန္တိ၊ န စ ပစ္ဆာနုတပ္ပရေ’’တိ။
‘‘ပုရေ ¶ တုဝံ ပမဇ္ဇိတွာ၊ ဣဒါနိ ပရိဒေဝသိ၊
သယံ ကတာနံ ကမ္မာနံ၊ ဝိပါကံ အနုဘောဿသီ’’တိ။
‘‘ကော ¶ ဒေဝလောကတော မနုဿလောကံ၊ ဂန္တွာန ပုဋ္ဌော မေ ဧဝံ ဝဒေယျ၊
‘နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍေသု ဒဒါထ ဒါနံ၊ အစ္ဆာဒနံ သေယျ [သယန (သီ။)] မထန္နပါနံ၊
နဟိ မစ္ဆရီ ရောသကော ပါပဓမ္မော၊ သဂ္ဂူပဂါနံ လဘတိ သဟဗျတံ’။
‘‘သာဟံ နူန ဣတော ဂန္တွာ၊ ယောနိံ လဒ္ဓါန မာနုသိံ၊
ဝဒညူ သီလသမ္ပန္နာ၊ ကာဟာမိ ကုသလံ ဗဟုံ၊
ဒါနေန သမစရိယာယ၊ သံယမေန ဒမေန စ။
‘‘အာရာမာနိ ¶ စ ရောပိဿံ၊ ဒုဂ္ဂေ သင်္ကမနာနိ စ၊
ပပဉ္စ ဥဒပါနဉ္စ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ၊ ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊
ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ၊ အဋ္ဌင်္ဂသုသမာဂတံ။
‘‘ဥပေါသထံ ဥပဝသိဿံ၊ သဒါ သီလေသု သံဝုတာ၊
န စ ဒါနေ ပမဇ္ဇိဿံ၊ သာမံ ဒိဋ္ဌမိဒံ မယာ’’တိ၊
ဣစ္စေဝံ ဝိပ္ပလပန္တိံ၊ ဖန္ဒမာနံ တတော တတော၊
ခိပိံသု နိရယေ ဃောရေ၊ ဥဒ္ဓပါဒံ အဝံသိရံ။
‘‘အဟံ ပုရေ မစ္ဆရိနီ အဟောသိံ၊ ပရိဘာသိကာ ¶ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊
ဝိတထေန စ သာမိကံ ဝဉ္စယိတွာ၊ ပစ္စာမဟံ နိရယေ ဃောရရူပေ’’တိ။
ရေဝတီဝိမာနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဆတ္တမာဏဝကဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ယေ ¶ ဝဒတံ ပဝရော မနုဇေသု၊ သကျမုနီ ဘဂဝါ ကတကိစ္စော၊
ပါရဂတော ဗလဝီရိယသမင်္ဂီ [ဗလဝီရသမင်္ဂီ (က။)]၊ တံ သုဂတံ သရဏတ္ထမုပေဟိ။
‘‘ရာဂဝိရာဂမနေဇမသောကံ၊ ဓမ္မမသင်္ခတမပ္ပဋိကူလံ၊
မဓုရမိမံ ပဂုဏံ သုဝိဘတ္တံ၊ ဓမ္မမိမံ သရဏတ္ထမုပေဟိ။
‘‘ယတ္ထ ¶ စ ဒိန္န မဟပ္ဖလမာဟု၊ စတူသု သုစီသု ပုရိသယုဂေသု၊
အဋ္ဌ စ ပုဂ္ဂလဓမ္မဒသာ တေ၊ သင်္ဃမိမံ သရဏတ္ထမုပေဟိ။
‘‘န ¶ တထာ တပတိ နဘေ သူရိယော၊ စန္ဒော စ န ဘာသတိ န ဖုဿော၊
ယထာ အတုလမိဒံ မဟပ္ပဘာသံ၊ ကော ¶ နု တွံ တိဒိဝါ မဟိံ ဥပါဂါ။
‘‘ဆိန္ဒတိ ¶ ရံသီ ပဘင်္ကရဿ၊ သာဓိကဝီသတိယောဇနာနိ အာဘာ၊
ရတ္တိမပိ ယထာ ဒိဝံ ကရောတိ၊ ပရိသုဒ္ဓံ ဝိမလံ သုဘံ ဝိမာနံ။
‘‘ဗဟုပဒုမဝိစိတြပုဏ္ဍရီကံ၊ ဝေါကိဏ္ဏံ ကုသုမေဟိ နေကစိတ္တံ၊
အရဇဝိရဇဟေမဇာလဆန္နံ၊ အာကာသေ တပတိ ယထာပိ သူရိယော။
‘‘ရတ္တမ္ဗရပီတဝသသာဟိ၊ အဂရုပိယင်္ဂုစန္ဒနုဿဒါဟိ၊
ကဉ္စနတနုသန္နိဘတ္တစာဟိ၊ ပရိပူရံ ဂဂနံဝ တာရကာဟိ။
‘‘နရနာရိယော [နရနာရီ (က။)၊ နာရိယော (?)] ဗဟုကေတ္ထနေကဝဏ္ဏာ၊ ကုသုမဝိဘူသိတာဘရဏေတ္ထ သုမနာ၊
အနိလပမုဉ္စိတာ ပဝန္တိ [ပဝါယန္တိ (က။)] သုရဘိံ၊ တပနိယဝိတတာ သုဝဏ္ဏဆန္နာ [သုဝဏ္ဏစ္ဆာဒနာ (သီ။)]။
‘‘ကိဿ သံယမဿ [သမဒမဿ (သီ။)] အယံ ဝိပါကော၊ ကေနာသိ ကမ္မဖလေနိဓူပပန္နော၊
ယထာ ¶ စ တေ အဓိဂတမိဒံ ဝိမာနံ၊ တဒနုပဒံ အဝစာသိ ဣင်္ဃ ပုဋ္ဌော’’တိ။
‘‘သယမိဓ [ယမိဓ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပထေ သမေစ္စ မာဏဝေန၊ သတ္ထာနုသာသိ အနုကမ္ပမာနော၊
တဝ ရတနဝရဿ ဓမ္မံ သုတွာ၊ ကရိဿာမီတိ စ ဗြဝိတ္ထ ဆတ္တော။
‘‘ဇိနဝရပဝရံ ¶ [ဇိနပဝရံ (သျာ။ က။)] ဥပေဟိ [ဥပေမိ (ဗဟူသု)] သရဏံ၊ ဓမ္မဉ္စာပိ တထေဝ ဘိက္ခုသင်္ဃံ၊
နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ [အဝေါစာဟံ (သီ။ သျာ။ က။)] ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
‘‘မာ စ ပါဏဝဓံ ဝိဝိဓံ စရဿု အသုစိံ၊
န ဟိ ပါဏေသု အသညတံ အဝဏ္ဏယိံသု သပ္ပညာ၊
နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊
ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
‘‘မာ ¶ စ ပရဇနဿ ရက္ခိတမ္ပိ၊ အာဒါတဗ္ဗမမညိထော [မမညိတ္ထ (သီ။ ပီ။)] အဒိန္နံ၊
နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
‘‘မာ စ ပရဇနဿ ရက္ခိတာယော၊ ပရဘရိယာ အဂမာ အနရိယမေတံ၊
နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ၊
‘‘မာ စ ဝိတထံ အညထာ အဘာဏိ၊
န ¶ ဟိ မုသာဝါဒံ အဝဏ္ဏယိံသု သပ္ပညာ၊
နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
‘‘ယေန စ ပုရိသဿ အပေတိ သညာ၊ တံ မဇ္ဇံ ပရိဝဇ္ဇယဿု သဗ္ဗံ၊
နောတိ ပဌမံ အဝေါစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
‘‘သွာဟံ ဣဓ ပဉ္စ သိက္ခာ ကရိတွာ၊ ပဋိပဇ္ဇိတွာ တထာဂတဿ ဓမ္မေ၊
ဒွေပထမဂမာသိံ စောရမဇ္ဈေ၊ တေ မံ တတ္ထ ဝဓိံသု ဘောဂဟေတု။
‘‘ဧတ္တကမိဒံ ¶ ¶ အနုဿရာမိ ကုသလံ၊ တတော ပရံ န မေ ဝိဇ္ဇတိ အညံ၊
တေန သုစရိတေန ကမ္မုနာဟံ [ကမ္မနာဟံ (သီ။)]၊ ဥပ္ပန္နော [ဥပပန္နော (ဗဟူသု)] တိဒိဝေသု ကာမကာမီ။
‘‘ပဿ ခဏမုဟုတ္တသညမဿ၊ အနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိယာ ဝိပါကံ၊
ဇလမိဝ ယသသာ သမေက္ခမာနာ၊ ဗဟုကာ မံ ပိဟယန္တိ ဟီနကမ္မာ။
‘‘ပဿ ကတိပယာယ ဒေသနာယ၊ သုဂတိဉ္စမှိ ¶ ဂတော သုခဉ္စ ပတ္တော၊
ယေ စ တေ သတတံ သုဏန္တိ ဓမ္မံ၊ မညေ တေ အမတံ ဖုသန္တိ ခေမံ။
‘‘အပ္ပမ္ပိ ကတံ မဟာဝိပါကံ၊ ဝိပုလံ ဟောတိ [ဝိပုလဖလံ (က။)] တထာဂတဿ ဓမ္မေ၊
ပဿ ကတပုညတာယ ဆတ္တော၊ ဩဘာသေတိ ပထဝိံ ယထာပိ သူရိယော။
‘‘ကိမိဒံ ကုသလံ ကိမာစရေမ၊ ဣစ္စေကေ ဟိ သမေစ္စ မန္တယန္တိ၊
တေ မယံ ပုနရေဝ [ပုနပိ (?)] လဒ္ဓ မာနုသတ္တံ၊ ပဋိပန္နာ ဝိဟရေမု သီလဝန္တော။
‘‘ဗဟုကာရော ¶ အနုကမ္ပကော စ သတ္ထာ၊ ဣတိ မေ သတိ အဂမာ ဒိဝါ ဒိဝဿ၊
သွာဟံ ဥပဂတောမှိ သစ္စနာမံ၊ အနုကမ္ပဿု ပုနပိ သုဏေမု [သုဏောမ (သီ။)၊ သုဏောမိ (သျာ။)] ဓမ္မံ။
‘‘ယေ ¶ စိဓ [ယေဓ (သီ။ သျာ။ ပီ။)၊ ယေ ဣဓ (က။)] ပဇဟန္တိ ကာမရာဂံ၊ ဘဝရာဂါနုသယဉ္စ ပဟာယ မောဟံ၊
န စ တေ ပုနမုပေန္တိ ဂဗ္ဘသေယျံ၊ ပရိနိဗ္ဗာနဂတာ ဟိ သီတိဘူတာ’’တိ။
ဆတ္တမာဏဝကဝိမာနံ တတိယံ။
၄။ ကက္ကဋကရသဒါယကဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ ¶ ¶ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ [ရုစိရတ္ထတာ (သျာ။ က။) ၆၄၆ ဂါထာယံ ‘‘ရုစကုပကိဏ္ဏံ’’တိ ပဒဿ သံဝဏ္ဏနာ ပဿိတဗ္ဗာ] သုဘာ။
‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ¶ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ [ဝဂ္ဂု (သီ။ က။)၊ ဝဂ္ဂူ (သျာ။)]၊
ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။
‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဒေဝ မဟာနုဘာဝ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊
ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတိသမုပ္ပာဒကရော ¶ ၊ ဒွါရေ ကက္ကဋကော ဌိတော၊
နိဋ္ဌိတော ဇာတရူပဿ၊ သောဘတိ ဒသပါဒကော။
‘‘တေန ¶ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ တေန မေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ¶ စ မေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။
‘‘အက္ခာမိ တေ ဘိက္ခု မဟာနုဘာဝ၊ မနုဿဘူတော ယမကာသိ ပုညံ၊
တေနမှိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ကက္ကဋကရသဒါယကဝိမာနံ စတုတ္ထံ။
(အနန္တရံ ပဉ္စဝိမာနံ ယထာ ကက္ကဋကရသဒါယကဝိမာနံ တထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)
၅။ ဒွါရပါလဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ ¶ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။
‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊
ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ¶ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊
ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဒိဗ္ဗံ မမံ ဝဿသဟဿမာယု၊ ဝါစာဘိဂီတံ မနသာ ပဝတ္တိတံ၊
ဧတ္တာဝတာ ဌဿတိ ပုညကမ္မော၊ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတော။
‘‘တေန ¶ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ဒွါရပါလဝိမာနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ပဌမကရဏီယဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။
‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ¶ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊
ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…
ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ…ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကရဏီယာနိ ပုညာနိ၊ ပဏ္ဍိတေန ဝိဇာနတာ၊
သမ္မဂ္ဂတေသု ဗုဒ္ဓေသု၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။
‘‘အတ္ထာယ ဝတ မေ ဗုဒ္ဓါ၊ အရညာ ဂါမမာဂတော၊
တတ္ထ ¶ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ တာဝတိံသူပဂေါ အဟံ [အဟုံ (သီ။)]။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ပဌမကရဏီယဝိမာနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဒုတိယကရဏီယဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ ¶ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။
‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊
ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကရဏီယာနိ ပုညာနိ၊ ပဏ္ဍိတေန ဝိဇာနတာ၊
သမ္မဂ္ဂတေသု ဘိက္ခူသု၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။
‘‘အတ္ထာယ ဝတ မေ ဘိက္ခု၊ အရညာ ဂါမမာဂတော၊
တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ တာဝတိံသူပဂေါ အဟံ။
‘‘တေန ¶ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…
ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ဒုတိယကရဏီယဝိမာနံ သတ္တမံ။
၈။ ပဌမသူစိဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ ¶ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။
‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ¶ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊
ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ¶ ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ယံ ဒဒါတိ န တံ ဟောတိ၊
ယဉ္စေဝ ဒဇ္ဇာ တဉ္စေဝ သေယျော၊
သူစိ ဒိန္နာ သူစိမေဝ သေယျော။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ပဌမသူစိဝိမာနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဒုတိယသူစိဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။
‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊
ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော ¶ စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ပုရိမဇာတိယာ မနုဿလောကေ။
‘‘အဒ္ဒသံ ¶ ဝိရဇံ ဘိက္ခုံ၊ ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ၊
တဿ အဒါသဟံ သူစိံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ဒုတိယသူစိဝိမာနံ နဝမံ။
၁၀။ ပဌမနာဂဝိမာနဝတ္ထု
‘‘သုသုက္ကခန္ဓံ ¶ ¶ အဘိရုယှ နာဂံ၊ အကာစိနံ ဒန္တိံ ဗလိံ မဟာဇဝံ၊
အဘိရုယှ ဂဇဝရံ [ဂဇံ ဝရံ (သျာ။)] သုကပ္ပိတံ၊ ဣဓာဂမာ ဝေဟာယသံ အန္တလိက္ခေ။
‘‘နာဂဿ ဒန္တေသု ဒုဝေသု နိမ္မိတာ၊ အစ္ဆောဒကာ ပဒုမိနိယော သုဖုလ္လာ၊
ပဒုမေသု စ တုရိယဂဏာ ပဝဇ္ဇရေ၊ ဣမာ စ နစ္စန္တိ မနောဟရာယော။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊
ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဋ္ဌေဝ မုတ္တပုပ္ဖာနိ၊ ကဿပဿ မဟေသိနော [ဘဂဝတော (သျာ။ က။)]၊
ထူပသ္မိံ အဘိရောပေသိံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ပဌမနာဂဝိမာနံ ဒသမံ။
၁၁။ ဒုတိယနာဂဝိမာနဝတ္ထု
‘‘မဟန္တံ ¶ ¶ နာဂံ အဘိရုယှ၊ သဗ္ဗသေတံ ဂဇုတ္တမံ၊
ဝနာ ဝနံ အနုပရိယာသိ၊ နာရီဂဏပုရက္ခတော၊
ဩဘာသေန္တော ဒိသာ သဗ္ဗာ၊ ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ ဝင်္ဂီသေနေဝ ပုစ္ဆိတော၊
ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဥပါသကော စက္ခုမတော အဟောသိံ၊
ပါဏာတိပါတာ ဝိရတော အဟောသိံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယိဿံ။
‘‘အမဇ္ဇပေါ ¶ နော စ မုသာ အဘာဏိံ [အဘာသိံ (သီ။ က။)]၊ သကေန ဒါရေန စ တုဋ္ဌော အဟောသိံ၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ဒုတိယနာဂဝိမာနံ ဧကာဒသမံ။
၁၂။ တတိယနာဂဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ကော ¶ ¶ နု ဒိဗ္ဗေန ယာနေန၊ သဗ္ဗသေတေန ဟတ္ထိနာ၊
တုရိယတာဠိတနိဂ္ဃောသော၊ အန္တလိက္ခေ မဟီယတိ။
‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော၊ အဒု [အာဒု (သီ။ သျာ။)] သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊
အဇာနန္တာ တံ ပုစ္ဆာမ၊ ကထံ ဇာနေမု တံ မယ’’န္တိ။
‘‘နမှိ ¶ ဒေဝေါ န ဂန္ဓဗ္ဗော၊ နာပိ [နာမှိ (က။)] သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊
သုဓမ္မာ နာမ ယေ ဒေဝါ၊ တေသံ အညတရော အဟ’’န္တိ။
‘‘ပုစ္ဆာမ ဒေဝံ သုဓမ္မံ [ဒေဝ သုဓမ္မ (သျာ။)၊ ဒေဝ သုဓမ္မံ (က။)]၊ ပုထုံ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊
ကိံ ကတွာ မာနုသေ ကမ္မံ၊ သုဓမ္မံ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။
‘‘ဥစ္ဆာဂါရံ တိဏာဂါရံ၊ ဝတ္ထာဂါရဉ္စ ယော ဒဒေ၊
တိဏ္ဏံ အညတရံ ဒတွာ၊ သုဓမ္မံ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။
တတိယနာဂဝိမာနံ ဒွါဒသမံ။
၁၃။ စူဠရထဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဒဠှဓမ္မာ နိသာရဿ၊ ဓနုံ ဩလုဗ္ဘ တိဋ္ဌသိ၊
ခတ္တိယော နုသိ ရာဇညော၊ အဒု လုဒ္ဒေါ ဝနေစရော’’တိ [ဝနာစရောတိ (သျာ။ က။)]။
‘‘အဿကာဓိပတိဿာဟံ ¶ ၊ ဘန္တေ ပုတ္တော ဝနေစရော၊
နာမံ မေ ဘိက္ခု တေ ဗြူမိ၊ သုဇာတော ဣတိ မံ ဝိဒူ [ဝိဒုံ (သီ။)]။
‘‘မိဂေ ဂဝေသမာနောဟံ၊ ဩဂါဟန္တော ဗြဟာဝနံ၊
မိဂံ တဉ္စေဝ [မိဂံ ဂန္တွေဝ (သျာ။)၊ မိဂဝဓဉ္စ (က။)] နာဒ္ဒက္ခိံ၊ တဉ္စ ဒိသွာ ဌိတော အဟ’’န္တိ။
‘‘သွာဂတံ ¶ တေ မဟာပုည၊ အထော တေ အဒုရာဂတံ၊
ဧတ္တော ဥဒကမာဒါယ၊ ပါဒေ ပက္ခာလယဿု တေ။
‘‘ဣဒမ္ပိ ပါနီယံ သီတံ၊ အာဘတံ ဂိရိဂဗ္ဘရာ၊
ရာဇပုတ္တ တတော ပိတွာ [ပီတွာ (သီ။ သျာ။)]၊ သန္ထတသ္မိံ ဥပါဝိသာ’’တိ။
‘‘ကလျာဏီ ဝတ တေ ဝါစာ၊ သဝနီယာ မဟာမုနိ၊
နေလာ အတ္ထဝတီ [စတ္ထဝတီ (သီ။)] ဝဂ္ဂု၊ မန္တွာ [မန္တာ (သျာ။ ပီ။ က။)] အတ္ထဉ္စ ဘာသသိ [ဘာသသေ (သီ။)]။
‘‘ကာ ¶ တေ ရတိ ဝနေ ဝိဟရတော၊ ဣသိနိသဘ ဝဒေဟိ ပုဋ္ဌော၊
တဝ ဝစနပထံ နိသာမယိတွာ၊ အတ္ထဓမ္မပဒံ သမာစရေမသေ’’တိ။
‘‘အဟိံသာ ¶ သဗ္ဗပါဏီနံ၊ ကုမာရမှာက ရုစ္စတိ၊
ထေယျာ စ အတိစာရာ စ၊ မဇ္ဇပါနာ စ အာရတိ။
‘‘အာရတိ သမစရိယာ စ၊ ဗာဟုသစ္စံ ကတညုတာ၊
ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပါသံသာ၊ ဓမ္မာ ဧတေ ပသံသိယာတိ။
‘‘သန္တိကေ မရဏံ တုယှံ၊ ဩရံ မာသေဟိ ပဉ္စဟိ၊
ရာဇပုတ္တ ¶ ဝိဇာနာဟိ၊ အတ္တာနံ ပရိမောစယာ’’တိ။
‘‘ကတမံ သွာဟံ ဇနပဒံ ဂန္တွာ၊ ကိံ ကမ္မံ ကိဉ္စ ပေါရိသံ၊
ကာယ ဝါ ပန ဝိဇ္ဇာယ၊ ဘဝေယျံ အဇရာမရော’’တိ။
‘‘န ဝိဇ္ဇတေ သော ပဒေသော၊ ကမ္မံ ဝိဇ္ဇာ စ ပေါရိသံ၊
ယတ္ထ ဂန္တွာ ဘဝေ မစ္စော၊ ရာဇပုတ္တာဇရာမရော။
‘‘မဟဒ္ဓနာ မဟာဘောဂါ၊ ရဋ္ဌဝန္တောပိ ခတ္တိယာ၊
ပဟူတဓနဓညာသေ၊ တေပိ နော [တေပိ န (ဗဟူသု)] အဇရာမရာ။
‘‘ယဒိ တေ သုတာ အန္ဓကဝေဏ္ဍုပုတ္တာ [အန္ဓကဝေဏှုပုတ္တာ (သီ။)၊ အဏ္ဍကဝေဏ္ဍပုတ္တာ (သျာ။ က။)]၊ သူရာ ဝီရာ ဝိက္ကန္တပ္ပဟာရိနော၊
တေပိ အာယုက္ခယံ ပတ္တာ၊ ဝိဒ္ဓသ္တာ သဿတီသမာ။
‘‘ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿာ၊ သုဒ္ဒါ စဏ္ဍာလပုက္ကုသာ၊
ဧတေ စညေ စ ဇာတိယာ၊ တေပိ နော အဇရာမရာ။
‘‘ယေ မန္တံ ပရိဝတ္တေန္တိ၊ ဆဠင်္ဂံ ဗြဟ္မစိန္တိတံ၊
ဧတေ စညေ စ ဝိဇ္ဇာယ၊ တေပိ နော အဇရာမရာ။
‘‘ဣသယော စာပိ ယေ သန္တာ၊ သညတတ္တာ တပဿိနော၊
သရီရံ တေပိ ကာလေန၊ ဝိဇဟန္တိ တပဿိနော။
‘‘ဘာဝိတတ္တာပိ ¶ အရဟန္တော၊ ကတကိစ္စာ အနာသဝါ၊
နိက္ခိပန္တိ ဣမံ ဒေဟံ၊ ပုညပါပပရိက္ခယာ’’တိ။
‘‘သုဘာသိတာ အတ္ထဝတီ၊ ဂါထာယော တေ မဟာမုနိ၊
နိဇ္ဈတ္တောမှိ ¶ သုဘဋ္ဌေန၊ တွဉ္စ မေ သရဏံ ဘဝါ’’တိ။
‘‘မာ ¶ မံ တွံ သရဏံ ဂစ္ဆ၊ တမေဝ သရဏံ ဝဇ [ဘဇ (က။)]၊
သကျပုတ္တံ မဟာဝီရံ၊ ယမဟံ သရဏံ ဂတော’’တိ။
‘‘ကတရသ္မိံ သော ဇနပဒေ၊ သတ္ထာ တုမှာက မာရိသ၊
အဟမ္ပိ ဒဋ္ဌုံ ဂစ္ဆိဿံ၊ ဇိနံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလ’’န္တိ။
‘‘ပုရတ္ထိမသ္မိံ ¶ ဇနပဒေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
တတ္ထာသိ ပုရိသာဇညော၊ သော စ ခေါ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။
‘‘သစေ ဟိ ဗုဒ္ဓါ တိဋ္ဌေယျ၊ သတ္ထာ တုမှာက မာရိသ၊
ယောဇနာနိ သဟဿာနိ၊ ဂစ္ဆေယျံ [ဂစ္ဆေ (သျာ။ ပီ။ က။)] ပယိရုပါသိတုံ။
‘‘ယတော စ ခေါ [ယတာ ခေါ (ပီ။ က။)] ပရိနိဗ္ဗုတော၊ သတ္ထာ တုမှာက မာရိသ၊
နိဗ္ဗုတမ္ပိ [ပရိနိဗ္ဗုတံ (သျာ။ က။)] မဟာဝီရံ၊ ဂစ္ဆာမိ သရဏံ အဟံ။
‘‘ဥပေမိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မဉ္စာပိ အနုတ္တရံ၊
သင်္ဃဉ္စ နရဒေဝဿ၊ ဂစ္ဆာမိ သရဏံ အဟံ။
‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရမာမိ ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယာမိ၊
အမဇ္ဇပေါ နော စ မုသာ ဘဏာမိ၊ သကေန ဒါရေန စ ဟောမိ တုဋ္ဌော’’တိ။
‘‘သဟဿရံသီဝ ယထာ မဟပ္ပဘော၊ ဒိသံ ယထာ ဘာတိ နဘေ အနုက္ကမံ၊
တထာပကာရော [တထပ္ပကာရော (သီ။ သျာ။)] တဝါယံ [တဝယံ (သီ။ ပီ။)] မဟာရထော၊ သမန္တတော ¶ ယောဇနသတ္တမာယတော။
‘‘သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေဟိ သမန္တမောတ္ထဋော၊ ဥရဿ မုတ္တာဟိ မဏီဟိ စိတ္တိတော၊
လေခါ သုဝဏ္ဏဿ စ ရူပိယဿ စ၊ သောဘေန္တိ ဝေဠုရိယမယာ သုနိမ္မိတာ။
‘‘သီသဉ္စိဒံ ¶ ဝေဠုရိယဿ နိမ္မိတံ၊ ယုဂဉ္စိဒံ လောဟိတကာယ စိတ္တိတံ၊
ယုတ္တာ သုဝဏ္ဏဿ စ ရူပိယဿ စ၊ သောဘန္တိ အဿာ စ ဣမေ မနောဇဝါ။
‘‘သော တိဋ္ဌသိ ဟေမရထေ အဓိဋ္ဌိတော၊ ဒေဝါနမိန္ဒောဝ သဟဿဝါဟနော၊
ပုစ္ဆာမိ တာဟံ ယသဝန္တ ကောဝိဒံ [ကောဝိဒ (က။)]၊ ကထံ တယာ လဒ္ဓါ အယံ ဥဠာရော’’တိ။
‘‘သုဇာတော ¶ နာမဟံ ဘန္တေ၊ ရာဇပုတ္တော ပုရေ အဟုံ၊
တွဉ္စ မံ အနုကမ္ပာယ၊ သညမသ္မိံ နိဝေသယိ။
‘‘ခီဏာယုကဉ္စ မံ ဉတွာ၊ သရီရံ ပါဒါသိ သတ္ထုနော၊
ဣမံ သုဇာတ ပူဇေဟိ၊ တံ တေ အတ္ထာယ ဟေဟိတိ။
‘‘တာဟံ ဂန္ဓေဟိ မာလေဟိ၊ ပူဇယိတွာ သမုယျုတော၊
ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ၊ ဥပပန္နောမှိ နန္ဒနံ။
‘‘နန္ဒနေ ¶ စ ဝနေ [နန္ဒနောပဝနေ (သီ။)၊ နန္ဒနေ ပဝနေ (သျာ။ က။)] ရမ္မေ၊ နာနာဒိဇဂဏာယုတေ၊
ရမာမိ နစ္စဂီတေဟိ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော’’တိ။
စူဠရထဝိမာနံ တေရသမံ။
၁၄။ မဟာရထဝိမာနဝတ္ထု
‘‘သဟဿယုတ္တံ ¶ ¶ ဟယဝါဟနံ သုဘံ၊ အာရုယှိမံ သန္ဒနံ နေကစိတ္တံ၊
ဥယျာနဘူမိံ အဘိတော အနုက္ကမံ၊ ပုရိန္ဒဒေါ ဘူတပတီဝ ဝါသဝေါ။
‘‘သောဝဏ္ဏမယာ တေ ရထကုဗ္ဗရာ ဥဘော၊ ဖလေဟိ [ထလေဟိ (သီ။)] အံသေဟိ အတီဝ သင်္ဂတာ၊
သုဇာတဂုမ္ဗာ နရဝီရနိဋ္ဌိတာ၊ ဝိရောစတီ ပန္နရသေဝ စန္ဒော။
‘‘သုဝဏ္ဏဇာလာဝတတော ¶ ရထော အယံ၊ ဗဟူဟိ နာနာရတနေဟိ စိတ္တိတော၊
သုနန္ဒိဃောသော စ သုဘဿရော စ၊ ဝိရောစတီ စာမရဟတ္ထဗာဟုဘိ။
‘‘ဣမာ စ နာဘျော မနသာဘိနိမ္မိတာ၊ ရထဿ ပါဒန္တရမဇ္ဈဘူသိတာ၊
ဣမာ စ နာဘျော သတရာဇိစိတ္တိတာ၊ သတေရတာ ဝိဇ္ဇုရိဝပ္ပဘာသရေ။
‘‘အနေကစိတ္တာဝတတော ¶ ရထော အယံ၊ ပုထူ စ နေမီ စ သဟဿရံသိကော၊
တေသံ သရော သုယျတိ [သူယတိ (သီ။)] ဝဂ္ဂုရူပေါ၊ ပဉ္စင်္ဂိကံ တုရိယမိဝပ္ပဝါဒိတံ။
‘‘သိရသ္မိံ ¶ စိတ္တံ မဏိစန္ဒကပ္ပိတံ၊ သဒါ ဝိသုဒ္ဓံ ရုစိရံ ပဘဿရံ၊
သုဝဏ္ဏရာဇီဟိ အတီဝ သင်္ဂတံ၊ ဝေဠုရိယရာဇီဝ အတီဝ သောဘတိ။
‘‘ဣမေ စ ဝါဠီ မဏိစန္ဒကပ္ပိတာ၊ အာရောဟကမ္ဗူ သုဇဝါ ဗြဟူပမာ။
ဗြဟာ မဟန္တာ ဗလိနော မဟာဇဝါ၊ မနော တဝညာယ တထေဝ သိံသရေ [သဗ္ဗရေ (က။)၊ သပ္ပရေ (?)]။
‘‘ဣမေ စ သဗ္ဗေ သဟိတာ စတုက္ကမာ၊ မနော တဝညာယ တထေဝ သိံသရေ၊
သမံ ဝဟန္တာ မုဒုကာ အနုဒ္ဓတာ၊ အာမောဒမာနာ တုရဂါန [တုရင်္ဂါန (က။)] မုတ္တမာ။
‘‘ဓုနန္တိ ဝဂ္ဂန္တိ ပတန္တိ [ပဝတ္တန္တိ (ပီ။ က။)] စမ္ဗရေ၊ အဗ္ဘုဒ္ဓုနန္တာ သုကတေ ပိဠန္ဓနေ၊
တေသံ သရော သုယျတိ ဝဂ္ဂုရူပေါ၊ ပဉ္စင်္ဂိကံ ¶ တုရိယမိဝပ္ပဝါဒိတံ။
‘‘ရထဿ ¶ ဃောသော အပိဠန္ဓနာန စ၊ ခုရဿ နာဒေါ [နာဒီ (သျာ။)၊ နာဒိ (ပီ။ က။)] အဘိဟိံသနာယ စ၊
ဃောသော သုဝဂ္ဂူ သမိတဿ သုယျတိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗတူရိယာနိ ဝိစိတြသံဝနေ။
‘‘ရထေ ဌိတာ တာ မိဂမန္ဒလောစနာ၊ အာဠာရပမှာ ဟသိတာ ပိယံဝဒါ၊
ဝေဠုရိယဇာလာဝတတာ တနုစ္ဆဝါ၊ သဒေဝ ဂန္ဓဗ္ဗသူရဂ္ဂပူဇိတာ။
‘‘တာ ရတ္တရတ္တမ္ဗရပီတဝါသသာ၊ ဝိသာလနေတ္တာ အဘိရတ္တလောစနာ၊
ကုလေ သုဇာတာ သုတနူ သုစိမှိတာ၊ ရထေ ဌိတာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပဋ္ဌိတာ။
‘‘တာ ကမ္ဗုကေယူရဓရာ သုဝါသသာ၊ သုမဇ္ဈိမာ ဦရုထနူပပန္နာ၊
ဝဋ္ဋင်္ဂုလိယော သုမုခါ သုဒဿနာ၊ ရထေ ဌိတာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပဋ္ဌိတာ။
‘‘အညာ သုဝေဏီ သုသု မိဿကေသိယော၊ သမံ ဝိဘတ္တာဟိ ပဘဿရာဟိ စ၊
အနုဗ္ဗတာ တာ တဝ မာနသေ ရတာ၊ ရထေ ဌိတာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပဋ္ဌိတာ။
‘‘အာဝေဠိနိယော ¶ ပဒုမုပ္ပလစ္ဆဒါ၊ အလင်္ကတာ စန္ဒနသာရဝါသိတာ [ဝေါသိတာ (သျာ။)၊ ဘူသိတာ (က။)]၊
အနုဗ္ဗတာ ¶ တာ တဝ မာနသေ ရတာ၊ ရထေ ဌိတာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပဋ္ဌိတာ။
‘‘တာ ¶ မာလိနိယော ပဒုမုပ္ပလစ္ဆဒါ၊ အလင်္ကတာ စန္ဒနသာရဝါသိတာ၊
အနုဗ္ဗတာ တာ တဝ မာနသေ ရတာ၊ ရထေ ဌိတာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပဋ္ဌိတာ။
‘‘ကဏ္ဌေသု ¶ တေ ယာနိ ပိဠန္ဓနာနိ၊ ဟတ္ထေသု ပါဒေသု တထေဝ သီသေ၊
ဩဘာသယန္တီ ဒသ သဗ္ဗသော ဒိသာ၊ အဗ္ဘုဒ္ဒယံ သာရဒိကောဝ ဘာဏုမာ။
‘‘ဝါတဿ ဝေဂေန စ သမ္ပကမ္ပိတာ၊ ဘုဇေသု မာလာ အပိဠန္ဓနာနိ စ၊
မုဉ္စန္တိ ဃောသံ ရူစိရံ သုစိံ သုဘံ၊ သဗ္ဗေဟိ ဝိညူဟိ သုတဗ္ဗရူပံ။
‘‘ဥယျာနဘူမျာ စ ဒုဝဒ္ဓတော ဌိတာ၊ ရထာ ¶ စ နာဂါ တူရိယာနိ စ သရော၊
တမေဝ ဒေဝိန္ဒ ပမောဒယန္တိ၊ ဝီဏာ ယထာ ပေါက္ခရပတ္တဗာဟုဘိ။
‘‘ဣမာသု ဝီဏာသု ဗဟူသု ဝဂ္ဂူသု၊ မနုညရူပါသု ဟဒယေရိတံ ပီတိံ [ဟဒယေရိတံ ပတိ (သီ။)၊ ဟဒယေရိတမ္ပိ တံ (သျာ။)]၊
ပဝဇ္ဇမာနာသု အတီဝ အစ္ဆရာ၊ ဘမန္တိ ကညာ ပဒုမေသု သိက္ခိတာ။
‘‘ယဒါ စ ဂီတာနိ စ ဝါဒိတာနိ စ၊ နစ္စာနိ စိမာနိ [စေမာနိ (သီ။)] သမေန္တိ ဧကတော၊
အထေတ္ထ နစ္စန္တိ အထေတ္ထ အစ္ဆရာ၊ ဩဘာသယန္တီ ဥဘတော ဝရိတ္ထိယော။
‘‘သော မောဒသိ တုရိယဂဏပ္ပဗောဓနော၊ မဟီယမာနော ဝဇိရာဝုဓောရိဝ၊
ဣမာသု ဝီဏာသု ဗဟူသု ဝဂ္ဂူသု၊ မနုညရူပါသု ဟဒယေရိတံ ပီတိံ။
‘‘ကိံ တွံ ပုရေ ကမ္မမကာသိ အတ္တနာ၊ မနုဿဘူတော ပုရိမာယ ဇာတိယာ၊
ဥပေါသထံ ကံ ဝါ [ဥပေါသထံ ကိံ ဝ (သျာ။)] တုဝံ ဥပါဝသိ၊ ကံ [ကိံ (သျာ။)] ဓမ္မစရိယံ ဝတမာဘိရောစယိ။
‘‘နယီဒမပ္ပဿ ¶ ကတဿ [နယိဒံ အပ္ပဿ ကတဿ (သီ။ သျာ။)၊ သာသေဒံ အပ္ပကတဿ (က။)] ကမ္မုနော၊ ပုဗ္ဗေ သုစိဏ္ဏဿ ဥပေါသထဿ ဝါ၊
ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ¶ ဝိပုလော အယံ တဝ၊ ယံ ဒေဝသင်္ဃံ အဘိရောစသေ ဘုသံ။
‘‘ဒါနဿ တေ ဣဒံ ဖလံ၊ အထော သီလဿ ဝါ ပန၊
အထော အဉ္ဇလိကမ္မဿ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။
သော ¶ ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊
ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလန္တိ။
‘‘ဇိတိန္ဒြိယံ ဗုဒ္ဓမနောမနိက္ကမံ၊ နရုတ္တမံ ကဿပမဂ္ဂပုဂ္ဂလံ၊
အဝါပုရန္တံ အမတဿ ဒွါရံ၊ ဒေဝါတိဒေဝံ သတပုညလက္ခဏံ။
‘‘တမဒ္ဒသံ ကုဉ္ဇရမောဃတိဏ္ဏံ၊ သုဝဏ္ဏသိင်္ဂီနဒဗိမ္ဗသာဒိသံ၊
ဒိသွာန တံ ခိပ္ပမဟုံ သုစီမနော၊ တမေဝ ဒိသွာန သုဘာသိတဒ္ဓဇံ။
‘‘တမန္နပါနံ အထဝါပိ စီဝရံ၊ သုစိံ ပဏီတံ ရသသာ ဥပေတံ၊
ပုပ္ဖာဘိက္ကိဏမှိ သကေ နိဝေသနေ၊ ပတိဋ္ဌပေသိံ သ အသင်္ဂမာနသော။
‘‘တမန္နပါနေန ¶ စ စီဝရေန စ၊ ခဇ္ဇေန ဘောဇ္ဇေန စ သာယနေန စ၊
သန္တပ္ပယိတွာ ¶ ဒွိပဒါနမုတ္တမံ၊ သော သဂ္ဂသော ဒေဝပုရေ ရမာမဟံ။
‘‘ဧတေနုပါယေန ဣမံ နိရဂ္ဂဠံ၊ ယညံ ယဇိတွာ တိဝိဓံ ဝိသုဒ္ဓံ။
ပဟာယဟံ မာနုသကံ သမုဿယံ၊ ဣန္ဒူပမော [ဣန္ဒဿမော (သျာ။ က။)] ဒေဝပုရေ ရမာမဟံ။
‘‘အာယုဉ္စ ¶ ဝဏ္ဏဉ္စ သုခံ ဗလဉ္စ၊ ပဏီတရူပံ အဘိကင်္ခတာ မုနိ၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ဗဟုံ သုသင်္ခတံ၊ ပတိဋ္ဌပေတဗ္ဗမသင်္ဂမာနသေ။
[ကထာ။ ၇၉၉]‘‘နယိမသ္မိံ လောကေ ပရသ္မိံ [နယိမသ္မိံ ဝါ လောကေ ပရသ္မိံ (ကထာဝတ္ထု ၇၉၉)၊ နယိမသ္မိ လောကေ ဝ ပရသ္မိ (?)] ဝါ ပန၊ ဗုဒ္ဓေန သေဋ္ဌော ဝ သမော ဝ ဝိဇ္ဇတိ၊
အာဟုနေယျာနံ [ယမာဟုနေယျာနံ (က။)] ပရမာဟုတိံ ဂတော၊ ပုညတ္ထိကာနံ ဝိပုလပ္ဖလေသိန’’န္တိ။
မဟာရထဝိမာနံ စုဒ္ဒသမံ။
မဟာရထဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော နိဋ္ဌိတော။
တဿုဒ္ဒါနံ ¶ –
မဏ္ဍူကော ရေဝတီ ဆတ္တော၊ ကက္ကဋော ဒွါရပါလကော၊
ဒွေ ကရဏီယာ ဒွေ သူစိ၊ တယော နာဂါ စ ဒွေ ရထာ၊
ပုရိသာနံ ပဌမော ဝဂ္ဂေါ ပဝုစ္စတီတိ။
ဘာဏဝါရံ တတိယံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ပါယာသိဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမအဂါရိယဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ယထာ ¶ ¶ ¶ ဝနံ စိတ္တလတံ ပဘာသတိ [ပကာသတိ (က။)]၊ ဥယျာနသေဋ္ဌံ တိဒသာနမုတ္တမံ၊
တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ¶ ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊
ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုဿလောကေ၊ ဩပါနဘူတာ ဃရမာဝသိမှ၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တာ၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒမှ။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ပဌမအဂါရိယဝိမာနံ ပဌမံ။
၂။ ဒုတိယအဂါရိယဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ယထာ ¶ ဝနံ စိတ္တလတံ ပဘာသတိ၊ ဥယျာနသေဋ္ဌံ တိဒသာနမုတ္တမံ၊
တထူပမံ ¶ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုဿလောကေ၊ ဩပါနဘူတာ ဃရမာဝသိမှ၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တာ၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒမှ။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ဒုတိယအဂါရိယဝိမာနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဖလဒါယကဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ ¶ ¶ ¶ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော သောဠသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။
‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ ¶ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊
အဋ္ဌဋ္ဌကာ သိက္ခိတာ သာဓုရူပါ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ကညာ တိဒသစရာ ဥဠာရာ၊
နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ ပမောဒယန္တိ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဖလဒါယီ ဖလံ ဝိပုလံ လဘတိ၊ ဒဒမုဇုဂတေသု ပသန္နမာနသော၊
သော ဟိ ပမောဒတိ [မောဒတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သဂ္ဂဂတော တိဒိဝေ [တတ္ထ (က။)]၊ အနုဘောတိ စ ပုညဖလံ ဝိပုလံ။
‘‘တဝေဝါဟံ [တထေဝါဟံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မဟာမုနိ၊ အဒါသိံ စတုရော ဖလေ။
‘‘တသ္မာ ဟိ ဖလံ အလမေဝ ဒါတုံ၊ နိစ္စံ မနုဿေန သုခတ္ထိကေန၊
ဒိဗ္ဗာနိ ဝါ ပတ္ထယတာ သုခါနိ၊ မနုဿသောဘဂ္ဂတမိစ္ဆတာ ဝါ။
‘‘တေန ¶ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…
ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ဖလဒါယကဝိမာနံ တတိယံ။
၄။ ပဌမဥပဿယဒါယကဝိမာနဝတ္ထု
‘‘စန္ဒော ¶ ¶ ယထာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေ၊ ဩဘာသယံ ဂစ္ဆတိ အန္တလိက္ခေ၊
တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုဿလောကေ၊ ဥပဿယံ အရဟတော အဒမှ၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တာ၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒမှ။
‘‘တေန ¶ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ပဌမဥပဿယဒါယကဝိမာနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဒုတိယဥပဿယဒါယကဝိမာနဝတ္ထု
သူရိယော ¶ ¶ ယထာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေ…ပေ…။
(ယထာ ပုရိမဝိမာနံ တထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ဒုတိယဥပဿယဒါယကဝိမာနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဘိက္ခာဒါယကဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ ¶ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ ¶ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဒိသွာန ဘိက္ခုံ တသိတံ ကိလန္တံ၊
ဧကာဟံ ဘိက္ခံ ပဋိပါဒယိဿံ၊ သမင်္ဂိ ဘတ္တေန တဒါ အကာသိံ။
‘‘တေန ¶ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ဘိက္ခာဒါယကဝိမာနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ယဝပါလကဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ…ပေ… ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ ¶ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ အဟောသိံ ယဝပါလကော၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဘိက္ခုံ၊ ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ။
‘‘တဿ ¶ အဒါသဟံ ဘာဂံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
ကုမ္မာသပိဏ္ဍံ ဒတွာန၊ မောဒါမိ နန္ဒနေ ဝနေ။
‘‘တေန ¶ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ယဝပါလကဝိမာနံ သတ္တမံ။
၈။ ပဌမကုဏ္ဍလီဝိမာနဝတ္ထု
‘‘အလင်္ကတော မလျဓရော သုဝတ္ထော၊ သုကုဏ္ဍလီ ကပ္ပိတကေသမဿု၊
အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏော ယသဿီ၊ ဒိဗ္ဗေ ¶ ဝိမာနမှိ ယထာပိ စန္ဒိမာ။
‘‘ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊ အဋ္ဌဋ္ဌကာ သိက္ခိတာ သာဓုရူပါ၊
ဒိဗ္ဗာ စ ကညာ တိဒသစရာ ဥဠာရာ၊ နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ ပမောဒယန္တိ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဒိသွာန သမဏေ သီလဝန္တေ၊
သမ္ပန္နဝိဇ္ဇာစရဏေ ယသဿီ၊ ဗဟုဿုတေ တဏှက္ခယူပပန္နေ၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။
‘‘တေန ¶ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ပဌမကုဏ္ဍလီဝိမာနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဒုတိယကုဏ္ဍလီဝိမာနဝတ္ထု
‘‘အလင်္ကတော ¶ ¶ မလျဓရော သုဝတ္ထော၊ သုကုဏ္ဍလီ ကပ္ပိတကေသမဿု၊
အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏော ယသဿီ၊ ဒိဗ္ဗေ ဝိမာနမှိ ယထာပိ စန္ဒိမာ။
‘‘ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊ အဋ္ဌဋ္ဌကာ သိက္ခိတာ သာဓုရူပါ၊
ဒိဗ္ဗာ စ ကညာ တိဒသစရာ ဥဠာရာ၊ နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ ပမောဒယန္တိ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ ¶ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဒိသွာန သမဏေ သာဓုရူပေ [သီလဝန္တေ (က။)]၊
သမ္ပန္နဝိဇ္ဇာစရဏေ ယသဿီ၊ ဗဟုဿုတေ သီလဝန္တေ ပသန္နေ [သီလဝတူပပန္နေ (က။ သီ။ က။)]၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ¶ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။
‘‘တေန ¶ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
ဒုတိယကုဏ္ဍလီဝိမာနံ နဝမံ။
၁၀။ (ဥတ္တရ) ပါယာသိဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ယာ ¶ ဒေဝရာဇဿ သဘာ သုဓမ္မာ၊ ယတ္ထစ္ဆတိ ဒေဝသင်္ဃော သမဂ္ဂေါ၊
တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ရညော ပါယာသိဿ အဟောသိံ မာဏဝေါ၊
လဒ္ဓါ ဓနံ သံဝိဘာဂံ အကာသိံ၊ ပိယာ စ မေ သီလဝန္တော အဟေသုံ၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ¶ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ။ ¶ …ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
(ဥတ္တရ) ပါယာသိဝိမာနံ [ဥတ္တရဝိမာနံ (သီ။ သျာ။ အဋ္ဌ။)] ဒသမံ။
ပါယာသိဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော နိဋ္ဌိတော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဒွေ အဂါရိနော ဖလဒါယီ၊ ဒွေ ဥပဿယဒါယီ ဘိက္ခာယ ဒါယီ၊
ယဝပါလကော စေဝ ဒွေ၊ ကုဏ္ဍလိနော ပါယာသီတိ [ပါဌဘေဒေါ နတ္ထိ]၊
ပုရိသာနံ ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ ပဝုစ္စတီတိ။
၇။ သုနိက္ခိတ္တဝဂ္ဂေါ
၁။ စိတ္တလတာဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ယထာ ¶ ¶ ¶ ဝနံ စိတ္တလတံ ပဘာသတိ၊ ဥယျာနသေဋ္ဌံ တိဒသာနမုတ္တမံ၊
တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ¶ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဒလိဒ္ဒေါ အတာဏော ကပဏော ကမ္မကရော အဟောသိံ၊
ဇိဏ္ဏေ စ မာတာပိတရော အဘာရိံ [အဘရိံ (သီ။ သျာ။)]၊ ပိယာ စ မေ သီလဝန္တော အဟေသုံ၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိ။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
စိတ္တလတာဝိမာနံ ပဌမံ။
၂။ နန္ဒနဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ယထာ ¶ ဝနံ နန္ဒနံ [နန္ဒနံ စိတ္တလတံ (သီ။ သျာ။ က။)၊ နန္ဒဝနံ (က။)] ပဘာသတိ၊ ဥယျာနသေဋ္ဌံ တိဒသာနမုတ္တမံ၊
တထူပမံ တုယှမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဩဘာသယံ တိဋ္ဌတိ အန္တလိက္ခေ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ ¶ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ¶ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဒလိဒ္ဒေါ အတာဏော ကပဏော ကမ္မကရော အဟောသိံ၊
ဇိဏ္ဏေ စ မာတာပိတရော အဘာရိံ၊ ပိယာ စ မေ သီလဝန္တော အဟေသုံ၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။
‘‘တေန ¶ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
နန္ဒနဝိမာနံ ဒုတိယံ။
၃။ မဏိထူဏဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ ¶ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။
‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊
ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ…ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ¶ ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ…ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ ¶ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ ဝိဝနေ ပထေ သင်္ကမနံ [စင်္ကမနံ (သီ။)၊ စင်္ကမံ (သျာ။)၊ သမကံ (က။ သီ။)] အကာသိံ၊
အာရာမရုက္ခာနိ စ ရောပယိဿံ၊ ပိယာ စ မေ သီလဝန္တော အဟေသုံ၊
အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
မဏိထူဏဝိမာနံ တတိယံ။
၄။ သုဝဏ္ဏဝိမာနဝတ္ထု
‘‘သောဝဏ္ဏမယေ ¶ ပဗ္ဗတသ္မိံ၊ ဝိမာနံ သဗ္ဗတောပဘံ၊
ဟေမဇာလပဋိစ္ဆန္နံ [ဟေမဇာလကပစ္ဆန္နံ (သီ။)]၊ ကိင်္ကိဏိ [ကိင်္ကဏိက (သျာ။ က။)၊ ကိင်္ကိဏိက (ပီ။)] ဇာလကပ္ပိတံ။
‘‘အဋ္ဌံသာ သုကတာ ထမ္ဘာ၊ သဗ္ဗေ ဝေဠုရိယာမယာ၊
ဧကမေကာယ အံသိယာ၊ ရတနာ သတ္တ နိမ္မိတာ။
‘‘ဝေဠုရိယသုဝဏ္ဏဿ၊ ဖလိကာ ရူပိယဿ စ၊
မသာရဂလ္လမုတ္တာဟိ၊ လောဟိတင်္ဂမဏီဟိ စ။
‘‘စိတြာ မနောရမာ ဘူမိ၊ န တတ္ထုဒ္ဓံသတီ ရဇော၊
ဂေါပါဏသီဂဏာ ပီတာ၊ ကူဋံ ဓာရေန္တိ နိမ္မိတာ။
‘‘သောပါဏာနိ ¶ စ စတ္တာရိ၊ နိမ္မိတာ စတုရော ဒိသာ၊
နာနာရတနဂဗ္ဘေဟိ ¶ ၊ အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစတိ။
‘‘ဝေဒိယာ စတဿော တတ္ထ၊ ဝိဘတ္တာ ဘာဂသော မိတာ၊
ဒဒ္ဒလ္လမာနာ အာဘန္တိ၊ သမန္တာ စတုရော ဒိသာ။
‘‘တသ္မိံ ဝိမာနေ ပဝရေ၊ ဒေဝပုတ္တော မဟပ္ပဘော၊
အတိရောစသိ ဝဏ္ဏေန၊ ဥဒယန္တောဝ ဘာဏုမာ။
‘‘ဒါနဿ ¶ တေ ဣဒံ ဖလံ၊ အထော သီလဿ ဝါ ပန၊
အထော အဉ္ဇလိကမ္မဿ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ အန္ဓကဝိန္ဒသ္မိံ၊ ဗုဒ္ဓဿာဒိစ္စဗန္ဓုနော၊
ဝိဟာရံ သတ္ထု ကာရေသိံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘တတ္ထ ဂန္ဓဉ္စ မာလဉ္စ၊ ပစ္စယဉ္စ [ပစ္စဂ္ဂဉ္စ (သီ။)၊ ပစ္စဂ္ဃဉ္စ (?)] ဝိလေပနံ၊
ဝိဟာရံ သတ္ထု အဒါသိံ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
တေန မယှံ ဣဒံ လဒ္ဓံ၊ ဝသံ ဝတ္တေမိ နန္ဒနေ။
‘‘နန္ဒနေ စ ဝနေ [နန္ဒနေ ပဝနေ (သီ။ သျာ။)] ရမ္မေ၊ နာနာဒိဇဂဏာယုတေ၊
ရမာမိ နစ္စဂီတေဟိ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော’’တိ။
သုဝဏ္ဏဝိမာနံ စတုတ္ထံ။
၅။ အမ္ဗဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ ¶ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ ¶ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။
‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊
ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော…ပေ… ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဂိမှာနံ ¶ ပစ္ဆိမေ မာသေ၊ ပတပန္တေ [ပတာပန္တေ (သျာ။)၊ ပတာပေန္တေ (က။)] ဒိဝင်္ကရေ၊
ပရေသံ ဘတကော ပေါသော၊ အမ္ဗာရာမမသိဉ္စတိ။
‘‘အထ ¶ တေနာဂမာ ဘိက္ခု၊ သာရိပုတ္တောတိ ဝိဿုတော၊
ကိလန္တရူပေါ ကာယေန၊ အကိလန္တောဝ စေတသာ။
‘‘တဉ္စ ¶ ဒိသွာန အာယန္တံ၊ အဝေါစံ အမ္ဗသိဉ္စကော၊
သာဓု တံ [သာဓုကံ (က။)] ဘန္တေ နှာပေယျံ၊ ယံ မမဿ သုခါဝဟံ။
‘‘တဿ မေ အနုကမ္ပာယ၊ နိက္ခိပိ ပတ္တစီဝရံ၊
နိသီဒိ ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ ဆာယာယ ဧကစီဝရော။
‘‘တဉ္စ အစ္ဆေန ဝါရိနာ၊ ပသန္နမာနသော နရော၊
နှာပယီ ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ ဆာယာယ ဧကစီဝရံ။
‘‘အမ္ဗော ¶ စ သိတ္တော သမဏော စ နှာပိတော၊ မယာ စ ပုညံ ပသုတံ အနပ္ပကံ၊
ဣတိ သော ပီတိယာ ကာယံ၊ သဗ္ဗံ ဖရတိ အတ္တနော။
‘‘တဒေဝ ဧတ္တကံ ကမ္မံ၊ အကာသိံ တာယ ဇာတိယာ၊
ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ၊ ဥပပန္နောမှိ နန္ဒနံ။
‘‘နန္ဒနေ စ ဝနေ ရမ္မေ၊ နာနာဒိဇဂဏာယုတေ၊
ရမာမိ နစ္စဂီတေဟိ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော’’တိ။
အမ္ဗဝိမာနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဂေါပါလဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဒိသွာန ဒေဝံ ပဋိပုစ္ဆိ ဘိက္ခု၊ ဥစ္စေ ဝိမာနမှိ စိရဋ္ဌိတိကေ၊
အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏံ ယသဿိံ [အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏော ယသဿီ (သျာ။ ပီ။ က။)]၊ ဒိဗ္ဗေ ဝိမာနမှိ ယထာပိ စန္ဒိမာ။
‘‘အလင်္ကတော ¶ ¶ မလျဓရော [မာလဘာရီ (သီ။)၊ မာလဓရီ (က။)] သုဝတ္ထော၊ သုကုဏ္ဍလီ ကပ္ပိတကေသမဿု၊
အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏော ယသဿီ၊ ဒိဗ္ဗေ ဝိမာနမှိ ယထာပိ စန္ဒိမာ။
‘‘ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊ အဋ္ဌဋ္ဌကာ သိက္ခိတာ သာဓုရူပါ၊
ဒိဗ္ဗာ စ ကညာ တိဒသစရာ ဥဠာရာ၊ နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ ပမောဒယန္တိ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ¶ ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတော၊ သင်္ဂမ္မ ရက္ခိဿံ ပရေသံ ဓေနုယော၊
တတော စ အာဂါ သမဏော မမန္တိကေ ဂါဝေါ စ မာသေ အဂမံသု ခါဒိတုံ။
‘‘ဒွယဇ္ဇ ¶ ကိစ္စံ ဥဘယဉ္စ ကာရိယံ၊ ဣစ္စေဝဟံ [ဣစ္စေဝံ (က။)] ဘန္တေ တဒါ ဝိစိန္တယိံ၊
တတော စ သညံ ပဋိလဒ္ဓယောနိသော၊ ဒဒါမိ ဘန္တေတိ ခိပိံ အနန္တကံ။
‘‘သော မာသခေတ္တံ တုရိတော အဝါသရိံ၊ ပုရာ အယံ ဘဉ္ဇတိ ယဿိဒံ ဓနံ၊
တတော စ ကဏှော ဥရဂေါ မဟာဝိသော၊ အဍံသိ ပါဒေ တုရိတဿ မေ သတော။
‘‘သွာဟံ ¶ အဋ္ဋောမှိ ဒုက္ခေန ပီဠိတော၊ ဘိက္ခု စ တံ သာမံ မုဉ္စိတွာနန္တကံ [မုဉ္စိတွ နန္တကံ (သီ။)၊ မုဉ္စိတွာ အနန္တကံ (သျာ။)]၊
အဟာသိ ကုမ္မာသံ မမာနုကမ္ပယာ [မမာနုကမ္ပိယာ (ပီ။ က။)၊ မမာနုကမ္ပာယ (သျာ။)]၊ တတော စုတော ကာလကတောမှိ ဒေဝတာ။
‘‘တဒေဝ ¶ ကမ္မံ ကုသလံ ကတံ မယာ၊ သုခဉ္စ ကမ္မံ အနုဘောမိ အတ္တနာ၊
တယာ ဟိ ဘန္တေ အနုကမ္ပိတော ဘုသံ၊ ကတညုတာယ အဘိပါဒယာမိ တံ။
‘‘သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ စ၊ အညော မုနိ နတ္ထိ တယာနုကမ္ပကော၊
တယာ ဟိ ဘန္တေ အနုကမ္ပိတော ဘုသံ၊ ကတညုတာယ အဘိဝါဒယာမိ တံ။
‘‘ဣမသ္မိံ ¶ လောကေ ပရသ္မိံ ဝါ ပန၊ အညော မုနီ နတ္ထိ တယာနုကမ္ပကော၊
တယာ ဟိ ဘန္တေ အနုကမ္ပိတော ဘုသံ၊ ကတညုတာယ အဘိဝါဒယာမိ တ’’န္တိ။
ဂေါပါလဝိမာနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ကဏ္ဍကဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ပုဏ္ဏမာသေ ယထာ စန္ဒော၊ နက္ခတ္တပရိဝါရိတော၊
သမန္တာ အနုပရိယာတိ၊ တာရကာဓိပတီ သသီ။
‘‘တထူပမံ ဣဒံ ဗျမှံ၊ ဒိဗ္ဗံ ဒေဝပုရမှိ စ၊
အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန၊ ဥဒယန္တောဝ ရံသိမာ။
‘‘ဝေဠုရိယသုဝဏ္ဏဿ၊ ဖလိကာ ရူပိယဿ စ၊
မသာရဂလ္လမုတ္တာဟိ၊ လောဟိတင်္ဂမဏီဟိ စ။
‘‘စိတြာ မနောရမာ ဘူမိ၊ ဝေဠူရိယဿ သန္ထတာ၊
ကူဋာဂါရာ ¶ သုဘာ ရမ္မာ၊ ပါသာဒေါ တေ သုမာပိတော။
‘‘ရမ္မာ ¶ ¶ စ တေ ပေါက္ခရဏီ၊ ပုထုလောမနိသေဝိတာ၊
အစ္ဆောဒကာ ဝိပ္ပသန္နာ၊ သောဝဏ္ဏဝါလုကသန္ထတာ။
‘‘နာနာပဒုမသဉ္ဆန္နာ၊ ပုဏ္ဍရီကသမောတတာ [သမောတ္ထတာ (က။)၊ သမောဂတာ (သျာ။)]၊
သုရဘိံ သမ္ပဝါယန္တိ၊ မနုညာ မာလုတေရိတာ။
‘‘တဿာ ¶ တေ ဥဘတော ပဿေ၊ ဝနဂုမ္ဗာ သုမာပိတာ၊
ဥပေတာ ပုပ္ဖရုက္ခေဟိ၊ ဖလရုက္ခေဟိ စူဘယံ။
‘‘သောဝဏ္ဏပါဒေ ပလ္လင်္ကေ၊ မုဒုကေ ဂေါဏကတ္ထတေ [စောလသန္ထတေ (သီ။)]၊
နိသိန္နံ ဒေဝရာဇံဝ၊ ဥပတိဋ္ဌန္တိ အစ္ဆရာ။
‘‘သဗ္ဗာဘရဏသဉ္ဆန္နာ၊ နာနာမာလာဝိဘူသိတာ၊
ရမေန္တိ တံ မဟိဒ္ဓိကံ၊ ဝသဝတ္တီဝ မောဒသိ။
‘‘ဘေရိသင်္ခမုဒိင်္ဂါဟိ၊ ဝီဏာဟိ ပဏဝေဟိ စ၊
ရမသိ ရတိသမ္ပန္နော၊ နစ္စဂီတေ သုဝါဒိတေ။
‘‘ဒိဗ္ဗာ တေ ဝိဝိဓာ ရူပါ၊ ဒိဗ္ဗာ သဒ္ဒါ အထော ရသာ၊
ဂန္ဓာ စ တေ အဓိပ္ပေတာ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ စ မနောရမာ။
‘‘တသ္မိံ ဝိမာနေ ပဝရေ၊ ဒေဝပုတ္တ မဟပ္ပဘော၊
အတိရောစသိ ဝဏ္ဏေန၊ ဥဒယန္တောဝ ဘာဏုမာ။
‘‘ဒါနဿ တေ ဣဒံ ဖလံ၊ အထော သီလဿ ဝါ ပန၊
အထော အဉ္ဇလိကမ္မဿ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။
သော ¶ ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ၊ သာကိယာနံ ပုရုတ္တမေ၊
သုဒ္ဓါဒနဿ ပုတ္တဿ၊ ကဏ္ဍကော သဟဇော အဟံ။
‘‘ယဒါ သော အဍ္ဎရတ္တာယံ၊ ဗောဓာယ မဘိနိက္ခမိ၊
သော မံ မုဒူဟိ ပါဏီဟိ၊ ဇာလိ [ဇာလ (သီ။)] တမ္ဗနခေဟိ စ။
‘‘သတ္ထိံ အာကောဋယိတွာန၊ ဝဟ သမ္မာတိ စဗြဝိ၊
အဟံ လောကံ တာရယိဿံ၊ ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘တံ ¶ မေ ဂိရံ သုဏန္တဿ၊ ဟာသော မေ ဝိပုလော အဟု၊
ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော၊ အဘိသီသိံ [အဘိသိံသိံ (သီ။)၊ အဘိသီသိ (ပီ။)] တဒါ အဟံ။
‘‘အဘိရူဠှဉ္စ မံ ဉတွာ၊ သကျပုတ္တံ မဟာယသံ၊
ဥဒဂ္ဂစိတ္တော မုဒိတော၊ ဝဟိဿံ ပုရိသုတ္တမံ။
‘‘ပရေသံ ဝိဇိတံ ဂန္တွာ၊ ဥဂ္ဂတသ္မိံ ဒိဝါကရေ [ဒိဝင်္ကရေ (သျာ။ က။)]၊
မမံ ဆန္နဉ္စ ဩဟာယ၊ အနပေက္ခော သော အပက္ကမိ။
‘‘တဿ ¶ တမ္ဗနခေ ပါဒေ၊ ဇိဝှာယ ပရိလေဟိသံ၊
ဂစ္ဆန္တဉ္စ မဟာဝီရံ၊ ရုဒမာနော ဥဒိက္ခိသံ။
‘‘အဒဿနေနဟံ ¶ တဿ၊ သကျပုတ္တဿ သိရီမတော၊
အလတ္ထံ ဂရုကာဗာဓံ၊ ခိပ္ပံ မေ မရဏံ အဟု။
‘‘တဿေဝ အာနုဘာဝေန၊ ဝိမာနံ အာဝသာမိဒံ၊
သဗ္ဗကာမဂုဏောပေတံ ¶ ၊ ဒိဗ္ဗံ ဒေဝပုရမှိ စ။
‘‘ယဉ္စ မေ အဟုဝါ ဟာသော၊ သဒ္ဒံ သုတွာန ဗောဓိယာ၊
တေနေဝ ကုသလမူလေန၊ ဖုသိဿံ အာသဝက္ခယံ။
‘‘သစေ ဟိ ဘန္တေ ဂစ္ဆေယျာသိ၊ သတ္ထု ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ၊
မမာပိ နံ ဝစနေန၊ သိရသာ ဝဇ္ဇာသိ ဝန္ဒနံ။
‘‘အဟမ္ပိ ဒဋ္ဌုံ ဂစ္ဆိဿံ၊ ဇိနံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလံ၊
ဒုလ္လဘံ ဒဿနံ ဟောတိ၊ လောကနာထာန တာဒိန’’န္တိ။
သော ကတညူ ကတဝေဒီ၊ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိ၊
သုတွာ ဂိရံ စက္ခုမတော၊ ဓမ္မစက္ခုံ ဝိသောဓယိ။
ဝိသောဓေတွာ ဒိဋ္ဌိဂတံ၊ ဝိစိကိစ္ဆံ ဝတာနိ စ၊
ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ၊ တတ္ထေဝန္တရဓာယထာတိ [တတ္ထေဝန္တရဓာယတီတိ (က။)]။
ကဏ္ဍကဝိမာနံ သတ္တမံ။
၈။ အနေကဝဏ္ဏဝိမာနဝတ္ထု
‘‘အနေကဝဏ္ဏံ ¶ ¶ ဒရသောကနာသနံ၊ ဝိမာနမာရုယှ အနေကစိတ္တံ၊
ပရိဝါရိတော အစ္ဆရာသင်္ဂဏေန၊ သုနိမ္မိတော ဘူတပတီဝ မောဒသိ။
‘‘သမဿမော နတ္ထိ ကုတော ပနုတ္တရော [ဥတ္တရိ (က။)]၊ ယသေန ပုညေန စ ဣဒ္ဓိယာ စ၊
သဗ္ဗေ စ ဒေဝါ တိဒသဂဏာ သမေစ္စ၊ တံ ¶ တံ နမဿန္တိ သသိံဝ ဒေဝါ၊
ဣမာ စ တေ အစ္ဆရာယော သမန္တတော၊ နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ ပမောဒယန္တိ။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ ¶ မဟာနုဘာဝေါ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော…ပေ… ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဟံ ဘဒန္တေ အဟုဝါသိ ပုဗ္ဗေ၊ သုမေဓနာမဿ ဇိနဿ သာဝကော၊
ပုထုဇ္ဇနော အနနုဗောဓောဟမသ္မိ [အနဝဗောဓောဟမသ္မိံ (သီ။)၊ အနနုဗောဓောဟမာသိံ (?)]၊ သော သတ္တ ဝဿာနိ ပရိဗ္ဗဇိဿဟံ [ပဗ္ဗဇိဿဟံ (သျာ။ က။)၊ ပဗ္ဗဇိသာဟံ (ပီ။)]။
‘‘သောဟံ ¶ သုမေဓဿ ဇိနဿ သတ္ထုနော၊ ပရိနိဗ္ဗုတဿောဃတိဏ္ဏဿ တာဒိနော၊
ရတနုစ္စယံ ဟေမဇာလေန ဆန္နံ၊ ဝန္ဒိတွာ ထူပသ္မိံ မနံ ပသာဒယိံ။
‘‘န ¶ မာသိ ဒါနံ န စ မတ္ထိ ဒါတုံ၊ ပရေ စ ခေါ တတ္ထ သမာဒပေသိံ၊
ပူဇေထ နံ ပူဇနီယဿ [ပူဇနေယျဿ (သျာ။ က။)] ဓာတုံ၊ ဧဝံ ¶ ကိရ သဂ္ဂမိတော ဂမိဿထ။
‘‘တဒေဝ ကမ္မံ ကုသလံ ကတံ မယာ၊ သုခဉ္စ ဒိဗ္ဗံ အနုဘောမိ အတ္တနာ၊
မောဒါမဟံ တိဒသဂဏဿ မဇ္ဈေ၊ န တဿ ပုညဿ ခယမ္ပိ အဇ္ဈဂ’’န္တိ။
အနေကဝဏ္ဏဝိမာနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနဝတ္ထု
[ပေ။ ဝ။ ၁၈၆] ‘‘အလင်္ကတော ¶ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီ [မဋ္ဋကုဏ္ဍလီ (သီ။)]၊ မာလဓာရီ ဟရိစန္ဒနုဿဒေါ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒသိ၊ ဝနမဇ္ဈေ ကိံ ဒုက္ခိတော တုဝ’’န္တိ။
‘‘သောဝဏ္ဏမယော ပဘဿရော၊ ဥပ္ပန္နော ရထပဉ္ဇရော မမ၊
တဿ စက္ကယုဂံ န ဝိန္ဒာမိ၊ တေန ဒုက္ခေန ဇဟာမိ [ဇဟိဿံ (သီ။)၊ ဇဟိဿာမိ (သျာ။ ပီ။)] ဇီဝိတ’’န္တိ။
‘‘သောဝဏ္ဏမယံ မဏိမယံ၊ လောဟိတကမယံ [လောဟိတင်္ဂမယံ (သျာ။)၊ လောဟိတင်္ကမယံ (သီ။)၊ လောဟမယံ (ကတ္ထစိ)] အထ ရူပိယမယံ၊
အာစိက္ခ [အာစိက္ခထ (က။)] မေ ဘဒ္ဒမာဏဝ၊ စက္ကယုဂံ ပဋိပါဒယာမိ တေ’’တိ။
သော ¶ မာဏဝေါ တဿ ပါဝဒိ၊ ‘‘စန္ဒိမသူရိယာ ဥဘယေတ္ထ ဒိဿရေ၊
သောဝဏ္ဏမယော ရထော မမ၊ တေန စက္ကယုဂေန သောဘတီ’’တိ။
‘‘ဗာလော ¶ ခေါ တွံ အသိ မာဏဝ၊ ယော တွံ ပတ္ထယသေ အပတ္ထိယံ၊
မညာမိ တုဝံ မရိဿသိ၊ န ဟိ တွံ လစ္ဆသိ စန္ဒိမသူရိယေ’’တိ။
‘‘ဂမနာဂမနမ္ပိ ဒိဿတိ၊ ဝဏ္ဏဓာတု ဥဘယတ္ထ ဝီထိယာ၊
ပေတော [ပေတော ပန (သီ။ သျာ။)] ကာလကတော န ဒိဿတိ၊ ကော နိဓ ကန္ဒတံ ဗာလျတရော’’တိ။
‘‘သစ္စံ ခေါ ဝဒေသိ မာဏဝ၊ အဟမေဝ ကန္ဒတံ ဗာလျတရော၊
စန္ဒံ ဝိယ ဒါရကော ရုဒံ၊ ပေတံ ကာလကတာဘိပတ္ထယိ’’န္တိ။
‘‘အာဒိတ္တံ ဝတ မံ သန္တံ၊ ဃတသိတ္တံဝ ပါဝကံ၊
ဝါရိနာ ဝိယ ဩသိဉ္စံ၊ သဗ္ဗံ နိဗ္ဗာပယေ ဒရံ။
‘‘အဗ္ဗဟီ ¶ [အဗ္ဗူဠှ (ပီ။)၊ အဗ္ဗူဠှံ (သျာ။ က။)] ဝတ မေ သလ္လံ၊ သောကံ ဟဒယနိဿိတံ၊
ယော မေ သောကပရေတဿ၊ ပုတ္တသောကံ အပါနုဒိ။
‘‘သွာဟံ ¶ ¶ အဗ္ဗူဠှသလ္လောသ္မိ၊ သီတိဘူတောသ္မိ နိဗ္ဗုတော၊
န သောစာမိ န ရောဒါမိ၊ ဝတ သုတွာန မာဏဝါတိ။
‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော၊ အဒု [အာဒု (သီ။ သျာ။)] သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊
ကော ဝါ တွံ ကဿ ဝါ ပုတ္တော၊ ကထံ ဇာနေမု တံ မယ’’န္တိ။
‘‘ယဉ္စ [ယံ (က။)] ကန္ဒသိ ယဉ္စ ရောဒသိ၊ ပုတ္တံ အာဠာဟနေ သယံ ဒဟိတွာ၊
သွာဟံ ကုသလံ ကရိတွာ ကမ္မံ၊ တိဒသာနံ သဟဗျတံ ဂတော’’တိ [ပတ္တောတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘အပ္ပံ ¶ ဝါ ဗဟုံ ဝါ နာဒ္ဒသာမ၊ ဒါနံ ဒဒန္တဿ သကေ အဂါရေ၊
ဥပေါသထကမ္မံ ဝါ [ဥပေါသထကမ္မဉ္စ (က။)] တာဒိသံ၊ ကေန ကမ္မေန ဂတောသိ ဒေဝလောက’’န္တိ။
‘‘အာဗာဓိကောဟံ ဒုက္ခိတော ဂိလာနော၊ အာတုရရူပေါမှိ သကေ နိဝေသနေ၊
ဗုဒ္ဓံ ဝိဂတရဇံ ဝိတိဏ္ဏကင်္ခံ၊ အဒ္ဒက္ခိံ သုဂတံ အနောမပညံ။
‘‘သွာဟံ မုဒိတမနော ပသန္နစိတ္တော၊ အဉ္ဇလိံ ¶ အကရိံ တထာဂတဿ၊
တာဟံ ကုသလံ ကရိတွာန ကမ္မံ၊ တိဒသာနံ သဟဗျတံ ဂတော’’တိ။
‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ အဗ္ဘုတံ ဝတ၊ အဉ္ဇလိကမ္မဿ အယမီဒိသော ဝိပါကော၊
အဟမ္ပိ မုဒိတမနော ပသန္နစိတ္တော၊ အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဝဇာမီ’’တိ။
‘‘အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဝဇာဟိ၊ ဓမ္မဉ္စ သင်္ဃဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊
တထေဝ သိက္ခာယ ပဒါနိ ပဉ္စ၊ အခဏ္ဍဖုလ္လာနိ သမာဒိယဿု။
‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရမဿု ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယဿု၊
အမဇ္ဇပေါ မာ စ မုသာ ဘဏာဟိ၊ သကေန ဒါရေန စ ဟောဟိ တုဋ္ဌော’’တိ။
‘‘အတ္ထကာမောသိ မေ ယက္ခ၊ ဟိတကာမောသိ ဒေဝတေ၊
ကရောမိ တုယှံ ဝစနံ၊ တွံသိ အာစရိယော မမာတိ။
‘‘ဥပေမိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မဉ္စာပိ အနုတ္တရံ၊
သင်္ဃဉ္စ နရဒေဝဿ၊ ဂစ္ဆာမိ သရဏံ အဟံ။
‘‘ပါဏာတိပါတာ ¶ ¶ ဝိရမာမိ ခိပ္ပံ၊ လောကေ ¶ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယာမိ၊
အမဇ္ဇပေါ နော စ မုသာ ဘဏာမိ၊ သကေန ဒါရေန စ ဟောမိ တုဋ္ဌော’’တိ။
မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနံ နဝမံ။
၁၀။ သေရီသကဝိမာနဝတ္ထု
[ပေ။ ဝ။ ၆၀၄] သုဏောထ ¶ ¶ ယက္ခဿ စ ဝါဏိဇာန စ၊ သမာဂမော ယတ္ထ တဒါ အဟောသိ၊
ယထာ ကထံ ဣတရိတရေန စာပိ၊ သုဘာသိတံ တဉ္စ သုဏာထ သဗ္ဗေ။
‘‘ယော သော အဟု ရာဇာ ပါယာသိ နာမ [နာမော (သီ။)]၊ ဘုမ္မာနံ သဟဗျဂတော ယသဿီ၊
သော မောဒမာနောဝ သကေ ဝိမာနေ၊ အမာနုသော မာနုသေ အဇ္ဈဘာသီတိ။
‘‘ဝင်္ကေ အရညေ အမနုဿဋ္ဌာနေ၊ ကန္တာရေ အပ္ပောဒကေ အပ္ပဘက္ခေ၊
သုဒုဂ္ဂမေ ဝဏ္ဏုပထဿ မဇ္ဈေ၊ ဝင်္ကံ ဘယာ [ဓင်္ကံဘယာ (က။)] နဋ္ဌမနာ မနုဿာ။
‘‘နယိဓ ဖလာ မူလမယာ စ သန္တိ၊ ဥပါဒါနံ နတ္ထိ ကုတောဓ ဘက္ခော၊
အညတြ ပံသူဟိ စ ဝါလုကာဟိ စ၊ တတာဟိ ¶ ဥဏှာဟိ စ ဒါရုဏာဟိ စ။
‘‘ဥဇ္ဇင်္ဂလံ တတ္တမိဝံ ကပါလံ၊ အနာယသံ ပရလောကေန တုလျံ၊
လုဒ္ဒါနမာဝါသမိဒံ ပုရာဏံ၊ ဘူမိပ္ပဒေသော အဘိသတ္တရူပေါ။
‘‘အထ ¶ တုမှေ ကေန [ကေန နု (သျာ။ က။)] ဝဏ္ဏေန၊ ကိမာသမာနာ ဣမံ ပဒေသံ ဟိ၊
အနုပဝိဋ္ဌာ သဟသာ သမေစ္စ၊ လောဘာ ဘယာ အထ ဝါ သမ္ပမူဠှာ’’တိ။
‘‘မဂဓေသု အင်္ဂေသု စ သတ္ထဝါဟာ၊ အာရောပယိတွာ ပဏိယံ ပုထုတ္တံ၊
တေ ယာမသေ သိန္ဓုသောဝီရဘူမိံ၊ ဓနတ္ထိကာ ဥဒ္ဒယံ ပတ္ထယာနာ။
‘‘ဒိဝါ ¶ ပိပါသံ နဓိဝါသယန္တာ၊ ယောဂ္ဂါနုကမ္ပဉ္စ သမေက္ခမာနာ၊
ဧတေန ဝေဂေန အာယာမ သဗ္ဗေ [သဗ္ဗေ တေ (က။)]၊ ရတ္တိံ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နာ ဝိကာလေ။
‘‘တေ ဒုပ္ပယာတာ အပရဒ္ဓမဂ္ဂါ၊ အန္ဓာကုလာ ဝိပ္ပနဋ္ဌာ အရညေ၊
သုဒုဂ္ဂမေ ¶ ဝဏ္ဏုပထဿ မဇ္ဈေ၊ ဒိသံ န ဇာနာမ ပမူဠှစိတ္တာ။
‘‘ဣဒဉ္စ ဒိသွာန အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ၊ ဝိမာနသေဋ္ဌဉ္စ တဝဉ္စ ယက္ခ၊
တတုတ္တရိံ ဇီဝိတမာသမာနာ၊ ဒိသွာ ပတီတာ သုမနာ ဥဒဂ္ဂါ’’တိ။
‘‘ပါရံ သမုဒ္ဒဿ ဣမဉ္စ ဝဏ္ဏုံ [ဝနံ (သျာ။)၊ ဝဏ္ဏံ (က။)]၊ ဝေတ္တာစရံ [ဝေတ္တံ ပရံ (သျာ။)၊ ဝေတ္တာစာရံ (က။)] သင်္ကုပထဉ္စ မဂ္ဂံ၊
နဒိယော ပန ပဗ္ဗတာနဉ္စ ဒုဂ္ဂါ၊ ပုထုဒ္ဒိသာ ဂစ္ဆထ ဘောဂဟေတု။
‘‘ပက္ခန္ဒိယာန ဝိဇိတံ ပရေသံ၊ ဝေရဇ္ဇကေ မာနုသေ ပေက္ခမာနာ၊
ယံ ဝေါ သုတံ ဝါ အထ ဝါပိ ဒိဋ္ဌံ၊ အစ္ဆေရကံ တံ ဝေါ သုဏောမ တာတာ’’တိ။
‘‘ဣတောပိ ¶ အစ္ဆေရတရံ ကုမာရ၊ န တော သုတံ ဝါ အထ ဝါပိ ဒိဋ္ဌံ၊
အတီတမာနုဿကမေဝ သဗ္ဗံ၊ ဒိသွာန တပ္ပာမ အနောမဝဏ္ဏံ။
‘‘ဝေဟာယသံ ပေါက္ခရညော သဝန္တိ၊ ပဟူတမလျာ ¶ [ပဟူတမာလျာ (သျာ။)] ဗဟုပုဏ္ဍရီကာ၊
ဒုမာ စိမေ [ဒုမာ စ တေ (သျာ။ က။)] နိစ္စဖလူပပန္နာ၊ အတီဝ ဂန္ဓာ သုရဘိံ ပဝါယန္တိ။
‘‘ဝေဠူရိယထမ္ဘာ ¶ သတမုဿိတာသေ၊ သိလာပဝါဠဿ စ အာယတံသာ၊
မသာရဂလ္လာ သဟလောဟိတင်္ဂါ၊ ထမ္ဘာ ဣမေ ဇောတိရသာမယာသေ။
‘‘သဟဿထမ္ဘံ အတုလာနုဘာဝံ၊ တေသူပရိ သာဓုမိဒံ ဝိမာနံ၊
ရတနန္တရံ ကဉ္စနဝေဒိမိဿံ၊ တပနီယပဋ္ဋေဟိ စ သာဓုဆန္နံ။
‘‘ဇမ္ဗောနဒုတ္တတ္တမိဒံ သုမဋ္ဌော၊ ပါသာဒသောပါဏဖလူပပန္နော၊
ဒဠှော စ ဝဂ္ဂု စ သုသင်္ဂတော စ [ဝဂ္ဂု သုမုခေါ သုသင်္ဂတော (သီ။)]၊ အတီဝ နိဇ္ဈာနခမော မနုညော။
‘‘ရတနန္တရသ္မိံ ¶ ဗဟုအန္နပါနံ၊ ပရိဝါရိတော အစ္ဆရာသင်္ဂဏေန၊
မုရဇအာလမ္ဗရတူရိယဃုဋ္ဌော၊ အဘိဝန္ဒိတောသိ ထုတိဝန္ဒနာယ။
‘‘သော ¶ မောဒသိ နာရိဂဏပ္ပဗောဓနော၊ ဝိမာနပါသာဒဝရေ မနောရမေ၊
အစိန္တိယော သဗ္ဗဂုဏူပပန္နော၊ ရာဇာ ယထာ ဝေဿဝဏော နဠိနျာ [နဠိညံ (က။)]။
‘‘ဒေဝေါ ¶ နု အာသိ ဥဒဝါသိ ယက္ခော၊ ဥဒါဟု ဒေဝိန္ဒော မနုဿဘူတော၊
ပုစ္ဆန္တိ တံ ဝါဏိဇာ သတ္ထဝါဟာ၊ အာစိက္ခ ကော နာမ တုဝံသိ ယက္ခော’’တိ။
‘‘သေရီသကော [သေရိဿကော (သီ။ သျာ။)] နာမ အဟမှိ ယက္ခော၊ ကန္တာရိယော ဝဏ္ဏုပထမှိ ဂုတ္တော၊
ဣမံ ပဒေသံ အဘိပါလယာမိ၊ ဝစနကရော ဝေဿဝဏဿ ရညော’’တိ။
‘‘အဓိစ္စလဒ္ဓံ ပရိဏာမဇံ တေ၊ သယံ ကတံ ဥဒါဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊
ပုစ္ဆန္တိ တံ ဝါဏိဇာ သတ္ထဝါဟာ၊ ကထံ တယာ လဒ္ဓမိဒံ မနုည’’န္တိ။
‘‘နာဓိစ္စလဒ္ဓံ န ပရိဏာမဇံ မေ၊ န သယံ ကတံ န ဟိ ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊
သကေဟိ ကမ္မေဟိ အပါပကေဟိ၊ ပုညေဟိ ¶ မေ လဒ္ဓမိဒံ မနုည’’န္တိ။
‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊
ပုစ္ဆန္တိ တံ ဝါဏိဇာ သတ္ထဝါဟာ၊ ကထံ တယာ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာန’’န္တိ။
‘‘မမံ ပါယာသီတိ အဟု သမညာ၊ ရဇ္ဇံ ယဒါ ကာရယိံ ကောသလာနံ၊
နတ္ထိကဒိဋ္ဌိ ကဒရိယော ပါပဓမ္မော၊ ဥစ္ဆေဒဝါဒီ စ တဒါ အဟောသိံ။
‘‘သမဏော စ ခေါ အာသိ ကုမာရကဿပေါ၊ ဗဟုဿုတော စိတ္တကထီ ဥဠာရော၊
သော မေ တဒါ ဓမ္မကထံ အဘာသိ [အကာသိ (သီ။)]၊ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ ဝိနောဒယီ မေ။
‘‘တာဟံ ¶ တဿ [တာဟံ (က။)] ဓမ္မကထံ သုဏိတွာ၊ ဥပါသကတ္တံ ပဋိဝေဒယိဿံ၊
ပါဏာတိပါတာ ဝိရတော အဟောသိံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယိဿံ၊
အမဇ္ဇပေါ ¶ နော စ မုသာ အဘာဏိံ၊ သကေန ဒါရေန စ အဟောသိ တုဋ္ဌော။
‘‘တံ ¶ မေ ဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ တဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊
တေဟေဝ ကမ္မေဟိ အပါပကေဟိ၊ ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာန’’န္တိ။
‘‘သစ္စံ ¶ ကိရာဟံသု နရာ သပညာ၊ အနညထာ ဝစနံ ပဏ္ဍိတာနံ၊
ယဟိံ ယဟိံ ဂစ္ဆတိ ပုညကမ္မော၊ တဟိံ တဟိံ မောဒတိ ကာမကာမီ။
‘‘ယဟိံ ယဟိံ သောကပရိဒ္ဒဝေါ စ၊ ဝဓော စ ဗန္ဓော စ ပရိက္ကိလေသော၊
တဟိံ တဟိံ ဂစ္ဆတိ ပါပကမ္မော၊ န မုစ္စတိ ဒုဂ္ဂတိယာ ကဒါစီ’’တိ။
‘‘သမ္မူဠှရူပေါဝ ဇနော အဟောသိ၊ အသ္မိံ မုဟုတ္တေ ကလလီကတောဝ၊
ဇနဿိမဿ တုယှဉ္စ ကုမာရ၊ အပ္ပစ္စယော ကေန နု ခေါ အဟောသီ’’တိ။
‘‘ဣမေ စ သိရီသဝနာ [ဣမေ သိရီသူပဝနာ စ (သီ။)၊ ဣမေပိ သိရီသဝနာ စ (ပီ။ က။)] တာတာ၊ ဒိဗ္ဗာ [ဒိဗ္ဗာ စ (ပီ။ က။)] ဂန္ဓာ သုရဘီ [သုရဘိံ (သီ။ က။)] သမ္ပဝန္တိ [သမ္ပဝါယန္တိ (က။)]၊
တေ သမ္ပဝါယန္တိ ဣမံ ဝိမာနံ၊ ဒိဝါ ¶ စ ရတ္တော စ တမံ နိဟန္တွာ။
‘‘ဣမေသဉ္စ ¶ ခေါ ဝဿသတစ္စယေန၊ သိပါဋိကာ ဖလတိ ဧကမေကာ၊
မာနုဿကံ ဝဿသတံ အတီတံ၊ ယဒဂ္ဂေ ကာယမှိ ဣဓူပပန္နော။
‘‘ဒိသွာနဟံ ဝဿသတာနိ ပဉ္စ၊ အသ္မိံ ဝိမာနေ ဌတွာန တာတာ၊
အာယုက္ခယာ ပုညက္ခယာ စဝိဿံ၊ တေနေဝ သောကေန ပမုစ္ဆိတောသ္မီ’’တိ [သမုစ္ဆိတောသ္မီတိ (ပီ။ က။)]။
‘‘ကထံ နု သောစေယျ တထာဝိဓော သော၊ လဒ္ဓါ ဝိမာနံ အတုလံ စိရာယ၊
ယေ စာပိ ခေါ ဣတ္တရမုပပန္နာ၊ တေ နူန သောစေယျုံ ပရိတ္တပုညာ’’တိ။
‘‘အနုစ္ဆဝိံ ဩဝဒိယဉ္စ မေ တံ၊ ယံ မံ တုမှေ ပေယျဝါစံ ဝဒေထ၊
တုမှေ စ ခေါ တာတာ မယာနုဂုတ္တာ၊ ယေနိစ္ဆကံ တေန ပလေထ သောတ္ထိ’’န္တိ။
‘‘ဂန္တွာ ¶ မယံ သိန္ဓုသောဝီရဘူမိံ၊ ဓနတ္ထိကာ ဥဒ္ဒယံ ပတ္ထယာနာ၊
ယထာပယောဂါ ပရိပုဏ္ဏစာဂါ၊ ကာဟာမ ¶ သေရီသမဟံ ဥဠာရ’’န္တိ။
‘‘မာ စေဝ သေရီသမဟံ အကတ္ထ၊ သဗ္ဗဉ္စ ဝေါ ဘဝိဿတိ ယံ ဝဒေထ၊
ပါပါနိ ကမ္မာနိ ဝိဝဇ္ဇယာထ၊ ဓမ္မာနုယောဂဉ္စ အဓိဋ္ဌဟာထ။
‘‘ဥပါသကော အတ္ထိ ဣမမှိ သင်္ဃေ၊ ဗဟုဿုတော သီလဝတူပပန္နော၊
သဒ္ဓါ စ စာဂီ စ သုပေသလော စ၊ ဝိစက္ခဏော သန္တုသိတော မုတီမာ။
‘‘သဉ္ဇာနမာနော ¶ န မုသာ ဘဏေယျ၊ ပရူပဃာတာယ န စေတယေယျ၊
ဝေဘူတိကံ ပေသုဏံ နော ကရေယျ၊ သဏှဉ္စ ဝါစံ သခိလံ ဘဏေယျ။
‘‘သဂါရဝေါ သပ္ပဋိဿော ဝိနီတော၊ အပါပကော အဓိသီလေ ဝိသုဒ္ဓါ၊
သော မာတရံ ပိတရဉ္စာပိ ဇန္တု၊ ဓမ္မေန ပေါသေတိ အရိယဝုတ္တိ။
‘‘မညေ သော မာတာပိတူနံ ကာရဏာ၊ ဘောဂါနိ ပရိယေသတိ န အတ္တဟေတု၊
မာတာပိတူနဉ္စ ယော [သော (?)] အစ္စယေန၊ နေက္ခမ္မပေါဏော ¶ စရိဿတိ ဗြဟ္မစရိယံ။
‘‘ဥဇူ အဝင်္ကော အသဌော အမာယော၊ န လေသကပ္ပေန စ ဝေါဟရေယျ၊
သော တာဒိသော သုကတကမ္မကာရီ၊ ဓမ္မေ ဌိတော ကိန္တိ လဘေထ ဒုက္ခံ။
‘‘တံ ¶ ကာရဏာ ပါတုကတောမှိ အတ္တနာ၊ တသ္မာ ဓမ္မံ ပဿထ ဝါဏိဇာသေ၊
အညတြ တေနိဟ ဘသ္မီ [ဘသ္မိ (သျာ။)၊ ဘသ္မ (က။)] ဘဝေထ၊ အန္ဓာကုလာ ဝိပ္ပနဋ္ဌာ အရညေ၊
တံ ခိပ္ပမာနေန လဟုံ ပရေန၊ သုခေါ ဟဝေ သပ္ပုရိသေန သင်္ဂမော’’တိ။
‘‘ကိံ နာမ သော ကိဉ္စ ကရောတိ ကမ္မံ၊
ကိံ နာမဓေယျံ ကိံ ပန တဿ ဂေါတ္တံ၊
မယမ္ပိ နံ ဒဋ္ဌုကာမမှ ယက္ခ၊ ယဿာနုကမ္ပာယ ဣဓာဂတောသိ၊
လာဘာ ဟိ တဿ၊ ယဿ တုဝံ ပိဟေသီ’’တိ။
‘‘ယော ¶ ¶ ကပ္ပကော သမ္ဘဝနာမဓေယျော၊
ဥပါသကော ကောစ္ဆဖလူပဇီဝီ၊
ဇာနာထ နံ တုမှာကံ ပေသိယော သော၊
မာ ¶ ခေါ နံ ဟီဠိတ္ထ သုပေသလော သော’’တိ။
‘‘ဇာနာမသေ ယံ တွံ ပဝဒေသိ [ဝဒေသိ (သီ။)] ယက္ခ၊
န ခေါ နံ ဇာနာမ သ ဧဒိသောတိ၊
မယမ္ပိ နံ ပူဇယိဿာမ ယက္ခ၊
သုတွာန တုယှံ ဝစနံ ဥဠာရ’’န္တိ။
‘‘ယေ ကေစိ ဣမသ္မိံ သတ္ထေ မနုဿာ၊
ဒဟရာ မဟန္တာ အထဝါပိ မဇ္ဈိမာ၊
သဗ္ဗေဝ တေ အာလမ္ဗန္တု ဝိမာနံ၊
ပဿန္တု ပုညာနံ ဖလံ ကဒရိယာ’’တိ။
တေ တတ္ထ သဗ္ဗေဝ ‘အဟံ ပုရေ’တိ၊
တံ ကပ္ပကံ တတ္ထ ပုရက္ခတွာ [ပုရက္ခိပိတွာ (သီ။)]၊
သဗ္ဗေဝ တေ အာလမ္ဗိံသု ဝိမာနံ၊
မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿ။
တေ ¶ တတ္ထ သဗ္ဗေဝ ‘အဟံ ပုရေ’တိ၊ ဥပါသကတ္တံ ပဋိဝေဒယိံသု၊
ပါဏာတိပါတာ ဝိရတာ အဟေသုံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယိံသု၊
အမဇ္ဇပါ နော စ မုသာ ဘဏိံသု၊ သကေန ဒါရေန စ အဟေသုံ တုဋ္ဌာ။
တေ တတ္ထ သဗ္ဗေဝ ‘အဟံ ပုရေ’တိ၊ ဥပါသကတ္တံ ပဋိဝေဒယိတွာ၊
ပက္ကာမိ သတ္ထော အနုမောဒမာနော၊ ယက္ခိဒ္ဓိယာ အနုမတော ပုနပ္ပုနံ။
‘‘ဂန္တွာန ¶ တေ သိန္ဓုသောဝီရဘူမိံ၊ ဓနတ္ထိကာ ဥဒ္ဒယံ [ဥဒယ (ပီ။ က။)] ပတ္ထယာနာ၊
ယထာပယောဂါ ပရိပုဏ္ဏလာဘာ၊ ပစ္စာဂမုံ ပါဋလိပုတ္တမက္ခတံ။
‘‘ဂန္တွာန ¶ တေ သင်္ဃရံ သောတ္ထိဝန္တော၊
ပုတ္တေဟိ ဒါရေဟိ သမင်္ဂိဘူတာ၊
အာနန္ဒီ ဝိတ္တာ [အာနန္ဒစိတ္တာ (သျာ။)၊ အာနန္ဒီစိတ္တာ (က။)] သုမနာ ပတီတာ၊
အကံသု သေရီသမဟံ ဥဠာရံ၊
သေရီသကံ တေ ပရိဝေဏံ မာပယိံသု။
ဧတာဒိသာ သပ္ပုရိသာန သေဝနာ၊
မဟတ္ထိကာ ဓမ္မဂုဏာန သေဝနာ၊
ဧကဿ အတ္ထာယ ဥပါသကဿ၊
သဗ္ဗေဝ သတ္တာ သုခိတာ [သုခိနော (ပီ။ က။)] အဟေသုန္တိ။
သေရီသကဝိမာနံ ဒသမံ။
၁၁။ သုနိက္ခိတ္တဝိမာနဝတ္ထု
‘‘ဥစ္စမိဒံ ¶ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ၊ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ၊
ကူဋာဂါရာ ¶ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဝေဠုရိယထမ္ဘာ ရုစကတ္ထတာ သုဘာ။
‘‘တတ္ထစ္ဆသိ ပိဝသိ ခါဒသိ စ၊ ဒိဗ္ဗာ စ ဝီဏာ ပဝဒန္တိ ဝဂ္ဂုံ၊
ဒိဗ္ဗာ ရသာ ကာမဂုဏေတ္ထ ပဉ္စ၊ နာရိယော စ နစ္စန္တိ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။
‘‘ပုစ္ဆာမိ ¶ ‘တံ ဒေဝ မဟာနုဘာဝ၊ မနုဿဘူတော ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သော ¶ ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော၊ မောဂ္ဂလ္လာနေန ပုစ္ဆိတော၊
ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ ယဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဒုန္နိက္ခိတ္တံ မာလံ သုနိက္ခိပိတွာ၊ ပတိဋ္ဌပေတွာ သုဂတဿ ထူပေ၊
မဟိဒ္ဓိကော စမှိ မဟာနုဘာဝေါ၊ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတော။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊
တေန မေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ မေ ဘောဂါ၊
ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။
‘‘အက္ခာမိ တေ ဘိက္ခု မဟာနုဘာဝ၊
မနုဿဘူတော ယမဟံ အကာသိံ၊
တေနမှိ ¶ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝေါ၊
ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
သုနိက္ခိတ္တဝိမာနံ ဧကာဒသမံ။
သုနိက္ခိတ္တဝဂ္ဂေါ သတ္တမော နိဋ္ဌိတော။
တဿုဒ္ဒါနံ ¶ –
ဒွေ ဒလိဒ္ဒါ ဝနဝိဟာရာ၊ ဘတကော ဂေါပါလကဏ္ဍကာ၊
အနေကဝဏ္ဏမဋ္ဌကုဏ္ဍလီ၊ သေရီသကော သုနိက္ခိတ္တံ၊
ပုရိသာနံ တတိယော ဝဂ္ဂေါ ပဝုစ္စတီတိ။
ဘာဏဝါရံ စတုတ္ထံ နိဋ္ဌိတံ။
ဝိမာနဝတ္ထုပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။