📜

၁။ ဥရဂဝဂ္ဂေါ

၁။ ခေတ္တူပမပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

တံ ¶ ပနေတံ ဝတ္ထုံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရန္တော ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ အညတရံ သေဋ္ဌိပုတ္တပေတံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ရာဇဂဟေ ကိရ အညတရော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ ပဟူတဝိတ္တူပကရဏော အနေကကောဋိဓနသန္နိစယော သေဋ္ဌိ အဟောသိ။ တဿ မဟာဓနသမ္ပန္နတာယ ‘‘မဟာဓနသေဋ္ဌိ’’တွေဝ သမညာ အဟောသိ။ ဧကောဝ ပုတ္တော အဟောသိ၊ ပိယော မနာပေါ။ တသ္မိံ ဝိညုတံ ပတ္တေ မာတာပိတရော ဧဝံ စိန္တေသုံ – ‘‘အမှာကံ ပုတ္တဿ ဒိဝသေ ဒိဝသေ သဟဿံ သဟဿံ ပရိဗ္ဗယံ ကရောန္တဿ ဝဿသတေနာပိ အယံ ဓနသန္နိစယော ပရိက္ခယံ န ဂမိဿတိ၊ ကိံ ဣမဿ သိပ္ပုဂ္ဂဟဏပရိဿမေန၊ အကိလန္တကာယစိတ္တော ယထာသုခံ ဘောဂေ ပရိဘုဉ္ဇတူ’’တိ သိပ္ပံ န သိက္ခာပေသုံ။ ဝယပ္ပတ္တေ ပန ကုလရူပယောဗ္ဗနဝိလာသသမ္ပန္နံ ကာမာဘိမုခံ ဓမ္မသညာဝိမုခံ ကညံ အာနေသုံ။ သော တာယ သဒ္ဓိံ အဘိရမန္တော ဓမ္မေ စိတ္တမတ္တမ္ပိ အနုပ္ပာဒေတွာ၊ သမဏဗြာဟ္မဏဂုရုဇနေသု အနာဒရော ဟုတွာ၊ ဓုတ္တဇနပရိဝုတော ရဇ္ဇမာနော ပဉ္စကာမဂုဏေ ရတော ဂိဒ္ဓါ မောဟေန အန္ဓော ဟုတွာ ကာလံ ဝီတိနာမေတွာ၊ မာတာပိတူသု ကာလကတေသု နဋနာဋကဂါယကာဒီနံ ယထိစ္ဆိတံ ဒေန္တော ဓနံ ဝိနာသေတွာ နစိရဿေဝ ¶ ပါရိဇုညပ္ပတ္တော ဟုတွာ၊ ဣဏံ ဂဟေတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တော ပုန ဣဏမ္ပိ အလဘိတွာ ဣဏာယိကေဟိ စောဒိယမာနော တေသံ အတ္တနော ခေတ္တဝတ္ထုဃရာဒီနိ ဒတွာ၊ ကပါလဟတ္ထော ဘိက္ခံ စရိတွာ ဘုဉ္ဇန္တော တသ္မိံယေဝ နဂရေ အနာထသာလာယံ ဝသတိ။

အထ နံ ဧကဒိဝသံ စောရာ သမာဂတာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အမ္ဘော ပုရိသ၊ ကိံ တုယှံ ဣမိနာ ဒုဇ္ဇီဝိတေန၊ တရုဏော တွမသိ ¶ ထာမဇဝဗလသမ္ပန္နော၊ ကသ္မာ ဟတ္ထပါဒဝိကလော ဝိယ အစ္ဆသိ? ဧဟိ အမှေဟိ သဟ စောရိကာယ ပရေသံ သန္တကံ ဂဟေတွာ သုခေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေဟီ’’တိ။ သော ‘‘နာဟံ စောရိကံ ကာတုံ ဇာနာမီ’’တိ အာဟ။ စောရာ ‘‘မယံ တံ သိက္ခာပေမ၊ ကေဝလံ တွံ အမှာကံ ဝစနံ ကရောဟီ’’တိ အာဟံသု။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တေဟိ သဒ္ဓိံ အဂမာသိ။ အထ တေ စောရာ တဿ ဟတ္ထေ မဟန္တံ မုဂ္ဂရံ ဒတွာ သန္ဓိံ ဆိန္ဒိတွာ ဃရံ ပဝိသန္တော တံ သန္ဓိမုခေ ဌပေတွာ အာဟံသု – ‘‘သစေ ဣဓ အညော ကောစိ အာဂစ္ဆတိ၊ တံ ဣမိနာ မုဂ္ဂရေန ပဟရိတွာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ မာရေဟီ’’တိ။ သော အန္ဓဗာလော ဟိတာဟိတံ အဇာနန္တော ပရေသံ အာဂမနမေဝ ဩလောကေန္တော တတ္ထ အဋ္ဌာသိ ¶ ။ စောရာ ပန ဃရံ ပဝိသိတွာ ဂယှူပဂံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ဃရမနုဿေဟိ ဉာတမတ္တာဝ ဣတော စိတော စ ပလာယိံသု။ ဃရမနုဿာ ဥဋ္ဌဟိတွာ သီဃံ သီဃံ ဓာဝန္တာ ဣတော စိတော စ ဩလောကေန္တာ တံ ပုရိသံ သန္ဓိဒွါရေ ဌိတံ ဒိသွာ ‘‘ဟရေ ဒုဋ္ဌစောရာ’’တိ ဂဟေတွာ ဟတ္ထပါဒေ မုဂ္ဂရာဒီဟိ ပေါထေတွာ ရညော ဒဿေသုံ – ‘‘အယံ၊ ဒေဝ၊ စောရော သန္ဓိသုခေ ဂဟိတော’’တိ။ ရာဇာ ‘‘ဣမဿ သီသံ ဆိန္ဒာပေဟီ’’တိ နဂရဂုတ္တိကံ အာဏာပေသိ။ ‘‘သာဓု၊ ဒေဝါ’’တိ နဂရဂုတ္တိကော တံ ဂါဟာပေတွာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂါဠှဗန္ဓနံ ဗန္ဓာပေတွာ ရတ္တဝဏ္ဏဝိရဠမာလာဗန္ဓကဏ္ဌံ ဣဋ္ဌကစုဏ္ဏမက္ခိတသီသံ ဝဇ္ဈပဟဋဘေရိဒေသိတမဂ္ဂံ ရထိကာယ ရထိကံ သိင်္ဃာဋကေန သိင်္ဃာဋကံ ဝိစရာပေတွာ ကသာဟိ တာဠေန္တော အာဃာတနာဘိမုခံ နေတိ။ ‘‘အယံ ဣမသ္မိံ နဂရေ ဝိလုမ္ပမာနကစောရော ဂဟိတော’’တိ ကောလာဟလံ အဟောသိ။

တေန စ သမယေန တသ္မိံ နဂရေ သုလသာ နာမ နဂရသောဘိနီ ပါသာဒေ ဌိတာ ဝါတပါနန္တရေန ဩလောကေန္တီ တံ တထာ နီယမာနံ ဒိသွာ ပုဗ္ဗေ တေန ကတပရိစယာ ‘‘အယံ ပုရိသော ဣမသ္မိံယေဝ နဂရေ မဟတိံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣဒါနိ ဧဝရူပံ အနတ္ထံ အနယဗျသနံ ပတ္တော’’တိ တဿ ကာရုညံ ¶ ဥပ္ပာဒေတွာ စတ္တာရော မောဒကေ ပါနီယဉ္စ ပေသေသိ။ နဂရဂုတ္တိကဿ စ အာရောစာပေသိ – ‘‘တာဝ အယျော အာဂမေတု၊ ယာဝါယံ ¶ ပုရိသော ဣမေ မောဒကေ ခါဒိတွာ ပါနီယံ ပိဝိဿတီ’’တိ။

အထေတသ္မိံ အန္တရေ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဩလောကေန္တော တဿ ဗျသနပ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ကရုဏာယ သဉ္စောဒိတမာနသော – ‘‘အယံ ပုရိသော အကတပုညော ကတပါပေါ၊ တေနာယံ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ မယိ ပန ဂတေ မောဒကေ စ ပါနီယဉ္စ ဒတွာ ဘုမ္မဒေဝေသု ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ ယံနူနာဟံ ဣမဿ အဝဿယော ဘဝေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ ပါနီယမောဒကေသု ဥပနီယမာနေသု တဿ ပုရိသဿ ပုရတော ပါတုရဟောသိ။ သော ထေရံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ‘‘ကိံ မေ ဣဒါနေဝ ဣမေဟိ မာရိယမာနဿ မောဒကေဟိ ခါဒိတေဟိ၊ ဣဒံ ပန ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တဿ ပါထေယျံ ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ မောဒကေ စ ပါနီယဉ္စ ထေရဿ ဒါပေသိ။ ထေရော တဿ ပသာဒသံဝဍ္ဎနတ္ထံ တဿ ပဿန္တဿေဝ တထာရူပေ ဌာနေ နိသီဒိတွာ မောဒကေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ပါနီယဉ္စ ပိဝိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ သော ပန ပုရိသော စောရဃာတကေဟိ အာဃာတနံ နေတွာ သီသစ္ဆေဒံ ပါပိတော အနုတ္တရေ ပုညက္ခေတ္တေ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရေ ကတေန ပုညေန ဥဠာရေ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တနာရဟောပိ ယသ္မာ ‘‘သုလသံ အာဂမ္မ မယာ အယံ ဒေယျဓမ္မော လဒ္ဓါ’’တိ သုလသာယ ဂတေန သိနေဟေန မရဏကာလေ စိတ္တံ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ အဟောသိ။ တသ္မာ ဟီနကာယံ ဥပပဇ္ဇန္တော ပဗ္ဗတဂဟနသမ္ဘူတေ သန္ဒစ္ဆာယေ မဟာနိဂြောဓရုက္ခေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။

သော ¶ ကိရ သစေ ပဌမဝယေ ကုလဝံသဋ္ဌပနေ ဥဿုက္ကံ အကရိဿ၊ တသ္မိံယေဝ နဂရေ သေဋ္ဌီနံ အဂ္ဂေါ အဘဝိဿ၊ မဇ္ဈိမဝယေ မဇ္ဈိမော၊ ပစ္ဆိမဝယေ ပစ္ဆိမော။ သစေ ပန ပဌမဝယေ ပဗ္ဗဇိတော အဘဝိဿ၊ အရဟာ အဘဝိဿ၊ မဇ္ဈိမဝယေ သကဒါဂါမီ အနာဂါမီ ဝါ အဘဝိဿ၊ ပစ္ဆိမဝယေ သောတာပန္နော အဘဝိဿ။ ပါပမိတ္တသံသဂ္ဂေန ပန ဣတ္ထိဓုတ္တော သုရာဓုတ္တော ဒုစ္စရိတနိရတော အနာဒရိကော ဟုတွာ အနုက္ကမေန သဗ္ဗသမ္ပတ္တိတော ပရိဟာယိတွာ မဟာဗျသနံ ပတ္တောတိ ဝဒန္တိ။

အထ ¶ သော အပရေန သမယေန သုလသံ ဥယျာနဂတံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတကာမရာဂေါ အန္ဓကာရံ မာပေတွာ တံ အတ္တနော ဘဝနံ နေတွာ သတ္တာဟံ တာယ ¶ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေသိ၊ အတ္တာနဉ္စဿာ အာရောစေသိ။ တဿာ မာတာ တံ အပဿန္တီ ရောဒမာနာ ဣတော စိတော စ ပရိဗ္ဘမတိ။ တံ ဒိသွာ မဟာဇနော ‘‘အယျော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ တဿာ ဂတိံ ဇာနေယျ၊ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘သာဓု အယျော’’တိ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ တမတ္ထံ ပုစ္ဆိ။ ထေရော ‘‘ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ ဝေဠုဝနမဟာဝိဟာရေ ဘဂဝတိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တေ ပရိသပရိယန္တေ ပဿိဿသီ’’တိ အာဟ။ အထ သုလသာ တံ ဒေဝပုတ္တံ အဝေါစ – ‘‘အယုတ္တံ မယှံ တဝ ဘဝနေ ဝသန္တိယာ၊ အဇ္ဇ သတ္တမော ဒိဝသော၊ မမ မာတာ မံ အပဿန္တီ ပရိဒေဝသောကသမာပန္နာ ဘဝိဿတိ၊ သာဓု မံ၊ ဒေဝ၊ တတ္ထေဝ နေဟီ’’တိ။ သော တံ နေတွာ ဝေဠုဝနေ ဘဂဝတိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တေ ပရိသပရိယန္တေ ဌပေန္တွာ အဒိဿမာနရူပေါ အဋ္ဌာသိ။

တတော မဟာဇနော သုလသံ ဒိသွာ ဧဝမာဟ – ‘‘အမ္မ သုလသေ၊ တွံ ဧတ္တကံ ဒိဝသံ ကုဟိံ ဂတာ? တဝ မာတာ တွံ အပဿန္တီ ပရိဒေဝသောကသမာပန္နာ ဥမ္မာဒပ္ပတ္တာ ဝိယ ဇာတာ’’တိ။ သာ တံ ပဝတ္တိံ မဟာဇနဿ အာစိက္ခိ။ မဟာဇနေန စ ‘‘ကထံ သော ပုရိသော တထာပါပပသုတော အကတကုသလော ဒေဝူပပတ္တိံ ပဋိလဘတီ’’တိ ဝုတ္တေ သုလသာ ‘‘မယာ ဒါပိတေ မောဒကေ ပါနီယဉ္စ အယျဿ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿ ဒတွာ တေန ပုညေန ဒေဝူပပတ္တိံ ပဋိလဘတီ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ မဟာဇနော အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတော အဟောသိ – ‘‘အရဟန္တော နာမ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ၊ ယေသု အပ္ပကောပိ ကတော ကာရော သတ္တာနံ ဒေဝူပပတ္တိံ အာဝဟတီ’’တိ ဥဠာရံ ပီတိသောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေသိ။ ဘိက္ခူ တမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ တတော ဘဂဝါ ဣမိဿာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ –

၁။

‘‘ခေတ္တူပမာ အရဟန္တော၊ ဒါယကာ ကဿကူပမာ၊

ဗီဇူပမံ ဒေယျဓမ္မံ၊ ဧတ္တော နိဗ္ဗတ္တတေ ဖလံ။

၂။

‘‘ဧတံ ¶ ¶ ဗီဇံ ကသီ ခေတ္တံ၊ ပေတာနံ ဒါယကဿ စ၊

တံ ပေတာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ ဒါတာ ပုညေန ဝဍ္ဎတိ။

၃။

‘‘ဣဓေဝ ¶ ကုသလံ ကတွာ၊ ပေတေ စ ပဋိပူဇိယ၊

သဂ္ဂဉ္စ ကမတိဋ္ဌာနံ၊ ကမ္မံ ကတွာန ဘဒ္ဒက’’န္တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

၁။ တတ္ထ ခေတ္တူပမာတိ ခိတ္တံ ဝုတ္တံ ဗီဇံ တာယတိ မဟပ္ဖလဘာဝကရဏေန ရက္ခတီတိ ခေတ္တံ၊ သာလိဗီဇာဒီနံ ဝိရုဟနဋ္ဌာနံ။ တံ ဥပမာ ဧတေသန္တိ ခေတ္တူပမာ၊ ကေဒါရသဒိသာတိ အတ္ထော။ အရဟန္တောတိ ခီဏာသဝါ။ တေ ဟိ ကိလေသာရီနံ သံသာရစက္ကဿ အရာနဉ္စ ဟတတ္တာ၊ တတော ဧဝ အာရကတ္တာ၊ ပစ္စယာဒီနံ အရဟတ္တာ၊ ပါပကရဏေ ရဟာဘာဝါ စ ‘‘အရဟန္တော’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တတ္ထ ယထာ ခေတဉှိ တိဏာဒိဒေါသရဟိတံ သွာဘိသင်္ခတဗီဇမှိ ဝုတ္တေ ဥတုသလိလာဒိပစ္စယန္တရူပေတံ ကဿကဿ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ခီဏာသဝသန္တာနော လောဘာဒိဒေါသရဟိတော သွာဘိသင်္ခတေ ဒေယျဓမ္မဗီဇေ ဝုတ္တေ ကာလာဒိပစ္စယန္တရသဟိတော ဒါယကဿ မဟပ္ဖလော ဟောတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘ခေတ္တူပမာ အရဟန္တော’’တိ။ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသော အယံ တဿ သေခါဒီနမ္ပိ ခေတ္တဘာဝါပဋိက္ခေပတော။

ဒါယကာတိ စီဝရာဒီနံ ပစ္စယာနံ ဒါတာရော ပရိစ္စဇနကာ၊ တေသံ ပရိစ္စာဂေန အတ္တနော သန္တာနေ လောဘာဒီနံ ပရိစ္စဇနကာ ဆေဒနကာ၊ တတော ဝါ အတ္တနော သန္တာနဿ သောဓကာ၊ ရက္ခကာ စာတိ အတ္ထော။ ကဿကူပမာတိ ကဿကသဒိသာ။ ယထာ ကဿကော သာလိခေတ္တာဒီနိ ကသိတွာ ယထာကာလဉ္စ ဝုတ္တုဒကဒါနနီဟရဏနိဓာနရက္ခဏာဒီဟိ အပ္ပမဇ္ဇန္တော ဥဠာရံ ဝိပုလဉ္စ သဿဖလံ ပဋိလဘတိ၊ ဧဝံ ဒါယကောပိ အရဟန္တေသု ဒေယျဓမ္မပရိစ္စာဂေန ပါရိစရိယာယ စ အပ္ပမဇ္ဇန္တော ဥဠာရံ ဝိပုလဉ္စ ဒါနဖလံ ပဋိလဘတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဒါယကာ ကဿကူပမာ’’တိ။

ဗီဇူပမံ ဒေယျဓမ္မန္တိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တံ၊ ဗီဇသဒိသော ဒေယျဓမ္မောတိ အတ္ထော။ အန္နပါနာဒိကဿ ဟိ ဒသဝိဓဿ ဒါတဗ္ဗဝတ္ထုနော ဧတံ နာမံ။ ဧတ္တော နိဗ္ဗတ္တတေ ဖလန္တိ ဧတသ္မာ ဒါယကပဋိဂ္ဂါဟကဒေယျဓမ္မပရိစ္စာဂတော ¶ ဒါနဖလံ နိဗ္ဗတ္တတိ စေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စ၊ စိရတရပဗန္ဓဝသေန ပဝတ္တတိ စာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ ပရိစ္စာဂစေတနာဘိသင်္ခတဿ အန္နပါနာဒိဝတ္ထုနော ဘာဝေါ၊ န ဣတရဿ၊ တသ္မာ ‘‘ဗီဇူပမံ ဒေယျဓမ္မ’’န္တိ ဒေယျဓမ္မဂ္ဂဟဏံ ကတံ။ တေန ဒေယျဓမ္မာပဒေသေန ¶ ဒေယျဓမ္မဝတ္ထုဝိသယာယ ပရိစ္စာဂစေတနာယယေဝ ဗီဇဘာဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သာ ဟိ ပဋိသန္ဓိအာဒိပ္ပဘေဒဿ ¶ တဿ နိဿယာရမ္မဏပ္ပဘေဒဿ စ ဖလဿ နိပ္ဖာဒိကာ၊ န ဒေယျဓမ္မောတိ။

၂။ ဧတံ ဗီဇံ ကသီ ခေတ္တန္တိ ယထာဝုတ္တံ ဗီဇံ၊ ယထာဝုတ္တဉ္စ ခေတ္တံ၊ တဿ ဗီဇဿ တသ္မိံ ခေတ္တေ ဝပနပယောဂသင်္ခါတာ ကသိ စာတိ အတ္ထော။ ဧတံ တယံ ကေသံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ပေတာနံ ဒါယကဿ စာ’’တိ။ ယဒိ ဒါယကော ပေတေ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနံ ဒေတိ၊ ပေတာနဉ္စ ဒါယကဿ စ၊ ယဒိ န ပေတေ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနံ ဒေတိ၊ ဒါယကဿေဝ ဧတံ ဗီဇံ ဧသာ ကသိ ဧတံ ခေတ္တံ ဥပကာရာယ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣဒါနိ တံ ဥပကာရံ ဒဿေတုံ ‘‘တံ ပေတာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ ဒါတာ ပုညေန ဝဍ္ဎတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တံ ပေတာ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ ဒါယကေန ပေတေ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနေ ဒိန္နေ ယထာဝုတ္တခေတ္တကသိဗီဇသမ္ပတ္တိယာ အနုမောဒနာယ စ ယံ ပေတာနံ ဥပကပ္ပတိ၊ တံ ဒါနဖလံ ပေတာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ ဒါတာ ပုညေန ဝဍ္ဎတီတိ ဒါတာ ပန အတ္တနော ဒါနမယပုညနိမိတ္တံ ဒေဝမနုဿေသု ဘောဂသမ္ပတ္တိအာဒိနာ ပုညဖလေန အဘိဝဍ္ဎတိ။ ပုညဖလမ္ပိ ဟိ ‘‘ကုသလာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ သမာဒါနဟေတု ဧဝမိဒံ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၃။၈၀) ပုညန္တိ ဝုစ္စတိ။

၃။ ဣဓေဝ ကုသလံ ကတွာတိ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကဋ္ဌေန ကုသလံ ပေတာနံ ဥဒ္ဒိသနဝသေန ဒါနမယံ ပုညံ ဥပစိနိတွာ ဣဓေဝ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။ ပေတေ စ ပဋိပူဇိယာတိ ပေတေ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနေန သမ္မာနေတွာ အနုဘုယျမာနဒုက္ခတော တေ မောစေတွာ။ ပေတေ ဟိ ဥဒ္ဒိဿ ဒိယျမာနံ ဒါနံ တေသံ ပူဇာ နာမ ဟောတိ။ တေနာဟ – ‘‘အမှာကဉ္စ ကတာ ပူဇာ’’တိ (ပေ။ ဝ။ ၁၈)၊ ‘‘ပေတာနံ ပူဇာ စ ကတာ ဥဠာရာ’’တိ (ပေ။ ဝ။ ၂၅) စ။ ‘‘ပေတေ စာ’’တိ စ-သဒ္ဒေန ¶ ‘‘ပိယော စ ဟောတိ မနာပေါ၊ အဘိဂမနီယော စ ဟောတိ ဝိဿာသနီယော၊ ဘာဝနီယော စ ဟောတိ ဂရုကာတဗ္ဗော၊ ပါသံသော စ ဟောတိ ကိတ္တနီယော ဝိညူန’’န္တိ ဧဝမာဒိကေ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကေ ဒါနာနိသံသေ သင်္ဂဏှာတိ။ သဂ္ဂဉ္စ ကမတိ ဌာနံ၊ ကမ္မံ ကတွာန ဘဒ္ဒကန္တိ ကလျာဏံ ကုသလကမ္မံ ကတွာ ဒိဗ္ဗေဟိ အာယုအာဒီဟိ ဒသဟိ ဌာနေဟိ သုဋ္ဌု အဂ္ဂတ္တာ ‘‘သဂ္ဂ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ ကတပုညာနံ နိဗ္ဗတ္တနဋ္ဌာနံ ဒေဝလောကံ ကမတိ ဥပပဇ္ဇနဝသေန ဥပဂစ္ဆတိ။

ဧတ္ထ ¶ စ ‘‘ကုသလံ ကတွာ’’တိ ဝတွာ ပုန ‘‘ကမ္မံ ကတွာန ဘဒ္ဒက’’န္တိ ဝစနံ ‘‘ဒေယျဓမ္မပရိစ္စာဂေါ ဝိယ ပတ္တိဒါနဝသေန ဒါနဓမ္မပရိစ္စာဂေါပိ ဒါနမယကုသလကမ္မမေဝါ’’တိ ဒဿနတ္ထန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကေစိ ပနေတ္ထ ‘‘ပေတာတိ အရဟန္တော အဓိပ္ပေတာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ တေသံ မတိမတ္တံ ‘‘ပေတာ’’တိ ခီဏာသဝါနံ အာဂတဋ္ဌာနဿေဝ အဘာဝတော၊ ဗီဇာဒိဘာဝဿ စ ဒါယကဿ ဝိယ ¶ တေသံ အယုဇ္ဇမာနတ္တာ၊ ပေတယောနိကာနံ ယုဇ္ဇမာနတ္တာ စ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ဒေဝပုတ္တံ သုလသဉ္စ အာဒိံ ကတွာ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသီတိ။

ခေတ္တူပမပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သူကရမုခပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ကာယော တေ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏောတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ ဝိဟရန္တေ အညတရံ သူကရမုခပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ အတီတေ ကိရ ကဿပဿ ဘဂဝတော သာသနေ ဧကော ဘိက္ခု ကာယေန ¶ သညတော အဟောသိ၊ ဝါစာယ အသညတော၊ ဘိက္ခူ အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ။ သော ကာလံ ကတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တော၊ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ တတ္ထ ပစ္စိတွာ တတော စဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟသမီပေ ဂိဇ္ဈကူဋပဗ္ဗတပါဒေ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန ခုပ္ပိပါသာဘိဘူတော ပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ကာယော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အဟောသိ၊ မုခံ သူကရမုခသဒိသံ။ အထာယသ္မာ နာရဒေါ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ ဝသန္တော ပါတောဝ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ တံ ပေတံ ဒိသွာ တေန ကတကမ္မံ ပုစ္ဆန္တော –

၄။

‘‘ကာယော တေ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏော၊ သဗ္ဗာ ဩဘာသတေ ဒိသာ၊

မုခံ တေ သူကရဿေဝ၊ ကိံ ကမ္မမကရီ ပုရေ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ကာယော တေ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏောတိ တဝ ကာယော ဒေဟော သဗ္ဗော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဥတ္တတ္တကနကသန္နိဘော။ သဗ္ဗာ ဩဘာသတေ ဒိသာတိ တဿ ပဘာယ သဗ္ဗာပိ ဒိသာ သမန္တန္တော ဩဘာသတိ ဝိဇ္ဇောတတိ။ ဩဘာသတေတိ ဝါ အန္တောဂဓဟောတုအတ္ထမိဒံ ပဒန္တိ ‘‘တေ ကာယော သဗ္ဗသောဝဏ္ဏော သဗ္ဗာ ဒိသာ ဩဘာသေတိ ဝိဇ္ဇောတေတီ’’တိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ မုခံ ¶ တေ သူကရဿေဝါတိ မုခံ ပန တေ သူကရဿ ဝိယ၊ သူကရမုခသဒိသံ တဝ မုခန္တိ အတ္ထော။ ကိံ ကမ္မမကရီ ပုရေတိ ‘‘တွံ ပုဗ္ဗေ အတီတဇာတိယံ ကီဒိသံ ကမ္မံ အကာသီ’’တိ ပုစ္ဆတိ။

ဧဝံ ထေရေန သော ပေတော ကတကမ္မံ ပုဋ္ဌော ဂါထာယ ဝိဿဇ္ဇေန္တော –

၅။

‘‘ကာယေန သညတော အာသိံ၊ ဝါစာယာသိမသညတော၊

တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ ယထာ ပဿသိ နာရဒါ’’တိ။ –

အာဟ ¶ ။ တတ္ထ ကာယေန သညတော အာသိန္တိ ကာယိကေန သံယမေန သံယတော ကာယဒွါရိကေန သံဝရေန သံဝုတော အဟောသိံ။ ဝါစာယာသိမသညတောတိ ¶ ဝါစာယ အသညတော ဝါစသိကေန အသံဝရေန သမန္နာဂတော အဟောသိံ။ တေနာတိ တေန ဥဘယေန သံယမေန အသံယမေန စ။ မေတိ မယှံ။ ဧတာဒိသော ဝဏ္ဏောတိ ဧဒိသော။ ယထာ တွံ၊ နာရဒ၊ ပစ္စက္ခတော ပဿသိ၊ ဧဝရူပေါ၊ ကာယေန မနုဿသဏ္ဌာနော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော၊ မုခေန သူကရသဒိသော အာသိန္တိ ယောဇနာ။ ဝဏ္ဏသဒ္ဒေါ ဟိ ဣဓ ဆဝိယံ သဏ္ဌာနေ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ဧဝံ ပေတော ထေရေန ပုစ္ဆိတော တမတ္ထံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ တမေဝ ကာရဏံ ကတွာ ထေရဿ ဩဝါဒံ ဒေန္တော –

၆။

‘‘တံ တျာဟံ နာရဒ ဗြူမိ၊ သာမံ ဒိဋ္ဌမိဒံ တယာ၊

မာကာသိ မုခသာ ပါပံ၊ မာ ခေါ သူကရမုခေါ အဟူ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ တန္တိ တသ္မာ။ တျာဟန္တိ တေ အဟံ။ နာရဒါတိ ထေရံ အာလပတိ။ ဗြူမီတိ ကထေမိ။ သာမန္တိ သယမေဝ။ ဣဒန္တိ အတ္တနော သရီရံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – ယသ္မာ၊ ဘန္တေ နာရဒ၊ ဣဒံ မမ သရီရံ ဂလတော ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ မနုဿသဏ္ဌာနံ၊ ဥပရိ သူကရသဏ္ဌာနံ၊ တယာ ပစ္စက္ခတောဝ ဒိဋ္ဌံ၊ တသ္မာ တေ အဟံ ဩဝါဒဝသေန ဝဒါမီတိ။ ကိန္တိ စေတိ အာဟ ‘‘မာကာသိ မုခသာ ပါပံ၊ မာ ခေါ သူကရမုခေါ အဟူ’’တိ။ တတ္ထ မာတိ ပဋိသေဓေ နိပါတော။ မုခသာတိ မုခေန။ ခေါတိ အဝဓာရဏေ၊ ဝါစာယ ပါပကမ္မံ မာကာသိ မာ ကရောဟိ။ မာ ¶ ခေါ သူကရမုခေါ အဟူတိ အဟံ ဝိယ သူကရမုခေါ မာ အဟောသိယေဝ။ သစေ ပန တွံ မုခရော ဟုတွာ ဝါစာယ ပါပံ ကရေယျာသိ၊ ဧကံသေန သူကရမုခေါ ဘဝေယျာသိ၊ တသ္မာ မာကာသိ မုခသာ ပါပန္တိ ဖလပဋိသေဓနမုခေနပိ ဟေတုမေဝ ပဋိသေဓေတိ။

အထာယသ္မာ နာရဒေါ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော စတုပရိသမဇ္ဈေ နိသိန္နဿ သတ္ထုနော တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ၊ ‘‘နာရဒ၊ ပုဗ္ဗေဝ မယာ ¶ သော သတ္ထော ဒိဋ္ဌော’’တိ ဝတွာ အနေကာကာရဝေါကာရံ ဝစီဒုစ္စရိတသန္နိဿိတံ အာဒီနဝံ၊ ဝစီသုစရိတပဋိသံယုတ္တဉ္စ အာနိသံသံ ပကာသေန္တော ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ သမ္ပတ္တပရိသာယ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

သူကရမုခပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ပူတိမုခပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဒိဗ္ဗံ ¶ သုဘံ ဓာရေသိ ဝဏ္ဏဓာတုန္တိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ ကလန္ဒကနိဝါပေ အညတရံ ပူတိမုခပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ အတီတေ ကိရ ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဒွေ ကုလပုတ္တာ တဿ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ သီလာစာရသမ္ပန္နာ သလ္လေခဝုတ္တိနော အညတရသ္မိံ ဂါမကာဝါသေ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသိံသု။ အထ အညတရော ပါပဇ္ဈာသယော ပေသုညာဘိရတော ဘိက္ခု တေသံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဥပဂဉ္ဆိ။ ထေရာ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ဝသနဋ္ဌာနံ ဒတွာ ဒုတိယဒိဝသေ တံ ဂဟေတွာ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။ မနုဿာ တေ ဒိသွာ တေသု ထေရေသု အတိဝိယ ပရမနိပစ္စကာရံ ကတွာ ယာဂုဘတ္တာဒီဟိ ပဋိမာနေသုံ။ သော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ စိန္တေသိ – ‘‘သုန္ဒရော ဝတာယံ ဂေါစရဂါမော၊ မနုဿာ စ သဒ္ဓါ ပသန္နာ၊ ပဏီတပဏီတံ ပိဏ္ဍပါတံ ဒေန္တိ၊ အယဉ္စ ဝိဟာရော ဆာယူဒကသမ္ပန္နော၊ သက္ကာ မေ ဣဓ သုခေန ဝသိတုံ။ ဣမေသု ပန ဘိက္ခူသု ဣဓ ဝသန္တေသု မယှံ ဖာသုဝိဟာရော န ဘဝိဿတိ၊ အန္တေဝါသိကဝါသော ဝိယ ဘဝိဿတိ။ ဟန္ဒာဟံ ဣမေ အညမညံ ဘိန္ဒိတွာ ယထာ န ပုန ဣဓ ဝသိဿန္တိ၊ တထာ ကရိဿာမီ’’တိ။

အထေကဒိဝသံ ¶ မဟာထေရေ ဒွိန္နမ္ပိ ဩဝါဒံ ဒတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ပဝိဋ္ဌေ ပေသုဏိကော ဘိက္ခု ထောကံ ကာလံ ဝီတိနာမေတွာ မဟာထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ထေရေန ‘‘ကိံ၊ အာဝုသော၊ ဝိကာလေ အာဂတောသီ’’တိ စ ဝုတ္တေ၊ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကထေဟိ၊ အာဝုသော’’တိ ထေရေန အနုညာတော အာဟ – ‘‘ဧသော၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ¶ သဟာယကတ္ထေရော သမ္မုခါ မိတ္တော ဝိယ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ ပရမ္မုခါ သပတ္တော ဝိယ ဥပဝဒတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကထေတီ’’တိ ပုစ္ဆိတော ‘‘သုဏာထ၊ ဘန္တေ၊ ‘ဧသော မဟာထေရော သဌော မာယာဝီ ကုဟကော မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတီ’တိ တုမှာကံ အဂုဏံ ကထေတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘မာ၊ အာဝုသော၊ ဧဝံ ဘဏိ၊ န သော ဘိက္ခု ဧဝံ မံ ဥပဝဒိဿတိ၊ ဂိဟိကာလတော ပဋ္ဌာယ မမ သဘာဝံ ဇာနာတိ ‘ပေသလော ကလျာဏသီလော’’’တိ။ ‘‘သစေ၊ ဘန္တေ၊ တုမှေ အတ္တနော ဝိသုဒ္ဓစိတ္တတာယ ဧဝံ စိန္တေထ၊ တံ တုမှာကံယေဝ အနုစ္ဆဝိကံ၊ မယှံ ပန တေန သဒ္ဓိံ ဝေရံ နတ္ထိ၊ ကသ္မာ အဟံ တေန အဝုတ္တံ ‘ဝုတ္တ’န္တိ ဝဒါမိ။ ဟောတု၊ ကာလန္တရေန သယမေဝ ဇာနိဿထာ’’တိ အာဟ။ ထေရောပိ ပုထုဇ္ဇနဘာဝဒေါသေန ဒွေဠှကစိတ္တော ‘‘ဧဝမ္ပိ သိယာ’’တိ သာသင်္ကဟဒယော ဟုတွာ ထောကံ သိထိလဝိဿာသော အဟောသိ။ သော ဗာလော ပဌမံ မဟာထေရံ ပရိဘိန္ဒိတွာ ဣတရမ္ပိ ထေနံ ဝုတ္တနယေနေဝ ပရိဘိန္ဒိ။ အထ တေ ဥဘောပိ ထေရာ ဒုတိယဒိဝသေ အညမညံ အနာလပိတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပိဏ္ဍပါတမာဒါယ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေယေဝ ¶ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ သာမီစိမတ္တမ္ပိ အကတွာ တံ ဒိဝသံ တတ္ထေဝ ဝသိတွာ ဝိဘာတာယ စ ရတ္တိယာ အညမညံ အနာရောစေတွာဝ ယထာဖာသုကဋ္ဌာနံ အဂမံသု။

ပေသုဏိကံ ပန ဘိက္ခုံ ပရိပုဏ္ဏမနောရထံ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌံ မနုဿာ ဒိသွာ အာဟံသု – ‘‘ဘန္တေ၊ ထေရာ ကုဟိံ ဂတာ’’တိ? သော အာဟ – ‘‘သဗ္ဗရတ္တိံ အညမညံ ကလဟံ ကတွာ မယာ ‘မာ ကလဟံ ကရောထ၊ သမဂ္ဂါ ဟောထ၊ ကလဟော နာမ အနတ္ထာဝဟော အာယတိဒုက္ခုပ္ပာဒကော အကုသလသံဝတ္တနိကော၊ ပုရိမကာပိ ကလဟေန မဟတာ ဟိတာ ပရိဘဋ္ဌာ’တိအာဒီနိ ဝုစ္စမာနာပိ မမ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ ပက္ကန္တာ’’တိ။ တတော မနုဿာ ‘‘ထေရာ တာဝ ဂစ္ဆန္တု၊ တုမှေ ပန အမှာကံ အနုကမ္ပာယ ဣဓေဝ အနုက္ကဏ္ဌိတွာ ဝသထာ’’တိ ယာစိံသု။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ တတ္ထေဝ ဝသန္တော ကတိပါဟေန စိန္တေသိ – ‘‘မယာ သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ ဘိက္ခူ ¶ အာဝါသလောဘေန ပရိဘိန္နာ၊ ဗဟုံ ဝတ မယာ ပါပကမ္မံ ပသုတ’’န္တိ ¶ ဗလဝဝိပ္ပဋိသာရာဘိဘူတော သောကဝေဂေန ဂိလာနော ဟုတွာ နစိရေနေဝ ကာလံ ကတွာ အဝီစိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ။

ဣတရေ ဒွေ သဟာယကတ္ထေရာ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တာ အညတရသ္မိံ အာဝါသေ သမာဂန္တွာ အညမညံ သမ္မောဒိတွာ တေန ဘိက္ခုနာ ဝုတ္တံ ဘေဒဝစနံ အညမညဿ အာရောစေတွာ တဿ အဘူတဘာဝံ ဉတွာ သမဂ္ဂါ ဟုတွာ အနုက္ကမေန တမေဝ အာဝါသံ ပစ္စာဂမိံသု။ မနုဿာ ဒွေ ထေရေ ဒိသွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ သဉ္ဇာတသောမနဿာ ဟုတွာ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ ထေရာ စ တတ္ထေဝ ဝသန္တာ သပ္ပာယအာဟာရလာဘေန သမာဟိတစိတ္တာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရေနေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။

ပေသုဏိကော ဘိက္ခု ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ နိရယေ ပစ္စိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟဿ အဝိဒူရေ ပူတိမုခပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ကာယော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အဟောသိ၊ မုခတော ပန ပုဠဝကာ နိက္ခမိတွာ ဣတော စိတော စ မုခံ ခါဒန္တိ၊ တဿ ဒူရမ္ပိ ဩကာသံ ဖရိတွာ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဝါယတိ။ အထာယသ္မာ နာရဒေါ ဂိဇ္ဈကူဋပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော တံ ဒိသွာ –

၇။

‘‘ဒိဗ္ဗံ သုဘံ ဓာရေသိ ဝဏ္ဏဓာတုံ၊ ဝေဟာယသံ တိဋ္ဌသိ အန္တလိက္ခေ၊

မုခဉ္စ တေ ကိမယော ပူတိဂန္ဓံ၊ ခါဒန္တိ ကိံ ကမ္မမကာသိ ပုဗ္ဗေ’’တိ။ –

ဣမာယ ဂါထာယ ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိ။ တတ္ထ ဒိဗ္ဗန္တိ ဒိဝိ ဘဝံ ဒေဝတ္တဘာဝပရိယာပန္နံ။ ဣဓ ပန ဒိဗ္ဗံ ဝိယာတိ ဒိဗ္ဗံ။ သုဘန္တိ သောဘနံ၊ သုန္ဒရဘာဝံ ဝါ။ ဝဏ္ဏဓာတုန္တိ ဆဝိဝဏ္ဏံ။ ဓာရေသီတိ ဝဟသိ ¶ ။ ဝေဟာယသံ တိဋ္ဌသိ အန္တလိက္ခေတိ ဝေဟာယသသညိတေ အန္တလိက္ခေ တိဋ္ဌသိ။ ကေစိ ပန ‘‘ဝိဟာယသံ တိဋ္ဌသိ အန္တလိက္ခေ’’တိ ပါဌံ ဝတွာ ဝိဟာယသံ ဩဘာသေန္တော အန္တလိက္ခေ တိဋ္ဌသီတိ ဝစနသေသေန အတ္ထံ ¶ ဝဒန္တိ။ ပူတိဂန္ဓန္တိ ကုဏပဂန္ဓံ၊ ဒုဂ္ဂန္ဓန္တိ အတ္ထော။ ကိံ ကမ္မမကာသိ ပုဗ္ဗေတိ ပရမဒုဂ္ဂန္ဓံ တေ မုခံ ကိမယော ခါဒန္တိ၊ ကာယော စ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော၊ ကီဒိသံ နာမ ကမ္မံ ဧဝရူပဿ အတ္တဘာဝဿ ကာရဏဘူတံ ပုဗ္ဗေ တွံ အကာသီတိ ပုစ္ဆိ။

ဧဝံ ¶ ထေရေန သော ပေတော အတ္တနာ ကတကမ္မံ ပုဋ္ဌော တမတ္ထံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော –

၈။

‘‘သမဏော အဟံ ပါပေါတိဒုဋ္ဌဝါစော၊ တပဿိရူပေါ မုခသာ အသညတော၊

လဒ္ဓါ စ မေ တမသာ ဝဏ္ဏဓာတု၊ မုခဉ္စ မေ ပေသုဏိယေန ပူတီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ သမဏော အဟံ ပါပေါတိ အဟံ လာမကော သမဏော ပါပဘိက္ခု အဟောသိံ။ အတိဒုဋ္ဌဝါစောတိ အတိဒုဋ္ဌဝစနော၊ ပရေ အတိက္ကမိတွာ လင်္ဃိတွာ ဝတ္တာ၊ ပရေသံ ဂုဏပရိဓံသကဝစနောတိ အတ္ထော။ ‘‘အတိဒုက္ခဝါစော’’တိ ဝါ ပါဌော၊ အတိဝိယ ဖရုသဝစနော မုသာဝါဒပေသုညာဒိဝစီဒုစ္စရိတနိရတော။ တပဿိရူပေါတိ သမဏပတိရူပကော။ မုခသာတိ မုခေန။ လဒ္ဓါတိ ပဋိလဒ္ဓါ။ စ-ကာရော သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ မေတိ မယာ။ တပသာတိ ဗြဟ္မစရိယေန။ ပေသုဏိယေနာတိ ပိသုဏဝါစာယ။ ပုတီတိ ပူတိဂန္ဓံ။

ဧဝံ သော ပေတော အတ္တနာ ကတကမ္မံ အာစိက္ခိတွာ ဣဒါနိ ထေရဿ ဩဝါဒံ ဒေန္တော –

၉။

‘‘တယိဒံ တယာ နာရဒ သာမံ ဒိဋ္ဌံ၊

အနုကမ္ပကာ ယေ ကုသလာ ဝဒေယျုံ၊

မာ ပေသုဏံ မာ စ မုသာ အဘာဏိ၊

ယက္ခော တုဝံ ဟောဟိသိ ကာမကာမီ’’တိ။ –

ဩသာနဂါထမာဟ။ တတ္ထ ¶ တယိဒန္တိ တံ ဣဒံ မမ ရူပံ။ အနုကမ္ပကာ ယေ ကုသလာ ဝဒေယျုန္တိ ယေ အနုကမ္ပနသီလာ ကာရုဏိကာ ပရဟိတပဋိပတ္တိယံ ကုသလာ နိပုဏာ ဗုဒ္ဓါဒယော ယံ ဝဒေယျုံ၊ တဒေဝ ဝဒါမီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣဒါနိ တံ ဩဝါဒံ ဒဿေန္တော ‘‘မာ ပေသုဏံ မာ စ မုသာ အဘာဏိ၊ ယက္ခော တုဝံ ဟောဟိသိ ကာမကာမီ’’တိ အာဟ။ တဿတ္ထော – ပေသုဏံ ပိသုဏဝစနံ မုသာ စ မာ အဘာဏိ ¶ မာ ကထေဟိ။ ယဒိ ဟိ တွံ မုသာဝါဒံ ပိသုဏဝါစဉ္စ ပဟာယ ဝါစာယ သညတော ဘဝေယျာသိ၊ ယက္ခော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဒေဝညတရော ဝါ တွံ ဘဝိဿသိ၊ ကာမံ ကာမိတဗ္ဗံ ဥဠာရံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ ¶ ပဋိလဘိတွာ တတ္ထ ကာမနသီလော ယထာသုခံ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိစရဏေန အဘိရမဏသီလောတိ။

တံ သုတွာ ထေရော တတော ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော သတ္ထု တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ သမ္ပတ္တပရိသာယ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

ပူတိမုခပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပိဋ္ဌဓီတလိကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ယံ ကိဉ္စာရမ္မဏံ ကတွာတိ ဣဒံ သတ္ထာ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိနော ဒါနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ကိရ ဂဟပတိနော ဓီတု ဓီတာယ ဒါရိကာယ ဓာတိ ပိဋ္ဌဓီတလိကံ အဒါသိ ‘‘အယံ တေ ဓီတာ၊ ဣမံ ဂဟေတွာ ကီဠဿူ’’တိ။ သာ တတ္ထ ဓီတုသညံ ဥပ္ပာဒေသိ။ အထဿာ ဧကဒိဝသံ တံ ဂဟေတွာ ကီဠန္တိယာ ပမာဒေန ပတိတွာ ဘိဇ္ဇိ။ တတော ဒါရိကာ ‘‘မမ ဓီတာ မတာ’’တိ ပရောဒိ။ တံ ရောဒန္တိံ ကောစိပိ ဂေဟဇနော သညာပေတုံ နာသက္ခိ။ တသ္မိဉ္စ သမယေ သတ္ထာ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိနော ဂေဟေ ပညတ္တေ အာသနေ နိသိန္နော ဟောတိ၊ မဟာသေဋ္ဌိ စ ဘဂဝတော ¶ သမီပေ နိသိန္နော အဟောသိ။ ဓာတိ တံ ဒါရိကံ ဂဟေတွာ သေဋ္ဌိဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ သေဋ္ဌိ တံ ဒိသွာ ‘‘ကိဿာယံ ဒါရိကာ ရောဒတီ’’တိ အာဟ။ ဓာတိ တံ ပဝတ္တိံ သေဋ္ဌိဿ အာရောစေသိ။ သေဋ္ဌိ တံ ဒါရိကံ အင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ ‘‘တဝ ဓီတုဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ သညာပေတွာ သတ္ထု အာရောစေသိ – ‘‘ဘန္တေ၊ မမ နတ္တုဓီတရံ ပိဋ္ဌဓီတလိကံ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနံ ဒါတုကာမော၊ တံ မေ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ သွာတနာယ အဓိဝါသေထာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။

အထ ဘဂဝါ ဒုတိယဒိဝသေ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ သေဋ္ဌိဿ ဃရံ ဂန္တွာ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ အနုမောဒနံ ကရောန္တော –

၁၀။

‘‘ယံ ကိဉ္စာရမ္မဏံ ကတွာ၊ ဒဇ္ဇာ ဒါနံ အမစ္ဆရီ၊

ပုဗ္ဗပေတေ စ အာရဗ္ဘ၊ အထ ဝါ ဝတ္ထုဒေဝတာ။

၁၁။

‘‘စတ္တာရော ¶ ¶ စ မဟာရာဇေ၊ လောကပါလေ ယသဿိနေ၊

ကုဝေရံ ဓတရဋ္ဌဉ္စ၊ ဝိရူပက္ခံ ဝိရူဠှကံ၊

တေ စေဝ ပူဇိတာ ဟောန္တိ၊ ဒါယကာ စ အနိပ္ဖလာ။

၁၂။

‘‘န ဟိ ရုဏ္ဏံ ဝါ သောကော ဝါ၊ ယာ စညာ ပရိဒေဝနာ၊

န တံ ပေတဿ အတ္ထာယ၊ ဧဝံ တိဋ္ဌန္တိ ဉာတယော။

၁၃။

‘‘အယဉ္စ ခေါ ဒက္ခိဏာ ဒိန္နာ၊ သင်္ဃမှိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ၊

ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယဿ၊ ဌာနသော ဥပကပ္ပတီ’’တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

၁၀။ တတ္ထ ယံ ကိဉ္စာရမ္မဏံ ကတွာတိ မင်္ဂလာဒီသု အညတရံ ယံ ကိဉ္စိ အာရဗ္ဘ ဥဒ္ဒိဿ။ ဒဇ္ဇာတိ ဒဒေယျ။ အမစ္ဆရီတိ အတ္တနော သမ္ပတ္တိယာ ပရေဟိ သာဓာရဏဘာဝါသဟနလက္ခဏဿ မစ္ဆေရဿ အဘာဝတော အမစ္ဆရီ၊ ပရိစ္စာဂသီလော မစ္ဆရိယလောဘာဒိစိတ္တမလံ ဒူရတော ကတွာ ဒါနံ ဒဒေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။ ပုဗ္ဗပေတေ စ အာရဗ္ဘာတိ ပုဗ္ဗကေပိ ပေတေ ဥဒ္ဒိဿ။ ဝတ္ထုဒေဝတာတိ ဃရဝတ္ထုအာဒီသု အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ အာရဗ္ဘာတိ ယောဇနာ။ အထ ဝါတိ ဣမိနာ အညေပိ ဒေဝမနုဿာဒိကေ ယေ ကေစိ အာရဗ္ဘ ဒါနံ ဒဒေယျာတိ ဒဿေတိ။

၁၁။ တတ္ထ ဒေဝေသု တာဝ ဧကစ္စေ ပါကဋေ ဒေဝေ ဒဿေန္တော ‘‘စတ္တာရော စ မဟာရာဇေ’’တိ ဝတွာ ပုန တေ ¶ နာမတော ဂဏှန္တော ‘‘ကုဝေရ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကုဝေရန္တိ ဝေဿဝဏံ။ ဓတရဋ္ဌန္တိအာဒီနိ သေသာနံ တိဏ္ဏံ လောကပါလာနံ နာမာနိ။ တေ စေဝ ပူဇိတာ ဟောန္တီတိ တေ စ မဟာရာဇာနော ပုဗ္ဗပေတဝတ္ထုဒေဝတာယော စ ဥဒ္ဒိသနကိရိယာယ ပဋိမာနိကာ ဟောန္တိ။ ဒါယကာ စ အနိပ္ဖလာတိ ယေ ဒါနံ ဒေန္တိ၊ တေ ဒါယကာ စ ပရေသံ ဥဒ္ဒိသနမတ္တေန န နိပ္ဖလာ၊ အတ္တနော ဒါနဖလဿ ဘာဂိနော ဧဝ ဟောန္တိ။

၁၂။ ဣဒါနိ ‘‘ယေ အတ္တနော ဉာတီနံ မရဏေန ရောဒန္တိ ပရိဒေဝန္တိ သောစန္တိ၊ တေသံ တံ နိရတ္ထကံ၊ အတ္တပရိတာပနမတ္တမေဝါ’’တိ ဒဿေတုံ ‘‘န ဟိ ရုဏ္ဏံ ဝါ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ရုဏ္ဏန္တိ ရုဒိတံ အဿုမောစနံ န ဟိ ကာတဗ္ဗန္တိ ¶ ဝစနသေသော။ သောကောတိ သောစနံ စိတ္တသန္တာပေါ၊ အန္တောနိဇ္ဈာနန္တိ အတ္ထော။ ယာ စညာ ပရိဒေဝနာတိ ယာ စ ရုဏ္ဏသောကတော အညာ ပရိဒေဝနာ၊ ‘‘ကဟံ ဧကပုတ္တကာ’’တိအာဒိဝါစာဝိပ္ပလာပေါ၊ သောပိ န ကာတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗတ္ထ ဝါ-သဒ္ဒေါ ဝိကပ္ပနတ္ထော ¶ ။ န တံ ပေတဿ အတ္ထာယာတိ ယသ္မာ ရုဏ္ဏံ ဝါ သောကော ဝါ ပရိဒေဝနာ ဝါတိ သဗ္ဗမ္ပိ တံ ပေတဿ ကာလကတဿ အတ္ထာယ ဥပကာရာယ န ဟောတိ၊ တသ္မာ န ဟိ တံ ကာတဗ္ဗံ၊ တထာပိ ဧဝံ တိဋ္ဌန္တိ ဉာတယော အဝိဒ္ဒသုနောတိ အဓိပ္ပာယော။

၁၃။ ဧဝံ ရုဏ္ဏာဒီနံ နိရတ္ထကဘာဝံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယာ ပုဗ္ဗပေတာဒိကေ အာရဗ္ဘ ဒါယကေန သင်္ဃဿ ဒက္ခိဏာ ဒိန္နာ၊ တဿာ သာတ္ထကဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘အယဉ္စ ခေါ ဒက္ခိဏာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အယန္တိ ဒါယကေန တံ ဒိန္နံ ဒါနံ ပစ္စက္ခတော ဒဿေန္တော ဝဒတိ။ စ-သဒ္ဒေါ ဗျတိရေကတ္ထော၊ တေန ယထာ ရုဏ္ဏာဒိ ပေတဿ န ကဿစိ အတ္ထာယ ဟောတိ၊ န ဧဝမယံ၊ အယံ ပန ဒက္ခိဏာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယဿ ဟောတီတိ ဝက္ခမာနမေဝ ဝိသေသံ ဇောတေတိ။ ခေါတိ အဝဓာရဏေ။ ဒက္ခိဏာတိ ဒါနံ။ သင်္ဃမှိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာတိ အနုတ္တရေ ပုညက္ခေတ္တေ ¶ သင်္ဃေ သုဋ္ဌု ပတိဋ္ဌိတာ။ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယဿာတိ အဿ ပေတဿ စိရကာလံ ဟိတာယ အတ္ထာယ။ ဌာနသော ဥပကပ္ပတီတိ တင်္ခဏညေဝ နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ န ကာလန္တရေတိ အတ္ထော။ အယဉှိ တတ္ထ ဓမ္မတာ – ယံ ပေတေ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနေ ဒိန္နေ ပေတာ စေ အနုမောဒန္တိ၊ တာဝဒေဝ တဿ ဖလေန ပေတာ ပရိမုစ္စန္တီတိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မဟာဇနံ ပေတေ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနာဘိရတမာနသံ ကတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ ပုနဒိဝသေ သေဋ္ဌိဘရိယာ အဝသေသာ စ ဉာတကာ သေဋ္ဌိံ အနုဝတ္တန္တာ ဧဝံ တေမာသမတ္တံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသုံ။ အထ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခူ မာသမတ္တံ မမ ဃရံ နာဂမိံသူ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သတ္ထာရာ တသ္မိံ ကာရဏေ ကထိတေ ရာဇာပိ သေဋ္ဌိံ အနုဝတ္တန္တော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ၊ တံ ဒိသွာ နာဂရာ ရာဇာနံ အနုဝတ္တန္တာ မာသမတ္တံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသုံ။ ဧဝံ မာသဒွယံ ပိဋ္ဌဓီတလိကမူလကံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသုန္တိ။

ပိဋ္ဌဓီတလိကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ တိရောကုဋ္ဋပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

တိရောကုဋ္ဋေသု ¶ တိဋ္ဌန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရန္တော သမ္ဗဟုလေ ပေတေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။

တတြာယံ ဝိတ္ထာရကထာ – ဣတော ဒွါနဝုတိကပ္ပေ ကာသိ နာမ နဂရံ အဟောသိ။ တတ္ထ ဇယသေနော နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဿ သိရိမာ နာမ ဒေဝီ။ တဿာ ကုစ္ဆိယံ ဖုဿော နာမ ဗောဓိသတ္တော ¶ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အနုပုဗ္ဗေန သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ။ ဇယသေနော ရာဇာ ‘‘မမ ပုတ္တော မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတွာ ဗုဒ္ဓါ ဇာတော၊ မယှမေဝ ဗုဒ္ဓါ၊ မယှံ ဓမ္မော၊ မယှံ သင်္ဃော’’တိ မမတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ သဗ္ဗကာလံ သယမေဝ ဥပဋ္ဌဟတိ၊ န အညေသံ ဩကာသံ ဒေတိ။

ဘဂဝတော ကနိဋ္ဌဘာတရော ဝေမာတိကာ တယော ဘာတရော စိန္တေသုံ – ‘‘ဗုဒ္ဓါ ¶ နာမ သဗ္ဗလောက ဟိတတ္ထာယ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ န ဧကဿေဝ အတ္ထာယ။ အမှာကဉ္စ ပိတာ အညေသံ ဩကာသံ န ဒေတိ။ ကထံ နု ခေါ မယံ လဘေယျာမ ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌာတုံ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စာ’’တိ? တေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဟန္ဒ မယံ ကိဉ္စိ ဥပါယံ ကရောမာ’’တိ။ တေ ပစ္စန္တံ ကုပိတံ ဝိယ ကာရာပေသုံ။ တတော ရာဇာ ‘‘ပစ္စန္တော ကုပိတော’’တိ သုတွာ တယောပိ ပုတ္တေ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတုံ ပေသေသိ။ တေ ဂန္တွာ ဝူပသမေတွာ အာဂတာ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော ဝရံ အဒါသိ ‘‘ယံ ဣစ္ဆထ၊ တံ ဂဏှထာ’’တိ။ တေ ‘‘မယံ ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌာတုံ ဣစ္ဆာမာ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ ‘‘ဧတံ ဌပေတွာ အညံ ဂဏှထာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘မယံ အညေန အနတ္ထိကာ’’တိ အာဟံသု။ တေန ဟိ ပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ ဂဏှထာတိ။ တေ သတ္တ ဝဿာနိ ယာစိံသု။ ရာဇာ န အဒါသိ။ ဧဝံ ‘‘ဆ၊ ပဉ္စ၊ စတ္တာရိ၊ တီဏိ၊ ဒွေ၊ ဧကံ၊ သတ္တ မာသေ၊ ဆ၊ ပဉ္စ၊ စတ္တာရော’’တိ ဝတွာ ယာဝ တေမာသံ ယာစိံသု။ တဒါ ရာဇာ ‘‘ဂဏှထာ’’တိ အဒါသိ။

တေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟံသု – ‘‘ဣစ္ဆာမ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တံ တေမာသံ ဥပဋ္ဌာတုံ၊ အဓိဝါသေတု နော၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ဣမံ တေမာသံ ဝဿာဝါသ’’န္တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ တေ တယော အတ္တနော ဇနပဒေ နိယုတ္တကပုရိသဿ လေခံ ပေသေသုံ ‘‘ဣမံ တေမာသံ အမှေဟိ ဘဂဝါ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗော၊ ဝိဟာရံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာနသမ္ဘာရံ သမ္ပာဒေဟီ’’တိ။ သော သဗ္ဗံ သမ္ပာဒေတွာ ပဋိပေသေသိ။ တေ ¶ ကာသာယဝတ္ထနိဝတ္ထာ ဟုတွာ ပုရိသသဟဿေဟိ ဝေယျာဝစ္စကရေဟိ ဘဂဝန္တံ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟမာနာ ဇနပဒံ နေတွာ ဝိဟာရံ နိယျာတေတွာ ဝဿံ ဝသာပေသုံ။

တေသံ ဘဏ္ဍာဂါရိကော ဧကော ဂဟပတိပုတ္တော သပဇာပတိကော သဒ္ဓါ အဟောသိ ပသန္နော။ သော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါနဝတ္တံ သက္ကစ္စံ အဒါသိ။ ဇနပဒေ နိယုတ္တကပုရိသော တံ ဂဟေတွာ ဇာနပဒေဟိ ဧကာဒသမတ္တေဟိ ပုရိသသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ သက္ကစ္စမေဝ ဒါနံ ပဝတ္တာပေသိ။ တတ္ထ ကေစိ ဇာနပဒါ ပဋိဟတစိတ္တာ အဟေသုံ။ တေ ဒါနဿ အန္တရာယံ ကတွာ ဒေယျဓမ္မံ အတ္တနာ ခါဒိံသု၊ ဘတ္တသာလဉ္စ အဂ္ဂိနာ ဒဟိံသု။ ပဝါရိတာ ရာဇပုတ္တာ ဘဂဝတော သက္ကာရံ ကတွာ ¶ ဘဂဝန္တံ ပုရက္ခတွာ ပိတု သန္တိကမေဝ ပစ္စာဂမိံသု။ တတ္ထ ဂန္တွာ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ ရာဇပုတ္တာ စ ဇနပဒေ ¶ နိယုတ္တကပုရိသော စ ဘဏ္ဍာဂါရိကော စ အနုပုဗ္ဗေန ကာလံ ကတွာ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ သဂ္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇိံသု၊ ပဋိဟတစိတ္တာ ဇနာ နိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇိံသု။ ဧဝံ တေသံ ဥဘယေသံ ဇနာနံ သဂ္ဂတော သဂ္ဂံ နိရယတော နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တာနံ ဒွါနဝုတိကပ္ပာ ဝီတိဝတ္တာ။

အထ ဣမသ္မိံ ဘဒ္ဒကပ္ပေ ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ တေ ပဋိဟတစိတ္တာ ဇနာ ပေတေသု ဥပ္ပန္နာ။ တဒါ မနုဿာ အတ္တနော အတ္တနော ဉာတကာနံ ပေတာနံ အတ္ထာယ ဒါနံ ဒတွာ ဥဒ္ဒိသန္တိ ‘‘ဣဒံ နော ဉာတီနံ ဟောတူ’’တိ၊ တေ သမ္ပတ္တိံ လဘန္တိ။ အထ ဣမေပိ ပေတာ တံ ဒိသွာ ကဿပံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ မယမ္ပိ ဧဝရူပံ သမ္ပတ္တိံ လဘေယျာမာ’’တိ? ဘဂဝါ အာဟ – ‘‘ဣဒါနိ န လဘထ၊ အနာဂတေ ပန ဂေါတမော နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတိ၊ တဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗိမ္ဗိသာရော နာမ ရာဇာ ဘဝိဿတိ၊ သော တုမှာကံ ဣတော ဒွါနဝုတိကပ္ပေ ဉာတိ အဟောသိ၊ သော ဗုဒ္ဓဿ ဒါနံ ဒတွာ တုမှာကံ ဥဒ္ဒိသိဿတိ၊ တဒါ လဘိဿထာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကိရ တေသံ ပေတာနံ တံ ဝစနံ ‘‘သွေ လဘိဿထာ’’တိ ဝုတ္တံ ဝိယ အဟောသိ။

တတော ¶ ဧကသ္မိံ ဗုဒ္ဓန္တရေ ဝီတိဝတ္တေ အမှာကံ ဘဂဝါ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တေပိ တယော ရာဇပုတ္တာ ပုရိသသဟဿေန သဒ္ဓိံ ဒေဝလောကတော စဝိတွာ မဂဓရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ အနုပုဗ္ဗေန တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဂယာသီသေ တယော ဇဋိလာ အဟေသုံ၊ ဇနပဒေ နိယုတ္တကပုရိသော ရာဇာ ဗိမ္ဗိသာရော အဟောသိ၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကော ဂဟပတိပုတ္တော ဝိသာခေါ နာမ သေဋ္ဌိ အဟောသိ၊ တဿ ပဇာပတိ ဓမ္မဒိန္နာ နာမ သေဋ္ဌိဓီတာ အဟောသိ၊ အဝသေသာ ပန ပရိသာ ရညော ဧဝ ပရိဝါရာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိံသု။

အမှာကမ္ပိ ဘဂဝါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ သတ္တသတ္တာဟံ အတိက္ကမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဗာရာဏသိံ အာဂမ္မ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတွာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ သဟဿပရိဝါရေ တယော ဇဋိလေ ဝိနေတွာ ရာဇဂဟံ အဂမာသိ။ တတ္ထ ¶ စ တဒဟုပသင်္ကမန္တံယေဝ ရာဇာနံ ဗိမ္ဗိသာရံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေသိ သဒ္ဓိံ ဧကာဒသနဟုတေဟိ အင်္ဂမဂဓဝါသီဟိ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေဟိ။ အထ ရညာ သွာတနာယ ဘတ္တေန နိမန္တိတော အဓိဝါသေတွာ ဒုတိယဒိဝသေ မာဏဝကဝဏ္ဏေန သက္ကေန ဒေဝါနမိန္ဒေန ပုရတော ဂစ္ဆန္တေန –

‘‘ဒန္တော ဒန္တေဟိ သဟ ပုရာဏဇဋိလေဟိ၊ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိပ္ပမုတ္တေဟိ၊

သိင်္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏော၊ ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ ဘဂဝါ’’တိ။ (မဟာဝ။ ၅၈) –

ဧဝမာဒီဟိ ¶ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝိယမာနော ရာဇဂဟံ ပဝိသိတွာ ရညော နိဝေသနေ မဟာဒါနံ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ တေ ပန ပေတာ ‘‘ဣဒါနိ ရာဇာ ဒါနံ အမှာကံ ဥဒ္ဒိသိဿတိ၊ ဣဒါနိ ဥဒ္ဒိသိဿတီ’’တိ အာသာယ သမ္ပရိဝါရေတွာ အဋ္ဌံသု။

ရာဇာ ဒါနံ ဒတွာ ‘‘ကတ္ထ နု ခေါ ဘဂဝါ ဝိဟရေယျာ’’တိ ဘဂဝတော ဝိဟာရဋ္ဌာနမေဝ စိန္တေသိ၊ န တံ ဒါနံ ကဿစိ ဥဒ္ဒိသိ။ တထာ တံ ဒါနံ အလဘန္တာ ပေတာ ဆိန္နာသာ ဟုတွာ ရတ္တိယံ ရညော နိဝေသနေ အတိဝိယ ဘိံသနကံ ဝိဿရမကံသု။ ရာဇာ ဘယသန္တာသသံဝေဂံ အာပဇ္ဇိတွာ ဝိဘာတာယ ¶ ရတ္တိယာ ဘဂဝတော အာရောစေဟိ – ‘‘ဧဝရူပံ သဒ္ဒံ အဿောသိံ၊ ကိံ နု ခေါ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဝိဿတီ’’တိ? ဘဂဝါ ‘‘မာ ဘာယိ၊ မဟာရာဇ၊ န တေ ကိဉ္စိ ပါပကံ ဘဝိဿတိ၊ အပိစ ခေါ သန္တိ တေ ပုရာဏဉာတကာ ပေတေသု ဥပ္ပန္နာ။ တေ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ တမေဝ ပစ္စာသီသန္တာ ‘ဗုဒ္ဓဿ ဒါနံ ဒတွာ အမှာကံ ဥဒ္ဒိသိဿတီ’တိ ဝိစရန္တာ တယာ ဟိယျော ဒါနံ ဒတွာ န ဥဒ္ဒိသိတတ္တာ ဆိန္နာသာ ဟုတွာ တထာရူပံ ဝိဿရမကံသူ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ ဣဒါနိပိ၊ ဘန္တေ၊ ဒိန္နေ တေ လဘေယျု’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အဓိဝါသေတု မေ ဘဂဝါ အဇ္ဇတနာယ ဒါနံ၊ တေသံ ဥဒ္ဒိသိဿာမီ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။

ရာဇာ နိဝေသနံ ဂန္တွာ မဟာဒါနံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ ¶ ။ ဘဂဝါ ရာဇန္တေပုရံ ဂန္တွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန။ တေ ပေတာ ‘‘အပိ နာမ အဇ္ဇ လဘေယျာမာ’’တိ ဂန္တွာ တိရောကုဋ္ဋာဒီသု အဋ္ဌံသု။ ဘဂဝါ တထာ အကာသိ၊ ယထာ တေ သဗ္ဗေဝ ရညော အာပါထံ ဂတာ အဟေသုံ။ ရာဇာ ဒက္ခိဏောဒကံ ဒေန္တော ‘‘ဣဒံ မေ ဉာတီနံ ဟောတူ’’တိ ဥဒ္ဒိသိ။ တာဝဒေဝ ပေတာနံ ကမလကုဝလယသဉ္ဆန္နာ ပေါက္ခရဏိယော နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တေ တတ္ထ နှတွာ စ ပိဝိတွာ စ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓဒရထကိလမထပိပါသာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ အဟေသုံ။ ရာဇာ ယာဂုခဇ္ဇဘောဇ္ဇာနိ ဒတွာ ဥဒ္ဒိသိ။ တေသံ တင်္ခဏညေဝ ဒိဗ္ဗယာဂုခဇ္ဇဘောဇ္ဇာနိ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တေ တာနိ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ပီဏိန္ဒြိယာ အဟေသုံ။ အထ ဝတ္ထသေနာသနာနိ ဒတွာ ဥဒ္ဒိသိ။ တေသံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထပါသာဒပစ္စတ္ထရဏသေယျာဒိအလင်္ကာရဝိဓယော နိဗ္ဗတ္တိံသု။ သာ စ တေသံ သမ္ပတ္တိ သဗ္ဗာပိ ယထာ ရညော ပါကဋာ ဟောတိ၊ တထာ ဘဂဝါ အဓိဋ္ဌာသိ။ ရာဇာ တံ ဒိသွာ အတိဝိယ အတ္တမနော အဟောသိ။ တတော ဘဂဝါ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော ရညော ဗိမ္ဗိသာရဿ အနုမောဒနတ္ထံ တိရောကုဋ္ဋပေတဝတ္ထုံ အဘာသိ –

၁၄။

‘‘တိရောကုဋ္ဋေသု တိဋ္ဌန္တိ၊ သန္ဓိသိင်္ဃာဋကေသု စ၊

ဒွါရဗာဟာသု တိဋ္ဌန္တိ၊ အာဂန္တွာန သကံ ဃရံ။

၁၅။

‘‘ပဟူတေ ¶ အန္နပါနမှိ၊ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇေ ဥပဋ္ဌိတေ၊

န တေသံ ကောစိ သရတိ၊ သတ္တာနံ ကမ္မပစ္စယာ။

၁၆။

‘‘ဧဝံ ¶ ဒဒန္တိ ဉာတီနံ၊ ယေ ဟောန္တိ အနုကမ္ပကာ၊

သုစိံ ပဏီတံ ကာလေန၊ ကပ္ပိယံ ပါနဘောဇနံ။

၁၇။

‘‘ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော၊

တေ စ တတ္ထ သမာဂန္တွာ၊ ဉာတိပေတာ သမာဂတာ၊

ပဟူတေ အန္နပါနမှိ၊ သက္ကစ္စံ အနုမောဒရေ။

၁၈။

‘‘စိရံ ဇီဝန္တု နော ဉာတီ၊ ယေသံ ဟေတု လဘာမသေ၊

အမှာကဉ္စ ကတာ ပူဇာ၊ ဒါယကာ စ အနိပ္ဖလာ။

၁၉။

‘‘န ဟိ တတ္ထ ကသိ အတ္ထိ၊ ဂေါရက္ခေတ္ထ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ဝဏိဇ္ဇာ တာဒိသီ နတ္ထိ၊ ဟိရညေန ကယာကယံ၊

ဣတော ဒိန္နေန ယာပေန္တိ၊ ပေတာ ကာလဂတာ တဟိံ။

၂၀။

‘‘ဥန္နမေ ဥဒကံ ဝုဋ္ဌံ၊ ယထာ နိန္နံ ပဝတ္တတိ၊

ဧဝမေဝ ဣတော ဒိန္နံ၊ ပေတာနံ ဥပကပ္ပတိ။

၂၁။

‘‘ယထာ ဝါရိဝဟာ ပူရာ၊ ပရိပူရေန္တိ သာဂရံ၊

ဧဝမေဝ ¶ ဣတော ဒိန္နံ၊ ပေတာနံ ဥပကပ္ပတိ။

၂၂။

‘‘အဒါသိ မေ အကာသိ မေ၊ ဉာတိမိတ္တာ သခါ စ မေ၊

ပေတာနံ ဒက္ခိဏံ ဒဇ္ဇာ၊ ပုဗ္ဗေ ကတမနုဿရံ။

၂၃။

‘‘န ဟိ ရုဏ္ဏံ ဝါ သောကော ဝါ၊ ယာ စညာ ပရိဒေဝနာ၊

န တံ ပေတာနမတ္ထာယ၊ ဧဝံ တိဋ္ဌန္တိ ဉာတယော။

၂၄။

‘‘အယဉ္စ ¶ ခေါ ဒက္ခိဏာ ဒိန္နာ၊ သင်္ဃမှိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ၊

ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယဿ၊ ဌာနသော ဥပကပ္ပတိ။

၂၅။

‘‘သော ဉာတိဓမ္မော စ အယံ နိဒဿိတော၊ ပေတာန ပူဇာ စ ကတာ ဥဠာရာ၊

ဗလဉ္စ ဘိက္ခူနမနုပ္ပဒိန္နံ၊ တုမှေဟိ ပုညံ ပဟုတံ အနပ္ပက’’န္တိ။

၁၄။ တတ္ထ ¶ တိရောကုဋ္ဋေသူတိ ကုဋ္ဋာနံ ပရဘာဂေသု။ တိဋ္ဌန္တီတိ နိသဇ္ဇာဒိပဋိက္ခေပတော ဌာနကပ္ပနဝစနမေတံ၊ ဂေဟပါကာရကုဋ္ဋာနံ ဒွါရတော ဗဟိ ဧဝ တိဋ္ဌန္တီတိ အတ္ထော။ သန္ဓိသိင်္ဃာဋကေသု စာတိ သန္ဓီသု စ သိင်္ဃာဋကေသု စ။ သန္ဓီတိ စတုက္ကောဏရစ္ဆာ၊ ဃရသန္ဓိဘိတ္တိသန္ဓိအာလောကသန္ဓိယောပိ ဝုစ္စန္တိ။ သိင်္ဃာဋကာတိ တိကောဏရစ္ဆာ။ ဒွါရဗာဟာသု တိဋ္ဌန္တီတိ နဂရဒွါရဃရဒွါရာနံ ဗာဟာ နိဿာယ တိဋ္ဌန္တိ။ အာဂန္တွာန သကံ ဃရန္တိ သကဃရံ နာမ ပုဗ္ဗဉာတိဃရမ္ပိ အတ္တနာ သာမိဘာဝေန အဇ္ဈာဝုတ္ထဃရမ္ပိ၊ တဒုဘယမ္ပိ တေ ယသ္မာ သကဃရသညာယ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘အာဂန္တွာန သကံ ဃရ’’န္တိ အာဟ။

၁၅။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗေ အနဇ္ဈာဝုတ္ထပုဗ္ဗမ္ပိ ပုဗ္ဗဉာတိဃရတ္တာ ဗိမ္ဗိသာရနိဝေသနံ သကဃရသညာယ အာဂန္တွာ တိရောကုဋ္ဋာဒီသု ဌိတေ ဣဿာမစ္ဆရိယဖလံ အနုဘဝန္တေ အတိဝိယ ဒုဒ္ဒသိကဝိရူပဘယာနကဒဿနေ ဗဟူ ပေတေ ရညော ဒဿေန္တော ‘‘တိရောကုဋ္ဋေသု တိဋ္ဌန္တီ’’တိ ဂါထံ ဝတွာ ပုန တေဟိ ကတဿ ကမ္မဿ ဒါရုဏဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘ပဟူတေ အန္နပါနမှီ’’တိ ဒုတိယဂါထမာဟ။

တတ္ထ ပဟူတေတိ အနပ္ပကေ ဗဟုမှိ၊ ယာဝဒတ္ထေတိ အတ္ထော ¶ ။ ဗ-ကာရဿ ဟိ ပ-ကာရော လဗ္ဘတိ ‘‘ပဟု သန္တော န ဘရတီ’’တိအာဒီသု (သု။ နိ။ ၉၈) ဝိယ။ ကေစိ ပန ‘‘ဗဟုကေ’’တိ ပဌန္တိ၊ သော ပန ပမာဒပါဌော။ အန္နပါနမှီတိ အန္နေ စ ပါနေ စ။ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇေတိ ခဇ္ဇေ စ ဘောဇ္ဇေ စ။ ဧတေန အသိတပီတခါယိတသာယိတဝသေန စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ အာဟာရံ ဒဿေတိ။ ဥပဋ္ဌိတေတိ ဥပဂမ္မ ဌိတေ သဇ္ဇိတေ၊ ပဋိယတ္တေတိ အတ္ထော။ န တေသံ ကောစိ သရတိ သတ္တာနန္တိ တေသံ ပေတ္တိဝိသယေ ဥပ္ပန္နာနံ သတ္တာနံ ကောစိ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ ပုတ္တော ဝါ နတ္တာ ဝါ န သရတိ။ ကိံ ကာရဏာ? ကမ္မပစ္စယာတိ၊ အတ္တနာ ကတဿ အဒါနဒါနပဋိသေဓနာဒိဘေဒဿ ကဒရိယကမ္မဿ ကာရဏဘာဝတော။ တဉှိ ကမ္မံ တေသံ ဉာတီနံ သရိတုံ န ဒေတိ။

၁၆။ ဧဝံ ဘဂဝါ အနပ္ပကေပိ အန္နပါနာဒိမှိ ဝိဇ္ဇမာနေ ဉာတီနံ ပစ္စာသီသန္တာနံ ပေတာနံ ¶ ကမ္မဖလေန ဉာတကာနံ အနုဿရဏမတ္တဿာပိ အဘာဝံ ဒဿေတွာ ¶ ဣဒါနိ ပေတ္တိဝိသယုပပန္နေ ဉာတကေ ဥဒ္ဒိဿ ရညာ ဒိန္နဒါနံ ပသံသန္တော ‘‘ဧဝံ ဒဒန္တိ ဉာတီန’’န္တိ တတိယဂါထမာဟ။

တတ္ထ ဧဝန္တိ ဥပမာဝစနံ။ တဿ ဒွိဓာ သမ္ဗန္ဓော – တေသံ သတ္တာနံ ကမ္မပစ္စယာ အသရန္တေသုပိ ကေသုစိ ကေစိ ဒဒန္တိ ဉာတီနံ၊ ယေ ဧဝံ အနုကမ္ပကာ ဟောန္တီတိ စ၊ မဟာရာဇ၊ ယထာ တယာ ဒိန္နံ၊ ဧဝံ သုစိံ ပဏီတံ ကာလေန ကပ္ပိယံ ပါနဘောဇနံ ဒဒန္တိ ဉာတီနံ၊ ယေ ဟောန္တိ အနုကမ္ပကာတိ စ။ တတ္ထ ဒဒန္တီတိ ဒေန္တိ ဥဒ္ဒိသန္တိ နိယျာတေန္တိ။ ဉာတီနန္တိ မာတိတော စ ပိတိတော စ သမ္ဗန္ဓာနံ။ ယေတိ ယေ ကေစိ ပုတ္တာဒယော။ ဟောန္တီတိ ဘဝန္တိ။ အနုကမ္ပကာတိ အတ္ထကာမာ ဟိတေသိနော။ သုစိန္တိ သုဒ္ဓံ မနောဟရံ ဓမ္မိကဉ္စ။ ပဏီတန္တိ ဥဠာရံ။ ကာလေနာတိ ဒက္ခိဏေယျာနံ ပရိဘောဂယောဂ္ဂကာလေန၊ ဉာတိပေတာနံ ဝါ တိရောကုဋ္ဋာဒီသု ¶ အာဂန္တွာ ဌိတကာလေန။ ကပ္ပိယန္တိ အနုစ္ဆဝိကံ ပတိရူပံ အရိယာနံ ပရိဘောဂါရဟံ။ ပါနဘောဇနန္တိ ပါနဉ္စ ဘောဇနဉ္စ၊ တဒုပဒေသေန စေတ္ထ သဗ္ဗံ ဒေယျဓမ္မံ ဝဒတိ။

၁၇။ ဣဒါနိ ယေန ပကာရေန တေသံ ပေတာနံ ဒိန္နံ နာမ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော’’တိ စတုတ္ထဂါထာယ ပုဗ္ဗဍ္ဎံ အာဟ။ တံ တတိယဂါထာယ ပုဗ္ဗဍ္ဎေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ –

‘‘ဧဝံ ဒဒန္တိ ဉာတီနံ၊ ယေ ဟောန္တိ အနုကမ္ပကာ၊

ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော’’တိ။

တေန ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတူတိ ဧဝံ ပကာရေန ဒဒန္တိ၊ နော အညထာ’’တိ အာကာရတ္ထေန ဧဝံသဒ္ဒေန ဒါတဗ္ဗာကာရနိဒဿနံ ကတံ ဟောတိ။

တတ္ထ ဣဒန္တိ ဒေယျဓမ္မနိဒဿနံ။ ဝေါတိ နိပါတမတ္တံ ‘‘ယေဟိ ဝေါ အရိယာ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၃၆) ဝိယ။ ဉာတီနံ ဟောတူတိ ပေတ္တိဝိသယေ ဥပ္ပန္နာနံ ဉာတကာနံ ဟောတု။ ‘‘နော ဉာတီန’’န္တိ စ ပဌန္တိ၊ အမှာကံ ဉာတီနန္တိ အတ္ထော။ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယောတိ တေ ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာ ဉာတယော ဣဒံ ဖလံ ပစ္စနုဘဝန္တာ သုခိတာ သုခပ္ပတ္တာ ဟောန္တု။

ယသ္မာ ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတူ’’တိ ဝုတ္တေပိ အညေန ကတကမ္မံ န အညဿ ဖလဒံ ဟောတိ ¶ ၊ ကေဝလံ ပန တထာ ဥဒ္ဒိဿ ဒီယမာနံ တံ ဝတ္ထု ဉာတိပေတာနံ ¶ ကုသလကမ္မဿ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တသ္မာ ယထာ တေသံ တသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ဖလနိဗ္ဗတ္တကံ ကုသလကမ္မံ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘တေ စ တတ္ထော’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ တေတိ ဉာတိပေတာ။ တတ္ထာတိ ယတ္ထ ဒါနံ ဒီယတိ၊ တတ္ထ။ သမာဂန္တွာတိ ‘‘ဣမေ နော ဉာတယော အမှာကံ အတ္ထာယ ဒါနံ ဥဒ္ဒိသန္တီ’’တိ အနုမောဒနတ္ထံ တတ္ထ သမာဂတာ ဟုတွာ။ ပဟူတေ အန္နပါနမှီတိ အတ္တနော ဥဒ္ဒိဿ ဒီယမာနေ တသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ။ သက္ကစ္စံ အနုမောဒရေတိ ကမ္မဖလံ အဘိသဒ္ဒဟန္တာ စိတ္တီကာရံ အဝိဇဟန္တာ အဝိက္ခိတ္တစိတ္တာ ဟုတွာ ‘‘ဣဒံ နော ဒါနံ ¶ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတူ’’တိ မောဒန္တိ အနုမောဒန္တိ ပီတိသောမနဿဇာတာ ဟောန္တိ။

၁၈။ စိရံ ဇီဝန္တူတိ စိရံ ဇီဝိနော ဒီဃာယုကာ ဟောန္တု။ နော ဉာတီတိ အမှာကံ ဉာတကာ။ ယေသံ ဟေတူတိ ယေသံ ကာရဏာ ယေ နိဿာယ။ လဘာမသေတိ ဤဒိသံ သမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘာမ။ ဣဒဉှိ ဥဒ္ဒိသနေန လဒ္ဓသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တာနံ ပေတာနံ အတ္တနော ဉာတီနံ ထောမနာကာရဒဿနံ။ ပေတာနဉှိ အတ္တနော အနုမောဒနေန၊ ဒါယကာနံ ဥဒ္ဒိသနေန၊ ဥက္ခိဏေယျသမ္ပတ္တိယာ စာတိ တီဟိ အင်္ဂေဟိ ဒက္ခိဏာ တင်္ခဏညေဝ ဖလနိဗ္ဗတ္တိကာ ဟောတိ။ တတ္ထ ဒါယကာ ဝိသေသဟေတု။ တေနာဟ ‘‘ယေသံ ဟေတု လဘာမသေ’’တိ။ အမှာကဉ္စ ကတာ ပူဇာတိ ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဉာတီနံ ဟောတူ’’တိ ဧဝံ ဥဒ္ဒိသန္တေဟိ ဒါယကေဟိ အမှာကဉ္စ ပူဇာ ကတာ၊ တေ ဒါယကာ စ အနိပ္ဖလာ ယသ္မိံ သန္တာနေ ပရိစ္စာဂမယံ ကမ္မံ နိဗ္ဗတ္တံ တဿ တတ္ထေဝ ဖလဒါနတော။

ဧတ္ထာဟ – ‘‘ကိံ ပန ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာ ဧဝ ဉာတီ ဟေတုသမ္ပတ္တိယော လဘန္တိ၊ ဥဒါဟု အညေပီ’’တိ? န စေတ္ထ အမှေဟိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အတ္ထိ ဘဂဝတာ ဧဝံ ဗျာကတတ္တာ။ ဝုတ္တဉှေတံ –-

‘‘မယမဿု၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဗြာဟ္မဏာ နာမ ဒါနာနိ ဒေမ၊ ပုညာနိ ကရောမ ‘ဣဒံ ဒါနံ ပေတာနံ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဥပကပ္ပတု၊ ဣဒံ ဒါနံ ပေတာ ဉာတိသာလောဟိတာ ပရိဘုဉ္ဇန္တူ’တိ။ ကစ္စိ တံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဒါနံ ပေတာနံ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဥပကပ္ပတိ ¶ ၊ ကစ္စိ တေ ပေတာ ဉာတိသာလောဟိတာ တံ ဒါနံ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ? ဌာနေ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥပကပ္ပတိ၊ နော အဋ္ဌာနေတိ။

‘‘ကတမံ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဌာနံ၊ ကတမံ အဋ္ဌာနန္တိ? ဣဓ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ¶ ဟောတိ…ပေ… မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယော နေရယိကာနံ သတ္တာနံ အာဟာရော၊ တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ တေန သော တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ ဣဒံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ န ဥပကပ္ပတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ…ပေ… မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တိရစ္ဆာနယောနိံ ¶ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယော တိရစ္ဆာနယောနိကာနံ သတ္တာနံ အာဟာရော၊ တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ တေန သော တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ ဣဒမ္ပိ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ န ဥပကပ္ပတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ…ပေ… သမ္မာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ မနုဿာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ…ပေ… ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယော ဒေဝါနံ အာဟာရော၊ တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ တေန သော တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ ဣဒမ္ပိ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ န ဥပကပ္ပတိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ…ပေ… မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယော ပေတ္တိဝိသယိကာနံ သတ္တာနံ အာဟာရော၊ တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ တေန သော တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ ယံ ဝါ ပနဿ ဣတော အနုပဝေစ္ဆေန္တိ မိတ္တာမစ္စာ ဝါ ဉာတိသာလောဟိတာ ဝါ၊ တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ တေန သော တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ ဣဒံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ ဥပကပ္ပတီ’’တိ။

‘‘သစေ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ သော ပေတော ဉာတိသာလောဟိတော တံ ဌာနံ အနုပပန္နော ဟောတိ၊ ကော တံ ဒါနံ ပရိဘုဉ္ဇတီ’’တိ ¶ ? ‘‘အညေပိဿ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပေတာ ဉာတိသာလောဟိတာ တံ ဌာနံ ဥပပန္နာ ဟောန္တိ၊ တေ တံ ဒါနံ ပရိဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘သစေ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ သော စေဝ ပေတော ဉာတိသာလောဟိတော တံ ဌာနံ အနုပပန္နော ဟောတိ၊ အညေပိဿ ပေတာ ဉာတိသာလောဟိတာ တံ ဌာနံ အနုပပန္နာ ဟောန္တိ၊ ကော တံ ဒါနံ ပရိဘုဉ္ဇတီ’’တိ? ‘‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အနဝကာသော၊ ယံ တံ ဌာနံ ဝိဝိတ္တံ အဿ ¶ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ ယဒိဒံ ပေတေဟိ ဉာတိသာလောဟိတေဟိ၊ အပိစ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဒါယကောပိ အနိပ္ဖလော’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၁၇၇)။

၁၉။ ဣဒါနိ ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာနံ တတ္ထ အညဿ ကသိဂေါရက္ခာဒိနော သမ္ပတ္တိပဋိလာဘကာရဏဿ အဘာဝံ ဣတော ဒိန္နေန ယာပနဉ္စ ဒဿေတုံ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ န ဟိ တတ္ထ ကသိ အတ္ထီတိ တသ္မိံ ပေတ္တိဝိသယေ ကသိ န ဟိ အတ္ထိ၊ ယံ နိဿာယ ပေတာ သုခေန ဇီဝေယျုံ။ ဂေါရက္ခေတ္ထ န ဝိဇ္ဇတီတိ ဧတ္ထ ပေတ္တိဝိသယေ န ကေဝလံ ကသိယေဝ နတ္ထိ၊ အထ ခေါ ဂေါရက္ခာပိ န ဝိဇ္ဇတိ၊ ယံ နိဿာယ ¶ တေ သုခေန ဇီဝေယျုံ။ ဝဏိဇ္ဇာ တာဒိသီ နတ္ထီတိ ဝဏိဇ္ဇာပိ တာဒိသီ နတ္ထိ၊ ယာ တေသံ သမ္ပတ္တိပဋိလာဘဟေတု ဘဝေယျ။ ဟိရညေန ကယာကယန္တိ ဟိရညေန ကယဝိက္ကယမ္ပိ တတ္ထ တာဒိသံ နတ္ထိ၊ ယံ တေသံ သမ္ပတ္တိပဋိလာဘဟေတု ဘဝေယျ။ ဣတေ ဒိန္နေန ယာပေန္တိ၊ ပေတာ ကာလဂတာ တဟိန္တိ ကေဝလံ ပန ဣတော ဉာတီဟိ ဝါ မိတ္တာမစ္စေဟိ ဝါ ဒိန္နေန ယာပေန္တိ၊ အတ္တဘာဝံ ပဝတ္တေန္တိ။ ပေတာတိ ပေတ္တိဝိသယူပပန္နာ သတ္တာ။ ကာလဂတာတိ အတ္တနော မရဏကာလေန ဂတာ။ ‘‘ကာလကတာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ကတကာလာ ကတမရဏာ မရဏံ သမ္ပတ္တာ။ တဟိန္တိ တသ္မိံ ပေတ္တိဝိသယေ။

၂၀-၂၁။ ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ ဥပမာဟိ ပကာသေတုံ ‘‘ဥန္နမေ ဥဒကံ ဝုဋ္ဌ’’န္တိ ဂါထာဒွယမာဟ။ တဿတ္ထော – ယထာ ဥန္နမေ ထလေ ဥန္နတပ္ပဒေသေ မေဃေဟိ အဘိဝုဋ္ဌံ ဥဒကံ ယထာ နိန္နံ ပဝတ္တတိ၊ ယော ဘူမိဘာဂေါ နိန္နော ဩဏတော၊ တံ ဥပဂစ္ဆတိ၊ ဧဝမေဝ ဣတော ဒိန္နံ ဒါနံ ပေတာနံ ဥပကပ္ပတိ ¶ ၊ ဖလုပ္ပတ္တိယာ ဝိနိယုဇ္ဇတိ။ နိန္နမိဝ ဟိ ဥဒကပ္ပဝတ္တိယာ ဌာနံ ပေတလောကော ဒါနူပကပ္ပနာယ။ ယထာဟ – ‘‘ဣဒံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဌိတဿ တံ ဒါနံ ဥပကပ္ပတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၁၇၇)။ ယထာ စ ကန္ဒရပဒရသာခပသာခကုသောဗ္ဘမဟာသောဗ္ဘေ ဟိ ဩဂလိတေန ဥဒကေန ဝါရိဝဟာ မဟာနဇ္ဇော ပူရာ ဟုတွာ သာဂရံ ပရိပူရေန္တိ၊ ဧဝံ ဣတော ဒိန္နဒါနံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန ပေတာနံ ဥပကပ္ပတီတိ။

၂၂။ ယသ္မာ ပေတာ ‘‘ဣတော ကိဉ္စိ လဘာမာ’’တိ အာသာဘိဘူတာ ဉာတိဃရံ အာဂန္တွာပိ ‘‘ဣဒံ နာမ နော ဒေထာ’’တိ ယာစိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ တသ္မာ တေသံ ဣမာနိ အနုဿရဏဝတ္ထူနိ အနုဿရန္တော ကုလပုတ္တော ဒက္ခိဏံ ဒဇ္ဇာတိ ဒဿေန္တော ‘‘အဒါသိ မေ’’တိ ဂါထမာဟ။

တဿတ္ထော ¶ – ဣဒံ နာမ မေ ဓနံ ဝါ ဓညံ ဝါ အဒါသိ၊ ဣဒံ နာမ မေ ကိစ္စံ အတ္တနာယေဝ ယောဂံ အာပဇ္ဇန္တော အကာသိ၊ ‘‘အသုကော မေ မာတိတော ဝါ ပိတိတော ဝါ သမ္ဗန္ဓတ္တာ ဉာတိ၊ သိနေဟဝသေန ¶ တာဏသမတ္ထတာယ မိတ္တော၊ အသုကော မေ သဟပံသုကီဠကသဟာယော သခါ’’တိ စ ဧတံ သဗ္ဗမနုဿရန္တော ပေတာနံ ဒက္ခိဏံ ဒဇ္ဇာ ဒါနံ နိယျာတေယျ။ ‘‘ဒက္ခိဏာ ဒဇ္ဇာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ပေတာနံ ဒက္ခိဏာ ဒါတဗ္ဗာ၊ တေန ‘‘အဒါသိ မေ’’တိအာဒိနာ နယေန ပုဗ္ဗေ ကတမနုဿရံ အနုဿရတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကရဏတ္ထေ ဟိ ဣဒံ ပစ္စတ္တဝစနံ။

၂၃-၂၄။ ယေ ပန သတ္တာ ဉာတိမရဏေန ရုဏ္ဏသောကာဒိပရာ ဧဝ ဟုတွာ တိဋ္ဌန္တိ၊ န တေသံ အတ္ထာယ ကိဉ္စိ ဒေန္တိ၊ တေသံ တံ ရုဏ္ဏသောကာဒိ ကေဝလံ အတ္တပရိတာပနမတ္တမေဝ ဟောတိ၊ တံ န ပေတာနံ ကဉ္စိ အတ္ထံ သာဓေတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘န ဟိ ရုဏ္ဏံ ဝါ’’တိ ဂါထံ ဝတွာ ပုန မဂဓရာဇေန ဒိန္နဒက္ခိဏာယ သာတ္ထကဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘အယဉ္စ ခေါ’’တိ ဂါထမာဟ။ တေသံ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။

၂၅။ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဣမံ ဒက္ခိဏံ ဒေန္တေန ရညာ ဉာတီနံ ဉာတီဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စကရဏေန ဉာတိဓမ္မော နိဒဿိတော၊ ဗဟုဇနဿ ပါကဋော ကတော၊ နိဒဿနံ ပါကဋံ ကတံ ‘‘တုမှေဟိပိ ဧဝမေဝ ဉာတီသု ဉာတိဓမ္မော ပရိပူရေတဗ္ဗော’’တိ။ တေ စ ပေတေ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အဓိဂမေန္တေန ပေတာနံ ပူဇာ ကတာ ဥဠာရာ ¶ ၊ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အန္နပါနာဒီဟိ သန္တပ္ပေန္တေန ဘိက္ခူနံ ဗလံ အနုပ္ပဒိန္နံ၊ အနုကမ္ပာဒိဂုဏပရိဝါရဉ္စ စာဂစေတနံ နိဗ္ဗတ္တေန္တေန အနပ္ပကံ ပုညံ ပသုတံ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ ဣမေဟိ ယထာဘုစ္စဂုဏေဟိ ရာဇာနံ သမ္ပဟံသေန္တော ‘‘သော ဉာတိဓမ္မော’’တိ ဩသာနဂါထမာဟ။

တတ္ထ ဉာတိဓမ္မောတိ ဉာတီဟိ ဉာတီနံ ကတ္တဗ္ဗကရဏံ။ ဥဠာရာတိ ဖီတာ သမိဒ္ဓါ။ ဗလန္တိ ကာယဗလံ။ ပသုတန္တိ ဥပစိတံ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သော ဉာတိဓမ္မော စ အယံ နိဒဿိတော’’တိ ဧတေန ဘဂဝါ ရာဇာနံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ။ ဉာတိဓမ္မဒဿနဉှေတ္ထ သန္ဒဿနံ။ ‘‘ပေတာန ပူဇာ စ ကတာ ဥဠာရာ’’တိ ဣမိနာ သမာဒပေသိ။ ‘‘ဥဠာရာ’’တိ ပသံသနဉှေတ္ထ ပုနပ္ပုနံ ပူဇာကရဏေ သမာဒပနံ။ ‘‘ဗလဉ္စ ဘိက္ခူနမနုပ္ပဒိန္န’’န္တိ ဣမိနာ သမုတ္တေဇေသိ။ ဘိက္ခူနံ ဗလာနုပ္ပဒါနဉှေတ္ထ ဧဝံဝိဓာနံ ဗလာနုပ္ပဒါနေ ဥဿာဟဝဍ္ဎနေန ¶ သမုတ္တေဇနံ။ ‘‘တုမှေဟိ ပုညံ ပသုတံ အနပ္ပက’’န္တိ ဣမိနာ သမ္ပဟံသေသိ။ ပုညပသဝနကိတ္တနဉှေတ္ထ တဿ ယထာဘုစ္စဂုဏသံဝဏ္ဏနဘာဝေန သမ္ပဟံသနန္တိ ဧဝမေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဒေသနာပရိယောသာနေ စ ပေတ္တိဝိသယူပပတ္တိအာဒီနဝသံဝဏ္ဏနေန သံဝိဂ္ဂဟဒယာနံ ယောနိသော ပဒဟတံ ¶ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ။ ဒုတိယဒိဝသေပိ ဒေဝမနုဿာနံ ဣဒမေဝ တိရောကုဋ္ဋဒေသနံ ဒေသေသိ။ ဧဝံ ယာဝ သတ္တ ဒိဝသာ တာဒိသောဝ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသီတိ။

တိရောကုဋ္ဋပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ပဉ္စပုတ္တခါဒကပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ ပဉ္စပုတ္တခါဒကပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ သာဝတ္ထိယာ ကိရ အဝိဒူရေ ဂါမကေ အညတရဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ ဘရိယာ ဝဉ္ဈာ အဟောသိ။ တဿ ဉာတကာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘တဝ ပဇာပတိ ဝဉ္ဈာ၊ အညံ တေ ကညံ အာနေမာ’’တိ။ သော တဿော ဘရိယာယ သိနေဟေန န ဣစ္ဆိ။ အထဿ ဘရိယာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ သာမိကံ ဧဝမာဟ ¶ – ‘‘သာမိ၊ အဟံ ဝဉ္ဈာ၊ အညာ ကညာ အာနေတဗ္ဗာ၊ မာ တေ ကုလဝံသော ဥပစ္ဆိဇ္ဇီ’’တိ။ သော တာယ နိပ္ပီဠိယမာနော အညံ ကညံ အာနေသိ။ သာ အပရေန သမယေန ဂဗ္ဘိနီ အဟောသိ။ ဝဉ္ဈိတ္ထီ – ‘‘အယံ ပုတ္တံ လဘိတွာ ဣမဿ ဂေဟဿ ဣဿရာ ဘဝိဿတီ’’တိ ဣဿာပကတာ တဿာ ဂဗ္ဘပါတနူပါယံ ပရိယေသန္တီ အညတရံ ပရိဗ္ဗာဇိကံ အန္နပါနာဒီဟိ သင်္ဂဏှိတွာ တာယ တဿာ ဂဗ္ဘပါတနံ ဒါပေသိ။ သာ ဂဗ္ဘေ ပတိတေ အတ္တနော မာတုယာ အာရောစေသိ၊ မာတာ အတ္တနော ဉာတကေ သမောဓာနေတွာ တမတ္ထံ နိဝေဒေသိ။ တေ ဝဉ္ဈိတ္ထိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘တယာ ဣမိဿာ ဂဗ္ဘော ပါတိတော’’တိ? ‘‘နာဟံ ပါတေမီ’’တိ။ ‘‘သစေ တယာ ဂဗ္ဘော န ပါတိတော၊ သပထံ ကရောဟီ’’တိ ¶ ။ ‘‘သစေ မယာ ဂဗ္ဘော ပါတိတော၊ ဒုဂ္ဂတိပရာယဏာ ခုပ္ပိပါသာဘိဘူတာ သာယံ ပါတံ ပဉ္စ ပဉ္စ ပုတ္တေ ဝိဇာယိတွာ ခါဒိတွာ တိတ္တိံ န ဂစ္ဆေယျံ၊ နိစ္စံ ဒုဂ္ဂန္ဓာ မက္ခိကာပရိကိဏ္ဏာ စ ဘဝေယျ’’န္တိ မုသာ ဝတွာ သပထံ အကာသိ။ သာ နစိရဿေဝ ကာလံ ကတွာ တဿေဝ ဂါမဿ အဝိဒူရေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါ ပေတီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။

တဒါ ဇနပဒေ ဝုတ္ထဝဿာ အဋ္ဌ ထေရာ သတ္ထု ဒဿနတ္ထံ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တာ တဿ ဂါမဿ အဝိဒူရေ ဆာယူဒကသမ္ပန္နေ အရညဋ္ဌာနေ ဝါသံ ဥပဂစ္ဆိံသု။ အထ သာ ပေတီ ထေရာနံ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ တေသု သင်္ဃတ္ထေရော တံ ပေတိံ –

၂၆။

‘‘နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသိ၊ ဒုဂ္ဂန္ဓာ ပူတိ ဝါယသိ၊

မက္ခိကာဟိ ပရိကိဏ္ဏာ၊ ကာ နု တွံ ဣဓ တိဋ္ဌသီ’’တိ။ –

ဂါထာယ ပဋိပုစ္ဆိ။ တတ္ထ နဂ္ဂါတိ နိစ္စောဠာ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသီတိ ဏဝိရူပါ အတိဝိယ ဗီဘစ္ဆရူပေန ¶ သမန္နာဂတာ အသိ။ ဒုဂ္ဂန္ဓာတိ အနိဋ္ဌဂန္ဓာ။ ပူတိ ဝါယသီတိ သရီရတော ကုဏပဂန္ဓံ ဝါယသိ။ မက္ခိကာဟိ ပရိကိဏ္ဏာတိ နီလမက္ခိကာဟိ သမန္တတော အာကိဏ္ဏာ။ ကာ နု တွံ ဣဓ တိဋ္ဌသီတိ ကာ နာမ ဧဝရူပါ ဣမသ္မိံ ဌာနေ တိဋ္ဌသိ၊ ဣတော စိတော စ ဝိစရသီတိ အတ္ထော။

အထ သာ ပေတီ မဟာထေရေန ဧဝံ ပုဋ္ဌာ အတ္တာနံ ပကာသေန္တီ သတ္တာနံ သံဝေဂံ ဇနေန္တီ –

၂၇။

‘‘အဟံ ¶ ဘဒန္တေ ပေတီမှိ၊ ဒုဂ္ဂတာ ယမလောကိကာ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ။

၂၈။

‘‘ကာလေန ပဉ္စ ပုတ္တာနိ၊ သာယံ ပဉ္စ ပုနာပရေ၊

ဝိဇာယိတွာန ခါဒါမိ၊ တေပိ နာ ဟောန္တိ မေ အလံ။

၂၉။

‘‘ပရိဍယှတိ ¶ ဓူမာယတိ၊ ခုဒါယ ဟဒယံ မမ၊

ပါနီယံ န လဘေ ပါတုံ၊ ပဿ မံ ဗျသနံ ဂတ’’န္တိ။ –

ဣမာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။

၂၇။ တတ္ထ ဘဒန္တေတိ ထေရံ ဂါရဝေန အာလပတိ။ ဒုဂ္ဂတာတိ ဒုဂ္ဂတိံ ဂတာ။ ယမလောကိကာတိ ‘‘ယမလောကော’’တိ လဒ္ဓနာမေ ပေတလောကေ တတ္ထ ပရိယာပန္နဘာဝေန ဝိဒိတာ။ ဣတော ဂတာတိ ဣတော မနုဿလောကတော ပေတလောကံ ဥပပဇ္ဇနဝသေန ဂတာ၊ ဥပပန္နာတိ အတ္ထော။

၂၈။ ကာလေနာတိ ရတ္တိယာ ဝိဘာတကာလေ။ ဘုမ္မတ္ထေ ဟိ ဧတံ ကရဏဝစနံ။ ပဉ္စ ပုတ္တာနီတိ ပဉ္စ ပုတ္တေ။ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဟေတံ ဝုတ္တံ။ သာယံ ပဉ္စ ပုနာပရေတိ သာယနှကာလေ ပုန အပရေ ပဉ္စ ပုတ္တေ ခါဒါမီတိ ယောဇနာ။ ဝိဇာယိတွာနာတိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဒသ ဒသ ပုတ္တေ ဝိဇာယိတွာ။ တေပိ နာ ဟောန္တိ မေ အလန္တိ တေပိ ဒသပုတ္တာ ဧကဒိဝသံ မယှံ ခုဒါယ ပဋိဃာတာယ အဟံ ပရိယတ္တာ န ဟောန္တိ။ ဂါထာသုခတ္ထဉှေတ္ထ နာ-ဣတိ ဒီဃံ ကတွာ ဝုတ္တံ။

၂၉။ ပရိဍယှတိ ဓူမာယတိ ခုဒါယ ဟဒယံ မမာတိ ခုဒါယ ဇိဃစ္ဆာယ ဗာဓိယမာနာယ မမ ဟဒယပဒေသော ဥဒရဂ္ဂိနာ ပရိသမန္တတော ဈာယတိ ဓူမာယတိ သန္တပ္ပတိ။ ပါနီယံ န လဘေ ပါတုန္တိ ပိပါသာဘိဘူတာ ¶ တတ္ထ တတ္ထ ဝိစရန္တီ ပါနီယမ္ပိ ပါတုံ န လဘာမိ။ ပဿ မံ ဗျသနံ ဂတန္တိ ပေတူပပတ္တိယာ သာဓာရဏံ အသာဓာရဏဉ္စ ဣမံ ဤဒိသံ ဗျသနံ ဥပဂတံ မံ ပဿ၊ ဘန္တေတိ အတ္တနာ အနုဘဝိယမာနံ ဒုက္ခံ ထေရဿ ပဝေဒေသိ။

တံ ¶ သုတွာ ထေရော တာယ ကတကမ္မံ ပုစ္ဆန္တော –

၃၀။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿ ကမ္မဝိပါကေန၊ ပုတ္တမံသာနိ ခါဒသီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဒုက္ကဋန္တိ ဒုစ္စရိတံ။ ကိဿ ကမ္မဝိပါကေနာတိ ကီဒိသဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန၊ ကိံ ပါဏာတိပါတဿ၊ ဥဒါဟု အဒိန္နာဒါနာဒီသု အညတရဿာတိ အတ္ထော။ ‘‘ကေန ကမ္မဝိပါကေနာ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ။

အထ ¶ သာ ပေတီ အတ္တနာ ကတကမ္မံ ထေရဿ ကထေန္တီ –

၃၁။

‘‘သပတီ မေ ဂဗ္ဘိနီ အာသိ၊ တဿာ ပါပံ အစေတယိံ၊

သာဟံ ပဒုဋ္ဌမနသာ၊ အကရိံ ဂဗ္ဘပါတနံ။

၃၂။

‘‘တဿ ဒွေမာသိကော ဂဗ္ဘော၊ လောဟိတညေဝ ပဂ္ဃရိ၊

တဒဿာ မာတာ ကုပိတာ၊ မယှံ ဉာတီ သမာနယိ၊

သပထဉ္စ မံ အကာရေသိ၊ ပရိဘာသာပယီ စ မံ။

၃၃။

‘‘သာဟံ ဃောရဉ္စ သပထံ၊ မုသာဝါဒံ အဘာသိသံ၊

‘ပုတ္တမံသာနိ ခါဒါမိ၊ သစေ တံ ပကတံ မယာ’။

၃၄။

‘‘တဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန၊ မုသာဝါဒဿ စူဘယံ၊

ပုတ္တမံသာနိ ခါဒါမိ၊ ပုဗ္ဗလောဟိတမက္ခိတာ’’တိ။ – ဂါထာယော အဘာသိ၊

၃၁-၃၂။ တတ္ထ သပတီတိ သမာနပတိကာ ဣတ္ထီ ဝုစ္စတိ။ တဿာ ပါပံ အစေတယိန္တိ တဿ သပတိယာ ပါပံ လုဒ္ဒကံ ကမ္မံ အစေတယိံ။ ပဒုဋ္ဌမနသာတိ ပဒုဋ္ဌစိတ္တာ၊ ပဒုဋ္ဌေန ဝါ မနသာ။ ဒွေမာသိကောတိ ဒွေမာသဇာတော ပတိဋ္ဌိတော ဟုတွာ ဒွေမာသိကာ။ လောဟိတညေဝ ပဂ္ဃရီတိ ဝိပဇ္ဇမာနော ရုဟိရညေဝ ဟုတွာ ဝိဿန္ဒိ။ တဒဿာ မာတာ ကုပိတာ၊ မယှံ ဉာတီ သမာနယီတိ တဒါ အဿာ သပတိယာ ¶ မာတာ မယှံ ကုပိတာ အတ္တနော ဉာတကေ သမောဓာနေသိ။ ‘‘တတဿာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ တတော အဿာတိ ပဒဝိဘာဂေါ။

၃၃-၃၄။ သပထန္တိ ¶ သပနံ။ ပရိဘာသာပယီတိ ဘယေန တဇ္ဇာပေသိ။ သပထံ မုသာဝါဒံ အဘာသိသန္တိ ‘‘သစေ တံ မယာ ကတံ၊ ဤဒိသီ ဘဝေယျ’’န္တိ ကတမေဝ ပါပံ အကတံ ကတွာ ဒဿေန္တီ မုသာဝါဒံ အဘူတံ သပထံ အဘာသိံ။ မုတ္တမံသာနိ ခါဒါမိ၊ သစေတံ ပကတံ မယာတိ ¶ ဣဒံ တဒါ သပထဿ ကတာကာရဒဿနံ။ ယဒိ ဧတံ ဂဗ္ဘပါတနပါပံ မယာ ကတံ၊ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယံ မယှံ ပုတ္တမံသာနိယေဝ ခါဒေယျန္တိ အတ္ထော။ တဿ ကမ္မဿာတိ တဿ ဂဗ္ဘပါတနဝသေန ပကတဿ ပါဏာတိပါတကမ္မဿ။ မုသာဝါဒဿ စာတိ မုသာဝါဒကမ္မဿ စ။ ဥဘယန္တိ ဥဘယဿပိ ကမ္မဿ ဥဘယေန ဝိပါကေန။ ကရဏတ္ထေ ဟိ ဣဒံ ပစ္စတ္တဝစနံ။ ပုဗ္ဗလောဟိတမက္ခိတာတိ ပသဝနဝသေန ပရိဘိဇ္ဇနဝသေန စ ပုဗ္ဗေန စ လောဟိတေန စ မက္ခိတာ ဟုတွာ ပုတ္တမံသာနိ ခါဒါမီတိ ယောဇနာ။

ဧဝံ သာ ပေတီ အတ္တနော ကမ္မဝိပါကံ ပဝေဒေတွာ ပုန ထေရေ ဧဝမာဟ – ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဣမသ္မိံယေဝ ဂါမေ အသုကဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ ဘရိယာ ဣဿာပကတာ ဟုတွာ ပါပကမ္မံ ကတွာ ဧဝံ ပေတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တာ။ သာဓု၊ ဘန္တေ၊ တဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ ဂေဟံ ဂစ္ဆထ၊ သော တုမှာကံ ဒါနံ ဒဿတိ၊ တံ ဒက္ခိဏံ မယှံ ဥဒ္ဒိသာပေယျာထ၊ ဧဝံ မေ ဣတော ပေတလောကတော မုတ္တိ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ထေရာ တံ သုတွာ တံ အနုကမ္ပမာနာ ဥလ္လုမ္ပနသဘာဝသဏ္ဌိတာ တဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ ဂေဟံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။ ကုဋမ္ဗိကော ထေရေ ဒိသွာ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒေါ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တာနိ ဂဟေတွာ ထေရေ အာသနေသု နိသီဒါပေတွာ ပဏီတေန အာဟာရေန ဘောဇေတုံ အာရဘိ။ ထေရာ တံ ပဝတ္တိံ ကုဋုမ္ဗိကဿ အာရောစေတွာ တံ ဒါနံ တဿာ ပေတိယာ ဥဒ္ဒိသာပေသုံ။ တင်္ခဏညေဝ စ သာ ပေတီ တတော ဒုက္ခတော အပေတာ ဥဠာရသမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘိတွာ ရတ္တိယံ ကုဋုမ္ဗိကဿ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ အထ ထေရာ အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘဂဝတော တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ စ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဒေသနာဝသာနေ မဟာဇနော ပဋိလဒ္ဓသံဝေဂေါ ဣဿာမစ္ဆေရတော ပဋိဝိရမိ။ ဧဝံ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

ပဉ္စပုတ္တခါဒကပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သတ္တပုတ္တခါဒကပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

နဂ္ဂါ ¶ ¶ ¶ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ သတ္တပုတ္တခါဒကပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ သာဝတ္ထိယာ ကိရ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ဂါမကေ အညတရဿ ဥပါသကဿ ဒွေ ပုတ္တာ အဟေသုံ – ပဌမဝယေ ဌိတာ ရူပသမ္ပန္နာ သီလာစာရေန သမန္နာဂတာ။ တေသံ မာတာ ‘‘ပုတ္တဝတီ အဟ’’န္တိ ပုတ္တဗလေန ဘတ္တာရံ အတိမညတိ။ သော ဘရိယာယ အဝမာနိတော နိဗ္ဗိန္နမာနသော အညံ ကညံ အာနေသိ။ သာ နစိရဿေဝ ဂဗ္ဘိနီ အဟောသိ။ အထဿ ဇေဋ္ဌဘရိယာ ဣဿာပကတာ အညတရံ ဝေဇ္ဇံ အာမိသေန ဥပလာပေတွာ တေန တဿာ တေမာသိကံ ဂဗ္ဘံ ပါတေသိ။ အထ သာ ဉာတီဟိ စ ဘတ္တာရာ စ ‘‘တယာ ဣမိဿာ ဂဗ္ဘော ပါတိတော’’တိ ပုဋ္ဌာ ‘‘နာဟံ ပါတေမီ’’တိ မုသာ ဝတွာ တေဟိ အသဒ္ဒဟန္တေဟိ ‘‘သပထံ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တာ ‘‘သာယံ ပါတံ သတ္တ သတ္တ ပုတ္တေ ဝိဇာယိတွာ ပုတ္တမံသာနိ ခါဒါမိ၊ နိစ္စံ ဒုဂ္ဂန္ဓာ စ မက္ခိကာပရိကိဏ္ဏာ စ ဘဝေယျ’’န္တိ သပထံ အကာသိ။

သာ အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ တဿ ဂဗ္ဘပါတနဿ မုသာဝါဒဿ စ ဖလေနေဝ ပေတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပုတ္တနယေန ပုတ္တမံသာနိ ခါဒန္တီ တဿေဝ ဂါမဿ အဝိဒူရေ ဝိစရတိ။ တေန စ သမယေန သမ္ဗဟုလာ ထေရာ ဂါမကာဝါသေ ဝုတ္ထဝဿာ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တာ တဿ ဂါမဿ အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ပဒေသေ ရတ္တိယံ ဝါသံ ကပ္ပေသုံ။ အထ သာ ပေတီ တေသံ ထေရာနံ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ တံ မဟာထေရော ဂါထာယ ပုစ္ဆိ –

၃၅။

‘‘နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသိ၊ ဒုဂ္ဂန္ဓာ ပူတိ ဝါယသိ၊

မက္ခိကာဟိ ပရိကိဏ္ဏာ၊ ကာ နု တွံ ဣဓ တိဋ္ဌသီ’’တိ။

သာ ထေရေန ပုဋ္ဌာ တီဟိ ဂါထာဟိ ပဋိဝစနံ အဒါသိ –

၃၆။

‘‘အဟံ ဘဒန္တေ ပေတီမှိ၊ ဒုဂ္ဂတာ ယမလောကိကာ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ။

၃၇။

‘‘ကာလေန သတ္တ ပုတ္တာနိ၊ သာယံ သတ္တ ပုနာပရေ၊

ဝိဇာယိတွာန ခါဒါမိ၊ တေပိ နာ ဟောန္တိ မေ အလံ။

၃၈။

‘‘ပရိဍယှတိ ¶ ¶ ¶ ဓူမာယတိ၊ ခုဒါယ ဟဒယံ မမ၊

နိဗ္ဗုတိံ နာဓိဂစ္ဆာမိ၊ အဂ္ဂိဒဍ္ဎာဝ အာတပေ’’တိ။

၃၈။ တတ္ထ နိဗ္ဗုတိန္တိ ခုပ္ပိပါသာဒုက္ခဿ ဝူပသမံ။ နာဓိဂစ္ဆာမီတိ န လဘာမိ။ အဂ္ဂိဒဍ္ဎာဝ အာတပေတိ အတိဥဏှအာတပေ အဂ္ဂိနာ ဍယှမာနာ ဝိယ နိဗ္ဗုတိံ နာဓိဂစ္ဆာမီတိ ယောဇနာ။

တံ သုတွာ မဟာထေရော တာယ ကတကမ္မံ ပုစ္ဆန္တော –

၃၉။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ပုတ္တမံသာနိ ခါဒသီ’’တိ။ – ဂါထမာဟ၊

အထ သာ ပေတီ အတ္တနော ပေတလောကူပပတ္တိဉ္စ ပုတ္တမံသခါဒနကာရဏဉ္စ ကထေန္တီ –

၄၀။

‘‘အဟူ မယှံ ဒုဝေ ပုတ္တာ၊ ဥဘော သမ္ပတ္တယောဗ္ဗနာ၊

သာဟံ ပုတ္တဗလူပေတာ၊ သာမိကံ အတိမညိသံ။

၄၁။

‘‘တတော မေ သာမိကော ကုဒ္ဓါ၊ သပတိံ မယှမာနယိ၊

သာ စ ဂဗ္ဘံ အလဘိတ္ထ၊ တဿာ ပါပံ အစေတယိံ။

၄၂။

‘‘သာဟံ ပဒုဋ္ဌမနသာ၊ အကရိံ ဂဗ္ဘပါတနံ၊

တဿ တေမာသိကော ဂဗ္ဘော၊ ပူတိလောဟိတကော ပတိ။

၄၃။

‘‘တဒဿာ မာတာ ကုပိတာ၊ မယှံ ဉာတီ သမာနယိ၊

သပထဉ္စ မံ ကာရေသိ၊ ပရိဘာသာပယီ စ မံ။

၄၄။

‘‘သာဟံ ဃောရဉ္စ သပထံ၊ မုသာဝါဒံ အဘာသိသံ၊

‘ပုတ္တမံသာနိ ခါဒါမိ၊ သစေ တံ ပကတံ မယာ’။

၄၅။

‘‘တဿ ¶ ကမ္မဿ ဝိပါကေန၊ မုသာဝါဒဿ စူဘယံ၊

ပုတ္တမံသာနိ ခါဒါမိ၊ ပုဗ္ဗလောဟိတမက္ခိတာ’’တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

၄၀-၄၅။ တတ္ထ ¶ ပုတ္တဗလူပေတာတိ ပုတ္တဗလေန ဥပေတာ၊ ပုတ္တာနံ ဝသေန လဒ္ဓဗလာ။ အတိမညိသန္တိ အတိက္ကမိတွာ မညိံ အဝမညိံ။ ပူတိလောဟိတကော ပတီတိ ကုဏပလောဟိတံ ဟုတွာ ဂဗ္ဘော ပရိပတိ။ သေသံ သဗ္ဗံ အနန္တရသဒိသမေဝ။ တတ္ထ အဋ္ဌ ထေရာ၊ ဣဓ သမ္ဗဟုလာ။ တတ္ထ ပဉ္စ ပုတ္တာ၊ ဣဓ သတ္တာတိ အယမေဝ ဝိသေသောတိ။

သတ္တပုတ္တခါဒကပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏာနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဂေါဏပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ကိံ ¶ နု ဥမ္မတ္တရူပေါ ဝါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ မတပိတိကံ ကုဋုမ္ဗိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ အညတရဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ ပိတာ ကာလမကာသိ။ သော ပိတု မရဏေန သောကသန္တတ္တဟဒယော ရောဒမာနော ဥမ္မတ္တကော ပိယ ဝိစရန္တော ယံ ယံ ပဿတိ၊ တံ တံ ပုစ္ဆတိ – ‘‘အပိ မေ ပိတရံ ပဿိတ္ထာ’’တိ? န ကောစိ တဿ သောကံ ဝိနောဒေတုံ အသက္ခိ။ တဿ ပန ဟဒယေ ဃဋေ ပဒီပေါ ဝိယ သောတာပတ္တိဖလဿ ဥပနိဿယော ပဇ္ဇလတိ။

သတ္ထာ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဩလောကေန္တော တဿ သောတာပတ္တိဖလဿ ဥပနိဿယံ ဒိသွာ ‘‘ဣမဿ အတီတကာရဏံ အာဟရိတွာ သောကံ ဝူပသမေတွာ သောတာပတ္တိဖလံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ပုနဒိဝသေ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ပစ္ဆာသမဏံ အနာဒါယ တဿ ဃရဒွါရံ အဂမာသိ။ သော ‘‘သတ္ထာ အာဂတော’’တိ သုတွာ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဂေဟံ ပဝေသေတွာ သတ္ထရိ ပညတ္တေ အာသနေ နိသိန္နေ သယံ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ မယှံ ပိတု ဂတဋ္ဌာနံ ဇာနာထာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ၊ ‘‘ဥပါသက၊ ကိံ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ပိတရံ ပုစ္ဆသိ၊ ဥဒါဟု အတီတေ’’တိ အာဟ။ သော တံ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဗဟူ ကိရ မယှံ ပိတရော’’တိ တနုဘူတသောကော ထောကံ မဇ္ဈတ္တတံ ပဋိလဘိ။ အထဿ သတ္ထာ သောကဝိနောဒနံ ဓမ္မကထံ ကတွာ အပဂတသောကံ ကလ္လစိတ္တံ ဝိဒိတွာ သာမုက္ကံသိကာယ ဓမ္မဒေသနာယ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဝိဟာရံ အဂမာသိ။

အထ ¶ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘ပဿထ၊ အာဝုသော၊ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝံ၊ တထာ သောကပရိဒေဝသမာပန္နော ဥပါသကော ခဏေနေဝ ဘဂဝတာ သောတာပတ္တိဖလေ ဝိနီတော’’တိ။ သတ္ထာ ¶ တတ္ထ ဂန္တွာ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နော ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဘိက္ခူ တမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ မယာ ဣမဿ သောကော အပနီတော၊ ပုဗ္ဗေပိ အပနီတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ အညတရဿ ဂဟပတိကဿ ပိတာ ကာလမကာသိ။ သော ပိတု မရဏေန သောကပရိဒေဝသမာပန္နော ¶ အဿုမုခေါ ရတ္တက္ခော ကန္ဒန္တော စိတကံ ပဒက္ခိဏံ ကရောတိ။ တဿ ပုတ္တော သုဇာတော နာမ ကုမာရော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော ပိတုသောကဝိနယနူပါယံ စိန္တေန္တော ဧကဒိဝသံ ဗဟိနဂရေ ဧကံ မတဂေါဏံ ဒိသွာ တိဏဉ္စ ပါနီယဉ္စ အာဟရိတွာ တဿ ပုရတော ဌပေတွာ ‘‘ခါဒ၊ ခါဒ၊ ပိဝ၊ ပိဝါ’’တိ ဝဒန္တော အဋ္ဌာသိ။ အာဂတာဂတာ တံ ဒိသွာ ‘‘သမ္မ သုဇာတ၊ ကိံ ဥမ္မတ္တကောသိ၊ ယော တွံ မတဿ ဂေါဏဿ တိဏောဒကံ ဥပနေသီ’’တိ ဝဒန္တိ? သော န ကိဉ္စိ ပဋိဝဒတိ။ မနုဿာ တဿ ပိတု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ပုတ္တော တေ ဥမ္မတ္တကော ဇာတော၊ မတဂေါဏဿ တိဏောဒကံ ဒေတီ’’တိ အာဟံသု။ တံ သုတွာ စ ကုဋုမ္ဗိကဿ ပိတရံ အာရဗ္ဘ ဌိတော သောကော အပဂတော။ သော ‘‘မယှံ ကိရ ပုတ္တော ဥမ္မတ္တကော ဇာတော’’တိ သံဝေဂပ္ပတ္တော ဝေဂေန ဂန္တွာ ‘‘နနု တွံ၊ တာတ သုဇာတ၊ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော၊ ကသ္မာ မတဂေါဏဿ တိဏောဒကံ ဒေသီ’’တိ စောဒေန္တော –

၄၆။

‘‘ကိံ နု ဥမ္မတ္တရူပေါဝ၊ လာယိတွာ ဟရိတံ တိဏံ၊

ခါဒ ခါဒါတိ လပသိ၊ ဂတသတ္တံ ဇရဂ္ဂဝံ။

၄၇။

‘‘န ဟိ အန္နေန ပါနေန၊ မတော ဂေါဏော သမုဋ္ဌဟေ၊

တွံသိ ဗာလော စ ဒုမ္မေဓော၊ ယထာ တညောဝ ဒုမ္မတီ’’တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ ကိံ နူတိ ပုစ္ဆာဝစနံ။ ဥမ္မတ္တရူပေါဝါတိ ဥမ္မတ္တကသဘာဝေါ ဝိယ စိတ္တက္ခေပံ ပတ္တော ဝိယ။ လာယိတွာတိ ¶ လဝိတွာ။ ဟရိတံ တိဏန္တိ အလ္လတိဏံ။ လပသိ ဝိလပသိ။ ဂတသတ္တန္တိ ဝိဂတဇီဝိတံ။ ဇရဂ္ဂဝန္တိ ဗလိဗဒ္ဒံ ¶ ဇိဏ္ဏဂေါဏံ။ အန္နေန ပါနေနာတိ တယာ ဒိန္နေန ဟရိတတိဏေန ဝါ ပါနီယေန ဝါ။ မတော ဂေါဏော သမုဋ္ဌဟေတိ ကာလကတော ဂေါဏော လဒ္ဓဇီဝိတော ဟုတွာ န ဟိ သမုဋ္ဌဟေယျ။ တွံသိ ဗာလော စ ဒုမ္မေဓောတိ တွံ ဗာလျယောဂတော ဗာလော၊ မေဓာသင်္ခါတာယ ပညာယ အဘာဝတော ဒုမ္မေဓော အသိ။ ယထာ တညောဝ ဒုမ္မတီတိ ယထာ တံ အညောပိ နိပ္ပညော ဝိပ္ပလပေယျ၊ ဧဝံ တွံ နိရတ္ထကံ ဝိပ္ပလပသီတိ အတ္ထော။ ယထာ တန္တိ နိပါတမတ္တံ။

တံ ¶ သုတွာ သုဇာတော ပိတရံ သညာပေတုံ အတ္တနော အဓိပ္ပာယံ ပကာသေန္တော –

၄၈။

‘‘ဣမေ ပါဒါ ဣဒံ သီသံ၊ အယံ ကာယော သဝါလဓိ၊

နေတ္တာ တထေဝ တိဋ္ဌန္တိ၊ အယံ ဂေါဏော သမုဋ္ဌဟေ။

၄၉။

‘‘နာယျကဿ ဟတ္ထပါဒါ၊ ကာယော သီသဉ္စ ဒိဿတိ၊

ရုဒံ မတ္တိကထူပသ္မိံ၊ နနု တွညေဝ ဒုမ္မတီ’’တိ။ –

ဂါထာဒွယံ အဘာသိ။ တဿတ္ထော – ဣမဿ ဂေါဏဿ ဣမေ စတ္တာရော ပါဒါ၊ ဣဒံ သီသံ၊ သဟ ဝါလဓိနာ ဝတ္တတီတိ သဝါလဓိ အယံ ကာယော။ ဣမာနိ စ နေတ္တာ နယနာနိ ယထာ မရဏတော ပုဗ္ဗေ၊ တထေဝ အဘိန္နသဏ္ဌာနာနိ တိဋ္ဌန္တိ။ အယံ ဂေါဏော သမုဋ္ဌဟေတိ ဣမသ္မာ ကာရဏာ အယံ ဂေါဏော သမုဋ္ဌဟေယျ သမုတ္တိဋ္ဌေယျာတိ မမ စိတ္တံ ဘဝေယျ။ ‘‘မညေ ဂေါဏော သမုဋ္ဌဟေ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ၊ တေန ကာရဏေန အယံ ဂေါဏော သဟသာပိ ကာယံ သမုဋ္ဌဟေယျာတိ အဟံ မညေယျံ၊ ဧဝံ မေ မညနာ သမ္ဘဝေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။ အယျကဿ ¶ ပန မယှံ ပိတာမဟဿ န ဟတ္ထပါဒါ ကာယော သီသံ ဒိဿတိ၊ ကေဝလံ ပန တဿ အဋ္ဌိကာနိ ပက္ခိပိတွာ ကတေ မတ္တိကာမယေ ထူပေ ရုဒန္တော သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန၊ တာတ၊ တွညေဝ ဒုမ္မတိ နိပ္ပညော၊ ဘိဇ္ဇနဓမ္မာ သင်္ခါရာ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ တတ္ထ ဝိဇာနတံ ကာ ပရိဒေဝနာတိ ပိတု ဓမ္မံ ကထေသိ။

တံ ¶ သုတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပိတာ ‘‘မမ မုတ္တော ပဏ္ဍိတော မံ သညာပေတုံ ဣမံ ကမ္မံ အကာသီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘တာတ သုဇာတ၊ ‘သဗ္ဗေပိ သတ္တာ မရဏဓမ္မာ’တိ အညာတမေတံ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ န သောစိဿာမိ၊ သောကဟရဏသမတ္ထေန နာမ မေဓာဝိနာ တာဒိသေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ပုတ္တံ ပသံသန္တော –

၅၀။

‘‘အာဒိတ္တံ ဝတ မံ သန္တံ၊ ဃတသိတ္တံဝ ပါဝကံ၊

ဝါရိနာ ဝိယ ဩသိဉ္စံ၊ သဗ္ဗံ နိဗ္ဗာပယေ ဒရံ။

၅၁။

‘‘အဗ္ဗဟီ ဝတ မေ သလ္လံ၊ သောကံ ဟဒယနိဿိတံ၊

ယော မေ သောကပရေတဿ၊ ပိတုသောကံ အပါနုဒိ။

၅၂။

‘‘သွာဟံ ¶ အဗ္ဗူဠှသလ္လောသ္မိ၊ သီတိဘူတောသ္မိ နိဗ္ဗုတော၊

န သောစာမိ န ရောဒါမိ၊ တဝ သုတွာန မာဏဝ။

၅၃။

‘‘ဧဝံ ကရောန္တိ သပ္ပညာ၊ ယေ ဟောန္တိ အနုကမ္ပကာ၊

ဝိနိဝတ္တယန္တိ သောကမှာ၊ သုဇာတော ပိတရံ ယထာ’’တိ။ –

စတဿော ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ အာဒိတ္တန္တိ သောကဂ္ဂိနာ အာဒိတ္တံ ဇလိတံ။ သန္တန္တိ သမာနံ။ ပါဝကန္တိ အဂ္ဂိ။ ဝါရိနာ ဝိယ ဩသိဉ္စန္တိ ဥဒကေန အဝသိဉ္စန္တော ဝိယ။ သဗ္ဗံ နိဗ္ဗာပယေ ဒရန္တိ သဗ္ဗံ မေ စိတ္တဒရထံ နိဗ္ဗာပေသိ။ အဗ္ဗဟီ ဝတာတိ နီဟရိ ဝတ။ သလ္လန္တိ သောကသလ္လံ။ ဟဒယနိဿိတန္တိ စိတ္တသန္နိဿိတသလ္လဘူတံ။ သောကပရေတဿာတိ သောကေန အဘိဘူတဿ။ ပိတုသောကန္တိ ပိတရံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နံ သောကံ။ အပါနုဒီတိ အပနေသိ။ တဝ သုတွာန မာဏဝါတိ၊ ကုမာရ၊ တဝ ဝစနံ သုတွာ ဣဒါနိ ပန န သောစာမိ န ရောဒါမိ။ သုဇာတော ပိတရံ ယထာတိ ယထာ အယံ သုဇာတော အတ္တနော ပိတရံ သောကတော ဝိနိဝတ္တေသိ၊ ဧဝံ အညေပိ ယေ အနုကမ္ပကာ အနုဂ္ဂဏှသီလာ ¶ ဟောန္တိ၊ တေ သပ္ပညာ ဧဝံ ကရောန္တိ ပိတူနံ အညေသဉ္စ ဥပကာရံ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။

မာဏဝဿ ဝစနံ သုတွာ ပိတာ အပဂတသောကော ဟုတွာ သီသံ နဟာယိတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ကမ္မန္တေ ပဝတ္တေတွာ ကာလံ ကတွာ သဂ္ဂပရာယဏော အဟောသိ။ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ တေသံ ဘိက္ခူနံ သစ္စာနိ ပကာသေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီသု ပတိဋ္ဌဟိံသု။ တဒါ သုဇာတော လောကနာထော အဟောသီတိ။

ဂေါဏပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ မဟာပေသကာရပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဂူထဉ္စ ¶ မုတ္တံ ရုဟိရဉ္စ ပုဗ္ဗန္တိ ဣဒံ သတ္ထရိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ အညတရံ ပေသကာရပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ ဒွါဒသမတ္တာ ကိရ ဘိက္ခူ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဝသနယောဂ္ဂဋ္ဌာနံ ဝီမံသန္တာ ဥပကဋ္ဌာယ ဝဿူပနာယိကာယ အညတရံ ဆာယူဒကသမ္ပန္နံ ရမဏီယံ အရညာယတနံ တဿ စ နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ ဂေါစရဂါမံ ဒိသွာ တတ္ထ ဧကရတ္တိံ ဝသိတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။ တတ္ထ ဧကာဒသ ပေသကာရာ ပဋိဝသန္တိ၊ တေ တေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ သဉ္ဇာတသောမနဿာ ¶ ဟုတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဂေဟံ နေတွာ ပဏီတေန အာဟာရေန ပရိဝိသိတွာ အာဟံသု ‘‘ကုဟိံ၊ ဘန္တေ၊ ဂစ္ဆထာ’’တိ? ‘‘ယတ္ထ အမှာကံ ဖာသုကံ၊ တတ္ထ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ၊ ဘန္တေ၊ ဣဓေဝ ဝသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝဿူပဂမနံ ယာစိံသု။ ဘိက္ခူ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။ ဥပါသကာ တေသံ တတ္ထ အရညကုဋိကာယော ကာရေတွာ အဒံသု။ ဘိက္ခူ တတ္ထ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆိံသု။

တတ္ထ ဇေဋ္ဌကပေသကာရော ဒွေ ဘိက္ခူ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟိ၊ ဣတရေ ဧကေကံ ဘိက္ခုံ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ ဇေဋ္ဌကပေသကာရဿ ဘရိယာ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မစ္ဆရိနီ ဘိက္ခူ န သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌာတိ။ သော တံ ဒိသွာ တဿာယေဝ ကနိဋ္ဌဘဂိနိံ အာနေတွာ အတ္တနော ဂေဟေ ဣဿရိယံ နိယျာဒေသိ။ သာ သဒ္ဓါ ¶ ပသန္နာ ဟုတွာ သက္ကစ္စံ ဘိက္ခူ ပဋိဇဂ္ဂိ။ တေ သဗ္ဗေ ပေသကာရော ဝဿံ ဝုတ္ထာနံ ဘိက္ခူနံ ဧကေကဿ ဧကေကံ သာဋကမဒံသု။ တတ္ထ မစ္ဆရိနီ ဇေဋ္ဌပေသကာရဿ ဘရိယာ ပဒုဋ္ဌစိတ္တာ အတ္တနော သာမိကံ ပရိဘာသိ – ‘‘ယံ တယာ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ဒါနံ ဒိန္နံ အန္နပါနံ၊ တံ တေ ပရလောကေ ဂူထမုတ္တံ ပုဗ္ဗလောဟိတဉ္စ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တတု၊ သာဋကာ စ ဇလိတာ အယောမယပဋ္ဋာ ဟောန္တူ’’တိ။

တတ္ထ ဇေဋ္ဌပေသကာရော အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ ဝိဉ္ဈာဋဝိယံ အာနုဘာဝသမ္ပန္နာ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ပန ကဒရိယာ ဘရိယာ ကာလံ ကတွာ တဿေဝ ဝသနဋ္ဌာနဿ အဝိဒူရေ ပေတီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သာ နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါ ဇိဃစ္ဆာပိပါသာဘိဘူတာ တဿ ဘူမဒေဝဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အာဟ – ‘‘အဟံ၊ သာမိ၊ နိစ္စောဠာ အတိဝိယ ဇိဃစ္ဆာပိပါသာဘိဘူတာ ဝိစရာမိ၊ ဒေဟိ မေ ဝတ္ထံ အန္နပါနဉ္စာ’’တိ။ သော တဿာ ဒိဗ္ဗံ ဥဠာရံ အန္နပါနံ ဥပနေသိ။ တံ တာယ ဂဟိတမတ္တမေဝ ဂူထမုတ္တံ ပုဗ္ဗလောဟိတဉ္စ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ သာဋကဉ္စ ဒိန္နံ တာယ ပရိဒဟိတံ ပဇ္ဇလိတံ အယောမယပဋ္ဋံ ဟောတိ။ သာ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝန္တီ တံ ဆဍ္ဍေတွာ ကန္ဒန္တီ ဝိစရတိ။

တေန ¶ စ သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ဝုတ္ထဝဿော သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတုံ ဂစ္ဆန္တော မဟတာ သတ္ထေန သဒ္ဓိံ ဝိဉ္ဈာဋဝိံ ပဋိပဇ္ဇိ။ သတ္ထိကာ ရတ္တိံ မဂ္ဂံ ဂန္တွာ ဒိဝါ ဝနေ သန္ဒစ္ဆာယူဒကသမ္ပန္နံ ပဒေသံ ဒိသွာ ယာနာနိ မုဉ္စိတွာ မုဟုတ္တံ ဝိဿမိံသု။ ဘိက္ခု ပန ဝိဝေကကာမတာယ ထောကံ အပက္ကမိတွာ အညတရဿ သန္ဒစ္ဆာယဿ ဝနဂဟနပဋိစ္ဆန္နဿ ရုက္ခဿ မူလေ သင်္ဃာဋိံ ပညပေတွာ နိပန္နော ရတ္တိယံ မဂ္ဂဂမနပရိဿမေန ကိလန္တကာယော နိဒ္ဒံ ဥပဂဉ္ဆိ။ သတ္ထိကာ ဝိဿမိတွာ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံသု၊ သော ဘိက္ခု န ပဋိဗုဇ္ဈိ။ အထ သာယနှသမယေ ဥဋ္ဌဟိတွာ တေ အပဿန္တော ¶ အညတရံ ကုမ္မဂ္ဂံ ¶ ပဋိပဇ္ဇိတွာ အနုက္ကမေန တဿာ ဒေဝတာယ ဝသနဋ္ဌာနံ သမ္ပာပုဏိ။ အထ နံ သော ဒေဝပုတ္တော ဒိသွာ မနုဿရူပေန ဥပဂန္တွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ အတ္တနော ဝိမာနံ ပဝေသေတွာ ပါဒဗ္ဘဉ္ဇနာဒီနိ ဒတွာ ပယိရုပါသန္တော နိသီဒိ။ တသ္မိဉ္စ သမယေ သာ ပေတီ အာဂန္တွာ ‘‘ဒေဟိ မေ၊ သာမိ၊ အန္နပါနံ သာဋကဉ္စာ’’တိ အာဟ။ သော တဿာ တာနိ အဒါသိ။ တာနိ စ တာယ ဂဟိတမတ္တာနိ ဂူထမုတ္တပုဗ္ဗလောဟိတပဇ္ဇလိတအယောပဋ္ဋာယေဝ အဟေသုံ။ သော ဘိက္ခု တံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ တံ ဒေဝပုတ္တံ –

၅၄။

‘‘ဂူထဉ္စ မုတ္တံ ရုဟိရဉ္စ ပုဗ္ဗံ၊ ပရိဘုဉ္ဇတိ ကိဿ အယံ ဝိပါကော၊

အယံ နု ကိံ ကမ္မမကာသိ နာရီ၊ ယာ သဗ္ဗဒါ လောဟိတပုဗ္ဗဘက္ခာ။

၅၅။

‘‘နဝါနိ ဝတ္ထာနိ သုဘာနိ စေဝ၊ မုဒူနိ သုဒ္ဓါနိ စ လောမသာနိ၊

ဒိန္နာနိ မိဿာ ကိတကာ ဘဝန္တိ၊ အယံ နု ကိံ ကမ္မမကာသိ နာရီ’’တိ။ –

ဒွီဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ။ တတ္ထ ကိဿ အယံ ဝိပါကောတိ ကီဒိသဿ ကမ္မဿ အယံ ဝိပါကော၊ ယံ ဧသာ ဣဒါနိ ပစ္စနုဘဝတီတိ။ အယံ နု ကိံ ကမ္မမကာသိ နာရီတိ အယံ ဣတ္ထီ ကိံ နု ခေါ ကမ္မံ ပုဗ္ဗေ အကာသိ။ ယာ သဗ္ဗဒါ လောဟိတပုဗ္ဗဘက္ခာတိ ယာ သဗ္ဗကာလံ ရုဟိရပုဗ္ဗမေဝ ဘက္ခတိ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ နဝါနီတိ ပစ္စဂ္ဃာနိ တာဝဒေဝ ပါတုဘူတာနိ။ သုဘာနီတိ သုန္ဒရာနိ ဒဿနီယာနိ။ မုဒူနီတိ သုခသမ္ဖဿာနိ။ သုဒ္ဓါနီတိ ပရိသုဒ္ဓဝဏ္ဏာနိ။ လောမသာနီတိ သလောမကာနိ သုခသမ္ဖဿာနိ ¶ ၊ သုန္ဒရာနီတိ အတ္ထော။ ဒိန္နာနိ မိဿာ ကိတကာ ဘဝန္တီတိ ကိတကကဏ္ဋကသဒိသာနိ လောဟပဋ္ဋသဒိသာနိ ဘဝန္တိ။ ‘‘ကီဋကာ ဘဝန္တီ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ခါဒကပါဏကဝဏ္ဏာနိ ဘဝန္တီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ¶ သော ဒေဝပုတ္တော တေန ဘိက္ခုနာ ပုဋ္ဌော တာယ ပုရိမဇာတိယာ ကတကမ္မံ ပကာသေန္တော –

၅၆။

‘‘ဘရိယာ မမေသာ အဟု ဘဒန္တေ၊ အဒါယိကာ မစ္ဆရိနီ ကဒရိယာ၊

သာ မံ ဒဒန္တံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊ အက္ကောသတိ စ ပရိဘာသတိ စ။

၅၇။

‘‘ဂူထဉ္စ ¶ မုတ္တံ ရုဟိရဉ္စ ပုဗ္ဗံ၊ ပရိဘုဉ္ဇ တွံ အသုစိံ သဗ္ဗကာလံ၊

ဧတံ တေ ပရလောကသ္မိံ ဟောတု၊ ဝတ္ထာ စ တေ ကိတကသမာ ဘဝန္တု၊

ဧတာဒိသံ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ၊ ဣဓာဂတာ စိရရတ္တာယ ခါဒတီ’’တိ။ –

ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ အဒါယိကာတိ ကဿစိ ကိဉ္စိပိ အဒါနသီလာ။ မစ္ဆရိနီ ကဒရိယာတိ ပဌမံ မစ္ဆေရမလဿ သဘာဝေန မစ္ဆရိနီ၊ တာယ စ ပုနပ္ပုနံ အာသေဝနတာယ ထဒ္ဓမစ္ဆရိနီ၊ တာယ ကဒရိယာ အဟူတိ ယောဇနာ။ ဣဒါနိ တဿာ တမေဝ ကဒရိယတံ ဒဿေန္တော ‘‘သာ မံ ဒဒန္တ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧတာဒိသန္တိ ဧဝရူပံ ယထာဝုတ္တဝစီဒုစ္စရိတာဒိံ စရိတွာ။ ဣဓာဂတာတိ ဣမံ ပေတလောကံ အာဂတာ၊ ပေတတ္တဘာဝံ ဥပဂတာ။ စိရရတ္တာယ ခါဒတီတိ စိရကာလံ ဂူထာဒိမေဝ ခါဒတိ။ တဿာ ဟိ ယေနာကာရေန အက္ကုဋ္ဌံ၊ တေနေဝါကာရေန ပဝတ္တမာနမ္ပိ ဖလံ။ ယံ ဥဒ္ဒိဿ အက္ကုဋ္ဌံ၊ တတော အညတ္ထ ပထဝိယံ ကမန္တကသင်္ခါတေ မတ္ထကေ အသနိပါတော ဝိယ အတ္တနော ဥပရိ ပတတိ။

ဧဝံ သော ဒေဝပုတ္တော တာယ ပုဗ္ဗေ ကတကမ္မံ ကထေတွာ ပုန တံ ဘိက္ခုံ အာဟ – ‘‘အတ္ထိ ပန၊ ဘန္တေ၊ ကောစိ ဥပါယော ဣမံ ပေတလောကတော မောစေတု’’န္တိ ¶ ? ‘‘အတ္ထီ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘ကထေထ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ယဒိ ¶ ဘဂဝတော အရိယသင်္ဃဿ စ ဧကဿေဝ ဝါ ဘိက္ခုနော ဒါနံ ဒတွာ ဣမိဿာ ဥဒ္ဒိသိယတိ၊ အယဉ္စ တံ အနုမောဒတိ၊ ဧဝမေတိဿာ ဣတော ဒုက္ခတော မုတ္တိ ဘဝိဿတီတိ။ တံ သုတွာ ဒေဝပုတ္တော တဿ ဘိက္ခုနော ပဏီတံ အန္နပါနံ ဒတွာ တံ ဒက္ခိဏံ တဿာ ပေတိယာ အာဒိသိ။ တာဝဒေဝ သာ ပေတီ သုဟိတာ ပီဏိန္ဒြိယာ ဒိဗ္ဗာဟာရဿ တိတ္တာ အဟောသိ။ ပုန တဿေဝ ဘိက္ခုနော ဟတ္ထေ ဒိဗ္ဗသာဋကယုဂံ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ဒတွာ တဉ္စ ဒက္ခိဏံ ပေတိယာ အာဒိသိ။ တာဝဒေဝ စ သာ ဒိဗ္ဗဝတ္ထနိဝတ္ထာ ဒိဗ္ဗာလင်္ကာရဝိဘူသိတာ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓါ ဒေဝစ္ဆရာပဋိဘာဂါ အဟောသိ။ သော စ ဘိက္ခု တဿ ဒေဝပုတ္တဿ ဣဒ္ဓိယာ တဒဟေဝ သာဝတ္ထိံ ပတွာ ဇေတဝနံ ပဝိသိတွာ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဥပဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ တံ သာဋကယုဂံ ဒတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ ဘဂဝါပိ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

မဟာပေသကာရပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ခလ္လာဋိယပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ကာ ¶ နု အန္တောဝိမာနသ္မိန္တိ ဣဒံ သတ္ထရိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ အညတရံ ခလ္လာဋိယပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ အတီတေ ကိရ ဗာရာဏသိယံ အညတရာ ရူပူပဇီဝိနီ ဣတ္ထီ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတာ အတိမနောဟရကေသကလာပီ အဟောသိ။ တဿာ ဟိ ကေသာ နီလာ ဒီဃာ တနူ မုဒူ သိနိဒ္ဓါ ဝေလ္လိတဂ္ဂါ ဒွိဟတ္ထဂယှာ ဝိသဋ္ဌာ ယာဝ မေခလာ ကလာပါ ဩလမ္ဗန္တိ။ တံ တဿာ ကေသသောဘံ ဒိသွာ တရုဏဇနော ယေဘုယျေန တဿံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော အဟောသိ။ အထဿာ တံ ကေသသောဘံ အသဟမာနာ ဣဿာပကတာ ကတိပယာ ဣတ္ထိယော မန္တေတွာ တဿာ ဧဝ ပရိစာရိကဒါသိံ အာမိသေန ဥပလာပေတွာ တာယ တဿာ ကေသူပပါတနံ ဘေသဇ္ဇံ ဒါပေသုံ။ သာ ကိရ ဒါသီ တံ ဘေသဇ္ဇံ နှာနိယစုဏ္ဏေန သဒ္ဓိံ ပယောဇေတွာ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ နှာနကာလေ တဿာ အဒါသိ ¶ ။ သာ တေန ကေသမူလေသု တေမေတွာ ဥဒကေ နိမုဇ္ဇိ ¶ ၊ နိမုဇ္ဇနမတ္တေယေဝ ကေသာ သမူလာ ပရိပတိံသု၊ သီသံ စဿာ တိတ္တကလာဗုသဒိသံ အဟောသိ။ အထ သာ သဗ္ဗသော ဝိလူနကေသာ လုဉ္စိတမတ္ထကာ ကပေါတီ ဝိယ ဝိရူပါ ဟုတွာ လဇ္ဇာယ အန္တောနဂရံ ပဝိသိတုံ အသက္ကောန္တီ ဝတ္ထေန သီသံ ဝေဌေတွာ ဗဟိနဂရေ အညတရသ္မိံ ပဒေသေ ဝါသံ ကပ္ပေန္တီ ကတိပါဟစ္စယေန အပဂတလဇ္ဇာ တတော နိဝတ္တေတွာ တိလာနိ ပီဠေတွာ တေလဝဏိဇ္ဇံ သုရာဝဏိဇ္ဇဉ္စ ကရောန္တီ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ သာ ဧကဒိဝသံ ဒွီသု တီသု မနုဿေသု သုရာမတ္တေသု မဟာနိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တေသု သိထိလဘူတာနိ တေသံ နိဝတ္ထဝတ္ထာနိ အဝဟရိ။

အထေကဒိဝသံ သာ ဧကံ ခီဏာသဝတ္ထေရံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တာ အတ္တနော ဃရံ နေတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ တေလသံသဋ္ဌံ ဒေါဏိနိမ္မဇ္ဇနိံ ပိညာကမဒါသိ။ သော တဿာ အနုကမ္ပာယ တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ သာ ပသန္နမာနသာ ဥပရိ ဆတ္တံ ဓာရယမာနာ အဋ္ဌာသိ။ သော စ ထေရော တဿာ စိတ္တံ ပဟံသေန္တော အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သာ စ ဣတ္ထီ အနုမောဒနကာလေယေဝ ‘‘မယှံ ကေသာ ဒီဃာ တနူ သိနိဒ္ဓါ မုဒူ ဝေလ္လိတဂ္ဂါ ဟောန္တူ’’တိ ပတ္ထနမကာသိ။

သာ အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ မိဿကကမ္မဿ ဖလေန သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ ကနကဝိမာနေ ဧကိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿာ ကေသာ ပတ္ထိတာကာရာယေဝ သမ္ပဇ္ဇိံသု။ မနုဿာနံ သာဋကာဝဟရဏေန ပန နဂ္ဂါ အဟောသိ။ သာ တသ္မိံ ကနကဝိမာနေ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ နဂ္ဂါဝ ဟုတွာ ဝီတိနာမေသိ။ အထ အမှာကံ ဘဂဝတိ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ ¶ အနုပုဗ္ဗေန သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ သာဝတ္ထိဝါသိနော သတ္တသတာ ဝါဏိဇာ သုဝဏ္ဏဘူမိံ ဥဒ္ဒိဿ နာဝါယ မဟာသမုဒ္ဒံ ဩတရိံသု။ တေဟိ အာရုဠှာ နာဝါ ဝိသမဝါတဝေဂုက္ခိတ္တာ ဣတော စိတော စ ပရိဗ္ဘမန္တီ တံ ပဒေသံ အဂမာသိ။ အထ သာ ဝိမာနပေတီ သဟ ဝိမာနေန တေသံ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ တံ ဒိသွာ ဇေဋ္ဌဝါဏိဇော ပုစ္ဆန္တော –

၅၈။

‘‘ကာ ¶ နု အန္တောဝိမာနသ္မိံ၊ တိဋ္ဌန္တီ နူပနိက္ခမိ၊

ဥပနိက္ခမဿု ဘဒ္ဒေ၊ ပဿာမ တံ ဗဟိဋ္ဌိတ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ ¶ ။ တတ္ထ ကာ နု အန္တောဝိမာနသ္မိံ တိဋ္ဌန္တီတိ ဝိမာနဿ အန္တော အဗ္ဘန္တရေ တိဋ္ဌန္တီ ကာ နု တွံ၊ ကိံ မနုဿိတ္ထီ၊ ဥဒါဟု အမနုဿိတ္ထီတိ ပုစ္ဆတိ။ နူပနိက္ခမီတိ ဝိမာနတော န နိက္ခမိ။ ဥပနိက္ခမဿု၊ ဘဒ္ဒေ၊ ပဿာမ တံ ဗဟိဋ္ဌိတန္တိ၊ ဘဒ္ဒေ၊ တံ မယံ ဗဟိ ဌိတံ ပဿာမ ဒဋ္ဌုကာမမှာ၊ တသ္မာ ဝိမာနတော နိက္ခမဿု။ ‘‘ဥပနိက္ခမဿု ဘဒ္ဒန္တေ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ဘဒ္ဒံ တေ အတ္ထူတိ အတ္ထော။

အထဿ သာ အတ္တနော ဗဟိ နိက္ခမိသုံ အသက္ကုဏေယျတံ ပကာသေန္တီ –

၅၉။

‘‘အဋ္ဋီယာမိ ဟရာယာမိ၊ နဂ္ဂါ နိက္ခမိတုံ ဗဟိ၊

ကေသေဟမှိ ပဋိစ္ဆန္နာ၊ ပုညံ မေ အပ္ပကံ ကတ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အဋ္ဋီယာမီတိ နဂ္ဂါ ဟုတွာ ဗဟိ နိက္ခမိတုံ အဋ္ဋိကာ ဒုက္ခိတာ အမှိ။ ဟရာယာမီတိ လဇ္ဇာမိ။ ကေသေဟမှိ ပဋိစ္ဆန္နာတိ ကေသေဟိ အမှိ အဟံ ပဋိစ္ဆာဒိတာ ပါရုတသရီရာ။ ပုညံ မေ အပ္ပကံ ကတန္တိ အပ္ပကံ ပရိတ္တံ မယာ ကုသလကမ္မံ ကတံ၊ ပိညာကဒါနမတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။

အထဿာ ဝါဏိဇော အတ္တနော ဥတ္တရိသာဋကံ ဒါတုကာမော –-

၆၀။

‘‘ဟန္ဒုတ္တရီယံ ဒဒါမိ တေ၊ ဣဒံ ဒုဿံ နိဝါသယ၊

ဣဒံ ဒုဿံ နိဝါသေတွာ၊ ဧဟိ နိက္ခမ သောဘနေ၊

ဥပနိက္ခမဿု ဘဒ္ဒေ၊ ပဿာမ တံ ဗဟိဋ္ဌိတ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ ¶ ။ တတ္ထ ¶ ဟန္ဒာတိ ဂဏှ။ ဥတ္တရီယန္တိ ဥပသံဗျာနံ ဥတ္တရိသာဋကန္တိ အတ္ထော။ ဒဒါမိ တေတိ တုယှံ ဒဒါမိ။ ဣဒံ ဒုဿံ နိဝါသယာတိ ဣဒံ မမ ဥတ္တရိသာဋကံ တွံ နိဝါသေဟိ။ သောဘနေတိ သုန္ဒရရူပေ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ အတ္တနော ဥတ္တရိသာဋကံ တဿာ ဥပနေသိ၊ သာ တထာ ဒိယျမာနဿ အတ္တနော အနုပကပ္ပနီယတဉ္စ၊ ယထာ ဒိယျမာနံ ဥပကပ္ပတိ၊ တဉ္စ ဒဿေန္တီ –

၆၁။

‘‘ဟတ္ထေန ဟတ္ထေ တေ ဒိန္နံ၊ န မယှံ ဥပကပ္ပတိ၊

ဧသေတ္ထုပါသကော သဒ္ဓါ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကော။

၆၂။

‘‘ဧတံ အစ္ဆာဒယိတွာန၊ မမ ဒက္ခိဏမာဒိသ၊

တထာဟံ သုခိတာ ဟေဿံ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ’’တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ ¶ ။ တတ္ထ ဟတ္ထေန ဟတ္ထေ တေ ဒိန္နံ၊ န မယှံ ဥပကပ္ပတီတိ၊ မာရိသ၊ တဝ ဟတ္ထေန မမ ဟတ္ထေ တယာ ဒိန္နံ န မယှံ ဥပကပ္ပတိ န ဝိနိယုဇ္ဇတိ၊ ဥပဘောဂယောဂ္ဂံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဧသေတ္ထုပါသကော သဒ္ဓါတိ ဧသော ရတနတ္တယံ ဥဒ္ဒိဿ သရဏဂမနေန ဥပါသကော ကမ္မဖလသဒ္ဓါယ စ သမန္နာဂတတ္တာ သဒ္ဓါ ဧတ္ထ ဧတသ္မိံ ဇနသမူဟေ အတ္ထိ။ ဧတံ အစ္ဆာဒယိတွာန၊ မမ ဒက္ခိဏမာဒိသာတိ ဧတံ ဥပါသကံ မမ ဒိယျမာနံ သာဋကံ ပရိဒဟာပေတွာ တံ ဒက္ခိဏံ မယှံ အာဒိသ ပတ္တိဒါနံ ဒေဟိ။ တထာဟံ သုခိတာ ဟေဿန္တိ တထာ ကတေ အဟံ သုခိတာ ဒိဗ္ဗဝတ္ထနိဝတ္ထာ သုခပ္ပတ္တာ ဘဝိဿာမီတိ။

တံ သုတွာ ဝါဏိဇာ တံ ဥပါသကံ နှာပေတွာ ဝိလိမ္ပေတွာ ဝတ္ထယုဂေန အစ္ဆာဒေသုံ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တာ သင်္ဂီတိကာရာ –

၆၃။

‘‘တဉ္စ တေ နှာပယိတွာန၊ ဝိလိမ္ပေတွာန ဝါဏိဇာ၊

ဝတ္ထေဟစ္ဆာဒယိတွာန၊ တဿာ ဒက္ခိဏမာဒိသုံ။

၆၄။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ ¶ ၊ ဝိပါကော ဥဒပဇ္ဇထ၊

ဘောဇနစ္ဆာဒနပါနီယံ၊ ဒက္ခိဏာယ ဣဒံ ဖလံ။

၆၅။

‘‘တတော ¶ သုဒ္ဓါ သုစိဝသနာ၊ ကာသိကုတ္တမဓာရိနီ၊

ဟသန္တီ ဝိမာနာ နိက္ခမိ၊ ဒက္ခိဏာယ ဣဒံ ဖလ’’န္တိ။ –

တိဿော ဂါထာယော အဝေါစုံ။

၆၃။ တတ္ထ တန္တိ တံ ဥပါသကံ။ စ-သဒ္ဒေါ နိပါတမတ္တံ။ တေတိ တေ ဝါဏိဇာတိ ယောဇနာ။ ဝိလိမ္ပေတွာနာတိ ဥတ္တမေန ဂန္ဓေန ဝိလိမ္ပေတွာ။ ဝတ္ထေဟစ္ဆာဒယိတွာနာတိ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသသမ္ပန္နံ သဗျဉ္ဇနံ ဘောဇနံ ဘောဇေတွာ နိဝါသနံ ဥတ္တရီယန္တိ ဒွီဟိ ဝတ္ထေဟိ အစ္ဆာဒေသုံ၊ ဒွေ ဝတ္ထာနိ အဒံသူတိ အတ္ထော။ တဿာ ဒက္ခိဏမာဒိသုန္တိ တဿာ ပေတိယာ တံ ဒက္ခိဏံ အာဒိသိံသု။

၆၄။ သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေတိ အနူ-တိ နိပါတမတ္တံ၊ တဿာ ဒက္ခိဏာယ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသမနန္တရမေဝ။ ဝိပါကော ဥဒပဇ္ဇထာတိ တဿာ ပေတိယာ ဝိပါကော ဒက္ခိဏာယ ¶ ဖလံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ကီဒိသောတိ ပေတီ အာဟ ဘောဇနစ္ဆာဒနပါနီယန္တိ။ နာနပ္ပကာရံ ဒိဗ္ဗဘောဇနသဒိသံ ဘောဇနဉ္စ နာနာဝိရာဂဝဏ္ဏသမုဇ္ဇလံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထသဒိသံ ဝတ္ထဉ္စ အနေကဝိဓံ ပါနကဉ္စ ဒက္ခိဏာယ ဣဒံ ဤဒိသံ ဖလံ ဥဒပဇ္ဇထာတိ ယောဇနာ။

၆၅။ တတောတိ ယထာဝုတ္တဘောဇနာဒိပဋိလာဘတော ပစ္ဆာ။ သုဒ္ဓါတိ နှာနေန သုဒ္ဓသရီရာ။ သုစိဝသနာတိ သုဝိသုဒ္ဓဝတ္ထနိဝတ္ထာ။ ကာသိကုတ္တမဓာရိနီတိ ကာသိကဝတ္ထတောပိ ဥတ္တမဝတ္ထဓာရိနီ။ ဟသန္တီတိ ‘‘ပဿထ တာဝ တုမှာကံ ဒက္ခိဏာယ ဣဒံ ဖလဝိသေသ’’န္တိ ပကာသနဝသေန ဟသမာနာ ဝိမာနတော နိက္ခမိ။

အထ တေ ဝါဏိဇာ ဧဝံ ပစ္စက္ခတော ပုညဖလံ ဒိသွာ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတာ တသ္မိံ ဥပါသကေ သဉ္ဇာတဂါရဝဗဟုမာနာ ကတဉ္ဇလီ တံ ပယိရုပါသိံသု။ သောပိ တေ ဓမ္မကထာယ ဘိယျောသောမတ္တာယ ပသာဒေတွာ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တေ တာယ ဝိမာနပေတိယာ ကတကမ္မံ –

၆၆။

‘‘သုစိတ္တရူပံ ¶ ရုစိရံ၊ ဝိမာနံ တေ ပဘာသတိ၊

ဒေဝတေ ပုစ္ဆိတာစိက္ခ၊ ကိဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလ’’န္တိ။ –

ဣမာယ ¶ ဂါထာယ ပုစ္ဆိံသု။ တတ္ထ သုစိတ္တရူပန္တိ ဟတ္ထိအဿဣတ္ထိပုရိသာဒိဝသေန စေဝ မာလာကမ္မလတာကမ္မာဒိဝသေန စ သုဋ္ဌု ဝိဟိတစိတ္တရူပံ။ ရုစိရန္တိ ရမဏီယံ ဒဿနီယံ။ ကိဿ ကမ္မဿိဒံ ဖလန္တိ ကီဒိသဿ ကမ္မဿ၊ ကိံ ဒါနမယဿ ဥဒါဟု သီလမယဿ ဣဒံ ဖလန္တိ အတ္ထော။

သာ တေဟိ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ ‘‘မယာ ကတဿ ပရိတ္တကဿ ကုသလကမ္မဿ တာဝ ဣဒံ ဖလံ၊ အကုသလကမ္မဿ ပန အာယတိံ နိရယေ ဧဒိသံ ဘဝိဿတီ’’တိ တဒုဘယံ အာစိက္ခန္တီ –

၆၇။

‘‘ဘိက္ခုနော စရမာနဿ၊ ဒေါဏိနိမ္မဇ္ဇနိံ အဟံ၊

အဒါသိံ ဥဇုဘူတဿ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။

၆၈။

‘‘တဿ ကမ္မဿ ကုသလဿ၊ ဝိပါကံ ဒီဃမန္တရံ၊

အနုဘောမိ ဝိမာနသ္မိံ၊ တဉ္စ ဒါနိ ပရိတ္တကံ။

၆၉။

‘‘ဥဒ္ဓံ ¶ စတူဟိ မာသေဟိ၊ ကာလံကိရိယာ ဘဝိဿတိ၊

ဧကန္တကဋုကံ ဃောရံ၊ နိရယံ ပပတိဿဟံ။

၇၀။

‘‘စတုက္ကဏ္ဏံ စတုဒွါရံ၊ ဝိဘတ္တံ ဘာဂသော မိတံ၊

အယောပါကာရပရိယန္တံ၊ အယသာ ပဋိကုဇ္ဇိတံ။

၇၁။

‘‘တဿ အယောမယာ ဘူမိ၊ ဇလိတာ တေဇသာ ယုတာ၊

သမန္တာ ယောဇနသတံ၊ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ သဗ္ဗဒါ။

၇၂။

‘‘တတ္ထာဟံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ၊ ဒုက္ခံ ဝေဒိဿ ဝေဒနံ၊

ဖလဉ္စ ပါပကမ္မဿ၊ တသ္မာ သောစာမဟံ ဘုသ’’န္တိ။ – ဂါထာယော အဘာသိ၊

၆၇။ တတ္ထ ဘိက္ခုနော စရမာနဿာတိ အညတရဿ ဘိန္နကိလေသဿ ဘိက္ခုနော ဘိက္ခာယ စရန္တဿ။ ဒေါဏိနိမ္မဇ္ဇနိန္တိ ဝိဿန္ဒမာနတေလံ ပိညာကံ။ ဥဇုဘူတဿာတိ စိတ္တဇိမှဝင်္ကကုဋိလဘာဝကရာနံ ¶ ကိလေသာနံ အဘာဝေန ¶ ဥဇုဘာဝပ္ပတ္တဿ။ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာတိ ကမ္မဖလသဒ္ဓါယ သုဋ္ဌု ပသန္နေန စိတ္တေန။

၆၈-၆၉။ ဒီဃမန္တရန္တိ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ ဒီဃအန္တရံ ဒီဃကာလန္တိ အတ္ထော။ တဉ္စ ဒါနိ ပရိတ္တကန္တိ တဉ္စ ပုညဖလံ ဝိပက္ကဝိပါကတ္တာ ကမ္မဿ ဣဒါနိ ပရိတ္တကံ အပ္ပာဝသေသံ၊ န စိရေနေဝ ဣတော စဝိဿာမီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဥဒ္ဓံ စတူဟိ မာသေဟိ၊ ကာလံကိရိယာ ဘဝိဿတီ’’တိ စတူဟိ မာသေဟိ ဥဒ္ဓံ စတုန္နံ မာသာနံ ဥပရိ ပဉ္စမေ မာသေ မမ ကာလံကိရိယာ ဘဝိဿတီတိ ဒဿေတိ။ ဧကန္တကဋုကန္တိ ဧကန္တေနေဝ အနိဋ္ဌဆဖဿာယတနိကဘာဝတော ဧကန္တဒုက္ခန္တိ အတ္ထော။ ဃောရန္တိ ဒါရုဏံ။ နိရယန္တိ နတ္ထိ ဧတ္ထ အယော သုခန္တိ ကတွာ ‘‘နိရယ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ နရကံ။ ပပတိဿဟန္တိ ပပဟိဿာမိ အဟံ။

၇၀။ ‘‘နိရယ’’န္တိ စေတ္ထ အဝီစိမဟာနိရယဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ တံ သရူပတော ဒဿေတုံ ‘‘စတုက္ကဏ္ဏ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စတုက္ကဏ္ဏန္တိ စတုက္ကောဏံ။ စတုဒွါရန္တိ စတူသု ဒိသာသု စတူဟိ ဒွါရေဟိ ယုတ္တံ။ ဝိဘတ္တန္တိ သုဋ္ဌု ဝိဘတ္တံ။

ဘာဂသောတိ ¶ ဘာဂတော။ မိတန္တိ တုလိတံ။ အယောပါကာရပရိယန္တန္တိ အယောမယေန ပါကာရေန ပရိက္ခိတ္တံ။ အယသာ ပဋိကုဇ္ဇိတန္တိ အယောပဋလေနေဝ ဥပရိ ပိဟိတံ။

၇၁-၇၂။ တေဇသာ ယုတာတိ သမန္တတော သမုဋ္ဌိတဇာလေန မဟတာ အဂ္ဂိနာ နိရန္တရံ သမာယုတဇာလာ။ သမန္တာ ယောဇနသတန္တိ ဧဝံ ပန သမန္တာ ဗဟိ သဗ္ဗဒိသာသု ယောဇနသတံ ယောဇနာနံ သတံ။ သဗ္ဗဒါတိ သဗ္ဗကာလံ။ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတီတိ ဗျာပေတွာ တိဋ္ဌတိ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ မဟာနိရယေ။ ဝေဒိဿန္တိ ဝေဒိဿာမိ အနုဘဝိဿာမိ။ ဖလဉ္စ ပါပကမ္မဿာတိ ဣဒံ ဤဒိသံ ဒုက္ခာနုဘဝနံ မဟာ ဧဝံ ကတဿ ပါပဿ ကမ္မဿ ဖလန္တိ အတ္ထော။

ဧဝံ တာယ အတ္တနာ ကတကမ္မဖလေ အာယတိံ နေရယိကဘယေ စ ပကာသိတေ ¶ သော ဥပါသကော ကရုဏာသဉ္စောဒိတမာနသော ‘‘ဟန္ဒဿာဟံ ပတိဋ္ဌာ ဘဝေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ အာဟ – ‘‘ဒေဝတေ၊ တွံ မယှံ ဧကဿ ဒါနဝသေန သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓါ ဥဋ္ဌာရသမ္ပတ္တိယုတ္တာ ဇာတာ၊ ဣဒါနိ ပန ဣမေသံ ဥပါသကာနံ ဒါနံ ဒတွာ သတ္ထု စ ဂုဏေ အနုဿရိတွာ နိရယူပပတ္တိတော မုစ္စိဿသီ’’တိ။ သာ ပေတီ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ တေ ဒိဗ္ဗေန အန္နပါနေန သန္တပ္ပေတွာ ဒိဗ္ဗာနိ ဝတ္ထာနိ နာနာဝိဓာနိ ¶ ရတနာနိ စ အဒါသိ၊ ဘဂဝန္တဉ္စ ဥဒ္ဒိဿ ဒိဗ္ဗံ ဒုဿယုဂံ တေသံ ဟတ္ထေ ဒတွာ ‘‘အညတရာ၊ ဘန္တေ၊ ဝိမာနပေတီ ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီတိ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ မမ ဝစနေန ဝန္ဒထာ’’တိ ဝန္ဒနဉ္စ ပေသေသိ၊ တဉ္စ နာဝံ အတ္တနော ဣဒ္ဓါနုဘာဝေန တေဟိ ဣစ္ဆိတပဋ္ဋနံ တံ ဒိဝသမေဝ ဥပနေသိ။

အထ တေ ဝါဏိဇာ တတော ပဋ္ဋနတော အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိံ ပတွာ ဇေတဝနံ ပဝိသိတွာ သတ္ထု တံ ဒုဿယုဂံ ဒတွာ ဝန္ဒနဉ္စ နိဝေဒေတွာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဝိတ္ထာရေန ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ ဇာတာ။ တေ ပန ဥပါသကာ ဒုတိယဒိဝသေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ တဿာ ဒက္ခိဏမာဒိသိံသု။ သာ စ တတော ပေတလောကတော စဝိတွာ ဝိဝိဓရတနဝိဇ္ဇောတိတေ တာဝတိံသဘဝနေ ကနကဝိမာနေ အစ္ဆရာသဟဿပရိဝါရာ နိဗ္ဗတ္တီတိ။

ခလ္လာဋိယပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ နာဂပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ပုရတောဝ ¶ သေတေန ပလေတိ ဟတ္ထိနာတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ ဒွေ ဗြာဟ္မဏပေတေ အာရမ္ဘ ဝုတ္တံ။ အာယသ္မာ ကိရ သံကိစ္စော သတ္တဝဿိကော ခုရဂ္ဂေယေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ သာမဏေရဘူမိယံ ဌိတော တိံသမတ္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ¶ သဒ္ဓိံ အရညာယတနေ ဝသန္တော တေသံ ဘိက္ခူနံ ပဉ္စန္နံ စောရသတာနံ ဟတ္ထတော အာဂတံ မရဏမ္ပိ ဗာဟိတွာ တေ စ စောရေ ဒမေတွာ ပဗ္ဗာဇေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ အဂမာသိ။ သတ္ထာ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ ဒေသနာဝသာနေ တေ ဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ အထာယသ္မာ သံကိစ္စော ပရိပုဏ္ဏဝဿော လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ တေဟိ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ဣသိပတနေ ဝိဟာသိ။ မနုဿာ ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပသန္နမာနသာ ဝီထိပဋိပါဋိယာ ဝဂ္ဂဝဂ္ဂါ ဟုတွာ အာဂန္တုကဒါနံ အဒံသု။ တတ္ထ အညတရော ဥပါသကော မနုဿေ နိစ္စဘတ္တေ သမာဒပေသိ၊ တေ ယထာဗလံ နိစ္စဘတ္တံ ပဋ္ဌပေသုံ။

တေန စ သမယေန ဗာရာဏသိယံ အညတရဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဒွေ ပုတ္တာ ဧကာ စ ဓီတာ အဟေသုံ။ တေသု ဇေဋ္ဌပုတ္တော တဿ ဥပါသကဿ မိတ္တော အဟောသိ။ သော တံ ဂဟေတွာ အာယသ္မတော သံကိစ္စဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ အာယသ္မာ သံကိစ္စော တဿ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သော မုဒုစိတ္တော အဟောသိ။ အထ နံ သော ဥပါသကော အာဟ – ‘‘တွံ ဧကဿ ဘိက္ခုနော နိစ္စဘတ္တံ ဒေဟီ’’တိ ¶ ။ ‘‘အနာစိဏ္ဏံ အမှာကံ ဗြာဟ္မဏာနံ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ နိစ္စဘတ္တဒါနံ၊ တသ္မာ နာဟံ ဒဿာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ မယှမ္ပိ ဘတ္တံ န ဒဿသီ’’တိ? ‘‘ကထံ န ဒဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ ယံ မယှံ ဒေသိ၊ တံ ဧကဿ ဘိက္ခုဿ ဒေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ပါတောဝ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဧကံ ဘိက္ခုံ အာနေတွာ ဘောဇေသိ။

ဧဝံ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဘိက္ခူနံ ပဋိပတ္တိံ ဒိသွာ ဓမ္မဉ္စ သုဏိတွာ တဿ ကနိဋ္ဌဘာတာ စ ဘဂိနီ စ သာသနေ အဘိပ္ပသန္နာ ပုညကမ္မရတာ စ အဟေသုံ။ ဧဝံ တေ တယော ဇနာ ယထာဝိဘဝံ ဒါနာနိ ဒေန္တာ သမဏဗြာဟ္မဏေ သက္ကရိံသု ဂရုံ ကရိံသု မာနေသုံ ပူဇေသုံ။ မာတာပိတရော ပန နေသံ အဿဒ္ဓါ ¶ အပ္ပသန္နာ သမဏဗြာဟ္မဏေသု အဂါရဝါ ပုညကိရိယာယ အနာဒရာ အစ္ဆန္ဒိကာ အဟေသုံ။ တေသံ ဓီတရံ ဒါရိကံ မာတုလပုတ္တဿတ္ထာယ ¶ ဉာတကာ ဝါရေသုံ။ သော စ အာယသ္မတော သံကိစ္စဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ သံဝေဂဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နိစ္စံ အတ္တနော မာတု-ဂေဟံ ဘုဉ္ဇိတုံ ဂစ္ဆတိ။ တံ မာတာ အတ္တနော ဘာတု-ဓီတာယ ဒါရိကာယ ပလောဘေတိ။ တေန သော ဥက္ကဏ္ဌိတော ဟုတွာ ဥပဇ္ဈာယံ ဥပသင်္ဂမိတွာ အာဟ – ‘‘ဥပ္ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ၊ ဘန္တေ၊ အနုဇာနာထ မ’’န္တိ။ ဥပဇ္ဈာယော တဿ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ အာဟ – ‘‘သာမဏေရ၊ မာသမတ္တံ အာဂမေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ မာသေ အတိက္ကန္တေ တထေဝ အာရောစေသိ။ ဥပဇ္ဈာယော ပုန ‘‘အဍ္ဎမာသံ အာဂမေဟီ’’တိ အာဟ။ အဍ္ဎမာသေ အတိက္ကန္တေ တထေဝ ဝုတ္တေ ပုန ‘‘သတ္တာဟံ အာဂမေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိ။ အထ တသ္မိံ အန္တောသတ္တာဟေ သာမဏေရဿ မာတုလာနိယာ ဂေဟံ ဝိနဋ္ဌစ္ဆဒနံ ဇိဏ္ဏံ ဒုဗ္ဗလကုဋ္ဋံ ဝါတဝဿာဘိဟတံ ပရိပတိ။ တတ္ထ ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏီ ဒွေ ပုတ္တာ ဃီတာ စ ဂေဟေန အဇ္ဈောတ္ထဋာ ကာလမကံသု။ တေသု ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏီ စ ပေတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိံသု၊ ဒွေ ပုတ္တာ ဓီတာ စ ဘုမ္မဒေဝေသု။ တေသု ဇေဋ္ဌပုတ္တဿ ဟတ္ထိယာနံ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ကနိဋ္ဌဿ အဿတရီရထော၊ ဓီတာယ သုဝဏ္ဏသိဝိကာ။ ဗြာဟ္မဏော စ ဗြာဟ္မဏီ စ မဟန္တေ မဟန္တေ အယောမုဂ္ဂရေ ဂဟေတွာ အညမညံ အာကောဋေန္တိ၊ အဘိဟတဋ္ဌာနေသု မဟန္တာ မဟန္တာ ဃဋပ္ပမာဏာ ဂဏ္ဍာ ဥဋ္ဌဟိတွာ မုဟုတ္တေနေဝ ပစိတွာ ပရိဘေဒပ္ပတ္တာ ဟောန္တိ။ တေ အညမညဿ ဂဏ္ဍေ ဖာလေတွာ ကောဓာဘိဘူတာ နိက္ကရုဏာ ဖရုသဝစနေဟိ တဇ္ဇေန္တာ ပုဗ္ဗလောဟိတံ ပိဝန္တိ၊ န စ တိတ္တိံ ပဋိလဘန္တိ။

အထ သာမဏေရော ဥက္ကဏ္ဌာဘိဘူတော ဥပဇ္ဈာယံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ မယာ ပဋိညာတဒိဝသာ ဝီတိဝတ္တာ၊ ဂေဟံ ဂမိဿာမိ၊ အနုဇာနာထ မ’’န္တိ။ အထ နံ ဥပဇ္ဈာယော ‘‘အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ကာလပက္ခစာတုဒ္ဒသိယာ ပဝတ္တမာနာယ ဧဟီ’’တိ ဝတွာ ဣသိပတနဝိဟာရဿ ပိဋ္ဌိပဿေန ထောကံ ဂန္တွာ အဋ္ဌာသိ။ တေန စ သမယေန တေ ဒွေ ဒေဝပုတ္တာ သဒ္ဓိံ ဘဂိနိယာ တေနေဝ မဂ္ဂေန ¶ ယက္ခသမာဂမံ သမ္ဘာဝေတုံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တေသံ ပန မာတာပိတရော မုဂ္ဂရဟတ္ထာ ဖရုသဝါစာ ¶ ကာဠရူပါ အာကုလာကုလလူခပတိတကေသဘာရာ အဂ္ဂိဒဍ္ဎတာလက္ခန္ဓသဒိသာ ¶ ဝိဂလိတပုဗ္ဗလောဟိတာ ဝလိတဂတ္တာ အတိဝိယ ဇေဂုစ္ဆဗီဘစ္ဆဒဿနာ တေ အနုဗန္ဓန္တိ။

အထာယသ္မာ သံကိစ္စော ယထာ သော သာမဏေရော တေ သဗ္ဗေ ဂစ္ဆန္တေ ပဿတိ၊ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရိတွာ သာမဏေရံ အာဟ – ‘‘ပဿသိ တွံ၊ သာမဏေရ၊ ဣမေ ဂစ္ဆန္တေ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ပဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဣမေဟိ ကတကမ္မံ ပဋိပုစ္ဆာ’’တိ။ သော ဟတ္ထိယာနာဒီဟိ ဂစ္ဆန္တေ အနုက္ကမေန ပဋိပုစ္ဆိ။ တေ အာဟံသု – ‘‘ယေ ပစ္ဆတော ပေတာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တေ ပဋိပုစ္ဆာ’’တိ။ သာမဏေရော တေ ပေတေ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

၇၃။

‘‘ပုရတောဝ သေတေန ပလေတိ ဟတ္ထိနာ၊ မဇ္ဈေ ပန အဿတရီရထေန၊

ပစ္ဆာ စ ကညာ သိဝိကာယ နီယတိ၊ ဩဘာသယန္တီ ဒသ သဗ္ဗသော ဒိသာ။

၇၄။

‘‘တုမှေ ပန မုဂ္ဂရဟတ္ထပါဏိနော၊ ရုဒံမုခါ ဆိန္နပဘိန္နဂတ္တာ၊

မနုဿဘူတာ ကိမကတ္ထ ပါပံ၊ ယေနညမညဿ ပိဝါထ လောဟိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ပုရတောတိ သဗ္ဗပဌမံ။ သေတေနာတိ ပဏ္ဍရေန။ ပလေတီတိ ဂစ္ဆတိ။ မဇ္ဈေ ပနာတိ ဟတ္ထိံ အာရုဠှဿ သိဝိကံ အာရုဠှာယ စ အန္တရေ။ အဿတရီရထေနာတိ အဿတရီယုတ္တေန ရထေန ပလေတီတိ ယောဇနာ။ နီယတီတိ ဝဟီယတိ။ ဩဘာသယန္တီ ဒသ သဗ္ဗသော ဒိသာတိ သဗ္ဗတော သမန္တတော သဗ္ဗာ ဒသ ဒိသာ အတ္တနော သရီရပ္ပဘာဟိ ဝတ္ထာဘရဏာဒိပ္ပဘာဟိ စ ဝိဇ္ဇောတယမာနာ။ မုဂ္ဂရဟတ္ထပါဏိနောတိ မုဂ္ဂရာ ဟတ္ထသင်္ခါတေသု ပါဏီသု ယေသံ တေ မုဂ္ဂရဟတ္ထပါဏိနော၊ ဘူမိသဏှကရဏီယာဒီသု ပါဏိဝေါဟာရဿ လဗ္ဘမာနတ္တာ ဟတ္ထသဒ္ဒေန ပါဏိ ဧဝ ဝိသေသိတော။ ဆိန္နပဘိန္နဂတ္တာတိ မုဂ္ဂရပ္ပဟာရေန တတ္ထ တတ္ထ ဆိန္နပဘိန္နသရီရာ။ ပိဝါထာတိ ပိဝထ။

ဧဝံ ¶ သာမဏေရေန ပုဋ္ဌာ တေ ပေတာ သဗ္ဗံ တံ

ပဝတ္တိံ စတူဟိ ဂါထာဟိ ပစ္စဘာသိံသု –

၇၅။

‘‘ပုရတောဝ ¶ ယော ဂစ္ဆတိ ကုဉ္ဇရေန၊ သေတေန နာဂေန စတုက္ကမေန၊

အမှာက ပုတ္တော အဟု ဇေဋ္ဌကော သော၊ ဒါနာနိ ဒတွာန သုခီ ပမောဒတိ။

၇၆။

‘‘ယော ¶ ယော မဇ္ဈေ အဿတရီရထေန၊ စတုဗ္ဘိ ယုတ္တေန သုဝဂ္ဂိတေန၊

အမှာက ပုတ္တော အဟု မဇ္ဈိမော သော၊ အမစ္ဆရီ ဒါနပတီ ဝိရောစတိ။

၇၇။

‘‘ယာ သာ စ ပစ္ဆာ သိဝိကာယ နီယတိ၊ နာရီ သပညာ မိဂမန္ဒလောစနာ၊

အမှာက ဓီတာ အဟု သာ ကနိဋ္ဌိကာ၊ ဘာဂဍ္ဎဘာဂေန သုခီ ပမောဒတိ။

၇၈။

‘‘ဧတေ စ ဒါနာနိ အဒံသု ပုဗ္ဗေ၊ ပသန္နစိတ္တာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊

မယံ ပန မစ္ဆရီနော အဟုမှ၊ ပရိဘာသကာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊

ဧတေ စ ဒတွာ ပရိစာရယန္တိ၊ မယဉ္စ သုဿာမ နဠောဝ ဆိန္နော’’တိ။

၇၅။ တတ္ထ ပုရတောဝ ယော ဂစ္ဆတီတိ ဣမေသံ ဂစ္ဆန္တာနံ ယော ပုရတော ဂစ္ဆတိ။ ‘‘ယောသော ပုရတော ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ တဿ ယော ဧသော ပုရတော ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ကုဉ္ဇရေနာတိ ကုံ ပထဝိံ ဇီရယတိ၊ ကုဉ္ဇေသု ဝါ ရမတိ စရတီတိ ‘‘ကုဉ္ဇရော’’တိ လဒ္ဓနာမေန ဟတ္ထိနာ။ နာဂေနာတိ၊ နာဿ အဂမနီယံ အနဘိဘဝနီယံ အတ္ထီတိ နာဂါ၊ တေန နာဂေန။ စတုက္ကမေနာတိ စတုပ္ပဒေန။ ဇေဋ္ဌကောတိ ပုဗ္ဗဇော။

၇၆-၇၇။ စတုဗ္ဘီတိ စတူဟိ အဿတရီဟိ။ သုဝဂ္ဂိတေနာတိ သုန္ဒရဂမနေန စာတုရဂမနေန။ မိဂမန္ဒလောစနာတိ မိဂီ ဝိယ မန္ဒက္ခိကာ။ ဘာဂဍ္ဎဘာဂေနာတိ ¶ ဘာဂဿ အဍ္ဎဘာဂေန၊ အတ္တနာ လဒ္ဓကောဋ္ဌာသတော အဍ္ဎဘာဂဒါနေန ဟေတုဘူတေန။ သုခီတိ သုခိနီ။ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဟေတံ ဝုတ္တံ။

၇၈။ ပရိဘာသကာတိ ¶ အက္ကောသကာ။ ပရိစာရယန္တီတိ ဒိဗ္ဗေသု ကာမဂုဏေသု အတ္တနော ဣန္ဒြိယာနိ ဣတော စိတော စ ယထာသုခံ စာရေန္တိ၊ ပရိဇနေဟိ ဝါ အတ္တနော ပုညာနုဘာဝနိဿန္ဒေန ပရိစရိယံ ကာရေန္တိ။ မယဉ္စ သုဿာမ နဠောဝ ဆိန္နောတိ မယံ ပန ဆိန္နော အာတပေ ခိတ္တော နဠော ဝိယ သုဿာမ၊ ခုပ္ပိပါသာဟိ အညမညံ ဒဏ္ဍာဘိဃာတေဟိ စ သုက္ခာ ဝိသုက္ခာ ဘဝါမာတိ။

ဧဝံ အတ္တနော ပါပံ သမ္ပဝေဒေတွာ ‘‘မယံ တုယှံ မာတုလမာတုလာနိယော’’တိ အာစိက္ခိံသု။ တံ သုတွာ သာမဏေရော သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ ‘‘ဧဝရူပါနံ ကိဗ္ဗိသကာရီနံ ကထံ နု ခေါ ဘောဇနာနိ သိဇ္ဈန္တီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော –

၇၉။

‘‘ကိံ ¶ တုမှာကံ ဘောဇနံ ကိံ သယာနံ၊ ကထဉ္စ ယာပေထ သုပါပဓမ္မိနော၊

ပဟူတဘောဂေသု အနပ္ပကေသု၊ သုခံ ဝိရာဓာယ ဒုက္ခဇ္ဇ ပတ္တာ’’တိ။ –

ဣမံ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ကိံ တုမှာကံ ဘောဇနန္တိ ကီဒိသံ တုမှာကံ ဘောဇနံ? ကိံ သယာနန္တိ ကီဒိသံ သယနံ? ‘‘ကိံ သယာနာ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ၊ ကီဒိသာ သယနာ၊ ကီဒိသေ သယနေ သယထာတိ အတ္ထော။ ကထဉ္စ ယာပေထာတိ ကေန ပကာရေန ယာပေထ၊ ‘‘ကထံ ဝေါ ယာပေထာ’’တိပိ ပါဌော၊ ကထံ တုမှေ ယာပေထာတိ အတ္ထော။ သုပါပဓမ္မိနောတိ သုဋ္ဌု အတိဝိယ ပါပဓမ္မာ။ ပဟူတဘောဂေသူတိ အပရိယန္တေသု ဥဠာရေသု ဘောဂေသု သန္တေသု။ အနပ္ပကေသူတိ န အပ္ပကေသု ဗဟူသု။ သုခံ ဝိရာဓာယာတိ သုခဟေတုနော ပုညဿ အကရဏေန ¶ သုခံ ဝိရဇ္ဈိတွာ ဝိရာဓေတွာ။ ‘‘သုခဿ ဝိရာဓေနာ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ။ ဒုက္ခဇ္ဇ ပတ္တာတိ အဇ္ဇ ဣဒါနိ ဣဒံ ပေတယောနိပရိယာပန္နံ ဒုက္ခံ အနုပ္ပတ္တာတိ။

ဧဝံ သာမဏေရေန ပုဋ္ဌာ ပေတာ တေန ပုစ္ဆိတမတ္ထံ ဝိဿဇ္ဇေန္တာ –

၈၀။

‘‘အညမညံ ဝဓိတွာန၊ ပိဝါမ ပုဗ္ဗလောဟိတံ၊

ဗဟုံ ဝိတွာ န ဓာတာ ဟောမ၊ နစ္ဆာဒိမှသေ မယံ။

၈၁။

‘‘ဣစ္စေဝ ¶ မစ္စာ ပရိဒေဝယန္တိ၊ အဒါယကာ ပေစ္စ ယမဿ ဌာယိနော၊

ယေ တေ ဝိဒိစ္စ အဓိဂမ္မ ဘောဂေ၊ န ဘုဉ္ဇရေ နာပိ ကရောန္တိ ပုညံ။

၈၂။

‘‘တေ ခုပ္ပိပါသူပဂတာ ပရတ္ထ၊ ပစ္ဆာ စိရံ ဈာယရေ ဍယှမာနာ၊

ကမ္မာနိ ကတွာန ဒုခုဒြာနိ၊ အနုဘောန္တိ ဒုက္ခံ ကဋုကပ္ဖလာနိ။

၈၃။

‘‘ဣတ္တရဉှိ ဓနံ ဓညံ၊ ဣတ္တရံ ဣဓ ဇီဝိတံ၊

ဣတ္တရံ ဣတ္တရတော ဉတွာ၊ ဒီပံ ကယိရာထ ပဏ္ဍိတော။

၈၄။

‘‘ယေ တေ ဧဝံ ပဇာနန္တိ၊ နရာ ဓမ္မဿ ကောဝိဒါ၊

တေ ဒါနေ နပ္ပမဇ္ဇန္တိ၊ သုတွာ အရဟတံ ဝစော’’တိ။ –

ပဉ္စ ဂါထာ အဘာသိံသု။

၈၀-၈၁။ တတ္ထ ¶ န ဓာတာ ဟောမာတိ ဓာတာ သုဟိတာ တိတ္တာ န ဟောမ။ နစ္ဆာဒိမှသေတိ န ရုစ္စာမ၊ န ရုစိံ ဥပ္ပာဒေမ၊ န တံ မယံ အတ္တနော ရုစိယာ ပိဝိဿာမာတိ အတ္ထော။ ဣစ္စေဝါတိ ဧဝမေဝ။ မစ္စာ ပရိဒေဝယန္တီတိ မယံ ဝိယ အညေပိ မနုဿာ ကတကိဗ္ဗိသာ ပရိဒေဝန္တိ ကန္ဒန္တိ။ အဒါယကာတိ အဒါနသီလာ မစ္ဆရိနော။ ယမဿ ဌာယိနောတိ ယမလောကသညိတေ ယမဿ ဌာနေ ပေတ္တိဝိသယေ ဌာနသီလာ ¶ ။ ယေ တေ ဝိဒိစ္စ အဓိဂမ္မဘောဂေတိ ယေ တေ သမ္ပတိ အာယတိဉ္စ သုခဝိသေသဝိဓာယကေ ဘောဂေ ဝိန္ဒိတွာ ပဋိလဘိတွာ။ န ဘုဉ္ဇရေ နာပိ ကရောန္တိ ပုညန္တိ အမှေ ဝိယ သယမ္ပိ န ဘုဉ္ဇန္တိ၊ ပရေသံ ဒေန္တာ ဒါနမယံ ပုညမ္ပိ န ကရောန္တိ။

၈၂။ တေ ခုပ္ပိပါသူပဂတာ ပရတ္ထာတိ တေ သတ္တာ ပရတ္ထ ပရလောကေ ပေတ္တိဝိသယေ ဇိဃစ္ဆာပိပါသာဘိဘူတာ ဟုတွာ။ စိရံ ဈာယရေ ဍယှမာနာတိ ခုဒါဒိဟေတုကေန ဒုက္ခဂ္ဂိနာ ‘‘အကတံ ဝတ အမှေဟိ ကုသလံ၊ ကတံ ပါပ’’န္တိအာဒိနာ ဝတ္တမာနေန ဝိပ္ပဋိသာရဂ္ဂိနာ ပရိဍယှမာနာ ဈာယန္တိ၊ အနုတ္ထုနန္တီတိ အတ္ထော။ ဒုခုဒြာနီတိ ဒုက္ခဝိပါကာနိ။ အနုဘောန္တိ ဒုက္ခံ ကဋုကပ္ဖလာနီတိ အနိဋ္ဌဖလာနိ ပါပကမ္မာနိ ကတွာ စိရကာလံ ဒုက္ခံ အာပါယိကဒုက္ခံ အနုဘဝန္တိ။

၈၃-၈၄။ ဣတ္တရန္တိ ¶ န စိရကာလဋ္ဌာယီ၊ အနိစ္စံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ။ ဣတ္တရံ ဣဓ ဇီဝိတန္တိ ဣဓ မနုဿလောကေ သတ္တာနံ ဇီဝိတမ္ပိ ဣတ္တရံ ပရိတ္တံ အပ္ပကံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘ယော စိရံ ဇီဝတိ၊ သော ဝဿသတံ အပ္ပံ ဝါ ဘိယျော’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၉၁၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၄၅၊ အ။ နိ။ ၇။၇၄)။ ဣတ္တရံ ဣတ္တရတော ဉတွာတိ ဓနဓညာဒိဥပကရဏံ မနုဿာနံ ဇီဝိတဉ္စ ဣတ္တရံ ပရိတ္တံ ခဏိကံ န စိရဿန္တိ ပညာယ ဥပပရိက္ခိတွာ။ ဒီပံ ကယိရာထ ပဏ္ဍိတောတိ သပညော ပုရိသော ဒီပံ အတ္တနော ပတိဋ္ဌံ ပရလောကေ ဟိတသုခါဓိဋ္ဌာနံ ကရေယျ။ ယေ တေ ဧဝံ ပဇာနန္တီတိ ယေ တေ မနုဿာ မနုဿာနံ ဘောဂါနံ ဇီဝိတဿ စ ဣတ္တရဘာဝံ ယာထာဝတော ဇာနန္တိ၊ တေ ဒါနေ သဗ္ဗကာလံ နပ္ပမဇ္ဇန္တိ။ သုတွာ အရဟတံ ဝစောတိ အရဟတံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ အရိယာနံ ဝစနံ သုတွာ၊ သုတတ္တာတိ အတ္ထော။ သေသံ ပါကဋမေဝ။

ဧဝံ တေ ပေတာ သာမဏေရေန ပုဋ္ဌာ တမတ္ထံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘မယံ တုယှံ မာတုလမာတုလာနိယော’’တိ ပဝေဒေသုံ။ တံ သုတွာ သာမဏေရော သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ ဥက္ကဏ္ဌံ ပဋိဝိနောဒေတွာ ဥပဇ္ဈာယဿ ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ယံ၊ ဘန္တေ၊ အနုကမ္ပကေန ¶ ကရဏီယံ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ၊ တံ မေ တုမှေဟိ ကတံ၊ မဟတာ ဝတမှိ အနတ္ထပါတတော ရက္ခိတော၊ န ဒါနိ မေ ¶ ဃရာဝါသေန အတ္ထော၊ အဘိရမိဿာမိ ဗြဟ္မစရိယဝါသေ’’တိ။ အထာယသ္မာ သံကိစ္စော တဿ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ကမ္မဋ္ဌာနံ အာစိက္ခိ။ သော ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အာယသ္မာ ပန သံကိစ္စော တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ သတ္ထာ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဝိတ္ထာရေန ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

နာဂပေတဝတ္ထုဝဏဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ ဥရဂပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဥရဂေါဝ တစံ ဇိဏ္ဏန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ အညတရဿ ဥပါသကဿ ပုတ္တော ကာလမကာသိ။ သော ပုတ္တမရဏဟေတု ပရိဒေဝသောကသမာပန္နော ဗဟိ နိက္ခမိတွာ ကိဉ္စိ ကမ္မံ ကာတုံ အသက္ကောန္တော ဂေဟေယေဝ အဋ္ဌာသိ။ အထ ¶ သတ္ထာ ပစ္စူသဝေလာယံ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော တံ ဥပါသကံ ဒိသွာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ တဿ ဂေဟံ ဂန္တွာ ဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ ဥပါသကော စ သတ္ထု အာဂတဘာဝံ သုတွာ သီဃံ ဥဋ္ဌာယ ဂန္တွာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ ဟတ္ထတော ပတ္တံ ဂဟေတွာ ဂေဟံ ပဝေသေတွာ အာသနံ ပညပေတွာ အဒါသိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ ဥပါသကောပိ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တံ ဘဂဝါ ‘‘ကိံ၊ ဥပါသက၊ သောကပရေတော ဝိယ ဒိဿတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ၊ ဘဂဝါ၊ ပိယော မေ ပုတ္တော ကာလကတော၊ တေနာဟံ သောစာမီ’’တိ။ အထဿ ဘဂဝါ သောကဝိနောဒနံ ကရောန္တော ဥရဂဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၅။၁၉ အာဒယော) ကထေသိ။

အတီတေ ကိရ ကာသိရဋ္ဌေ ဗာရာဏသိယံ ဓမ္မပါလံ နာမ ဗြာဟ္မဏကုလံ အဟောသိ။ တတ္ထ ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏီ ပုတ္တော ဓီတာ သုဏိသာ ဒါသီတိ ဣမေ သဗ္ဗေပိ မရဏာနုဿတိဘာဝနာဘိရတာ ¶ အဟေသုံ။ တေသု ယော ဂေဟတော နိက္ခမတိ၊ သော သေသဇနေ ဩဝဒိတွာ နိရပေက္ခောဝ နိက္ခမတိ။ အထေကဒိဝသံ ဗြာဟ္မဏော ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ဃရတော နိက္ခမိတွာ ခေတ္တံ ဂန္တွာ ကသတိ။ ပုတ္တော သုက္ခတိဏပဏ္ဏကဋ္ဌာနိ အာလိမ္ပေတိ။ တတ္ထေကော ကဏှသပ္ပော ဍာဟဘယေန ရုက္ခသုသိရတော နိက္ခမိတွာ ဣမံ ဗြာဟ္မဏဿ ပုတ္တံ ဍံသိ။ သော ဝိသဝေဂေန မုစ္ဆိတော တတ္ထေဝ ပရိပတိတွာ ကာလကတော၊ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဗြာဟ္မဏော ပုတ္တံ မတံ ဒိသွာ ကမ္မန္တသမီပေန ဂစ္ဆန္တံ ဧကံ ပုရိသံ ဧဝမာဟ – ‘‘သမ္မ၊ မမ ဃရံ ဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏိံ ဧဝံ ဝဒေဟိ ‘နှာယိတွာ သုဒ္ဓဝတ္ထနိဝတ္ထာ ဧကဿ ဘတ္တံ မာလာဂန္ဓာဒီနိ စ ဂဟေတွာ တုရိတံ အာဂစ္ဆတူ’တိ’’။ သော တတ္ထ ဂန္တွာ တထာ အာရောစေသိ၊ ဂေဟဇနောပိ တထာ အကာသိ။ ဗြာဟ္မဏော နှတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝိလိမ္ပိတွာ ပရိဇနပရိဝုတော ပုတ္တဿ သရီရံ စိတကံ အာရောပေတွာ အဂ္ဂိံ ဒတွာ ဒါရုက္ခန္ဓံ ဍဟန္တော ဝိယ နိဿောကော နိဿန္တာပေါ အနိစ္စသညံ မနသိ ကရောန္တော အဋ္ဌာသိ။

အထ ¶ ဗြာဟ္မဏဿ ပုတ္တော သက္ကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သော စ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တော အဟောသိ။ သော အတ္တနော ပုရိမဇာတိံ ကတပုညဉ္စ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပိတရံ ဉာတကေ စ အနုကမ္ပမာနော ဗြာဟ္မဏဝေသေန တတ္ထ အာဂန္တွာ ¶ ဉာတကေ အသောစန္တေ ဒိသွာ ‘‘အမ္ဘော၊ မိဂံ ဈာပေထ၊ အမှာကံ မံသံ ဒေထ၊ ဆာတောမှီ’’တိ အာဟ။ ‘‘န မိဂေါ၊ မနုဿော ဗြာဟ္မဏာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ တုမှာကံ ပစ္စတ္ထိကော ဧသော’’တိ? ‘‘န ပစ္စတ္ထိကော၊ ဥရေ ဇာတော ဩရသော မဟာဂုဏဝန္တော တရုဏပုတ္တော’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိမတ္ထံ တုမှေ တထာရူပေ ဂုဏဝတိ တရုဏပုတ္တေ မတေ န သောစထာ’’တိ? တံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော အသောစနကာရဏံ ကထေန္တော –

၈၅။

‘‘ဥရဂေါဝ တစံ ဇိဏ္ဏံ၊ ဟိတွာ ဂစ္ဆတိ သံ တနုံ၊

ဧဝံ သရီရေ နိဗ္ဘောဂေ၊ ပေတေ ကာလကတေ သတိ။

၈၆။

‘‘ဍယှမာနော န ဇာနာတိ၊ ဉာတီနံ ပရိဒေဝိတံ၊

တသ္မာ ဧတံ န ရောဒါမိ၊ ဂတော သော တဿ ယာ ဂတီ’’တိ။ –

ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။

၈၅-၈၆။ တတ္ထ ¶ ဥရဂေါတိ ဥရေန ဂစ္ဆတီတိ ဥရဂေါ။ သပ္ပဿေတံ အဓိဝစနံ။ တစံ ဇိဏ္ဏန္တိ ဇဇ္ဇရဘာဝေန ဇိဏ္ဏံ ပုရာဏံ အတ္တနော တစံ နိမ္မောကံ။ ဟိတွာ ဂစ္ဆတိ သံ တနုန္တိ ယထာ ဥရဂေါ အတ္တနော ဇိဏ္ဏတစံ ရုက္ခန္တရေ ဝါ ကဋ္ဌန္တရေ ဝါ မူလန္တရေ ဝါ ပါသာဏန္တရေ ဝါ ကဉ္စုကံ ဩမုဉ္စန္တော ဝိယ သရီရတော ဩမုဉ္စိတွာ ပဟာယ ဆဍ္ဍေတွာ ယထာကာမံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝမေဝ သံသာရေ ပရိဗ္ဘမန္တော သတ္တော ပေါရာဏဿ ကမ္မဿ ပရိက္ခီဏတ္တာ ဇဇ္ဇရီဘူတံ သံ တနုံ အတ္တနော သရီရံ ဟိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ယထာကမ္မံ ဂစ္ဆတိ၊ ပုနဗ္ဘဝဝသေန ဥပပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ ဧဝန္တိ ဍယှမာနံ ပုတ္တဿ သရီရံ ဒဿေန္တော အာဟ။ သရီရေ နိဗ္ဘောဂေတိ အဿ ဝိယ အညေသမ္ပိ ကာယေ ဧဝံ ဘောဂဝိရဟိတေ နိရတ္ထကေ ဇာတေ။ ပေတေတိ အာယုဥသ္မာဝိညာဏတော အပဂတေ။ ကာလကတေ သတီတိ မတေ ဇာတေ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဍယှမာနော ကာယော အပေတဝိညာဏတ္တာ ဍာဟဒုက္ခံ ဝိယ ဉာတီနံ ရုဒိတံ ပရိဒေဝိတမ္ပိ န ဇာနာတိ၊ တသ္မာ ဧတံ မမ ပုတ္တံ နိမိတ္တံ ကတွာ န ရောဒါမိ။ ဂတော သော ¶ တဿ ယာ ဂတီတိ ယဒိ မတသတ္တာ န ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ၊ မတဿ ပန ကတောကာသဿ ကမ္မဿ ဝသေန ယာ ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ၊ တံ ¶ စုတိအနန္တရမေဝ ဂတော၊ သော န ပုရိမဉာတီနံ ရုဒိတံ ပရိဒေဝိတံ ဝါ ပစ္စာသီသတိ၊ နာပိ ယေဘုယျေန ပုရိမဉာတီနံ ရုဒိတေန ကာစိ အတ္ထသိဒ္ဓီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ ဗြာဟ္မဏေန အတ္တနော အသောစနကာရဏေ ကထိတေ ပရိယာယမနသိကာရကောသလ္လေ ပကာသိတေ ဗြာဟ္မဏရူပေါ သက္ကော ဗြာဟ္မဏိံ အာဟ – ‘‘အမ္မ၊ တုယှံ သော မတော ကိံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဒသ မာသေ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရိတွာ ထညံ ပါယေတွာ ဟတ္ထပါဒေ သဏ္ဌပေတွာ သံဝဍ္ဎိတော ပုတ္တော မေ၊ သာမီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ ပိတာ တာဝ ပုရိသဘာဝေန မာ ရောဒတု၊ မာတု နာမ ဟဒယံ မုဒုကံ၊ တွံ ကသ္မာ န ရောဒသီ’’တိ? တံ သုတွာ သာ အရောဒနကာရဏံ ကထေန္တီ –

၈၇။

‘‘အနဗ္ဘိတော ¶ တတော အာဂါ၊ နာနုညာတော ဣတော ဂတော၊

ယထာဂတော တထာ ဂတော၊ တတ္ထ ကာ ပရိဒေဝနာ။

၈၈။

‘‘ဍယှမာနော န ဇာနာတိ၊ ဉာတီနံ ပရိဒေဝိတံ၊

တသ္မာ ဧတံ န ရောဒါမိ၊ ဂတော သော တဿ ယာ ဂတီ’’တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ အနဗ္ဘိတောတိ အနဝှာတော၊ ‘‘ဧဟိ မယှံ ပုတ္တဘာဝံ ဥပဂစ္ဆာ’’တိ ဧဝံ အပက္ကောသိတော။ တတောတိ ယတ္ထ ပုဗ္ဗေ ဌိတော၊ တတော ပရလောကတော။ အာဂါတိ အာဂဉ္ဆိ။ နာနုညာတောတိ အနနုမတော၊ ‘‘ဂစ္ဆ၊ တာတ၊ ပရလောက’’န္တိ ဧဝံ အမှေဟိ အဝိဿဋ္ဌော။ ဣတောတိ ဣဓလောကတော။ ဂတောတိ အပဂတော။ ယထာဂတောတိ ယေနာကာရေန အာဂတော၊ အမှေဟိ အနဗ္ဘိတော ဧဝ အာဂတောတိ အတ္ထော။ တထာ ဂတောတိ တေနေဝါကာရေန ဂတော။ ယထာ သကေနေဝ ကမ္မုနာ အာဂတော၊ တထာ သကေနေဝ ကမ္မုနာ ဂတောတိ။ ဧတေန ကမ္မဿကတံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ကာ ပရိဒေဝနာတိ ဧဝံ အဝသဝတ္တိကေ သံသာရပဝတ္တေ မရဏံ ပဋိစ္စ ကာ နာမ ပရိဒေဝနာ၊ အယုတ္တာ သာ ပညဝတာ အကရဏီယာတိ ဒဿေတိ။

ဧဝံ ဗြာဟ္မဏိယာ ဝစနံ သုတွာ တဿ ဘဂိနိံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အမ္မ၊ တုယှံ သော ကိံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဘာတာ မေ၊ သာမီ’’တိ။ ‘‘အမ္မ၊ ဘဂိနိယော နာမ ဘာတူသု သိနေဟာ၊ တွံ ကသ္မာ န ရောဒသီ’’တိ? သာပိ အရောဒနကာရဏံ ကထေန္တီ –

၈၉။

‘‘သစေ ¶ ¶ ရောဒေ ကိဿ အဿံ၊ တတ္ထ မေ ကိံ ဖလံ သိယာ၊

ဉာတိမိတ္တသုဟဇ္ဇာနံ၊ ဘိယျော နော အရတီ သိယာ။

၉၀။

‘‘ဍယှမာနော န ဇာနာတိ၊ ဉာတီနံ ပရိဒေဝိတံ၊

တသ္မာ ဧတံ န ရောဒါမိ၊ ဂတော သော တဿ ယာ ဂတီ’’တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ သစေ ရောဒေ ကိသာ အဿန္တိ ယဒိ အဟံ ရောဒေယျံ၊ ကိသာ ပရိသုက္ခသရီရာ ဘဝေယျံ။ တတ္ထ မေ ကိံ ဖလံ သိယာတိ တသ္မိံ မယှံ ဘာတု မရဏနိမိတ္တေ ရောဒနေ ကိံ နာမ ဖလံ၊ ကော အာနိသံသော ဘဝေယျ? န တေန မယှံ ဘာတိကော ¶ အာဂစ္ဆေယျ၊ နာပိ သော တေန သုဂတိံ ဂစ္ဆေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဉာတိမိတ္တသုဟဇ္ဇာနံ၊ ဘိယျော နော အရတီ သိယာတိ အမှာကံ ဉာတီနံ မိတ္တာနံ သုဟဒယာနဉ္စ မမ သောစနေန ဘာတုမရဏဒုက္ခတော ဘိယျောပိ အရတိ ဒုက္ခမေဝ သိယာတိ။

ဧဝံ ဘဂိနိယာ ဝစနံ သုတွာ တဿ ဘရိယံ ပုစ္ဆိ – ‘‘တုယှံ သော ကိံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဘတ္တာ မေ၊ သာမီ’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ဣတ္ထိယော နာမ ဘတ္တရိ သိနေဟာ ဟောန္တိ၊ တသ္မိဉ္စ မတေ ဝိဓဝါ အနာထာ ဟောန္တိ၊ ကသ္မာ တွံ န ရောဒသီ’’တိ? သာပိ အတ္တနော အရောဒနကာရဏံ ကထေန္တီ –

၉၁။

‘‘ယထာပိ ဒါရကော စန္ဒံ၊ ဂစ္ဆန္တမနုရောဒတိ၊

ဧဝံသမ္ပဒမေဝေတံ၊ ယော ပေတမနုသောစတိ။

၉၂။

‘‘ဍယှမာနော န ဇာနာတိ၊ ဉာတီနံ ပရိဒေဝိတံ၊

တသ္မာ ဧတံ န ရောဒါမိ၊ ဂတော သော တဿ ယာ ဂတီ’’တိ။ – ဂါထာဒွယမာဟ၊

တတ္ထ ဒါရကောတိ ဗာလဒါရကော။ စန္ဒန္တိ စန္ဒမဏ္ဍလံ။ ဂစ္ဆန္တန္တိ နဘံ အဗ္ဘုဿုက္ကမာနံ။ အနုရောဒတီတိ ‘‘မယှံ ရထစက္ကံ ဂဟေတွာ ဒေဟီ’’တိ အနုရောဒတိ။ ဧဝံသမ္ပဒမေဝေတန္တိ ယော ပေတံ မတံ အနုသောစတိ၊ တဿေတံ အနုသောစနံ ဧဝံသမ္ပဒံ ဧဝရူပံ၊ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တဿ စန္ဒဿ ဂဟေတုကာမတာသဒိသံ အလဗ္ဘနေယျဝတ္ထုသ္မိံ ဣစ္ဆာဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ တဿ ဘရိယာယ ဝစနံ သုတွာ ဒါသိံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အမ္မ၊ တုယှံ သော ကိံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘အယျော မေ၊ သာမီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ တေန တွံ ပေါထေတွာ ဝေယျာဝစ္စံ ¶ ကာရိတာ ဘဝိဿသိ၊ တသ္မာ ¶ မညေ ‘သုမုတ္တာဟံ တေနာ’တိ န ရောဒသီ’’တိ? ‘‘သာမိ၊ မာ မံ ဧဝံ အဝစ၊ န စေတံ အနုစ္ဆဝိကံ ¶ ၊ အတိဝိယ ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယာသမ္ပန္နော ယုတ္တဝါဒီ မယှံ အယျပုတ္တော ဥရေ သံဝဍ္ဎပုတ္တော ဝိယ အဟောသီ’’တိ။ အထ ‘‘ကသ္မာ န ရောဒသီ’’တိ? သာပိ အတ္တနော အရောဒနကာရဏံ ကထေန္တီ –

၉၃။

‘‘ယထာပိ ဗြဟ္မေ ဥဒကုမ္ဘော၊ ဘိန္နော အပ္ပဋိသန္ဓိယော၊

ဧဝံသမ္ပဒမေဝေတံ၊ ယော ပေတမနုသောစတိ။

၉၄။

‘‘ဍယှမာနော န ဇာနာတိ၊ ဉာတီနံ ပရိဒေဝိတံ၊

တသ္မာ ဧတံ န ရောဒါမိ၊ ဂတော သော တဿ ယာ ဂတီ’’တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ ယထာပိ ဗြဟ္မေ ဥဒကုဗ္ဘော၊ ဘိန္နော အပ္ပဋိသန္ဓိယောတိ ဗြာဟ္မဏ သေယျထာပိ ဥဒကဃဋော မုဂ္ဂရပ္ပဟာရာဒိနာ ဘိန္နော အပ္ပဋိသန္ဓိယော ပုန ပါကတိကော န ဟောတိ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

သက္ကော တေသံ ကထံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ‘‘သမ္မဒေဝ တုမှေဟိ မရဏဿတိ ဘာဝိတာ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ န တုမှေဟိ ကသိအာဒိကရဏကိစ္စံ အတ္ထီ’’တိ တေသံ ဂေဟံ သတ္တရတနဘရိတံ ကတွာ ‘‘အပ္ပမတ္တာ ဒါနံ ဒေထ၊ သီလံ ရက္ခထ၊ ဥပေါသထကမ္မံ ကရောထာ’’တိ ဩဝဒိတွာ အတ္တာနဉ္စ တေသံ နိဝေဒေတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ တေပိ ဗြာဟ္မဏာဒယော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရောန္တာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ဒေဝလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိံသု။

သတ္ထာ ဣမံ ဇာတကံ အာဟရိတွာ တဿ ဥပါသကဿ သောကသလ္လံ သမုဒ္ဓရိတွာ ဥပရိ သစ္စာနိ ပကာသေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥပါသကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟီတိ။

ဥရဂပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ ပေတဝတ္ထုသ္မိံ

ဒွါဒသဝတ္ထုပဋိမဏ္ဍိတဿ

ပဌမဿ ဥရဂဝဂ္ဂဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။