📜

၂။ ဥဗ္ဗရိဝဂ္ဂေါ

၁။ သံသာရမောစကပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

နဂ္ဂါဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ မဂဓရဋ္ဌေ ဣဋ္ဌကဝတီနာမကေ ဂါမေ အညတရံ ပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ မဂဓရဋ္ဌေ ကိရ ဣဋ္ဌကဝတီ စ ဒီဃရာဇိ စာတိ ဒွေ ဂါမကာ အဟေသုံ၊ တတ္ထ ဗဟူ သံသာရမောစကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ ပဋိဝသန္တိ။ အတီတေ စ ကာလေ ပဉ္စန္နံ ဝဿသတာနံ မတ္ထကေ အညတရာ ဣတ္ထီ တတ္ထေဝ ဣဋ္ဌကဝတိယံ အညတရသ္မိံ သံသာရမောစကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝသေန ဗဟူ ကီဋပဋင်္ဂေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တိ။

သာ ပဉ္စ ဝဿသတာနိ ခုပ္ပိပါသာဒိဒုက္ခံ အနုဘဝိတွာ အမှာကံ ဘဂဝတိ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ အနုက္ကမေန ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ ပုနပိ ဣဋ္ဌကဝတိယံယေဝ အညတရသ္မိံ သံသာရမောစကကုလေယေဝ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ယဒါ သတ္တဋ္ဌဝဿုဒ္ဒေသိကကာလေ အညာဟိ ဒါရိကာဟိ သဒ္ဓိံ ရထိကာယ ကီဠနသမတ္ထာ အဟောသိ၊ တဒါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တတ္ထေရော တမေဝ ဂါမံ ဥပနိဿာယ အရုဏဝတီဝိဟာရေ ဝိဟရန္တော ဧကဒိဝသံ ဒွါဒသဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ တဿ ဂါမဿ ဒွါရသမီပေန မဂ္ဂေန အတိက္ကမတိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဗဟူ ဂါမဒါရိကာ ဂါမတော နိက္ခမိတွာ ဒွါရသမီပေ ကီဠန္တိယော ပသန္နမာနသာ မာတာပိတူနံ ပဋိပတ္တိဒဿနေန ဝေဂေနာဂန္တွာ ထေရံ အညေ စ ဘိက္ခူ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိံသု။ သာ ပနေသာ အဿဒ္ဓကုလဿ ဓီတာ စိရကာလံ အပရိစိတကုသလတာယ သာဓုဇနာစာရဝိရဟိတာ အနာဒရာ အလက္ခိကာ ဝိယ အဋ္ဌာသိ။ ထေရော တဿာ ပုဗ္ဗစရိတံ ဣဒါနိ စ သံသာရမောစကကုလေ နိဗ္ဗတ္တနံ အာယတိဉ္စ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တနာရဟတံ ဒိသွာ ‘‘သစာယံ မံ ဝန္ဒိဿတိ၊ နိရယေ န ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာပိ မမံယေဝ နိဿာယ သမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘိဿတီ’’တိ ဉတွာ ကရုဏာသဉ္စောဒိတမာနသော တာ ဒါရိကာယော အာဟ – ‘‘တုမှေ ဘိက္ခူ ဝန္ဒထ၊ အယံ ပန ဒါရိကာ အလက္ခိကာ ဝိယ ဌိတာ’’တိ။ အထ နံ တာ ဒါရိကာ ဟတ္ထေသု ပရိဂ္ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎိတွာ ဗလက္ကာရေန ထေရဿ ပါဒေ ဝန္ဒာပေသုံ။

သာ အပရေန သမယေန ဝယပ္ပတ္တာ ဒီဃရာဇိယံ သံသာရမောစကကုလေ အညတရဿ ကုမာရဿ ဒိန္နာ ပရိပုဏ္ဏဂဗ္ဘာ ဟုတွာ ကာလကတာ ပေတေသု ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါ ခုပ္ပိပါသာဘိဘူတာ အတိဝိယ ဗီဘစ္ဆဒဿနာ ဝိစရန္တီ ရတ္တိယံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ တံ ဒိသွာ ထေရော –

၉၅။

‘‘နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသိ၊ ကိသာ ဓမနိသန္ထတာ၊

ဥပ္ဖာသုလိကေ ကိသိကေ၊ ကာ နု တွံ ဣဓ တိဋ္ဌသီ’’တိ။ –

ဂါထာယ ပုစ္ဆိ။ တတ္ထ ဓမနိသန္ထတာတိ နိမ္မံသလောဟိတတာယ သိရာဇာလေဟိ ပတ္ထတဂတ္တာ။ ဥပ္ဖာသုလိကေတိ ဥဂ္ဂတဖာသုလိကေ။ ကိသိကေတိ ကိသသရီရေ။ ပုဗ္ဗေပိ ‘‘ကိသာ’’တိ ဝတွာ ပုန ‘‘ကိသိကေ’’တိ ဝစနံ အဋ္ဌိစမ္မနှာရုမတ္တသရီရတာယ အတိဝိယ ကိသဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တံ သုတွာ ပေတီ အတ္တာနံ ပဝေဒေန္တီ –

၉၆။

‘‘အဟံ ဘဒန္တေ ပေတီမှိ၊ ဒုဂ္ဂတာ ယမလောကိကာ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ – ဂါထံ ဝတွာ ပုန ထေရေန –

၉၇။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

ကတကမ္မံ ပုဋ္ဌာ ‘‘အဒါနသီလာ မစ္ဆရိနီ ဟုတွာ ပေတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဧဝံ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝါမီ’’တိ ဒဿေန္တီ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၉၈။

‘‘အနုကမ္ပကာ မယှံ နာဟေသုံ ဘန္တေ၊ ပိတာ စ မာတာ အထဝါပိ ဉာတကာ၊

ယေ မံ နိယောဇေယျုံ ဒဒါဟိ ဒါနံ၊ ပသန္နစိတ္တာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ။

၉၉။

‘‘ဣတော အဟံ ဝဿသတာနိ ပဉ္စ၊ ယံ ဧဝရူပါ ဝိစရာမိ နဂ္ဂါ၊

ခုဒါယ တဏှာယ စ ခဇ္ဇမာနာ၊ ပါပဿ ကမ္မဿ ဖလံ မမေဒံ။

၁၀၀။

‘‘ဝန္ဒာမိ တံ အယျ ပသန္နစိတ္တာ၊ အနုကမ္ပ မံ ဝီရ မဟာနုဘာဝ၊

ဒတွာ စ မေ အာဒိသ ယဉှိ ကိဉ္စိ၊ မောစေဟိ မံ ဒုဂ္ဂတိယာ ဘဒန္တေ’’တိ။

၉၈။ တတ္ထ အနုကမ္ပကာတိ သမ္ပရာယိကေန အတ္ထေန အနုဂ္ဂဏှကာ။ ဘန္တေတိ ထေရံ အာလပတိ။ ယေ မံ နိယောဇေယျုန္တိ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ အထ ဝါ ဉာတကာ ဧဒိသာ ပသန္နစိတ္တာ ဟုတွာ ‘‘သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဒဒါဟိ ဒါန’’န္တိ ယေ မံ နိယောဇေယျုံ၊ တာဒိသာ အနုကမ္ပကာ မယှံ နာဟေသုန္တိ ယောဇနာ။

၉၉။ ဣတော အဟံ ဝဿသတာနိ ပဉ္စ၊ ယံ ဧဝရူပါ ဝိစရာမိ နဂ္ဂါတိ ဣဒံ သာ ပေတီ ဣတော တတိယာယ ဇာတိယာ အတ္တနော ပေတတ္တဘာဝံ အနုဿရိတွာ ဣဒါနိပိ တထာ ပဉ္စဝဿသတာနိ ဝိစရာမီတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ။ တတ္ထ ယန္တိ ယသ္မာ၊ ဒါနာဒီနံ ပုညာနံ အကတတ္တာ ဧဝရူပါ နဂ္ဂါ ပေတီ ဟုတွာ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဝဿသတာနိ ပဉ္စ ဝိစရာမီတိ ယောဇနာ။ တဏှာယာတိ ပိပါသာယ။ ခဇ္ဇမာနာတိ ခါဒိယမာနာ၊ ဗာဓိယမာနာတိ အတ္ထော။

၁၀၀။ ဝန္ဒာမိ တံ အယျ ပသန္နစိတ္တာတိ အယျ၊ တမဟံ ပသန္နစိတ္တာ ဟုတွာ ဝန္ဒာမိ၊ ဧတ္တကမေဝ ပုညံ ဣဒါနိ မယာ ကာတုံ သက္ကာတိ ဒဿေတိ။ အနုကမ္ပ မန္တိ အနုဂ္ဂဏှ မမံ ဥဒ္ဒိဿ အနုဒ္ဒယံ ကရောဟိ။ ဒတွာ စ မေ အာဒိသ ယဉှိ ကိဉ္စီတိ ကိဉ္စိဒေဝ ဒေယျဓမ္မံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဒတွာ တံ ဒက္ခိဏံ မယှံ အာဒိသ၊ တေန မေ ဣတော ပေတယောနိတော မောက္ခော ဘဝိဿတီတိ အဓိပ္ပာယေန ဝဒတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘မောစေဟိ မံ ဒုဂ္ဂတိယာ ဘဒန္တေ’’တိ။

ဧဝံ ပေတိယာ ဝုတ္တေ ယထာ သော ထေရော ပဋိပဇ္ဇိ၊ တံ ဒဿေတုံ သင်္ဂီတိကာရေဟိ တိဿော ဂါထာ ဝုတ္တာ –

၁၀၁။

‘‘သာဓူတိ သော ပဋိဿုတွာ၊ သာရိပုတ္တောနုကမ္ပကော၊

ဘိက္ခူနံ အာလောပံ ဒတွာ၊ ပါဏိမတ္တဉ္စ စောဠကံ၊

ထာလကဿ စ ပါနီယံ၊ တဿာ ဒက္ခိဏမာဒိသိ။

၁၀၂။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ ၊ ဝိပါကော ဥဒပဇ္ဇထ၊

ဘောဇနစ္ဆာဒနပါနီယံ၊ ဒက္ခိဏာယ ဣဒံ ဖလံ။

၁၀၃။

‘‘တတော သုဒ္ဓါ သုစိဝသနာ၊ ကာသိကုတ္တမဓာရိနီ၊

ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ၊ သာရိပုတ္တံ ဥပသင်္ကမီ’’တိ။

၁၀၁-၁၀၃။ တတ္ထ ဘိက္ခူနန္တိ ဘိက္ခုနော၊ ဝစနဝိပလ္လာသေန ဟေတံ ဝုတ္တံ။ ‘‘အာလောပံ ဘိက္ခုနော ဒတွာ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ။ အာလောပန္တိ ကဗဠံ၊ ဧကာလောပမတ္တံ ဘောဇနန္တိ အတ္ထော။ ပါဏိမတ္တဉ္စ စောဠကန္တိ ဧကဟတ္ထပ္ပမာဏံ စောဠခဏ္ဍန္တိ အတ္ထော။ ထာလကဿ စ ပါနီယန္တိ ဧကထာလကပူရဏမတ္တံ ဥဒကံ။ သေသံ ခလ္လာဋိယပေတဝတ္ထုသ္မိံ ဝုတ္တနယမေဝ။

အထာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တံ ပေတိံ ပီဏိန္ဒြိယံ ပရိသုဒ္ဓဆဝိဝဏ္ဏံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထာဘရဏာလင်္ကာရံ သမန္တတော အတ္တနော ပဘာယ ဩဘာသေန္တိံ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂန္တွာ ဌိတံ ဒိသွာ ပစ္စက္ခတော ကမ္မဖလံ တာယ ဝိဘာဝေတုကာမော ဟုတွာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၁၀၄။

‘‘အဘိက္ကန္တေန ဝဏ္ဏေန၊ ယာ တွံ တိဋ္ဌသိ ဒေဝတေ၊

ဩဘာသေန္တီ ဒိသာ သဗ္ဗာ၊ ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ။

၁၀၅။

‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊

ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။

၁၀၆။

‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဒေဝိ မဟာနုဘာဝေ၊ မနုဿဘူတာ ကိမကာသိ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၁၀၄။ တတ္ထ အဘိက္ကန္တေနာတိ အတိမနာပေန၊ အဘိရူပေနာတိ အတ္ထော။ ဝဏ္ဏေနာတိ ဆဝိဝဏ္ဏေန။ ဩဘာသေန္တီ ဒိသာ သဗ္ဗာတိ သဗ္ဗာပိ ဒသ ဒိသာ ဇောတေန္တီ ဧကာလောကံ ကရောန္တီ။ ယထာ ကိန္တိ အာဟ ‘‘ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ’’တိ။ ဥဿန္နာ ပဘာ ဧတာယ ဓီယတိ၊ ဩသဓာနံ ဝါ အနုဗလပ္ပဒါယိကာတိ ကတွာ ‘‘ဩသဓီ’’တိ လဒ္ဓနာမာ တာရကာ ယထာ သမန္တတော အာလောကံ ကုရုမာနာ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ တွံ သဗ္ဗဒိသာ ဩဘာသေန္တီတိ အတ္ထော။

၁၀၅။ ကေနာတိ ကိံ-သဒ္ဒေါ ပုစ္ဆာယံ။ ဟေတုအတ္ထေ စေတံ ကရဏဝစနံ၊ ကေန ဟေတုနာတိ အတ္ထော။ တေတိ တဝ။ ဧတာဒိသောတိ ဧဒိသော၊ ဧတရဟိ ယထာဒိဿမာနောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတီတိ ကေန ပုညဝိသေသေန ဣဓ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဣဒါနိ တယာ လဗ္ဘမာနံ သုစရိတဖလံ ဣဇ္ဈတိ နိပ္ဖဇ္ဇတိ။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ဘောဂါတိ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဋ္ဌေန ‘‘ဘောဂါ’’တိ လဒ္ဓနာမာ ဝတ္ထာဘရဏာဒိဝိတ္တူပကရဏဝိသေသာ။ ယေ ကေစီတိ ဘောဂေ အနဝသေသတော ဗျာပေတွာ သင်္ဂဏှာတိ ။ အနဝသေသဗျာပကော ဟိ အယံ နိဒ္ဒေသော ယထာ ‘‘ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ’’တိ။ မနသော ပိယာတိ မနသာ ပိယာယိတဗ္ဗာ၊ မနာပိယာတိ အတ္ထော။

၁၀၆။ ပုစ္ဆာမီတိ ပုစ္ဆံ ကရောမိ၊ ဉာတုံ ဣစ္ဆာမီတိ အတ္ထော။ တန္တိ တွံ။ ဒေဝီတိ ဒိဗ္ဗာနဘာဝသမင်္ဂိတာယ၊ ဒေဝိ။ တေနာဟ ‘‘မဟာနုဘာဝေ’’တိ။ မနုဿဘူတာတိ မနုဿေသု ဇာတာ မနုဿဘာဝံ ပတ္တာ။ ဣဒံ ယေဘုယျေန သတ္တာ မနုဿတ္တဘာဝေ ဌိတာ ပုညာနိ ကရောန္တီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အယမေတာယံ ဂါထာနံ သင်္ခေပတော အတ္ထော၊ ဝိတ္ထာရတော ပန ပရမတ္ထဒီပနိယံ ဝိမာနဝတ္ထုအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဝံ ပုန ထေရေန ပုဋ္ဌာ ပေတီ တဿာ သမ္ပတ္တိယာ လဒ္ဓကာရဏံ ပကာသေန္တီ သေသဂါထာ အဘာသိ –

၁၀၇။

‘‘ဥပ္ပဏ္ဍုကိံ ကိသံ ဆာတံ၊ နဂ္ဂံ သမ္ပတိတစ္ဆဝိံ၊

မုနိ ကာရုဏိကော လောကေ၊ တံ မံ အဒ္ဒက္ခိ ဒုဂ္ဂတံ။

၁၀၈။

‘‘ဘိက္ခူနံ အာလောပံ ဒတွာ၊ ပါဏိမတ္တဉ္စ စောဠကံ၊

ထာလကဿ စ ပါနီယံ၊ မမ ဒက္ခိဏမာဒိသိ။

၁၀၉။

‘‘အာလောပဿ ဖလံ ပဿ၊ ဘတ္တံ ဝဿသတံ ဒသ၊

ဘုဉ္ဇာမိ ကာမကာမိနီ၊ အနေကရသဗျဉ္ဇနံ။

၁၁၀။

‘‘ပါဏိမတ္တဿ စောဠဿ၊ ဝိပါကံ ပဿ ယာဒိသံ၊

ယာဝတာ နန္ဒရာဇဿ၊ ဝိဇိတသ္မိံ ပဋိစ္ဆဒါ။

၁၁၁။

‘‘တတော ဗဟုတရာ ဘန္တေ၊ ဝတ္ထာနစ္ဆာဒနာနိ မေ၊

ကောသေယျကမ္ဗလီယာနိ၊ ခေါမကပ္ပာသိကာနိ စ။

၁၁၂။

‘‘ဝိပုလာ စ မဟဂ္ဃာ စ၊ တေပါကာသေဝလမ္ဗရေ၊

သာဟံ တံ ပရိဒဟာမိ၊ ယံ ယဉှိ မနသော ပိယံ။

၁၁၃။

‘‘ထာလကဿ စ ပါနီယံ၊ ဝိပါကံ ပဿ ယာဒိသံ၊

ဂမ္ဘီရာ စတုရဿာ စ၊ ပေါက္ခရညော သုနိမ္မိတာ။

၁၁၄။

‘‘သေတောဒကာ သုပ္ပတိတ္ထာ၊ သီတာ အပ္ပဋိဂန္ဓိယာ၊

ပဒုမုပ္ပလသဉ္ဆန္နာ၊ ဝါရိကိဉ္ဇက္ခပူရိတာ။

၁၁၅။

‘‘သာဟံ ရမာမိ ကီဠာမိ၊ မောဒါမိ အကုတောဘယာ၊

မုနိံ ကာရုဏိကံ လောကေ၊ ဘန္တေ ဝန္ဒိတုမာဂတာ’’တိ။

၁၀၇။ တတ္ထ ဥပ္ပဏ္ဍုကိန္တိ ဥပ္ပဏ္ဍုကဇာတံ။ ဆာတန္တိ ဗုဘုက္ခိတံ ခုဒါယ အဘိဘူတံ။ သမ္ပတိတစ္ဆဝိန္တိ ဆိန္နဘိန္နသရီရစ္ဆဝိံ။ လောကေတိ ဣဒံ ‘‘ကာရုဏိကော’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တကရုဏာယ ဝိသယဒဿနံ။ တံ မန္တိ တာဒိသံ မမံ၊ ဝုတ္တနယေန ဧကန္တတော ကရုဏဋ္ဌာနိယံ မံ။ ဒုဂ္ဂတန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ ဂတံ။

၁၀၈-၁၀၉။ ဘိက္ခူနံ အာလောပံ ဒတွာတိအာဒိ ထေရေန အတ္တနော ကရုဏာယ ကတာကာရဒဿနံ။ တတ္ထ ဘတ္တန္တိ ဩဒနံ၊ ဒိဗ္ဗဘောဇနန္တိ အတ္ထော။ ဝဿသတံ ဒသာတိ ဒသ ဝဿသတာနိ၊ ဝဿသဟဿန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အစ္စန္တသံယောဂေ စေတံ ဥပယောဂဝစနံ။ ဘုဉ္ဇာမိ ကာမကာမိနီ၊ အနေကရသဗျဉ္ဇနန္တိ အညေဟိပိ ကာမေတဗ္ဗကာမေဟိ သမန္နာဂတာ အနေကရသဗျဉ္ဇနံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇာမီတိ ယောဇနာ။

၁၁၀။ စောဠဿာတိ ဒေယျဓမ္မသီသေန တဗ္ဗိသယံ ဒါနမယံ ပုညမေဝ ဒဿေတိ။ ဝိပါကံ ပဿ ယာဒိသန္တိ တဿ စောဠဒါနဿ ဝိပါကသင်္ခါတံ ဖလံ ပဿ၊ ဘန္တေ။ တံ ပန ယာဒိသံ ယထာရူပံ၊ ကိန္တိ စေတိ အာဟ ‘‘ယာဝတာ နန္ဒရာဇဿာ’’တိအာဒိ။

တတ္ထ ကောယံ နန္ဒရာဇာ နာမ? အတီတေ ကိရ ဒသဝဿသဟဿာယုကေသု မနုဿေသု ဗာရာဏသိဝါသီ ဧကော ကုဋုမ္ဗိကော အရညေ ဇင်္ဃာဝိဟာရံ ဝိစရန္တော အရညဋ္ဌာနေ အညတရံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသ။ သော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ တတ္ထ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တော အနုဝါတေ အပ္ပဟောန္တေ သံဟရိတွာဝ ဌပေတုံ အာရဒ္ဓါ။ သော ကုဋုမ္ဗိကော တံ ဒိသွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ကိံ ကရောထာ’’တိ ဝတွာ တေန အပ္ပိစ္ဆတာယ ကိဉ္စိ အဝုတ္တေပိ ‘‘စီဝရဒုဿံ နပ္ပဟောတီ’’တိ ဉတွာ အတ္တနော ဥတ္တရာသင်္ဂံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ပါဒမူလေ ဌပေတွာ အဂမာသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ တံ ဂဟေတွာ အနုဝါတံ အာရောပေန္တော စီဝရံ ကတွာ ပါရုပိ။ သော ကုဋုမ္ဗိကာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ တတော စဝိတွာ ဗာရာဏသိတော ယောဇနမတ္တေ ဌာနေ အညတရသ္မိံ ဂါမေ အမစ္စကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။

တဿ ဝယပ္ပတ္တကာလေ တသ္မိံ ဂါမေ နက္ခတ္တံ သင်္ဃုဋ္ဌံ အဟောသိ။ သော မာတရံ အာဟ – ‘‘အမ္မ၊ သာဋကံ မေ ဒေဟိ၊ နက္ခတ္တံ ကီဠိဿာမီ’’တိ။ သာ သုဓောတဝတ္ထံ နီဟရိတွာ အဒါသိ။ ‘‘အမ္မ၊ ထူလံ ဣဒ’’န္တိ။ အညံ နီဟရိတွာ အဒါသိ၊ တမ္ပိ ပဋိက္ခိပိ။ အထ နံ မာတာ အာဟ – ‘‘တာတ၊ ယာဒိသေ ဂေဟေ မယံ ဇာတာ၊ နတ္ထိ နော ဣတော သုခုမတရဿ ဝတ္ထဿ ပဋိလာဘာယ ပုည’’န္တိ။ ‘‘လဘနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆာမိ၊ အမ္မာ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ၊ ပုတ္တ၊ အဟံ အဇ္ဇေဝ တုယှံ ဗာရာဏသိနဂရေ ရဇ္ဇပဋိလာဘံ ဣစ္ဆာမီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု၊ အမ္မာ’’တိ မာတရံ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ အာဟ – ‘‘ဂစ္ဆာမိ၊ အမ္မာ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ၊ တာတာ’’တိ။ ဧဝံ ကိရဿာ စိတ္တံ အဟောသိ – ‘‘ကဟံ ဂမိဿတိ၊ ဣဓ ဝါ ဧတ္ထ ဝါ ဂေဟေ နိသီဒိဿတီ’’တိ။ သော ပန ပုညနိယာမေန စောဒိယမာနော ဂါမတော နိက္ခမိတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ မင်္ဂလသိလာပဋ္ဋေ သသီသံ ပါရုပိတွာ နိပဇ္ဇိ။ သော စ ဗာရာဏသိရညော ကာလကတဿ သတ္တမော ဒိဝသော ဟောတိ။

အမစ္စာ စ ပုရောဟိတော စ ရညော သရီရကိစ္စံ ကတွာ ရာဇင်္ဂဏေ နိသီဒိတွာ မန္တယိံသု – ‘‘ရညော ဧကာ ဓီတာ အတ္ထိ၊ ပုတ္တော နတ္ထိ၊ အရာဇကံ ရဇ္ဇံ န တိဋ္ဌတိ၊ ဖုဿရထံ ဝိဿဇ္ဇေမာ’’တိ။ တေ ကုမုဒဝဏ္ဏေ စတ္တာရော သိန္ဓဝေ ယောဇေတွာ သေတစ္ဆတ္တပ္ပမုခံ ပဉ္စဝိဓံ ရာဇကကုဓဘဏ္ဍံ ရထသ္မိံယေဝ ဌပေတွာ ရထံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပစ္ဆတော တူရိယာနိ ပဂ္ဂဏှာပေသုံ။ ရထော ပါစီနဒွါရေန နိက္ခမိတွာ ဥယျာနာဘိမုက္ခော အဟောသိ။ ‘‘ပရိစယေန ဥယျာနာဘိမုခေါ ဂစ္ဆတိ ၊ နိဝတ္တေမာ’’တိ ကေစိ အာဟံသု။ ပုရောဟိတော ‘‘မာ နိဝတ္တယိတ္ထာ’’တိ အာဟ။ ရထော ကုမာရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ အာရောဟနသဇ္ဇော ဟုတွာ အဋ္ဌာသိ၊ ပုရောဟိတော ပါရုပနကဏ္ဏံ အပနေတွာ ပါဒတလာနိ ဩလောကေန္တော ‘‘တိဋ္ဌတု အယံ ဒီပေါ၊ ဒွိသဟဿဒီပပရိဝါရေသု စတူသု မဟာဒီပေသု ဧကရဇ္ဇံ ကာရေတုံ ယုတ္တော’’တိ ဝတွာ ‘‘တူရိယာနိ ပဂ္ဂဏှထ၊ ပုနပိ ပဂ္ဂဏှထာ’’တိ တိက္ခတ္တုံ တူရိယာနိ ပဂ္ဂဏှာပေသိ။

အထ ကုမာရော မုခံ ဝိဝရိတွာ ဩလောကေတွာ ‘‘ကေန ကမ္မေန အာဂတတ္ထ၊ တာတာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဒေဝ၊ တုမှာကံ ရဇ္ဇံ ပါပုဏာတီ’’တိ။ ‘‘တုမှာကံ ရာဇာ ကဟ’’န္တိ? ‘‘ဒိဝင်္ဂတော၊ သာမီ’’တိ။ ‘‘ကတိ ဒိဝသာ အတိက္ကန္တာ’’တိ? ‘‘အဇ္ဇ သတ္တမော ဒိဝသော’’တိ။ ‘‘ပုတ္တော ဝါ ဓီတာ ဝါ နတ္ထီ’’တိ? ‘‘ဓီတာ အတ္ထိ၊ ဒေဝ၊ ပုတ္တော နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ကရိဿာမိ ရဇ္ဇ’’န္တိ။ တေ တာဝဒေဝ အဘိသေကမဏ္ဍပံ ကတွာ ရာဇဓီတရံ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ ဥယျာနံ အာနေတွာ ကုမာရဿ အဘိသေကံ အကံသု။

အထဿ ကတာဘိသေကဿ သတသဟဿဂ္ဃနိကံ ဝတ္ထံ ဥပနေသုံ။ သော ‘‘ကိမိဒံ၊ တာတာ’’တိ အာဟ။ ‘‘နိဝါသနဝတ္ထံ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘နနု၊ တာတာ၊ ထူလ’’န္တိ? ‘‘မနုဿာနံ ပရိဘောဂဝတ္ထေသု ဣတော သုခုမတရံ နတ္ထိ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တုမှာကံ ရာဇာ ဧဝရူပံ နိဝါသေသီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘န မညေ ပုညဝါ တုမှာကံ ရာဇာ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၁၉၁) သုဝဏ္ဏဘိင်္ကာရံ အာဟရထ၊ လဘိဿာမိ ဝတ္ထ’’န္တိ။ သုဝဏ္ဏဘိင်္ကာရံ အာဟရိံသု။ သော ဥဋ္ဌာယ ဟတ္ထေ ဓောဝိတွာ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ဟတ္ထေန ဥဒကံ အာဒါယ ပုရတ္ထိမဒိသာယံ အဗ္ဘုက္ကိရိ။ တဒါ ဃနပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ အဋ္ဌ ကပ္ပရုက္ခာ ဥဋ္ဌဟိံသု။ ပုန ဥဒကံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏာယ ပစ္ဆိမာယ ဥတ္တရာယာတိ ဧဝံ စတူသု ဒိသာသု အဗ္ဘုက္ကိရိ။ သဗ္ဗဒိသာသု အဋ္ဌ အဋ္ဌ ကတွာ ဒွတ္တိံသ ကပ္ပရုက္ခာ ဥဋ္ဌဟိံသု။ ဧကေကာယ ဒိသာယ သောဠသ သောဠသ ကတွာ စတုသဋ္ဌိ ကမ္မရုက္ခာတိ ကေစိ ဝဒန္တိ။ သော ဧကံ ဒိဗ္ဗဒုဿံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ ‘‘နန္ဒရညော ဝိဇိတေ သုတ္တကန္တိကာ ဣတ္ထိယော မာ သုတ္တံ ကန္တိံသူတိ ဘေရိံ စရာပေထာ’’တိ ဝတွာ ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ အလင်္ကတပဋိယတ္တော ဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော နဂရံ ပဝိသိတွာ ပါသာဒံ အာရုယှ မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိ။

ဧဝံ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဧကဒိဝသံ ဒေဝီ ရညော သမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘အဟော တပဿီ’’တိ ကာရုညာကာရံ ဒဿေသိ။ ‘‘ကိမိဒံ၊ ဒေဝီ’’တိ စ ပုဋ္ဌာ ‘‘အတိမဟတီ တေ၊ ဒေဝ၊ သမ္ပတ္တိ။ အတီတေ အဒ္ဓနိ ကလျာဏံ အကတ္ထ၊ ဣဒါနိ အနာဂတဿ အတ္ထာယ ကုသလံ န ကရောထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကဿ ဒေမ? သီလဝန္တော နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘အသုညော၊ ဒေဝ၊ ဇမ္ဗုဒီပေါ အရဟန္တေဟိ၊ တုမှေ ဒါနမေဝ သဇ္ဇေထ၊ အဟံ အရဟန္တေ လစ္ဆာမီ’’တိ အာဟ။ ပုနဒိဝသေ ရာဇာ မဟာရဟံ ဒါနံ သဇ္ဇာပေသိ။ ဒေဝီ ‘‘သစေ ဣမိဿာယ ဒိသာယ အရဟန္တော အတ္ထိ၊ ဣဓာဂန္တွာ အမှာကံ ဘိက္ခံ ဂဏှန္တူ’’တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဥတ္တရဒိသာဘိမုခါ ဥရေန နိပဇ္ဇိ။ နိပန္နမတ္တာယ ဧဝ ဒေဝိယာ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တာနံ ပဒုမဝတိယာ ပုတ္တာနံ ပဉ္စသတာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဇေဋ္ဌကော မဟာပဒုမပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘာတိကေ အာမန္တေသိ – ‘‘မာရိသာ နန္ဒရာဇာ တုမှေ နိမန္တေတိ၊ အဓိဝါသေထ တဿာ’’တိ။ တေ အဓိဝါသေတွာ တာဝဒေဝ အာကာသေနာဂန္တွာ ဥတ္တရဒွါရေ ဩတရိံသု။ မနုဿာ ‘‘ပဉ္စသတာ၊ ဒေဝ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အာဂတာ’’တိ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ သဒ္ဓိံ ဒေဝိယာ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ပါသာဒံ အာရောပေတွာ တတ္ထ တေသံ ဒါနံ ဒတွာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ရာဇာ သင်္ဃတ္ထေရဿ၊ ဒေဝီ သင်္ဃနဝကဿ ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇိတွာ ‘‘အယျာ၊ ပစ္စယေဟိ န ကိလမိဿန္တိ၊ မယံ ပုညေန န ဟာယိဿာမ၊ အမှာကံ ဣဓ နိဝါသာယ ပဋိညံ ဒေထာ’’တိ ပဋိညံ ကာရေတွာ ဥယျာနေ နိဝါသဋ္ဌာနာနိ ကာရေတွာ ယာဝဇီဝံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဥပဋ္ဌဟိတွာ တေသု ပရိနိဗ္ဗုတေသု သာဓုကီဠိတံ ကာရေတွာ ဂန္ဓဒါရုအာဒီဟိ သရီရကိစ္စံ ကာရေတွာ ဓာတုယော ဂဟေတွာ စေတိယံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ‘‘ဧဝရူပါနမ္ပိ နာမ မဟာနုဘာဝါနံ မဟေသီနံ မရဏံ ဘဝိဿတိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန မာဒိသာန’’န္တိ သံဝေဂဇာတော ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ သယံ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိ။ ဒေဝီပိ ‘‘ရညေ ပဗ္ဗဇိတေ အဟံ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ ပဗ္ဗဇိ။ ဒွေပိ ဥယျာနေ ဝသန္တာ ဈာနာနိ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနသုခေန ဝီတိနာမေတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ သော ကိရ နန္ဒရာဇာ အမှာကံ သတ္ထု မဟာသာဝကော မဟာကဿပတ္ထေရော အဟောသီ၊ တဿ အဂ္ဂမဟေသီ ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ နာမ။

အယံ ပန နန္ဒရာဇာ ဒသ ဝဿသဟဿာနိ သယံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထာနိ ပရိဒဟန္တော သဗ္ဗမေဝ အတ္တနော ဝိဇိတံ ဥတ္တရကုရုသဒိသံ ကရောန္တော အာဂတာဂတာနံ မနုဿာနံ ဒိဗ္ဗဒုဿာနိ အဒါသိ။ တယိဒံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထသမိဒ္ဓိံ သန္ဓာယ သာ ပေတီ အာဟ ‘‘ယာဝတာ နန္ဒရာဇဿ၊ ဝိဇိတသ္မိံ ပဋိစ္ဆဒါ’’တိ။ တတ္ထ ဝိဇိတသ္မိန္တိ ရဋ္ဌေ။ ပဋိစ္ဆဒါတိ ဝတ္ထာနိ။ တာနိ ဟိ ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ ဧတေဟီတိ ‘‘ပဋိစ္ဆဒါ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။

၁၁၁။ ဣဒါနိ သာ ပေတီ ‘‘နန္ဒရာဇသမိဒ္ဓိတောပိ ဧတရဟိ မယှံ သမိဒ္ဓိ ဝိပုလတရာ’’တိ ဒဿေန္တီ ‘‘တတော ဗဟုတရာ၊ ဘန္တေ၊ ဝတ္ထာနစ္ဆာဒနာနိ မေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တတောတိ နန္ဒရာဇဿ ပရိဂ္ဂဟဘူတဝတ္ထတောပိ ဗဟုတရာနိ မယှံ ဝတ္ထစ္ဆာဒနာနီတိ အတ္ထော။ ဝတ္ထာနစ္ဆာဒနာနီတိ နိဝါသနဝတ္ထာနိ စေဝ ပါရုပနဝတ္ထာနိ စ ။ ကောသေယျကမ္ဗလီယာနီတိ ကောသေယျာနိ စေဝ ကမ္ဗလာနိ စ။ ခေါမကပ္ပာသိကာနီတိ ခေါမဝတ္ထာနိ စေဝ ကပ္ပာသမယဝတ္ထာနိ စ။

၁၁၂။ ဝိပုလာတိ အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ ဝိပုလာ။ မဟဂ္ဃာတိ မဟဂ္ဃဝသေန မဟန္တာ မဟာရဟာ။ အာကာသေဝလမ္ဗရေတိ အာကာသေယေဝ ဩလမ္ဗမာနာ တိဋ္ဌန္တိ။ ယံ ယဉှိ မနသော ပိယန္တိ ယံ ယံ မယှံ မနသော ပိယံ၊ တံ တံ ဂဟေတွာ ပရိဒဟာမိ ပါရုပါမိ စာတိ ယောဇနာ။

၁၁၃။ ထာလကဿ စ ပါနီယံ၊ ဝိပါကံ ပဿ ယာဒိသန္တိ ထာလကပူရဏမတ္တံ ပါနီယံ ဒိန္နံ အနုမောဒိတံ ၊ တဿ ပန ဝိပါကံ ယာဒိသံ ယာဝ မဟန္တံ ပဿာတိ ဒဿေန္တီ ‘‘ဂမ္ဘီရာ စတုရဿာ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဂမ္ဘီရာတိ အဂါဓာ။ စတုရဿာတိ စတုရဿသဏ္ဌာနာ။ ပေါက္ခရညောတိ ပေါက္ခရဏိယော။ သုနိမ္မိတာတိ ကမ္မာနုဘာဝေနေဝ သုဋ္ဌု နိမ္မိတာ။

၁၁၄။ သေတောဒကာတိ သေတဥဒကာ သေတဝါလုကသမ္ပရိကိဏ္ဏာ။ သုပ္ပတိတ္ထာတိ သုန္ဒရတိတ္ထာ။ သီတာတိ သီတလောဒကာ။ အပ္ပဋိဂန္ဓိယာတိ ပဋိကူလဂန္ဓရဟိတာ သုရဘိဂန္ဓာ။ ဝါရိကိဉ္ဇက္ခပူရိတာတိ ကမလကုဝလယာဒီနံ ကေသရသဉ္ဆန္နေန ဝါရိနာ ပရိပုဏ္ဏာ။

၁၁၅။ သာဟန္တိ သာ အဟံ။ ရမာမီတိ ရတိံ ဝိန္ဒာမိ။ ကီဠာမီတိ ဣန္ဒြိယာနိ ပရိစာရေမိ။ မောဒါမီတိ ဘောဂသမ္ပတ္တိယာ ပမုဒိတာ ဟောမိ။ အကုတောဘယာတိ ကုတောစိပိ အသဉ္ဇာတဘယာ၊ သေရီ သုခဝိဟာရိနီ ဟောမိ ။ ဘန္တေ၊ ဝန္ဒိတုမာဂတာတိ၊ ဘန္တေ၊ ဣမိဿာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယာ ပဋိလာဘဿ ကာရဏဘူတံ တွံ ဝန္ဒိတုံ အာဂတာ ဥပဂတာတိ အတ္ထော။ ယံ ပနေတ္ထ အတ္ထတော အဝိဘတ္တံ၊ တံ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တမေဝ။

ဧဝံ တာယ ပေတိယာ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဣဋ္ဌကဝတိယံ ဒီဃရာဇိယန္တိ ဂါမဒွယဝါသိကေသု အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတေသု မနုဿေသု ဣမမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ကထေန္တော သံဝေဇေတွာ သံသာရမောစနပါပကမ္မတော မောစေတွာ ဥပါသကဘာဝေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သာ ပဝတ္တိ ဘိက္ခူသု ပါကဋာ ဇာတာ။ တံ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

သံသာရမောစကပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သာရိပုတ္တတ္ထေရမာတုပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဣတော ပဉ္စမာယ ဇာတိယာ မာတုဘူတံ ပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ ဧကဒိဝသံ အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓါ အာယသ္မာ စ ကပ္ပိနော ရာဇဂဟဿ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ အရညာယတနေ ဝိဟရန္တိ။ တေန စ သမယေန ဗာရာဏသိယံ အညတရော ဗြာဟ္မဏော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ သမဏဗြာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကဝနိဗ္ဗကယာစကာနံ ဩပါနဘူတော အန္နပါနဝတ္ထသယနာဒီနိ ဒေတိ။ ဒေန္တော စ အာဂတာဂတာနံ ယထာကာလံ ယထာရဟဉ္စ ပါဒေါဒကပါဒဗ္ဘဉ္ဇနာဒိဒါနာနုပုဗ္ဗကံ သဗ္ဗာဘိဒေယျံ ပဋိပန္နော ဟောတိ၊ ပုရေဘတ္တံ ဘိက္ခူ အန္နပါနာဒိနာ သက္ကစ္စံ ပရိဝိသတိ။ သော ဒေသန္တရံ ဂစ္ဆန္တော ဘရိယံ အာဟ – ‘‘ဘောတိ၊ ယထာပညတ္တံ ဣမံ ဒါနဝိဓိံ အပရိဟာပေန္တီ သက္ကစ္စံ အနုပတိဋ္ဌာဟီ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ တသ္မိံ ပက္ကန္တေ ဧဝ တာဝ ဘိက္ခူနံ ပညတ္တံ ဒါနဝိဓိံ ပစ္ဆိန္ဒိ၊ အဒ္ဓိကာနံ ပန နိဝါသတ္ထာယ ဥပဂတာနံ ဂေဟပိဋ္ဌိတော ဆဍ္ဍိတံ ဇရသာလံ ဒဿေသိ ‘‘ဧတ္ထ ဝသထာ’’တိ။ အန္နပါနာဒီနံ အတ္ထာယ တတ္ထ အဒ္ဓိကေသု အာဂတေသု ‘‘ဂူထံ ခါဒထ၊ မုတ္တံ ပိဝထ၊ လောဟိတံ ပိဝထ ၊ တုမှာကံ မာတု မတ္ထလုင်္ဂံ ခါဒထာ’’တိ ယံ ယံ အသုစိ ဇေဂုစ္ဆံ၊ တဿ တဿ နာမံ ဂဟေတွာ နိဋ္ဌုရံ ဝဒတိ။

သာ အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ ကမ္မာနုဘာဝုက္ခိတ္တာ ပေတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အတ္တနော ဝစီဒုစ္စရိတာနုရူပံ ဒုက္ခံ အနုဘဝန္တီ ပုရိမဇာတိသမ္ဗန္ဓံ အနုဿရိတွာ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတုကာမာ တဿ ဝိဟာရဒွါရံ သမ္ပာပုဏိ၊ တဿ ဝိဟာရဒွါရဒေဝတာယော ဝိဟာရပ္ပဝေသနံ နိဝါရေသုံ။ သာ ကိရ ဣတော ပဉ္စမာယ ဇာတိယာ ထေရဿ မာတုဘူတပုဗ္ဗာ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ – ‘‘အဟံ အယျဿ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဣတော ပဉ္စမာယ ဇာတီယာ မာတာ၊ ဒေထ မေ ဒွါရပ္ပဝေသနံ ထေရံ ဒဋ္ဌု’’န္တိ။ တံ သုတွာ ဒေဝတာ တဿာ ပဝေသနံ အနုဇာနိံသု။ သာ ပဝိသိတွာ စင်္ကမနကောဋိယံ ဌတွာ ထေရဿ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ ထေရော တံ ဒိသွာ ကရုဏာယ သဉ္စောဒိတမာနသော ဟုတွာ –

၁၁၆။

‘‘နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသိ၊ ကိသာ ဓမနိသန္ထတာ၊

ဥပ္ဖာသုလိကေ ကိသိကေ၊ ကာ နု တွံ ဣဓ တိဋ္ဌသီ’’တိ။ –

ဂါထာယ ပုစ္ဆိ။ သာ ထေရေန ပုဋ္ဌာ ပဋိဝစနံ ဒေန္တီ –

၁၁၇။

‘‘အဟံ တေ သကိယာ မာတာ၊ ပုဗ္ဗေ အညာသု ဇာတီသု၊

ဥပပန္နာ ပေတ္တိဝိသယံ၊ ခုပ္ပိပါသသမပ္ပိတာ။

၁၁၈။

‘‘ဆဍ္ဍိတံ ခိပိတံ ခေဠံ၊ သိင်္ဃာဏိကံ သိလေသုမံ၊

ဝသဉ္စ ဍယှမာနာနံ၊ ဝိဇာတာနဉ္စ လောဟိတံ။

၁၁၉။

‘‘ဝဏိကာနဉ္စ ယံ ဃာန-သီသစ္ဆိန္နာန လောဟိတံ၊

ခုဒါပရေတာ ဘုဉ္ဇာမိ၊ ဣစ္ဆိပုရိသနိဿိတံ။

၁၂၀။

‘‘ပုဗ္ဗလောဟိတံ ဘက္ခာမိ၊ ပသူနံ မာနုသာန စ၊

အလေဏာ အနဂါရာ စ၊ နီလမဉ္စပရာယဏာ။

၁၂၁။

‘‘ဒေဟိ ပုတ္တက မေ ဒါနံ၊ ဒတွာ အနွာဒိသာဟိ မေ၊

အပ္ပေဝ နာမ မုစ္စေယျံ၊ ပုဗ္ဗလောဟိတဘောဇနာ’’တိ။ – ပဉ္စဂါထာ အဘာသိ၊

၁၁၇။ တတ္ထ အဟံ တေ သကိယာ မာတာတိ အဟံ တုယှံ ဇနနိဘာဝတော သကိယာ မာတာ။ ပုဗ္ဗေ အညာသု ဇာတီသူတိ မာတာ ဟောန္တီပိ န ဣမိဿံ ဇာတိယံ၊ အထ ခေါ ပုဗ္ဗေ အညာသု ဇာတီသု၊ ဣတော ပဉ္စမိယန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဥပပန္နာ ပေတ္တိဝိသယန္တိ ပဋိသန္ဓိဝသေန ပေတလောကံ ဥပဂတာ။ ခုပ္ပိပါသသမပ္ပိတာတိ ခုဒါယ စ ပိပါသာယ စ အဘိဘူတာ၊ နိရန္တရံ ဇိဃစ္ဆာပိပါသာဟိ အဘိဘုယျမာနာတိ အတ္ထော။

၁၁၈-၁၁၉။ ဆဍ္ဍိတန္တိ ဥစ္ဆိဋ္ဌကံ၊ ဝန္တန္တိ အတ္ထော။ ခိပိတန္တိ ခိပိတေန သဒ္ဓိံ မုခတော နိက္ခန္တမလံ။ ခေဠန္တိ နိဋ္ဌုဘံ။ သိင်္ဃာဏိကန္တိ မတ္ထလုင်္ဂတော ဝိဿန္ဒိတွာ နာသိကာယ နိက္ခန္တမလံ။ သိလေသုမန္တိ သေမှံ။ ဝသဉ္စ ဍယှမာနာနန္တိ စိတကသ္မိံ ဍယှမာနာနံ ကဠေဝရာနံ ဝသာတေလဉ္စ။ ဝိဇာတာနဉ္စ လောဟိတန္တိ ပသူတာနံ ဣတ္ထီနံ လောဟိတံ၊ ဂဗ္ဘမလံ စ-သဒ္ဒေန သင်္ဂဏှာတိ။ ဝဏိကာနန္တိ သဉ္ဇာတဝဏာနံ။ ယန္တိ ယံ လောဟိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဃာနသီသစ္ဆိန္နာနန္တိ ဃာနစ္ဆိန္နာနံ သီသစ္ဆိန္နာနဉ္စ ယံ လောဟိတံ၊ တံ ဘုဉ္ဇာမီတိ ယောဇနာ။ ဒေသနာသီသမေတံ ‘‘ဃာနသီသစ္ဆိန္နာန’’န္တိ၊ ယသ္မာ ဟတ္ထပါဒါဒိစ္ဆိန္နာနမ္ပိ လောဟိတံ ဘုဉ္ဇာမိယေဝ။ တထာ ‘‘ဝဏိကာန’’န္တိ ဣမိနာ တေသမ္ပိ လောဟိတံ သင်္ဂဟိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ခုဒါပရေတာတိ ဇိဃစ္ဆာဘိဘူတာ ဟုတွာ။ ဣတ္ထိပုရိသနိဿိတန္တိ ဣတ္ထိပုရိသသရီရနိဿိတံ ယထာဝုတ္တံ အညဉ္စ စမ္မမံသနှာရုပုဗ္ဗာဒိကံ ပရိဘုဉ္ဇာမီတိ ဒဿေတိ။

၁၂၀-၁၂၁။ ပသူနန္တိ အဇဂေါမဟိံသာဒီနံ။ အလေဏာတိ အသရဏာ။ အနဂါရာတိ အနာဝါသာ။ နီလမဉ္စပရာယဏာတိ သုသာနေ ဆဍ္ဍိတမလမဉ္စသယနာ။ အထ ဝါ နီလာတိ ဆာရိကင်္ဂါရဗဟုလာ သုသာနဘူမိ အဓိပ္ပေတာ၊ တံယေဝ မဉ္စံ ဝိယ အဓိသယနာတိ အတ္ထော။ အနွာဒိသာဟိမေတိ ယထာ ဒိန္နံ ဒက္ခိဏံ မယှံ ဥပကပ္ပတိ၊ တထာ ဥဒ္ဒိသ ပတ္တိဒါနံ ဒေဟိ။ အပ္ပေဝ နာမ မုစ္စေယျံ၊ ပုဗ္ဗလောဟိတဘောဇနာတိ တဝ ဥဒ္ဒိသနေန ဧတသ္မာ ပုဗ္ဗလောဟိတဘောဇနာ ပေတဇီဝိကာ အပိ နာမ မုစ္စေယျံ။

တံ သုတွာ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တတ္ထေရော ဒုတိယဒိဝသေ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရာဒိကေ တယော ထေရေ အာမန္တေတွာ တေဟိ သဒ္ဓိံ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ရညော ဗိမ္ဗိသာရဿ နိဝေသနံ အဂမာသိ။ ရာဇာ ထေရေ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ အာဂတတ္ထာ’’တိ အာဂမနကာရဏံ ပုစ္ဆိ။ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တံ ပဝတ္တိံ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘အညာတံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝတွာ ထေရေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သဗ္ဗကမ္မိကံ အမစ္စံ ပက္ကောသာပေတွာ အာဏာပေသိ ‘‘နဂရဿ အဝိဒူရေ ဝိဝိတ္တေ ဆာယူဒကသမ္ပန္နေ ဌာနေ စတဿော ကုဋိယော ကာရေဟီ’’တိ။ အန္တေပုရေ စ ပဟောနကဝိသေသဝသေန တိဓာ ဝိဘဇိတွာ စတဿော ကုဋိယော ပဋိစ္ဆာပေသိ၊ သယဉ္စ တတ္ထ ဂန္တွာ ကာတဗ္ဗယုတ္တကံ အကာသိ။ နိဋ္ဌိတာသု ကုဋိကာသု သဗ္ဗံ ဗလိကရဏံ သဇ္ဇာပေတွာ အန္နပါနဝတ္ထာဒီနိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ စာတုဒ္ဒိသဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အနုစ္ဆဝိကေ သဗ္ဗပရိက္ခာရေ စ ဥပဋ္ဌာပေတွာ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ တံ သဗ္ဗံ နိယျာဒေသိ။ အထ ထေရော တံ ပေတိံ ဥဒ္ဒိဿ တံ သဗ္ဗံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ စာတုဒ္ဒိသဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အဒါသိ။ သာ ပေတီ တံ အနုမောဒိတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓါ စ ဟုတွာ အပရဒိဝသေ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿ သန္တိကံ ဥပဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ တံ ထေရော ပဋိပုစ္ဆိ၊ သာ အတ္တနော ပေတူပပတ္တိံ ပုန ဒေဝူပပတ္တိဉ္စ ဝိတ္ထာရတော ကထေသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၂၂။

‘‘မာတုယာ ဝစနံ သုတွာ၊ ဥပတိဿောနုကမ္ပကော၊

အာမန္တယိ မောဂ္ဂလ္လာနံ၊ အနုရုဒ္ဓဉ္စ ကပ္ပိနံ။

၁၂၃။

‘‘စတဿော ကုဋိယော ကတွာ၊ သင်္ဃေ စာတုဒ္ဒိသေ အဒါ၊

ကုဋိယော အန္နပါနဉ္စ၊ မာတု ဒက္ခိဏမာဒိသီ။

၁၂၄။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ၊ ဝိပါကော ဥဒပဇ္ဇထ၊

ဘောဇနံ ပါနီယံ ဝတ္ထံ၊ ဒက္ခိဏာယ ဣဒံ ဖလံ။

၁၂၅။

‘‘တတော သုဒ္ဓါ သုစိဝသနာ၊ ကာသိကုတ္တမဓာရိနီ၊

ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ၊ ကောလိကံ ဥပသင်္ကမီ’’တိ။

၁၂၃။ တတ္ထ သင်္ဃေ စာတုဒ္ဒိသေ အဒါတိ စာတုဒ္ဒိသဿ သင်္ဃဿ အဒါသိ၊ နိယျာဒေသီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

အထာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တံ ပေတိံ –

၁၂၆။

‘‘အဘိက္ကန္တေန ဝဏ္ဏေန၊ ယာ တွံ တိဋ္ဌသိ ဒေဝတေ၊

ဩဘာသေန္တီ ဒိသာ သဗ္ဗာ၊ ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ။

၁၂၇။

‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ တေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊

ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။

၁၂၈။

‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဒေဝိ မဟာနုဘာဝေ၊ မနုဿဘူတာ ကိမကာသိ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝါ၊

ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ – ပုစ္ဆိ၊

၁၂၉-၁၃၃။ အထ သာ ‘‘သာရိပုတ္တဿာဟံ မာတာ’’တိအာဒိနာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သေသံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ အထာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

သာရိပုတ္တတ္ထေရမာတုပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ မတ္တာပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ မတ္တံ နာမ ပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ အညတရော ကုဋုမ္ဗိကော သဒ္ဓါ ပသန္နော အဟောသိ။ တဿ ဘရိယာ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ ကောဓနာ ဝဉ္ဈာ စ အဟောသိ နာမေန မတ္တာ နာမ။ အထ သော ကုဋုမ္ဗိကော ကုလဝံသူပစ္ဆေဒနဘယေန သဒိသကုလတော တိဿံ နာမ အညံ ကညံ အာနေသိ။ သာ အဟောသိ သဒ္ဓါ ပသန္နာ သာမိနော စ ပိယာ မနာပါ၊ သာ နစိရဿေဝ ဂဗ္ဘိနီ ဟုတွာ ဒသမာသစ္စယေန ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ ‘‘ဘူတော’’တိဿ နာမံ အဟောသိ။ သာ ဂေဟဿာမိနီ ဟုတွာ စတ္တာရော ဘိက္ခူ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟိ၊ ဝဉ္ဈာ ပန တံ ဥသူယတိ။

တာ ဥဘောပိ ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ သီသံ နှတွာ အလ္လကေသာ အဋ္ဌံသု၊ ကုဋုမ္ဗိကော ဂုဏဝသေန တိဿာယ အာဗဒ္ဓသိနေဟော မနုညေန ဟဒယေန တာယ သဒ္ဓိံ ဗဟုံ သလ္လပန္တော အဋ္ဌာသိ။ တံ အသဟမာနာ မတ္တာ ဣဿာပကတာ ဂေဟေ သမ္မဇ္ဇိတွာ ဌပိတံ သင်္ကာရံ တိဿာယ မတ္ထကေ ဩကိရိ။ သာ အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ ပေတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အတ္တနော ကမ္မဗလေန ပဉ္စဝိဓံ ဒုက္ခံ အနုဘဝတိ။ တံ ပန ဒုက္ခံ ပါဠိတော ဧဝ ဝိညာယတိ။ အထေကဒိဝသံ သာ ပေတီ သဉ္ဈာယ ဝီတိဝတ္တာယ ဂေဟဿ ပိဋ္ဌိပဿေ နှာယန္တိယာ တိဿာယ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ တံ ဒိသွာ တိဿာ –

၁၃၄။

‘‘နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသိ၊ ကိသာ ဓမနိသန္ထတာ၊

ဥပ္ဖာသုလိကေ ကိသိကေ၊ ကာ နု တွံ ဣဓ တိဋ္ဌသီ’’တိ။ –

ဂါထာယ ပဋိပုစ္ဆိ။ ဣတရာ –

၁၃၅။

‘‘အဟံ မတ္တာ တုဝံ တိဿာ၊ သပတ္တီ တေ ပုရေ အဟုံ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

ဂါထာယ ပဋိဝစနံ အဒါသိ။ တတ္ထ အဟံ မတ္တာ တုဝံ တိဿာတိ အဟံ မတ္တာ နာမ၊ တုဝံ တိဿာ နာမ။ ပုရေတိ ပုရိမတ္တဘာဝေ။ တေတိ တုယှံ သပတ္တီ အဟုံ၊ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ ပုန တိဿာ –

၁၃၆။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

ဂါထာယ ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိ။ ပုန ဣတရာ –

၁၃၇။

‘‘စဏ္ဍီ စ ဖရုသာ စာသိံ၊ ဣဿုကီ မစ္ဆရီ သဌာ၊

တာဟံ ဒုရုတ္တံ ဝတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

ဂါထာယ အတ္တနာ ကတကမ္မံ အာစိက္ခိ။ တတ္ထ စဏ္ဍီတိ ကောဓနာ။ ဖရုသာတိ ဖရုသဝစနာ။ အာသိန္တိ အဟောသိံ။ တာဟန္တိ တံ အဟံ။ ဒုရုတ္တန္တိ ဒုဗ္ဘာသိတံ နိရတ္ထကဝစနံ။ ဣတော ပရမ္ပိ တာသံ ဝစနပဋိဝစနဝသေနေဝ ဂါထာ ပဝတ္တာ –

၁၃၈။

‘‘သဗ္ဗံ အဟမ္ပိ ဇာနာမိ၊ ယထာ တွံ စဏ္ဍိကာ အဟု၊

အညဉ္စ ခေါ တံ ပုစ္ဆာမိ၊ ကေနာသိ ပံသုကုန္ထိတာ။

၁၃၉။

‘‘သီသံနှာတာ တုဝံ အာသိ၊ သုစိဝတ္ထာ အလင်္ကတာ၊

အဟဉ္စ ခေါ အဓိမတ္တံ၊ သမလင်္ကတတရာ တယာ။

၁၄၀။

‘‘တဿာ မေ ပေက္ခမာနာယ၊ သာမိကေန သမန္တယိ၊

တတော မေ ဣဿာ ဝိပုလာ၊ ကောဓော မေ သမဇာယထ။

၁၄၁။

‘‘တတော ပံသုံ ဂဟေတွာန၊ ပံသုနာ တဉှိ ဩကိရိံ၊

တဿကမ္မဝိပါကေန၊ တေနမှိ ပံသုကုန္ထိတာ။

၁၄၂။

‘‘သဗ္ဗံ အဟမ္ပိ ဇာနာမိ၊ ပံသုနာ မံ တွမောကိရိ၊

အညဉ္စ ခေါ တံ ပုစ္ဆာမိ၊ ကေန ခဇ္ဇသိ ကစ္ဆုယာ။

၁၄၃။

‘‘ဘေသဇ္ဇဟာရီ ဥဘယော၊ ဝနန္တံ အဂမိမှသေ၊

တွဉ္စ ဘေသဇ္ဇမာဟရိ၊ အဟဉ္စ ကပိကစ္ဆုနော။

၁၄၄။

‘‘တဿာ တျာဇာနမာနာယ၊ သေယျံ တျာဟံ သမောကိရိံ၊

တဿကမ္မဝိပါကေန၊ တေန ခဇ္ဇာမိ ကစ္ဆုယာ။

၁၄၅။

‘‘သဗ္ဗံ အဟမ္ပိ ဇာနာမိ၊ သေယျံ မေ တွံ သမောကိရိ၊

အညဉ္စ ခေါ တံ ပုစ္ဆာမိ၊ ကေနာသိ နဂ္ဂိယာ တုဝံ။

၁၄၆။

‘‘သဟာယာနံ သမယော အာသိ၊ ဉာတီနံ သမိတီ အဟု၊

တွဉ္စ အာမန္တိတာ အာသိ၊ သသာမိနီ နော စ ခေါဟံ။

၁၄၇။

‘‘တဿာ တျာဇာနမာနာယ၊ ဒုဿံ တျာဟံ အပါနုဒိံ၊

တဿကမ္မဝိပါကေန၊ တေနမှိ နဂ္ဂိယာ အဟံ။

၁၄၈။

‘‘သဗ္ဗံ အဟမ္ပိ ဇာနာမိ၊ ဒုဿံ မေ တွံ အပါနုဒိ၊

အညဉ္စ ခေါ တံ ပုစ္ဆာမိ၊ ကေနာသိ ဂူထဂန္ဓိနီ။

၁၄၉။

‘‘တဝ ဂန္ဓဉ္စ မာလဉ္စ၊ ပစ္စဂ္ဃဉ္စ ဝိလေပနံ၊

ဂူထကူပေ အတာရေသိံ၊ တံ ပါပံ ပကတံ မယာ၊

တဿကမ္မဝိပါကေန၊ တေနမှိ ဂူထဂန္ဓိနီ။

၁၅၀။

‘‘သဗ္ဗံ အဟမ္ပိ ဇာနာမိ၊ တံ ပါပံ ပကတံ တယာ၊

အညဉ္စ ခေါ တံ ပုစ္ဆာမိ၊ ကေနာသိ ဒုဂ္ဂတာ တုဝံ။

၁၅၁။

‘‘ဥဘိန္နံ သမကံ အာသိ၊ ယံ ဂေဟေ ဝိဇ္ဇတေ ဓနံ၊

သန္တေသု ဒေယျဓမ္မေသု၊ ဒီပံ နာကာသိမတ္တနော၊

တဿကမ္မဝိပါကေန၊ တေနမှိ ဒုဂ္ဂတာ အဟံ။

၁၅၂။

‘‘တဒေဝ မံ တွံ အဝစ၊ ပါပကမ္မံ နိသေဝသိ၊

န ဟိ ပါပေဟိ ကမ္မေဟိ၊ သုလဘာ ဟောတိ သုဂ္ဂတိ။

၁၅၃။

‘‘ဝါမတော မံ တွံ ပစ္စေသိ၊ အထောပိ မံ ဥသူယသိ၊

ပဿ ပါပါနံ ကမ္မာနံ၊ ဝိပါကော ဟောတိ ယာဒိသော။

၁၅၄။

‘‘တေ ဃရာ တာ စ ဒါသိယော၊ တာနေဝါဘရဏာနိမေ၊

တေ အညေ ပရိစာရေန္တိ၊ န ဘောဂါ ဟောန္တိ သဿတာ။

၁၅၅။

‘‘ဣဒါနိ ဘူတဿ ပိတာ၊ အာပဏာ ဂေဟမေဟိတိ၊

အပ္ပေဝ တေ ဒဒေ ကိဉ္စိ၊ မာ သု တာဝ ဣတော အဂါ။

၁၅၆။

‘‘နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါမှိ၊ ကိသာ ဓမနိသန္ထတာ၊

ကောပီနမေတံ ဣတ္ထီနံ၊ မာ မံ ဘူတပိတာဒ္ဒသ။

၁၅၇။

‘‘ဟန္ဒ ကိံ ဝါ တျာဟံ ဒမ္မိ၊ ကိံ ဝါ တေစ ကရောမဟံ၊

ယေန တွံ သုခိတာ အဿ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ။

၁၅၈။

‘‘စတ္တာရော ဘိက္ခူ သင်္ဃတော၊ စတ္တာရော ပန ပုဂ္ဂလေ၊

အဋ္ဌ ဘိက္ခူ ဘောဇယိတွာ၊ မမ ဒက္ခိဏမာဒိသ၊

တဒါဟံ သုခိတာ ဟေဿံ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ။

၁၅၉။

‘‘သာဓူတိ သာ ပဋိဿုတွာ၊ ဘောဇယိတွာဋ္ဌ ဘိက္ခဝေါ၊

ဝတ္ထေဟစ္ဆာဒယိတွာန၊ တဿာ ဒက္ခိဏမာဒိသီ။

၁၆၀။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ၊ ဝိပါကော ဥဒပဇ္ဇထ၊

ဘောဇနစ္ဆာဒနပါနီယံ၊ ဒက္ခိဏာယ ဣဒံ ဖလံ။

၁၆၁။

‘‘တတော သုဒ္ဓါ သုစိဝသနာ၊ ကာသိကုတ္တမဓာရိနီ၊

ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ၊ သပတ္တိံ ဥပသင်္ကမိ။

၁၆၂။

‘‘အဘိက္ကန္တေန ဝဏ္ဏေန၊ ယာ တွံ တိဋ္ဌသိ ဒေဝတေ၊

ဩဘာသေန္တီ ဒိသာ သဗ္ဗာ၊ ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ။

၁၆၃။

‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊

ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။

၁၆၄။

‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဒေဝိ မဟာနုဘာဝေ၊ မနုဿဘူတာ ကိမကာသီ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီတိ။

၁၆၅။

‘‘အဟံ မတ္တာ တုဝံ တိဿာ၊ သပတ္တီ တေ ပုရေ အဟုံ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ။

၁၆၆။

‘‘တဝ ဒိန္နေန ဒါနေန၊ မောဒါမိ အကုတောဘယာ၊

စိရံ ဇီဝါဟိ ဘဂိနိ၊ သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘိ၊

အသောကံ ဝိရဇံ ဌာနံ၊ အာဝါသံ ဝသဝတ္တိနံ။

၁၆၇။

‘‘ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ဒါနံ ဒတွာန သောဘနေ၊

ဝိနေယျ မစ္ဆေရမလံ သမူလံ၊ အနိန္ဒိတာ သဂ္ဂမုပေဟိ ဌာန’’န္တိ။

၁၃၈။ တတ္ထ သဗ္ဗံ အဟမ္ပိ ဇာနာမိ၊ ယထာ တွံ စဏ္ဍိကာ အဟူတိ ‘‘စဏ္ဍီ စ ဖရုသာ စာသိ’’န္တိ ယံ တယာ ဝုတ္တံ၊ တံ သဗ္ဗံ အဟမ္ပိ ဇာနာမိ၊ ယထာ တွံ စဏ္ဍိကာ ကောဓနာ ဖရုသဝစနာ ဣဿုကီ မစ္ဆရီ သဌာ စ အဟောသိ။ အညဉ္စ ခေါ တံ ပုစ္ဆာမီတိ အညံ ပုန တံ ဣဒါနိ ပုစ္ဆာမိ။ ကေနာသိ ပံသုကုန္ထိတာတိ ကေန ကမ္မေန သင်္ကာရပံသူတိ ဩဂုဏ္ဌိတာ သဗ္ဗသော ဩကိဏ္ဏသရီရာ အဟူတိ အတ္ထော။

၁၃၉-၄၀။ သီသံနှာတာတိ သသီသံ နှာတာ။ အဓိမတ္တန္တိ အဓိကတရံ။ သမလင်္ကတတရာတိ သမ္မာ အတိသယေန အလင်္ကတာ။ ‘‘အဓိမတ္တာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ အတိဝိယ မတ္တာ မာနမဒမတ္တာ၊ မာနနိဿိတာတိ အတ္ထော။ တယာတိ ဘောတိယာ ။ သာမိကေန သမန္တယီတိ သာမိကေန သဒ္ဓိံ အလ္လောပသလ္လာပဝသေန ကထေသိ။

၁၄၂-၁၄၄။ ခဇ္ဇသိ ကစ္ဆုယာတိ ကစ္ဆုရောဂေန ခါဒီယသိ၊ ဗာဓီယသီတိ အတ္ထော။ ဘေသဇ္ဇဟာရီတိ ဘေသဇ္ဇဟာရိနိယော ဩသဓဟာရိကာယော။ ဥဘယောတိ ဒုဝေ၊ တွဉ္စ အဟဉ္စာတိ အတ္ထော။ ဝနန္တန္တိ ဝနံ။ တွဉ္စ ဘေသဇ္ဇမာဟရီတိ တွံ ဝေဇ္ဇေဟိ ဝုတ္တံ အတ္တနော ဥပကာရာဝဟံ ဘေသဇ္ဇံ အာဟရိ။ အဟဉ္စ ကပိကစ္ဆုနောတိ အဟံ ပန ကပိကစ္ဆုဖလာနိ ဒုဖဿဖလာနိ အာဟရိံ။ ကပိကစ္ဆူတိ ဝါ သယံဘူတာ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ သယံဘူတာယ ပတ္တဖလာနိ အာဟရိန္တိ အတ္ထော။ သေယျံ တျာဟံ သမောကိရိန္တိ တဝ သေယျံ အဟံ ကပိကစ္ဆုဖလပတ္တေဟိ သမန္တတော အဝကိရိံ။

၁၄၆-၁၄၇။ သဟာယာနန္တိ မိတ္တာနံ။ သမယောတိ သမာဂမော။ ဉာတီနန္တိ ဗန္ဓူနံ။ သမိတီတိ သန္နိပါတော။ အာမန္တိတာတိ မင်္ဂလကိရိယာဝသေန နိမန္တိတာ။ သသာမိနီတိ သဘတ္တိကာ၊ သဟ ဘတ္တုနာတိ အတ္ထော။ နော စ ခေါဟန္တိ နော စ ခေါ အဟံ အာမန္တိတာ အာသိန္တိ ယောဇနာ။ ဒုဿံ တျာဟန္တိ ဒုဿံ တေ အဟံ။ အပါနုဒိန္တိ စောရိကာယ အဝဟရိံ အဂ္ဂဟောသိံ။

၁၄၉။ ပစ္စဂ္ဃန္တိ အဘိနဝံ၊ မဟဂ္ဃံ ဝါ။ အတာရေသိန္တိ ခိပိံ။ ဂူထဂန္ဓိနီတိ ဂူထဂန္ဓဂန္ဓိနီ ကရီသဝါယိနီ။

၁၅၁။ ယံ ဂေဟေ ဝိဇ္ဇတေ ဓနန္တိ ယံ ဂေဟေ ဓနံ ဥပလဗ္ဘတိ၊ တံ တုယှံ မယှဉ္စာတိ အမှာကံ ဥဘိန္န သမကံ တုလျမေဝ အာသိ။ သန္တေသူတိ ဝိဇ္ဇမာနေသု။ ဒီပန္တိ ပတိဋ္ဌံ၊ ပုညကမ္မံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။

၁၅၂။ ဧဝံ သာ ပေတီ တိဿာယ ပုစ္ဆိတမတ္ထံ ကတ္ထေတွာ ပုန ပုဗ္ဗေ တဿာ ဝစနံ အကတွာ အတ္တနာ ကတံ အပရာဓံ ပကာသေန္တီ ‘‘တဒေဝ မံ တွ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တဒေဝါတိ တဒါ ဧဝ၊ မယှံ မနုဿတ္တဘာဝေ ဌိတကာလေယေဝ။ တထေဝါတိ ဝါ ပါဌော၊ ယထာ ဧတရဟိ ဇာတံ၊ တံ တထာ ဧဝါတိ အတ္ထော။ မန္တိ အတ္တာနံ နိဒ္ဒိသတိ၊ တွန္တိ တိဿံ။ အဝစာတိ အဘဏိ။ ယထာ ပန အဝစ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ပါပကမ္မ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပါပကမ္မာနီ’’တိ ပါဠိ။ ‘‘တွံ ပါပကမ္မာနိယေဝ ကရောသိ၊ ပါပေဟိ ပန ကမ္မေဟိ သုဂတိ သုလဘာ န ဟောတိ၊ အထ ခေါ ဒုဂ္ဂတိ ဧဝ သုလဘာ’’တိ ယထာ မံ တွံ ပုဗ္ဗေ အဝစ ဩဝဒိ၊ တံ တထေဝါတိ ဝဒတိ။

၁၅၃။ တံ သုတွာ တိဿာ ‘‘ဝါမတော မံ တွံ ပစ္စေသီ’’တိအာဒိနာ တိဿော ဂါထာ အာဟ။ တတ္ထ ဝါမတော မံ တွံ ပစ္စေသီတိ ဝိလောမတော မံ တွံ အဓိဂစ္ဆသိ၊ တုယှံ ဟိတေသိမ္ပိ ဝိပစ္စနီကကာရိနိံ ကတွာ မံ ဂဏှာသိ။ မံ ဥသူယသီတိ မယှံ ဥသူယသိ၊ မယိ ဣဿံ ကရောသိ။ ပဿ ပါပါနံ ကမ္မာနံ၊ ဝိပါကော ဟောတိ ယာဒိသောတိ ပါပကာနံ နာမ ကမ္မာနံ ဝိပါကော ယာဒိသော ယထာ ဃောရတရော၊ တံ ပစ္စက္ခတော ပဿာတိ ဝဒတိ။

၁၅၄။ တေ အညေ ပရိစာရေန္တီတိ တေ ဃရေ ဒါသိယော အာဘရဏာနိ စ ဣမာနိ တယာ ပုဗ္ဗေ ပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဣဒါနိ အညေ ပရိစာရေန္တိ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ ‘‘ဣမေ’’တိ ဟိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တံ။ န ဘောဂါ ဟောန္တိ သဿတာတိ ဘောဂါ နာမေတေ န သဿတာ အနဝဋ္ဌိတာ တာဝကာလိကာ မဟာယဂမနီယာ၊ တသ္မာ တဒတ္ထံ ဣဿာမစ္ဆရိယာဒီနိ န ကတ္တဗ္ဗာနီတိ အဓိပ္ပာယော။

၁၅၅။ ဣဒါနိဘူတဿ ပိတာတိ ဣဒါနေဝ ဘူတဿ မယှံ ပုတ္တဿ ပိတာ ကုဋုမ္ဗိကော။ အာပဏာတိ အာပဏတော ဣမံ ဂေဟံ ဧဟိတိ အာဂမိဿတိ။ အပ္ပေဝ တေ ဒဒေ ကိဉ္စီတိ ဂေဟံ အာဂတော ကုဋုမ္ဗိကော တုယှံ ဒါတဗ္ဗယုတ္တကံ ကိဉ္စိ ဒေယျဓမ္မံ အပိ နာမ ဒဒေယျ။ မာ သု တာဝ ဣတော အဂါတိ ဣတော ဂေဟဿ ပစ္ဆာ ဝတ္ထုတော မာ တာဝ အဂမာသီတိ တံ အနုကမ္ပမာနာ အာဟ။

၁၅၆။ တံ သုတွာ ပေတီ အတ္တနော အဇ္ဈာသယံ ပကာသေန္တီ ‘‘နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါမှီ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ကောပီနမေတံ ဣတ္ထီနန္တိ ဧတံ နဂ္ဂဒုဗ္ဗဏ္ဏတာဒိကံ ပဋိစ္ဆာဒေတဗ္ဗတာယ ဣတ္ထီနံ ကောပီနံ ရုန္ဓနီယံ။ မာ မံ ဘူတပိတာဒ္ဒသာတိ တသ္မာ ဘူတဿ ပိတာ ကုဋုမ္ဗိကော မံ မာ အဒ္ဒက္ခီတိ လဇ္ဇမာနာ ဝဒတိ။

၁၅၇။ တံ သုတွာ တိဿာ သဉ္ဇာတနုဒ္ဒယာ ‘‘ဟန္ဒ ကိံ ဝါ တျာဟံ ဒမ္မီ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဟန္ဒာတိ စောဒနတ္ထေ နိပါတော။ ကိံ ဝါ တျာဟံ ဒမ္မီတိ ကိံ တေ အဟံ ဒမ္မိ၊ ကိံ ဝတ္ထံ ဒဿာမိ၊ ဥဒါဟု ဘတ္တန္တိ။ ကိံ ဝါ တေဓ ကရောမဟန္တိ ကိံ ဝါ အညံ တေ ဣဓ ဣမသ္မိံ ကာလေ ဥပကာရံ ကရိဿာမိ။

၁၅၈။ တံ သုတွာ ပေတီ ‘‘စတ္တာရော ဘိက္ခူ သင်္ဃတော’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ စတ္တာရော ဘိက္ခူ သင်္ဃတော၊ စတ္တာရော ပန ပုဂ္ဂလေတိ ဘိက္ခုသင်္ဃတော သင်္ဃဝသေန စတ္တာရော ဘိက္ခူ၊ ပုဂ္ဂလဝသေန စတ္တာရော ဘိက္ခူတိ ဧဝံ အဋ္ဌ ဘိက္ခူ ယထာရုစိံ ဘောဇေတွာ တံ ဒက္ခိဏံ မမ အာဒိသ၊ မယှံ ပတ္တိဒါနံ ဒေဟိ။ တဒါဟံ သုခိတာ ဟေဿန္တိ ယဒါ တွံ ဒက္ခိဏံ မမ ဥဒ္ဒိသိဿသိ၊ တဒါ အဟံ သုခိတာ သုခပ္ပတ္တာ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ ဘဝိဿာမီတိ အတ္ထော။

၁၅၉-၁၆၁။ တံ သုတွာ တိဿာ တမတ္ထံ အတ္တနော သာမိကဿ အာရောစေတွာ ဒုတိယဒိဝသေ အဋ္ဌ ဘိက္ခူ ဘောဇေတွာ တဿာ ဒက္ခိဏမာဒိသိ၊ သာ တာဝဒေဝ ပဋိလဒ္ဓဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိကာ ပုန တိဿာယ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိ။ တမတ္ထံ ဒဿေတုံ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ‘‘သာဓူတိ သာ ပဋိဿုတွာ’’တိအာဒိကာ တိဿော ဂါထာ ဌပိတာ။

၁၆၂-၁၆၇။ ဥပသင်္ကမိတွာ ဌိတံ ပန နံ တိဿာ ‘‘အဘိက္ကန္တေန ဝဏ္ဏေနာ’’တိအာဒီဟိ တီဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ။ ဣတရာ ‘‘အဟံ မတ္တာ’’တိ ဂါထာယ အတ္တာနံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘စိရံ ဇီဝါဟီ’’တိ ဂါထာယ တဿာ အနုမောဒနံ ဒတွာ ‘‘ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာနာ’’တိ ဂါထာယ ဩဝါဒံ အဒါသိ။ တတ္ထ တဝ ဒိန္နေနာတိ တယာ ဒိန္နေန။ အသောကံ ဝိရဇံ ဌာနန္တိ သောကာဘာဝေန အသောကံ၊ သေဒဇလ္လိကာနံ ပန အဘာဝေန ဝိရဇံ ဒိဗ္ဗဋ္ဌာနံ၊ သဗ္ဗမေတံ ဒေဝလောကံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ အာဝါသန္တိ ဌာနံ။ ဝသဝတ္တိနန္တိ ဒိဗ္ဗေန အာဓိပတေယျေန အတ္တနော ဝသံ ဝတ္တေန္တာနံ။ သမူလန္တိ သလောဘဒေါသံ။ လောဘဒေါသာ ဟိ မစ္ဆရိယဿ မူလံ နာမ။ အနိန္ဒိတာတိ အဂရဟိတာ ပါသံသာ၊ သဂ္ဂမုပေဟိ ဌာနန္တိ ရူပါဒီဟိ ဝိသယေဟိ သုဋ္ဌု အဂ္ဂတ္တာ ‘‘သဂ္ဂ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ ဒိဗ္ဗဋ္ဌာနံ ဥပေဟိ၊ သုဂတိပရာယဏာ ဟောဟီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။

အထ တိဿာ တံ ပဝတ္တိံ ကုဋုမ္ဗိကဿ အာရောစေသိ၊ ကုဋုမ္ဗိကော ဘိက္ခူနံ အာရောစေသိ၊ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ တံ သုတွာ မဟာဇနော ပဋိလဒ္ဓသံဝေဂေါ ဝိနေယျ မစ္ဆေရာဒိမလံ ဒါနသီလာဒိရတော သုဂတိပရာယဏော အဟောသီတိ။

မတ္တာပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ နန္ဒာပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ကာဠီ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ နန္ဒံ နာမ ပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ သာဝတ္ထိယာ ကိရ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ဂါမကေ နန္ဒိသေနော နာမ ဥပါသကော အဟောသိ သဒ္ဓါ ပသန္နော။ ဘရိယာ ပနဿ နန္ဒာ နာမ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ မစ္ဆရိနီ စဏ္ဍီ ဖရုသဝစနာ သာမိကေ အဂါရဝါ အဂ္ဂတိဿာ သဿုံ စောရိဝါဒေန အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ။ သာ အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ ပေတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တဿေဝ ဂါမဿ အဝိဒူရေ ဝိစရန္တီ ဧကဒိဝသံ နန္ဒိသေနဿ ဥပါသကဿ ဂါမတော နိက္ခမန္တဿ အဝိဒူရေ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ သော တံ ဒိသွာ –

၁၆၈။

‘‘ကာဠီ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသိ၊ ဖရုသာ ဘီရုဒဿနာ၊

ပိင်္ဂလာသိ ကဠာရာသိ၊ န တံ မညာမိ မာနုသိ’’န္တိ။ –

ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ။ တတ္ထ ကာဠီတိ ကာဠဝဏ္ဏာ၊ ဈာမင်္ဂါရသဒိသော ဟိဿာ ဝဏ္ဏော အဟောသိ။ ဖရုသာတိ ခရဂတ္တာ။ ဘီရုဒဿနာတိ ဘယာနကဒဿနာ သပ္ပဋိဘယာကာရာ။ ‘‘ဘာရုဒဿနာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ဘာရိယဒဿနာ၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏတာဒိနာ ဒုဒ္ဒသိကာတိ အတ္ထော။ ပိင်္ဂလာတိ ပိင်္ဂလလောစနာ။ ကဠာရာတိ ကဠာရဒန္တာ။ န တံ မညာမိ မာနုသိန္တိ အဟံ တံ မာနုသိန္တိ န မညာမိ၊ ပေတိမေဝ စ တံ မညာမီတိ အဓိပ္ပာယော။ တံ သုတွာ ပေတီ အတ္တာနံ ပကာသေန္တီ –

၁၆၉။

‘‘အဟံ နန္ဒာ နန္ဒိသေန၊ ဘရိယာ တေ ပုရေ အဟုံ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ ။ တတ္ထ အဟံ နန္ဒာ နန္ဒိသေနာတိ သာမိ နန္ဒိသေန အဟံ နန္ဒာ နာမ။ ဘရိယာ တေ ပုရေ အဟုန္တိ ပုရိမဇာတိယံ တုယှံ ဘရိယာ အဟောသိံ။ ဣတော ပရံ –

၁၇၀။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿ ကမ္မဝိပါကေန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

တဿ ဥပါသကဿ ပုစ္ဆာ။ အထဿ သာ –

၁၇၁။

‘‘စဏ္ဍီ စ ဖရုသာ စာသိံ၊ တယိ စာပိ အဂါရဝါ၊

တာဟံ ဒုရုတ္တံ ဝတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ပုန သော –

၁၇၂။

‘‘ဟန္ဒုတ္တရီယံ ဒဒါမိ တေ၊ ဣမံ ဒုဿံ နိဝါသယ၊

ဣမံ ဒုဿံ နိဝါသေတွာ၊ ဧဟိ နေဿာမိ တံ ဃရံ။

၁၇၃။

‘‘ဝတ္ထဉ္စ အန္နပါနဉ္စ၊ လစ္ဆသိ တွံ ဃရံ ဂတာ၊

ပုတ္တေ စ တေ ပဿိဿသိ၊ သုဏိသာယော စ ဒက္ခသီ’’တိ။ – အထဿ သာ –

၁၇၄။

‘‘ဟတ္ထေန ဟတ္ထေ တေ ဒိန္နံ၊ န မယှံ ဥပကပ္ပတိ၊

ဘိက္ခူ စ သီလသမ္ပန္နေ၊ ဝီတရာဂေ ဗဟုဿုတေ။

၁၇၅။

‘‘တပ္ပေဟိ အန္နပါနေန၊ မမ ဒက္ခိဏမာဒိသ၊

တဒါဟံ သုခိတာ ဟေဿံ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ’’တိ။ –

ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။ တတော –

၁၇၆။

‘‘သာဓူတိ သော ပဋိဿုတွာ၊ ဒါနံ ဝိပုလမာကိရိ၊

အန္နံ ပါနံ ခါဒနီယံ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ၊

ဆတ္တံ ဂန္ဓဉ္စ မာလဉ္စ၊ ဝိဝိဓာ စ ဥပါဟနာ။

၁၇၇။

‘‘ဘိက္ခူ စ သီလသမ္ပန္နေ၊ ဝီတရာဂေ ဗဟုဿုတေ၊

တပ္ပေတွာ အန္နပါနေန၊ တဿာ ဒက္ခိဏမာဒိသီ။

၁၇၈။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ ၊ ဝိပါကော ဥဒပဇ္ဇထ၊

ဘောဇနစ္ဆာဒနပါနီယံ၊ ဒက္ခိဏာယ ဣဒံ ဖလံ။

၁၇၉။

‘‘တတော သုဒ္ဓါ သုစိဝသနာ၊ ကာသိကုတ္တမဓာရိနီ၊

ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ၊ သာမိကံ ဥပသင်္ကမီ’’တိ။ –

စတဿော ဂါထာ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဝုတ္တာ။ တတော ပရံ –

၁၈၀။

‘‘အဘိက္ကန္တေန ဝဏ္ဏေန၊ ယာ တွံ တိဋ္ဌသိ ဒေဝတေ၊

ဩဘာသေန္တီ ဒိသာ သဗ္ဗာ၊ ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ။

၁၈၁။

‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊

ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။

၁၈၂။

‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဒေဝိ မဟာနုဘာဝေ၊ မနုဿဘူတာ ကိမကာသိ ပုညံ၊

ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝါ၊ ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။

၁၈၃။

‘‘အဟံ နန္ဒာ နန္ဒိသေန၊ ဘရိယာ တေ ပုရေ အဟုံ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ။

၁၈၄။

‘‘တဝ ဒိန္နေန ဒါနေန၊ မောဒါမိ အကုတောဘယာ၊

စိရံ ဇီဝ ဂဟပတိ၊ သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘိ၊

အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ၊ အာဝါသံ ဝသဝတ္တိနံ။

၁၈၅။

‘‘ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ဒါနံ ဒတွာ ဂဟပတိ၊

ဝိနေယျ မစ္ဆေရမလံ သမူလံ၊ အနိန္ဒိတော သဂ္ဂမုပေဟိ ဌာန’’န္တိ။ –

ဥပါသကဿ စ ပေတိယာ စ ဝစနပဋိဝစနဂါထာ။

၁၇၆။ တတ္ထ ဒါနံ ဝိပုလမာကိရီတိ ဥက္ခိဏေယျခေတ္တေ ဒေယျဓမ္မဗီဇံ ဝိပ္ပကိရန္တော ဝိယ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ။ သေသံ အနန္တရဝတ္ထုသဒိသမေဝ။

ဧဝံ သာ အတ္တနော ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ တဿာ စ ကာရဏံ နန္ဒိသေနဿ ဝိဘာဝေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂတာ။ ဥပါသကော တံ ပဝတ္တိံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေသိ ၊ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

နန္ဒာပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

အလင်္ကတော မဋ္ဌကုဏ္ဍလီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ မဋ္ဌကုဏ္ဍလိဒေဝပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ပရမတ္ထဒီပနိယံ ဝိမာနဝတ္ထုဝဏ္ဏနာယံ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနဝတ္ထုဝဏ္ဏနာယ (ဝိ။ ဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၂၀၆ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနဝဏ္ဏနာ) ဝုတ္တမေဝ၊ တသ္မာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧတ္ထ စ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဒေဝပုတ္တဿ ဝိမာနဒေဝတာဘာဝတော တဿ ဝတ္ထု ယဒိပိ ဝိမာနဝတ္ထုပါဠိယံ သင်္ဂဟံ အာရောပိတံ၊ ယသ္မာ ပန သော ဒေဝပုတ္တော အဒိန္နပုဗ္ဗကဗြာဟ္မဏဿ ပုတ္တသောကေန သုသာနံ ဂန္တွာ အာဠာဟနံ အနုပရိယာယိတွာ ရောဒန္တဿ သောကဟရဏတ္ထံ အတ္တနော ဒေဝရူပံ ပဋိသံဟရိတွာ ဟရိစန္ဒနုဿဒေါ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တော ဒုက္ခာဘိဘူတာကာရေန ပေတော ဝိယ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ မနုဿတ္တဘာဝတော အပေတတ္တာ ပေတပရိယာယောပိ လဗ္ဘတိ ဧဝါတိ တဿ ဝတ္ထု ပေတဝတ္ထုပါဠိယမ္ပိ သင်္ဂဟံ အာရောပိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

မဋ္ဌကုဏ္ဍလီပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ကဏှပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဥဋ္ဌေဟိကဏှ ကိံ သေသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ မတပုတ္တံ ဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ အညတရဿ ဥပါသကဿ ပုတ္တော ကာလမကာသိ။ သော တေန သောကသလ္လသမပ္ပိတော န နှာယတိ၊ န ဘုဉ္ဇတိ၊ န ကမ္မန္တေ ဝိစာရေတိ၊ န ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ၊ ကေဝလံ၊ ‘‘တာတ ပိယပုတ္တက၊ မံ ဩဟာယ ကဟံ ပဌမတရံ ဂတောသီ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တော ဝိပ္ပလပတိ။ သတ္ထာ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဩလောကေန္တော တဿ သောတာပတ္တိဖလူပနိဿယံ ဒိသွာ ပုနဒိဝသေ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ကတဘတ္တကိစ္စော ဘိက္ခူ ဥယျောဇေတွာ အာနန္ဒတ္ထေရေန ပစ္ဆာသမဏေန တဿ ဃရဒွါရံ အဂမာသိ။ သတ္ထု အာဂတဘာဝံ ဥပါသကဿ အာရောစေသုံ။ အထဿ ဂေဟဇနော ဂေဟဒွါရေ အာသနံ ပညာပေတွာ သတ္ထာရံ နိသီဒါပေတွာ ဥပါသကံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဥပနေသိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ တံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ၊ ဥပါသက၊ သောစသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘ဥပါသက၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ ပဏ္ဍိတာနံ ကထံ သုတွာ မတပုတ္တံ နာနုသောစိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဒွါရဝတီနဂရေ ဒသ ဘာတိကရာဇာနော အဟေသုံ – ဝါသုဒေဝေါ ဗလဒေဝေါ စန္ဒဒေဝါ သူရိယဒေဝေါ အဂ္ဂိဒေဝေါ ဝရုဏဒေဝေါ အဇ္ဇုနော ပဇ္ဇုနော ဃဋပဏ္ဍိတော အင်္ကုရော စာတိ။ တေသု ဝါသုဒေဝမဟာရာဇဿ ပိယပုတ္တော ကာလမကာသိ။ တေန ရာဇာ သောကပရေတော သဗ္ဗကိစ္စာနိ ပဟာယ မဉ္စဿ အဋနိံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝိပ္ပလပန္တော နိပဇ္ဇိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဃဋပဏ္ဍိတော စိန္တေသိ – ‘‘ဌပေတွာ မံ အညော ကောစိ မမ ဘာတု သောကံ ပရိဟရိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ ဥပါယေနဿ သောကံ ဟရိဿာမီ’’တိ။ သော ဥမ္မတ္တကဝေသံ ဂဟေတွာ ‘‘သသံ မေ ဒေထ၊ သသံ မေ ဒေထာ’’တိ အာကာသံ ဩလောကေန္တော သကလနဂရံ ဝိစရိ။ ‘‘ဃဋပဏ္ဍိတော ဥမ္မတ္တကော ဇာတော’’တိ သကလနဂရံ သင်္ခုဘိ။

တသ္မိံ ကာလေ ရောဟိဏေယျော နာမ အမစ္စော ဝါသုဒေဝရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ တေန သဒ္ဓိံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေန္တော –

၂၀၇။

‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ကဏှ ကိံ သေသိ၊ ကော အတ္ထော သုပနေန တေ၊

ယော စ တုယှံ သကော ဘာတာ၊ ဟဒယံ စက္ခု စ ဒက္ခိဏံ၊

တဿ ဝါတာ ဗလီယန္တိ၊ သသံ ဇပ္ပတိ ကေသဝါ’’တိ။ – ဣမံ ဂါထမာဟ၊

၂၀၇။ တတ္ထ ကဏှာတိ ဝါသုဒေဝံ ဂေါတ္တေနာလပတိ။ ကော အတ္ထော သုပနေန တေတိ သုပနေန တုယှံ ကာ နာမ ဝဍ္ဎိ။ သကော ဘာတာတိ သောဒရိယော ဘာတာ။ ဟဒယံ စက္ခု စ ဒက္ခိဏန္တိ ဟဒယေန စေဝ ဒက္ခိဏစက္ခုနာ စ သဒိသောတိ အတ္ထော။ တဿ ဝါတာ ဗလီယန္တီတိ တဿ အပရာပရံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥမ္မာဒဝါတာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ ဝဍ္ဎန္တိ အဘိဘဝန္တိ။ သသံ ဇပ္ပတီတိ ‘‘သသံ မေ ဒေထာ’’တိ ဝိပ္ပလပတိ။ ကေသဝါတိ သော ကိရ ကေသာနံ သောဘနာနံ အတ္ထိတာယ ‘‘ကေသဝေါ’’တိ ဝေါဟရီယတိ။ တေန နံ နာမေန အာလပတိ။

တဿ ဝစနံ သုတွာ သယနတော ဥဋ္ဌိတဘာဝံ ဒီပေန္တော သတ္ထာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ –

၂၀၈။

‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ရောဟိဏေယျဿ ကေသဝေါ၊

တရမာနရူပေါ ဝုဋ္ဌာသိ၊ ဘာတု သောကေန အဋ္ဋိတော’’တိ။ – ဣမံ ဂါထမာဟ၊

ရာဇာ ဥဋ္ဌာယ သီဃံ ပါသာဒါ ဩတရိတွာ ဃဋပဏ္ဍိတဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဥဘောသု ဟတ္ထေသု နံ ဒဠှံ ဂဟေတွာ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော –

၂၀၉။

‘‘ကိံ နု ဥမ္မတ္တရူပေါဝ၊ ကေဝလံ ဒွါရကံ ဣမံ၊

သသော သသောတိ လပသိ၊ ကီဒိသံ သသမိစ္ဆသိ။

၂၁၀။

‘‘သောဝဏ္ဏမယံ မဏိမယံ၊ လောဟမယံ အထ ရူပိယမယံ၊

သင်္ခသိလာပဝါဠမယံ၊ ကာရယိဿာမိ တေ သသံ။

၂၁၁။

‘‘သန္တိ အညေပိ သသကာ၊ အရညဝနဂေါစရာ၊

တေပိ တေ အာနယိဿာမိ၊ ကီဒိသံ သသမိစ္ဆသီ’’တိ။ –

တိဿော ဂါထာယော အဘာသိ။

၂၀၉-၂၁၁။ တတ္ထဥမ္မတ္တရူပေါဝါတိ ဥမ္မတ္တကော ဝိယ။ ကေဝလန္တိ သကလံ။ ဒွါရကန္တိ ဒွါရဝတီနဂရံ ဝိစရန္တော။ သသော သသောတိ လပသီတိ သသော သသောတိ ဝိလပသိ။ သောဝဏ္ဏမယန္တိ သုဝဏ္ဏမယံ။ လောဟမယန္တိ တမ္ဗလောဟမယံ။ ရူပိယမယန္တိ ရဇတမယံ။ ယံ ဣစ္ဆသိ တံ ဝဒေဟိ၊ အထ ကေန သောစသိ။ အညေပိ အရညေ ဝနဂေါစရာ သသကာ အတ္ထိ၊ တေ တေ အာနယိဿာမိ၊ ဝဒ၊ ဘဒြမုခ ၊ ကီဒိသံ သသမိစ္ဆသီတိ ဃဋပဏ္ဍိတံ ‘‘သသေန အတ္ထိကော’’တိ အဓိပ္ပာယေန သသေန နိမန္တေသိ။ တံ သုတွာ ဃဋပဏ္ဍိတော –

၂၁၂။

‘‘နာဟမေတေ သသေ ဣစ္ဆေ၊ ယေ သသာ ပထဝိဿိတာ၊

စန္ဒတော သသမိစ္ဆာမိ၊ တံ မေ ဩဟရ ကေသဝါ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဩဟရာတိ ဩဟာရေဟိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘နိဿံသယံ မေ ဘာတာ ဥမ္မတ္တကော ဇာတော’’တိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော –

၂၁၃။

‘‘သော နူန မဓုရံ ဉာတိ၊ ဇီဝိတံ ဝိဇဟိဿသိ၊

အပတ္ထိယံ ပတ္ထယသိ၊ စန္ဒတော သသမိစ္ဆသီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဉာတီတိ ကနိဋ္ဌံ အာလပတိ။ အယမေတ္ထ အတ္ထော – မယှံ ပိယဉာတိ ယံ အတိမဓုရံ အတ္တနော ဇီဝိတံ၊ တံ ဝိဇဟိဿသိ မညေ၊ ယော အပတ္ထယိတဗ္ဗံ ပတ္ထေသီတိ။

ဃဋပဏ္ဍိတော ရညော ဝစနံ သုတွာ နိစ္စလောဝ ဌတွာ ‘‘ဘာတိက၊ တွံ စန္ဒတော သသံ ပတ္ထေန္တဿ တံ အလဘိတွာ ဇီဝိတက္ခယော ဘဝိဿတီတိ ဇာနန္တော ကသ္မာ မတံ ပုတ္တံ အလဘိတွာ အနုသောစသီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ဒီပေန္တော –

၂၁၄။

‘‘ဧဝံ စေ ကဏှ ဇာနာသိ၊ ယထညမနုသာသသိ၊

ကသ္မာ ပုရေ မတံ ပုတ္တံ၊ အဇ္ဇာပိ မနုသောစသီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဧဝံ စေ၊ ကဏှ၊ ဇာနာသီတိ၊ ဘာတိက၊ ကဏှနာမက မဟာရာဇ၊ ‘‘အလဗ္ဘနေယျဝတ္ထု နာမ န ပတ္ထေတဗ္ဗ’’န္တိ ယဒိ ဧဝံ ဇာနာသိ။ ယထညန္တိ ဧဝံ ဇာနန္တောဝ ယထာ အညံ အနုသာသသိ၊ တထာ အကတွာ။ ကသ္မာ ပုရေ မတံ ပုတ္တန္တိ အထ ကသ္မာ ဣတော စတုမာသမတ္ထကေ မတံ ပုတ္တံ အဇ္ဇာပိ အနုသောစသီတိ။

ဧဝံ သော အန္တရဝီထိယံ ဌိတကောဝ ‘‘အဟံ တာဝ ဧဝံ ပညာယမာနံ ပတ္ထေမိ၊ တွံ ပန အပညာယမာနဿတ္ထာယ သောစသီ’’တိ ဝတွာ တဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော –

၂၁၅။

‘‘န ယံ လဗ္ဘာ မနုဿေန၊ အမနုဿေန ဝါ ပန၊

ဇာတော မေ မာ မရိ ပုတ္တော၊ ကုတော လဗ္ဘာ အလဗ္ဘိယံ။

၂၁၆။

‘‘န မန္တာ မူလဘေသဇ္ဇာ၊ ဩသဓေဟိ ဓနေန ဝါ၊

သက္ကာ အာနယိတုံ ကဏှ၊ ယံ ပေတမနုသောစသီ’’တိ။ – ဂါထာဒွယမာဟ၊

၂၁၅။ တတ္ထ ယန္တိ၊ ဘာတိက၊ ယံ ‘‘ဧဝံ ဇာတော မေ ပုတ္တော မာ မရီ’’တိ မနုဿေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ ပန န လဗ္ဘာ န သက္ကာ လဒ္ဓုံ၊ တံ တွံ ပတ္ထေသိ၊ တံ ပနေတံ ကုတော လဗ္ဘာ၊ ကေန ကာရဏေန လဒ္ဓုံ သက္ကာ။ ယသ္မာ အလဗ္ဘိယံ အလဗ္ဘနေယျဝတ္ထု နာမေတန္တိ အတ္ထော။

၂၁၆။ မန္တာတိ မန္တပ္ပယောဂေန။ မူလဘေသဇ္ဇာတိ မူလဘေသဇ္ဇေန။ ဩသဓေဟီတိ နာနာဝိဓေဟိ ဩသဓေဟိ။ ဓနေန ဝါတိ ကောဋိသတသင်္ခေန ဓနေန ဝါပိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယံ ပေတမနုသောစသိ၊ တံ ဧတေဟိ မန္တပ္ပယောဂါဒီဟိပိ အာနေတုံ န သက္ကာတိ။

ပုန ဃဋပဏ္ဍိတော ‘‘ဘာတိက၊ ဣဒံ မရဏံ နာမ ဓနေန ဝါ ဇာတိယာ ဝါ ဝိဇ္ဇာယ ဝါ သီလေန ဝါ ဘာဝနာယ ဝါ န သက္ကာ ပဋိဗာဟိတု’’န္တိ ဒဿေန္တော –

၂၁၇။

‘‘မဟဒ္ဓနာ မဟာဘောဂါ၊ ရဋ္ဌဝန္တောပိ ခတ္တိယာ၊

ပဟူတဓနဓညာသေ၊ တေပိ နော အဇရာမရာ။

၂၁၈။

‘‘ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿာ၊ သုဒ္ဒါ စဏ္ဍာလပုက္ကုဿာ၊

ဧတေ စညေ စ ဇာတိယာ၊ တေပိ နော အဇရာမရာ။

၂၁၉။

‘‘ယေ မန္တံ ပရိဝတ္တေန္တိ၊ ဆဠင်္ဂံ ဗြဟ္မစိန္တိတံ၊

ဧတေ စညေ စ ဝိဇ္ဇာယ၊ တေပိ နော အဇရာမရာ။

၂၂၀။

‘‘ဣသယော ဝါပိ ယေ သန္တာ၊ သညတတ္တာ တပဿိနော၊

သရီရံ တေပိ ကာလေန၊ ဝိဇဟန္တိ တပဿိနော။

၂၂၁။

‘‘ဘာဝိတတ္တာ အရဟန္တော၊ ကတကိစ္စာ အနာသဝါ၊

နိက္ခိပန္တိ ဣမံ ဒေဟံ၊ ပုညပါပပရိက္ခယာ’’တိ။ –

ပဉ္စဟိ ဂါထာဟိ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေသိ။

၂၁၇။ တတ္ထ မဟဒ္ဓနာတိ နိဓာနဂတဿေဝ မဟတော ဓနဿ အတ္ထိတာယ ဗဟုဓနာ။ မဟာဘောဂါတိ ဒေဝဘောဂသဒိသာယ မဟတိယာ ဘောဂသမ္ပတ္တိယာ သမန္နာဂတာ။ ရဋ္ဌဝန္တောတိ သကလရဋ္ဌဝန္တော။ ပဟူတဓနဓညာသေတိ တိဏ္ဏံ စတုန္နံ ဝါ သံဝစ္ဆရာနံ အတ္ထာယ နိဒဟိတွာ ဌပေတဗ္ဗဿ နိစ္စပရိဗ္ဗယဘူတဿ ဓနဓညဿ ဝသေန အပရိယန္တဓနဓညာ။ တေပိ နော အဇရာမရာတိ တေပိ ဧဝံ မဟာဝိဘဝါ မန္ဓာတုမဟာသုဒဿနာဒယော ခတ္တိယာ အဇရာမရာ နာဟေသုံ၊ အညဒတ္ထု မရဏမုခမေဝ အနုပဝိဋ္ဌာတိ အတ္ထော။

၂၁၈။ ဧတေတိ ယထာဝုတ္တခတ္တိယာဒယော။ အညေတိ အညတရာ ဧဝံဘူတာ အမ္ဗဋ္ဌာဒယော။ ဇာတိယာတိ အတ္တနော ဇာတိနိမိတ္တံ အဇရာမရာ နာဟေသုန္တိ အတ္ထော။

၂၁၉။ မန္တန္တိ ဝေဒံ။ ပရိဝတ္တေန္တီတိ သဇ္ဈာယန္တိ ဝါစေန္တိ စ။ အထ ဝါ ပရိဝတ္တေန္တီတိ ဝေဒံ အနုပရိဝတ္တေန္တာ ဟောမံ ကရောန္တာ ဇပန္တိ။ ဆဠင်္ဂန္တိ သိက္ခာကပ္ပနိရုတ္တိဗျာကရဏဇောတိသတ္ထဆန္ဒောဝိစိတိသင်္ခါတေဟိ ဆဟိ အင်္ဂေဟိ ယုတ္တံ။ ဗြဟ္မစိန္တိတန္တိ ဗြာဟ္မဏာနမတ္ထာယ ဗြဟ္မနာ စိန္တိတံ ကထိတံ။ ဝိဇ္ဇာယာတိ ဗြဟ္မသဒိသဝိဇ္ဇာယ သမန္နာဂတာ၊ တေပိ နော အဇရာမရာတိ အတ္ထော။

၂၂၀-၂၂၁။ ဣသယောတိ ယမနိယမာဒီနံ ပဋိကူလသညာဒီနဉ္စ ဧသနဋ္ဌေန ဣသယော။ သန္တာတိ ကာယဝါစာဟိ သန္တသဘာဝါ။ သညတတ္တာတိ ရာဂါဒီနံ သံယမေန သံယတစိတ္တာ။ ကာယတပနသင်္ခါတော တပေါ ဧတေသံ အတ္ထီတိ တပဿိနော။ ပုန တပဿိနောတိ သံဝရကာ။ တေန ဧဝံ တပနိဿိတကာ ဟုတွာ သရီရေန စ ဝိမောက္ခံ ပတ္တုကာမာပိ သံဝရကာ သရီရံ ဝိဇဟန္တိ ဧဝါတိ ဒဿေတိ။ အထ ဝါ ဣသယောတိ အဓိသီလသိက္ခာဒီနံ ဧသနဋ္ဌေန ဣသယော၊ တဒတ္ထံ တပ္ပဋိပက္ခာနံ ပါပဓမ္မာနံ ဝူပသမေန သန္တာ၊ ဧကာရမ္မဏေ စိတ္တဿ သံယမေန သညတတ္တာ၊ သမ္မပ္ပဓာနယောဂတော ဝီရိယတာပေန တပဿိနော၊ သပ္ပယောဂါ ရာဂါဒီနံ သန္တပနေန တပဿိနောတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဘာဝိတတ္တာတိ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာယ ဘာဝိတစိတ္တာ။

ဧဝံ ဃဋပဏ္ဍိတေန ဓမ္မေ ကထိတေ တံ သုတွာ ရာဇာ အပဂတသောကသလ္လော ပသန္နမာနသော ဃဋပဏ္ဍိတံ ပသံသန္တော –

၂၂၂။

‘‘အာဒိတ္တံ ဝတ မံ သန္တံ၊ ဃဋသိတ္တံဝ ပါဝကံ၊

ဝါရိနာ ဝိယ ဩသိဉ္စံ၊ သဗ္ဗံ နိဗ္ဗာပယေ ဒရံ။

၂၂၃။

‘‘အဗ္ဗဟီ ဝတ မေ သလ္လံ၊ သောကံ ဟဒယနိဿိတံ၊

ယော မေ သောကပရေတဿ၊ ပုတ္တသောကံ အပါနုဒိ။

၂၂၄။

‘‘သွာဟံ အဗ္ဗူဠှသလ္လောသ္မိ၊ သီတိဘူတောသ္မိ နိဗ္ဗုတော၊

န သောစာမိ န ရောဒါမိ၊ တဝ သုတွာန ဘာတိက။

၂၂၅။

‘‘ဧဝံ ကရောန္တိ သပ္ပညာ၊ ယေ ဟောန္တိ အနုကမ္ပကာ၊

နိဝတ္တယန္တိ သောကမှာ၊ ဃဋော ဇေဋ္ဌံဝ ဘာတရံ။

၂၂၆။

‘‘ယဿ ဧတာဒိသာ ဟောန္တိ၊ အမစ္စာ ပရိစာရကာ၊

သုဘာသိတေန အနွေန္တိ၊ ဃဋော ဇေဋ္ဌံဝ ဘာတရ’’န္တိ။ – သေသဂါထာ အဘာသိ၊

၂၂၅။ တတ္ထ ဃဋော ဇေဋ္ဌံဝ ဘာတရန္တိ ယထာ ဃဋပဏ္ဍိတော အတ္တနော ဇေဋ္ဌဘာတရံ မတပုတ္တသောကာဘိဘူတံ အတ္တနော ဥပါယကောသလ္လေန စေဝ ဓမ္မကထာယ စ တတော ပုတ္တသောကတော ဝိနိဝတ္တယိ၊ ဧဝံ အညေပိ သပ္ပညာ ယေ ဟောန္တိ အနုကမ္ပကာ၊ တေ ဉာတီနံ ဥပကာရံ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။

၂၂၆။ ယဿ ဧတာဒိသာ ဟောန္တီတိ အယံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ။ တဿတ္ထော – ယထာ ယေန ကာရဏေန ပုတ္တသောကပရေတံ ရာဇာနံ ဝါသုဒေဝံ ဃဋပဏ္ဍိတော သောကဟရဏတ္ထာယ သုဘာသိတေန အနွေသိ အနုဧသိ၊ ယဿ အညဿာပိ ဧတာဒိသာ ပဏ္ဍိတာ အမစ္စာ ပဋိလဒ္ဓါ အဿု၊ တဿ ကုတော သောကောတိ! သေသဂါထာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထာ ဧဝါတိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ၊ ဥပါသက၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ ပဏ္ဍိတာနံ ကထံ သုတွာ ပုတ္တသောကံ ဟရိံသူ’’တိ ဝတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ သစ္စပရိယောသာနေ ဥပါသကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟီတိ။

ကဏှပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဓနပါလသေဋ္ဌိပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

နဂ္ဂေါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပေါသီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ ဓနပါလပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ အနုပ္ပန္နေ ကိရ ဗုဒ္ဓေ ပဏ္ဏရဋ္ဌေ ဧရကစ္ဆနဂရေ ဓနပါလကော နာမ သေဋ္ဌိ အဟောသိ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နော ကဒရိယော နတ္ထိကဒိဋ္ဌိကော။ တဿ ကိရိယာ ပါဠိတော ဧဝ ဝိညာယတိ။ သော ကာလံ ကတွာ မရုကန္တာရေ ပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ တာလက္ခန္ဓပ္ပမာဏော ကာယော အဟောသိ၊ သမုဋ္ဌိတစ္ဆဝိ ဖရုသော၊ ဝိရူပကေသော၊ ဘယာနကော၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော အတိဝိယ ဝိရူပေါ ဗီဘစ္ဆဒဿနော။ သော ပဉ္စပဏ္ဏာသ ဝဿာနိ ဘတ္တသိတ္ထံ ဝါ ဥဒကဗိန္ဒုံ ဝါ အလဘန္တော ဝိသုက္ခကဏ္ဌောဋ္ဌဇိဝှော ဇိဃစ္ဆာပိပါသာဘိဘူတော ဣတော စိတော စ ပရိဗ္ဘမတိ။

အထ အမှာကံ ဘဂဝတိ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ သာဝတ္ထိဝါသိနော ဝါဏိဇာ ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ ဘဏ္ဍဿ ပူရေတွာ ဥတ္တရာပထံ ဂန္တွာ ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကိဏိတွာ ပဋိလဒ္ဓဘဏ္ဍံ သကဋေသု အာရောပေတွာ ပဋိနိဝတ္တမာနာ သာယနှသမယေ အညတရံ သုက္ခနဒိံ ပါပုဏိတွာ တတ္ထ ယာနံ မုဉ္စိတွာ ရတ္တိယံ ဝါသံ ကပ္ပေသုံ။ အထ သော ပေတော ပိပါသာဘိဘူတော ပါနီယဿတ္ထာယ အာဂန္တွာ တတ္ထ ဗိန္ဒုမတ္တမ္ပိ ပါနီယံ အလဘိတွာ ဝိဂတာသော ဆိန္နမူလော ဝိယ တာလော ဆိန္နပါဒေါ ပတိ။ တံ ဒိသွာ ဝါဏိဇာ –

၂၂၇။

‘‘နဂ္ဂေါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပေါသိ၊ ကိသော ဓမနိသန္ထတော၊

ဥပ္ဖာသုလိကော ကိသိကော၊ ကော နု တွမသိ မာရိသာ’’တိ။ –

ဣမာယ ဂါထာယ ပုစ္ဆိံသု။ တတော ပေတော –

၂၂၈။

‘‘အဟံ ဘဒန္တေ ပေတောမှိ၊ ဒုဂ္ဂတော ယမလောကိကော၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတော’’တိ။ –

အတ္တာနံ အာဝိကတွာ ပုန တေဟိ –

၂၂၉။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတော’’တိ။ –

ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိတော ပုဗ္ဗေ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ အတီတံ ပစ္စုပ္ပန္နံ အနာဂတဉ္စ အတ္တနော ပဝတ္တိံ ဒဿေန္တော တေသဉ္စ ဩဝါဒံ ဒေန္တော –

၂၃၀။

‘‘နဂရံ အတ္ထိ ပဏ္ဏာနံ၊ ဧရကစ္ဆန္တိ ဝိဿုတံ၊

တတ္ထ သေဋ္ဌိ ပုရေ အာသိံ၊ ဓနပါလောတိ မံ ဝိဒူ။

၂၃၁။

‘‘အသီတိ သကဋဝါဟာနံ၊ ဟိရညဿ အဟောသိ မေ၊

ပဟူတံ မေ ဇာတရူပံ၊ မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ ဗဟူ။

၂၃၂။

‘‘တာဝ မဟဒ္ဓနဿာပိ၊ န မေ ဒါတုံ ပိယံ အဟု၊

ပိဒဟိတွာ ဒွါရံ ဘုဉ္ဇိံ၊ မာ မံ ယာစနကာဒ္ဒသုံ။

၂၃၃။

‘‘အဿဒ္ဓါ မစ္ဆရီ စာသိံ၊ ကဒရိယော ပရိဘာသကော၊

ဒဒန္တာနံ ကရောန္တာနံ၊ ဝါရယိဿံ ဗဟူ ဇနေ။

၂၃၄။

‘‘ဝိပါကော နတ္ထိ ဒါနဿ၊ သံယမဿ ကုတော ဖလံ၊

ပေါက္ခရညောဒပါနာနိ၊ အာရာမာနိ စ ရောပိတေ၊

ပပါယော စ ဝိနာသေသိံ၊ ဒုဂ္ဂေ သင်္ကမနာနိ စ။

၂၃၅။

‘‘သွာဟံ အကတကလျာဏော၊ ကတပါပေါ တတော စုတော၊

ဥပပန္နော ပေတ္တိဝိသယံ၊ ခုပ္ပိပါသသမပ္ပိတော။

၂၃၆။

‘‘ပဉ္စပဏ္ဏာသ ဝဿာနိ၊ ယတော ကာလင်္ကတော အဟံ၊

နာဘိဇာနာမိ ဘုတ္တံ ဝါ၊ ပီတံ ဝါ ပန ပါနိယံ။

၂၃၇။

‘‘ယော သံယမော သော ဝိနာသော၊ ယော ဝိနာသော သော သံယမော၊

ပေတာ ဟိ ကိရ ဇာနန္တိ၊ ယော သံယမော သော ဝိနာသော။

၂၃၈။

‘‘အဟံ ပုရေ သံယမိဿံ၊ နာဒါသိံ ဗဟုကေ ဓနေ၊

သန္တေသု ဒေယျဓမ္မေသု၊ ဒီပံ နာကာသိမတ္တနော၊

သွာဟံ ပစ္ဆာနုတပ္ပာမိ၊ အတ္တကမ္မဖလူပဂေါ။

၂၃၉။

‘‘ဥဒ္ဓံ စတူဟိ မာသေဟိ၊ ကာလကိရိယာ ဘဝိဿတိ၊

ဧကန္တကဋုကံ ဃောရံ၊ နိရယံ ပပတိဿဟံ။

၂၄၀။

‘‘စတုက္ကဏ္ဏံ စတုဒွါရံ၊ ဝိဘတ္တံ ဘာဂသော မိတံ၊

အယောပါကာရပရိယန္တံ၊ အယသာ ပဋိကုဇ္ဇိတံ။

၂၄၁။

‘‘တဿ အယောမယာ ဘူမိ၊ ဇလိတာ တေဇသာ ယုတာ၊

သမန္တာ ယောဇနသတံ၊ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ သဗ္ဗဒါ။

၂၄၂။

‘‘တတ္ထာဟံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ၊ ဒုက္ခံ ဝေဒိဿ ဝေဒနံ၊

ဖလံ ပါပဿ ကမ္မဿ၊ တသ္မာ သောစာမဟံ ဘုသံ။

၂၄၃။

‘‘တံ ဝါ ဝဒါမိ ဘဒ္ဒံ ဝေါ၊ ယာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာ၊

မာကတ္ထ ပါပကံ ကမ္မံ၊ အာဝိ ဝါ ယဒိ ဝါ ရဟော။

၂၄၄။

‘‘သစေ တံ ပါပကံ ကမ္မံ၊ ကရိဿထ ကရောထ ဝါ၊

န ဝေါ ဒုက္ခာ ပမုတျတ္ထိ၊ ဥပ္ပစ္စာပိ ပလာယတံ။

၂၄၅။

‘‘မတ္တေယျာ ဟောထ ပေတ္တေယျာ၊ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိကာ၊

သာမညာ ဟောထ ဗြဟ္မညာ၊ ဧဝံ သဂ္ဂံ ဂမိဿထာ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

၂၃၀-၂၃၁။ တတ္ထ ပဏ္ဏာနန္တိ ပဏ္ဏာနာမရဋ္ဌဿ ဧဝံနာမကာနံ ရာဇူနံ။ ဧရကစ္ဆန္တိ တဿ နဂရဿ နာမံ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ နဂရေ။ ပုရေတိ ပုဗ္ဗေ အတီတတ္တဘာဝေ ။ ဓနပါလောတိ မံ ဝိဒူတိ ‘‘ဓနပါလသေဋ္ဌီ’’တိ မံ ဇာနန္တိ။ တယိဒံ နာမံ တဒါ မယှံ အတ္ထာနုဂတမေဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘အသီတီ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အသီတိ သကဋဝါဟာနန္တိ ဝီသတိခါရိကော ဝါဟော၊ ယော သကဋန္တိ ဝုစ္စတိ။ တေသံ သကဋဝါဟာနံ အသီတိ ဟိရညဿ တထာ ကဟာပဏဿ စ မေ အဟောသီတိ ယောဇနာ။ ပဟူတံ မေ ဇာတရူပန္တိ သုဝဏ္ဏမ္ပိ ပဟူတံ အနေကဘာရပရိမာဏံ အဟောသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

၂၃၂-၂၃၃။ နမေ ဒါတုံ ပိယံ အဟူတိ ဒါနံ ဒါတုံ မယှံ ပိယံ နာဟောသိ။ မာ မံ ယာစနကာဒ္ဒသုန္တိ ‘‘ယာစကာ မာ မံ ပဿိံသူ’’တိ ပိဒဟိတွာ ဂေဟဒွါရံ ဘုဉ္ဇာမိ။ ကဒရိယောတိ ထဒ္ဓမစ္ဆရီ။ ပရိဘာသကောတိ ဒါနံ ဒေန္တေ ဒိသွာ ဘယေန သန္တဇ္ဇကော။ ဒဒန္တာနံ ကရောန္တာနန္တိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ၊ ဒါနာနိ ဒဒန္တေ ပုညာနိ ကရောန္တေ။ ဗဟူ ဇနေတိ ဗဟူ သတ္တေ။ ဒဒန္တာနံ ဝါ ကရောန္တာနံ ဝါ သမုဒါယဘူတံ ဗဟုံ ဇနံ ပုညကမ္မတော ဝါရယိဿံ နိဝါရေသိံ။

၂၃၄-၂၃၆။ ဝိပါကော နတ္ထိ ဒါနဿာတိအာဒိ ဒါနာဒီနံ နိဝါရဏေ ကာရဏဒဿနံ။ တတ္ထ ဝိပါကော နတ္ထိ ဒါနဿာတိ ဒါနကမ္မဿ ဖလံ နာမ နတ္ထိ၊ ကေဝလံ ပုညံ ပုညန္တိ ဓနဝိနာသော ဧဝါတိ ဒီပေတိ။ သံယမဿာတိ သီလသံယမဿ။ ကုတော ဖလန္တိ ကုတော နာမ ဖလံ လဗ္ဘတိ၊ နိရတ္ထကမေဝ သီလရက္ခဏန္တိ အဓိပ္ပာယော။ အာရာမာနီတိ အာရာမူပဝနာနီတိ အတ္ထော။ ပပါယောတိ ပါနီယသာလာ။ ဒုဂ္ဂေတိ ဥဒကစိက္ခလ္လာနံ ဝသေန ဒုဂ္ဂမဋ္ဌာနာနိ။ သင်္ကမနာနီတိ သေတုယော။ တတော စုတောတိ တတော မနုဿလောကတော စုတော။ ပဉ္စပဏ္ဏာသာတိ ပဉ္စပညာသ။ ယတော ကာလင်္ကတော အဟန္တိ ယဒါ ကာလကတာ အဟံ၊ တတော ပဋ္ဌာယ။ နာဘိဇာနာမီတိ ဧတ္တကံ ကာလံ ဘုတ္တံ ဝါ ပီတံ ဝါ ကိဉ္စိ န ဇာနာမိ။

၂၃၇-၃၈။ ယော သံယမော သော ဝိနာသောတိ လောဘာဒိဝသေန ယံ သံယမနံ ကဿစိ အဒါနံ၊ သော ဣမေသံ သတ္တာနံ ဝိနာသော နာမ ပေတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တပေတာနံ မဟာဗျသနဿ ဟေတုဘာဝတော။ ‘‘ယော ဝိနာသော သော သံယမော’’တိ ဣမိနာ ယထာဝုတ္တဿ အတ္ထဿ ဧကန္တိကဘာဝံ ဝဒတိ။ ပေတာ ဟိ ကိရ ဇာနန္တီတိ ဧတ္ထ ဟိ-သဒ္ဒေါ အဝဓာရဏေ၊ ကိရ-သဒ္ဒေါ အရုစိသူစနေ။ ‘‘သံယမော ဒေယျဓမ္မဿ အပရိစ္စာဂေါ ဝိနာသဟေတူ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပေတာ ဧဝ ကိရ ဇာနန္တိ ပစ္စက္ခတော အနုဘုယျမာနတ္တာ၊ န မနုဿာတိ။ နယိဒံ ယုတ္တံ မနုဿာနမ္ပိ ပေတာနံ ဝိယ ခုပ္ပိပါသာဒီဟိ အဘိဘုယျမာနာနံ ဒိဿမာနတ္တာ။ ပေတာ ပန ပုရိမတ္တဘာဝေ ကတကမ္မဿ ပါကဋဘာဝတော တမတ္ထံ သုဋ္ဌုတရံ ဇာနန္တိ။ တေနာဟ – ‘‘အဟံ ပုရေ သံယမိဿ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ သံယမိဿန္တိ သယမ္ပိ ဒါနာဒိပုညကိရိယတော သံယမနံ သင်္ကောစံ အကာသိံ။ ဗဟုကေ ဓနေတိ မဟန္တေ ဓနေ ဝိဇ္ဇမာနေ။

၂၄၃။ တန္တိ တသ္မာ။ ဝေါတိ တုမှေ။ ဘဒ္ဒံ ဝေါတိ ဘဒ္ဒံ ကလျာဏံ သုန္ဒရံ တုမှာကံ ဟောတူတိ ဝစနသေသော။ ယာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာတိ ယာဝန္တော ယာဝတကာ ဧတ္ထ သမာဂတာ၊ တေ သဗ္ဗေ မမ ဝစနံ သုဏာထာတိ အဓိပ္ပာယော။ အာဝီတိ ပကာသနံ ပရေသံ ပါကဋဝသေန။ ရဟောတိ ပဋိစ္ဆန္နံ အပါကဋဝသေန။ အာဝိ ဝါ ပါဏာတိပါတာဒိမုသာဝါဒါဒိကာယဝစီပယောဂဝသေန၊ ယဒိ ဝါ ရဟော အဘိဇ္ဈာဒိဝသေန ပါပကံ လာမကံ အကုသလကမ္မံ မာကတ္ထ မာ ကရိတ္ထ။

၂၄၄။ သစေ တံ ပါပကံ ကမ္မန္တိ အထ ပန တံ ပါပကမ္မံ အာယတိံ ကရိဿထ၊ ဧတရဟိ ဝါ ကရောထ၊ နိရယာဒီသု စတူသု အပါယေသု မနုဿေသု စ အပ္ပာယုကတာဒိဝသေန တဿ ဖလဘူတာ ဒုက္ခတော ပမုတ္တိ ပမောက္ခော နာမ နတ္ထိ။ ဥပ္ပစ္စာပိ ပလာယတန္တိ ဥပ္ပတိတွာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တာနမ္ပိ မောက္ခော နတ္ထိယေဝါတိ အတ္ထော။ ‘‘ဥပေစ္စာ’’တိပိ ပါဠိ၊ ဣတော ဝါ ဧတ္တော ဝါ ပလာယန္တေ တုမှေ အနုဗန္ဓိဿတီတိ အဓိပ္ပာယေန ဥပေစ္စ သဉ္စိစ္စ ပလာယန္တာနမ္ပိ တုမှာကံ တတော မောက္ခော နတ္ထိ၊ ဂတိကာလာဒိပစ္စယန္တရသမဝါယေ ပန သတိ ဝိပစ္စတိယေဝါတိ အတ္ထော။ အယဉ္စ အတ္ထော –

‘‘န အန္တလိက္ခေ န သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ၊ န ပဗ္ဗတာနံ ဝိဝရံ ပဝိဿ၊

န ဝိဇ္ဇတီ သော ဇဂတိပ္ပဒေသော၊ ယတ္ထဋ္ဌိတော မုစ္စေယျ ပါပကမ္မာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၂၇၊ မိ။ ပ။ ၄။၂။၄) –

ဣမာယ ဂါထာယ ဒီပေတဗ္ဗော။

၂၄၅။ မတ္တေယျာတိ မာတုဟိတာ။ ဟောထာတိ တေသံ ဥပဋ္ဌာနာဒီနိ ကရောထ။ တထာ ပေတ္တေယျာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိကာတိ ကုလေ ဇေဋ္ဌကာနံ အပစာယနကရာ။ သာမညာတိ သမဏပူဇကာ။ တထာ ဗြဟ္မညာတိ ဗာဟိတပါပပူဇကာတိ အတ္ထော။ ဧဝံ သဂ္ဂံ ဂမိဿထာတိ ဣမိနာ မယာ ဝုတ္တနယေန ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝလောကံ ဥပပဇ္ဇိဿထာတိ အတ္ထော။ ယံ ပနေတ္ထ အတ္ထတော န ဝိဘတ္တံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ခလ္လာဋိယပေတဝတ္ထုအာဒီသု ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တေ ဝါဏိဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ သံဝေဂဇာတာ တံ အနုကမ္ပမာနာ ဘာဇနေဟိ ပါနီယံ ဂဟေတွာ တံ သယာပေတွာ မုခေ အာသိဉ္စိံသု။ တတော မဟာဇနေန ဗဟုဝေလံ အာသိတ္တံ ဥဒကံ တဿ ပေတဿ ပါပဗလေန အဓောဂဠံ န ဩတိဏ္ဏံ၊ ကုတော ပိပါသံ ပဋိဝိနေဿတိ။ တေ တံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘အပိ တေ ကာစိ အဿာသမတ္တာ လဒ္ဓါ’’တိ။ သော အာဟ – ‘‘ယဒိ မေ ဧတ္တကေဟိ ဇနေဟိ ဧတ္တကံ ဝေလံ အာသိဉ္စမာနံ ဥဒကံ ဧကဗိန္ဒုမတ္တမ္ပိ ပရဂဠံ ပဝိဋ္ဌံ၊ ဣတော ပေတယောနိတော မောက္ခော မာ ဟောတူ’’တိ။ အထ တေ ဝါဏိဇာ တံ သုတွာ အတိဝိယ သံဝေဂဇာတာ ‘‘အတ္ထိ ပန ကောစိ ဥပါယော ပိပါသာဝူပသမာယာ’’တိ အာဟံသု။ သော အာဟ – ‘‘ဣမသ္မိံ ပါပကမ္မေ ခီဏေ တထာဂတဿ ဝါ တထာဂတသာဝကာနံ ဝါ ဒါနေ ဒိန္နေ မမ ဒါနမုဒ္ဒိသိဿတိ၊ အဟံ ဣတော ပေတတ္တတော မုစ္စိဿာမီ’’တိ။ တံ သုတွာ ဝါဏိဇာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ သရဏာနိ သီလာနိ စ ဂဟေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ သတ္တာဟံ ဒါနံ ဒတွာ တဿ ပေတဿ ဒက္ခိဏံ အာဒိသိံသု။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ စတုန္နံ ပရိသာနံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ မဟာဇနော စ လောဘာဒိမစ္ဆေရမလံ ပဟာယ ဒါနာဒိပုညာဘိရတော အဟောသီတိ။

ဓနပါလသေဋ္ဌိပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ စူဠသေဋ္ဌိပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

နဂ္ဂေါ ကိသော ပဗ္ဗဇိတောသိ၊ ဘန္တေတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ စူဠသေဋ္ဌိပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ ဗာရာဏသိယံ ကိရ ဧကော ဂဟပတိ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နော မစ္ဆရီ ကဒရိယော ပုညကိရိယာယ အနာဒရော စူဠသေဋ္ဌိ နာမ အဟောသိ။ သော ကာလံ ကတွာ ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ ကာယော အပဂတမံသလောဟိတော အဋ္ဌိနှာရုစမ္မမတ္တော မုဏ္ဍော အပေတဝတ္ထော အဟောသိ။ ဓီတာ ပနဿ အနုလာ အန္ဓကဝိန္ဒေ သာမိကဿ ဂေဟေ ဝသန္တီ ပိတရံ ဥဒ္ဒိဿ ဗြာဟ္မဏေ ဘောဇေတုကာမာ တဏ္ဍုလာဒီနိ ဒါနူပကရဏာနိ သဇ္ဇေသိ။ တံ ဉတွာ ပေတော အာသာယ အာကာသေန တတ္ထ ဂစ္ဆန္တော ရာဇဂဟံ သမ္ပာပုဏိ။ တေန စ သမယေန ရာဇာ အဇာတသတ္တု ဒေဝဒတ္တေန ဥယျောဇိတော ပိတရံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ တေန ဝိပ္ပဋိသာရေန ဒုဿုပိနေန စ နိဒ္ဒံ အနုပဂစ္ဆန္တော ဥပရိပါသာဒဝရဂတော စင်္ကမန္တော တံ ပေတံ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဣမာယ ဂါထာယ ပုစ္ဆိ –

၂၄၆။

‘‘နဂ္ဂေါ ကိသော ပဗ္ဗဇိတောသိ ဘန္တေ၊ ရတ္တိံ ကုဟိံ ဂစ္ဆသိ ကိဿဟေတု၊

အာစိက္ခ မေ တံ အပိ သက္ကုဏေမု၊ သဗ္ဗေန ဝိတ္တံ ပဋိပါဒယေ တုဝ’’န္တိ။

တတ္ထ ပဗ္ဗဇိတောတိ သမဏော။ ရာဇာ ကိရ တံ နဂ္ဂတ္တာ မုဏ္ဍတ္တာ စ ‘‘နဂ္ဂေါ သမဏော အယ’’န္တိ သညာယ ‘‘နဂ္ဂေါ ကိသော ပဗ္ဗဇိတောသီ’’တိအာဒိမာဟ။ ကိဿဟေတူတိ ကိန္နိမိတ္တံ။ သဗ္ဗေန ဝိတ္တံ ပဋိပါဒယေ တုဝန္တိ ဝိတ္တိယာ ဥပကရဏဘူတံ ဝိတ္တံ သဗ္ဗေန ဘောဂေန တုယှံ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ၊ သဗ္ဗေန ဝါ ဥဿာဟေန ပဋိပါဒေယျံ သမ္ပာဒေယျံ။ တထာ ကာတုံ မယံ အပ္ပေဝ နာမ သက္ကုဏေယျာမ၊ တသ္မာ အာစိက္ခ မေ တံ၊ ဧတံ တဝ အာဂမနကာရဏံ မယှံ ကထေဟီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ရညာ ပုဋ္ဌော ပေတော အတ္တနော ပဝတ္တိံ ကထေန္တော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၂၄၇။

‘‘ဗာရာဏသီ နဂရံ ဒူရဃုဋ္ဌံ၊ တတ္ထာဟံ ဂဟပတိ အဍ္ဎကော အဟု ဒီနော၊

အဒါတာ ဂေဓိတမနော အာမိသသ္မိံ၊ ဒုဿီလျေန ယမဝိသယမှိ ပတ္တော။

၂၄၈။

‘‘သော သူစိကာယ ကိလမိတော တေဟိ၊

တေနေဝ ဉာတီသု ယာမိ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု၊

အဒါနသီလာ န စ သဒ္ဒဟန္တိ၊

‘ဒါနဖလံ ဟောတိ ပရမှိ လောကေ’။

၂၄၉။

‘‘ဓီတာ စ မယှံ လပတေ အဘိက္ခဏံ၊ ဒဿာမိ ဒါနံ ပိတူနံ ပိတာမဟာနံ၊

တမုပက္ခဋံ ပရိဝိသယန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊ ယာမိ အဟံ အန္ဓကဝိန္ဒံ ဘုတ္တု’’န္တိ။

၂၄၇။ တတ္ထ ဒူရဃုဋ္ဌန္တိ ဒူရတော ဧဝ ဂုဏကိတ္တနဝသေန ဃောသိတံ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဝိဿုတံ ပါကဋန္တိ အတ္ထော။ အဍ္ဎကောတိ အဍ္ဎော မဟာဝိဘဝေါ။ ဒီနောတိ နိဟီနစိတ္တော အဒါနဇ္ဈာသယော။ တေနာဟ ‘‘အဒါတာ’’တိ။ ဂေဓိတမနော အာမိသသ္မိန္တိ ကာမာမိသေ လဂ္ဂစိတ္တော ဂေဓံ အာပန္နော။ ဒုဿီလျေန ယမဝိသယမှိ ပတ္တောတိ အတ္တနာ ကတေန ဒုဿီလကမ္မုနာ ယမဝိသယံ ပေတလောကံ ပတ္တော အမှိ။

၂၄၈။ သော သူစိကာယ ကိလမိတောတိ သော အဟံ ဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန သူစိသဒိသတာယ ‘‘သူစိကာ’’တိ လဒ္ဓနာမာယ ဇိဃစ္ဆာယ ကိလမိတော နိရန္တရံ ဝိဇ္ဈမာနော။ ‘‘ကိလမထော’’တိ ဣစ္စေဝ ဝါ ပါဌော။ တေဟီတိ ‘‘ဒီနော’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တေဟိ ပါပကမ္မေဟိ ကာရဏဘူတေဟိ။ တဿ ဟိ ပေတဿ တာနိ ပါပကမ္မာနိ အနုဿရန္တဿ အတိဝိယ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ တေနေဝါတိ တေနေဝ ဇိဃစ္ဆာဒုက္ခေန။ ဉာတီသု ယာမီတိ ဉာတီနံ သမီပံ ယာမိ ဂစ္ဆာမိ။ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတူတိ အာမိသဿ ကိဉ္စိက္ခနိမိတ္တံ၊ ကိဉ္စိ အာမိသံ ပတ္ထေန္တောတိ အတ္ထော။ အဒါနသီလာ န စ သဒ္ဒဟန္တိ၊ ‘ဒါနဖလံ ဟောတိ ပရမှိ လောကေ’တိ ယထာ အဟံ၊ တထာ ဧဝံ အညေပိ မနုဿာ အဒါနသီလာ ‘‘ဒါနဿ ဖလံ ဧကံသေန ပရလောကေ ဟောတီ’’တိ န စ သဒ္ဒဟန္တိ။ ယတော အဟံ ဝိယ တေပိ ပေတာ ဟုတွာ မဟာဒုက္ခံ ပစ္စနုဘဝန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။

၂၄၉။ လပတေတိ ကထေတိ။ အဘိက္ခဏန္တိ အဘိဏှံ ဗဟုသော။ ကိန္တိ လပတီတိ အာဟ ‘‘ဒဿာမိ ဒါနံ ပိတူနံ ပိတာမဟာန’’န္တိ။ တတ္ထ ပိတူနန္တိ မာတာပိတူနံ၊ စူဠပိတုမဟာပိတူနံ ဝါ။ ပိတာမဟာနန္တိ အယျကပယျကာနံ။ ဥပက္ခဋန္တိ သဇ္ဇိတံ။ ပရိဝိသယန္တီတိ ဘောဇယန္တိ။ အန္ဓကဝိန္ဒန္တိ ဧဝံနာမကံ နဂရံ။ ဘုတ္တုန္တိ ဘုဉ္ဇိတုံ။ တတော ပရာ သင်္ဂီတိကာရကေဟိ ဝုတ္တာ –

၂၅၀။

‘‘တမဝေါစ ရာဇာ ‘အနုဘဝိယာန တမ္ပိ၊

ဧယျာသိ ခိပ္ပံ အဟမပိ ကဿံ ပူဇံ၊

အာစိက္ခ မေ တံ ယဒိ အတ္ထိ ဟေတု၊

သဒ္ဓါယိတံ ဟေတုဝစော သုဏောမ’။

၂၅၁။

‘‘တထာတိ ဝတွာ အဂမာသိ တတ္ထ၊ ဘုဉ္ဇိံသု ဘတ္တံ န စ ဒက္ခိဏာရဟာ၊

ပစ္စာဂမိ ရာဇဂဟံ ပုနာပရံ၊ ပါတုရဟောသိ ပုရတော ဇနာဓိပဿ။

၂၅၂။

‘‘ဒိသွာန ပေတံ ပုနဒေဝ အာဂတံ၊ ရာဇာ အဝေါစ ‘အဟမပိ ကိံ ဒဒါမိ၊

အာစိက္ခ မေ တံ ယဒိ အတ္ထိ ဟေတု၊ ယေန တုဝံ စိရတရံ ပီဏိတော သိယာ’။

၂၅၃။

‘‘ဗုဒ္ဓဉ္စ သင်္ဃံ ပရိဝိသိယာန ရာဇ၊ အန္နေန ပါနေန စ စီဝရေန၊

တံ ဒက္ခိဏံ အာဒိသ မေ ဟိတာယ၊ ဧဝံ အဟံ စိရတရံ ပီဏိတော သိယာ။

၂၅၄။

‘‘တတော စ ရာဇာ နိပတိတွာ တာဝဒေ၊ ဒါနံ သဟတ္ထာ အတုလံ ဒဒိတွာ သင်္ဃေ၊

အာရောစေသိ ပကတံ တထာဂတဿ၊ တဿ စ ပေတဿ ဒက္ခိဏံ အာဒိသိတ္ထ။

၂၅၅။

‘‘သော ပူဇိတော အတိဝိယ သောဘမာနော၊ ပါတုရဟောသိ ပုရတော ဇနာဓိပဿ၊

ယက္ခောဟမသ္မိ ပရမိဒ္ဓိပတ္တော၊ န မယှမတ္ထိ သမာ သဒိသာ မာနုသာ။

၂၅၆။

‘‘ပဿာနုဘာဝံ အပရိမိတံ မမယိဒံ၊ တယာနုဒိဋ္ဌံ အတုလံ ဒတွာ သင်္ဃေ၊

သန္တပ္ပိတော သတတံ သဒါ ဗဟူဟိ၊ ယာမိ အဟံ သုခိတော မနုဿဒေဝါ’’တိ။

၂၅၀။ တတ္ထ တမဝေါစ ရာဇာတိ တံ ပေတံ တထာ ဝတွာ ဌိတံ ရာဇာ အဇာတသတ္တု အဝေါစ။ အနုဘဝိယာန တမ္ပီတိ တံ တဝ ဓီတုယာ ဥပက္ခဋံ ဒါနမ္ပိ အနုဘဝိတွာ။ ဧယျာသီတိ အာဂစ္ဆေယျာသိ။ ကဿန္တိ ကရိဿာမိ။ အာစိက္ခမေ တံ ယဒိ အတ္ထိ ဟေတူတိ သစေ ကိဉ္စိ ကာရဏံ အတ္ထိ၊ တံ ကာရဏံ မယှံ အာစိက္ခ ကထေဟိ။ သဒ္ဓါယိတန္တိ သဒ္ဓါယိတဗ္ဗံ။ ဟေတုဝစောတိ ဟေတုယုတ္တဝစနံ၊ ‘‘အမုကသ္မိံ ဌာနေ အသုကေန ပကာရေန ဒါနေ ကတေ မယှံ ဥပကပ္ပတီ’’တိ သကာရဏံ ဝစနံ ဝဒါတိ အတ္ထော။

၂၅၁။ တထာတိ ဝတွာတိ သာဓူတိ ဝတွာ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ အန္ဓကဝိန္ဒေ ပရိဝေသနဋ္ဌာနေ။ ဘုဉ္ဇိံသု ဘတ္တံ န စ ဒက္ခိဏာရဟာတိ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိံသု ဒုဿီလဗြာဟ္မဏာ၊ န စ ပန ဒက္ခိဏာရဟာ သီလဝန္တော ဘုဉ္ဇိံသူတိ အတ္ထော။ ပုနာပရန္တိ ပုန အပရံ ဝါရံ ရာဇဂဟံ ပစ္စာဂမိ။

၂၅၂။ ကိံ ဒဒါမီတိ ‘‘ကီဒိသံ တေ ဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ ရာဇာ ပေတံ ပုစ္ဆိ။ ယေန တုဝန္တိ ယေန ကာရဏေန တွံ။ စိရတရန္တိ စိရကာလံ။ ပီဏိတောတိ တိတ္တော သိယာ၊ တံ ကထေဟီတိ အတ္ထော။

၂၅၃။ ပရိဝိသိယာနာတိ ဘောဇေတွာ။ ရာဇာတိ အဇာတသတ္တုံ အာလပတိ။ မေ ဟိတာယာတိ မယှံ ဟိတတ္ထာယ ပေတတ္တဘာဝတော ပရိမုတ္တိယာ။

၂၅၄။ တတောတိ တသ္မာ တေန ဝစနေန၊ တတော ဝါ ပါသာဒတော။ နိပတိတွာတိ နိက္ခမိတွာ။ တာဝဒေတိ တဒါ ဧဝ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယ။ ယမှိ ပေတော ပစ္စာဂန္တွာ ရညော အတ္တာနံ ဒဿေသိ၊ တသ္မိံ ပုရေဘတ္တေ ဧဝ ဒါနံ အဒါသိ ။ သဟတ္ထာတိ သဟတ္ထေန။ အတုလန္တိ အပ္ပမာဏံ ဥဠာရံ ပဏီတံ။ ဒတွာ သင်္ဃေတိ သင်္ဃဿ ဒတွာ။ အာရောစေသိ ပကတံ တထာဂတဿာတိ ‘‘ဣဒံ၊ ဘန္တေ၊ ဒါနံ အညတရံ ပေတံ သန္ဓာယ ပကတ’’န္တိ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ အာရောစေတွာ စ ယထာ တံ ဒါနံ တဿ ဥပကပ္ပတိ၊ ဧဝံ တဿ စ ပေတဿ ဒက္ခိဏံ အာဒိသိတ္ထ အာဒိသိ။

၂၅၅။ သောတိ သော ပေတော။ ပူဇိတောတိ ဒက္ခိဏာယ ဒိယျမာနာယ ပူဇိတော။ အတိဝိယ သောဘမာနောတိ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝေန အတိဝိယ ဝိရောစမာနော။ ပါတုရဟောသီတိ ပါတုဘဝိ၊ ရညော ပုရတော အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ ယက္ခောဟမသ္မီတိ ပေတတ္တဘာဝတော မုတ္တော ယက္ခော အဟံ ဇာတော ဒေဝဘာဝံ ပတ္တောသ္မိ။ န မယှမတ္ထိ သမာ သဒိသာ မာနုသာတိ မယှံ အာနုဘာဝသမ္ပတ္တိယာ သမာ ဝါ ဘောဂသမ္ပတ္တိယာ သဒိသာ ဝါ မနုဿာ န သန္တိ။

၂၅၆။ ပဿာနုဘာဝံအပရိမိတံ မမယိဒန္တိ ‘‘မမ ဣဒံ အပရိမာဏံ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝံ ပဿာ’’တိ အတ္တနော သမ္ပတ္တိံ ပစ္စက္ခတော ရညော ဒဿေန္တော ဝဒတိ။ တယာနုဒိဋ္ဌံ အတုလံ ဒတွာ သင်္ဃေတိ အရိယသင်္ဃဿ အတုလံ ဥဠာရံ ဒါနံ ဒတွာ မယှံ အနုကမ္ပာယ တယာ အနုဒိဋ္ဌံ။ သန္တပ္ပိတော သတတံ သဒါ ဗဟူဟီတိ အန္နပါနဝတ္ထာဒီဟိ ဗဟူဟိ ဒေယျဓမ္မေဟိ အရိယသင်္ဃံ သန္တပ္ပေန္တေန တယာ သဒါ သဗ္ဗကာလံ ယာဝဇီဝံ တတ္ထာပိ သတတံ နိရန္တရံ အဟံ သန္တပ္ပိတော ပီဏိတော။ ယာမိ အဟံ သုခိတော မနုဿဒေဝါတိ ‘‘တသ္မာ အဟံ ဣဒါနိ သုခိတော မနုဿဒေဝ မဟာရာဇ ယထိစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ယာမီ’’တိ ရာဇာနံ အာပုစ္ဆိ။

ဧဝံ ပေတေ အာပုစ္ဆိတွာ ဂတေ ရာဇာ အဇာတသတ္တု တမတ္ထံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေသိ၊ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တံ သုတွာ မဟာဇနော မစ္ဆေရမလံ ပဟာယ ဒါနာဒိပုညာဘိရတော အဟောသီတိ။

စူဠာသေဋ္ဌိပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ အင်္ကုရပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ယဿ အတ္ထာယ ဂစ္ဆာမာတိ ဣဒံ သတ္ထာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တော အင်္ကုရပေတံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ကာမဉ္စေတ္ထ အင်္ကုရော ပေတော န ဟောတိ၊ တဿ ပန စရိတံ ယသ္မာ ပေတသမ္ဗန္ဓံ၊ တသ္မာ တံ ‘‘အင်္ကုရပေတဝတ္ထူ’’တိ ဝုတ္တံ။

တတြာယံ သင်္ခေပကထာ – ယေ တေ ဥတ္တရမဓုရာဓိပတိနော ရညော မဟာသာဂရဿ ပုတ္တံ ဥပသာဂရံ ပဋိစ္စ ဥတ္တရာပထေ ကံသဘောဂေ အသိတဉ္ဇနနဂရေ မဟာကံသဿ ဓီတုယာ ဒေဝဂဗ္ဘာယ ကုစ္ဆိယံ ဥပ္ပန္နာ အဉ္ဇနဒေဝီ ဝါသုဒေဝေါ ဗလဒေဝေါ စန္ဒဒေဝေါ သူရိယဒေဝေါ အဂ္ဂိဒေဝေါ ဝရုဏဒေဝေါ အဇ္ဇုနော ပဇ္ဇုနော ဃဋပဏ္ဍိတော အင်္ကုရော စာတိ ဝါသုဒေဝါဒယော ဒသ ဘာတိကာတိ ဧကာဒသ ခတ္တိယာ အဟေသုံ၊ တေသု ဝါသုဒေဝါဒယော ဘာတရော အသိတဉ္ဇနနဂရံ အာဒိံ ကတွာ ဒွါရဝတီပရိယောသာနေသု သကလဇမ္ဗုဒီပေ တေသဋ္ဌိယာ နဂရသဟဿေသု သဗ္ဗေ ရာဇာနော စက္ကေန ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဒွါရဝတိယံ ဝသမာနာ ရဇ္ဇံ ဒသ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဝိဘဇိံသု။ ဘဂိနိံ ပန အဉ္ဇနဒေဝိံ န သရိံသု။ ပုန သရိတွာ ‘‘ဧကာဒသ ကောဋ္ဌာသေ ကရောမာ’’တိ ဝုတ္တေ တေသံ သဗ္ဗကနိဋ္ဌော အင်္ကုရော ‘‘မမ ကောဋ္ဌာသံ တဿာ ဒေထ၊ အဟံ ဝေါဟာရံ ကတွာ ဇီဝိဿာမိ၊ တုမှေ အတ္တနော အတ္တနော ဇနပဒေသု သုင်္ကံ မယှံ ဝိဿဇ္ဇေထာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တဿ ကောဋ္ဌာယံ ဘဂိနိယာ ဒတွာ နဝ ရာဇာနော ဒွါရဝတိယံ ဝသိံသု။

အင်္ကုရော ပန ဝဏိဇ္ဇံ ကရောန္တော နိစ္စကာလံ မဟာဒါနံ ဒေတိ။ တဿ ပနေကော ဒါသော ဘဏ္ဍာဂါရိကော အတ္ထကာမော အဟောသိ။ အင်္ကုရော ပသန္နမာနသော တဿ ဧကံ ကုလဓီတရံ ဂဟေတွာ အဒါသိ။ သော ပုတ္တေ ဂဗ္ဘဂတေယေဝ ကာလမကာသိ။ အင်္ကုရော တသ္မိံ ဇာတေ တဿ ပိတုနော ဒိန္နံ ဘတ္တဝေတနံ တဿ အဒါသိ။ အထ တသ္မိံ ဒါရကေ ဝယပ္ပတ္တေ ‘‘ဒါသော န ဒါသော’’တိ ရာဇကုလေ ဝိနိစ္ဆယော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တံ သုတွာ အဉ္ဇနဒေဝီ ဓေနူပမံ ဝတွာ ‘‘မာတု ဘုဇိဿာယ ပုတ္တောပိ ဘုဇိဿော ဧဝါ’’တိ ဒါသဗျတော မောစေသိ။

ဒါရကော ပန လဇ္ဇာယ တတ္ထ ဝသိတုံ အဝိသဟန္တော ရောရုဝနဂရံ ဂန္တွာ တတ္ထ အညတရဿ တုန္နဝါယဿ ဓီတရံ ဂဟေတွာ တုန္နဝါယသိပ္ပေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ တေန သမယေန ရောရုဝနဂရေ အသယှမဟာသေဋ္ဌိ နာမ အဟောသိ။ သော သမဏဗြာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကဝနိဗ္ဗကယာစကာနံ မဟာဒါနံ ဒေတိ။ သော တုန္နဝါယော သေဋ္ဌိနော ဃရံ အဇာနန္တာနံ ပီတိသောမနဿဇာတော ဟုတွာ အသယှသေဋ္ဌိနော နိဝေသနံ ဒက္ခိဏဗာဟုံ ပသာရေတွာ ဒဿေသိ ‘‘ဧတ္ထ ဂန္တွာ လဒ္ဓဗ္ဗံ လဘန္တူ’’တိ။ တဿ ကမ္မံ ပါဠိယံယေဝ အာဂတံ။

သော အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ မရုဘူမိယံ အညတရသ္မိံ နိဂြောဓရုက္ခေ ဘုမ္မဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ ဒက္ခိဏဟတ္ထော သဗ္ဗကာမဒဒေါ အဟောသိ။ တသ္မိံယေဝ စ ရောရုဝေ အညတရော ပုရိသော အသယှသေဋ္ဌိနော ဒါနေ ဗျာဝဋော အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ပုညကိရိယာယ အနာဒရော ကာလံ ကတွာ တဿ ဒေဝပုတ္တဿ ဝသနဋ္ဌာနဿ အဝိဒူရေ ပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တေန စ ကတကမ္မံ ပါဠိယံယေဝ အာဂတံ။ အသယှမဟာသေဋ္ဌိ ပန ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ သက္ကဿ ဒေဝရညော သဟဗျတံ ဥပဂတော။

အထ အပရေန သမယေန အင်္ကုရော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ၊ အညတရော စ ဗြာဟ္မဏော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟီတိ ဒွေပိ ဇနာ သကဋသဟဿေန ဘဏ္ဍံ အာဒါယ မရုကန္တာရမဂ္ဂံ ပဋိပန္နာ မဂ္ဂမူဠှာ ဟုတွာ ဗဟုံ ဒိဝသံ တတ္ထေဝ ဝိစရန္တာ ပရိက္ခီဏတိဏောဒကာဟာရာ အဟေသုံ။ အင်္ကုရော အဿဒူတေဟိ စတူသု ဒိသာသု ပါနိယံ မဂ္ဂါပေသိ။ အထ သော ကာမဒဒဟတ္ထော ယက္ခော တံ တေသံ ဗျသနပ္ပတ္တိံ ဒိသွာ အင်္ကုရေန ပုဗ္ဗေ အတ္တနော ကတံ ဥပကာရံ စိန္တေတွာ ‘‘ဟန္ဒ ဒါနိ ဣမဿ မယာ အဝဿယေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ အတ္တနော ဝသနဝဋရုက္ခံ ဒဿေသိ။ သော ကိရ ဝဋရုက္ခော သာခါဝိဋပသမ္ပန္နော ဃနပလာသော သန္ဒစ္ဆာယော အနေကသဟဿပါရောဟော အာယာမေန ဝိတ္ထာရေန ဥဗ္ဗေဓေန စ ယောဇနပရိမာဏော အဟောသိ။ တံ ဒိသွာ အင်္ကုရော ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော တဿ ဟေဋ္ဌာ ခန္ဓာဝါရံ ဗန္ဓာပေသိ။ ယက္ခော အတ္တနော ဒက္ခိဏဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ပဌမံ တာဝ ပါနီယေန သဗ္ဗံ ဇနံ သန္တပ္ပေသိ။ တတော ယော ယော ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တဿ တဿ တံ တံ အဒါသိ။

ဧဝံ တသ္မိံ မဟာဇနေ နာနာဝိဓေန အန္နပါနာဒိနာ ယထာကာမံ သန္တပ္ပိတေ ပစ္ဆာ ဝူပသန္တေ မဂ္ဂပရိဿမေ သော ဗြာဟ္မဏဝါဏိဇော အယောနိသော မနသိကရောန္တော ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘ဓနလာဘာယ ဣတော ကမ္ဗောဇံ ဂန္တွာ မယံ ကိံ ကရိဿာမ၊ ဣမမေဝ ပန ယက္ခံ ယေန ကေနစိ ဥပါယေန ဂဟေတွာ ယာနံ အာရောပေတွာ အမှာကံ နဂရမေဝ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ဧဝံ စိန္တေတွာ တမတ္ထံ အင်္ကုရဿ ကထေန္တော –

၂၅၇။

‘‘ယဿ အတ္ထာယ ဂစ္ဆာမ၊ ကမ္ဗောဇံ ဓနဟာရကာ၊

အယံ ကာမဒဒေါ ယက္ခော၊ ဣမံ ယက္ခံ နယာမသေ။

၂၅၈။

‘‘ဣမံ ယက္ခံ ဂဟေတွာန၊ သာဓုကေန ပသယှ ဝါ၊

ယာနံ အာရောပယိတွာန၊ ခိပ္ပံ ဂစ္ဆာမ ဒွါရက’’န္တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ ယဿ အတ္ထာယာတိ ယဿ ကာရဏာ။ ကမ္ဗောဇန္တိ ကမ္ဗောဇရဋ္ဌံ။ ဓနဟာရကာတိ ဘဏ္ဍဝိက္ကယေန လဒ္ဓဓနဟာရိနော။ ကာမဒဒေါတိ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဒါယကော။ ယက္ခောတိ ဒေဝပုတ္တော။ နယာမသေတိ နယိဿာမ ။ သာဓုကေနာတိ ယာစနေန။ ပသယှာတိ အဘိဘဝိတွာ ဗလက္ကာရေန၊ ယာနန္တိ သုခယာနံ ။ ဒွါရကန္တိ ဒွါရဝတီနဂရံ။ အယံ ဟေတ္ထာဓိပ္ပာယော – ယဒတ္ထံ မယံ ဣတော ကမ္ဗောဇံ ဂန္တုကာမာ၊ တေန ဂမနေန သာဓေတဗ္ဗော အတ္ထော ဣဓေဝ သိဇ္ဈတိ။ အယဉှိ ယက္ခော ကာမဒဒေါ၊ တသ္မာ ဣမံ ယက္ခံ ယာစိတွာ တဿ အနုမတိယာ ဝါ၊ သစေ သညတ္တိံ န ဂစ္ဆတိ၊ ဗလက္ကာရေန ဝါ ယာနံ အာရောပေတွာ ယာနေ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓိတွာ တံ ဂဟေတွာ ဣတောယေဝ ခိပ္ပံ ဒွါရဝတီနဂရံ ဂစ္ဆာမာတိ။

ဧဝံ ပန ဗြာဟ္မဏေန ဝုတ္တော အင်္ကုရော သပ္ပုရိသဓမ္မေ ဌတွာ တဿ ဝစနံ ပဋိက္ခိပန္တော –

၂၅၉။

‘‘ယဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ၊ နိသီဒေယျ သယေယျ ဝါ၊

န တဿ သာခံ ဘဉ္ဇေယျ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟိ ပါပကော’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ န ဘဉ္ဇေယျာတိ န ဆိန္ဒေယျ။ မိတ္တဒုဗ္ဘောတိ မိတ္တေသု ဒုဗ္ဘနံ တေသံ အနတ္ထုပ္ပာဒနံ။ ပါပကောတိ အဘဒ္ဒကော မိတ္တဒုဗ္ဘော။ ယော ဟိ သီတစ္ဆာယော ရုက္ခော ဃမ္မာဘိတတ္တဿ ပုရိသဿ ပရိဿမဝိနောဒကော၊ တဿာပိ နာမ ပါပကံ န စိန္တေတဗ္ဗံ၊ ကိမင်္ကံ ပန သတ္တဘူတေသု။ အယံ ဒေဝပုတ္တော သပ္ပုရိသော ပုဗ္ဗကာရီ အမှာကံ ဒုက္ခပနူဒကော ဗဟူပကာရော၊ န တဿ ကိဉ္စိ အနတ္ထံ စိန္တေတဗ္ဗံ၊ အညဒတ္ထု သော ပူဇေတဗ္ဗော ဧဝါတိ ဒဿေတိ။

တံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘အတ္ထဿ မူလံ နိကတိဝိနယော’’တိ နီတိမဂ္ဂံ နိဿာယ အင်္ကုရဿ ပဋိလောမပက္ခေ ဌတွာ –

၂၆၀။

‘‘ယဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ၊ နိသီဒေယျ သယေယျ ဝါ၊

ခန္ဓမ္ပိ တဿ ဆိန္ဒေယျ၊ အတ္ထော စေ တာဒိသော သိယာ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အတ္ထော စေ တာဒိသော သိယာတိ တာဒိသေန ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေန သစေ အတ္ထော ဘဝေယျ၊ တဿ ရုက္ခဿ ခန္ဓမ္ပိ ဆိန္ဒေယျ၊ ကိမင်္ဂံ ပန သာခါဒယောတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ ဗြာဟ္မဏေန ဝုတ္တေ အင်္ကုရော သပ္ပုရိသဓမ္မံယေဝ ပဂ္ဂဏှန္တော –

၂၆၁။

‘‘ယဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ၊ နိသီဒေယျ သယေယျ ဝါ၊

န တဿ ပတ္တံ ဘိန္ဒေယျ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟိ ပါပကော’’တိ။ –

ဣမံ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ န တဿ ပတ္တံ ဘိန္ဒေယျာတိ တဿ ရုက္ခဿ ဧကပဏ္ဏမတ္တမ္ပိ န ပါတေယျ၊ ပဂေဝ သာခါဒိကေတိ အဓိပ္ပာယော။

ပုနပိ ဗြာဟ္မဏော အတ္တနော ဝါဒံ ပဂ္ဂဏှန္တော –

၂၆၂။

‘‘ယဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ၊ နိသီဒေယျ သယေယျ ဝါ၊

သမူလမ္ပိ တံ အဗ္ဗုဟေ၊ အတ္ထော စေ တာဒိသော သိယာ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ သမူလမ္ပိ တံ အဗ္ဗုဟေတိ တံ တတ္ထ သမူလမ္ပိ သဟ မူလေနပိ အဗ္ဗုဟေယျ၊ ဥဒ္ဓရေယျာတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဗြာဟ္မဏေန ဝုတ္တေ ပုန အင်္ကုရော တံ နီတိံ နိရတ္ထကံ ကာတုကာမော –

၂၆၃။

‘‘ယဿေကရတ္တိမ္ပိ ဃရေ ဝသေယျ၊ ယတ္ထန္နပါနံ ပုရိသော လဘေထ၊

န တဿ ပါပံ မနသာပိ စိန္တယေ၊ ကတညုတာ သပ္ပုရိသေဟိ ဝဏ္ဏိတာ။

၂၆၄။

‘‘ယဿေကရတ္တိမ္ပိ ဃရေ ဝသေယျ၊ အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌိတော သိယာ၊

န တဿ ပါပံ မနသာပိ စိန္တယေ၊ အဒုဗ္ဘပါဏီ ဒဟတေ မိတ္တဒုဗ္ဘိံ။

၂၆၅။

‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ကတကလျာဏော၊ ပစ္ဆာ ပါပေန ဟိံသတိ၊

အလ္လပါဏိဟတော ပေါသော၊ န သော ဘဒြာနိ ပဿတီ’’တိ။ –

ဣမာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။

၂၆၃။ တတ္ထ ယဿာတိ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ။ ဧကရတ္တိမ္ပီတိ ဧကရတ္တိမတ္တမ္ပိ ကေဝလံ ဂေဟေ ဝသေယျ။ ယတ္ထန္နပါနံ ပုရိသော လဘေထာတိ ယဿ သန္တိကေ ကောစိ ပုရိသော အန္နပါနံ ဝါ ယံကိဉ္စိ ဘောဇနံ ဝါ လဘေယျ။ န တဿပါပံ မနသာပိ စိန္တယေတိ တဿ ပုဂ္ဂလဿ အဘဒ္ဒကံ အနတ္ထံ မနသာပိ န စိန္တေယျ န ပိဟေယျ၊ ပဂေဝ ကာယဝါစာဟိ။ ကသ္မာတိ စေ? ကတညုတာ သပ္ပုရိသေဟိ ဝဏ္ဏိတာတိ ကတညုတာ နာမ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ဥတ္တမပုရိသေဟိ ပသံသိတာ။

၂၆၄။ ဥပဋ္ဌိတောတိ ပယိရုပါသိတော ‘‘ဣဒံ ဂဏှ ဣဒံ ဘုဉ္ဇာ’’တိ အန္နပါနာဒိနာ ဥပဋ္ဌိတော။ အဒုဗ္ဘပါဏီတိ အဟိံသကဟတ္ထော ဟတ္ထသံယတော။ ဒဟတေ မိတ္တဒုဗ္ဘိန္တိ တံ မိတ္တဒုဗ္ဘိံ ပုဂ္ဂလံ ဒဟတိ ဝိနာသေတိ၊ အပ္ပဒုဋ္ဌေ ဟိတဇ္ဈာသယသမ္ပန္နေ ပုဂ္ဂလေ ပရေန ကတော အပရာဓော အဝိသေသေန တဿေဝ အနတ္ထာဝဟော၊ အပ္ပဒုဋ္ဌော ပုဂ္ဂလော အတ္ထတော တံ ဒဟတိ နာမ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ယော အပ္ပဒုဋ္ဌဿ နရဿ ဒုဿတိ၊ သုဒ္ဓဿ ပေါသဿ အနင်္ဂဏဿ၊

တမေဝ ဗာလံ ပစ္စေတိ ပါပံ၊ သုခုမော ရဇော ပဋိဝါတံဝ ခိတ္တော’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၂၅၊ ဇာ။ ၁။၅။၉၄၊ သံ။ နိ။ ၁။၂၂)၊

၂၆၅။ ယော ပုဗ္ဗေ ကတကလျာဏောတိ ယော ပုဂ္ဂလော ကေနစိ သာဓုနာ ကတဘဒ္ဒကော ကတူပကာရော။ ပစ္ဆာ ပါပေန ဟိံသတီတိ တံ ပုဗ္ဗကာရိနံ အပရဘာဂေ ပါပေန အဘဒ္ဒကေန အနတ္ထကေန ဗာဓတိ။ အလ္လပါဏိဟတော ပေါသောတိ အလ္လပါဏိနာ ဥပကာရကိရိယာယ အလ္လပါဏိနာ ဓောတဟတ္ထေန ပုဗ္ဗကာရိနာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဟတော ဗာဓိတော၊ တဿ ဝါ ပုဗ္ဗကာရိနော ဗာဓနေန ဟတော အလ္လပါဏိဟတော နာမ၊ အကတညုပုဂ္ဂလော။ န သော ဘဒြာနိ ပဿတီတိ သော ယထာဝုတ္တပုဂ္ဂလော ဣဓလောကေ စ ပရလောကေ စ ဣဋ္ဌာနိ န ပဿတိ၊ န ဝိန္ဒတိ၊ န လဘတီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ သပ္ပုရိသဓမ္မံ ပဂ္ဂဏှန္တေန အင်္ကုရေန အဘိဘဝိတွာ ဝုတ္တော သော ဗြာဟ္မဏော နိရုတ္တရော တုဏှီ အဟောသိ။ ယက္ခော ပန တေသံ ဒွိန္နံ ဝစနပဋိဝစနာနိ သုတွာ ဗြာဟ္မဏဿ ကုဇ္ဈိတွာပိ ‘‘ဟောတု ဣမဿ ဒုဋ္ဌဗြာဟ္မဏဿ ကတ္တဗ္ဗံ ပစ္ဆာ ဇာနိဿာမီ’’တိ အတ္တနော ကေနစိ အနဘိဘဝနီယတမေဝ တာဝ ဒဿေန္တော –

၂၆၆။

‘‘နာဟံ ဒေဝေန ဝါ မနုဿေန ဝါ၊ ဣဿရိယေန ဝါ ဟံ သုပ္ပသယှော၊

ယက္ခောဟမသ္မိ ပရမိဒ္ဓိပတ္တော၊ ဒူရင်္ဂမော ဝဏ္ဏဗလူပပန္နော’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဒေဝေန ဝါတိ ယေန ကေနစိ ဒေဝေန ဝါ။ မနုဿေန ဝါတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ဣဿရိယေနဝါတိ ဒေဝိဿရိယေန ဝါ မနုဿိဿရိယေန ဝါ။ တတ္ထ ဒေဝိဿရိယံ နာမ စတုမဟာရာဇိကသက္ကသုယာမာဒီနံ ဒေဝိဒ္ဓိ၊ မနုဿိဿရိယံ နာမ စက္ကဝတ္တိအာဒီနံ ပုညိဒ္ဓိ။ တသ္မာ ဣဿရိယဂ္ဂဟဏေန မဟာနုဘာဝေ ဒေဝမနုဿေ သင်္ဂဏှာတိ။ မဟာနုဘာဝါပိ ဟိ ဒေဝါ အတ္တနော ပုညဖလူပတ္ထမ္ဘိတေ မနုဿေပိ အသတိ ပယောဂဝိပတ္တိယံ အဘိဘဝိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ပဂေဝ ဣတရေ။ ဟန္တိ အသဟနေ နိပါတော။ န သုပ္ပသယှောတိ အပ္ပဓံသိယော။ ယက္ခောဟမသ္မိ ပရမိဒ္ဓိပတ္တောတိ အတ္တနော ပုညဖလေန အဟံ ယက္ခတ္တံ ဥပဂတော အသ္မိ၊ ယက္ခောဝ သမာနော န ယော ဝါ သော ဝါ၊ အထ ခေါ ပရမိဒ္ဓိပတ္တော ပရမာယ ဥတ္တမာယ ယက္ခိဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော။ ဒူရင်္ဂမောတိ ခဏေနေဝ ဒူရမ္ပိ ဌာနံ ဂန္တုံ သမတ္ထော။ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နောတိ ရူပသမ္ပတ္တိယာ သရီရဗလေန စ ဥပပန္နော သမန္နာဂတောတိ တီဟိပိ ပဒေဟိ မန္တပ္ပယောဂါဒီဟိ အတ္တနော အနဘိဘဝနီယတံယေဝ ဒဿေတိ။ ရူပသမ္ပန္နော ဟိ ပရေသံ ဗဟုမာနိတော ဟောတိ၊ ရူပသမ္ပဒံ နိဿာယ ဝိသဘာဂဝတ္ထုနာပိ အနာကဍ္ဎနိယောဝါတိ ဝဏ္ဏသမ္ပဒါ အနဘိဘဝနီယကာရဏန္တိ ဝုတ္တာ။

ဣတော ပရံ အင်္ကုရဿ စ ဒေဝပုတ္တဿ စ ဝစနပဋိဝစနကထာ ဟောတိ –

၂၆၇။

‘‘ပါဏိ တေ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏော၊ ပဉ္စဓာရော မဓုဿဝေါ၊

နာနာရသာ ပဂ္ဃရန္တိ၊ မညေဟံ တံ ပုရိန္ဒဒံ။

၂၆၈။

‘‘နာမှိ ဒေဝေါ န ဂန္ဓဗ္ဗော၊ နာပိ သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊

ပေတံ မံ အင်္ကုရ ဇာနာဟိ၊ ရောရုဝမှာ ဣဓာဂတံ။

၂၆၉။

‘‘ကိံသီလော ကိံသမာစာရော၊ ရောရုဝသ္မိံ ပုရေ တုဝံ၊

ကေန တေ ဗြဟ္မစရိယေန၊ ပုညံ ပါဏိမှိ ဣဇ္ဈတိ။

၂၇၀။

‘‘တုန္နဝါယော ပုရေ အာသိံ၊ ရောရုဝသ္မိံ တဒါ အဟံ၊

သုကိစ္ဆဝုတ္တိ ကပဏော၊ န မေ ဝိဇ္ဇတိ ဒါတဝေ။

၂၇၁။

‘‘နိဝေသနဉ္စ မေ အာသိ၊ အသယှဿ ဥပန္တိကေ၊

သဒ္ဓဿ ဒါနပတိနော၊ ကတပုညဿ လဇ္ဇိနော။

၂၇၂။

‘‘တတ္ထ ယာစနကာယန္တိ၊ နာနာဂေါတ္တာ ဝနိဗ္ဗကာ၊

တေ စ မံ တတ္ထ ပုစ္ဆန္တိ၊ အသယှဿ နိဝေသနံ။

၂၇၃။

‘‘ကတ္ထ ဂစ္ဆာမ ဘဒ္ဒံ ဝေါ၊ ကတ္ထ ဒါနံ ပဒီယတိ၊

တေသာဟံ ပုဋ္ဌော အက္ခာမိ၊ အသယှဿ နိဝေသနံ။

၂၇၄။

‘‘ပဂ္ဂယှ ဒက္ခိဏံ ဗာဟုံ၊ ဧတ္ထ ဂစ္ဆထ ဘဒ္ဒံ ဝေါ၊

ဧတ္ထ ဒါနံ ပဒီယတိ၊ အသယှဿ နိဝေသနေ။

၂၇၅။

‘‘တေန ပါဏိ ကာမဒဒေါ၊ တေန ပါဏိ မဓုဿဝေါ၊

တေန မေ ဗြဟ္မစရိယေန၊ ပုညံ ပါဏိမှိ ဣဇ္ဈတိ။

၂၇၆။

‘‘န ကိရ တွံ အဒါ ဒါနံ၊ သကပါဏီဟိ ကဿစိ၊

ပရဿ ဒါနံ အနုမောဒမာနော၊ ပါဏိံ ပဂ္ဂယှ ပါဝဒိ။

၂၇၇။

‘‘တေန ပါဏိ ကာမဒဒေါ၊ တေန ပါဏိ မဓုဿဝေါ၊

တေန တေ ဗြဟ္မစရိယေန၊ ပုညံ ပါဏိမှိ ဣဇ္ဈတိ။

၂၇၈။

‘‘ယော သော ဒါနမဒါ ဘန္တေ၊ ပသန္နော သကပါဏိဘိ၊

သော ဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ ကိံ နု သော ဒိသတံ ဂတော။

၂၇၉။

‘‘နာဟံ ပဇာနာမိ အသယှသာဟိနော၊ အင်္ဂီရသဿ ဂတိံ အာဂတိံ ဝါ၊

သုတဉ္စ မေ ဝေဿဝဏဿ သန္တိကေ၊ သက္ကဿ သဟဗျတံ ဂတော အသယှော။

၂၈၀။

‘‘အလမေဝ ကာတုံ ကလျာဏံ၊ ဒါနံ ဒါတုံ ယထာရဟံ၊

ပါဏိံ ကာမဒဒံ ဒိသွာ၊ ကော ပုညံ န ကရိဿတိ။

၂၈၁။

‘‘သော ဟိ နူန ဣတော ဂန္တွာ၊ အနုပ္ပတွာန ဒွါရကံ၊

ဒါနံ ပဋ္ဌပယိဿာမိ၊ ယံ မမဿ သုခါဝဟံ။

၂၈၂။

‘‘ဒဿာမန္နဉ္စ ပါနဉ္စ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ၊

ပပဉ္စ ဥဒပါနဉ္စ၊ ဒုဂ္ဂေ သင်္ကမနာနိ စာ’’တိ။ –

ပန္နရသ ဝစနပဋိဝစနဂါထာ ဟောန္တိ။

၂၆၇။ တတ္ထ ပါဏိ တေတိ တဝ ဒက္ခိဏဟတ္ထော။ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏောတိ သဗ္ဗသော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော။ ပဉ္စဓာရောတိ ပဉ္စဟိ အင်္ဂုလီဟိ ပရေဟိ ကာမိတဝတ္ထူနံ ဓာရာ ဧတဿ သန္တီတိ ပဉ္စဓာရော။ မဓုဿဝေါတိ မဓုရရသဝိဿန္ဒကော။ တေနာဟ ‘‘နာနာရသာ ပဂ္ဃရန္တီ’’တိ၊ မဓုရကဋုကကသာဝါဒိဘေဒါ နာနာဝိဓာ ရသာ ဝိဿန္ဒန္တီတိ အတ္ထော။ ယက္ခဿ ဟိ ကာမဒဒေ မဓုရာဒိရသသမ္ပန္နာနိ ဝိဝိဓာနိ ခါဒနီယဘောဇနီယာနိ ဟတ္ထေ ဝိဿဇ္ဇန္တေ မဓုရာဒိရသာ ပဂ္ဃရန္တီတိ ဝုတ္တံ။ မညေဟံ တံ ပုရိန္ဒဒန္တိ မညေ အဟံ တံ ပုရိန္ဒဒံ သက္ကံ၊ ‘‘ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ သက္ကော ဒေဝရာဇာ’’တိ တံ အဟံ မညာမီတိ အတ္ထော။

၂၆၈။ နာမှိ ဒေဝေါတိ ဝေဿဝဏာဒိကော ပါကဋဒေဝေါ န ဟောမိ။ န ဂန္ဓဗ္ဗောတိ ဂန္ဓဗ္ဗကာယိကဒေဝေါပိ န ဟောမိ။ နာပိ သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါတိ ပုရိမတ္တဘာဝေ ပုရေ ဒါနဿ ပဋ္ဌပိတတ္တာ ‘‘ပုရိန္ဒဒေါ’’တိ လဒ္ဓနာမော သက္ကော ဒေဝရာဇာပိ န ဟောမိ။ ကတရော ပန အဟောသီတိ အာဟ ‘‘ပေတံ မံ အင်္ကုရ ဇာနာဟီ’’တိအာဒိ။ အင်္ကုရပေတူပပတ္တိကံ မံ ဇာနာဟိ၊ ‘‘အညတရော ပေတမဟိဒ္ဓိကော’’တိ မံ ဥပဓာရေဟိ။ ရောရုဝမှာ ဣဓာဂတန္တိ ရောရုဝနဂရတော စဝိတွာ မရုကန္တာရေ ဣဓ ဣမသ္မိံ နိဂြောဓရုက္ခေ ဥပပဇ္ဇနဝသေန အာဂတံ၊ ဧတ္ထ နိဗ္ဗတ္တန္တိ အတ္ထော။

၂၆၉။ ကိံသီလော ကိံသမာစာရော၊ ရောရုဝသ္မိံ ပုရေ တုဝန္တိ ပုဗ္ဗေ ပုရိမတ္တဘာဝေ ရောရုဝနဂရေ ဝသန္တော တွံ ကိံသီလော ကိံသမာစာရော အဟောသိ၊ ပါပတော နိဝတ္တနလက္ခဏံ ကီဒိသံ သီလံ သမာဒါယ သံဝတ္တိတပုညကိရိယာလက္ခဏေန သမာစာရေန ကိံသမာစာရော၊ ဒါနာဒီသု ကုသလသမာစာရေသု ကီဒိသော သမာစာရော အဟောသီတိ အတ္ထော။ ကေန တေ ဗြဟ္မစရိယေန၊ ပုညံ ပါဏိမှိ ဣဇ္ဈတီတိ ကီဒိသေန သေဋ္ဌစရိယေန ဣဒံ ဧဝရူပံ တဝ ဟတ္ထေသု ပုညဖလံ ဣဒါနိ သမိဇ္ဈတိ နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ တံ ကထေဟီတိ အတ္ထော။ ပုညဖလဉှိ ဣဓ ဥတ္တရပဒလောပေန ‘‘ပုည’’န္တိ အဓိပ္ပေတံ။ တတ္ထာ ဟိ တံ ‘‘ကုသလာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ သမာဒါနဟေတု ဧဝမိဒံ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၃။၈၀) ပုညန္တိ ဝုတ္တံ။

၂၇၀။ တုန္နဝါယောတိ တုန္နကာရော။ သုကိစ္ဆဝုတ္တီတိ သုဋ္ဌု ကိစ္ဆပုတ္တိကော အတိဝိယ ဒုက္ခဇီဝိကော။ ကပဏောတိ ဝရာကော၊ ဒီနောတိ အတ္ထော။ န မေ ဝိဇ္ဇတိ ဒါတဝေတိ အဒ္ဓိကာနံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဒါတုံ ကိဉ္စိ ဒါတဗ္ဗယုတ္တကံ မယှံ နတ္ထိ၊ စိတ္တံ ပန မေ ဒါနံ ဒိန္နန္တိ အဓိပ္ပာယော။

၂၇၁။ နိဝေသနန္တိ ဃရံ၊ ကမ္မကရဏသာလာ ဝါ။ အသယှဿ ဥပန္တိကေတိ အသယှဿ မဟာသေဋ္ဌိနော ဂေဟဿ သမီပေ။ သဒ္ဓဿာတိ ကမ္မဖလသဒ္ဓါယ သမန္နာဂတဿ။ ဒါနပတိနောတိ ဒါနေ နိရန္တရပ္ပဝတ္တာယ ပရိစ္စာဂသမ္ပတ္တိယာ လောဘဿ စ အဘိဘဝေန ပတိဘူတဿ။ ကတပုညဿာတိ ပုဗ္ဗေ ကတသုစရိတကမ္မဿ။ လဇ္ဇိနောတိ ပါပဇိဂုစ္ဆနသဘာဝဿ။

၂၇၂။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ မမ နိဝေသနေ။ ယာစနကာယန္တီတိ ယာစနကာ ဇနာ အသယှသေဋ္ဌိံ ကိဉ္စိ ယာစိတုကာမာ အာဂစ္ဆန္တိ။ နာနာဂေါတ္တာတိ နာနာဝိဓဂေါတ္တာပဒေသာ။ ဝနိဗ္ဗကာတိ ဝဏ္ဏဒီပကာ၊ ယေ ဒါယကဿ ပုညဖလာဒိဉ္စ ဂုဏကိတ္တနာဒိမုခေန အတ္တနော အတ္ထိကဘာဝံ ပဝေဒေန္တာ ဝိစရန္တိ။ တေ စ မံ တတ္ထ ပုစ္ဆန္တီတိ တတ္ထာတိ နိပါတမတ္တံ၊ တေ ယာစကာဒယော မံ အသယှသေဋ္ဌိနော နိဝေသနံ ပုစ္ဆန္တိ။ အက္ခရစိန္တကာ ဟိ ဤဒိသေသု ဌာနေသု ကမ္မဒွယံ ဣစ္ဆန္တိ။

၂၇၃။ ကတ္ထ ဂစ္ဆာမ ဘဒ္ဒံ ဝေါ၊ ကတ္ထ ဒါနံ ပဒီယတီတိ တေသံ ပုစ္ဆနာကာရဒဿနံ။ အယံ ပေတ္ထ အတ္ထော – ဘဒ္ဒံ တုမှာကံ ဟောတု၊ မယံ ‘‘အသယှမဟာသေဋ္ဌိနာ ဒါနံ ပဒီယတီ’’တိ သုတွာ အာဂတာ၊ ကတ္ထ ဒါနံ ပဒီယတိ၊ ကတ္ထ ဝါ မယံ ဂစ္ဆာမ၊ ကတ္ထ ဂတေန ဒါနံ သက္ကာ လဒ္ဓုန္တိ။ တေသာဟံ ပုဋ္ဌော အက္ခာမီတိ ဧဝံ တေဟိ အဒ္ဓိကဇနေဟိ လဘနဋ္ဌာနံ ပုဋ္ဌော ‘‘အဟံ ပုဗ္ဗေ အကတပုညတာယ ဣဒါနိ ဤဒိသာနံ ကိဉ္စိ ဒါတုံ အသမတ္ထော ဇာတော၊ ဒါနဂ္ဂံ ပန ဣမေသံ ဒဿေန္တော လာဘဿ ဥပါယာစိက္ခဏေန ပီတိံ ဥပ္ပာဒေန္တော ဧတ္တကေနပိ ဗဟုံ ပုညံ ပသဝါမီ’’တိ ဂါရဝံ ဥပ္ပာဒေတွာ ဒက္ခိဏံ ဗာဟုံ ပသာရေတွာ တေသံ အသယှသေဋ္ဌိဿ နိဝေသနံ အက္ခာမိ။ တေနာဟ ‘‘ပဂ္ဂယှ ဒက္ခိဏံ ဗာဟု’’န္တိအာဒိ။

၂၇၄။ တေန ပါဏိ ကာမဒဒေါတိ တေန ပရဒါနပကာသနေန ပရေန ကတဿ ဒါနဿ သက္ကစ္စံ အနုမောဒနမတ္တေန ဟေတုနာ ဣဒါနိ မယှံ ဟတ္ထော ကပ္ပရုက္ခော ဝိယ သန္တာနကလတာ ဝိယ စ ကာမဒုဟော ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဒါယီ ကာမဒဒေါ ဟောတိ။ ကာမဒဒေါ စ ဟောန္တော တေန ပါဏိ မဓုဿဝေါ ဣဋ္ဌဝတ္ထုဝိဿဇ္ဇနကော ဇာတော။

၂၇၆။ န ကိရ တွံ အဒါ ဒါနန္တိ ကိရာတိ အနုဿဝနတ္ထေ နိပါတော၊ တွံ ကိရ အတ္တနော သန္တကံ န ပရိစ္စဇိ၊ သကပါဏီဟိ သဟတ္ထေဟိ ယဿ ကဿစိ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ ကိဉ္စိ ဒါနံ န အဒါသိ။ ပရဿ ဒါနံ အနုမောဒမာနောတိ ကေဝလံ ပန ပရေန ကတံ ပရဿ ဒါနံ ‘‘အဟော ဒါနံ ပဝတ္တေသီ’’တိ အနုမောဒမာနောယေဝ ဝိဟာသိ။

၂၇၇။ တေန ပါဏိ ကာမဒဒေါတိ တေန တုယှံ ပါဏိ ဧဝံ ကာမဒဒေါ၊ အဟော အစ္ဆရိယာ ဝတ ပုညာနံ ဂတီတိ အဓိပ္ပာယော။

၂၇၈။ ယော သော ဒါနမဒါ၊ ဘန္တေ၊ ပသန္နော သကပါဏိဘီတိ ဒေဝပုတ္တံ ဂါရဝေန အာလပတိ။ ဘန္တေ၊ ပရေန ကတဿ ဒါနာနုမောဒကဿ တာဝ တုယှံ ဤဒိသံ ဖလံ ဧဝရူပေါ အာနုဘာဝေါ၊ ယော ပန သော အသယှမဟာသေဋ္ဌိ မဟာဒါနံ အဒါသိ၊ ပသန္နစိတ္တော ဟုတွာ သဟတ္ထေဟိ တဒါ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ။ သော ဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟန္တိ သော ဣဓ မနုဿတ္တဘာဝံ ပဟာယ။ ကိန္တိ ကတရံ။ နု သောတိ နူတိ နိပါတမတ္တံ။ ဒိသတံ ဂတောတိ ဒိသံ ဌာနံ ဂတော၊ ကီဒိသီ တဿ ဂတော နိပ္ဖတ္တီတိ အသယှသေဋ္ဌိနော အဘိသမ္ပရာယံ ပုစ္ဆိ။

၂၇၉။ အသယှသာဟိနောတိ အညေဟိ မစ္ဆရီဟိ လောဘာဘိဘူတေဟိ သဟိတုံ ဝဟိတုံ အသက္ကုဏေယျဿ ပရိစ္စာဂါဒိဝိဘာဂဿ သပ္ပုရိသဓုရဿ သဟနတော အသယှသာဟိနော။ အင်္ဂီရသဿာတိ အင်္ဂတော နိက္ခမနကဇုတိဿ။ ရသောတိ ဟိ ဇုတိယာ အဓိဝစနံ။ တဿ ကိရ ယာစကေ အာဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ ဥဠာရံ ပီတိသောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မုခဝဏ္ဏော ဝိပ္ပသီဒတိ၊ တံ အတ္တနော ပစ္စက္ခံ ကတွာ ဧဝမာဟ။ ဂတိံ အာဂတိံ ဝါတိ တဿ ‘‘အသုကံ နာမ ဂတိံ၊ ဣတော ဂတော’’တိ ဂတိံ ဝါ ‘‘တတော ဝါ ပန အသုကသ္မိံ ကာလေ ဣဓာဂမိဿတီ’’တိ အာဂတိံ ဝါ နာဟံ ဇာနာမိ၊ အဝိသယော ဧသ မယှံ။ သုတဉ္စ မေ ဝေဿဝဏဿ သန္တိကေတိ အပိစ ခေါ ဥပဋ္ဌာနံ ဂတေန ဝေဿဝဏဿ မဟာရာဇဿ သန္တိကေ သုတမေတံ မယာ။ သက္ကဿ သဟဗျတံ ဂတော အသယှောတိ အသယှသေဋ္ဌိ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ သဟဗျတံ ဂတော အဟောသိ၊ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တောတိ အတ္ထော။

၂၈၀။ အလမေဝ ကာတုံ ကလျာဏန္တိ ယံကိဉ္စိ ကလျာဏံ ကုသလံ ပုညံ ကာတုံ ယုတ္တမေဝ ပတိရူပမေဝ။ တတ္ထ ပန ယံ သဗ္ဗသာဓာရဏံ သုကတတရံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဒါနံ ဒါတုံ ယထာရဟ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ အတ္တနော ဝိဘဝဗလာနုရူပံ ဒါနံ ဒါတုံ အလမေဝ။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ပါဏိံ ကာမဒဒံ ဒိသွာ’’တိ။ ယတြ ဟိ နာမ ပရကတပုညာနုမောဒနပုဗ္ဗကေန ဒါနပတိနိဝေသနမဂ္ဂါစိက္ခဏမတ္တေန အယံ ဟတ္ထော ကာမဒဒေါ ဒိဋ္ဌော၊ ဣမံ ဒိသွာ။ ကောပုညံ န ကရိဿတီတိ မာဒိသော ကော နာမ အတ္တနော ပတိဋ္ဌာနဘူတံ ပုညံ န ကရိဿတီတိ။

၂၈၁။ ဧဝံ အနိယမဝသေန ပုညကိရိယာယ အာဒရံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အတ္တနိ တံ နိယမေတွာ ဒဿေန္တော ‘‘သော ဟိ နူနာ’’တိအာဒိဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ သောတိ သော အဟံ။ ဟီတိ အဝဓာရဏေ နိပါတော၊ နူနာတိ ပရိဝိတက္ကေ။ ဣတော ဂန္တွာတိ ဣတော မရုဘူမိတော အပဂန္တွာ။ အနုပ္ပတွာန ဒွါရကန္တိ ဒွါရဝတီနဂရံ အနုပါပုဏိတွာ။ ပဋ္ဌပယိဿာမီတိ ပဝတ္တယိဿာမိ။

ဧဝံ အင်္ကုရေန ‘‘ဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ ပဋိညာယ ကတာယ ယက္ခော တုဋ္ဌမာနသော ‘‘မာရိသ၊ တွံ ဝိဿတ္ထော ဒါနံ ဒေဟိ၊ အဟံ ပန တေ သဟာယကိစ္စံ ကရိဿာမိ၊ ယေန တေ ဒေယျဓမ္မော န ပရိက္ခယံ ဂမိဿတိ၊ တေန ပကာရေန ကရိဿာမီ’’တိ တံ ဒါနကိရိယာယ သမုတ္တေဇေတွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏ ဝါဏိဇ၊ တွံ ကိရ မာဒိသေ ဗလက္ကာရေန နေတုကာမော အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာသီ’’တိ တဿ ဘဏ္ဍမန္တရဓာပေတွာ တံ ယက္ခဝိဘိံသကာယ ဘိံသာပေန္တော သန္တဇ္ဇေသိ။ အထ နံ အင်္ကုရော နာနပ္ပကာရံ ယာစိတွာ ဗြာဟ္မဏေန ခမာပေန္တော ပသာဒေတွာ သဗ္ဗဘဏ္ဍံ ပါကတိကံ ကာရာပေတွာ ရတ္တိယာ ဥပဂတာယ ယက္ခံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဂစ္ဆန္တော တဿ အဝိဒူရေ အညတရံ အတိဝိယ ဗီဘစ္ဆဒဿနံ ပေတံ ဒိသွာ တေန ကတကမ္မံ ပုစ္ဆန္တော –

၂၈၃။

‘‘ကေန တေ အင်္ဂုလီ ကုဏာ၊ မုခဉ္စ ကုဏလီကတံ၊

အက္ခီနိ စ ပဂ္ဃရန္တိ၊ ကိံ ပါပံ ပကတံ တယာ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ကုဏာတိ ကုဏိကာ ပဋိကုဏိကာ အနုဇုဘူတာ။ ကုဏလီကတန္တိ မုခဝိကာရေန ဝိကုဏိတံ သံကုဏိတံ။ ပဂ္ဃရန္တီတိ အသုစိံ ဝိဿန္ဒန္တိ။

အထဿ ပေတော –

၂၈၄။

‘‘အင်္ဂီရသဿ ဂဟပတိနော၊ သဒ္ဓဿ ဃရမေသိနော၊

တဿာဟံ ဒါနဝိဿဂ္ဂေ၊ ဒါနေ အဓိကတော အဟုံ။

၂၈၅။

‘‘တတ္ထ ယာစနကေ ဒိသွာ၊ အာဂတေ ဘောဇနတ္ထိကေ၊

ဧကမန္တံ အပက္ကမ္မ၊ အကာသိံ ကုဏလိံ မုခံ။

၂၈၆။

‘‘တေန မေ အင်္ဂုလီ ကုဏာ၊ မုခဉ္စ ကုဏလီကတံ၊

အက္ခီနိ မေ ပဂ္ဃရန္တိ၊ တံ ပါပံ ပကတံ မယာ’’တိ။ –

တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။

၂၈၄။ တတ္ထ ‘‘အင်္ဂီရသဿာ’’တိအာဒိနာ အသယှသေဋ္ဌိံ ကိတ္တေတိ။ ဃရမေသိနောတိ ဃရမာဝသန္တဿ ဂဟဋ္ဌဿ။ ဒါနဝိဿဂ္ဂေတိ ဒါနဂ္ဂေ ပရိစ္စာဂဋ္ဌာနေ။ ဒါနေ အဓိကတော အဟုန္တိ ဒေယျဓမ္မဿ ပရိစ္စဇနေ ဒါနာဓိကာရေ အဓိကတော ဌပိတော အဟောသိံ။

၂၈၅။ ဧကမန္တံ အပက္ကမ္မာတိ ယာစနကေ ဘောဇနတ္ထိကေ အာဂတေ ဒိသွာ ဒါနဗျာဝဋေန ဒါနဂ္ဂတော အနပက္ကမ္မ ယထာဌာနေယေဝ ဌတွာ သဉ္ဇာတပီတိသောမနဿေန ဝိပ္ပသန္နမုခဝဏ္ဏေန သဟတ္ထေန ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ပရေဟိ ဝါ ပတိရူပေဟိ ဒါပေတဗ္ဗံ၊ အဟံ ပန တထာ အကတွာ ယာစနကေ အာဂစ္ဆန္တေ ဒူရတောဝ ဒိသွာ အတ္တာနံ အဒဿေန္တော ဧကမန္တံ အပက္ကမ္မ အပက္ကမိတွာ။ အကာသိံ ကုဏလိံ မုခန္တိ ဝိကုဏိတံ သင်္ကုစိတံ မုခံ အကာသိံ။

၂၈၆။ တေနာတိ ယသ္မာ တဒါဟံ သာမိနာ ဒါနာဓိကာရေ နိယုတ္တော သမာနော ဒါနကာလေ ဥပဋ္ဌိတေ မစ္ဆရိယာပကတော ဒါနဂ္ဂတော အပက္ကမန္တော ပါဒေဟိ သင်္ကောစံ အာပဇ္ဇိံ၊ သဟတ္ထေဟိ ဒါတဗ္ဗေ တထာ အကတွာ ဟတ္ထသင်္ကောစံ အာပဇ္ဇိံ၊ ပသန္နမုခေန ဘဝိတဗ္ဗေ မုခသင်္ကောစံ အာပဇ္ဇိံ၊ ပိယစက္ခူဟိ ဩလောကေတဗ္ဗေ စက္ခုကာလုသိယံ ဥပ္ပာဒေသိံ၊ တသ္မာ ဟတ္ထင်္ဂုလိယော စ ပါဒင်္ဂုလိယော စ ကုဏိတာ ဇာတာ၊ မုခဉ္စ ကုဏလီကတံ ဝိရူပရူပံ သင်္ကုစိတံ၊ အက္ခီနိ အသုစီဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆာနိ အဿူနိ ပဂ္ဃရန္တီတိ အတ္ထော။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘တေန မေ အင်္ဂုလီ ကုဏာ၊ မုခဉ္စ ကုဏလီကတံ၊

အက္ခီနိ မေ ပဂ္ဃရန္တိ၊ တံ ပါပံ ပကတံ မယာ’’တိ။

တံ သုတွာ အင်္ကုရော ပေတံ ဂရဟန္တော –

၂၈၇။

‘‘ဓမ္မေန တေ ကာပုရိသ၊ မုခဉ္စ ကုဏလီကတံ၊

အက္ခီနိ စ ပဂ္ဃရန္တိ၊ ယံ တံ ပရဿ ဒါနဿ၊

အကာသိ ကုဏလိံ မုခ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဓမ္မေနာတိ ယုတ္တေနေဝ ကာရဏေန။ တေတိ တဝ။ ကာပုရိသာတိ လာမကပုရိသ။ ယန္တိ ယသ္မာ။ ပရဿ ဒါနဿာတိ ပရဿ ဒါနသ္မိံ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။

ပုန အင်္ကုရော တံ ဒါနပတိံ သေဋ္ဌိံ ဂရဟန္တော –

၂၈၈။

‘‘ကထဉှိ ဒါနံ ဒဒမာနော၊ ကရေယျ ပရပတ္တိယံ၊

အန္နပါနံ ခါဒနီယံ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စာ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ဒါနံ ဒဒန္တော ပုရိသော ကထဉှိ နာမ တံ ပရပတ္တိယံ ပရေန ပါပေတဗ္ဗံ သာဓေတဗ္ဗံ ကရေယျ၊ အတ္တပစ္စက္ခမေဝ ကတွာ သဟတ္ထေနေဝ ဒဒေယျ၊ သယံ ဝါ တတ္ထ ဗျာဝဋော ဘဝေယျ၊ အညထာ အတ္တနော ဒေယျဓမ္မော အဋ္ဌာနေ ဝိဒ္ဓံသိယေထ၊ ဒက္ခိဏေယျာ စ ဒါနေန ပရိဟာယေယျုန္တိ။

ဧဝံ တံ ဂရဟိတွာ ဣဒါနိ အတ္တနာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗဝိဓိံ ဒဿေန္တော –

၂၈၉။

‘‘သော ဟိ နူန ဣတော ဂန္တွာ၊ အနုပ္ပတွာန ဒွါရကံ၊

ဒါနံ ပဋ္ဌပယိဿာမိ၊ ယံ မမဿ သုခါဝဟံ။

၂၉၀။

‘‘ဒဿာမန္နဉ္စ ပါနဉ္စ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ၊

ပပဉ္စ ဥဒပါနဉ္စ၊ ဒုဂ္ဂေ သင်္ကမနာနိ စာ’’တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ၊ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

၂၉၁။

‘‘တတော ဟိ သော နိဝတ္တိတွာ၊ အနုပ္ပတွာန ဒွါရကံ၊

ဒါနံ ပဋ္ဌပယိ အင်္ကုရော၊ ယံတုမဿ သုခါဝဟံ။

၂၉၂။

‘‘အဒါ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ၊

ပပဉ္စ ဥဒပါနဉ္စ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။

၂၉၃။

‘‘ကော ဆာတော ကော စ တသိတော၊ ကော ဝတ္ထံ ပရိဒဟိဿတိ၊

ကဿ သန္တာနိ ယောဂ္ဂါနိ၊ ဣတော ယောဇေန္တု ဝါဟနံ။

၂၉၄။

‘‘ကော ဆတ္တိစ္ဆတိ ဂန္ဓဉ္စ၊ ကော မာလံ ကော ဥပါဟနံ၊

ဣတိဿု တတ္ထ ဃောသေန္တိ၊ ကပ္ပကာ သူဒမာဂဓာ၊

သဒါ သာယဉ္စ ပါတော စ၊ အင်္ဂုရဿ နိဝေသနေ’’တိ။ –

စတဿော ဂါထာ အင်္ဂုရဿ ပဋိပတ္တိံ ဒဿေတုံ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဌပိတာ။

၂၉၁။ တတ္ထ တတောတိ မရုကန္တာရတော။ နိဝတ္တိတွာတိ ပဋိနိဝတ္တိတွာ။ အနုပ္ပတွာန ဒွါရကန္တိ ဒွါရဝတီနဂရံ အနုပါပုဏိတွာ။ ဒါနံ ပဋ္ဌပယိ အင်္ဂုရောတိ ယက္ခေန ပရိပူရိတသကလကောဋ္ဌာဂါရော သဗ္ဗပါထေယျကံ မဟာဒါနံ သော အင်္ဂုရော ပဋ္ဌပေသိ။ ယံတုမဿ သုခါဝဟန္တိ ယံ အတ္တနော သမ္ပတိ အာယတိဉ္စ သုခနိဗ္ဗတ္တကံ။

၂၉၃။ ကောဆာတောတိ ကော ဇိဃစ္ဆိတော၊ သော အာဂန္တွာ ယထာရုစိ ဘုဉ္ဇတူတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧသေဝ နယော သေသေသုပိ။ တသိတောတိ ပိပါသိတော။ ပရိဒဟိဿတီတိ နိဝါသေဿတိ ပါရုပိဿတိ စာတိ အတ္ထော။ သန္တာနီတိ ပရိဿမပ္ပတ္တာနိ။ ယောဂ္ဂါနီတိ ရထဝါဟနာနိ။ ဣတော ယောဇေန္တု ဝါဟနန္တိ ဣတော ယောဂ္ဂသမူဟတော ယထာရုစိတံ ဂဟေတွာ ဝါဟနံ ယောဇေန္တု။

၂၉၄။ ကော ဆတ္တိစ္ဆတီတိ ကော ကိလဉ္ဇဆတ္တာဒိဘေဒံ ဆတ္တံ ဣစ္ဆတိ၊ သော ဂဏှာတူတိ အဓိပ္ပာယော။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဂန္ဓန္တိ စတုဇ္ဇာတိယဂန္ဓာဒိကံ ဂန္ဓံ။ မာလန္တိ ဂန္ထိတာဂန္ထိတဘေဒံ ပုပ္ဖံ။ ဥပါဟနန္တိ ခလ္လဗဒ္ဓါဒိဘေဒံ ဥပါဟနံ။ ဣတိဿူတိ ဧတ္ထ သူတိ နိပါတမတ္တံ၊ ဣတိ ဧဝံ ‘‘ကော ဆာတော၊ ကော တသိတော’’တိအာဒိနာတိ အတ္ထော။ ကပ္ပကာတိ နှာပိတကာ။ သူဒါတိ ဘတ္တကာရကာ။ မာဂဓာတိ ဂန္ဓိနော။ သဒါတိ သဗ္ဗကာလံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ သာယဉ္စ ပါတော စ တတ္ထ အင်္ဂုရဿ နိဝေသနေ ဃောသေန္တိ ဥဂ္ဃောသေန္တီတိ ယောဇနာ။

ဧဝံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေန္တဿ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ တိတ္တိဘာဝတော အတ္ထိကဇနေဟိ ပဝိဝိတ္တံ ဝိရဠံ ဒါနဂ္ဂံ အဟောသိ။ တံ ဒိသွာ အင်္ကုရော ဒါနေ ဥဠာရဇ္ဈာသယတာယ အတုဋ္ဌမာနသော ဟုတွာ အတ္တနော ဒါနေ နိယုတ္တံ သိန္ဓကံ နာမ မာဏဝံ အာမန္တေတွာ –

၂၉၅။

‘‘သုခံ သုပတိ အင်္ကုရော၊ ဣတိ ဇာနာတိ မံ ဇနော၊

ဒုက္ခံ သုပါမိ သိန္ဓက၊ ယံ န ပဿာမိ ယာစကေ။

၂၉၆။

‘‘သုခံ သုပတိ အင်္ကုရော၊ ဣတိ ဇာနာတိ မံ ဇနော၊

ဒုက္ခံ သုပါမိ သိန္ဓက၊ အပ္ပကေ သု ဝနိဗ္ဗကေ’’တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ သုခံ သုပတိ အင်္ကုရော၊ ဣတိ ဇာနာတိ မံ ဇနောတိ ‘‘အင်္ကုရော ရာဇာ ယသဘောဂသမပ္ပိတော ဒါနပတိ အတ္တနော ဘောဂသမ္ပတ္တိယာ ဒါနသမ္ပတ္တိယာ စ သုခံ သုပတိ၊ သုခေနေဝ နိဒ္ဒံ ဥပဂစ္ဆတိ၊ သုခံ ပဋိဗုဇ္ဈတီ’’တိ ဧဝံ မံ ဇနော သမ္ဘာဝေတိ။ ဒုက္ခံ သုပါမိ သိန္ဓကာတိ အဟံ ပန သိန္ဓက ဒုက္ခမေဝ သုပါမိ။ ကသ္မာ? ယံ န ပဿာမိ ယာစကေတိ၊ ယသ္မာ မမ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဒေယျဓမ္မပဋိဂ္ဂါဟကေ ဗဟူ ယာစကေ န ပဿာမိ၊ တသ္မာတိ အတ္ထော။ အပ္ပကေ သု ဝနိဗ္ဗကေတိ ဝနိဗ္ဗကဇနေ အပ္ပကေ ကတိပယေ ဇာတေ ဒုက္ခံ သုပါမီတိ ယောဇနာ။ သူတိ စ နိပါတမတ္တံ၊ အပ္ပကေ ဝနိဗ္ဗကဇနေ သတီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ သိန္ဓကော တဿ ဥဠာရံ ဒါနာဓိမုတ္တိံ ပါကဋတရံ ကာတုကာမော –

၂၉၇။

‘‘သက္ကော စေ တေ ဝရံ ဒဇ္ဇာ၊ တာဝတိံသာနမိဿရော၊

ကိဿ သဗ္ဗဿ လောကဿ၊ ဝရမာနော ဝရံ ဝရေ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – တာဝတိံသာနံ ဒေဝါနံ သဗ္ဗဿ စ လောကဿ ဣဿရော သက္ကော ‘‘ဝရံ ဝရဿု၊ အင်္ကုရ၊ ယံကိဉ္စိ မနသိစ္ဆိတ’’န္တိ တုယှံ ဝရံ ဒဇ္ဇာ ဒဒေယျ စေ၊ ဝရမာနော ပတ္ထယမာနော ကိဿ ကီဒိသံ ဝရံ ဝရေယျာသီတိ အတ္ထော။

အထ အင်္ကုရော အတ္တနော အဇ္ဈာသယံ ယာထာဝတော ပဝေဒေန္တော –

၂၉၈။

‘‘သက္ကော စေ မေ ဝရံ ဒဇ္ဇာ၊ တာဝတိံသာနမိဿရော၊

ကာလုဋ္ဌိတဿ မေ သတော၊ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ၊

ဒိဗ္ဗာ ဘက္ခာ ပါတုဘဝေယျုံ၊ သီလဝန္တော စ ယာစကာ။

၂၉၉။

‘‘ဒဒတော မေ န ခီယေထ၊ ဒတွာ နာနုတပေယျဟံ၊

ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒေယျံ၊ ဧတံ သက္ကံ ဝရံ ဝရေ’’တိ။ – ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ၊

၂၉၈။ တတ္ထ ကာလုဋ္ဌိတဿ မေ သတောတိ ကာလေ ပါတော ဝုဋ္ဌိတဿ အတ္ထိကာနံ ဒက္ခိဏေယျာနံ အပစာယနပါရိစရိယာဒိဝသေန ဥဋ္ဌာနဝီရိယသမ္ပန္နဿ မေ သမာနဿ။ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတီတိ သူရိယုဂ္ဂမနဝေလာယံ။ ဒိဗ္ဗာ ဘက္ခာ ပါတုဘဝေယျုန္တိ ဒေဝလောကပရိယာပန္နာ အာဟာရာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ။ သီလဝန္တော စ ယာစကာတိ ယာစကာ စ သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ ဘဝေယျုံ။

၂၉၉။ ဒဒတောမေ န ခီယေထာတိ အာဂတာဂတာနံ ဒါနံ ဒဒတော စ မေ ဒေယျဓမ္မော န ခီယေထ၊ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆေယျ။ ဒတွာ နာနုတပေယျဟန္တိ တဉ္စ ဒါနံ ဒတွာ ကိဉ္စိဒေဝ အပ္ပသာဒကံ ဒိသွာ တေန အဟံ ပစ္ဆာ နာနုတပေယျံ။ ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒေယျန္တိ ဒဒမာနော စိတ္တံ ပသာဒေယျံ၊ ပသန္နစိတ္တောယေဝ ဟုတွာ ဒဒေယျံ။ ဧတံ သက္ကံ ဝရံ ဝရေတိ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ အာရောဂျသမ္ပဒါ၊ ဒေယျဓမ္မသမ္ပဒါ၊ ဒက္ခိဏေယျသမ္ပဒါ၊ ဒေယျဓမ္မဿ အပရိမိတသမ္ပဒါ၊ ဒါယကသမ္ပဒါတိ ဧတံ ပဉ္စဝိဓံ ဝရံ ဝရေယျံ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ကာလုဋ္ဌိတဿ မေ သတော’’တိ ဧတေန အာရောဂျသမ္ပဒါ၊ ‘‘ဒိဗ္ဗာ ဘက္ခာ ပါတုဘဝေယျု’’န္တိ ဧတေန ဒေယျဓမ္မသမ္ပဒါ၊ ‘‘သီလဝန္တော စ ယာစကာ’’တိ ဧတေန ဒက္ခိဏေယျသမ္ပဒါ၊ ‘‘ဒဒတော မေ န ခီယေထာ’’တိ ဧတေန ဒေယျဓမ္မဿ အပရိမိတသမ္ပဒါ၊ ‘‘ဒတွာ နာနုတပေယျဟံ၊ ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒေယျ’’န္တိ ဧတေဟိ ဒါယကသမ္ပဒါတိ ဣမေ ပဉ္စ အတ္ထာ ဝရဘာဝေန ဣစ္ဆိတာ။ တေ စ ခေါ ဒါနမယပုညဿ ယာဝဒေဝ ဥဠာရဘာဝါယာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဧဝံ အင်္ကုရေန အတ္တနော အဇ္ဈာသယေ ပဝေဒိတေ တတ္ထ နိသိန္နော နီတိသတ္ထေ ကတပရိစယော သောနကော နာမ ဧကော ပုရိသော တံ အတိဒါနတော ဝိစ္ဆိန္ဒိတုကာမော –

၃၀၀။

‘‘န သဗ္ဗဝိတ္တာနိ ပရေ ပဝေစ္ဆေ၊ ဒဒေယျ ဒါနဉ္စ ဓနဉ္စ ရက္ခေ၊

တသ္မာ ဟိ ဒါနာ ဓနမေဝ သေယျော၊ အတိပ္ပဒါနေန ကုလာ န ဟောန္တိ။

၃၀၁။

‘‘အဒါနမတိဒါနဉ္စ နပ္ပသံသန္တိ ပဏ္ဍိတာ၊

တသ္မာ ဟိ ဒါနာ ဓနမေဝ သေယျော၊

သမေန ဝတ္တေယျ သ ဓီရဓမ္မော’’တိ။ –

ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။ သိန္ဓကော ဧဝံ ပုနပိ ဝီမံသိတုကာမော ‘‘န သဗ္ဗဝိတ္တာနီ’’တိအာဒိမာဟာတိ အပရေ။

၃၀၀။ တတ္ထ သဗ္ဗဝိတ္တာနီတိ သဝိညာဏကအဝိညာဏကပ္ပဘေဒါနိ သဗ္ဗာနိ ဝိတ္တူပကရဏာနိ၊ ဓနာနီတိ အတ္ထော။ ပရေတိ ပရမှိ၊ ပရဿာတိ အတ္ထော ။ န ပဝေစ္ဆေတိ န ဒဒေယျ၊ ‘‘ဒက္ခိဏေယျာ လဒ္ဓါ’’တိ ကတွာ ကိဉ္စိ အသေသေတွာ သဗ္ဗသာပတေယျပရိစ္စာဂေါ န ကာတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ ဒဒေယျ ဒါနဉ္စာတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဒါနဓမ္မော န ကာတဗ္ဗော၊ အထ ခေါ အတ္တနော အာယဉ္စ ဝယဉ္စ ဇာနိတွာ ဝိဘဝါနုရူပံ ဒါနဉ္စ ဒဒေယျ။ ဓနဉ္စ ရက္ခေတိ အလဒ္ဓလာဘလဒ္ဓပရိရက္ခဏရက္ခိတသမ္ဗန္ဓဝသေန ဓနံ ပရိပါလေယျ။

‘‘ဧကေန ဘောဂေ ဘုဉ္ဇေယျ၊ ဒွီဟိ ကမ္မံ ပယောဇယေ၊

စတုတ္ထဉ္စ နိဓာပေယျ၊ အာပဒါသု ဘဝိဿတီ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၆၅) –

ဝုတ္တဝိဓိနာ ဝါ ဓနံ ရက္ခေယျ တမ္မူလကတ္တာ ဒါနဿ။ တယောပိ မဂ္ဂါ အညမညဝိသောဓနေန ပဋိသေဝိတဗ္ဗာတိ ဟိ နီတိစိန္တကာ။ တသ္မာ ဟီတိ ယသ္မာ ဓနဉ္စ ရက္ခန္တော ဒါနဉ္စ ကရောန္တော ဥဘယလောကဟိတာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ ဓနမူလကဉ္စ ဒါနံ၊ တသ္မာ ဒါနတော ဓနမေဝ သေယျော သုန္ဒရတရောတိ အတိဒါနံ န ကာတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘အတိပ္ပဒါနေန ကုလာ န ဟောန္တီ’’တိ၊ ဓနဿ ပမာဏံ အဇာနိတွာ ဒါနဿ တံ နိဿာယ အတိပ္ပဒါနပသင်္ဂေန ကုလာနိ န ဟောန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ၊ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။

၃၀၁။ ဣဒါနိ ဝိညူနံ ပသံသိတမေဝတ္ထံ ပတိဋ္ဌပေန္တော ‘‘အဒါနမတိဒါနဉ္စာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အဒါနမတိဒါနဉ္စာတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ကဋစ္ဆုဘိက္ခာယပိ တဏ္ဍုလမုဋ္ဌိယာပိ အဒါနံ၊ ပမာဏံ အတိက္ကမိတွာ ပရိစ္စာဂသင်္ခါတံ အတိဒါနဉ္စ ပဏ္ဍိတာ ဗုဒ္ဓိမန္တော သပညဇာတိကာ နပ္ပသံသန္တိ န ဝဏ္ဏယန္တိ။ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဒါနေန ဟိ သမ္ပရာယိကတော အတ္ထတော ပရိဗာဟိရော ဟောတိ။ အတိဒါနေန ဒိဋ္ဌဓမ္မိကပဝေဏီ န ပဝတ္တတိ။ သမေန ဝတ္တေယျာတိ အဝိသမေန လောကိယသရိက္ခကေန သမာဟိတေန မဇ္ဈိမေန ဉာယေန ပဝတ္တေယျ။ သ ဓီရဓမ္မောတိ ယာ ယထာဝုတ္တာ ဒါနာဒါနပ္ပဝတ္တိ၊ သော ဓီရာနံ ဓိတိသမ္ပန္နာနံ နီတိနယကုသလာနံ ဓမ္မော၊ တေဟိ ဂတမဂ္ဂေါတိ ဒီပေတိ။

တံ သုတွာ အင်္ကုရော တဿ အဓိပ္ပာယံ ပရိဝတ္တေန္တော –

၃၀၂။

‘‘အဟော ဝတ ရေ အဟမေဝ ဒဇ္ဇံ၊ သန္တော စ မံ သပ္ပုရိသာ ဘဇေယျုံ၊

မေဃောဝ နိန္နာနိ ပရိပူရယန္တော၊ သန္တပ္ပယေ သဗ္ဗဝနိဗ္ဗကာနံ။

၃၀၃။

‘‘ယဿ ယာစနကေ ဒိသွာ၊ မုခဝဏ္ဏော ပသီဒတိ၊

ဒတွာ အတ္တမနော ဟောတိ၊ တံ ဃရံ ဝသတော သုခံ။

၃၀၄။

‘‘ယဿ ယာစနကေ ဒိသွာ၊ မုခဝဏ္ဏော ပသီဒတိ၊

ဒတွာ အတ္တမနော ဟောတိ၊ ဧသာ ယညဿ သမ္ပဒါ။

၃၀၅။

‘‘ပုဗ္ဗေဝ ဒါနာ သုမနော၊ ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒယေ၊

ဒတွာ အတ္တမနော ဟောတိ၊ ဧသာ ယညဿ သမ္ပဒါ’’တိ။ –

စတူဟိ ဂါထာဟိ အတ္တနာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗဝိဓိံ ပကာသေသိ။

၃၀၂။ တတ္ထ အဟော ဝတာတိ သာဓု ဝတ။ ရေတိ အာလပနံ။ အဟမေဝ ဒဇ္ဇန္တိ အဟံ ဒဇ္ဇမေဝ။ အယဉှေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – မာဏဝ၊ ‘‘ဒါနာ ဓနမေဝ သေယျော’’တိ ယဒိ အယံ နီတိကုသလာနံ ဝါဒေါ တဝ ဟောတု၊ ကာမံ အဟံ ဒဇ္ဇမေဝ။ သန္တော စ မံ သပ္ပုရိသာ ဘဇေယျုန္တိ တသ္မိဉ္စ ဒါနေ သန္တော ဥပသန္တကာယဝစီမနောသမာစာရာ သပ္ပုရိသာ သာဓဝေါ မံ ဘဇေယျုံ ဥပဂစ္ဆေယျုံ။ မေဃောဝ နိန္နာနိ ပရိပူရယန္တောတိ အဟံ အဘိပ္ပဝဿန္တော မဟာမေဃော ဝိယ နိန္နာနိ နိန္နဋ္ဌာနာနိ သဗ္ဗေသံ ဝနိဗ္ဗကာနံ အဓိပ္ပာယေ ပရိပူရယန္တော အဟော ဝတ တေ သန္တပ္ပေယျန္တိ။

၃၀၃။ ယဿ ယာစနကေ ဒိသွာတိ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ ဃရမေသိနော ယာစနကေ ဒိသွာ ‘‘ပဌမံ တာဝ ဥပဋ္ဌိတံ ဝတ မေ ပုညက္ခေတ္တ’’န္တိ သဒ္ဓါဇာတဿ မုခဝဏ္ဏော ပသီဒတိ၊ ယထာဝိဘဝံ ပန တေသံ ဒါနံ ဒတွာ အတ္တမနော ပီတိသောမနဿေဟိ ဂဟိတစိတ္တော ဟောတိ။ တန္တိ ယဒေတ္ထ ယာစကာနံ ဒဿနံ ၊ တေန စ ဒိသွာ စိတ္တဿ ပသာဒနံ၊ ယထာရဟံ ဒါနံ ဒတွာ စ အတ္တမနတာ။

၃၀၄။ ဧသာ ယညဿ သမ္ပဒါတိ ဧသာ ယညဿ သမ္ပတ္တိ ပါရိပူရိ၊ နိပ္ဖတ္တီတိ အတ္ထော။

၃၀၅။ ပုဗ္ဗေဝ ဒါနာ သုမနောတိ ‘‘သမ္ပတ္တီနံ နိဒါနံ အနုဂါမိကံ နိဓာနံ နိဓေဿာမီ’’တိ မုဉ္စနစေတနာယ ပုဗ္ဗေ ဧဝ ဒါနူပကရဏဿ သမ္ပာဒနတော ပဋ္ဌာယ သုမနော သောမနဿဇာတော ဘဝေယျ။ ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒယေတိ ဒဒန္တော ဒေယျဓမ္မံ ဒက္ခိဏေယျဟတ္ထေ ပတိဋ္ဌာပေန္တော ‘‘အသာရတော ဓနတော သာရာဒါနံ ကရောမီ’’တိ အတ္တနော စိတ္တံ ပသာဒေယျ။ ဒတွာ အတ္တမနော ဟောတီတိ ဒက္ခိဏေယျာနံ ဒေယျဓမ္မံ ပရိစ္စဇိတွာ ‘‘ပဏ္ဍိတပညတ္တံ နာမ မယာ အနုဋ္ဌိတံ၊ အဟော သာဓု သုဋ္ဌူ’’တိ အတ္တမနော ပမုဒိတမနော ပီတိသောမနဿဇာတော ဟောတိ။ ဧသာ ယညဿ သမ္ပဒါတိ ယာ အယံ ပုဗ္ဗစေတနာ မုဉ္ဇစေတနာ အပရစေတနာတိ ဣမေသံ ကမ္မဖလသဒ္ဓါနုဂတာနံ သောမနဿပရိဂ္ဂဟိတာနံ တိဿန္နံ စေတနာနံ ပါရိပူရိ၊ ဧသာ ယညဿ သမ္ပဒါ ဒါနဿ သမ္ပတ္တိ၊ န ဣတော အညထာတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ အင်္ကုရော အတ္တနော ပဋိပဇ္ဇနဝိဓိံ ပကာသေတွာ ဘိယျောသောမတ္တာယ အဘိဝဍ္ဎမာနဒါနဇ္ဈာသယော ဒိဝသေ ဒိဝသေ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ။ တေန တဒါ သဗ္ဗရဇ္ဇာနိ ဥန္နင်္ဂလာနိ ကတွာ မဟာဒါနေ ဒိယျမာနေ ပဋိလဒ္ဓသဗ္ဗူပကရဏာ မနုဿာ အတ္တနော အတ္တနော ကမ္မန္တေ ပဟာယ ယထာသုခံ ဝိစရိံသု၊ တေန ရာဇူနံ ကောဋ္ဌာဂါရာနိ ပရိက္ခယံ အဂမံသု။ တတော ရာဇာနော အင်္ကုရဿ ဒူတံ ပါဟေသုံ – ‘‘ဘောတော ဒါနံ နိဿာယ အမှာကံ အာယဿ ဝိနာသော အဟောသိ၊ ကောဋ္ဌာဂါရာနိ ပရိက္ခယံ ဂတာနိ၊ တတ္ထ ယုတ္တမတ္တံ ဉာတဗ္ဗ’’န္တိ။

တံ သုတွာ အင်္ကုရော ဒက္ခိဏာပထံ ဂန္တွာ ဒမိဠဝိသယေ သမုဒ္ဒဿ အဝိဒူရဋ္ဌာနေ မဟတိယော အနေကဒါနသာလာယော ကာရာပေတွာ မဟာဒါနာနိ ပဝတ္တေန္တော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ဒါနဝိဘူတိဉ္စ သဂ္ဂူပပတ္တိဉ္စ ဒဿေန္တော သင်္ဂီတိကာရာ –

၃၀၆။

‘‘သဋ္ဌိ ဝါဟသဟဿာနိ၊ အင်္ကုရဿ နိဝေသနေ၊

ဘောဇနံ ဒီယတေ နိစ္စံ၊ ပုညပေက္ခဿ ဇန္တုနော။

၃၀၇။

‘‘တိသဟဿာနိ သူဒါ ဟိ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ၊

အင်္ကုရံ ဥပဇီဝန္တိ၊ ဒါနေ ယညဿ ဝါဝဋာ။

၃၀၈။

‘‘သဋ္ဌိ ပုရိသသဟဿာနိ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ၊

အင်္ကုရဿ မဟာဒါနေ၊ ကဋ္ဌံ ဖာလေန္တိ မာဏဝါ။

၃၀၉။

‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနိ ၊ သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊

အင်္ကုရဿ မဟာဒါနေ၊ ဝိဓာ ပိဏ္ဍေန္တိ နာရိယော။

၃၁၀။

‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနိ၊ သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊

အင်္ကုရဿ မဟာဒါနေ၊ ဒဗ္ဗိဂါဟာ ဥပဋ္ဌိတာ။

၃၁၁။

‘‘ဗဟုံ ဗဟူနံ ပါဒါသိ၊ စိရံ ပါဒါသိ ခတ္တိယော၊

သက္ကစ္စဉ္စ သဟတ္ထာ စ၊ စိတ္တီကတွာ ပုနပ္ပုနံ။

၃၁၂။

‘‘ဗဟူ မာသေ စ ပက္ခေ စ၊ ဥတုသံဝစ္ဆရာနိ စ၊

မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ၊ အင်္ကုရော ဒီဃမန္တရံ။

၃၁၃။

‘‘ဧဝံ ဒတွာ ယဇိတွာ စ၊ အင်္ကုရော ဒီဃမန္တရံ၊

သော ဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသူပဂေါ အဟူ’’တိ။ – ဂါထာ အာဟံသု၊

၃၀၆။ တထ သဋ္ဌိ ဝါဟသဟဿာနီတိ ဝါဟာနံ သဋ္ဌိသဟဿာနိ ဂန္ဓသာလိတဏ္ဍုလာဒိပူရိတဝါဟာနံ သဋ္ဌိသဟဿာနိ။ ပုညပေက္ခဿ ဒါနဇ္ဈာသယဿ ဒါနာဓိမုတ္တဿ အင်္ကုရဿ နိဝေသနေ နိစ္စံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဇန္တုနော သတ္တကာယဿ ဘောဇနံ ဒီယတေတိ ယောဇနာ။

၃၀၇-၈။ တိသဟဿာနိ သူဒါ ဟီတိ တိသဟဿမတ္တာ သူဒါ ဘတ္တကာရကာ။ တေ စ ခေါ ပန ပဓာနဘူတာ အဓိပ္ပေတာ၊ တေသု ဧကမေကဿ ပန ဝစနကရာ အနေကာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘တိသဟဿာနိ သူဒါန’’န္တိ စ ပဌန္တိ။ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာတိ နာနာမဏိဝိစိတ္တကုဏ္ဍလဓရာ။ နိဒဿနမတ္တဉ္စေတံ၊ အာမုတ္တကဋကကဋိသုတ္တာဒိအာဘရဏာပိ တေ အဟေသုံ။ အင်္ကုရံ ဥပဇီဝန္တီတိ တံ ဥပနိဿာယ ဇီဝန္တိ၊ တပ္ပဋိဗဒ္ဓဇီဝိကာ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ဒါနေ ယညဿ ဝါဝဋာတိ မဟာယာဂသညိတဿ ယညဿ ဒါနေ ယဇနေ ဝါဝဋာ ဥဿုက္ကံ အာပန္နာ။ ကဋ္ဌံ ဖာလေန္တိ မာဏဝါတိ နာနပ္ပကာရာနံ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇာဒိအာဟာရဝိသေသာနံ ပစနာယ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ တရုဏမနုဿာ ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တိ ဝိဒါလေန္တိ။

၃၀၉။ ဝိဓာတိ ဝိဓာတဗ္ဗာနိ ဘောဇနယောဂ္ဂါနိ ကဋုကဘဏ္ဍာနိ။ ပိဏ္ဍေန္တီတိ ပိသနဝသေန ပယောဇေန္တိ။

၃၁၀။ ဒဗ္ဗိဂါဟာတိ ကဋစ္ဆုဂါဟိကာ။ ဥပဋ္ဌိတာတိ ပရိဝေသနဋ္ဌာနံ ဥပဂန္တွာ ဌိတာ ဟောန္တိ။

၃၁၁။ ဗဟုန္တိ မဟန္တံ ပဟူတိကံ။ ဗဟူနန္တိ အနေကေသံ။ ပါဒါသီတိ ပကာရေဟိ အဒါသိ။ စီရန္တိ စိရကာလံ။ ဝီသတိဝဿသဟဿာယုကေသု ဟိ မနုဿေသု သော ဥပ္ပန္နော။ ဗဟုံ ဗဟူနံ စိရကာလဉ္စ ဒေန္တော ယထာ အဒါသိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သက္ကစ္စဉ္စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သက္ကစ္စန္တိ သာဒရံ၊ အနပဝိဒ္ဓံ အနဝညာတံ ကတွာ။ သဟတ္ထာတိ သဟတ္ထေန၊ န အာဏာပနမတ္တေန။ စိတ္တီကတွာတိ ဂါရဝဗဟုမာနယောဂေန စိတ္တေန ကရိတွာ ပူဇေတွာ။ ပုနပ္ပုနန္တိ ဗဟုသော န ဧကဝါရံ၊ ကတိပယဝါရေ ဝါ အကတွာ အနေကဝါရံ ပါဒါသီတိ ယောဇနာ။

၃၁၂။ ဣဒါနိ တမေဝ ပုနပ္ပုနံ ကရဏံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ဗဟူ မာသေ စာ’’တိ ဂါထမာဟံသု။ တတ္ထ ဗဟူ မာသေတိ စိတ္တမာသာဒိကေ ဗဟူ အနေကေ မာသေ။ ပက္ခေတိ ကဏှသုက္ကဘေဒေ ဗဟူ ပက္ခေ။ ဥတုသံဝစ္ဆရာနိ စာတိ ဝသန္တဂိမှာဒိကေ ဗဟူ ဥတူ စ သံဝစ္ဆရာနိ စ၊ သဗ္ဗတ္ထ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ ဒီဃမန္တရန္တိ ဒီဃကာလမန္တရံ။ ဧတ္ထ စ ‘‘စိရံ ပါဒါသီ’’တိ စိရကာလံ ဒါနဿ ပဝတ္တိတဘာဝံ ဝတွာ ပုန တဿ နိရန္တရမေဝ ပဝတ္တိတဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ဗဟူ မာသေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၃၁၃။ ဧဝန္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန။ ဒတွာ ယဇိတွာ စာတိ အတ္ထတော ဧကမေဝ၊ ကေသဉ္စိ ဒက္ခိဏေယျာနံ ဧကစ္စဿ ဒေယျဓမ္မဿ ပရိစ္စဇနဝသေန ဒတွာ၊ ပုန ‘‘ဗဟုံ ဗဟူနံ ပါဒါသီ’’တိ ဝုတ္တနယေန အတ္ထိကာနံ သဗ္ဗေသံ ယထာကာမံ ဒေန္တော မဟာယာဂဝသေန ယဇိတွာ။ သော ဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသူပဂေါ အဟူတိ သော အင်္ကုရော အာယုပရိယောသာနေ မနုဿတ္ထဘာဝံ ပဟာယ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန တာဝတိံသဒေဝနိကာယူပဂေါ အဟောသိ။

ဧဝံ တသ္မိံ တာဝတိံသေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တေ အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ ဣန္ဒကော နာမ မာဏဝေါ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓတ္ထေရဿ ပိဏ္ဍာယ စရန္တဿ ပသန္နမာနသော ကဋစ္ဆုဘိက္ခံ ဒါပေသိ။ သော အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ ခေတ္တဂတဿ ပုညဿ အာနုဘာဝေန တာဝတိံသေသု မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော ဒိဗ္ဗေဟိ ရူပါဒီဟိ ဒသဟိ ဌာနေဟိ အင်္ကုရံ ဒေဝပုတ္တံ အဘိဘဝိတွာ ဝိရောစတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၃၁၄။

‘‘ကဋစ္ဆုဘိက္ခံ ဒတွာန၊ အနုရုဒ္ဓဿ ဣန္ဒကော၊

သော ဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသူပဂေါ အဟု။

၃၁၅။

‘‘ဒသဟိ ဌာနေဟိ အင်္ကုရံ၊ ဣန္ဒကော အတိရောစတိ၊

ရူပေ သဒ္ဒေ ရသေ ဂန္ဓေ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ မနောရမေ။

၃၁၆။

‘‘အာယုနာ ယသသာ စေဝ၊ ဝဏ္ဏေန စ သုခေန စ၊

အာဓိပစ္စေန အင်္ကုရံ၊ ဣန္ဒကော အတိရောစတီ’’တိ။

၃၁၄-၅။ တတ္ထ ရူပေတိ ရူပဟေတု၊ အတ္တနော ရူပသမ္ပတ္တိနိမိတ္တန္တိ အတ္ထော။ သဒ္ဒေတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ အာယုနာတိ ဇီဝိတေန။ နနု စ ဒေဝါနံ ဇီဝိတံ ပရိစ္ဆိန္နပ္ပမာဏံ ဝုတ္တံ။ သစ္စံ ဝုတ္တံ၊ တံ ပန ယေဘုယျဝသေန။ တထာ ဟိ ဧကစ္စာနံ ဒေဝါနံ ယောဂဝိပတ္တိအာဒိနာ အန္တရာမရဏံ ဟောတိယေဝ။ ဣန္ဒကော ပန တိဿော ဝဿကောဋိယော သဋ္ဌိ စ ဝဿသဟဿာနိ ပရိပူရေတိယေဝ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အာယုနာ အတိရောစတီ’’တိ။ ယသသာတိ မဟတိယာ ပရိဝါရသမ္ပတ္တိယာ ။ ဝဏ္ဏေနာတိ သဏ္ဌာနသမ္ပတ္တိယာ။ ဝဏ္ဏဓာတုသမ္ပဒါ ပန ‘‘ရူပေ’’တိ ဣမိနာ ဝုတ္တာယေဝ။ အာဓိပစ္စေနာတိ ဣဿရိယေန။

ဧဝံ အင်္ကုရေ စ ဣန္ဒကေ စ တာဝတိံသေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တေသု အမှာကံ ဘဂဝါ အဘိသမ္ဗောဓိတော သတ္တမေ သံဝစ္ဆရေ အာသာဠှိပုဏ္ဏမာယံ သာဝတ္ထိနဂရဒွါရေ ကဏ္ဍမ္ဗရုက္ခမူလေ ယမကပါဋိဟာရိယံ ကတွာ အနုက္ကမေန တိပဒဝိက္ကမေန တာဝတိံသဘဝနံ ဂန္တွာ ပါရိစ္ဆတ္တကမူလေ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယံ ယုဂန္ဓရပဗ္ဗတေ ဗာလသူရိယော ဝိယ ဝိရောစမာနော ဒသဟိ လောကဓာတူဟိ သန္နိပတိတာယ ဒေဝဗြဟ္မပရိသာယ ဇုတိံ အတ္တနော သရီရပ္ပဘာယ အဘိဘဝန္တော အဘိဓမ္မံ ဒေသေတုံ နိသိန္နော အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ဣန္ဒကံ၊ ဒွါဒသယောဇနန္တရေ နိသိန္နံ အင်္ကုရဉ္စ ဒိသွာ ဒက္ခိဏေယျသမ္ပတ္တိဝိဘာဝနတ္ထံ –

‘‘မဟာဒါနံ တယာ ဒိန္နံ၊ အင်္ကုရ ဒီဃမန္တရံ၊

အတိဒူရေ နိသိန္နောသိ၊ အာဂစ္ဆ မမ သန္တိကေ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တံ သုတွာ အင်္ကုရော ‘‘ဘဂဝါ မယာ စိရကာလံ ဗဟုံ ဒေယျဓမ္မံ ပရိစ္စဇိတွာ ပဝတ္တိတမ္ပိ မဟာဒါနံ ဒက္ခိဏေယျသမ္ပတ္တိဝိရဟေန အခေတ္တေ ဝုတ္တဗီဇံ ဝိယ န ဥဠာရဖလံ အဟောသိ၊ ဣန္ဒကဿ ပန ကဋစ္ဆုဘိက္ခာဒါနမ္ပိ ဒက္ခိဏေယျသမ္ပတ္တိယာ သုခေတ္တေ ဝုတ္တဗီဇံ ဝိယ အတိဝိယ ဥဠာရဖလံ ဇာတ’’န္တိ အာဟ။ တမတ္ထံ ဒဿေန္တေ သင်္ဂီတိကာရာ –

၃၁၇။

‘‘တာဝတိံသေ ယဒါ ဗုဒ္ဓါ၊ သိလာယံ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ၊

ပါရိစ္ဆတ္တယမူလမှိ၊ ဝိဟာသိ ပုရိသုတ္တမော။

၃၁၈။

‘‘ဒသသု လောကဓာတူသု၊ သန္နိပတိတွာန ဒေဝတာ၊

ပယိရုပါသန္တိ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဝသန္တံ နဂမုဒ္ဓနိ။

၃၁၉။

‘‘န ကောစိ ဒေဝေါ ဝဏ္ဏေန၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ အတိရောစတိ၊

သဗ္ဗေ ဒေဝေ အတိက္ကမ္မ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါဝ ဝိရောစတိ။

၃၂၀။

‘‘ယောဇနာနိ ဒသ ဒွေ စ၊ အင်္ကုရောယံ တဒါ အဟု၊

အဝိဒူရေဝ ဗုဒ္ဓဿ၊ ဣန္ဒကော အတိရောစတိ။

၃၂၁။

‘‘ဩလောကေတွာန သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ အင်္ကုရဉ္စာပိ ဣန္ဒကံ၊

ဒက္ခိဏေယျံ သမ္ဘာဝေန္တော၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

၃၂၂။

‘‘မဟာဒါနံ တယာ ဒိန္နံ၊ အင်္ကုရံ ဒီဃမန္တရံ၊

အတိဒူရေ နိသိန္နောသိ၊ အာဂစ္ဆ မမ သန္တိကေ။

၃၂၃။

‘‘စောဒိတော ဘာဝိတတ္တေန၊ အင်္ကုရော ဣဒမဗြဝိ၊

ကိံ မယှံ တေန ဒါနေန၊ ဒက္ခိဏေယျေန သုညတံ။

၃၂၄။

‘‘အယံ သော ဣန္ဒကော ယက္ခော၊ ဒဇ္ဇာ ဒါနံ ပရိတ္တကံ၊

အတိရောစတိ အမှေဟိ၊ စန္ဒော တာရဂဏေ ယထာ။

၃၂၅။

‘‘ဥဇ္ဇင်္ဂလေ ယထာ ခေတ္တေ၊ ဗီဇံ ဗဟုမ္ပိ ရောပိတံ၊

န ဝိပုလံ ဖလံ ဟောတိ၊ နပိ တောသေတိ ကဿကံ။

၃၂၆။

‘‘တထေဝ ဒါနံ ဗဟုကံ၊ ဒုဿီလေသု ပတိဋ္ဌိတံ၊

န ဝိပုလံ ဖလံ ဟောတိ၊ နပိ တောသေတိ ဒါယကံ။

၃၂၇။

‘‘ယထာပိ ဘဒ္ဒကေ ခေတ္တေ၊ ဗီဇံ အပ္ပမ္ပိ ရောပိတံ၊

သမ္မာ ဓာရံ ပဝေစ္ဆန္တေ၊ ဖလံ တောသေသိ ကဿကံ။

၃၂၈။

‘‘တထေဝ သီလဝန္တေသု၊ ဂုဏဝန္တေသု တာဒိသု၊

အပ္ပကမ္ပိ ကတံ ကာရံ၊ ပုညံ ဟောတိ မဟပ္ဖလ’’န္တိ။ – ဂါထာယော အဝေါစုံ၊

၃၁၇။ တတ္ထ တာဝတိံသေတိ တာဝတိံသဘဝနေ။ သိလာယံ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေတိ ပဏ္ဍုကမ္ဗလနာမကေ သိလာသနေ ပုရိသုတ္တမော ဗုဒ္ဓါ ယဒါ ဝိဟာသီတိ ယောဇနာ။

၃၁၈။ ဒသသု လောကဓာတူသု၊ သန္နိပတိတွာန ဒေဝတာတိ ဇာတိခေတ္တသညိတေသု ဒသသု စက္ကဝါဠသဟဿေသု ကာမာဝစရဒေဝတာ ဗြဟ္မဒေဝတာ စ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပယိရုပါသနာယ ဓမ္မဿဝနတ္ထဉ္စ ဧကတော သန္နိပတိတွာ။ တေနာဟ ‘‘ပယိရုပါသန္တိ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဝသန္တံ နဂမုဒ္ဓနီ’’တိ၊ သိနေရုမုဒ္ဓနီတိ အတ္ထော။

၃၂၀။ ယောဇနာနိဒသ ဒွေ စ၊ အင်္ကုရောယံ တဒါ အဟူတိ အယံ ယထာဝုတ္တစရိတော အင်္ကုရော တဒါ သတ္ထု သမ္မုခကာလေ ဒသ ဒွေ ယောဇနာနိ အန္တရံ ကတွာ အဟု။ သတ္ထု နိသိန္နဋ္ဌာနတော ဒွါဒသယောဇနန္တရေ ဌာနေ နိသိန္နော အဟောသီတိ အတ္ထော။

၃၂၃။ စောဒိတောဘာဝိတတ္တေနာတိ ပါရမိပရိဘာဝိတာယ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာယ ဘာဝိတတ္တေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စောဒိတော။ ကိံ မယှံ တေနာတိအာဒိကာ သတ္ထု ပဋိဝစနဝသေန အင်္ကုရေန ဝုတ္တဂါထာ။ ဒက္ခိဏေယျေန သုညတန္တိ ယံ ဒက္ခိဏေယျေန သုညတံ ရိတ္တကံ ဝိရဟိတံ တဒါ မမ ဒါနံ၊ တသ္မာ ‘‘ကိံ မယှံ တေနာ’’တိ အတ္တနော ဒါနပုညံ ဟီဠေန္တော ဝဒတိ။

၃၂၄။ ယက္ခောတိ ဒေဝပုတ္တော။ ဒဇ္ဇာတိ ဒတွာ။ အတိရောစတိ အမှေဟီတိ အတ္တနာ မာဒိသေဟိ အတိဝိယ ဝိရောစတိ။ ဟီတိ ဝါ နိပါတမတ္တံ၊ အမှေ အတိက္ကမိတွာ အဘိဘဝိတွာ ဝိရောစတီတိ အတ္ထော။ ယထာ ကိန္တိ အာဟ ‘‘စန္ဒော တာရဂဏေ ယထာ’’တိ။

၃၂၅-၆။ ဥဇ္ဇင်္ဂလေတိ အတိဝိယ ထဒ္ဓဘူမိဘာဂေ။ ‘‘ဦသရေ’’တိ ကေစိ ဝဒန္တိ။ ရောပိတန္တိ ဝုတ္တံ၊ ဝပိတွာ ဝါ ဥဒ္ဓရိတွာ ဝါ ပုန ရောပိတံ။ နပိ တောသေတီတိ န နန္ဒယတိ၊ အပ္ပဖလတာယ ဝါ တုဋ္ဌိံ န ဇနေတိ။ တထေဝါတိ ယထာ ဥဇ္ဇင်္ဂလေ ခေတ္တေ ဗဟုမ္ပိ ဗီဇံ ရောပိတံ ဝိပုလဖလံ ဥဠာရဖလံ န ဟောတိ၊ တတော ဧဝ ကဿကံ န တောသေတိ၊ တထာ ဒုဿီလေသု သီလဝိရဟိတေသု ဗဟုကမ္ပိ ဒါနံ ပတိဋ္ဌာပိတံ ဝိပုလဖလံ မဟပ္ဖလံ န ဟောတိ၊ တတော ဧဝ ဒါယကံ န တောသေတီတိ အတ္ထော။

၃၂၇-၈။ ယထာပိ ဘဒ္ဒကေတိ ဂါထာဒွယဿ ဝတ္တဝိပရိယာယေန အတ္ထယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ သမ္မာ ဓာရံ ပဝေစ္ဆန္တေတိ ဝုဋ္ဌိဓာရံ သမ္မဒေဝ ပဝတ္တေန္တေ၊ အနွဍ္ဎမာသံ အနုဒသာဟံ အနုပဉ္စာဟံ ဒေဝေ ဝဿန္တေတိ အတ္ထော။ ဂုဏဝန္တေသူတိ ဈာနာဒိဂုဏယုတ္တေသု။ တာဒိသူတိ ဣဋ္ဌာဒီသု တာဒိလက္ခဏပ္ပတ္တေသု။ ကာရန္တိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တံ၊ ဥပကာရောတိ အတ္ထော။ ကီဒိသော ဥပကာရောတိ အာဟ ‘‘ပုည’’န္တိ။

၃၂၉။

‘‘ဝိစေယျ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ၊

ဝိစေယျ ဒါနံ ဒတွာန၊ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ ဒါယကာ။

၃၃၀။

‘‘ဝိစေယျ ဒါနံ သုဂတပ္ပသဋ္ဌံ၊ ယေ ဒက္ခိဏေယျာ ဣဓ ဇီဝလောကေ၊

ဧတေသု ဒိန္နာနိ မဟပ္ဖလာနိ၊ ဗီဇာနိ ဝုတ္တာနိ ယထာ သုခေတ္တေ’’တိ။ –

အယံ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဌပိတာ ဂါထာ။

၃၂၉။ တတ္ထ ဝိစေယျာတိ ဝိစိနိတွာ၊ ပုညက္ခေတ္တံ ပညာယ ဥပပရိက္ခိတွာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

တယိဒံ အင်္ကုရပေတဝတ္ထု သတ္ထာရာ တာဝတိံသဘဝနေ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာနံ ပုရတော ဒက္ခိဏေယျသမ္ပတ္တိဝိဘာဝနတ္ထံ ‘‘မဟာဒါနံ တယာ ဒိန္န’’န္တိအာဒိနာ အတ္တနာ သမုဋ္ဌာပိတံ၊ တတ္ထ တယော မာသေ အဘိဓမ္မံ ဒေသေတွာ မဟာပဝါရဏာယ ဒေဝဂဏပရိဝုတော ဒေဝဒေဝေါ ဒေဝလောကတော သင်္ကဿနဂရံ ဩတရိတွာ အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိံ ပတွာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော စတုပရိသမဇ္ဈေ ဒက္ခိဏေယျသမ္ပတ္တိဝိဘာဝနတ္ထမေဝ ‘‘ယဿ အတ္ထာယ ဂစ္ဆာမာ’’တိအာဒိနာ ဝိတ္ထာရတော ဒေသေတွာ စတုသစ္စကထာယ ဒေသနာယ ကူဋံ ဂဏှိ။ ဒေသနာဝသာနေ တေသံ အနေကကောဋိပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသီတိ။

အင်္ကုရပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဥတ္တရမာတုပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဒိဝါဝိဟာရဂတံ ဘိက္ခုန္တိ ဣဒံ ဥတ္တရမာတုပေတိဝတ္ထု။ တတြာယံ အတ္ထဝိဘာဝနာ – သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ ပဌမမဟာသင်္ဂီတိယာ ပဝတ္တိတာယ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာယနော ဒွါဒသဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ကောသမ္ဗိယာ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ အရညာယတနေ ဝိဟာသိ။ တေန စ သမယေန ရညော ဥဒေနဿ အညတရော အမစ္စော ကာလမကာသိ၊ တေန စ ပုဗ္ဗေ နဂရေ ကမ္မန္တာ အဓိဋ္ဌိတာ အဟေသုံ။ အထ ရာဇာ တဿ ပုတ္တံ ဥတ္တရံ နာမ မာဏဝံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တွဉ္စ ပိတရာ အဓိဋ္ဌိတေ ကမ္မန္တေ သမနုသာသာ’’တိ တေန ဌိတဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

သော စ သာဓူတိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဧကဒိဝသံ နဂရပဋိသင်္ခရဏိယာနံ ဒါရူနံ အတ္ထာယ ဝဍ္ဎကိယော ဂဟေတွာ အရညံ ဂတော။ တတ္ထ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာယနတ္ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဥပဂန္တွာ ထေရံ တတ္ထ ပံသုကူလစီဝရဓရံ ဝိဝိတ္တံ နိသိန္နံ ဒိသွာ ဣရိယာပထေယေဝ ပသီဒိတွာ ကတပဋိသန္ထာရော ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ထေရော တဿ ဓမ္မံ ကထေသိ။ သော ဓမ္မံ သုတွာ ရတနတ္တယေ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒေါ သရဏေသု ပတိဋ္ဌာယ ထေရံ နိမန္တေသိ – ‘‘အဓိဝါသေထ မေ၊ ဘန္တေ၊ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခူဟိ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ထေရော တုဏှီဘာဝေန။ သော တတော နိက္ခမိတွာ နဂရံ ဂန္တွာ အညေသံ ဥပါသကာနံ အာစိက္ခိ – ‘‘ထေရော မယာ သွာတနာယ နိမန္တိတော၊ တုမှေဟိပိ မမ ဒါနဂ္ဂံ အာဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ။

သော ဒုတိယဒိဝသေ ကာလဿေဝ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ကာလံ အာရောစာပေတွာ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခူဟိ အာဂစ္ဆန္တဿ ထေရဿ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ ဝန္ဒိတွာ ပုရက္ခတွာ ဂေဟံ ပဝေသေသိ။ အထ မဟာရဟကပ္ပိယပစ္စတ္ထရဏအတ္ထတေသု အာသနေသု ထေရေ စ ဘိက္ခူသု စ နိသိန္နေသု ဂန္ဓပုပ္ဖဓူပေဟိ ပူဇံ ကတွာ ပဏီတေန အန္နပါနေန တေ သန္တပ္ပေတွာ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒေါ ကတဉ္ဇလီ အနုမောဒနံ သုဏိတွာ ကတဘတ္တာနုမောဒနေ ထေရေ ဂစ္ဆန္တေ ပတ္တံ ဂဟေတွာ အနုဂစ္ဆန္တော နဂရတော နိက္ခမိတွာ ပဋိနိဝတ္တန္တော ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေဟိ နိစ္စံ မမ ဂေဟံ ပဝိသိတဗ္ဗ’’န္တိ ယာစိတွာ ထေရဿ အဓိဝါသနံ ဉတွာ နိဝတ္တိ။ ဧဝံ သော ထေရံ ဥပဋ္ဌဟန္တော တဿ ဩဝါဒေ ပတိဋ္ဌာယ သောတာပတ္တိဖလံ ပါပုဏိ၊ ဝိဟာရဉ္စ ကာရေသိ၊ သဗ္ဗေ စ အတ္တနော ဉာတကေ သာသနေ အဘိပ္ပသန္နေ အကာသိ။

မာတာ ပနဿ မစ္ဆေရမလပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တာ ဟုတွာ ဧဝံ ပရိဘာသိ – ‘‘ယံ တွံ မမ အနိစ္ဆန္တိယာ ဧဝ သမဏာနံ အန္နပါနံ ဒေသိ၊ တံ တေ ပရလောကေ လောဟိတံ သမ္ပဇ္ဇတူ’’တိ။ ဧကံ ပန မောရပိဉ္ဆကလာပံ ဝိဟာရမဟဒိဝသေ ဒိယျမာနံ အနုဇာနိ။ သာ ကာလံ ကတွာ ပေတယောနိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ မောရပိဉ္ဆကလာပဒါနာနုမောဒနေန ပနဿာ ကေသာ နီလာ သိနိဒ္ဓါ ဝေလ္လိတဂ္ဂါ သုခုမာ ဒီဃာ စ အဟေသုံ။ သာ ယဒါ ဂင်္ဂါနဒိံ ‘‘ပါနီယံ ပိဝိဿာမီ’’တိ ဩတရတိ၊ တဒါ နဒီ လောဟိတပူရာ ဟောတိ။ သာ ပဉ္စပဏ္ဏာသ ဝဿာနိ ခုပ္ပိပါသာဘိဘူတာ ဝိစရိတွာ ဧကဒိဝသံ ကင်္ခါရေဝတတ္ထေရံ ဂင်္ဂါယ တီရေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသိန္နံ ဒိသွာ အတ္တာနံ အတ္တနော ကေသေဟိ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ပါနီယံ ယာစိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ –

၃၃၁။

‘‘ဒိဝါဝိဟာရဂတံ ဘိက္ခုံ၊ ဂင်္ဂါတီရေ နိသိန္နကံ၊

တံ ပေတီ ဥပသင်္ကမ္မ၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ ဘီရုဒဿနာ။

၃၃၂။

‘‘ကေသာ စဿာ အတိဒီဃာ၊ ယာဝဘူမာဝလမ္ဗရေ၊

ကေသေဟိ သာ ပဋိစ္ဆန္နာ၊ သမဏံ ဧတဒဗြဝီ’’တိ။ –

ဣမာ ဒွေ ဂါထာ သင်္ဂီတိကာရကေဟိ ဣဓ အာဒိတော ဌပိတာ။

တတ္ထ ဘီရုဒဿနာတိ ဘယာနကဒဿနာ။ ‘‘ရုဒ္ဒဒဿနာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ဗီဘစ္ဆဘာရိယဒဿနာတိ အတ္ထော။ ယာဝဘူမာဝလမ္ဗရေတိ ယာဝ ဘူမိ၊ တာဝ ဩလမ္ဗန္တိ။ ပုဗ္ဗေ ‘‘ဘိက္ခု’’န္တိ စ ပစ္ဆာ ‘‘သမဏ’’န္တိ စ ကင်္ခါရေဝတတ္ထေရမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

သာ ပန ပေတီ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပါနီယံ ယာစန္တီ –

၃၃၃။

‘‘ပဉ္စပဏ္ဏာသ ဝဿာနိ၊ ယတော ကာလကတာ အဟံ၊

နာဘိဇာနာမိ ဘုတ္တံ ဝါ၊ ပီတံ ဝါ ပန ပါနိယံ၊

ဒေဟိ တွံ ပါနိယံ ဘန္တေ၊ တသိတာ ပါနိယာယ မေ’’တိ။ – ဣမံ ဂါထမာဟ၊

၃၃၃။ တတ္ထ နာဘိဇာနာမိ ဘုတ္တံ ဝါတိ ဧဝံ ဒီဃမန္တရေ ကာလေ ဘောဇနံ ဘုတ္တံ ဝါ ပါနီယံ ပီတံ ဝါ နာဘိဇာနာမိ၊ န ဘုတ္တံ န ပီတန္တိ အတ္ထော။ တသိတာတိ ပိပါသိတာ။ ပါနိယာယာတိ ပါနီယတ္ထာယ အာဟိဏ္ဍန္တိယာ မေ ပါနီယံ ဒေဟိ၊ ဘန္တေတိ ယောဇနာ။

ဣတော ပရံ –

၃၃၄။

‘‘အယံ သီတောဒိကာ ဂင်္ဂါ၊ ဟိမဝန္တတော သန္ဒတိ၊

ပိဝ ဧတ္တော ဂဟေတွာန၊ ကိံ မံ ယာစသိ ပါနိယံ။

၃၃၅။

‘‘သစာဟံ ဘန္တေ ဂင်္ဂါယ၊ သယံ ဂဏှာမိ ပါနိယံ၊

လောဟိတံ မေ ပရိဝတ္တတိ၊ တသ္မာ ယာစာမိ ပါနိယံ။

၃၃၆။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ဂင်္ဂါ တေ ဟောတိ လောဟိတံ။

၃၃၇။

‘‘ပုတ္တော မေ ဥတ္တရော နာမ၊ သဒ္ဓါ အာသိ ဥပါသကော၊

သော စ မယှံ အကာမာယ၊ သမဏာနံ ပဝေစ္ဆတိ။

၃၃၈။

‘‘စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ၊ ပစ္စယံ သယနာသနံ၊

တမဟံ ပရိဘာသာမိ၊ မစ္ဆေရေန ဥပဒ္ဒုတာ။

၃၃၉။

‘‘ယံ တွံ မယှံ အကာမာယ၊ သမဏာနံ ပဝေစ္ဆသိ၊

စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ၊ ပစ္စယံ သယနာသနံ။

၃၄၀။

‘‘ဧတံ တေ ပရလောကသ္မိံ၊ လောဟိတံ ဟောတု ဥတ္တရ၊

တဿကမ္မဝိပါကေန၊ ဂင်္ဂါ မေ ဟောတိ လောဟိတ’’န္တိ။ –

ဣမာ ထေရဿ စ ပေတိယာ စ ဝစနပဋိဝစနဂါထာ။

၃၃၄။ တတ္ထ ဟိမဝန္တတောတိ မဟတော ဟိမဿ အတ္ထိတာယ ‘‘ဟိမဝါ’’တိ လဒ္ဓနာမတော ပဗ္ဗတရာဇတော။ သန္ဒတီတိ ပဝတ္တတိ။ ဧတ္တောတိ ဣတော မဟာဂင်္ဂါတော။ ကိန္တိ ကသ္မာ မံ ယာစသိ ပါနီယံ၊ ဂင်္ဂါနဒိံ ဩတရိတွာ ယထာရုစိ ပိဝါတိ ဒဿေတိ။

၃၃၅။ လောဟိတံမေ ပရိဝတ္တတီတိ ဥဒကံ သန္ဒမာနံ မယှံ ပါပကမ္မဖလေန လောဟိတံ ဟုတွာ ပရိဝတ္တတိ ပရိဏမတိ၊ တာယ ဂဟိတမတ္တံ ဥဒကံ လောဟိတံ ဇာယတိ။

၃၃၇-၄၀။ မယှံ အကာမာယာတိ မမ အနိစ္ဆန္တိယာ။ ပဝေစ္ဆတီတိ ဒေတိ။ ပစ္စယန္တိ ဂိလာနပစ္စယံ။ ဧတန္တိ ယံ ဧတံ စီဝရာဒိကံ ပစ္စယဇာတံ သမဏာနံ ပဝေစ္ဆသိ ဒေသိ၊ ဧတံ တေ ပရလောကသ္မိံ လောဟိတံ ဟောတု ဥတ္တရာတိ အဘိသပနဝသေန ကတံ ပါပကမ္မံ၊ တဿ ဝိပါကေနာတိ ယောဇနာ။

အထာယသ္မာ ရေဝတော တံ ပေတိံ ဥဒ္ဒိဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပါနီယံ အဒါသိ၊ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဘတ္တံ ဂဟေတွာ ဘိက္ခူနမဒါသိ၊ သင်္ကာရကူဋာဒိတော ပံသုကူလံ ဂဟေတွာ ဓောဝိတွာ ဘိသိဉ္စ စိမိလိကဉ္စ ကတွာ ဘိက္ခူနံ အဒါသိ၊ တေန စဿာ ပေတိယာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယော အဟေသုံ။ သာ ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အတ္တနာ လဒ္ဓဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ ထေရဿ ဒဿေသိ။ ထေရော တံ ပဝတ္တိံ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတာနံ စတုန္နံ ပရိသာနံ ပကာသေတွာ ဓမ္မကထံ ကထေသိ။ တေန မဟာဇနော သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ ဝိဂတမလမစ္ဆေရော ဟုတွာ ဒါနသီလာဒိကုသလဓမ္မာဘိရတော အဟောသီတိ။ ဣဒံ ပန ပေတဝတ္ထု ဒုတိယသင်္ဂီတိယံ သင်္ဂဟံ အာရုဠှန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဥတ္တရမာတုပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ သုတ္တပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

အဟံ ပုရေ ပဗ္ဗဇိတဿ ဘိက္ခုနောတိ ဣဒံ သုတ္တပေတဝတ္ထု။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? သာဝတ္ထိယာ ကိရ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ဂါမကေ အမှာကံ သတ္ထရိ အနုပ္ပန္နေယေဝ သတ္တန္နံ ဝဿသတာနံ ဥပရိ အညတရော ဒါရကော ဧကံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဥပဋ္ဌဟိ။ တဿ မာတာ တသ္မိံ ဝယပ္ပတ္တေ တဿတ္ထာယ သမာနကုလတော အညတရံ ကုလဓီတရံ အာနေသိ။ ဝိဝါဟဒိဝသေယေဝ စ သော ကုမာရော သဟာယေဟိ သဒ္ဓိံ နှာယိတုံ ဂတော အဟိနာ ဒဋ္ဌော ကာလမကာသိ၊ ‘‘ယက္ခဂါဟေနာ’’တိပိ ဝဒန္တိ။ သော ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဥပဋ္ဌာနေန ဗဟုံ ကုသလကမ္မံ ကတွာ ဌိတောပိ တဿာ ဒါရိကာယ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတာယ ဝိမာနပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ မဟိဒ္ဓိကော ပန အဟောသိ မဟာနုဘာဝေါ။

အထ သော တံ ဒါရိကံ အတ္တနော ဝိမာနံ နေတုကာမော ‘‘ကေန နု ခေါ ဥပါယေန ဧသာ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယကမ္မံ ကတွာ မယာ သဒ္ဓိံ ဣဓ အဘိရမေယျာ’’တိ တဿာ ဒိဗ္ဗဘောဂသမ္ပတ္တိယာ အနုဘဝနဟေတုံ ဝီမံသန္တော ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တံ ဒိသွာ မနုဿရူပေန ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ သုတ္တကေန အတ္ထော အတ္ထီ’’တိ အာဟ။ ‘‘စီဝရကမ္မံ ကရောမိ၊ ဥပါသကာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အသုကသ္မိံ ဌာနေ သုတ္တဘိက္ခံ စရထာ’’တိ တဿာ ဒါရိကာယ ဂေဟံ ဒဿေသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ တတ္ထ ဂန္တွာ ဃရဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ အထ သာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ တတ္ထ ဌိတံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသာ ‘‘သုတ္တကေန မေ အယျော အတ္ထိကော’’တိ ဉတွာ ဧကံ သုတ္တဂုဠံ အဒါသိ။ အထ သော အမနုဿော မနုဿရူပေန တဿ ဒါရိကာယ ဃရံ ဂန္တွာ တဿာ မာတရံ ယာစိတွာ တာယ သဒ္ဓိံ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ တဿာ မာတုယာ အနုဂ္ဂဟတ္ထံ တသ္မိံ ဂေဟေ သဗ္ဗဘာဇနာနိ ဟိရညသုဝဏ္ဏဿ ပူရေတွာ သဗ္ဗတ္ထ ဥပရိ နာမံ လိခိ ‘‘ဣဒံ ဒေဝဒတ္တိယံ ဓနံ န ကေနစိ ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ၊ တဉ္စ ဒါရိကံ ဂဟေတွာ အတ္တနော ဝိမာနံ အဂမာသိ။ တဿာ မာတာ ပဟူတံ ဓနံ လဘိတွာ အတ္တနော ဉာတကာနံ ကပဏဒ္ဓိကာဒိနဉ္စ ဒတွာ အတ္တနာ စ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ကာလံ ကရောန္တီ ‘‘မမ ဓီတာ အာဂစ္ဆတိ စေ၊ ဣဒံ ဓနံ ဒဿေထာ’’တိ ဉာတကာနံ ကထေတွာ ကာလမကာသိ။

တတော သတ္တန္နံ ဝဿသတာနံ အစ္စယေန အမှာကံ ဘဂဝတိ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ တဿာ ဣတ္ထိယာ တေန အမနုဿေန သဒ္ဓိံ ဝသန္တိယာ ဥက္ကဏ္ဌာ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သာ တံ ‘‘သာဓု၊ အယျပုတ္တ၊ မံ သကညေဝ ဂေဟံ ပဋိနေဟီ’’တိ ဝဒန္တီ –

၃၄၁။

‘‘အဟံ ပုရေ ပဗ္ဗဇိတဿ ဘိက္ခုနော၊

သုတ္တံ အဒါသိံ ဥပသင်္ကမ္မ ယာစိတာ၊

တဿ ဝိပါကော ဝိပုလဖလူပလဗ္ဘတိ၊

ဗဟုကာ စ မေ ဥပ္ပဇ္ဇရေ ဝတ္ထကောဋိယော။

၃၄၂။

‘‘ပုပ္ဖာဘိကိဏ္ဏံ ရမိတံ ဝိမာနံ၊ အနေကစိတ္တံ နရနာရိသေဝိတံ၊

သာဟံ ဘုဉ္ဇာမိ စ ပါရုပါမိ စ၊ ပဟူတဝိတ္တာ န စ တာဝ ခီယတိ။

၃၄၃။

‘‘တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကမနွယာ၊ သုခဉ္စ သာတဉ္စ ဣဓူပလဗ္ဘတိ၊

သာဟံ ဂန္တွာ ပုနဒေဝ မာနုသံ၊ ကာဟာမိ ပုညာနိ နယယျပုတ္တ မ’’န္တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

၃၄၁။ တတ္ထ ‘‘ပဗ္ဗဇိတဿ ဘိက္ခုနော’’တိ ဣဒံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ သဒ္ဓါယ ဝုတ္တံ။ သော ဟိ ကာမာဒိမလာနံ အတ္တနော သန္တာနတော အနဝသေသတော ပဗ္ဗာဇိတတ္တာ ပဟီနတ္တာ ပရမတ္ထတော ‘‘ပဗ္ဗဇိတော’’တိ၊ ဘိန္နကိလေသတ္တာ ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ စ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ။ သုတ္တန္တိ ကပ္ပာသိယသုတ္တံ။ ဥပသင်္ကမ္မာတိ မယှံ ဂေဟံ ဥပသင်္ကမိတွာ။ ယာစိတာတိ ‘‘ဥဒ္ဒိဿ အရိယာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဧသာ အရိယာန ယာစနာ’’တိ (ဇာ။ ၁။၇။၅၉) ဧဝံ ဝုတ္တာယ ကာယဝိညတ္တိပယောဂသင်္ခါတာယ ဘိက္ခာစရိယာယ ယာစိတာ။ တဿာတိ တဿ သုတ္တဒါနဿ။ ဝိပါကော ဝိပုလဖလူပလဗ္ဘတီတိ ဝိပုလဖလော ဥဠာရဥဒယော မဟာဥဒယော ဝိပါကော ဧတရဟိ ဥပလဗ္ဘတိ ပစ္စနုဘဝီယတိ။ ဗဟုကာတိ အနေကာ။ ဝတ္ထကောဋိယောတိ ဝတ္ထာနံ ကောဋိယော၊ အနေကသတသဟဿပဘေဒါနိ ဝတ္ထာနီတိ အတ္ထော။

၃၄၂။ အနေကစိတ္တန္တိ နာနာဝိဓစိတ္တကမ္မံ၊ အနေကေဟိ ဝါ မုတ္တာမဏိအာဒီဟိ ရတနေဟိ ဝိစိတ္တရူပံ။ နရနာရိသေဝိတန္တိ ပရိစာရကဘူတေဟိ နရေဟိ နာရီဟိ စ ဥပသေဝိတံ။ သာဟံ ဘုဉ္ဇာမီတိ သာ အဟံ တံ ဝိမာနံ ပရိဘုဉ္ဇာမိ။ ပါရုပါမီတိ အနေကာသု ဝတ္ထကောဋီသု ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ နိဝါသေမိ စေဝ ပရိဒဟာမိ စ။ ပဟူတဝိတ္တာတိ ပဟူတဝိတ္တူပကရဏာ မဟဒ္ဓနာ မဟာဘောဂါ။ န စ တာဝ ခီယတီတိ တဉ္စ ဝိတ္တံ န ခီယတိ၊ န ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆတိ။

၃၄၃။ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကမနွယာတိ တဿေဝ သုတ္တဒါနမယပုညကမ္မဿ အနွယာ ပစ္စယာ ဟေတုဘာဝေန ဝိပါကဘူတံ သုခံ၊ ဣဋ္ဌမဓုရသင်္ခါတံ သာတဉ္စ ဣဓ ဣမသ္မိံ ဝိမာနေ ဥပလဗ္ဘတိ။ ဂန္တွာ ပုနဒေဝ မာနုသန္တိ ပုန ဧဝ မနုဿလောကံ ဥပဂန္တွာ။ ကာဟာမိ ပုညာနီတိ မယှံ သုခဝိသေသနိပ္ဖာဒကာနိ ပုညာနိ ကရိဿာမိ၊ ယေသံ ဝါ မယာ အယံ သမ္ပတ္တိ လဒ္ဓါတိ အဓိပ္ပာယော။ နယယျပုတ္တ မန္တိ၊ အယျပုတ္တ၊ မံ မနုဿလောကံ နယ၊ နေဟီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ သော အမနုဿော တဿာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတာယ အနုကမ္ပာယ ဂမနံ အနိစ္ဆန္တော –

၃၄၄။

‘‘သတ္တ တုဝံ ဝဿသတာ ဣဓာဂတာ၊

ဇိဏ္ဏာ စ ဝုဍ္ဎာ စ တဟိံ ဘဝိဿသိ၊

သဗ္ဗေဝ တေ ကာလကတာ စ ဉာတကာ၊

ကိံ တတ္ထ ဂန္တွာန ဣတော ကရိဿသီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ သတ္တာတိ ဝိဘတ္တိလောပေန နိဒ္ဒေသော၊ နိဿက္ကေ ဝါ ဧတံ ပစ္စတ္တဝစနံ။ ဝဿသတာတိ ဝဿသတတော၊ သတ္တဟိ ဝဿသတေဟိ ဥဒ္ဓံ တုဝံ ဣဓာဂတာ ဣမံ ဝိမာနံ အာဂတာ၊ ဣဓာဂတာယ တုယှံ သတ္တ ဝဿသတာနိ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ဇိဏ္ဏာ စဝုဍ္ဎာ စ တဟိံ ဘဝိဿသီတိ ဣဓ ဒိဗ္ဗေဟိ ဥတုအာဟာရေဟိ ဥပထမ္ဘိတတ္တဘာဝါ ကမ္မာနုဘာဝေန ဧတ္တကံ ကာလံ ဒဟရာကာရေနေဝ ဌိတာ။ ဣတော ပန ဂတာ ကမ္မဿ စ ပရိက္ခီဏတ္တာ မနုဿာနဉ္စ ဥတုအာဟာရဝသေန ဇရာဇိဏ္ဏာ ဝယောဝုဍ္ဎာ စ တဟိံ မနုဿလောကေ ဘဝိဿသိ။ ကိန္တိ? သဗ္ဗေဝ တေ ကာလကတာ စ ဉာတကာတိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော ဂတတ္တာ တဝ ဉာတယောပိ သဗ္ဗေ ဧဝ မတာ၊ တသ္မာ ဣတော ဒေဝလောကတော တတ္ထ မနုဿလောကံ ဂန္တွာ ကိံ ကရိဿသိ၊ အဝသေသမ္ပိ အာယုဉ္စ ဣဓေဝ ခေပေဟိ၊ ဣဓ ဝသာဟီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ တေန ဝုတ္တာ သာ တဿ ဝစနံ အသဒ္ဒဟန္တီ ပုနဒေဝ –

၃၄၅။

‘‘သတ္တေဝ ဝဿာနိ ဣဓာဂတာယ မေ၊ ဒိဗ္ဗဉ္စ သုခဉ္စ သမပ္ပိတာယ၊

သာဟံ ဂန္တွာ ပုနဒေဝ မာနုသံ၊ ကာဟာမိ ပုညာနိ နယယျပုတ္တ မ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ သတ္တေဝ ဝဿာနိ ဣဓာဂတာယ မေတိ၊ အယျပုတ္တ၊ မယှံ ဣဓာဂတာယ သတ္တေဝ ဝဿာနိ မညေ ဝီတိဝတ္တာနိ။ သတ္တ ဝဿသတာနိ ဒိဗ္ဗသုခသမပ္ပိတာယ ဗဟုမ္ပိ ကာလံ ဂတံ အသလ္လက္ခေန္တီ ဧဝမာဟ။

ဧဝံ ပန တာယ ဝုတ္တော သော ဝိမာနပေတော နာနပ္ပကာရံ တံ အနုသာသိတွာ ‘‘တွံ ဣဒါနိ သတ္တာဟတော ဥတ္တရိ တတ္ထ န ဇီဝိဿသိ၊ မာတုယာ တေ နိက္ခိတ္တံ မယာ ဒိန္နံ ဓနံ အတ္ထိ၊ တံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဒတွာ ဣဓေဝ ဥပ္ပတ္တိံ ပတ္ထေဟီ’’တိ ဝတွာ တံ ဗာဟာယံ ဂဟေတွာ ဂါမမဇ္ဈေ ဌပေတွာ ‘‘ဣဓာဂတေ အညေပိ ဇနေ ‘ယထာဗလံ ပုညာနိ ကရောထာ’တိ ဩဝဒေယျာသီ’’တိ ဝတွာ ဂတော။ တေန ဝုတ္တံ –

၃၄၆။

‘‘သော တံ ဂဟေတွာန ပသယှ ဗာဟာယံ၊ ပစ္စာနယိတွာန ထေရိံ သုဒုဗ္ဗလံ၊

ဝဇ္ဇေသိ ‘အညမ္ပိ ဇနံ ဣဓာဂတံ၊ ကရောထ ပုညာနိ သုခူပလဗ္ဘတီ’’’တိ။

တတ္ထ သောတိ သော ဝိမာနပေတော။ တန္တိ တံ ဣတ္ထိံ။ ဂဟေတွာန ပသယှ ဗာဟာယန္တိ ပသယှ နေတာ ဝိယ ဗာဟာယံ တံ ဂဟေတွာ။ ပစ္စာနယိတွာနာတိ တဿာ ဇာတသံဝုဍ္ဎဂါမံ ပုနဒေဝ အာနယိတွာ။ ထေရိန္တိ ထာဝရိံ၊ ဇိဏ္ဏံ ဝုဍ္ဎန္တိ အတ္ထော။ သုဒုဗ္ဗလန္တိ ဇရာဇိဏ္ဏတာယ ဧဝ သုဋ္ဌု ဒုဗ္ဗလံ။ သာ ကိရ တတော ဝိမာနတော အပဂမနသမနန္တရမေဝ ဇိဏ္ဏာ ဝုဍ္ဎာ မဟလ္လိကာ အဒ္ဓဂတာ ဝယောအနုပ္ပတ္တာ အဟောသိ။ ဝဇ္ဇေသီတိ ဝဒေယျာသိ။ ဝတ္တဗ္ဗဝစနာကာရဉ္စ ဒဿေတုံ ‘‘အညမ္ပိ ဇန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တဿတ္ထော – ဘဒ္ဒေ၊ တွမ္ပိ ပုညံ ကရေယျာသိ၊ အညမ္ပိ ဇနံ ဣဓ တဝ ဒဿနတ္ထာယ အာဂတံ ‘‘ဘဒြမုခါ၊ အာဒိတ္တံ သီသံ ဝါ စေလံ ဝါ အဇ္ဈုပေက္ခိတွာပိ ဒါနသီလာဒီနိ ပုညာနိ ကရောထာတိ၊ ကတေ စ ပုညေ ဧကံသေနေဝ တဿ ဖလဘူတံ သုခံ ဥပလဗ္ဘတိ၊ န ဧတ္ထ သံသယော ကာတဗ္ဗော’’တိ ဝဒေယျာသိ ဩဝဒေယျာသီတိ။

ဧဝဉ္စ ဝတွာ တသ္မိံ ဂတေ သာ ဣတ္ထီ အတ္တနော ဉာတကာနံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တေသံ အတ္တာနံ ဇာနာပေတွာ တေဟိ နိယျာဒိတဓနံ ဂဟေတွာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဒါနံ ဒေန္တီ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတာဂတာနံ –

၃၄၇။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ အကတေန သာဓုနာ၊ ပေတာ ဝိဟညန္တိ တထေဝ မနုဿာ၊

ကမ္မဉ္စ ကတွာ သုခဝေဒနီယံ၊ ဒေဝါ မနုဿာ စ သုခေ ဌိတာ ပဇာ’’တိ။ –

ဂါထာယ ဩဝါဒမဒါသိ။

တတ္ထ အကတေနာတိ အနိဗ္ဗတ္တိတေန အတ္တနာ အနုပစိတေန။ သာဓုနာတိ ကုသလကမ္မေန၊ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ ကရဏဝစနံ။ ဝိဟညန္တီတိ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇန္တိ။ သုခဝေဒနီယန္တိ သုခဝိပါကံ ပုညကမ္မံ။ သုခေ ဌိတာတိ သုခေ ပတိဋ္ဌိတာ။ ‘‘သုခေဓိတာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ သုခေန အဘိဝုဍ္ဎာ ဖီတာတိ အတ္ထော။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – ယထာ ပေတာ တထေဝ မနုဿာ အကတေန ကုသလေန၊ ကတေန စ အကုသလေန ဝိဟညမာနာ ခုပ္ပိပါသာဒိနာ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇန္တာ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝန္တာ ဒိဋ္ဌာ မယာ။ သုခဝေဒနီယံ ပန ကမ္မံ ကတွာ တေန ကတေန ကုသလကမ္မေန၊ အကတေန စ အကုသလကမ္မေန ဒေဝမနုဿပရိယာပန္နာ ပဇာ သုခေ ဌိတာ ဒိဋ္ဌာ မယာ၊ အတ္တပစ္စက္ခမေတံ၊ တသ္မာ ပါပံ ဒူရတောဝ ပရိဝဇ္ဇေန္တာ ပုညကိရိယာယ ယုတ္တပယုတ္တာ ဟောထာတိ။

ဧဝံ ပန ဩဝါဒံ ဒေန္တီ သမဏဗြာဟ္မဏာဒီနံ သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု နိဗ္ဗတ္တိ။ ဘိက္ခူ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ ဝိသေသတော စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေသု ပဝတ္တိတဒါနဿ မဟပ္ဖလတံ မဟာနိသံသတဉ္စ ပကာသေသိ။ တံ သုတွာ မဟာဇနော ဝိဂတမလမစ္ဆေရော ဒါနာဒိပုညာဘိရတော အဟောသီတိ။

သုတ္တပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ ကဏ္ဏမုဏ္ဍပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

သောဏ္ဏသောပါနဖလကာတိ ဣဒံ သတ္ထရိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ ကဏ္ဏမုဏ္ဍပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ အတီတေ ကိရ ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ ကိမိလနဂရေ အညတရော ဥပါသကော သောတာပန္နော ပဉ္စဟိ ဥပါသကသတေဟိ သဒ္ဓိံ သမာနစ္ဆန္ဒော ဟုတွာ အာရာမရောပနသေတုဗန္ဓနစင်္ကမနကရဏာဒီသု ပုညကမ္မေသု ပသုတော ဟုတွာ ဝိဟရန္တော သင်္ဃဿ ဝိဟာရံ ကာရေတွာ တေဟိ သဒ္ဓိံ ကာလေန ကာလံ ဝိဟာရံ ဂစ္ဆတိ။ တေသံ ဘရိယာယောပိ ဥပါသိကာ ဟုတွာ အညမညံ သမဂ္ဂါ မာလာဂန္ဓဝိလေပနာဒိဟတ္ထာ ကာလေန ကာလံ ဝိဟာရံ ဂစ္ဆန္တိယော အန္တရာမဂ္ဂေ အာရာမသဘာဒီသု ဝိဿမိတွာ ဂစ္ဆန္တိ။

အထေကဒိဝသံ ကတိပယာ ဓုတ္တာ ဧကိဿာ သဘာယ သန္နိသိန္နာ တာသု တတ္ထ ဝိဿမိတွာ ဂတာသု တာသံ ရူပသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဟုတွာ တာသံ သီလာစာရဂုဏသမ္ပန္နတံ ဉတွာ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘ကော ဧတာသု ဧကိဿာပိ သီလဘေဒံ ကာတုံ သမတ္ထော’’တိ။ တတ္ထ အညတရော ‘‘အဟံ သမတ္ထော’’တိ အာဟ။ တေ တေန ‘‘သဟဿေန အဗ္ဘုတံ ကရောမာ’’တိ အဗ္ဘုတံ အကံသု။ သော အနေကေဟိ ဥပါယေဟိ ဝါယမမာနော တာသု သဘံ အာဂတာသု သုမုဉ္စိတံ သတ္တတန္တိံ မဓုရဿရံ ဝီဏံ ဝါဒေန္တော မဓုရေနေဝ သရေန ကာမပဋိသံယုတ္တဂီတာနိ ဂါယန္တော ဂီတသဒ္ဒေန တာသု အညတရံ ဣတ္ထိံ သီလဘေဒံ ပါပေန္တော အတိစာရိနိံ ကတွာ တေ ဓုတ္တေ သဟဿံ ပရာဇေသိ။ တေ သဟဿပရာဇိတာ တဿာ သာမိကဿ အာရောစေသုံ။ သာမိကော တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ တွံ ဧဝရူပါ၊ ယထာ တေ ပုရိသာ အဝေါစု’’န္တိ။ သာ ‘‘နာဟံ ဤဒိသံ ဇာနာမီ’’တိ ပဋိက္ခိပိတွာ တသ္မိံ အသဒ္ဒဟန္တေ သမီပေ ဌိတံ သုနခံ ဒဿေတွာ သပထံ အကာသိ ‘‘သစေ မယာ တာဒိသံ ပါပကမ္မံ ကတံ၊ အယံ ဆိန္နကဏ္ဏော ကာဠသုနခေါ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဇာတံ မံ ခါဒတူ’’တိ။ ဣတရာပိ ပဉ္စသတာ ဣတ္ထိယော တံ ဣတ္ထိံ အတိစာရိနိံ ဇာနန္တီ ကိံ အယံ တထာရူပံ ပါပံ အကာသိ၊ ဥဒါဟု နာကာသီ’’တိ စောဒိတာ ‘‘န မယံ ဧဝရူပံ ဇာနာမာ’’တိ မုသာ ဝတွာ ‘‘သစေ မယံ ဇာနာမ၊ ဘဝေ ဘဝေ ဧတိဿာယေဝ ဒါသိယော ဘဝေယျာမာ’’တိ သပထံ အကံသု။

အထ သာ အတိစာရိနီ ဣတ္ထီ တေနေဝ ဝိပ္ပဋိသာရေန ဍယှမာနဟဒယာ သုဿိတွာ န စိရေနေဝ ကာလံ ကတွာ ဟိမဝတိ ပဗ္ဗတရာဇေ သတ္တန္နံ မဟာသရာနံ အညတရဿ ကဏ္ဏမုဏ္ဍဒဟဿ တီရေ ဝိမာနပေတီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဝိမာနသာမန္တာ စဿာ ကမ္မဝိပါကာနုဘဝနယောဂ္ဂါ ဧကာ ပေါက္ခရဏီ နိဗ္ဗတ္တိ။ သေသာ စ ပဉ္စသတာ ဣတ္ထိယော ကာလံ ကတွာ သပထကမ္မဝသေန တဿာယေဝ ဒါသိယော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ သာ တတ္ထ ပုဗ္ဗေ ကတဿ ပုညကမ္မဿ ဖလေန ဒိဝသဘာဂံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အဍ္ဎရတ္တေ ပါပကမ္မဗလသဉ္စောဒိတာ သယနတော ဥဋ္ဌဟိတွာ ပေါက္ခရဏိတီရံ ဂစ္ဆတိ။ တတ္ထ ဂတံ ဂဇပေါတကပ္ပမာဏော ဧကော ကာဠသုနခေါ ဘေရဝရူပေါ ဆိန္နကဏ္ဏော တိခိဏာယတကထိနဒါဌော သုဝိပ္ဖုလိတခဒိရင်္ဂါရပုဉ္ဇသဒိသနယနော နိရန္တရပ္ပဝတ္တဝိဇ္ဇုလတာသင်္ဃာတသဒိသဇိဝှော ကထိနတိခိဏနခေါ ခရာယတဒုဗ္ဗဏ္ဏလောမော တတော အာဂန္တွာ တံ ဘူမိယံ နိပါတေတွာ အတိသယဇိဃစ္ဆာဘိဘူတော ဝိယ ပသယှ ခါဒန္တော အဋ္ဌိသင်္ခလိကမတ္တံ ကတွာ ဒန္တေဟိ ဂဟေတွာ ပေါက္ခရဏိယံ ခိပိတွာ အန္တရဓာယတိ။ သာ စ တတ္ထ ပက္ခိတ္တသမနန္တရမေဝ ပကတိရူပဓာရိနီ ဟုတွာ ဝိမာနံ အဘိရုယှ သယနေ နိပဇ္ဇတိ။ ဣတရာ ပန တဿာ ဒါသဗျမေဝ ဒုက္ခံ အနုဘဝန္တိ။ ဧဝံ တာသံ တတ္ထ ဝသန္တီနံ ပညာသာဓိကာနိ ပဉ္စ ဝဿသတာနိ ဝီတိဝတ္တာနိ။

အထ တာသံ ပုရိသေဟိ ဝိနာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တီနံ ဥက္ကဏ္ဌာ အဟေသုံ။ တတ္ထ စ ကဏ္ဏမုဏ္ဍဒဟတော နိဂ္ဂတာ ပဗ္ဗတဝိဝရေန အာဂန္တွာ ဂင်္ဂံ နဒိံ အနုပဝိဋ္ဌာ ဧကာ နဒီ အတ္ထိ။ တာသဉ္စ ဝသနဋ္ဌာနသမီပေ ဧကော ဒိဗ္ဗဖလေဟိ အမ္ဗရုက္ခေဟိ ပနသလဗုဇာဒီဟိ စ ဥပသောဘိတော အာရာမသဒိသော အရညပ္ပဒေသော အတ္ထိ။ တာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘‘ဟန္ဒ၊ မယံ ဣမာနိ အမ္ဗဖလာနိ ဣမိဿာ နဒိယာ ပက္ခိပိဿာမ၊ အပ္ပေဝ နာမ ဣမံ ဖလံ ဒိသွာ ဖလလောဘေန ကောစိဒေဝ ပုရိသော ဣဓာဂစ္ဆေယျ၊ တေန သဒ္ဓိံ ရမိဿာမာတိ။ တာ တထာ အကံသု။ တာဟိ ပန ပက္ခိတ္တာနိ အမ္ဗဖလာနိ ကာနိစိ တာပသာ ဂဏှိံသု၊ ကာနိစိ ဝနစရကာ၊ ကာနိစိ ကာကာ ဝိလုဇ္ဇိံသု၊ ကာနိစိ တီရေ လဂ္ဂိံသု။ ဧကံ ပန ဂင်္ဂါယ သောတံ ပတွာ အနုက္ကမေန ဗာရာဏသိံ သမ္ပာပုဏိ။

တေန စ သမယေန ဗာရာဏသိရာဇာ လောဟဇာလပရိက္ခိတ္တေ ဂင်္ဂါဇလေ နှာယတိ။ အထ တံ ဖလံ နဒိသောတေန ဝုယှမာနံ အနုက္ကမေန အာဂန္တွာ လောဟဇာလေ လဂ္ဂိ။ တံ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသသမ္ပန္နံ မဟန္တံ ဒိဗ္ဗံ အမ္ဗဖလံ ဒိသွာ ရာဇပုရိသာ ရညော ဥပနေသုံ။ ရာဇာ တဿ ဧကဒေသံ ဂဟေတွာ ဝီမံသနတ္ထာယ ဧကဿ ဗန္ဓနာဂါရေ ဌပိတဿ ဝဇ္ဈစောရဿ ခါဒိတုံ အဒါသိ။ သော တံ ခါဒိတွာ ‘‘ဒေဝ၊ မယာ ဧဝရူပံ န ခါဒိတပုဗ္ဗံ၊ ဒိဗ္ဗမိဒံ မညေ အမ္ဗဖလ’’န္တိ အာဟ။ ရာဇာ ပုနပိ တဿ ဧကံ ခဏ္ဍံ အဒါသိ။ သော တံ ခါဒိတွာ ဝိဂတဝလိတပလိတော အတိဝိယ မနောဟရရူပေါ ယောဗ္ဗနေ ဌိတော ဝိယ အဟောသိ။ တံ ဒိသွာ ရာဇာ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဇာတော တံ အမ္ဗဖလံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ သရီရေ ဝိသေသံ လဘိတွာ မနုဿေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကတ္ထ ဧဝရူပါနိ ဒိဗ္ဗအမ္ဗဖလာနိ သံဝိဇ္ဇန္တီ’’တိ? မနုဿာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဟိမဝန္တေ ကိရ၊ ဒေဝ၊ ပဗ္ဗတရာဇေ’’တိ။ ‘‘သက္ကာ ပန တာနိ အာနေတု’’န္တိ? ‘‘ဝနစရကာ၊ ဒေဝ၊ ဇာနန္တီ’’တိ။

ရာဇာ ဝနစရကေ ပက္ကောသာပေတွာ တေသံ တမတ္ထံ အာစိက္ခိတွာ တေဟိ သမ္မန္တေတွာ ဒိန္နဿ ဧကဿ ဝနစရကဿ သဟဿံ ဒတွာ တံ ဝိဿဇ္ဇေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ ၊ သီဃံ တံ မေ အမ္ဗဖလံ အာနေဟီ’’တိ။ သော တံ ကဟာပဏသဟဿံ ပုတ္တဒါရဿ ဒတွာ ပါထေယျံ ဂဟေတွာ ပဋိဂင်္ဂံ ကဏ္ဏမုဏ္ဍဒဟာဘိမုခေါ ဂန္တွာ မနုဿပထံ အတိက္ကမိတွာ ကဏ္ဏမုဏ္ဍဒဟတော ဩရံ သဋ္ဌိယောဇနပ္ပမာဏေ ပဒေသေ ဧကံ တာပသံ ဒိသွာ တေန အာစိက္ခိတမဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တော ပုန တိံသယောဇနပ္ပမာဏေ ပဒေသေ ဧကံ တာပသံ ဒိသွာ၊ တေန အာစိက္ခိတမဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တော ပုန ပန္နရသယောဇနပ္ပမာဏေ ဌာနေ အညံ တာပသံ ဒိသွာ၊ တဿ အတ္တနော အာဂမနကာရဏံ ကထေသိ။ တာပသော တံ အနုသာသိ – ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ဣမံ မဟာဂင်္ဂံ ပဟာယ ဣမံ ခုဒ္ဒကနဒိံ နိဿာယ ပဋိသောတံ ဂစ္ဆန္တော ယဒါ ပဗ္ဗတဝိဝရံ ပဿသိ၊ တဒါ ရတ္တိယံ ဥက္ကံ ဂဟေတွာ ပဝိသေယျာသိ။ အယဉ္စ နဒီ ရတ္တိယံ နပ္ပဝတ္တတိ၊ တေန တေ ဂမနယောဂ္ဂါ ဟောတိ၊ ကတိပယယောဇနာတိက္ကမေန တေ အမ္ဗေ ပဿိဿသီ’’တိ။ သော တထာ ကတွာ ဥဒယန္တေ သူရိယေ ဝိဝိဓရတနရံသိဇာလပဇ္ဇောတိတဘူမိဘာဂံ ဖလဘာရာဝနတသာခါဝိတာနတရုဂဏောပသောဘိတံ နာနာဝိဓဝိဟင်္ဂဂဏူပကူဇိတံ အတိဝိယ မနောဟရံ အမ္ဗဝနံ သမ္ပာပုဏိ။

အထ နံ တာ အမနုဿိတ္ထိယော ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဧသ မမ ပရိဂ္ဂဟော၊ ဧသ မမ ပရိဂ္ဂဟော’’တိ ဥပဓာဝိံသု။ သော ပန တာဟိ သဒ္ဓိံ တတ္ထ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတုံ ယောဂ္ဂဿ ပုညကမ္မဿ အကတတ္တာ တာ ဒိသွာဝ ဘီတော ဝိရဝန္တော ပလာယိတွာ အနုက္ကမေန ဗာရာဏသိံ ပတွာ တံ ပဝတ္တိံ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ တံ သုတွာ တာ ဣတ္ထိယော ဒဋ္ဌုံ အမ္ဗဖလာနိ စ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ သဉ္ဇာတာဘိလာသော ရဇ္ဇဘာရံ အမစ္စေသု အာရောပေတွာ မိဂဝါပဒေသေန သန္နဒ္ဓဓနုကလာပေါ ခဂ္ဂံ ဗန္ဓိတွာ ကတိပယမနုဿပရိဝါရော တေနေဝ ဝနစရကေန ဒဿိတမဂ္ဂေန ဂန္တွာ ကတိပယယောဇနန္တရေ ဌာနေ မနုဿေပိ ဌပေတွာ ဝနစရကမေဝ ဂဟေတွာ အနုက္ကမေန ဂန္တွာ တမ္ပိ တတော နိဝတ္တာပေတွာ ဥဒယန္တေ ဒိဝါကရေ အမ္ဗဝနံ ပါဝိသိ။ အထ နံ တာ ဣတ္ထိယော အဘိနဝဥပ္ပန္နမိဝ ဒေဝပုတ္တံ ဒိသွာ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ‘‘ရာဇာ’’တိ ဉတွာ သဉ္ဇာတသိနေဟဗဟုမာနာ သက္ကစ္စံ နှာပေတွာ ဒိဗ္ဗေဟိ ဝတ္ထာလင်္ကာရမာလာဂန္ဓဝိလေပနေဟိ သုမဏ္ဍိတပသာဓိတံ ကတွာ ဝိမာနံ အာရောပေတွာ နာနဂ္ဂရသံ ဒိဗ္ဗဘောဇနံ ဘောဇေတွာ တဿ ဣစ္ဆာနုရူပံ ပယိရုပါသိံသု။

အထ ဒိယဍ္ဎဝဿသတေ အတိက္ကန္တေ ရာဇာ အဍ္ဎရတ္တိသမယေ ဥဋ္ဌဟိတွာ နိသိန္နော တံ အတိစာရိနိံ ပေတိံ ပေါက္ခရဏိတီရံ ဂစ္ဆန္တိံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဧသာ ဣမာယ ဝေလာယ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝီမံသိတုကာမော အနုဗန္ဓိ။ အထ နံ တတ္ထ ဂတံ သုနခေန ခဇ္ဇမာနံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဣဒ’’န္တိ အဇာနန္တော တယော စ ဒိဝသေ ဝီမံသိတွာ ‘‘ဧသော ဧတိဿာ ပစ္စာမိတ္တော ဘဝိဿတီ’’တိ နိသိတေန ဥသုနာ ဝိဇ္ဈိတွာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ တဉ္စ ဣတ္ထိံ ပေါထေတွာ ပေါက္ခရဏိံ ဩတာရေတွာ ပဋိလဒ္ဓပုရိမရူပံ ဒိသွာ –

၃၄၈။

‘‘သောဏ္ဏသောပါနဖလကာ ၊ သောဏ္ဏဝါလုကသန္ထတာ၊

တတ္ထ သောဂန္ဓိယာ ဝဂ္ဂူ၊ သုစိဂန္ဓာ မနောရမာ။

၃၄၉။

‘‘နာနာရုက္ခေဟိ သဉ္ဆန္နာ၊ နာနာဂန္ဓသမေရိတာ၊

နာနာပဒုမသဉ္ဆန္နာ၊ ပုဏ္ဍရီကသမောတတာ။

၃၅၀။

‘‘သုရဘိံ သမ္ပဝါယန္တိ၊ မနုညာ မာလုတေရိတာ၊

ဟံသကောဉ္စာဘိရုဒါ စ၊ စက္ကဝက္ကာဘိကူဇိတာ။

၃၅၁။

‘‘နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏာ၊ နာနာသရဂဏာယုတာ၊

နာနာဖလဓရာ ရုက္ခာ၊ နာနာပုပ္ဖဓရာ ဝနာ။

၃၅၂။

‘‘န မနုဿေသု ဤဒိသံ၊ နဂရံ ယာဒိသံ ဣဒံ၊

ပါသာဒါ ဗဟုကာ တုယှံ၊ သောဝဏ္ဏရူပိယာမယာ၊

ဒဒ္ဒလ္လမာနာ အာဘေန္တိ၊ သမန္တာ စတုရော ဒိသာ။

၃၅၃။

‘‘ပဉ္စ ဒါသိသတာ တုယှံ၊ ယာ တေမာ ပရိစာရိကာ၊

တာ ကမ္ဗုကာယူရဓရာ၊ ကဉ္စနာဝေဠဘူသိတာ။

၃၅၄။

‘‘ပလ္လင်္ကာ ဗဟုကာ တုယှံ၊ သောဝဏ္ဏရူပိယာမယာ၊

ကဒလိမိဂသဉ္ဆန္နာ၊ သဇ္ဇာ ဂေါနကသန္ထတာ။

၃၅၅။

‘‘ယတ္ထ တုဝံ ဝါသူပဂတာ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ၊

သမ္ပတ္တာယဍ္ဎရတ္တာယ၊ တတော ဥဋ္ဌာယ ဂစ္ဆသိ။

၃၅၆။

‘‘ဥယျာနဘူမိံ ဂန္တွာန၊ ပေါက္ခရညာ သမန္တတော၊

တဿာ တီရေ တုဝံ ဌာသိ၊ ဟရိတေ သဒ္ဒလေ သုဘေ။

၃၅၇။

‘‘တတော တေ ကဏ္ဏမုဏ္ဍော သုနခေါ၊ အင်္ဂမင်္ဂါနိ ခါဒတိ၊

ယဒါ စ ခါယိတာ အာသိ၊ အဋ္ဌိသင်္ခလိကာ ကတာ၊

ဩဂါဟသိ ပေါက္ခရဏိံ၊ ဟောတိ ကာယော ယထာ ပုရေ။

၃၅၈။

‘‘တတော တွံ အင်္ဂပစ္စင်္ဂီ၊ သုစာရု ပိယဒဿနာ၊

ဝတ္ထေန ပါရုပိတွာန၊ အာယာသိ မမ သန္တိကံ။

၃၅၉။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ကဏ္ဏမုဏ္ဍော သုနခေါ တဝ၊

အင်္ဂမင်္ဂါနိ ခါဒတီ’’တိ။ –

ဒွါဒသဟိ ဂါထာဟိ တံ တဿ ပဝတ္တိံ ပဋိပုစ္ဆိ။

၃၄၈။ တတ္ထ သောဏ္ဏသောပါနဖလကာတိ သုဝဏ္ဏမယသောပါနဖလကာ။ သောဏ္ဏဝါလုကသန္ထတာတိ သမန္တတော သုဝဏ္ဏမယာဟိ ဝါလုကာဟိ သန္ထတာ။ တတ္ထာတိ ပေါက္ခရဏိယံ။ သောဂန္ဓိယာတိ သောဂန္ဓိကာ။ ဝဂ္ဂူတိ သုန္ဒရာ ရုစိရာ။ သုစိဂန္ဓာတိ မနုညဂန္ဓာ။

၃၄၉။ နာနာဂန္ဓသမေရိတာတိ နာနာဝိဓသုရဘိဂန္ဓဝသေန ဂန္ဓဝါယုနာ သမန္တတော ဧရိတာ။ နာနာပဒုမသဉ္ဆန္နာတိ နာနာဝိဓရတ္တပဒုမသဉ္ဆာဒိတသလိလတလာ။ ပုဏ္ဍရီကသမောတတာတိ သေတပဒုမေဟိ စ သမောကိဏ္ဏာ။

၃၅၀။ သုရဘိံ သမ္ပဝါယန္တီတိ သမ္မဒေဝ သုဂန္ဓံ ဝါယတိ ပေါက္ခရဏီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဟံသကောဉ္စာဘိရုဒါတိ ဟံသေဟိ စ ကောဉ္စေဟိ စ အဘိနာဒိတာ။

၃၅၁။ နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏာတိ နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏာ။ နာနာသရဂဏာယုတာတိ နာနာဝိဓဝိဟင်္ဂမာဘိရုဒသမူဟယုတ္တာ။ နာနာဖလဓရာတိ နာနာဝိဓဖလဓာရိနော သဗ္ဗကာလံ ဝိဝိဓဖလဘာရနမိတသာခတ္တာ။ နာနာပုပ္ဖဓရာ ဝနာတိ နာနာဝိဓသုရဘိကုသုမဒါယိကာနိ ဝနာနီတိ အတ္ထော။ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဟိ ‘‘ဝနာ’’တိ ဝုတ္တံ။

၃၅၂။ န မနုဿေသု ဤဒိသံ နဂရန္တိ ယာဒိသံ တဝ ဣဒံ နဂရံ၊ ဤဒိသံ မနုဿေသု နတ္ထိ၊ မနုဿလောကေ န ဥပလဗ္ဘတီတိ အတ္ထော။ ရူပိယမယာတိ ရဇတမယာ။ ဒဒ္ဒလ္လမာနာတိ အတိဝိယ ဝိရောစမာနာ။ အာဘေန္တီတိ သောဘယန္တိ။ သမန္တာ စတုရော ဒိသာတိ သမန္တတော စတဿောပိ ဒိသာယော။

၃၅၃။ ယာ တေမာတိ ယာ တေ ဣမာ။ ပရိစာရိကာတိ ဝေယျာဝစ္စကာရိနိယော။ တာတိ တာ ပရိစာရိကာယော။ ကမ္ဗုကာယူရဓရာတိ သင်္ခဝလယကာယူရဝိဘူသိတာ။ ကဉ္စနာဝေဠဘူသိတာတိ သုဝဏ္ဏဝဋံသကသမလင်္ကတကေသဟတ္ထာ။

၃၅၄။ ကဒလိမိဂသဉ္ဆန္နာတိ ကဒလိမိဂစမ္မပစ္စတ္ထရဏတ္ထတာ။ သဇ္ဇာတိ သဇ္ဇိတာ သယိတုံ ယုတ္တရူပါ။ ဂေါနကသန္ထတာတိ ဒီဃလောမကေန ကောဇဝေန သန္ထတာ။

၃၅၅။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ပလ္လင်္ကေ။ ဝါသူပဂတာတိ ဝါသံ ဥပဂတာ၊ သယိတာတိ အတ္ထော။ သမ္ပတ္တာယဍ္ဎရတ္တာယာတိ အဍ္ဎရတ္တိယာ ဥပဂတာယ။ တတောတိ ပလ္လင်္ကတော။

၃၅၆။ ပေါက္ခရညာတိ ပေါက္ခရဏိယာ။ ဟရိတေတိ နီလေ။ သဒ္ဒလေတိ တရုဏတိဏသဉ္ဆန္နေ။ သုဘေတိ သုဒ္ဓေ။ သုဘေတိ ဝါ တဿာ အာလပနံ။ ဘဒ္ဒေ၊ သမန္တတော ဟရိတေ သဒ္ဒလေ တဿာ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ တွံ ဂန္တွာန ဌာသိ တိဋ္ဌသီတိ ယောဇနာ။

၃၅၇။ ကဏ္ဏမုဏ္ဍောတိ ခဏ္ဍိတကဏ္ဏော ဆိန္နကဏ္ဏော။ ခါယိတာ အာသီတိ ခါဒိတာ အဟောသိ။ အဋ္ဌိသင်္ခလိကာ ကတာတိ အဋ္ဌိသင်္ခလိကမတ္တာ ကတာ။ ယထာ ပုရေတိ သုနခေန ခါဒနတော ပုဗ္ဗေ ဝိယ။

၃၅၈။ တတောတိ ပေါက္ခရဏိံ ဩဂါဟနတော ပစ္ဆာ။ အင်္ဂပစ္စင်္ဂီတိ ပရိပုဏ္ဏသဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂဝတီ။ သုစာရူတိ သုဋ္ဌု မနောရမာ။ ပိယဒဿနာတိ ဒဿနီယာ။ အာယာသီတိ အာဂစ္ဆသိ။

ဧဝံ တေန ရညာ ပုစ္ဆိတာ သာ ပေတီ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အတ္တနော ပဝတ္တိံ တဿ ကထေန္တီ –

၃၆၀။

‘‘ကိမိလာယံ ဂဟပတိ၊ သဒ္ဓါ အာသိ ဥပါသကော၊

တဿာဟံ ဘရိယာ အာသိံ၊ ဒုဿီလာ အတိစာရိနီ။

၃၆၁။

‘‘သော မံ အတိစရမာနာယ၊ သာမိကော ဧတဒဗြဝိ၊

‘နေတံ တံ ဆန္နံ ပတိရူပံ၊ ယံ တွံ အတိစရာသိ မံ’။

၃၆၂။

‘‘သာဟံ ဃောရဉ္စ သပထံ၊ မုသာဝါဒဉ္စ ဘာသိသံ၊

‘နာဟံ တံ အတိစရာမိ၊ ကာယေန ဥဒ စေတသာ။

၃၆၃။

‘‘‘သစာဟံ တံ အတိစရာမိ၊ ကာယေန ဥဒ စေတသာ၊

ကဏ္ဏမုဏ္ဍောယံ သုနခေါ၊ အင်္ဂမင်္ဂါနိ ခါဒတု’။

၃၆၄။

‘‘တဿ ကမ္မဿ ဝိပါကံ၊ မုသာဝါဒဿ စူဘယံ၊

သတ္တေဝ ဝဿသတာနိ၊ အနုဘူတံ ယတော ဟိ မေ၊

ကဏ္ဏမုဏ္ဍော စ သုနခေါ၊ အင်္ဂမင်္ဂါနိ ခါဒတီ’’တိ။ – ပဉ္စ ဂါထာ အာဟ၊

၃၆၀-၁။ တတ္ထ ကိမိလာယန္တိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ။ အတိစာရိနီတိ ဘရိယာ ဟိ ပတိံ အတိက္ကမ္မ စရဏတော ‘‘အတိစာရိနီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ အတိစရမာနာယ မယိ သော သာမိကော မံ ဧတဒဗြဝီတိ ယောဇနာ။ နေတံ ဆန္နန္တိအာဒိ ဝုတ္တာကာရဒဿနံ။ တတ္ထ နေတံ ဆန္နန္တိ န ဧတံ ယုတ္တံ။ န ပတိရူပန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ယန္တိ ကိရိယာပရာမသနံ။ အတိစရာသီတိ အတိစရသိ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ယံ မံ တွံ အတိစရသိ၊ တတ္ထ ယံ အတိစရဏံ၊ နေတံ ဆန္နံ နေတံ ပတိရူပန္တိ အတ္ထော။

၃၆၂-၄။ ဃောရန္တိ ဒါရုဏံ။ သပထန္တိ သပနံ။ ဘာသိသန္တိ အဘာသိံ။ သစာဟန္တိ သစေ အဟံ။ တန္တိ တွံ။ တဿ ကမ္မဿာတိ တဿ ပါပကမ္မဿ ဒုဿီလျကမ္မဿ။ မုသာဝါဒဿ စာတိ ‘‘နာဟံ တံ အတိစရာမီ’’တိ ဝုတ္တမုသာဝါဒဿ စ။ ဥဘယန္တိ ဥဘယဿ ဝိပါကံ။ အနုဘူတန္တိ အနုဘူယမာနံ မယာတိ အတ္ထော။ ယတောတိ ယတော ပါပကမ္မတော။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ တေန အတ္တနော ကတံ ဥပကာရံ ကိတ္တေန္တီ –

၃၆၅။

‘‘တွဉ္စ ဒေဝ ဗဟုကာရော၊ အတ္ထာယ မေ ဣဓာဂတော၊

သုမုတ္တာဟံ ကဏ္ဏမုဏ္ဍဿ၊ အသောကာ အကုတောဘယာ။

၃၆၆။

‘‘တာဟံ ဒေဝ နမဿာမိ၊ ယာစာမိ ပဉ္ဇလီကတာ၊

ဘုဉ္ဇ အမာနုသေ ကာမေ၊ ရမ ဒေဝ မယာ သဟာ’’တိ။ –

ဒွေ ဂါထာ အာဟ။ တတ္ထ ဒေဝါတိ ရာဇာနံ အာလပတိ။ ကဏ္ဏမုဏ္ဍဿာတိ ကဏ္ဏမုဏ္ဍတော။ နိဿက္ကေ ဟိ ဣဒံ သာမိဝစနံ။ အထ ရာဇာ တတ္ထ ဝါသေန နိဗ္ဗိန္နမာနသော ဂမနဇ္ဈာသယံ ပကာသေသိ။ တံ သုတွာ ပေတီ ရညော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ တတ္ထေဝဿ ဝါသံ ယာစန္တီ ‘‘တာဟံ၊ ဒေဝ၊ နမဿာမီ’’တိ ဂါထမာဟ။

ပုန ရာဇာ ဧကံသေန နဂရံ ဂန္တုကာမောဝ ဟုတွာ အတ္တနော အဇ္ဈာသယံ ပဝေဒေန္တော –

၃၆၇။

‘‘ဘုတ္တာ အမာနုသာ ကာမာ၊ ရမိတောမှိ တယာ သဟ၊

တာဟံ သုဘဂေ ယာစာမိ၊ ခိပ္ပံ ပဋိနယာဟိ မ’’န္တိ။ –

ဩသာနဂါထမာဟ။ တတ္ထ တာဟန္တိ တံ အဟံ။ သုဘဂေတိ သုဘဂယုတ္တေ။ ပဋိနယာဟိ မန္တိ မယှံ နဂရမေဝ မံ ပဋိနေဟိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ပါကဋမေဝ။

အထ သာ ဝိမာနပေတီ ရညော ဝစနံ သုတွာ ဝိယောဂံ အသဟမာနာ သောကာတုရတာယ ဗျာကုလဟဒယာ ဝေဓမာနသရီရာ နာနာဝိဓေဟိ ဥပါယေဟိ အာယာစိတွာပိ တံ တတ္ထ ဝါသေတုံ အသက္ကောန္တီ ဗဟူဟိ မဟာရဟေဟိ ရတနေဟိ သဒ္ဓိံ ရာဇာနံ နဂရံ နေတွာ ပါသာဒံ အာရောပေတွာ ကန္ဒိတွာ ပရိဒေဝိတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂတာ။ ရာဇာ ပန တံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ ဒါနာဒီနိ ပုညကမ္မာနိ ကတွာ သဂ္ဂပရာယဏော အဟောသိ။ အထ အမှာကံ ဘဂဝတိ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ ဧကဒိဝသံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ပဗ္ဗတစာရိကံ စရမာနော တံ ဣတ္ထိံ သပရိဝါရံ ဒိသွာ တာယ ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိ။ သာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗံ ထေရဿ ကထေသိ။ ထေရော တာသံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တံ ပဝတ္တိံ ထေရော ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ မဟာဇနော ပဋိလဒ္ဓသံဝေဂေါ ပါပတော ဩရမိတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညကမ္မာနိ ကတွာ သဂ္ဂပရာယဏော အဟောသီတိ။

ကဏ္ဏမုဏ္ဍပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃။ ဎုဗ္ဗရိပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

အဟု ရာဇာ ဗြဟ္မဒတ္တောတိ ဣဒံ ဥဗ္ဗရိပေတဝတ္ထုံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဥပါသိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ အညတရာယ ဥပါသိကာယ သာမိကော ကာလမကာသိ။ သာ ပတိဝိယောဂဒုက္ခာတုရာ သောစန္တီ အာဠာဟနံ ဂန္တွာ ရောဒတိ။ ဘဂဝါ တဿာ သောတာပတ္တိဖလဿ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ကရုဏာယ သဉ္စောဒိတမာနသော ဟုတွာ တဿာ ဂေဟံ ဂန္တွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ ဥပါသိကာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကိံ၊ ဥပါသိကေ၊ သောစသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘အာမ၊ ဘဂဝါ၊ ပိယဝိပ္ပယောဂေန သောစာမီ’’တိ ဝုတ္တေ တဿာ သောကံ အပနေတုကာမော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ပဉ္စာလရဋ္ဌေ ကပိလနဂရေ စူဠနီဗြဟ္မဒတ္တော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ သော အဂတိဂမနံ ပဟာယ အတ္တနော ဝိဇိတေ ပဇာယ ဟိတကရဏနိရတော ဒသ ရာဇဓမ္မေ အကောပေတွာ ရဇ္ဇံ အနုသာသမာနော ကဒါစိ ‘‘အတ္တနော ရဇ္ဇေ ကိံ ဝဒန္တီ’’တိ သောတုကာမော တုန္နဝါယဝေသံ ဂဟေတွာ ဧကော အဒုတိယော နဂရတော နိက္ခမိတွာ ဂါမတော ဂါမံ ဇနပဒတော ဇနပဒံ ဝိစရိတွာ သဗ္ဗရဇ္ဇံ အကဏ္ဋကံ အနုပပီဠံ မနုဿေ သမ္မောဒမာနေ အပါရုတဃရေ မညေ ဝိဟရန္တေ ဒိသွာ သောမနဿဇာတော နိဝတ္တိတွာ နဂရာဘိမုခေါ အာဂစ္ဆန္တော အညတရသ္မိံ ဂါမေ ဧကိဿာ ဝိဓဝါယ ဒုဂ္ဂတိတ္ထိယာ ဂေဟံ ပါဝိသိ။ သာ တံ ဒိသွာ အာဟ – ‘‘ကော နု တွံ၊ အယျော၊ ကုတော ဝါ အာဂတောသီ’’တိ? ‘‘အဟံ တုန္နဝါယော၊ ဘဒ္ဒေ၊ ဘတိယာ တုန္နဝါယကမ္မံ ကရောန္တော ဝိစရာမိ။ ယဒိ တုမှာကံ တုန္နဝါယကမ္မံ အတ္ထိ၊ ဘတ္တဉ္စ ဝေတနဉ္စ ဒေထ၊ တုမှာကမ္ပိ ကမ္မံ ကရောမီ’’တိ။ ‘‘နတ္ထမှာကံ ကမ္မံ ဘတ္တဝေတနံ ဝါ၊ အညေသံ ကရောဟိ၊ အယျာ’’တိ။ သော တတ္ထ ကတိပါဟံ ဝသန္တော ဓညပုညလက္ခဏသမ္ပန္နံ တဿာ ဓီတရံ ဒိသွာ မာတရံ အာဟ – ‘‘အယံ ဒါရိကာ ကိံ ကေနစိ ကတပရိဂ္ဂဟာ၊ ဥဒါဟု အကတပရိဂ္ဂဟာ။ သစေ ပန ကေနစိ အကတပရိဂ္ဂဟာ၊ ဣမံ မယှံ ဒေထ၊ အဟံ တုမှာကံ သုခေန ဇီဝနူပါယံ ကာတုံ သမတ္ထော’’တိ။ ‘‘သာဓု၊ အယျာ’’တိ သာ တဿ တံ အဒါသိ။

သော တာယ သဒ္ဓိံ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ တဿာ ကဟာပဏသဟဿံ ဒတွာ ‘‘အဟံ ကတိပါဟေနေဝ နိဝတ္တိဿာမိ။ ဘဒ္ဒေ ၊ တွံ မာ ဥက္ကဏ္ဌသီ’’တိ ဝတွာ အတ္တနော နဂရံ ဂန္တွာ၊ နဂရဿ စ တဿ ဂါမဿ စ အန္တရေ မဂ္ဂံ သမံ ကာရာပေတွာ အလင်္ကာရာပေတွာ မဟတာ ရာဇာနုဘာဝေန တတ္ထ ဂန္တွာ တံ ဒါရိကံ ကဟာပဏရာသိမှိ ဌပေတွာ သုဝဏ္ဏရဇတကလသေဟိ နှာပေတွာ ‘‘ဥဗ္ဗရီ’’တိ နာမံ ကာရာပေတွာ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ တဉ္စ ဂါမံ တဿာ ဉာတီနံ ဒတွာ မဟတာ ရာဇာနုဘာဝေန တံ နဂရံ အာနေတွာ တာယ သဒ္ဓိံ အဘိရမမာနော ယာဝဇီဝံ ရဇ္ဇသုခံ အနုဘဝိတွာ အာယုပရိယောသာနေ ကာလမကာသိ။ ကာလကတေ စ တသ္မိံ၊ ကတေ စ သရီရကိစ္စေ ဥဗ္ဗရီ ပတိဝိယောဂေန သောကသလ္လသမပ္ပိတဟဒယာ အာဠာဟနံ ဂန္တွာ ဗဟူ ဒိဝသေ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီဟိ ပူဇေတွာ ရညော ဂုဏေ ကိတ္တေတွာ ဥမ္မာဒပ္ပတ္တာ ဝိယ ကန္ဒန္တီ ပရိဒေဝန္တီ အာဠာဟနံ ပဒက္ခိဏံ ကရောတိ။

တေန စ သမယေန အမှာကံ ဘဂဝါ ဗောဓိသတ္တဘူတော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဓိဂတဇ္ဈာနာဘိညော ဟိမဝန္တဿ သာမန္တာ အညတရသ္မိံ အရညာယတနေ ဝိဟရန္တော သောကသလ္လသမပ္ပိတံ ဥဗ္ဗရိံ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဒိသွာ အာကာသေန အာဂန္တွာ ဒိဿမာနရူပေါ အာကာသေ ဌတွာ တတ္ထ ဌိတေ မနုဿေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကဿိဒံ အာဠာဟနံ၊ ကဿတ္ထာယ စာယံ ဣတ္ထီ ‘ဗြဟ္မဒတ္တ၊ ဗြဟ္မဒတ္တာ’တိ ကန္ဒန္တီ ပရိဒေဝတီ’’တိ။ တံ သုတွာ မနုဿာ ‘‘ဗြဟ္မဒတ္တော နာမ ပဉ္စာလာနံ ရာဇာ၊ သော အာယုပရိယောသာနေ ကာလမကာသိ၊ တဿိဒံ အာဠာဟနံ၊ တဿ အယံ အဂ္ဂမဟေသီ ဥဗ္ဗရီ နာမ ‘ဗြဟ္မဒတ္တ၊ ဗြဟ္မဒတ္တာ’တိ တဿ နာမံ ဂဟေတွာ ကန္ဒန္တီ ပရိဒေဝတီ’’တိ အာဟံသု။ တမတ္ထံ ဒီပေန္တာ သင်္ဂီတိကာရာ –

၃၆၈။

‘‘အဟု ရာဇာ ဗြဟ္မဒတ္တော၊ ပဉ္စာလာနံ ရထေသဘော၊

အဟောရတ္တာနမစ္စယာ၊ ရာဇာ ကာလမကြုဗ္ဗထ။

၃၆၉။

‘‘တဿ အာဠာဟနံ ဂန္တွာ၊ ဘရိယာ ကန္ဒတိ ဥဗ္ဗရိ၊

ဗြဟ္မဒတ္တံ အပဿန္တီ၊ ဗြဟ္မဒတ္တာတိ ကန္ဒတိ။

၃၇၀။

‘‘ဣသိ စ တတ္ထ အာဂစ္ဆိ၊ သမ္ပန္နစရဏော မုနိ၊

သော စ တတ္ထ အပုစ္ဆိတ္ထ၊ ယေ တတ္ထ သု သမာဂတာ။

၃၇၁။

‘‘‘ကဿ ဣဒံ အာဠာဟနံ၊ နာနာဂန္ဓသမေရိတံ၊

ကဿာယံ ကန္ဒတိ ဘရိယာ၊ ဣတော ဒူရဂတံ ပတိံ၊

ဗြဟ္မဒတ္တံ အပဿန္တီ၊ ဗြဟ္မဒတ္တာတိ ကန္ဒတိ’။

၃၇၂။

‘‘တေ စ တတ္ထ ဝိယာကံသု၊ ယေ တတ္ထ သု သမာဂတာ၊

ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ဗြဟ္မဒတ္တဿ မာရိသ။

၃၇၃။

‘‘တဿ ဣဒံ အာဠာဟနံ၊ နာနာဂန္ဓသမေရိတံ၊

တဿာယံ ကန္ဒတိ ဘရိယာ၊ ဣတော ဒူရဂတံ ပတိံ၊

ဗြဟ္မဒတ္တံ အပဿန္တီ၊ ဗြဟ္မဒတ္တာတိ ကန္ဒတီ’’တိ။ – ဆ ဂါထာ ဌပေသုံ၊

၃၆၈-၉။ တတ္ထ အဟူတိ အဟောသိ။ ပဉ္စာလာနန္တိ ပဉ္စာလရဋ္ဌဝါသီနံ၊ ပဉ္စာလရဋ္ဌဿေဝ ဝါ။ ဧကောပိ ဟိ ဇနပဒေါ ဇနပဒိကာနံ ရာဇကုမာရာနံ ဝသေန ရုဠှိယာ ‘‘ပဉ္စာလာန’’န္တိ ဗဟုဝစနေန နိဒ္ဒိသီယတိ။ ရထေသဘောတိ ရထေသု ဥသဘသဒိသော၊ မဟာရထောတိ အတ္ထော။ တဿ အာဠာဟနန္တိ တဿ ရညော သရီရဿ ဒဍ္ဎဋ္ဌာနံ။

၃၇၀။ ဣသီတိ ဈာနာဒီနံ ဂုဏာနံ ဧသနဋ္ဌေန ဣသိ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဥဗ္ဗရိယာ ဌိတဋ္ဌာနေ၊ သုသာနေတိ အတ္ထော။ အာဂစ္ဆီတိ အဂမာသိ။ သမ္ပန္နစရဏောတိ သီလသမ္ပဒါ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ၊ ဇာဂရိယာနုယောဂေါ၊ သဒ္ဓါဒယော သတ္တ သဒ္ဓမ္မာ၊ စတ္တာရိ ရူပါဝစရဈာနာနီတိ ဣမေဟိ ပန္နရသဟိ စရဏသင်္ခါတေဟိ ဂုဏေဟိ သမ္ပန္နော သမန္နာဂတော၊ စရဏသမ္ပန္နောတိ အတ္ထော။ မုနီတိ အတ္တဟိတဉ္စ ပရဟိတဉ္စ မုနာတိ ဇာနာတီတိ မုနိ။ သော စ တတ္ထ အပုစ္ဆိတ္ထာတိ သော တသ္မိံ ဌာနေ ဌိတေ ဇနေ ပဋိပုစ္ဆိ။ ယေ တတ္ထ သု သမာဂတာတိ ယေ မနုဿာ တတ္ထ သုသာနေ သမာဂတာ။ သူတိ နိပါတမတ္တံ။ ‘‘ယေ တတ္ထာသုံ သမာဂတာ’’တိ ဝါ ပါဌော။ အာသုန္တိ အဟေသုန္တိ အတ္ထော။

၃၇၁။ နာနာဂန္ဓသမေရိတန္တိ နာနာဝိဓေဟိ ဂန္ဓေဟိ သမန္တတော ဧရိတံ ဥပဝါသိတံ။ ဣတောတိ မနုဿလောကတော။ ဒူရဂတန္တိ ပရလောကံ ဂတတ္တာ ဝဒတိ။ ဗြဟ္မဒတ္တာတိ ကန္ဒတီတိ ဗြဟ္မဒတ္တာတိ ဧဝံ နာမသံကိတ္တနံ ကတွာ ပရိဒေဝနဝသေန အဝှာယတိ။

၃၇၂-၃။ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ဗြဟ္မဒတ္တဿ မာရိသာတိ မာရိသ၊ နိရာမယကာယစိတ္တ မဟာမုနိ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ရညော ဣဒံ အာဠာဟနံ၊ တဿေဝ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ရညော အယံ ဘရိယာ၊ ဘဒ္ဒံ တေ တဿ စ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဘဒ္ဒံ ဟောတု၊ တာဒိသာနံ မဟေသီနံ ဟိတာနုစိန္တနေန ပရလောကေ ဌိတာနမ္ပိ ဟိတသုခံ ဟောတိယေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

အထ သော တာပသော တေသံ ဝစနံ သုတွာ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ ဥဗ္ဗရိယာ သန္တိကံ ဂန္တွာ တဿာ သောကဝိနောဒနတ္ထံ –

၃၇၄။

‘‘ဆဠာသီတိသဟဿာနိ၊ ဗြဟ္မဒတ္တဿနာမကာ၊

ဣမသ္မိံ အာဠာဟနေ ဒဍ္ဎာ၊ တေသံ ကမနုသောစသီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ ။ တတ္ထ ဆဠာသီတိသဟဿာနီတိ ဆသဟဿာဓိကအသီတိသဟဿသင်္ခါ။ ဗြဟ္မဒတ္တဿနာမကာတိ ဗြဟ္မဒတ္တောတိ ဧဝံနာမကာ။ တေသံ ကမနုသောစသီတိ တေသံ ဆဠာသီတိသဟဿသင်္ခါတာနံ ဗြဟ္မဒတ္တာနံ ကတမံ ဗြဟ္မဒတ္တံ တွံ အနုသောစသိ၊ ကတမံ ပဋိစ္စ တေ သောကော ဥပ္ပန္နောတိ ပုစ္ဆိ။

ဧဝံ ပန တေန ဣသိနာ ပုစ္ဆိတာ ဥဗ္ဗရီ အတ္တနာ အဓိပ္ပေတံ ဗြဟ္မဒတ္တံ အာစိက္ခန္တီ –

၃၇၅။

‘‘ယော ရာဇာ စူဠနီပုတ္တော၊ ပဉ္စာလာနံ ရထေသဘော၊

တံ ဘန္တေ အနုသောစာမိ၊ ဘတ္တာရံ သဗ္ဗကာမဒ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ စူဠနီပုတ္တောတိ ဧဝံနာမဿ ရညော ပုတ္တော။ သဗ္ဗကာမဒန္တိ မယှံ သဗ္ဗဿ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဿ ဒါတာရံ၊ သဗ္ဗေသံ ဝါ သတ္တာနံ ဣစ္ဆိတဒါယကံ။

ဧဝံ ဥဗ္ဗရိယာ ဝုတ္တေ ပုန တာပသော –

၃၇၆။

‘‘သဗ္ဗေဝါဟေသုံ ရာဇာနော၊ ဗြဟ္မဒတ္တဿနာမကာ၊

သဗ္ဗေဝ စူဠနီပုတ္တာ၊ ပဉ္စာလာနံ ရထေသဘာ။

၃၇၇။

‘‘သဗ္ဗေသံ အနုပုဗ္ဗေန၊ မဟေသိတ္တမကာရယိ၊

ကသ္မာ ပုရိမကေ ဟိတွာ၊ ပစ္ဆိမံ အနုသောစသီ’’တိ။ – ဂါထာဒွယမာဟ၊

၃၇၆။ တတ္ထ သဗ္ဗေဝါဟေသုန္တိ သဗ္ဗေဝ တေ ဆဠာသီတိသဟဿသင်္ခါ ရာဇာနော ဗြဟ္မဒတ္တဿ နာမကာ စူဠနီပုတ္တာ ပဉ္စာလာနံ ရထေသဘာဝ အဟေသုံ။ ဣမေ ရာဇဘာဝါဒယော ဝိသေသာ တေသု ဧကဿာပိ နာဟေသုံ။

၃၇၇။ မဟေသိတ္တမကာရယီတိ တွဉ္စ တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ အနုပုဗ္ဗေန အဂ္ဂမဟေသိဘာဝံ အကာသိ၊ အနုပ္ပတ္တာတိ အတ္ထော။ ကသ္မာတိ ဂုဏတော စ သာမိကဘာဝတော စ အဝိသိဋ္ဌေသု ဧတ္တကေသု ဇနေသု ပုရိမကေ ရာဇာနော ပဟာယ ပစ္ဆိမံ ဧကံမေဝ ကသ္မာ ကေန ကာရဏေန အနုသောစသီတိ ပုစ္ဆိ။

တံ သုတွာ ဥဗ္ဗရီ သံဝေဂဇာတာ ပုန တာပသံ –

၃၇၈။

‘‘အာတုမေ ဣတ္ထိဘူတာယ၊ ဒီဃရတ္တာယ မာရိသ၊

ယဿာ မေ ဣတ္ထိဘူတာယ၊ သံသာရေ ဗဟုဘာသသီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အာတုမေတိ အတ္တနိ။ ဣတ္ထိဘူတာယာတိ ဣတ္ထိဘာဝံ ဥပဂတာယ။ ဒီဃရတ္တာယာတိ ဒီဃရတ္တံ။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – ဣတ္ထိဘူတာယ အတ္တနိ သဗ္ဗကာလံ ဣတ္ထီယေဝ ဟောတိ၊ ဥဒါဟု ပုရိသဘာဝမ္ပိ ဥပဂစ္ဆတီတိ။ ယဿာ မေ ဣတ္ထိဘူတာယာတိ ယဿာ မယှံ ဣတ္ထိဘူတာယ ဧဝံ တာဝ ဗဟုသံသာရေ မဟေသိဘာဝံ မဟာမုနိ တွံ ဘာသသိ ကထေသီတိ အတ္ထော။ ‘‘အာဟု မေ ဣတ္ထိဘူတာယာ’’တိ ဝါ ပါဌော။ တတ္ထ အာတိ အနုဿရဏတ္ထေ နိပါတော။ အာဟု မေတိ သယံ အနုဿရိတံ အညာတမိဒံ မယာ၊ ဣတ္ထိဘူတာယ ဣတ္ထိဘာဝံ ဥပဂတာယ ဧဝံ မယှံ ဧတ္တကံ ကာလံ အပရာပရုပ္ပတ္တိ အဟောသိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ယဿာ မေ ဣတ္ထိဘူတာယ သဗ္ဗေသံ အနုပုဗ္ဗေန မဟေသိတ္တမကာရယိ၊ ကိံ တွံ၊ မဟာမုနိ၊ သံသာရေ ဗဟုံ ဘာသသီတိ ယောဇနာ။

တံ သုတွာ တာပသော အယံ နိယမော သံသာရေ နတ္ထိ ‘‘ဣတ္ထီ ဣတ္ထီယေဝ ဟောတိ၊ ပုရိသော ပုရိသော ဧဝါ’’တိ ဒဿေန္တော –

၃၇၉။

‘‘အဟု ဣတ္ထီ အဟု ပုရိသော၊ ပသုယောနိမ္ပိ အာဂမာ၊

ဧဝမေတံ အတီတာနံ၊ ပရိယန္တော န ဒိဿတီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အဟု ဣတ္ထီ အဟု ပုရိသောတိ တွံ ကဒါစိ ဣတ္ထီပိ အဟောသိ၊ ကဒါစိ ပုရိသောပိ အဟောသိ။ န ကေဝလံ ဣတ္ထိပုရိသဘာဝမေဝ၊ အထ ခေါ ပသု ယောနိမ္ပိ အဂမာသိ၊ ကဒါစိ ပသုဘာဝမ္ပိ အဂမာသိ၊ တိရစ္ဆာနယောနိမ္ပိ ဥပဂတာ အဟောသိ။ ဧဝမေတံ အတီတာနံ၊ ပရိယန္တော န ဒိဿတီတိ ဧဝံ ယထာဝုတ္တံ ဧတံ ဣတ္ထိဘာဝံ ပုရိသဘာဝံ တိရစ္ဆာနာဒိဘာဝဉ္စ ဥပဂတာနံ အတီတာနံ အတ္တဘာဝါနံ ပရိယန္တော ဉာဏစက္ခုနာ မဟတာ ဥဿာဟေန ပဿန္တာနမ္ပိ န ဒိဿတိ။ န ကေဝလံ တဝေဝ၊ အထ ခေါ သဗ္ဗေသမ္ပိ သံသာရေ ပရိဗ္ဘမန္တာနံ သတ္တာနံ အတ္တဘာဝဿ ပရိယန္တော န ဒိဿတေဝ န ပညာယတေဝ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သံသာရော၊ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၂၄)။

ဧဝံ တေန တာပသေန သံသာရဿ အပရိယန္တတံ ကမ္မဿကတဉ္စ ဝိဘာဝေန္တေန ဒေသိတံ ဓမ္မံ သုတွာ သံသာရေ သံဝိဂ္ဂဟဒယာ ဓမ္မေ စ ပသန္နမာနသာ ဝိဂတသောကသလ္လာ ဟုတွာ အတ္တနော ပသာဒံ သောကဝိဂမနဉ္စ ပကာသေန္တီ –

၃၈၀။

‘‘အာဒိတ္တံ ဝတ မံ သန္တံ၊ ဃတသိတ္တံဝ ပါဝကံ၊

ဝါရိနာ ဝိယ ဩသိဉ္စံ၊ သဗ္ဗံ နိဗ္ဗာပယေ ဒရံ။

၃၈၁။

‘‘အဗ္ဗဟီ ဝတ မေ သလ္လံ၊ သောကံ ဟဒယနိဿိတံ၊

ယော မေ သောကပရေတာယ၊ ပတိသောကံ အပါနုဒိ။

၃၈၂။

‘‘သာဟံ အဗ္ဗူဠှသလ္လာသ္မိ၊ သီတိဘူတာသ္မိ နိဗ္ဗုတာ၊

န သောစာမိ န ရောဒါမိ၊ တဝ သုတွာ မဟာမုနီ’’တိ။ –

တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။ တာသံ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။

ဣဒါနိ သံဝိဂ္ဂဟဒယာယ ဥဗ္ဗရိယာ ပဋိပတ္တိံ ဒဿေန္တော သတ္ထာ –

၃၈၃။

‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ သမဏဿ သုဘာသိတံ၊

ပတ္တစီဝရမာဒါယ၊ ပဗ္ဗဇိ အနဂါရိယံ။

၃၈၄။

‘‘သာ စ ပဗ္ဗဇိတာ သန္တာ၊ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ၊

မေတ္တစိတ္တံ အာဘာဝေသိ၊ ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိယာ။

၃၈၅။

‘‘ဂါမာ ဂါမံ ဝိစရန္တီ၊ နိဂမေ ရာဇဓာနိယော၊

ဥရုဝေဠာ နာမ သော ဂါမော၊ ယတ္ထ ကာလမကြုဗ္ဗထ။

၃၈၆။

‘‘မေတ္တစိတ္တံ အာဘာဝေတွာ၊ ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိယာ၊

ဣတ္ထိစိတ္တံ ဝိရာဇေတွာ၊ ဗြဟ္မလောကူပဂါ အဟူ’’တိ။ – စတဿော ဂါထာ အဘာသိ၊

၃၈၃-၄။ တတ္ထ တဿာတိ တဿ တာပသဿ။ သုဘာသိတန္တိ သုဋ္ဌု ဘာသိတံ၊ ဓမ္မန္တိ အတ္ထော။ ပဗ္ဗဇိတာ သန္တာတိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပဂတာ သမာနာ၊ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝါ ဟုတွာ သန္တကာယဝါစာ။ မေတ္တစိတ္တန္တိ မေတ္တာသဟဂတံ စိတ္တံ။ စိတ္တသီသေန မေတ္တဇ္ဈာနံ ဝဒတိ။ ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိယာတိ တဉ္စ သာ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေန္တီ ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိယာ အဘာဝေသိ၊ န ဝိပဿနာပါဒကာဒိအတ္ထံ။ အနုပ္ပန္နေ ဟိ ဗုဒ္ဓေ ဗြဟ္မဝိဟာရာဒိကေ ဘာဝေန္တာ တာပသပရိဗ္ဗာဇကာ ယာဝဒေဝ ဘဝသမ္ပတ္တိအတ္ထမေဝ ဘာဝေသုံ။

၃၈၅-၆။ ဂါမာဂါမန္တိ ဂါမတော အညံ ဂါမံ။ အာဘာဝေတွာတိ ဝဍ္ဎေတွာ ဗြူဟေတွာ။ ‘‘အဘာဝေတွာ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ၊ တေသံ အ-ကာရော နိပါတမတ္တံ။ ဣတ္ထိစိတ္တံ ဝိရာဇေတွာတိ ဣတ္ထိဘာဝေ စိတ္တံ အဇ္ဈာသယံ အဘိရုစိံ ဝိရာဇေတွာ ဣတ္ထိဘာဝေ ဝိရတ္တစိတ္တာ ဟုတွာ။ ဗြဟ္မလောကူပဂါတိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန ဗြဟ္မလောကံ ဥပဂမနကာ အဟောသိ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနမေဝ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ တဿာ ဥပါသိကာယ သောကံ ဝိနောဒေတွာ ဥပရိ စတုသစ္စဒေသနံ အကာသိ။ သစ္စပရိယောသာနေ သာ ဥပါသိကာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ သမ္ပတ္တပရိသာယ စ ဒေသနာ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

ဥဗ္ဗရိပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ ပေတဝတ္ထုသ္မိံ

တေရသဝတ္ထုပဋိမဏ္ဍိတဿ

ဒုတိယဿ ဥဗ္ဗရိဝဂ္ဂဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။