📜

၃။ စူဠဝဂ္ဂေါ

၁။ အဘိဇ္ဇမာနပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

အဘိဇ္ဇမာနေဝါရိမှီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ အညတရံ လုဒ္ဒပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ ဗာရာဏသိယံ ကိရ အပရဒိသာဘာဂေ ပါရဂင်္ဂါယ ဝါသဘဂါမံ အတိက္ကမိတွာ စုန္ဒဋ္ဌိလနာမကေ ဂါမေ ဧကော လုဒ္ဒကော အဟောသိ။ သော အရညေ မိဂေ ဝဓိတွာ ဝရမံသံ အင်္ဂါရေ ပစိတွာ ခါဒိတွာ အဝသေသံ ပဏ္ဏပုဋေ ဗန္ဓိတွာ ကာဇေန ဂဟေတွာ ဂါမံ အာဂစ္ဆတိ။ တံ ဗာလဒါရကာ ဂါမဒွါရေ ဒိသွာ ‘‘မံသံ မေ ဒေဟိ၊ မံသံ မေ ဒေဟီ’’တိ ဟတ္ထေ ပသာရေတွာ ဥပဓာဝန္တိ။ သော တေသံ ထောကံ ထောကံ မံသံ ဒေတိ။ အထေကဒိဝသံ မံသံ အလဘိတွာ ဥဒ္ဒါလကပုပ္ဖံ ပိဠန္ဓိတွာ ဗဟုဉ္စ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ဂါမံ ဂစ္ဆန္တံ တံ ဒါရကာ ဂါမဒွါရေ ဒိသွာ ‘‘မံသံ မေ ဒေဟိ၊ မံသံ မေ ဒေဟီ’’တိ ဟတ္ထေ ပသာရေတွာ ဥပဓာဝိံသု။ သော တေသံ ဧကေကံ ပုပ္ဖမဉ္ဇရိံ အဒါသိ။

အထ အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တော နဂ္ဂေါ ဝိရူပရူပေါ ဘယာနကဒဿနော သုပိနေပိ အန္နပါနံ အဇာနန္တော သီသေ အာဗန္ဓိတဥဒ္ဒါလကကုသုမမာလာကလာပေါ ‘‘စုန္ဒဋ္ဌိလာယံ ဉာတကာနံ သန္တိကေ ကိဉ္စိ လဘိဿာမီ’’တိ ဂင်္ဂါယ ဥဒကေ အဘိဇ္ဇမာနေ ပဋိသောတံ ပဒသာ ဂစ္ဆတိ။ တေန စ သမယေန ကောလိယော နာမ ရညော ဗိမ္ဗိသာရဿ မဟာမတ္တော ကုပိတံ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတွာ ပဋိနိဝတ္တေန္တော ဟတ္ထိအဿာဒိပရိဝါရဗလံ ထလပထေန ပေသေတွာ သယံ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ အနုသောတံ နာဝါယ အာဂစ္ဆန္တော တံ ပေတံ တထာ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပုစ္ဆန္တော –

၃၈၇။

‘‘အဘိဇ္ဇမာနေ ဝါရိမှိ၊ ဂင်္ဂါယ ဣဓ ဂစ္ဆသိ၊

နဂ္ဂေါ ပုဗ္ဗဒ္ဓပေတောဝ၊ မာလဓာရီ အလင်္ကတော၊

ကုဟိံ ဂမိဿသိ ပေတ၊ ကတ္ထ ဝါသော ဘဝိဿတီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အဘိဇ္ဇမာနေတိ ပဒနိက္ခေပေန အဘိဇ္ဇမာနေ သင်္ဃာတေ၊ ဝါရိမှိ ဂင်္ဂါယာတိ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ ဥဒကေ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ။ ပုဗ္ဗဒ္ဓပေတောဝါတိ ကာယဿ ပုရိမဒ္ဓေန အပေတော ဝိယ အပေတယောနိကော ဒေဝပုတ္တော ဝိယ။ ကထံ? မာလဓာရီ အလင်္ကတောတိ၊ မာလာဟိ ပိဠန္ဓိတွာ အလင်္ကတသီသဂ္ဂေါတိ အတ္ထော။ ကတ္ထ ဝါသော ဘဝိဿတီတိ ကတရသ္မိံ ဂါမေ ဒေသေ ဝါ တုယှံ နိဝါသော ဘဝိဿတိ၊ တံ ကထေဟီတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ ယံ တဒါ တေန ပေတေန ကောလိယေန စ ဝုတ္တံ၊ တံ ဒဿေတုံ သင်္ဂီတိကာရာ –

၃၈၈။

‘‘စုန္ဒဋ္ဌိလံ ဂမိဿာမိ၊ ပေတော သော ဣတိ ဘာသတိ၊

အန္တရေ ဝါသဘဂါမံ၊ ဗာရာဏသိဉ္စ သန္တိကေ။

၃၈၉။

‘‘တဉ္စ ဒိသွာ မဟာမတ္တော၊ ကောလိယော ဣတိ ဝိဿုတော၊

သတ္တုံ ဘတ္တဉ္စ ပေတဿ၊ ပီတကဉ္စ ယုဂံ အဒါ။

၃၉၀။

‘‘နာဝါယ တိဋ္ဌမာနာယ၊ ကပ္ပကဿ အဒါပယိ၊

ကပ္ပကဿ ပဒိန္နမှိ၊ ဌာနေ ပေတဿ ဒိဿထ။

၃၉၁။

‘‘တတော သုဝတ္ထဝသနော၊ မာလဓာရီ အလင်္ကတော၊

ဌာနေ ဌိတဿ ပေတဿ၊ ဒက္ခိဏာ ဥပကပ္ပထ၊

တသ္မာ ဒဇ္ဇေထ ပေတာနံ၊ အနုကမ္ပာယ ပုနပ္ပုန’’န္တိ။ – ဂါထာယော အဝေါစုံ၊

၃၈၈။ တတ္ထ စုန္ဒဋ္ဌိလန္တိ ဧဝံနာမကံ ဂါမံ။ အန္တရေ ဝါသဘဂါမံ၊ ဗာရာဏသိဉ္စ သန္တိကေတိ ဝါသဘဂါမဿ စ ဗာရာဏသိယာ စ ဝေမဇ္ဈေ။ အန္တရာ-သဒ္ဒယောဂေန ဟေတံ သာမျတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ။ ဗာရာဏသိယာ သန္တိကေ ဟိ သော ဂါမောတိ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – အန္တရေ ဝါသဘဂါမဿ စ ဗာရာဏသိယာ စ ယော စုန္ဒဋ္ဌိလနာမကော ဂါမော ဗာရာဏသိယာ အဝိဒူရေ၊ တံ ဂါမံ ဂမိဿာမီတိ။

၃၈၉။ ကောလိယော ဣတိ ဝိဿုတောတိ ကောလိယောတိ ဧဝံပကာသိတနာမော။ သတ္တုံ ဘတ္တဉ္စာတိ သတ္တုဉ္စေဝ ဘတ္တဉ္စ။ ပီတကဉ္စ ယုဂံ အဒါတိ ပီတကံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဧကံ ဝတ္ထယုဂဉ္စ အဒါသိ။

၃၉၀။ ကဒါ အဒါသီတိ စေ အာဟ နာဝါယ တိဋ္ဌမာနာယ။ ကပ္ပကဿ အဒါပယီတိ ဂစ္ဆန္တိံ နာဝံ ဌပေတွာ တတ္ထ ဧကဿ နှာပိတဿ ဥပါသကဿ ဒါပေသိ ၊ ဒိန္နမှိ ဝတ္ထယုဂေတိ ယောဇနာ။ ဌာနေတိ ဌာနသော တင်္ခဏညေဝ။ ပေတဿ ဒိဿထာတိ ပေတဿ သရီရေ ပညာယိတ္ထ၊ တဿ နိဝါသနပါရုပနဝတ္ထံ သမ္ပဇ္ဇိ။ တေနာဟ ‘‘တတော သုဝတ္ထဝသနော၊ မာလဓာရီ အလင်္ကတော’’တိ၊ သုဝတ္ထဝသနော မာလာဘရဏေဟိ သုမဏ္ဍိတပသာဓိတော။ ဌာနေ ဌိတဿ ပေတဿ၊ ဒက္ခိဏာ ဥပကပ္ပထာတိ ဒက္ခိဏေယျဋ္ဌာနေ ဌိတာ ပနေသာ ဒက္ခိဏာ တဿ ပေတဿ ယသ္မာ ဥပကပ္ပတိ၊ ဝိနိယောဂံ အဂမာသိ။ တသ္မာ ဒဇ္ဇေထ ပေတာနံ၊ အနုကမ္ပာယ ပုနပ္ပုနန္တိ ပေတာနံ အနုကမ္ပာယ ပေတေ ဥဒ္ဒိဿ ပုနပ္ပုနံ ဒက္ခိဏံ ဒဒေယျာတိ အတ္ထော။

အထ သော ကောလိယမဟာမတ္တော တံ ပေတံ အနုကမ္ပမာနော ဒါနဝိဓိံ သမ္ပာဒေတွာ အနုသောတံ အာဂန္တွာ သူရိယေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ ဗာရာဏသိံ သမ္ပာပုဏိ။ ဘဂဝါ စ တေသံ အနုဂ္ဂဟတ္ထံ အာကာသေန အာဂန္တွာ ဂင်္ဂါတီရေ အဋ္ဌာသိ။ ကောလိယမဟာမတ္တောပိ နာဝါတော ဩတရိတွာ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌော ဘဂဝန္တံ နိမန္တေသိ – ‘‘အဓိဝါသေထ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ အဇ္ဇတနာယ ဘတ္တံ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ သော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ တာဝဒေဝ ရမဏီယေ ဘူမိဘာဂေ မဟန္တံ သာခါမဏ္ဍပံ ဥပရိ စတူသု စ ပဿေသု နာနာဝိရာဂဝဏ္ဏဝိစိတ္တဝိဝိဓဝသနသမလင်္ကတံ ကာရေတွာ တတ္ထ ဘဂဝတော အာသနံ ပညာပေတွာ အဒါသိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။

အထ သော မဟာမတ္တော ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီဟိ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဟေဋ္ဌာ အတ္တနော ဝုတ္တဝစနံ ပေတဿ စ ပဋိဝစနံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃော အာဂစ္ဆတူ’’တိ စိန္တေသိ။ စိန္တိတသမနန္တရမေဝ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝသဉ္စောဒိတော သုဝဏ္ဏဟံသဂဏော ဝိယ ဓတရဋ္ဌဟံသရာဇံ ဘိက္ခုသင်္ဃော ဓမ္မရာဇံ သမ္ပရိဝါရေသိ။ တာဝဒေဝ မဟာဇနော သန္နိပတိ ‘‘ဥဠာရာ ဓမ္မဒေသနာ ဘဝိဿတီ’’တိ။ တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော မဟာမတ္တော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သန္တပ္ပေသိ။ ဘဂဝါ ကတဘတ္တကိစ္စော မဟာဇနဿ အနုကမ္ပာယ ‘‘ဗာရာဏသိသမီပဂါမဝါသိနော သန္နိပတန္တူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ။ သဗ္ဗေ စ တေ ဣဒ္ဓိဗလေန မဟာဇနာ သန္နိပတိံသု၊ ဥဠာရေ စဿ ပေတေ ပါကဋေ အကာသိ။ တေသု ကေစိ ဆိန္နဘိန္နပိလောတိကခဏ္ဍဓရာ၊ ကေစိ အတ္တနော ကေသေဟေဝ ပဋိစ္ဆာဒိတကောပိနာ၊ ကေစိ နဂ္ဂါ ယထာဇာတရူပါ ခုပ္ပိပါသာဘိဘူတာ တစပရိယောနဒ္ဓါ အဋ္ဌိမတ္တသရီရာ ဣတော စိတော စ ပရိဗ္ဘမန္တာ မဟာဇနဿ ပစ္စက္ခတော ပညာယိံသု။

အထ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ၊ ယထာ တေ ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိတွာ အတ္တနာ ကတံ ပါပကမ္မံ မဟာဇနဿ ပဝေဒေသုံ။ တမတ္ထံ ဒီပေန္တာ သင်္ဂီတိကာရာ –

၃၉၂။

‘‘သာတုန္နဝသနာ ဧကေ၊ အညေ ကေသနိဝါသနာ၊

ပေတာ ဘတ္တာယ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပက္ကမန္တိ ဒိသောဒိသံ။

၃၉၃။

‘‘ဒူရေ ဧကေ ပဓာဝိတွာ၊ အလဒ္ဓါဝ နိဝတ္တရေ၊

ဆာတာ ပမုစ္ဆိတာ ဘန္တာ၊ ဘူမိယံ ပဋိသုမ္ဘိတာ။

၃၉၄။

‘‘ကေစိ တတ္ထ ပပတိတွာ၊ ဘူမိယံ ပဋိသုမ္ဘိတာ၊

ပုဗ္ဗေ အကတကလျာဏာ၊ အဂ္ဂိဒဍ္ဎာဝ အာတပေ။

၃၉၅။

‘‘မယံ ပုဗ္ဗေ ပါပဓမ္မာ၊ ဃရဏီ ကုလမာတရော၊

သန္တေသု ဒေယျဓမ္မေသု၊ ဒီပံ နာကမှ အတ္တနော။

၃၉၆။

‘‘ပဟူတံ အန္နပါနမ္ပိ၊ အပိဿု အဝကိရီယတိ၊

သမ္မဂ္ဂတေ ပဗ္ဗဇိတေ၊ န စ ကိဉ္စိ အဒမှသေ။

၃၉၇။

‘‘အကမ္မကာမာ အလသာ၊ သာဒုကာမာ မဟဂ္ဃသာ၊

အာလောပပိဏ္ဍဒါတာရော၊ ပဋိဂ္ဂဟေ ပရိဘာသိမှသေ။

၃၉၈။

‘‘တေ ဃရာ တာ စ ဒါသိယော၊ တာနေဝါဘရဏာနိ နော၊

တေ အညေ ပရိစာရေန္တိ၊ မယံ ဒုက္ခဿ ဘာဂိနော။

၃၉၉။

‘‘ဝေဏီ ဝါ အဝညာ ဟောန္တိ၊ ရထကာရီ စ ဒုဗ္ဘိကာ၊

စဏ္ဍာလီ ကပဏာ ဟောန္တိ၊ ကပ္ပကာ စ ပုနပ္ပုနံ။

၄၀၀။

‘‘ယာနိ ယာနိ နိဟီနာနိ၊ ကုလာနိ ကပဏာနိ စ၊

တေသု တေသွေဝ ဇာယန္တိ၊ ဧသာ မစ္ဆရိနော ဂတိ။

၄၀၁။

‘‘ပုဗ္ဗေ စ ကတကလျာဏာ၊ ဒါယကာ ဝီတမစ္ဆရာ၊

သဂ္ဂံ တေ ပရိပူရေန္တိ၊ ဩဘာသေန္တိ စ နန္ဒနံ။

၄၀၂။

‘‘ဝေဇယန္တေ စ ပါသာဒေ၊ ရမိတွာ ကာမကာမိနော၊

ဥစ္စာကုလေသု ဇာယန္တိ၊ သဘောဂေသု တတော စုတာ။

၄၀၃။

‘‘ကူဋာဂါရေ စ ပါသာဒေ၊ ပလ္လင်္ကေ ပေါနကတ္ထတေ၊

ဗီဇိတင်္ဂါ မောရဟတ္ထေဟိ၊ ကုလေ ဇာတာ ယသဿိနော။

၄၀၄။

‘‘အင်္ကတော အင်္ကံ ဂစ္ဆန္တိ၊ မာလဓာရီ အလင်္ကတာ၊

ဓာတိယော ဥပတိဋ္ဌန္တိ၊ သာယံ ပါတံ သုခေသိနော။

၄၀၅။

‘‘နယိဒံ အကတပုညာနံ၊ ကတပုညာနမေဝိဒံ၊

အသောကံ နန္ဒနံ ရမ္မံ၊ တိဒသာနံ မဟာဝနံ။

၄၀၆။

‘‘သုခံ အကတပုညာနံ၊ ဣဓ နတ္ထိ ပရတ္ထ စ၊

သုခဉ္စ ကတပုညာနံ၊ ဣဓ စေဝ ပရတ္ထ စ။

၄၀၇။

‘‘တေသံ သဟဗျကာမာနံ၊ ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ ဗဟုံ၊

ကတပုညာ ဟိ မောဒန္တိ၊ သဂ္ဂေ ဘောဂသမင်္ဂိနော’’တိ။ – ဂါထာယော အဝေါစုံ၊

၃၉၂။ တတ္ထ သာတုန္နဝသနာတိ ဆိန္နဘိန္နပိလောတိကခဏ္ဍနိဝါသနာ။ ဧကေတိ ဧကစ္စေ။ ကေသနိဝါသနာတိ ကေသေဟေဝ ပဋိစ္ဆာဒိတကောပိနာ။ ဘတ္တာယ ဂစ္ဆန္တီတိ ‘‘အပ္ပေဝ နာမ ဣတော ဂတာ ယတ္ထ ဝါ တတ္ထ ဝါ ကိဉ္စိ ဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တံ ဝါ ဝမိတဘတ္တံ ဝါ ဂဗ္ဘမလာဒိကံ ဝါ လဘေယျာမာ’’တိ ကတ္ထစိဒေဝ အဋ္ဌတွာ ဃာသတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တိ။ ပက္ကမန္တိ ဒိသောဒိသန္တိ ဒိသတော ဒိသံ အနေကယောဇနန္တရိကံ ဌာနံ ပက္ကမန္တိ။

၃၉၃။ ဒူရေတိ ဒူရေဝ ဌာနေ။ ဧကေတိ ဧကစ္စေ ပေတာ။ ပဓာဝိတွာတိ ဃာသတ္ထာယ ဥပဓာဝိတွာ။ အလဒ္ဓါဝ နိဝတ္တရေတိ ကိဉ္စိ ဃာသံ ဝါ ပါနီယံ ဝါ အလဘိတွာ ဧဝ နိဝတ္တန္တိ။ ပမုစ္ဆိတာတိ ခုပ္ပိပါသာဒိဒုက္ခေန သဉ္ဇာတမုစ္ဆာ။ ဘန္တာတိ ပရိဗ္ဘမန္တာ။ ဘူမိယံ ပဋိသုမ္ဘိတာတိ တာယ ဧဝ မုစ္ဆာယ ဥပ္ပတ္တိယာ ဌတွာ အဝက္ခိတ္တမတ္တိကာပိဏ္ဍာ ဝိယ ဝိဿုဿိတွာ ပထဝိယံ ပတိတာ။

၃၉၄။ တတ္ထာတိ ဂတဋ္ဌာနေ။ ဘူမိယံ ပဋိသုမ္ဘိတာတိ ပပါတေ ပတိတာ ဝိယ ဇိဃစ္ဆာဒိဒုက္ခေန ဌာတုံ အသမတ္ထဘာဝေန ဘူမိယံ ပတိတာ၊ တတ္ထ ဝါ ဂတဋ္ဌာနေ ဃာသာဒီနံ အလာဘေန ဆိန္နာသာ ဟုတွာ ကေနစိ ပဋိမုခံ သုမ္ဘိတာ ပေါထိတာ ဝိယ ဘူမိယံ ပတိတာ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗေ အကတကလျာဏာတိ ပုရိမဘဝေ အကတကုသလာ။ အဂ္ဂိဒဍ္ဎာဝ အာတပေတိ နိဒါဃကာလေ အာတပဋ္ဌာနေ အဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ ဝိယ၊ ခုပ္ပိပါသဂ္ဂိနာ ဍယှမာနာ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝန္တီတိ အတ္ထော။

၃၉၅။ ပုဗ္ဗေတိ အတီတဘဝေ။ ပါပဓမ္မာတိ ဣဿုကီမစ္ဆရီအာဒိဘာဝေန လာမကသဘာဝါ။ ဃရဏီတိ ဃရသာမိနိယော။ ကုလမာတရောတိ ကုလဒါရကာနံ မာတရော၊ ကုလပုရိသာနံ ဝါ မာတရော။ ဒီပန္တိ ပတိဋ္ဌံ၊ ပုညန္တိ အတ္ထော။ တဉှိ သတ္တာနံ သုဂတီသု ပတိဋ္ဌာဘာဝတော ‘‘ပတိဋ္ဌာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ နာကမှာတိ န ကရိမှ။

၃၉၆။ ပဟူတန္တိ ဗဟုံ။ အန္နပါနမ္ပီတိ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ။ အပိဿု အဝကိရီယတီတိ သူတိ နိပါတမတ္တံ၊ အပိ အဝကိရီယတိ ဆဋ္ဋီယတိ။ သမ္မဂ္ဂတေတိ သမ္မာ ဂတေ သမ္မာ ပဋိပန္နေ သမ္မာ ပဋိပန္နာယ။ ပဗ္ဗဇိတေတိ ပဗ္ဗဇိတာယ။ သမ္ပဒါနေ ဟိ ဣဒံ ဘုမ္မဝစနံ။ သမ္မဂ္ဂတေ ဝါ ပဗ္ဗဇိတေ သတိ လဗ္ဘမာနေတိ အတ္ထော။ န စ ကိဉ္စိ အဒမှသေတိ ‘‘ကိဉ္စိမတ္တမ္ပိ ဒေယျဓမ္မံ နာဒမှာ’’တိ ဝိပ္ပဋိသာရာဘိဘူတာ ဝဒန္တိ။

၃၉၇။ အကမ္မကာမာတိ သာဓူတိ အကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ အကုသလံ ကာမေန္တီတိ အကမ္မကာမာ၊ သာဓူဟိ ဝါ ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ ကာမေန္တီတိ ကမ္မကာမာ၊ န ကမ္မကာမာတိ အကမ္မကာမာ ၊ ကုသလဓမ္မေသု အစ္ဆန္ဒိကာတိ အတ္ထော။ အလသာတိ ကုသီတာ ကုသလကမ္မကရဏေ နိဗ္ဗီရိယာ။ သာဒုကာမာတိ သာတမဓုရဝတ္ထုပိယာ။ မဟဂ္ဃသာတိ မဟာဘောဇနာ၊ ဥဘယေနာပိ သုန္ဒရဉ္စ မဓုရဉ္စ ဘောဇနံ လဘိတွာ အတ္ထိကာနံ ကိဉ္စိ အဒတွာ သယမေဝ ဘုဉ္ဇိတာရောတိ ဒဿေတိ။ အာလောပပိဏ္ဍဒါတာရောတိ အာလောပမတ္တဿပိ ဘောဇနပိဏ္ဍဿ ဒါယကာ။ ပဋိဂ္ဂဟေတိ တဿ ပဋိဂ္ဂဏှနကေ။ ပရိဘာသိမှသေတိ ပရိဘဝံ ကရောန္တာ ဘာသိမှ၊ အဝမညိမှ ဥပ္ပဏ္ဍိမှာ စာတိ အတ္ထော။

၃၉၈။ တေ ဃရာတိ ယတ္ထ မယံ ပုဗ္ဗေ ‘‘အမှာကံ ဃရ’’န္တိ မမတ္တံ အကရိမှာ၊ တာနိ ဃရာနိ ယထာဌိတာနိ၊ ဣဒါနိ နော န ကိဉ္စိ ဥပကပ္ပတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တာ စ ဒါသိယော တာနေဝါဘရဏာနိ နောတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ နောတိ အမှာကံ။ တေတိ တေ ဃရာဒိကေ။ အညေ ပရိစာရေန္တိ၊ ပရိဘောဂါဒိဝသေန ဝိနိယောဂံ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။ မယံ ဒုက္ခဿ ဘာဂိနောတိ မယံ ပန ပုဗ္ဗေ ကေဝလံ ကီဠနပ္ပသုတာ ဟုတွာ သာပတေယျံ ပဟာယ ဂမနီယံ အနုဂါမိကံ ကာတုံ အဇာနန္တာ ဣဒါနိ ခုပ္ပိပါသာဒိဒုက္ခဿ ဘာဂိနော ဘဝါမာတိ အတ္တာနံ ဂရဟန္တာ ဝဒန္တိ။

၃၉၉။ ဣဒါနိ ယသ္မာ ပေတယောနိတော စဝိတွာ မနုဿေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တာပိ သတ္တာ ယေဘုယျေန တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန ဟီနဇာတိကာ ကပဏဝုတ္တိနောဝ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ဝေဏိဝါ’’တိအာဒိနာ ဒွေ ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ဝေဏိဝါတိ ဝေနဇာတိကာ၊ ဝိလီဝကာရာ နဠကာရာ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ဝါ-သဒ္ဒေါ အနိယမတ္ထော။ အဝညာတိ အဝညေယျာ၊ အဝဇာနိတဗ္ဗာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဝမ္ဘနာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ပရေဟိ ဗာဓနီယာတိ အတ္ထော။ ရထကာရီတိ စမ္မကာရိနော။ ဒုဗ္ဘိကာတိ မိတ္တဒုဗ္ဘိကာ မိတ္တာနံ ဗာဓိကာ။ စဏ္ဍာလီတိ စဏ္ဍာလဇာတိကာ။ ကပဏာတိ ဝနိဗ္ဗကာ အတိဝိယ ကာရုညပ္ပတ္တာ ။ ကပ္ပကာတိ ကပ္ပကဇာတိကာ၊ သဗ္ဗတ္ထ ‘‘ဟောန္တိ ပုနပ္ပုန’’န္တိ ယောဇနာ၊ အပရာပရမ္ပိ ဣမေသု နိဟီနကုလေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၄၀၀။ တေသု တေသွေဝ ဇာယန္တီတိ ယာနိ ယာနိ အညာနိပိ နေသာဒပုက္ကုသကုလာဒီနိ ကပဏာနိ အတိဝိယ ဝမ္ဘနိယာနိ ပရမဒုဂ္ဂတာနိ စ၊ တေသု တေသု ဧဝ နိဟီနကုလေသု မစ္ဆရိယမလေန ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတော စုတာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဧသာ မစ္ဆရိနော ဂတီ’’တိ။

၄၀၁။ ဧဝံ အကတပုညာနံ သတ္တာနံ ဂတိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ကတပုညာနံ ဂတိံ ဒဿေတုံ ‘‘ပုဗ္ဗေ စ ကတကလျာဏာ’’တိ သတ္တ ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ သဂ္ဂံ တေ ပရိပူရေန္တီတိ ယေ ပုဗ္ဗေ ပုရိမဇာတိယံ ကတကလျာဏာ ဒါယကာ ဒါနပုညာဘိရတာ ဝိဂတမလမစ္ဆေရာ၊ တေ အတ္တနော ရူပသမ္ပတ္တိယာ စေဝ ပရိဝါရသမ္ပတ္တိယာ စ သဂ္ဂံ ဒေဝလောကံ ပရိပူရေန္တိ ပရိပုဏ္ဏံ ကရောန္တိ။ ဩဘာသေန္တိ စ နန္ဒနန္တိ န ကေဝလံ ပရိပူရေန္တိယေဝ၊ အထ ခေါ ကပ္ပရုက္ခာဒီနံ ပဘာဟိ သဘာဝေနေဝ ဩဘာသမာနမ္ပိ နန္ဒနဝနံ အတ္တနော ဝတ္ထာဘရဏဇုတီဟိ သရီရပ္ပဘာယ စ အဘိဘဝိတွာ စေဝ ဩဘာသေတွာ စ ဇောတေန္တိ။

၄၀၂။ ကာမကာမိနောတိ ယထိစ္ဆိတေသု ကာမဂုဏေသု ယထာကာမံ ပရိဘောဂဝန္တော။ ဥစ္စာကုလေသူတိ ဥစ္စေသု ခတ္တိယကုလာဒီသု ကုလေသု။ သဘောဂေသူတိ မဟာဝိဘဝေသု။ တတော စုတာတိ တတော ဒေဝလောကတော စုတာ။

၄၀၃။ ကူဋာဂါရေစ ပါသာဒေတိ ကူဋာဂါရေ စ ပါသာဒေ စ။ ဗီဇိတင်္ဂါတိ ဗီဇိယမာနဒေဟာ။ မောရဟတ္ထေဟီတိ မောရပိဉ္ဆပဋိမဏ္ဍိတဗီဇနီဟတ္ထေဟိ။ ယသဿိနောတိ ပရိဝါရဝန္တော ရမန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။

၄၀၄။ အင်္ကတော အင်္ကံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဒါရကကာလေပိ ဉာတီနံ ဓာတီနဉ္စ အင်္ကဋ္ဌာနတော အင်္ကဋ္ဌာနမေဝ ဂစ္ဆန္တိ၊ န ဘူမိတလန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဥပတိဋ္ဌန္တီတိ ဥပဋ္ဌာနံ ကရောန္တိ။ သုခေသိနောတိ သုခမိစ္ဆန္တာ၊ ‘‘မာ သီတံ ဝါ ဥဏှံ ဝါ’’တိ အပ္ပကမ္ပိ ဒုက္ခံ ပရိဟရန္တာ ဥပတိဋ္ဌန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။

၄၀၅။ နယိဒံ အကတပုညာနန္တိ ဣဒံ သောကဝတ္ထုအဘာဝတော အသောကံ ရမ္မံ ရမဏီယံ တိဒသာနံ တာဝတိံသဒေဝါနံ မဟာဝနံ မဟာဥပဝနဘူတံ နန္ဒနံ နန္ဒနဝနံ အကတပုညာနံ န ဟောတိ၊ တေဟိ လဒ္ဓုံ န သက္ကာတိ အတ္ထော။

၄၀၆။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ မနုဿလောကေ ဝိသေသတော ပုညံ ကရီယတိ၊ တံ သန္ဓာယာဟ။ ဣဓာတိ ဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မေ။ ပရတ္ထာတိ သမ္ပရာယေ။

၄၀၇။ တေသန္တိ တေဟိ ယထာဝုတ္တေဟိ ဒေဝေဟိ။ သဟဗျကာမာနန္တိ သဟဘာဝံ ဣစ္ဆန္တေဟိ။ ဘောဂသမင်္ဂိနောတိ ဘောဂေဟိ သမန္နာဂတာ၊ ဒိဗ္ဗေဟိ ပဉ္စကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ မောဒန္တီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

ဧဝံ တေဟိ ပေတေဟိ သာဓာရဏတော အတ္တနာ ကတကမ္မဿ စ ဂတိယာ ပုညကမ္မဿ စ ဂတိယာ ပဝေဒိတာယ သံဝိဂ္ဂမနဿ ကောဠိယာမစ္စပမုခဿ တတ္ထ သန္နိပတိတဿ မဟာဇနဿ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဘဂဝါ ဝိတ္ထာရေန ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသီတိ။

အဘိဇ္ဇမာနပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သာဏဝါသိတ္ထေရပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ကုဏ္ဍိနာဂရိယော ထေရောတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ အာယသ္မတော သာဏဝါသိတ္ထေရဿ ဉာတိပေတေ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ အတီတေ ကိရ ဗာရာဏသိယံ ကိတဝဿ နာမ ရညော ပုတ္တော ဥယျာနကီဠံ ကီဠိတွာ နိဝတ္တန္တော သုနေတ္တံ နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ နဂရတော နိက္ခမန္တံ ဒိသွာ ဣဿရိယမဒမတ္တော ဟုတွာ ‘‘ကထဉှိ နာမ မယှံ အဉ္ဇလိံ အကတွာ အယံ မုဏ္ဍကော ဂစ္ဆတီ’’တိ ပဒုဋ္ဌစိတ္တော ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ဩတရိတွာ ‘‘ကစ္စိ တေ ပိဏ္ဍပါတော လဒ္ဓါ’’တိ အာလပန္တော ဟတ္ထတော ပတ္တံ ဂဟေတွာ ပထဝိယံ ပါတေတွာ ဘိန္ဒိ။ အထ နံ သဗ္ဗတ္ထ တာဒိဘာဝပ္ပတ္တိယာ နိဗ္ဗိကာရံ ကရုဏာဝိပ္ဖာရသောမနဿနိပါတပသန္နစိတ္တမေဝ ဩလောကေန္တံ အဋ္ဌာနာဃာတေန ဒူသိတစိတ္တော ‘‘ကိံ မံ ကိတဝဿ ရညော ပုတ္တံ န ဇာနာသိ၊ တွံ ဩလောကယန္တော မယှံ ကိံ ကရိဿသီ’’တိ ဝတွာ အဝဟသန္တော ပက္ကာမိ။ ပက္ကန္တမတ္တဿေဝ စဿ နရကဂ္ဂိဒါဟပဋိဘာဂေါ ဗလဝသရီရဒါဟော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော တေန မဟာသန္တာပေနာဘိဘူတကာယော အတိဗာဠှံ ဒုက္ခဝေဒနာဘိတုန္နော ကာလံ ကတွာ အဝီစီမဟာနိရယေ နိဗ္ဗတ္တိ။

သော တတ္ထ ဒက္ခိဏပဿေန ဝါမပဿေန ဥတ္တာနော အဝကုဇ္ဇောတိ ဗဟူဟိ ပကာရေဟိ ပရိဝတ္တိတွာ စတုရာသီတိ ဝဿသဟဿာနိ ပစ္စိတွာ တတော စုတော ပေတေသု အပိရိမိတကာလံ ခုပ္ပိပါသာဒိဒုက္ခံ အနုဘဝိတွာ တတော စုတော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကုဏ္ဍိနဂရဿ သမီပေ ကေဝဋ္ဋဂါမေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ဇာတိဿရဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ တေန သော ပုဗ္ဗေ အတ္တနာ အနုဘူတပုဗ္ဗံ ဒုက္ခံ အနုဿရန္တော ဝယပ္ပတ္တောပိ ပါပဘယေန ဉာတကေဟိပိ သဒ္ဓိံ မစ္ဆဗန္ဓနတ္ထံ န ဂစ္ဆတိ။ တေသု ဂစ္ဆန္တေသု မစ္ဆေ ဃာတေတုံ အနိစ္ဆန္တော နိလီယတိ၊ ဂတော စ ဇာလံ ဘိန္ဒတိ၊ ဇီဝန္တေ ဝါ မစ္ဆေ ဂဟေတွာ ဥဒကေ ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ တဿ တံ ကိရိယံ အရောစန္တာ ဉာတကာ ဂေဟတော တံ နီဟရိံသု။ ဧကော ပနဿ ဘာတာ သိနေဟဗဒ္ဓဟဒယော အဟောသိ။

တေန စ သမယေန အာယသ္မာ အာနန္ဒော ကုဏ္ဍိနဂရံ ဥပနိဿာယ သာဏပဗ္ဗတေ ဝိဟရတိ။ အထ သော ကေဝဋ္ဋပုတ္တော ဉာတကေဟိ ပရိစ္စတ္တော ဟုတွာ ဣတော စိတော စ ပရိဗ္ဘမန္တော တံ ပဒေသံ ပတ္တော ဘောဇနဝေလာယ ထေရဿ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိ။ ထေရော တံ ပုစ္ဆိတွာ ဘောဇနေန အတ္ထိကဘာဝံ ဉတွာ တဿ ဘတ္တံ ဒတွာ ကတဘတ္တကိစ္စော သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ ဓမ္မကထာယ ပသန္နမာနသံ ဉတွာ ‘‘ပဗ္ဗဇိဿသိ၊ အာဝုသော’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ ထေရော တံ ပဗ္ဗာဇေတွာ တေန သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော သန္တိကံ အဂမာသိ။ အထ နံ သတ္ထာ အာဟ – ‘‘အာနန္ဒ၊ ဣမံ သာမဏေရံ အနုကမ္ပေယျာသီ’’တိ။ သော စ အကတကုသလတ္တာ အပ္ပလာဘော အဟောသိ။ အထ နံ သတ္ထာ အနုဂ္ဂဏှန္တော ဘိက္ခူနံ ပရိဘောဂတ္ထာယ ပါနီယဃဋာနံ ပရိပူရဏေ နိယောဇေသိ။ တံ ဒိသွာ ဥပါသကာ တဿ ဗဟူနိ နိစ္စဘတ္တာနိ ပဋ္ဌပေသုံ။

သော အပရေန သမယေန လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ အရဟတ္တံ ပတွာ ထေရော ဟုတွာ ဒွါဒသဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သာဏပဗ္ဗတေ ဝသိ။ တဿ ပန ဉာတကာ ပဉ္စသတမတ္တာ အနုပစိတကုသလကမ္မာ ဥပစိတမစ္ဆေရာဒိပါပဓမ္မာ ကာလံ ကတွာ ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တဿ ပန မာတာပိတရော ‘‘ဧသ အမှေဟိ ပုဗ္ဗေ ဂေဟတော နိက္ကဍ္ဎိတော’’တိ သာရဇ္ဇမာနာ တံ အနုပသင်္ကမိတွာ တသ္မိံ ဗဒ္ဓသိနေဟံ ဘာတိကံ ပေသေသုံ။ သော ထေရဿ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌသမယေ ဒက္ခိဏဇာဏုမဏ္ဍလံ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ကတဉ္ဇလီ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ ‘‘မာတာ ပိတာ စ တေ၊ ဘန္တေ’’တိအာဒိဂါထာ အဝေါစ။ ကုဏ္ဍိနာဂရိယော ထေရောတိအာဒယော ပန အာဒိတော ပဉ္စ ဂါထာ တာသံ သမ္ဗန္ဓဒဿနတ္ထံ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ဌပိတာ။

၄၀၈။

‘‘ကုဏ္ဍိနာဂရိယော ထေရော၊ သာဏဝါသိနိဝါသိကော၊

ပေါဋ္ဌပါဒေါတိ နာမေန၊ သမဏော ဘာဝိတိန္ဒြိယော။

၄၀၉။

‘‘တဿ မာတာ ပိတာ ဘာတာ၊ ဒုဂ္ဂတာ ယမလောကိကာ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ။

၄၁၀။

‘‘တေ ဒုဂ္ဂတာ သူစိကဋ္ဋာ၊ ကိလန္တာ နဂ္ဂိနော ကိသာ၊

ဥတ္တသန္တာ မဟတ္တာသာ၊ န ဒဿေန္တိ ကုရူရိနော။

၄၁၁။

‘‘တဿ ဘာတာ ဝိတရိတွာ၊ နဂ္ဂေါ ဧကပထေကကော၊

စတုကုဏ္ဍိကော ဘဝိတွာန၊ ထေရဿ ဒဿယီတုမံ။

၄၁၂။

‘‘ထေရော စာမနသိကတွာ၊ တုဏှီဘူတော အတိက္ကမိ၊

သော စ ဝိညာပယီ ထေရံ၊ ‘ဘာတာ ပေတဂတော အဟံ’။

၄၁၃။

‘‘မာတာ ပိတာ စ တေ ဘန္တေ၊ ဒုဂ္ဂတာ ယမလောကိကာ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ။

၄၁၄။

‘‘တေန ဒုဂ္ဂတာ သူစိကဋ္ဋာ၊ ကိလန္တာ နဂ္ဂိနော ကိသာ၊

ဥတ္တသန္တာ မဟတ္တာသာ၊ န ဒဿေန္တိ ကုရူရိနော။

၄၁၅။

‘‘အနုကမ္ပဿု ကာရုဏိကော၊ ဒတွာ အနွာဒိသာဟိ နော၊

တဝ ဒိန္နေန ဒါနေန၊ ယာပေဿန္တိ ကုရူရိနော’’တိ။

၄၀၈-၉။ တတ္ထ ကုဏ္ဍိနာဂရိယော ထေရောတိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ ဇာတသံဝဍ္ဎတ္ထေရော၊ ‘‘ကုဏ္ဍိကနဂရော ထေရော’’တိပိ ပါဌော၊ သော ဧဝတ္ထော။ သာဏဝါသိနိဝါသိကောတိ သာဏပဗ္ဗတဝါသီ။ ပေါဋ္ဌပါဒေါတိ နာမေနာတိ နာမေန ပေါဋ္ဌပါဒေါ နာမ။ သမဏောတိ သမိတပါပေါ။ ဘာဝိတိန္ဒြိယောတိ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာယ ဘာဝိတသဒ္ဓါဒိဣန္ဒြိယော၊ အရဟာတိ အတ္ထော။ တဿာတိ တဿ သာဏဝါသိတ္ထေရဿ။ ဒုဂ္ဂတာတိ ဒုဂ္ဂတိဂတာ။

၄၁၀။ သူစိကဋ္ဋာတိ ပူတိနာ လူခဂတ္တာ အဋ္ဋကာ၊ သူစိကာတိ လဒ္ဓနာမာယ ခုပ္ပိပါသာယ အဋ္ဋာ ပီဠိတာ။ ‘‘သူစိကဏ္ဌာ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ၊ သူစိဆိဒ္ဒသဒိသမုခဒွါရာတိ အတ္ထော။ ကိလန္တာတိ ကိလန္တကာယစိတ္တာ။ နဂ္ဂိနောတိ နဂ္ဂရူပါ နိစ္စောဠာ။ ကိသာတိ အဋ္ဌိတ္တစမတ္တသရီရတာယ ကိသဒေဟာ။ ဥတ္တသန္တာတိ ‘‘အယံ သမဏော အမှာကံ ပုတ္တော’’တိ ဩတ္တပ္ပေန ဥတြာသံ အာပဇ္ဇန္တာ ။ မဟတ္တာသာတိ အတ္တနာ ပုဗ္ဗေ ကတကမ္မံ ပဋိစ္စ သဉ္ဇာတမဟာဘယာ။ န ဒဿေန္တီတိ အတ္တာနံ န ဒဿေန္တိ၊ သမ္မုခီဘာဝံ န ဂစ္ဆန္တိ။ ကုရူရိနောတိ ဒါရုဏကမ္မန္တာ။

၄၁၁။ တဿ ဘာတာတိ သာဏဝါသိတ္ထေရဿ ဘာတာ။ ဝိတရိတွာတိ ဝိတိဏ္ဏော ဟုတွာ၊ ဩတ္တပ္ပသန္တာသဘယာတိ အတ္ထော။ ဝိတုရိတွာတိ ဝါ ပါဌော၊ တုရိတော ဟုတွာ၊ တရမာနရူပေါ ဟုတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧကပထေတိ ဧကပဒိကမဂ္ဂေ။ ဧကကောတိ ဧကိကော အဒုတိယော။ စတုကုဏ္ဍိကော ဘဝိတွာနာတိ စတူဟိ အင်္ဂေဟိ ကုဏ္ဍေတိ အတ္တဘာဝံ ပဝတ္တေတီတိ စတုကုဏ္ဍိကော၊ ဒွီဟိ ဇာဏူဟိ ဒွီဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂစ္ဆန္တော တိဋ္ဌန္တော စ၊ ဧဝံဘူတော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ သော ဟိ ဧဝံ ပုရတော ကောပီနပဋိစ္ဆာဒနာ ဟောတီတိ တထာ အကာသိ။ ထေရဿ ဒဿယီတုမန္တိ ထေရဿ အတ္တာနံ ဥဒ္ဒိသယိ ဒဿေသိ။

၄၁၂။ အမနသိကတွာတိ ‘‘အယံ နာမ ဧသော’’တိ ဧဝံ မနသိ အကရိတွာ အနာဝဇ္ဇေတွာ။ သော စာတိ သော ပေတော။ ဘာတာ ပေတဂတော အဟန္တိ ‘‘အဟံ အတီတတ္တဘာဝေ ဘာတာ၊ ဣဒါနိ ပေတဘူတော ဣဓာဂတော’’တိ ဝတွာ ဝိညာပယိ ထေရန္တိ ယောဇနာ။

၄၁၃-၅။ ယထာ ပန ဝိညာပယိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘မာတာ ပိတာ စာ’’တိအာဒိနာ တိဿော ဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ မာတာ ပိတာ စ တေတိ တဝ မာတာ စ ပိတာ စ။ အနုကမ္ပဿူတိ အနုဂ္ဂဏှ အနုဒယံ ကရောဟိ။ အနွာဒိသာဟီတိ အာဒိသ။ နောတိ အမှာကံ။ တဝ ဒိန္နေနာတိ တယာ ဒိန္နေန။

တံ သုတွာ ထေရော ယထာ ပဋိပဇ္ဇိ၊ တံ ဒဿေတုံ –

၄၁၆။

‘‘ထေရော စရိတွာ ပိဏ္ဍာယ၊ ဘိက္ခူ အညေ စ ဒွါဒသ၊

ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိံသု၊ ဘတ္တဝိဿဂ္ဂကာရဏာ။

၄၁၇။

‘‘ထေရော သဗ္ဗေဝ တေ အာဟ၊ ယထာလဒ္ဓံ ဒဒါထ မေ၊

သင်္ဃဘတ္တံ ကရိဿာမိ၊ အနုကမ္ပာယ ဉာတိနံ။

၄၁၈။

‘‘နိယျာဒယိံသု ထေရဿ၊ ထေရော သင်္ဃံ နိမန္တယိ၊

ဒတွာ အနွာဒိသိ ထေရော၊ မာတု ပိတု စ ဘာတုနော၊

‘ဣဒံ မေ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော’။

၄၁၉။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ၊ ဘောဇနံ ဥဒပဇ္ဇထ၊

သုစိံ ပဏီတံ သမ္ပန္နံ၊ အနေကရသဗျဉ္ဇနံ။

၄၂၀။

‘‘တတော ဥဒ္ဒဿယီ ဘာတာ၊ ဝဏ္ဏဝါ ဗလဝါ သုခီ၊

ပဟူတံ ဘောဇနံ ဘန္တေ၊ ပဿ နဂ္ဂါမှသေ မယံ၊

တထာ ဘန္တေ ပရက္ကမ၊ ယထာ ဝတ္ထံ လဘာမသေ။

၄၂၁။

‘‘ထေရော သင်္ကာရကူဋမှာ၊ ဥစ္စိနိတွာန နန္တကေ၊

ပိလောတိကံ ပဋံ ကတွာ၊ သင်္ဃေ စာတုဒ္ဒိသေ အဒါ။

၄၂၂။

‘‘ဒတွာ အနွာဒိသီ ထေရော၊ မာတု ပိတု စ ဘာတုနော၊

‘ဣဒံ မေ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော’။

၄၂၃။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ၊ ဝတ္ထာနိ ဥဒပဇ္ဇိသုံ၊

တတော သုဝတ္ထဝသနော၊ ထေရဿ ဒဿယီတုမံ။

၄၂၄။

‘‘ယာဝတာ နန္ဒရာဇဿ၊ ဝိဇိတသ္မိံ ပဋိစ္ဆဒါ၊

တတော ဗဟုတရာ ဘန္တေ၊ ဝတ္ထာနစ္ဆာဒနာနိ နော။

၄၂၅။

‘‘ကောသေယျကမ္ဗလီယာနိ၊ ခေါမကပ္ပာသိကာနိ စ၊

ဝိပုလာ စ မဟဂ္ဃာ စ၊ တေပါကာသေဝလမ္ဗရေ။

၄၂၆။

‘‘တေ မယံ ပရိဒဟာမ၊ ယံ ယဉှိ မနသော ပိယံ၊

တထာ ဘန္တေ ပရက္ကမ၊ ယထာ ဂေဟံ လဘာမသေ။

၄၂၇။

‘‘ထေရော ပဏ္ဏကုဋိံ ကတွာ၊ သင်္ဃေ စာတုဒ္ဒိသေ အဒါ၊

ဒတွာ စ အနွာဒိသီ ထေရော၊ မာတု ပိတု စ ဘာတုနော၊

‘ဣဒံ မေ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော’။

၄၂၈။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ၊ ဃရာနိ ဥဒပဇ္ဇိသုံ၊

ကူဋာဂါရနိဝေသနာ၊ ဝိဘတ္တာ ဘာဂသော မိတာ။

၄၂၉။

‘‘န မနုဿေသု ဤဒိသာ၊ ယာဒိသာ နော ဃရာ ဣဓ၊

အပိ ဒိဗ္ဗေသု ယာဒိသာ၊ တာဒိသာ နော ဃရာ ဣဓ။

၄၃၀။

‘‘ဒဒ္ဒလ္လမာနာ အာဘေန္တိ၊ သမန္တာ စတုရော ဒိသာ၊

တထာ ဘန္တေ ပရက္ကမ၊ ယထာ ပါနီယံ လဘာမသေ။

၄၃၁။

‘‘ထေရော ကရဏံ ပူရေတွာ၊ သင်္ဃေ စာတုဒ္ဒိသေ အဒါ၊

ဒတွာ အနွာဒိသီ ထေရော၊ မာတု ပိတု စ ဘာတုနော၊

‘ဣဒံ မေ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော’။

၄၃၂။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ၊ ပါနီယံ ဥဒပဇ္ဇထ၊

ဂမ္ဘီရာ စတုရဿာ စ၊ ပေါက္ခရညော သုနိမ္မိတာ။

၄၃၃။

‘‘သီတောဒိကာ သုပ္ပတိတ္ထာ၊ သီတာ အပ္ပဋိဂန္ဓိယာ၊

ပဒုမုပ္ပလသဉ္ဆန္နာ၊ ဝါရိကိဉ္ဇက္ခပူရိတာ။

၄၃၄။

‘‘တတ္ထ နှတွာ ပိဝိတွာ စ၊ ထေရဿ ပဋိဒဿယုံ၊

ပဟူတံ ပါနီယံ ဘန္တေ၊ ပါဒါ ဒုက္ခာ ဖလန္တိ နော။

၄၃၅။

‘‘အာဟိဏ္ဍမာနာ ခဉ္ဇာမ၊ သက္ခရေ ကုသကဏ္ဋကေ၊

တထာ ဘန္တေ ပရက္ကမ၊ ယထာ ယာနံ လဘာမသေ။

၄၃၆။

‘‘ထေရော သိပါဋိကံ လဒ္ဓါ၊ သင်္ဃေ စာတုဒ္ဒိသေ အဒါ၊

ဒတွာ အနွာဒိသီ ထေရော၊ မာတု ပိတု စ ဘာတုနော၊

‘ဣဒံ မေ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော’။

၄၃၇။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ ၊ ပေတာ ရထေန မာဂမုံ၊

အနုကမ္ပိတမှ ဘဒန္တေ၊ ဘတ္တေနစ္ဆာဒနေန စ။

၄၃၈။

‘‘ဃရေန ပါနီယဒါနေန၊ ယာနဒါနေန စူဘယံ၊

မုနိံ ကာရုဏိကံ လောကေ၊ ဘန္တေ ဝန္ဒိတုမာဂတာ’’တိ။ – ဂါထာယော အာဟံသု၊

၄၁၆-၇။ တတ္ထ ထေရော စရိတွာ ပိဏ္ဍာယာတိ ထေရော ပိဏ္ဍာပါတစာရိကာယ စရိတွာ။ ဘိက္ခူ အညေ စ ဒွါဒသာတိ ထေရေန သဟ ဝသန္တာ အညေ စ ဒွါဒသ ဘိက္ခူ ဧကဇ္ဈံ ဧကတော သန္နိပတိံသု။ ကသ္မာတိ စေ? ဘတ္တဝိဿဂ္ဂကာရဏာတိ ဘတ္တကိစ္စကာရဏာ ဘုဉ္ဇနနိမိတ္တံ။ တေတိ တေ ဘိက္ခူ။ ယထာလဒ္ဓန္တိ ယံ ယံ လဒ္ဓံ။ ဒဒါထာတိ ဒေထ။

၄၁၈။ နိယျာဒယိံသူတိ အဒံသု။ သင်္ဃံ နိမန္တယီတိ တေ ဧဝ ဒွါဒသ ဘိက္ခူ သင်္ဃုဒ္ဒေသဝသေန တံ ဘတ္တံ ဒါတုံ နိမန္တေသိ။ အနွာဒိသီတိ အာဒိသိ။ တတ္ထ ယေသံ အနွာဒိသိ၊ တေ ဒဿေတုံ ‘‘မာတု ပိတု စ ဘာတုနော၊ ဣဒံ မေ ဉာတီနံ ဟောတု၊ သုခိတာ ဟောန္တု ဉာတယော’’တိ ဝုတ္တံ။

၄၁၉။ သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေတိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသမနန္တရမေဝ။ ဘောဇနံ ဥဒပဇ္ဇထာတိ တေသံ ပေတာနံ ဘောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ကီဒိသန္တိ အာဟ ‘‘သုစိ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ အနေကရသဗျဉ္ဇနန္တိ နာနာရသေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ ယုတ္တံ၊ အထ ဝါ အနေကရသံ အနေကဗျဉ္ဇနဉ္စ။ တတောတိ ဘောဇနလာဘတော ပစ္ဆာ။

၄၂၀။ ဥဒ္ဒဿယီ ဘာတာတိ ဘာတိကဘူတော ပေတော ထေရဿ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ ဝဏ္ဏဝါ ဗလဝါ သုခီတိ တေန ဘောဇနလာဘေန တာဝဒေဝ ရူပသမ္ပန္နော ဗလသမ္ပန္နော သုခိတောဝ ဟုတွာ။ ပဟူတံ ဘောဇနံ၊ ဘန္တေတိ၊ ဘန္တေ၊ တဝ ဒါနာနုဘာဝေန ပဟူတံ အနပ္ပကံ ဘောဇနံ အမှေဟိ လဒ္ဓံ။ ပဿ နဂ္ဂါမှသေတိ ဩလောကေဟိ၊ နဂ္ဂိကာ ပန အမှ၊ တသ္မာ တထာ၊ ဘန္တေ၊ ပရက္ကမ ပယောဂံ ကရောဟိ။ ယထာ ဝတ္ထံ လဘာမသေတိ ယေန ပကာရေန ယာဒိသေန ပယောဂေန သဗ္ဗေဝ မယံ ဝတ္ထာနိ လဘေယျာမ၊ တထာ ဝါယမထာတိ အတ္ထော။

၄၂၁။ သင်္ကာရကူဋမှာတိ တတ္ထ တတ္ထ သင်္ကာရဋ္ဌာနတော။ ဥစ္စိနိတွာနာတိ ဂဝေသနဝသေန ဂဟေတွာ။ နန္တကေတိ ဆိန္နပရိယန္တေ ဆဍ္ဍိတဒုဿခဏ္ဍေ ။ တေ ပန ယသ္မာ ခဏ္ဍဘူတာ ပိလောတိကာ နာမ ဟောန္တိ၊ တာဟိ စ ထေရော စီဝရံ ကတွာ သင်္ဃဿ အဒါသိ၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘ပိလောတိကံ ပဋံ ကတွာ၊ သင်္ဃေ စာတုဒ္ဒိသေ အဒါ’’တိ။ တတ္ထ သင်္ဃေ စာတုဒ္ဒိသေ အဒါတိ စတူဟိပိ ဒိသာဟိ အာဂတဘိက္ခုသင်္ဃဿ အဒါသိ။ သမ္ပဒါနတ္ထေ ဟိ ဣဒံ ဘုမ္မဝစနံ။

၄၂၃-၄။ သုဝတ္ထဝသနောတိ သုန္ဒရဝတ္ထဝသနော။ ထေရဿ ဒဿယီတုမန္တိ ထေရဿ အတ္တာနံ ဒဿယိ ဒဿေသိ၊ ပါကဋော အဟောသိ။ ပဋိစ္ဆာဒယတိ ဧတ္ထာတိ ပဋိစ္ဆဒါ။

၄၂၈-၉။ ကူဋာဂါရနိဝေသနာတိ ကူဋာဂါရဘူတာ တဒညနိဝေသနသင်္ခါတာ စ ဃရာ။ လိင်္ဂဝိပလ္လာသဝသေန ဟေတံ ဝုတ္တံ။ ဝိဘတ္တာတိ သမစတုရဿအာယတဝဋ္ဋသဏ္ဌာနာဒိဝသေန ဝိဘတ္တာ။ ဘာဂသော မိတာတိ ဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ နောတိ အမှာကံ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ ပေတလောကေ။ အပိ ဒိဗ္ဗေသူတိ အပီတိ နိပါတမတ္တံ၊ ဒေဝလောကေသူတိ အတ္ထော။

၄၃၁။ ကရဏန္တိ ဓမကရဏံ။ ပူရေတွာတိ ဥဒကဿ ပူရေတွာ။ ဝါရိကိဉ္ဇက္ခပူရိတာတိ တတ္ထ တတ္ထ ဝါရိမတ္ထကေ ပဒုမုပ္ပလာဒီနံ ကေသရဘာရေဟိ သဉ္ဆာဒိတဝသေန ပူရိတာ။ ဖလန္တီတိ ပုပ္ဖန္တိ၊ ပဏှိကပရိယန္တာဒီသု ဝိဒါလေန္တီတိ အတ္ထော။

၄၃၅-၆။ အာဟိဏ္ဍမာနာတိ ဝိစရမာနာ။ ခဉ္ဇာမာတိ ခဉ္ဇနဝသေန ဂစ္ဆာမ။ သက္ခရေ ကုသကဏ္ဋကေတိ သက္ခရဝတိ ကုသကဏ္ဋကဝတိ စ ဘူမိဘာဂေ၊ သက္ခရေ ကုသကဏ္ဋကေ စ အက္ကမန္တာတိ အတ္ထော။ ယာနန္တိ ရထဝယှာဒိကံ ယံကိဉ္စိ ယာနံ။ သိပါဋိကန္တိ ဧကပဋလဥပါဟနံ။

၄၃၇-၈။ ရထေန မာဂမုန္တိ မကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ ရထေန အာဂမံသု။ ဥဘယန္တိ ဥဘယေန ဒါနေန၊ ယာနဒါနေန စေဝ ဘတ္တာဒိစတုပစ္စယဒါနေန စ။ ပါနီယဒါနေန ဟေတ္ထ ဘေသဇ္ဇဒါနမ္ပိ သင်္ဂဟိတံ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ထေရော တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ‘‘ယထာ ဣမေ ဧတရဟိ၊ ဧဝံ တွမ္ပိ ဣတော အနန္တရာတီတေ အတ္တဘာဝေ ပေတော ဟုတွာ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝီ’’တိ ဝတွာ ထေရေန ယာစိတော သုတ္တပေတဝတ္ထုံ ကထေတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တံ သုတွာ မဟာဇနော သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ ဒါနသီလာဒိပုညကမ္မနိရတော အဟောသီတိ။

သာဏဝါသိတ္ထေရပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ရထကာရပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဝေဠုရိယထမ္ဘံ ရုစိရံ ပဘဿရန္တိ ဣဒံ သတ္ထရိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ အညတရံ ပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ အတီတေ ကိရ ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ အညတရာ ဣတ္ထီ သီလာစာရသမ္ပန္နာ ကလျာဏမိတ္တသန္နိဿယေန သာသနေ အဘိပ္ပသန္နာ သုဝိဘတ္တဝိစိတြဘိတ္တိထမ္ဘသောပါနဘူမိတလံ အတိဝိယ ဒဿနီယံ ဧကံ အာဝါသံ ကတွာ တတ္ထ ဘိက္ခူ နိသီဒါပေတွာ ပဏီတေန အာဟာရေန ပရိဝိသိတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ နိယျာဒေသိ။ သာ အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ အညဿ ပါပကမ္မဿ ဝသေန ဟိမဝတိ ပဗ္ဗတရာဇေ ရထကာရဒဟံ နိဿာယ ဝိမာနပေတီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿာ သင်္ဃဿ အာဝါသဒါနပုညာနုဘာဝေန သဗ္ဗရတနမယံ ဥဠာရံ အတိဝိယ သမန္တတော ပါသာဒိကံ မနောဟရံ ရမဏီယံ ပေါက္ခရဏိယံ နန္ဒနဝနသဒိသံ ဥပသောဘိတံ ဝိမာနံ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သယဉ္စ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ အဟောသိ။

သာ တတ္ထ ပုရိသေဟိ ဝိနာဝ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တီ ဝိဟရတိ။ တဿာ တတ္ထ ဒီဃရတ္တံ နိပ္ပုရိသာယ ဝသန္တိယာ အနဘိရတိ ဥပ္ပန္နာ။ သာ ဥက္ကဏ္ဌိတာ ဟုတွာ ‘‘အတ္ထေသော ဥပါယော’’တိ စိန္တေတွာ ဒိဗ္ဗာနိ အမ္ဗပက္ကာနိ နဒိယံ ပက္ခိပတိ။ သဗ္ဗံ ကဏ္ဏမုဏ္ဍပေတိဝတ္ထုသ္မိံ အာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန ဗာရာဏသိဝါသီ ဧကော မာဏဝေါ ဂင်္ဂါယ တေသု ဧကံ အမ္ဗဖလံ ဒိသွာ တဿ ပဘဝံ ဂဝေသန္တော အနုက္ကမေန တံ ဌာနံ ဂန္တွာ နဒိံ ဒိသွာ တဒနုသာရေန တဿာ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂတော။ သာ တံ ဒိသွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ နေတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တီ နိသီဒိ။ သော တဿာ ဝသနဋ္ဌာနသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ပုစ္ဆန္တော –

၄၃၉။

‘‘ဝေဠုရိယထမ္ဘံ ရုစိရံ ပဘဿရံ၊ ဝိမာနမာရုယှ အနေကစိတ္တံ၊

တတ္ထစ္ဆသိ ဒေဝိ မဟာနုဘာဝေ၊ ပထဒ္ဓနိ ပန္နရသေဝ စန္ဒော။

၄၄၀။

‘‘ဝဏ္ဏော စ တေ ကနကဿ သန္နိဘော၊ ဥတ္တတ္တရူပေါ ဘုသ ဒဿနေယျော၊

ပလ္လင်္ကသေဋ္ဌေ အတုလေ နိသိန္နာ၊ ဧကာ တုဝံ နတ္ထိ စ တုယှ သာမိကော။

၄၄၁။

‘‘ဣမာ စ တေ ပေါက္ခရဏီ သမန္တာ၊ ပဟူတမလျာ ဗဟုပုဏ္ဍရီကာ၊

သုဝဏ္ဏစုဏ္ဏေဟိ သမန္တမောတ္ထတာ၊ န တတ္ထ ပင်္ကော ပဏကော စ ဝိဇ္ဇတိ။

၄၄၂။

‘‘ဟံသာ စိမေ ဒဿနီယာ မနောရမာ၊ ဥဒကသ္မိမနုပရိယန္တိ သဗ္ဗဒါ၊

သမယျ ဝဂ္ဂူပနဒန္တိ သဗ္ဗေ၊ ဗိန္ဒုဿရာ ဒုန္ဒုဘီနံဝ ဃောသော။

၄၄၃။

‘‘ဒဒ္ဒလ္လမာနာ ယသသာ ယသဿိနီ၊ နာဝါယ စ တွံ အဝလမ္ဗ တိဋ္ဌသိ၊

အာဠာရပမှေ ဟသိတေ ပိယံဝဒေ၊ သဗ္ဗင်္ဂကလျာဏိ ဘုသံ ဝိရောစသိ။

၄၄၄။

‘‘ဣဒံ ဝိမာနံ ဝိရဇံ သမေ ဌိတံ၊ ဥယျာနဝန္တံ ရတိနန္ဒိဝဍ္ဎနံ၊

ဣစ္ဆာမဟံ နာရိ အနောမဒဿနေ၊ တယာ သဟ နန္ဒနေ ဣဓ မောဒိတု’’န္တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

၄၃၉။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဝိမာနေ။ အစ္ဆသီတိ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတကာလေ နိသီဒသိ။ ဒေဝီတိ တံ အာလပတိ။ မဟာနုဘာဝေတိ မဟတာ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝေန သမန္နာဂတေ။ ပထဒ္ဓနီတိ အတ္တနော ပထဘူတေ အဒ္ဓနိ၊ ဂဂနတလမဂ္ဂေတိ အတ္ထော။ ပန္နရသေဝ စန္ဒောတိ ပုဏ္ဏမာသိယံ ပရိပုဏ္ဏမဏ္ဍလော စန္ဒော ဝိယ ဝိဇ္ဇောတမာနာတိ အတ္ထော။

၄၄၀။ ဝဏ္ဏောစ တေ ကနကဿ သန္နိဘောတိ တဝ ဝဏ္ဏော စ ဥတ္တတ္တသိင်္ဂီသုဝဏ္ဏေန သဒိသော အတိဝိယ မနောဟရော။ တေနာဟ ‘‘ဥတ္တတ္တရူပေါ ဘုသ ဒဿနေယျော’’တိ။ အတုလေတိ မဟာရဟေ။ အတုလေတိ ဝါ ဒေဝတာယ အာလပနံ၊ အသဒိသရူပေတိ အတ္ထော။ နတ္ထိ စ တုယှ သာမိကောတိ တုယှံ သာမိကော စ နတ္ထိ။

၄၄၁။ ပဟူတမလျာတိ ကမလကုဝလယာဒိဗဟုဝိဓကုသုမဝတိယော ။ သုဝဏ္ဏစုဏ္ဏေဟီတိ သုဝဏ္ဏဝါလုကာဟိ။ သမန္တမောတ္ထတာတိ သမန္တတော ဩကိဏ္ဏာ။ တတ္ထာတိ တာသု ပေါက္ခရဏီသု။ ပင်္ကော ပဏကော စာတိ ကဒ္ဒမော ဝါ ဥဒကပိစ္ဆိလ္လော ဝါ န ဝိဇ္ဇတိ။

၄၄၂။ ဟံသာ စိမေ ဒဿနီယာ မနောရမာတိ ဣမေ ဟံသာ စ ဒဿနသုခါ မနောရမာ စ။ အနုပရိယန္တီတိ အနုဝိစရန္တိ။ သဗ္ဗဒါတိ သဗ္ဗေသု ဥတူသု။ သမယျာတိ သင်္ဂမ္မ။ ဝဂ္ဂူတိ မဓုရံ။ ဥပနဒန္တီတိ ဝိကူဇန္တိ။ ဗိန္ဒုဿရာတိ အဝိသဋဿရာ သမ္ပိဏ္ဍိတဿရာ။ ဒုန္ဒုဘီနံဝ ဃောသောတိ ဝဂ္ဂုဗိန္ဒုဿရဘာဝေန ဒုန္ဒုဘီနံ ဝိယ တဝ ပေါက္ခရဏိယံ ဟံသာနံ ဃောသောတိ အတ္ထော။

၄၄၃။ ဒဒ္ဒလ္လမာနာတိ အတိဝိယ အဘိဇလန္တီ။ ယသသာတိ ဒေဝိဒ္ဓိယာ။ နာဝါယာတိ ဒေါဏိယံ။ ပေါက္ခရဏိယဉှိ ပဒုမိနိယံ သုဝဏ္ဏနာဝါယ မဟာရဟေ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒိတွာ ဥဒကကီဠံ ကီဠန္တိံ ပေတိံ ဒိသွာ ဧဝမာဟ။ အဝလမ္ဗာတိ အဝလမ္ဗိတွာ အပဿေနံ အပဿာယ။ တိဋ္ဌသီတိ ဣဒံ ဌာနသဒ္ဒဿ ဂတိနိဝတ္တိ အတ္ထတ္တာ ဂတိယာ ပဋိက္ခေပဝစနံ။ ‘‘နိသဇ္ဇသီ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ နိသီဒသိစ္စေဝဿ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အာဠာရပမှေတိ ဝေလ္လိတဒီဃနီလပခုမေ။ ဟသိတေတိ ဟသိတမဟာဟသိတမုခေ။ ပိယံဝဒေတိ ပိယဘာဏိနီ။ သဗ္ဗင်္ဂကလျာဏီတိ သဗ္ဗေဟိ အင်္ဂေဟိ သုန္ဒရေ၊ သောဘနသဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂီတိ အတ္ထော။ ဝိရောစသီတိ ဝိရာဇေသိ။

၄၄၄။ ဝိရဇန္တိ ဝိဂတရဇံ နိဒ္ဒေါသံ။ သမေ ဌိတန္တိ သမေ ဘူမိဘာဂေ ဌိတံ၊ စတုရဿသောဘိတတာယ ဝါ သမဘာဂေ ဌိတံ၊ သမန္တဘဒ္ဒကန္တိ အတ္ထော။ ဥယျာနဝန္တန္တိ နန္ဒနဝနသဟိတံ။ ရတိနန္ဒိဝဍ္ဎနန္တိ ရတိဉ္စ နန္ဒိဉ္စ ဝဍ္ဎေတီတိ ရတိနန္ဒိဝဍ္ဎနံ၊ သုခဿ စ ပီတိယာ စ သံဝဍ္ဎနန္တိ အတ္ထော။ နာရီတိ တဿာ အာလပနံ။ အနောမဒဿနေတိ ပရိပုဏ္ဏအင်္ဂပစ္စင်္ဂတာယ အနိန္ဒိတဒဿနေ။ နန္ဒနေတိ နန္ဒနကရေ။ ဣဓာတိ နန္ဒနဝနေ၊ ဝိမာနေ ဝါ။ မောဒိတုန္တိ အဘိရမိတုံ ဣစ္ဆာမီတိ ယောဇနာ။

ဧဝံ တေန မာဏဝေန ဝုတ္တေ သာ ဝိမာနပေတိဒေဝတာ တဿ ပဋိဝစနံ ဒေန္တီ –

၄၄၅။

‘‘ကရောဟိ ကမ္မံ ဣဓ ဝေဒနီယံ၊ စိတ္တဉ္စ တေ ဣဓ နိဟိတံ ဘဝတု၊

ကတွာန ကမ္မံ ဣဓ ဝေဒနီယံ၊ ဧဝံ မမံ လစ္ဆသိ ကာမကာမိနိ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ကရောဟိ ကမ္မံ ဣဓ ဝေဒနီယန္တိ ဣဓ ဣမသ္မိံ ဒိဗ္ဗဋ္ဌာနေ ဝိပစ္စနကံ ဝိပါကဒါယကံ ကုသလကမ္မံ ကရောဟိ ပသဝေယျာသိ။ ဣဓ နိဟိတန္တိ ဣဓူပနီတံ၊ ‘‘ဣဓ နိန္န’’န္တိ ဝါ ပါဌော၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ နိန္နံ ပေါဏံ ပဗ္ဘာရံ တဝ စိတ္တံ ဘဝတု ဟောတု။ မမန္တိ မံ။ လစ္ဆသီတိ လဘိဿသိ။

သော မာဏဝေါ တဿာ ဝိမာနပေတိယာ ဝစနံ သုတွာ တတော မနုဿပထံ ဂတော တတ္ထ စိတ္တံ ပဏိဓာယ တဇ္ဇံ ပုညကမ္မံ ကတွာ နစိရဿေဝ ကာလံ ကတွာ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိ တဿာ ပေတိယာ သဟဗျတံ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တာ သင်္ဂီတိကာရာ –

၄၄၆။

‘‘သာဓူတိ သော တဿာ ပဋိဿုဏိတွာ၊

အကာသိ ကမ္မံ တဟိံ ဝေဒနီယံ၊

ကတွာန ကမ္မံ တဟိံ ဝေဒနီယံ၊

ဥပပဇ္ဇိ သော မာဏဝေါ တဿာ သဟဗျတ’’န္တိ။ –

ဩသာနဂါထမာဟံသု။ တတ္ထ သာဓူတိ သမ္ပဋိစ္ဆနေ နိပါတော။ တဿာတိ တဿာ ဝိမာနပေတိယာ။ ပဋိဿုဏိတွာတိ တဿာ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ။ တဟိံ ဝေဒနီယန္တိ တသ္မိံ ဝိမာနေ တာယ သဒ္ဓိံ ဝေဒိတဗ္ဗသုခဝိပါကံ ကုသလကမ္မံ။ သဟဗျတန္တိ သဟဘာဝံ။ သော မာဏဝေါ တဿာ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇီတိ ယောဇနာ။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။

ဧဝံ တေသု တတ္ထ စိရကာလံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တေသု ပုရိသော ကမ္မဿ ပရိက္ခယေန ကာလမကာသိ၊ ဣတ္ထီ ပန အတ္တနော ပုညကမ္မဿ ခေတ္တင်္ဂတဘာဝေန ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ တတ္ထ ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ ဝသိ။ အထ အမှာကံ ဘဂဝတိ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ အနုက္ကမေန ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဧကဒိဝသံ ပဗ္ဗတစာရိကံ စရမာနော တံ ဝိမာနဉ္စ ဝိမာနပေတိဉ္စ ဒိသွာ ‘‘ဝေဠုရိယထမ္ဘံ ရုစိရံ ပဘဿရ’’န္တိအာဒိကာဟိ ဂါထာဟိ ပုစ္ဆိ။ သာ စဿ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗံ အတ္တနော ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ တံ သုတွာ ထေရော သာဝတ္ထိံ အာဂန္တွာ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တံ သုတွာ မဟာဇနော ဒါနာဒိပုညဓမ္မနိရတော အဟောသီတိ။

ရထကာရပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဘုသပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဘုသာနိ ဧကော သာလိံ ပုနာပရောတိ ဣဒံ သတ္ထရိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ စတ္တာရော ပေတေ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ သာဝတ္ထိယာ ကိရ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ဂါမကေ ဧကော ကူဋဝါဏိဇော ကူဋမာနာဒီဟိ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ သော သာလိပလာပေ ဂဟေတွာ တမ္ဗမတ္တိကာယ ပရိဘာဝေတွာ ဂရုတရေ ကတွာ ရတ္တသာလိဟိ သဒ္ဓိံ မိဿေတွာ ဝိက္ကိဏိ။ တဿ ပုတ္တော ‘‘ဃရံ အာဂတာနံ မမ မိတ္တသုဟဇ္ဇာနံ သမ္မာနံ န ကရောတီ’’တိ ကုပိတော ယုဂစမ္မံ ဂဟေတွာ မာတုသီသေ ပဟာရမဒါသိ။ တဿ သုဏိသာ သဗ္ဗေသံ အတ္ထာယ ဌပိတမံသံ စောရိကာယ ခါဒိတွာ ပုန တေဟိ အနုယုဉ္ဇိယမာနာ ‘‘သစေ မယာ တံ မံသံ ခါဒိတံ၊ ဘဝေ ဘဝေ အတ္တနော ပိဋ္ဌိမံသံ ကန္တိတွာ ခါဒေယျ’’န္တိ သပထမကာသိ။ ဘရိယာ ပနဿ ကိဉ္စိဒေဝ ဥပကရဏံ ယာစန္တာနံ ‘‘နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ တေဟိ နိပ္ပီဠိယမာနာ ‘‘သစေ သန္တံ နတ္ထီတိ ဝဒါမိ၊ ဇာတဇာတဋ္ဌာနေ ဂူထဘက္ခာ ဘဝေယျ’’န္တိ မုသာဝါဒေန သပထမကာသိ။

တေ စတ္တာရောပိ ဇနာ အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ ဝိဉ္ဈာဋဝိယံ ပေတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တတ္ထ ကူဋဝါဏိဇော ကမ္မဖလေန ပဇ္ဇလန္တံ ဘုသံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ အတ္တနော မတ္ထကေ အာကိရိတွာ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝတိ၊ တဿ ပုတ္တော အယောမယေဟိ မုဂ္ဂရေဟိ သယမေဝ အတ္တနော သီသံ ဘိန္ဒိတွာ အနပ္ပကံ ဒုက္ခံ ပစ္စနုဘောတိ။ တဿ သုဏိသာ ကမ္မဖလေန သုနိသိတေဟိ အတိဝိယ ဝိပုလာယတေဟိ နခေဟိ အတ္တနော ပိဋ္ဌိမံသာနိ ကန္တိတွာ ခါဒန္တီ အပရိမိတံ ဒုက္ခံ အနုဘဝတိ၊ တဿ ဘရိယာယ သုဂန္ဓံ သုဝိသုဒ္ဓံ အပဂတကာဠကံ သာလိဘတ္တံ ဥပနီတမတ္တမေဝ နာနာဝိဓကိမိကုလာကုလံ ပရမဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆံ ဂူထံ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ သာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇန္တီ မဟာဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

ဧဝံ တေသု စတူသု ဇနေသု ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝန္တေသု အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလာနော ပဗ္ဗတစာရိကံ စရန္တော ဧကဒိဝသံ တံ ဌာနံ ဂတော။ တေ ပေတေ ဒိသွာ –

၄၄၇။

‘‘ဘုသာနိ ဧကော သာလိံ ပုနာပရော၊ အယဉ္စ နာရီ သကမံသလောဟိတံ၊

တုဝဉ္စ ဂူထံ အသုစိံ အကန္တံ၊ ပရိဘုဉ္ဇသိ ကိဿ အယံ ဝိပါကော’’တိ။ –

ဣမာယ ဂါထာယ တေဟိ ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိ။ တတ္ထ ဘုသာနီတိ ပလာပါနိ။ ဧကောတိ ဧကကော။ သာလိန္တိ သာလိနော။ သာမိအတ္ထေ ဟေတံ ဥပယောဂဝစနံ၊ သာလိနော ပလာပါနိ ပဇ္ဇလန္တာနိ အတ္တနော သီသေ အဝကိရတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ပုနာပရောတိ ပုန အပရော။ ယော ဟိ သော မာတုသီသံ ပဟရိ၊ သော အယောမုဂ္ဂရေဟိ အတ္တနော သီသံ ပဟရိတွာ သီသဘေဒံ ပါပုဏာတိ၊ တံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သကမံသလောဟိတန္တိ အတ္တနော ပိဋ္ဌိမံသံ လောဟိတဉ္စ ပရိဘုဉ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ အကန္တန္တိ အမနာပံ ဇေဂုစ္ဆံ။ ကိဿ အယံ ဝိပါကောတိ ကတမဿ ပါပကမ္မဿ ဣဒံ ဖလံ၊ ယံ ဣဒါနိ တုမှေဟိ ပစ္စနုဘဝီယတီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ထေရေန တေဟိ ကတကမ္မေ ပုစ္ဆိတေ ကူဋဝါဏိဇဿ ဘရိယာ သဗ္ဗေဟိ တေဟိ ကတကမ္မံ အာစိက္ခန္တီ –

၄၄၈။

‘‘အယံ ပုရေ မာတရံ ဟိံသတိ၊ အယံ ပန ကူဋဝါဏိဇော၊

အယံ မံသာနိ ခါဒိတွာ၊ မုသာဝါဒေန ဝဉ္စေတိ။

၄၄၉။

‘‘အဟံ မနုဿေသု မနုဿဘူတာ၊ အဂါရိနီ သဗ္ဗကုလဿ ဣဿရာ၊

သန္တေသု ပရိဂုဟာမိ၊ မာ စ ကိဉ္စိ ဣတော အဒံ။

၄၅၀။

‘‘မုသာဝါဒေန ဆာဒေမိ၊ နတ္ထိ ဧတံ မမ ဂေဟေ၊

သစေ သန္တံ နိဂုဟာမိ၊ ဂူထော မေ ဟောတု ဘောဇနံ။

၄၅၁။

‘‘တဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန၊ မုသာဝါဒဿ စူဘယံ၊

သုဂန္ဓံ သာလိနော ဘတ္တံ၊ ဂူထံ မေ ပရိဝတ္တတိ။

၄၅၂။

‘‘အဝဉ္ဈာနိ စ ကမ္မာနိ၊ န ဟိ ကမ္မံ ဝိနဿတိ၊

ဒုဂ္ဂန္ဓံ ကိမိနံ မီဠှံ၊ ဘုဉ္ဇာမိ စ ပိဝါမိ စာ’’တိ။ – ဂါထာ အဘာသိ၊

၄၄၈။ တတ္ထ အယန္တိ ပုတ္တံ ဒဿေန္တိ ဝဒတိ။ ဟိံသတီတိ ထာမေန ပရိဗာဓေတိ၊ မုဂ္ဂရေန ပဟရတီတိ အတ္ထော။ ကူဋဝါဏိဇောတိ ခလဝါဏိဇော၊ ဝဉ္စနာယ ဝဏိဇ္ဇကာရကောတိ အတ္ထော ။ မံသာနိ ခါဒိတွာတိ ပရေဟိ သာဓာရဏမံသံ ခါဒိတွာ ‘‘န ခါဒါမီ’’တိ မုသာဝါဒေန တေ ဝဉ္စေတိ။

၄၄၉-၅၀။ အဂါရိနီတိ ဂေဟသာမိနီ။ သန္တေသူတိ ဝိဇ္ဇမာနေသွေဝ ပရေဟိ ယာစိတဥပကရဏေသု။ ပရိဂုဟာမီတိ ပဋိစ္ဆာဒေသိံ။ ကာလဝိပလ္လာသေန ဟေတံ ဝုတ္တံ။ မာ စ ကိဉ္စိ ဣတော အဒန္တိ ဣတော မမ သန္တကတော ကိဉ္စိမတ္တမ္ပိ အတ္ထိကဿ ပရဿ န အဒါသိံ။ ဆာဒေမိတိ ‘‘နတ္ထိ ဧတံ မမ ဂေဟေ’’တိ မုသာဝါဒေန ဆာဒေသိံ။

၄၅၁-၂။ ဂူထံ မေ ပရိဝတ္တတီတိ သုဂန္ဓံ သာလိဘတ္တံ မယှံ ကမ္မဝသေန ဂူထဘာဝေန ပရိဝတ္တတိ ပရိဏမတိ။ အဝဉ္ဈာနီတိ အမောဃာနိ အနိပ္ဖလာနိ။ န ဟိ ကမ္မံ ဝိနဿတီတိ ယထူပစိတံ ကမ္မံ ဖလံ အဒတွာ န ဟိ ဝိနဿတိ။ ကိမိနန္တိ ကိမိဝန္တံ သဉ္ဇာတကိမိကုလံ။ မီဠှန္တိ ဂူထံ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနမေဝ။

ဧဝံ ထေရော တဿာ ပေတိယာ ဝစနံ သုတွာ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

ဘုသပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ကုမာရပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

အစ္ဆေရရူပံ သုဂတဿ ဉာဏန္တိ ဣဒံ ကုမာရပေတဝတ္ထု။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? သာဝတ္ထိယံ ကိရ ဗဟူ ဥပါသကာ ဓမ္မဂဏာ ဟုတွာ နဂရေ မဟန္တံ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ တံ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ဝတ္ထေဟိ အလင်္ကရိတွာ ကာလဿေဝ သတ္ထာရံ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ နိမန္တေတွာ မဟာရဟဝရပစ္စတ္ထရဏတ္ထတေသု အာသနေသု ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိသီဒါပေတွာ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီဟိ ပူဇေတွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေန္တိ။ တံ ဒိသွာ အညတရော မစ္ဆေရမလပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော ပုရိသော တံ သက္ကာရံ အသဟမာနော ဧဝမာဟ – ‘‘ဝရမေတံ သဗ္ဗံ သင်္ကာရကူဋေ ဆဍ္ဍိတံ၊ န တွေဝ ဣမေသံ မုဏ္ဍကာနံ ဒိန္န’’န္တိ။ တံ သုတွာ ဥပါသကာ သံဝိဂ္ဂမာနသာ ‘‘ဘာရိယံ ဝတ ဣမိနာ ပုရိသေန ပါပံ ပသုတံ၊ ယေန ဧဝံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေ ဘိက္ခုသင်္ဃေ အပရဒ္ဓ’’န္တိ တမတ္ထံ တဿ မာတုယာ အာရောစေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ၊ တွံ သသာဝကသင်္ဃံ ဘဂဝန္တံ ခမာပေဟီ’’တိ အာဟံသု။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ပုတ္တံ သန္တဇ္ဇေန္တီ သညာပေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုတ္တေန ကတအစ္စယံ ဒေသေန္တီ ခမာပေတွာ ဘဂဝတော ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ သတ္တာဟံ ယာဂုဒါနေန ပူဇံ အကာသိ။ တဿာ ပုတ္တော နစိရဿေဝ ကာလံ ကတွာ ကိလိဋ္ဌကမ္မူပဇီဝိနိယာ ဂဏိကာယ ကုစ္ဆိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ သာ စ နံ ဇာတမတ္တံယေဝ ‘‘ဒါရကော’’တိ ဉတွာ သုသာနေ ဆဍ္ဍာပေသိ။ သော တတ္ထ အတ္တနော ပုညဗလေနေဝ ဂဟိတာရက္ခော ကေနစိ အနုပဒ္ဒုတော မာတု-အင်္ကေ ဝိယ သုခံ သုပိ။ ဒေဝတာ တဿ အာရက္ခံ ဂဏှိံသူတိ စ ဝဒန္တိ။

အထ ဘဂဝါ ပစ္စူသသမယေ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော တံ ဒါရကံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ ဒိသွာ သူရိယုဂ္ဂမနဝေလာယ သိဝထိကံ အဂမာသိ။ ‘‘သတ္ထာ ဣဓာဂတော၊ ကာရဏေနေတ္ထ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ မဟာဇနော သန္နိပတိ။ ဘဂဝါ သန္နိပတိတပရိသာယ ‘‘နာယံ ဒါရကော ဩညာတဗ္ဗော၊ ယဒိပိ ဣဒါနိ သုသာနေ ဆဍ္ဍိတော အနာထော ဌိတော၊ အာယတိံ ပန ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အဘိသမ္ပရာယဉ္စ ဥဠာရသမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘိဿတီ’’တိ ဝတွာ တေဟိ မနုဿေဟိ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဣမိနာ ပုရိမဇာတိယံ ကတံ ကမ္မ’’န္တိ ပုဋ္ဌော –

‘‘ဗုဒ္ဓပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ၊ ပူဇံ အကာသိ ဇနတာ ဥဠာရံ၊

တတြဿ စိတ္တဿဟု အညထတ္တံ၊ ဝါစံ အဘာသိ ဖရုသံ အသဗ္ဘ’’န္တိ။ –

အာဒိနာ နယေန ဒါရကေန ကတကမ္မံ အာယတိံ ပတ္တဗ္ဗံ သမ္ပတ္တိဉ္စ ပကာသေတွာ သန္နိပတိတာယ ပရိသာယ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဓမ္မံ ကထေတွာ ဥပရိ သာမုက္ကံသိကံ ဓမ္မဒေသနံ အကာသိ။ သစ္စပရိယောသာနေ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ၊ တဉ္စ ဒါရကံ အသီတိကောဋိဝိဘဝေါ ဧကော ကုဋုမ္ဗိကော ဘဂဝတော သမ္မုခါဝ ‘‘မယှံ ပုတ္တော’’တိ အဂ္ဂဟေသိ။ ဘဂဝါ ‘‘ဧတ္တကေန အယံ ဒါရကော ရက္ခိတော၊ မဟာဇနဿ စ အနုဂ္ဂဟော ကတော’’တိ ဝိဟာရံ အဂမာသိ။

သော အပရေန သမယေန တသ္မိံ ကုဋုမ္ဗိကေ ကာလကတေ တေန နိယျာဒိတံ ဓနံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေန္တော တသ္မိံ နဂရေယေဝ မဟာဝိဘဝေါ ဂဟပတိ ဟုတွာ ဒါနာဒိနိရတော အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အဟော နူန သတ္ထာ သတ္တေသု အနုကမ္ပကော၊ သောပိ နာမ ဒါရကော တဒါ အနာထော ဌိတော ဧတရဟိ မဟတိံ သမ္ပတ္တိံ ပစ္စနုဘဝတိ၊ ဥဠာရာနိ စ ပုညာနိ ကရောတီ’’တိ။ တံ သုတွာ သတ္ထာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ ဧတ္တကာဝ သမ္ပတ္တိ၊ အထ ခေါ အာယုပရိယောသာနေ တာဝတိံသဘဝနေ သက္ကဿ ဒေဝရညော ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ မဟတိံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိဉ္စ ပဋိလဘိဿတီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တံ သုတွာ ဘိက္ခူ စ မဟာဇနော စ ‘‘ဣဒံ ကိရ ကာရဏံ ဒိသွာ ဒီဃဒဿီ ဘဂဝါ ဇာတမတ္တဿေဝဿ အာမကသုသာနေ ဆဍ္ဍိတဿ တတ္ထ ဂန္တွာ သင်္ဂဟံ အကာသီ’’တိ သတ္ထု ဉာဏဝိသေသံ ထောမေတွာ တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ တဿ ပဝတ္တိံ ကထေသုံ။ တမတ္ထံ ဒီပေန္တာ သင်္ဂီတိကာရာ –

၄၅၃။

‘‘အစ္ဆေရရူပံ သုဂတဿ ဉာဏံ၊ သတ္ထာ ယထာ ပုဂ္ဂလံ ဗျာကာသိ၊

ဥဿန္နပုညာပိ ဘဝန္တိ ဟေကေ၊ ပရိတ္တပုညာပိ ဘဝန္တိ ဟေကေ။

၄၅၄။

‘‘အယံ ကုမာရော သီဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတော၊ အင်္ဂုဋ္ဌသ္နေဟေန ယာပေတိ ရတ္တိံ၊

န ယက္ခဘူတာ န သရီသပါ ဝါ၊ ဝိဟေဌယေယျုံ ကတပုညံ ကုမာရံ။

၄၅၅။

‘‘သုနခါပိမဿ ပလိဟိံသု ပါဒေ၊ ဓင်္ကာ သိင်္ဂါလာ ပရိဝတ္တယန္တိ၊

ဂဗ္ဘာသယံ ပက္ခိဂဏာ ဟရန္တိ၊ ကာကာ ပန အက္ခိမလံ ဟရန္တိ။

၄၅၆။

‘‘နယိမဿ ရက္ခံ ဝိဒဟိံသု ကေစိ၊ န ဩသဓံ သာသပဓူပနံ ဝါ၊

နက္ခတ္တယောဂမ္ပိ န အဂ္ဂဟေသုံ၊ န သဗ္ဗဓညာနိပိ အာကိရိံသု။

၄၅၇။

‘‘ဧတာဒိသံ ဥတ္တမကိစ္ဆပတ္တံ၊ ရတ္တာဘတံ သီဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ၊

နောနီတပိဏ္ဍံဝ ပဝေဓမာနံ၊ သသံသယံ ဇီဝိတသာဝသေသံ။

၄၅၈။

‘‘တမဒ္ဒသာ ဒေဝမနုဿပူဇိတော၊ ဒိသွာ စ တံ ဗျာကရိ ဘူရိပညော၊

‘အယံ ကုမာရော နဂရဿိမဿ၊ အဂ္ဂကုလိကော ဘဝိဿတိ ဘောဂတော စ’။

၄၅၉။

‘‘ကိဿ ဝတံ ကိံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊

ဧတာဒိသံ ဗျသနံ ပါပုဏိတွာ၊ တံ တာဒိသံ ပစ္စနုဘောဿတိဒ္ဓိ’’န္တိ။ –

ဆ ဂါထာ အဝေါစုံ။

၄၅၃။ တတ္ထ အစ္ဆေရရူပန္တိ အစ္ဆရိယသဘာဝံ။ သုဂတဿ ဉာဏန္တိ အညေဟိ အသာဓာရဏံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဉာဏံ၊ အာသယာနုသယဉာဏာဒိသဗ္ဗညုတညာဏမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တယိဒံ အညေသံ အဝိသယဘူတံ ကထံ ဉာဏန္တိ အာဟ ‘‘သတ္ထာ ယထာ ပုဂ္ဂလံ ဗျာကာသီ’’တိ။ တေန သတ္ထု ဒေသနာယ ဧဝ ဉာဏဿ အစ္ဆရိယဘာဝေါ ဝိညာယတီတိ ဒဿေတိ။

ဣဒါနိ ဗျာကရဏံ ဒဿေန္တော ‘‘ဥဿန္နပုညာပိ ဘဝန္တိ ဟေကေ၊ ပရိတ္တပုညာပိ ဘဝန္တိ ဟေကေ’’တိ အာဟ။ တဿတ္ထော – ဥဿန္နကုသလဓမ္မာပိ ဣဓေကစ္စေ ပုဂ္ဂလာ လဒ္ဓပစ္စယဿ အပုညဿ ဝသေန ဇာတိအာဒိနာ နိဟီနာ ဘဝန္တိ၊ ပရိတ္တပုညာပိ အပ္ပတရပုညဓမ္မာပိ ဧကေ သတ္တာ ခေတ္တသမ္ပတ္တိအာဒိနာ တဿ ပုညဿ မဟာဇုတိကတာယ ဥဠာရာ ဘဝန္တီတိ။

၄၅၄။ သီဝထိကာယာတိ သုသာနေ။ အင်္ဂုဋ္ဌသ္နေဟေနာတိ အင်္ဂုဋ္ဌတော ပဝတ္တသ္နေဟေန၊ ဒေဝတာယ အင်္ဂုဋ္ဌတော ပဂ္ဃရိတခီရေနာတိ အတ္ထော။ န ယက္ခဘူတာ န သရီသပါ ဝါတိ ပိသာစဘူတာ ဝါ ယက္ခဘူတာ ဝါ သရီသပါ ဝါ ယေ ကေစိ သရန္တာ ဂစ္ဆန္တာ ဝါ န ဝိဟေဌယေယျုံ န ဗာဓေယျုံ။

၄၅၅။ ပလိဟိံသု ပါဒေတိ အတ္တနော ဇိဝှာယ ပါဒေ လိဟိသုံ။ ဓင်္ကာတိ ကာကာ။ ပရိဝတ္တယန္တီတိ ‘‘မာ နံ ကုမာရံ ကေစိ ဝိဟေဌေယျု’’န္တိ ရက္ခန္တာ နိရောဂဘာဝဇာနနတ္ထံ အပရာပရံ ပရိဝတ္တန္တိ။ ဂဗ္ဘာသယန္တိ ဂဗ္ဘမလံ။ ပက္ခိဂဏာတိ ဂိဇ္ဈကုလလာဒယော သကုဏဂဏာ။ ဟရန္တီတိ အပနေန္တိ။ အက္ခိမလန္တိ အက္ခိဂူထံ။

၄၅၆။ ကေစီတိ ကေစိ မနုဿာ၊ အမနုဿာ ပန ရက္ခံ သံဝိဒဟိံသု။ ဩသဓန္တိ တဒါ အာယတိဉ္စ အာရောဂျာဝဟံ အဂဒံ။ သာသပဓူပနံ ဝါတိ ယံ ဇာတဿ ဒါရကဿ ရက္ခဏတ္ထံ သာသပေန ဓူပနံ ကရောန္တိ၊ တမ္ပိ တဿ ကရောန္တာ နာဟေသုန္တိ ဒီပေန္တိ။ နက္ခတ္တယောဂမ္ပိ န အဂ္ဂဟေသုန္တိ နက္ခတ္တယုတ္တမ္ပိ န ဂဏှိံသု။ ‘‘အသုကမှိ နက္ခတ္တေ တိထိမှိ မုဟုတ္တေ အယံ ဇာတော’’တိ ဧဝံ ဇာတကမ္မမ္ပိဿ န ကေစိ အကံသူတိ အတ္ထော။ န သဗ္ဗဓညာနိပိ အာကိရိံသူတိ မင်္ဂလံ ကရောန္တာ အဂဒဝသေန ယံ သာသပတေလမိဿိတံ သာလိအာဒိဓညံ အာကိရန္တိ၊ တမ္ပိဿ နာကံသူတိ အတ္ထော။

၄၅၇။ ဧတာဒိသန္တိ ဧဝရူပံ ။ ဥတ္တမကိစ္ဆပတ္တန္တိ ပရမကိစ္ဆံ အာပန္နံ အတိဝိယ ဒုက္ခပ္ပတ္တံ။ ရတ္တာဘတန္တိ ရတ္တိယံ အာဘတံ။ နောနီတပိဏ္ဍံ ဝိယာတိ နဝနီတပိဏ္ဍသဒိသံ၊ မံသပေသိမတ္တတာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ပဝေဓမာနန္တိ ဒုဗ္ဗလဘာဝေန ပကမ္ပမာနံ။ သသံသယန္တိ ‘‘ဇီဝတိ နု ခေါ န နု ခေါ ဇီဝတီ’’တိ သံသယိတတာယ သံသယဝန္တံ။ ဇီဝိတသာဝသေသန္တိ ဇီဝိတဋ္ဌိတိယာ ဟေတုဘူတာနံ သာဓနာနံ အဘာဝေန ကေဝလံ ဇီဝိတမတ္တာဝသေသကံ။

၄၅၈။ အဂ္ဂကုလိကော ဘဝိဿတိ ဘောဂတော စာတိ ဘောဂနိမိတ္တံ ဘောဂဿ ဝသေန အဂ္ဂကုလိကော သေဋ္ဌကုလိကော ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။

၄၅၉။ ‘‘ကိဿ ဝတ’’န္တိ အယံ ဂါထာ သတ္ထု သန္တိကေ ဌိတေဟိ ဥပါသကေဟိ တေန ကတကမ္မဿ ပုစ္ဆာဝသေန ဝုတ္တာ။ သာ စ ခေါ သိဝထိကာယ သန္နိပတိတေဟီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ကိဿာတိ ကိံ အဿ။ ဝတန္တိ ဝတသမာဒါနံ။ ပုန ကိဿာတိ ကီဒိသဿ သုစိဏ္ဏဿ ဝတဿ ဗြဟ္မစရိယဿ စာတိ ဝိဘတ္တိံ ဝိပရိဏာမေတွာ ယောဇနာ။ ဧတာဒိသန္တိ ဂဏိကာယ ကုစ္ဆိယာ နိဗ္ဗတ္တနံ၊ သုသာနေ ဆဍ္ဍနန္တိ ဧဝရူပံ။ ဗျသနန္တိ အနတ္ထံ။ တာဒိသန္တိ တထာရူပံ၊ ‘‘အင်္ဂုဋ္ဌသ္နေဟေန ယာပေတိ ရတ္တိ’’န္တိအာဒိနာ၊ ‘‘အယံ ကုမာရော နဂရဿိမဿ အဂ္ဂကုလိကော ဘဝိဿတီ’’တိအာဒိနာ စ ဝုတ္တပ္ပကာရန္တိ အတ္ထော။ ဣဒ္ဓိန္တိ ဒေဝိဒ္ဓိံ၊ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဣဒါနိ တေဟိ ဥပါသကေဟိ ပုဋ္ဌော ဘဂဝါ ယထာ တဒါ ဗျာကာသိ၊ တံ ဒဿေန္တာ သင်္ဂီတိကာရာ –

၄၆၀။

‘‘ဗုဒ္ဓပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ၊ ပူဇံ အကာသိ ဇနတာ ဥဠာရံ၊

တတြဿ စိတ္တဿဟု အညထတ္တံ၊ ဝါစံ အဘာသိ ဖရုသံ အသဗ္ဘံ။

၄၆၁။

‘‘သော တံ ဝိတက္ကံ ပဝိနောဒယိတွာ၊ ပီတိံ ပသာဒံ ပဋိလဒ္ဓါ ပစ္ဆာ၊

တထာဂတံ ဇေတဝနေ ဝသန္တံ၊ ယာဂုယာ ဥပဋ္ဌာသိ သတ္တရတ္တံ။

၄၆၂။

‘‘တဿ ဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ တဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊

ဧတာဒိသံ ဗျသနံ ပါပုဏိတွာ၊ တံ တာဒိသံ ပစ္စနုဘောဿတိဒ္ဓိံ။

၄၆၃။

‘‘ဌတွာန သော ဝဿသတံ ဣဓေဝ၊ သဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတော၊

ကာယဿ ဘေဒါ အဘိသမ္ပရာယံ၊ သဟဗျတံ ဂစ္ဆတိ ဝါသဝဿာ’’တိ။ –

စတဿော ဂါထာ အဝေါစုံ။

၄၆၀။ တတ္ထ ဇနတာတိ ဇနသမူဟော၊ ဥပါသကဂဏောတိ အဓိပ္ပာယော။ တတြာတိ တဿံ ပူဇာယံ။ အဿာတိ တဿ ဒါရကဿ။ စိတ္တဿဟု အညထတ္တန္တိ ပုရိမဘဝသ္မိံ စိတ္တဿ အညထာဘာဝေါ အနာဒရော အဂါရဝေါ အပစ္စယော အဟောသိ။ အသဗ္ဘန္တိ သာဓုသဘာယ သာဝေတုံ အယုတ္တံ ဖရုသံ ဝါစံ အဘာသိ။

၄၆၁။ သောတိ သော အယံ။ တံ ဝိတက္ကန္တိ တံ ပါပကံ ဝိတက္ကံ။ ပဝိနောဒယိတွာတိ မာတရာ ကတာယ သညတ္တိယာ ဝူပသမေတွာ။ ပီတိံ ပသာဒံ ပဋိလဒ္ဓါတိ ပီတိံ ပသာဒဉ္စ ပဋိလဘိတွာ ဥပ္ပာဒေတွာ။ ယာဂုယာ ဥပဋ္ဌာသီတိ ယာဂုဒါနေန ဥပဋ္ဌဟိ။ သတ္တရတ္တန္တိ သတ္တဒိဝသံ။

၄၆၂။ တဿဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယန္တိ တံ မယာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တပ္ပကာရံ အတ္တနော စိတ္တဿ ပသာဒနံ ဒါနဉ္စ ဣမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝတံ တံ ဗြဟ္မစရိယဉ္စ၊ အညံ ကိဉ္စိ နတ္ထီတိ အတ္ထော။

၄၆၃။ ဌတွာနာတိ ယာဝ အာယုပရိယောသာနာ ဣဓေဝ မနုဿလောကေ ဌတွာ။ အဘိသမ္ပရာယန္တိ ပုနဗ္ဘဝေ။ သဟဗျတံ ဂစ္ဆတိ ဝါသဝဿာတိ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပုတ္တဘာဝေန သဟဘာဝံ ဂမိဿတိ။ အနာဂတတ္ထေ ဟိ ဣဒံ ပစ္စုပ္ပန္နကာလဝစနံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ကုမာရပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ သေရိဏီပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ သေရိဏီပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ ကုရုရဋ္ဌေ ကိရ ဟတ္ထိနိပုရေ သေရိဏီ နာမ ဧကာ ရူပူပဇီဝိနီ အဟောသိ။ တတ္ထ စ ဥပေါသထကရဏတ္ထာယ တတော တတော ဘိက္ခူ သန္နိပတိံသု။ ပုန မဟာဘိက္ခုသန္နိပါတော အဟောသိ။ တံ ဒိသွာ မနုဿာ တိလတဏ္ဍုလာဒိံ သပ္ပိနဝနီတမဓုအာဒိဉ္စ ဗဟုံ ဒါနူပကရဏံ သဇ္ဇေတွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသုံ။ တေန စ သမယေန သာ ဂဏိကာ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ မစ္ဆေရမလပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တာ တေဟိ မနုဿေဟိ ‘‘ဧဟိ တာဝ ဣဒံ ဒါနံ အနုမောဒါဟီ’’တိ ဥဿာဟိတာပိ ‘‘ကိံ တေန မုဏ္ဍကာနံ သမဏာနံ ဒိန္နေနာ’’တိ အပ္ပသာဒမေဝ နေသံ သမ္ပဝေဒေသိ၊ ကုတော အပ္ပမတ္တကဿ ပရိစ္စာဂေါ။

သာ အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ အညတရဿ ပစ္စန္တနဂရဿ ပရိခါပိဋ္ဌေ ပေတီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထ ဟတ္ထိနိပုရဝါသီ အညတရော ဥပါသကော ဝဏိဇ္ဇာယ တံ နဂရံ ဂန္တွာ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယေ ပရိခါပိဋ္ဌံ ဂတော တာဒိသေန ပယောဇနေန။ သာ တတ္ထ တံ ဒိသွာ သဉ္ဇာနိတွာ နဂ္ဂါ အဋ္ဌိတ္တစမတ္တာဝသေသသရီရာ အတိဝိယ ဗီဘစ္ဆဒဿနာ အဝိဒူရေ ဌတွာ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ သော တံ ဒိသွာ –

၄၆၄။

‘‘နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါသိ၊ ကိသာ ဓမနိသန္ထတာ၊

ဥပ္ဖာသုလိကေ ကိသိကေ၊ ကာ နု တွံ ဣဓ တိဋ္ဌသီ’’တိ။ –

ဂါထာယ ပုစ္ဆိ။ သာပိဿ –

၄၆၅။

‘‘အဟံ ဘဒန္တေ ပေတီမှိ၊ ဒုဂ္ဂတာ ယမလောကိကာ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

ဂါထာယ အတ္တာနံ ပကာသေသိ။ ပုန တေန –

၄၆၆။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

ဂါထာယ ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိတာ –

၄၆၇။

‘‘အနာဝဋေသု တိတ္ထေသု၊ ဝိစိနိံ အဍ္ဎမာသကံ၊

သန္တေသု ဒေယျဓမ္မေသု၊ ဒီပံ နာကာသိမတ္တနော။

၄၆၈။

‘‘နဒိံ ဥပေမိ တသိတာ၊ ရိတ္တကာ ပရိဝတ္တတိ၊

ဆာယံ ဥပေမိ ဥဏှေသု၊ အာတပေါ ပရိဝတ္တတိ။

၄၆၉။

‘‘အဂ္ဂိဝဏ္ဏော စ မေ ဝါတော၊ ဍဟန္တော ဥပဝါယတိ၊

ဧတဉ္စ ဘန္တေ အရဟာမိ၊ အညဉ္စ ပါပကံ တတော။

၄၇၀။

‘‘ဂန္တွာန ဟတ္ထိနိံ ပုရံ၊ ဝဇ္ဇေသိ မယှ မာတရံ၊

‘ဓီတာ စ တေ မယာ ဒိဋ္ဌာ၊ ဒုဂ္ဂတာ ယမလောကိကာ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’။

၄၇၁။

‘‘အတ္ထိ မေ ဧတ္ထ နိက္ခိတ္တံ၊ အနက္ခာတဉ္စ တံ မယာ၊

စတ္တာရိ သတသဟဿာနိ၊ ပလ္လင်္ကဿ စ ဟေဋ္ဌတော။

၄၇၂။

‘‘တတော မေ ဒါနံ ဒဒတု၊ တဿာ စ ဟောတု ဇီဝိကာ၊

ဒါနံ ဒတွာ စ မေ မာတာ၊ ဒက္ခိဏံ အနုဒိစ္ဆတု၊

တဒါဟံ သုခိတာ ဟေဿံ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ’’တိ။ –

ဣမာဟိ ဆဟိ ဂါထာဟိ အတ္တနာ ကတကမ္မဉ္စေဝ ပုန တေန အတ္တနော ကာတဗ္ဗံ အတ္ထဉ္စ အာစိက္ခိ။

၄၆၇။ တတ္ထ အနာဝဋေသု တိတ္ထေသူတိ ကေနစိ အနိဝါရိတေသု နဒီတဠာကာဒီနံ တိတ္ထပဒေသေသု၊ ယတ္ထ မနုဿာ နှာယန္တိ၊ ဥဒကကိစ္စံ ကရောန္တိ၊ တာဒိသေသု ဌာနေသု။ ဝိစိနိံ အဍ္ဎမာသကန္တိ ‘‘မနုဿေဟိ ဌပေတွာ ဝိဿရိတံ အပိနာမေတ္ထ ကိဉ္စိ လဘေယျ’’န္တိ လောဘာဘိဘူတာ အဍ္ဎမာသကမတ္တမ္ပိ ဝိစိနိံ ဂဝေသိံ။ အထ ဝါ အနာဝဋေသု တိတ္ထေသူတိ ဥပသင်္ကမနေန ကေနစိ အနိဝါရိတေသု သတ္တာနံ ပယောဂါသယသုဒ္ဓိယာ ကာရဏဘာဝေန တိတ္ထဘူတေသု သမဏဗြာဟ္မဏေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု။ ဝိစိနိံ အဍ္ဎမာသကန္တိ မစ္ဆေရမလပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တာ ကဿစိ ကိဉ္စိ အဒေန္တီ အဍ္ဎမာသကမ္ပိ ဝိသေသေန စိနိံ၊ န သဉ္စိနိံ ပုညံ။ တေနာဟ ‘‘သန္တေသု ဒေယျဓမ္မေသု၊ ဒီပံ နာကာသိမတ္တနော’’တိ။

၄၆၈။ တသိတာတိ ပိပါသိတာ။ ရိတ္တကာတိ ကာကပေယျာ သန္ဒမာနာပိ နဒီ မမ ပါပကမ္မေန ဥဒကေန ရိတ္တာ တုစ္ဆာ ဝါလိကမတ္တာ ဟုတွာ ပရိဝတ္တတိ။ ဥဏှေသူတိ ဥဏှသမယေသု။ အာတပေါ ပရိဝတ္တတီတိ ဆာယာဋ္ဌာနံ မယိ ဥပဂတာယ အာတပေါ သမ္ပဇ္ဇတိ။

၄၆၉-၇၀။ အဂ္ဂိဝဏ္ဏောတိ သမ္ဖဿေန အဂ္ဂိသဒိသော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဍဟန္တော ဥပဝါယတီ’’တိ။ ဧတဉ္စ၊ ဘန္တေ၊ အရဟာမီတိ၊ ဘန္တေတိ တံ ဥပါသကံ ဂရုကာရေန ဝဒတိ။ ဘန္တေ၊ ဧတဉ္စ ယထာဝုတ္တံ ပိပါသာဒိဒုက္ခံ၊ အညဉ္စ တတော ပါပကံ ဒါရုဏံ ဒုက္ခံ အနုဘဝိတုံ အရဟာမိ တဇ္ဇဿ ပါပဿ ကတတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝဇ္ဇေသီတိ ဝဒေယျာသိ။

၄၇၁-၇၂။ ဧတ္ထ နိက္ခိတ္တံ၊ အနက္ခာတန္တိ ‘‘ဧတ္တကံ ဧတ္ထ နိက္ခိတ္တ’’န္တိ အနာစိက္ခိတံ။ ဣဒါနိ တဿ ပရိမာဏံ ဌပိတဋ္ဌာနဉ္စ ဒဿေန္တီ ‘‘စတ္တာရိ သတသဟဿာနိ၊ ပလ္လင်္ကဿ စ ဟေဋ္ဌတော’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ပလ္လင်္ကဿာတိ ပုဗ္ဗေ အတ္တနော သယနပလ္လင်္ကဿ။ တတောတိ နိဟိတဓနတော ဧကဒေသံ ဂဟေတွာ မမံ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနံ ဒေတု။ တဿာတိ မယှံ မာတုယာ။

ဧဝံ တာယ ပေတိယာ ဝုတ္တေ သော ဥပါသကော တဿာ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တတ္ထ အတ္တနော ကရဏီယံ တီရေတွာ ဟတ္ထိနိပုရံ ဂန္တွာ တဿာ မာတုယာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ တမတ္ထံ ဒဿေတုံ –

၄၇၃။

သာဓူတိ သော ပဋိဿုတွာ၊ ဂန္တွာန ဟတ္ထိနိံ ပုရံ၊

အဝေါစ တဿာ မာတရံ –

‘‘ဓီတာ စ တေ မယာ ဒိဋ္ဌာ၊ ဒုဂ္ဂတာ ယမလောကိကာ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ။

၄၇၄။

‘‘သာ မံ တတ္ထ သမာဒပေသိ၊ ဝဇ္ဇေသိ မယှ မာတရံ၊

‘ဓီတာ စ တေ မယာ ဒိဋ္ဌာ၊ ဒုဂ္ဂတာ ယမလောကိကာ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ။

၄၇၅။

‘‘‘အတ္ထိ စ မေ ဧတ္ထ နိက္ခိတ္တံ၊ အနက္ခာတဉ္စ တံ မယာ၊

စတ္တာရိ သတသဟဿာနိ၊ ပလ္လင်္ကဿ စ ဟေဋ္ဌတော။

၄၇၆။

‘‘‘တတော မေ ဒါနံ ဒဒတု၊ တဿာ စ ဟောတု ဇီဝိကာ၊

ဒါနံ ဒတွာ စ မေ မာတာ၊ ဒက္ခိဏံ အနုဒိစ္ဆတု၊

တဒါဟံ သုခိတာ ဟေဿံ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ’။

၄၇၇။

‘‘တတော ဟိ သာ ဒါနမဒါ၊ တဿာ ဒက္ခိဏမာဒိသီ၊

ပေတီ စ သုခိတာ အာသိ၊ တဿာ စာသိ သုဇီဝိကာ’’တိ။ –

သင်္ဂီတိကာရာ အာဟံသု။ တာ သုဝိညေယျာဝ။

တံ သုတွာ တဿာ မာတာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါနံ ဒတွာ တဿာ အာဒိသိ။ တေန သာ ပဋိလဒ္ဓူပကရဏသမ္ပတ္တိယံ ဌိတာ မာတု အတ္တာနံ ဒဿေတွာ တံ ကာရဏံ အာစိက္ခိ၊ မာတာ ဘိက္ခူနံ အာရောစေသိ၊ ဘိက္ခူ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

သေရိဏီပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ မိဂလုဒ္ဒကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

နရနာရိပုရက္ခတောယုဝါတိ ဣဒံ ဘဂဝတိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ မိဂလုဒ္ဒကပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ ရာဇဂဟေ ကိရ အညတရော လုဒ္ဒကော ရတ္တိန္ဒိဝံ မိဂေ ဝဓိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ တဿေကော ဥပါသကော မိတ္တော အဟောသိ၊ သော တံ သဗ္ဗကာလံ ပါပတော နိဝတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘ဧဟိ၊ သမ္မ၊ ရတ္တိယံ ပါဏာတိပါတာ ဝိရမာဟီ’’တိ ရတ္တိယံ ပုညေ သမာဒပေသိ။ သော ရတ္တိယံ ဝိရမိတွာ ဒိဝါ ဧဝ ပါဏာတိပါတံ ကရောတိ။

သော အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ ရာဇဂဟသမီပေ ဝေမာနိကပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော၊ ဒိဝသဘာဂံ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝိတွာ ရတ္တိယံ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင်္ဂီဘူတော ပရိစာရေသိ။ တံ ဒိသွာ အာယသ္မာ နာရဒေါ –

၄၇၈။

‘‘နရနာရိပုရက္ခတော ယုဝါ၊ ရဇနီယေဟိ ကာမဂုဏေဟိ သောဘသိ၊

ဒိဝသံ အနုဘောသိ ကာရဏံ၊ ကိမကာသိ ပုရိမာယ ဇာတိယာ’’တိ။ –

ဣမာယ ဂါထာယ ပဋိပုစ္ဆိ။ တတ္ထ နရနာရိပုရက္ခတောတိ ပရိစာရကဘူတေဟိ ဒေဝပုတ္တေဟိ ဒေဝဓီတာဟိ စ ပုရက္ခတော ပယိရုပါသိတော။ ယုဝါတိ တရုဏော။ ရဇနီယေဟီတိ ကမနီယေဟိ ရာဂုပ္ပတ္တိဟေတုဘူတေဟိ။ ကာမဂုဏေဟီတိ ကာမကောဋ္ဌာသေဟိ။ သောဘသီတိ သမင်္ဂိဘာဝေန ဝိရောစသိ ရတ္တိယန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘ဒိဝသံ အနုဘောသိ ကာရဏ’’န္တိ၊ ဒိဝသဘာဂေ ပန နာနပ္ပကာရံ ကာရဏံ ဃာတနံ ပစ္စနုဘဝသိ။ ရဇနီတိ ဝါ ရတ္တီသု။ ယေဟီတိ နိပါတမတ္တံ။ ကိမကာသိ ပုရိမာယ ဇာတိယာတိ ဧဝံ သုခဒုက္ခသံဝတ္တနိယံ ကိံ နာမ ကမ္မံ ဣတော ပုရိမာယ ဇာတိယာ တွံ အကတ္ထ၊ တံ ကထေဟီတိ အတ္ထော ။

တံ သုတွာ ပေတော ထေရဿ အတ္တနာ ကတကမ္မံ အာစိက္ခန္တော –

၄၇၉။

‘‘အဟံ ရာဇဂဟေ ရမ္မေ၊ ရမဏီယေ ဂိရိဗ္ဗဇေ၊

မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ၊ လောဟိတပါဏိ ဒါရုဏော။

၄၈၀။

‘‘အဝိရောဓကရေသု ပါဏိသု၊ ပုထုသတ္တေသု ပဒုဋ္ဌမာနသော၊

ဝိစရိံ အတိဒါရုဏော သဒါ၊ ပရဟိံသာယ ရတော အသညတော။

၄၈၁။

‘‘တဿ မေ သဟာယော သုဟဒယော၊ သဒ္ဓါ အာသိ ဥပါသကော၊

သောပိ မံ အနုကမ္ပန္တော၊ နိဝါရေသိ ပုနပ္ပုနံ။

၄၈၂။

‘‘‘မာကာသိ ပါပကံ ကမ္မံ၊ မာ တာတ ဒုဂ္ဂတိံ အဂါ၊

သစေ ဣစ္ဆသိ ပေစ္စ သုခံ၊ ဝိရမ ပါဏဝဓာ အသံယမာ။

၄၈၃။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ၊ သုခကာမဿ ဟိတာနုကမ္ပိနော၊

နာကာသိံ သကလာနုသာသနိံ၊ စိရပါပါဘိရတော အဗုဒ္ဓိမာ။

၄၈၄။

‘‘သော မံ ပုန ဘူရိသုမေဓသော၊ အနုကမ္ပာယ သံယမေ နိဝေသယိ၊

သစေ ဒိဝါ ဟနသိ ပါဏိနော၊ အထ တေ ရတ္တိံ ဘဝတု သံယမော။

၄၈၅။

‘‘သွာဟံ ဒိဝါ ဟနိတွာ ပါဏိနော၊ ဝိရတော ရတ္တိမဟောသိ သညတော၊

ရတ္တာဟံ ပရိစာရေမိ၊ ဒိဝါ ခဇ္ဇာမိ ဒုဂ္ဂတော။

၄၈၆။

‘‘တဿ ကမ္မဿ ကုသလဿ၊ အနုဘောမိ ရတ္တိံ အမာနုသိံ၊

ဒိဝါ ပဋိဟတာဝ ကုက္ကုရာ၊ ဥပဓာဝန္တိ သမန္တာ ခါဒိတုံ။

၄၈၇။

‘‘ယေ စ တေ သတတာနုယောဂိနော၊ ဓုဝံ ပယုတ္တာ သုဂတဿ သာသနေ၊

မညာမိ တေ အမတမေဝ ကေဝလံ၊ အဓိဂစ္ဆန္တိ ပဒံ အသင်္ခတ’’န္တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

၄၇၉-၈၀။ တတ္ထ လုဒ္ဒေါတိ ဒါရုဏော။ လောဟိတပါဏီတိ အဘိဏှံ ပါဏဃာတေန လောဟိတမက္ခိတပါဏီ။ ဒါရုဏောတိ ခရော၊ သတ္တာနံ ဟိံသနကောတိ အတ္ထော။ အဝိရောဓကရေသူတိ ကေနစိ ဝိရောဓံ အကရောန္တေသု မိဂသကုဏာဒီသု။

၄၈၂-၈၃။ အသံယမာတိ အသံဝရာ ဒုဿီလျာ။ သကလာနုသာသနိန္တိ သဗ္ဗံ အနုသာသနိံ၊ သဗ္ဗကာလံ ပါဏာတိပါတတော ပဋိဝိရတိန္တိ အတ္ထော။ စိရပါပါဘိရတောတိ စိရကာလံ ပါပေ အဘိရတော။

၄၈၄။ သံယမေတိ သုစရိတေ။ နိဝေသယီဟိ နိဝေသေသိ။ သစေ ဒိဝါ ဟနသိ ပါဏိနော၊ အထ တေ ရတ္တိံ ဘဝတု သံယမောတိ နိဝေသိတာကာရဒဿနံ။ သော ကိရ သလ္လပါသသဇ္ဇနာဒိနာ ရတ္တိယမ္ပိ ပါဏဝဓံ အနုယုတ္တော အဟောသိ။

၄၈၅။ ဒိဝါ ခဇ္ဇာမိ ဒုဂ္ဂတောတိ ဣဒါနိ ဒုဂ္ဂတိံ ဂတော မဟာဒုက္ခပ္ပတ္တော ဒိဝသဘာဂေ ခါဒိယာမိ။ တဿ ကိရ ဒိဝါ သုနခေဟိ မိဂါနံ ခါဒါပိတတ္တာ ကမ္မသရိက္ခကံ ဖလံ ဟောတိ၊ ဒိဝသဘာဂေ မဟန္တာ သုနခါ ဥပဓာဝိတွာ အဋ္ဌိသင်္ဃာတမတ္တာဝသေသံ သရီရံ ကရောန္တိ။ ရတ္တိယာ ပန ဥပဂတာယ တံ ပါကတိကမေဝ ဟောတိ၊ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၄၈၆။

‘‘တဿ ကမ္မဿ ကုသလဿ၊ အနုဘောမိ ရတ္တိံ အမာနုသိံ၊

ဒိဝါ ပဋိဟတာဝ ကုက္ကုရာ၊ ဥပဓာဝန္တိ သမန္တာ ခါဒိတု’’န္တိ။

တတ္ထ ပဋိဟတာတိ ပဋိဟတစိတ္တာ ဗဒ္ဓါဃာတာ ဝိယ ဟုတွာ။ သမန္တာ ခါဒိတုန္တိ မမ သရီရံ သမန္တတော ခါဒိတုံ ဥပဓာဝန္တိ။ ဣဒဉ္စ နေသံ အတိဝိယ အတ္တနော ဘယာဝဟံ ဥပဂမနကာလံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ။ တေ ပန ဥပဓာဝိတွာ အဋ္ဌိမတ္တာဝသေသံ သရီရံ ကတွာ ဂစ္ဆန္တိ။

၄၈၇။ ယေ စ တေ သတတာနုယောဂိနောတိ ဩသာနဂါထာယ အယံ သင်္ခေပတ္ထော – အဟမ္ပိ နာမ ရတ္တိယံ ပါဏဝဓမတ္တတော ဝိရတော ဧဝရူပံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝါမိ။ ယေ ပန တေ ပုရိသာ သုဂတဿ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သာသနေ အဓိသီလာဒိကေ ဓုဝံ ပယုတ္တာ ဒဠှံ ပယုတ္တာ သတတံ သဗ္ဗကာလံ အနုယောဂဝန္တာ၊ တေ ပုညဝန္တော ကေဝလံ လောကိယသုခေန အသမ္မိဿံ ‘‘အသင်္ခတံ ပဒ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ အမတမေဝ အဓိဂစ္ဆန္တိ မညေ၊ နတ္ထိ တေသံ တဒဓိဂမေ ကောစိ ဝိဗန္ဓောတိ။

ဧဝံ တေန ပေတေန ဝုတ္တေ ထေရော တံ ပဝတ္တိံ သတ္ထု အာရောစေသိ။ သတ္ထာ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သဗ္ဗမ္ပိ ဝုတ္တနယမေဝ။

မိဂလုဒ္ဒကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဒုတိယမိဂလုဒ္ဒကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ကူဋာဂါရေ စ ပါသာဒေတိ ဣဒံ ဘဂဝတိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ အပရံ မိဂလုဒ္ဒကပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ ရာဇဂဟေ ကိရ အညတရော မာဂဝိကော မာဏဝေါ ဝိဘဝသမ္ပန္နောပိ သမာနော ဘောဂသုခံ ပဟာယ ရတ္တိန္ဒိဝံ မိဂေ ဟနန္တော ဝိစရတိ။ တဿ သဟာယဘူတော ဧကော ဥပါသကော အနုဒ္ဒယံ ပဋိစ္စ – ‘‘သာဓု၊ သမ္မ၊ ပါဏာတိပါတတော ဝိရမာဟိ၊ မာ တေ အဟောသိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာ’’တိ ဩဝါဒံ အဒါသိ။ သော တံ အနာဒိယိ။ အထ သော ဥပါသကော အညတရံ အတ္တနော မနောဘာဝနီယံ ခီဏာသဝတ္ထေရံ ယာစိ – ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ၊ အသုကပုရိသဿ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေထ၊ ယထာ သော ပါဏာတိပါတတော ဝိရမေယျာ’’တိ။

အထေကဒိဝသံ သော ထေရော ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော တဿ ဂေဟဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ တံ ဒိသွာ သော မာဂဝိကော သဉ္ဇာတဗဟုမာနော ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ဂေဟံ ပဝေသေတွာ အာသနံ ပညာပေတွာ အဒါသိ။ နိသီဒိ ထေရော ပညတ္တေ အာသနေ၊ သောပိ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ နိသီဒိ။ တဿ ထေရော ပါဏာတိပါတေ အာဒီနဝံ၊ တတော ဝိရတိယာ အာနိသံသဉ္စ ပကာသေသိ။ သော တံ သုတွာပိ တတော ဝိရမိတုံ န ဣစ္ဆိ။ အထ နံ ထေရော အာဟ – ‘‘သစေ၊ တွံ အာဝုသော၊ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဝိရမိတုံ န သက္ကောသိ၊ ရတ္တိမ္ပိ တာဝ ဝိရမဿူ’’တိ၊ သော ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ၊ ဝိရမာမိ ရတ္တိ’’န္တိ တတော ဝိရမိ။ သေသံ အနန္တရဝတ္ထုသဒိသံ။ ဂါထာသု ပန –

၄၈၈။

‘‘ကူဋာဂါရေ စ ပါသာဒေ၊ ပလ္လင်္ကေ ဂေါနကတ္ထတေ၊

ပဉ္စင်္ဂိကေန တုရိယေန၊ ရမသိ သုပ္ပဝါဒိတေ။

၄၈၉။

‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ၊ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ၊

အပဝိဒ္ဓါ သုသာနသ္မိံ၊ ဗဟုဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသိ။

၄၉၀။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသီ’’တိ။ –

တီဟိ ဂါထာဟိ နာရဒတ္ထေရော နံ ပဋိပုစ္ဆိ။ အထဿ ပေတော –

၄၉၁။

‘‘အဟံ ရာဇဂဟေ ရမ္မေ၊ ရမဏီယေ ဂိရိဗ္ဗဇေ၊

မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ၊ လုဒ္ဒေါ စာသိမသညတော။

၄၉၂။

‘‘တဿ မေ သဟာယော သုဟဒယော၊ သဒ္ဓါ အာသိ ဥပါသကော၊

တဿ ကုလူပကော ဘိက္ခု၊ အာသိ ဂေါတမသာဝကော၊

သောပိ မံ အနုကမ္ပန္တော၊ နိဝါရေသိ ပုနပ္ပုနံ။

၄၉၃။

‘‘‘မာကာသိ ပါပကံ ကမ္မံ၊ မာ တာတ ဒုဂ္ဂတိံ အဂါ၊

သစေ ဣစ္ဆသိ ပေစ္စ သုခံ၊ ဝိရမ ပါဏဝဓာ အသံယမာ’။

၄၉၄။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ၊ သုခကာမဿ ဟိတာနုကမ္ပိနော၊

နာကာသိံ သကလာနုသာသနိံ၊ စိရပါပါဘိရတော အဗုဒ္ဓိမာ။

၄၉၅။

‘‘သော မံ ပုန ဘူရိသုမေဓသော၊ အနုကမ္ပာယ သံယမေ နိဝေသယိ၊

‘သစေ ဒိဝါ ဟနသိ ပါဏိနော၊ အထ တေ ရတ္တိံ ဘဝတု သံယမော’။

၄၉၆။

‘‘သွာဟံ ဒိဝါ ဟနိတွာ ပါဏိနော၊ ဝိရတော ရတ္တိမဟောသိ သညတော၊

ရတ္တာဟံ ပရိစာရေမိ၊ ဒိဝါ ခဇ္ဇာမိ ဒုဂ္ဂတော။

၄၉၇။

‘‘တဿ ကမ္မဿ ကုသလဿ၊ အနုဘောမိ ရတ္တိံ အမာနုသိံ၊

ဒိဝါ ပဋိဟတာဝ ကုက္ကုရာ၊ ဥပဓာဝန္တိ သမန္တာ ခါဒိတုံ။

၄၉၈။

‘‘ယေ စ တေ သတတာနုယောဂိနော၊ ဓုဝံ ပယုတ္တာ သုဂတဿ သာသနေ၊

မညာမိ တေ အမတမေဝ ကေဝလံ၊ အဓိဂစ္ဆန္တိ ပဒံ အသင်္ခတ’’န္တိ။ –

တမတ္ထံ အာစိက္ခိ။ တာသံ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယောဝ။

ဒုတိယမိဂလုဒ္ဒကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ကူဋဝိနိစ္ဆယိကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

မာလီ ကိရိဋီ ကာယူရီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ ကူဋဝိနိစ္ဆယိကပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ တဒါ ဗိမ္ဗိသာရော ရာဇာ မာသဿ ဆသု ဒိဝသေသု ဥပေါသထံ ဥပဝသတိ၊ တံ အနုဝတ္တန္တာ ဗဟူ မနုဿာ ဥပေါသထံ ဥပဝသန္တိ။ ရာဇာ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတာဂတေ မနုဿေ ပုစ္ဆတိ – ‘‘ကိံ တုမှေဟိ ဥပေါသထော ဥပဝုတ္ထော၊ ဥဒါဟု န ဥပဝုတ္ထော’’တိ? တတြေကော အဓိကရဏေ နိယုတ္တကပုရိသော ပိသုဏဝါစော နေကတိကော လဉ္ဇဂါဟကော ‘‘န ဥပဝုတ္ထောမှီ’’တိ ဝတ္တုံ အသဟန္တော ‘‘ဥပဝုတ္ထောမှိ၊ ဒေဝါ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ရာဇသမီပတော နိက္ခန္တံ သဟာယော အာဟ – ‘‘ကိံ၊ သမ္မ၊ အဇ္ဇ တယာ ဥပဝုတ္ထော’’တိ? ‘‘ဘယေနာဟံ၊ သမ္မ၊ ရညော သမ္မုခါ ဧဝံ အဝေါစံ၊ နာဟံ ဥပေါသထိကော’’တိ။

အထ နံ သဟာယော အာဟ – ‘‘ယဒိ ဧဝံ ဥပဍ္ဎုပေါသထောပိ တာဝ တေ အဇ္ဇ ဟောတု၊ ဥပေါသထင်္ဂါနိ သမာဒိယာဟီ’’တိ။ သော တဿ ဝစနံ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဂေဟံ ဂန္တွာ အဘုတွာဝ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာယ ရတ္တိယံ ဝါသူပဂတော ရိတ္တာသယသမ္ဘူတေန ဗလဝဝါတဟေတုကေန သူလေန ဥပစ္ဆိန္နာယုသင်္ခါရော စုတိအနန္တရံ ပဗ္ဗတကုစ္ဆိယံ ဝေမာနိကပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ဟိ ဧကရတ္တိံ ဥပေါသထရက္ခဏမတ္တေန ဝိမာနံ ပဋိလဘိ ဒသကညာသဟဿပရိဝါရံ မဟတိဉ္စ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ။ ကူဋဝိနိစ္ဆယိကတာယ ပန ပေသုဏိကတာယ စ အတ္တနော ပိဋ္ဌိမံသာနိ သယမေဝ ဩက္ကန္တိတွာ ခါဒတိ။ တံ အာယသ္မာ နာရဒေါ ဂိဇ္ဇကူဋတော ဩတရန္တော ဒိသွာ –

၄၉၉။

‘‘မာလီ ကိရိဋီ ကာယူရီ၊ ဂတ္တာ တေ စန္ဒနုဿဒါ၊

ပသန္နမုခဝဏ္ဏောသိ၊ သူရိယဝဏ္ဏောဝ သောဘသိ။

၅၀၀။

‘‘အမာနုသာ ပါရိသဇ္ဇာ၊ ယေ တေမေ ပရိစာရကာ၊

ဒသ ကညာသဟဿာနိ၊ ယာ တေမာ ပရိစာရိကာ၊

တာ ကမ္ဗုကာယူရဓရာ၊ ကဉ္စနာဝေဠဘူသိတာ။

၅၀၁။

‘‘မဟာနုဘာဝေါသိ တုဝံ၊ လောမဟံသနရူပဝါ၊

ပိဋ္ဌိမံသာနိ အတ္တနော၊ သာမံ ဥက္ကစ္စ ခါဒသိ။

၅၀၂။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ပိဋ္ဌိမံသာနိ အတ္တနော၊

သာမံ ဥက္ကစ္စ ခါဒသီတိ။

၅၀၃။

‘‘အတ္တနောဟံ အနတ္ထာယ၊ ဇီဝလောကေ အစာရိသံ၊

ပေသုညမုသာဝါဒေန၊ နိကတိဝဉ္စနာယ စ။

၅၀၄။

‘‘တတ္ထာဟံ ပရိသံ ဂန္တွာ၊ သစ္စကာလေ ဥပဋ္ဌိတေ၊

အတ္ထံ ဓမ္မံ နိရာကတွာ၊ အဓမ္မမနုဝတ္တိသံ။

၅၀၅။

‘‘ဧဝံ သော ခါဒတတ္တာနံ၊ ယော ဟောတိ ပိဋ္ဌိမံသိကော၊

ယထာဟံ အဇ္ဇ ခါဒါမိ၊ ပိဋ္ဌိမံသာနိ အတ္တနော။

၅၀၆။

‘‘တယိဒံ တယာ နာရဒ သာမံ ဒိဋ္ဌံ၊ အနုကမ္ပကာ ယေ ကုသလာ ဝဒေယျုံ၊

မာ ပေသုဏံ မာ စ မုသာ အဘာဏိ၊ မာ ခေါသိ ပိဋ္ဌိမံသိကော တုဝ’’န္တိ။ –

ထေရော စတူဟိ ဂါထာဟိ ပုစ္ဆိ၊ သောပိ တဿ စတူဟိ ဂါထာဟိ ဧတမတ္ထံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။

၄၉၉။ တတ္ထ မာလီတိ မာလဓာရီ၊ ဒိဗ္ဗပုပ္ဖေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ကိရိဋီတိ ဝေဌိတသီသော။ ကာယူရီတိ ကေယူရဝါ၊ ဗာဟာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတောတိ အတ္ထော။ ဂတ္တာတိ သရီရာဝယဝါ။ စန္ဒနုဿဒါတိ စန္ဒနသာရာနုလိတ္တာ။ သူရိယဝဏ္ဏောဝ သောဘသီတိ ဗာလသူရိယသဒိသဝဏ္ဏော ဧဝ ဟုတွာ ဝိရောစသိ။ ‘‘အရဏဝဏ္ဏီ ပဘာသသီ’’တိပိ ပါဠိ၊ အရဏန္တိ အရဏိယေဟိ ဒေဝေဟိ သဒိသဝဏ္ဏော အရိယာဝကာသောတိ အတ္ထော။

၅၀၀။ ပါရိသဇ္ဇာတိ ပရိသပရိယာပန္နာ၊ ဥပဋ္ဌာကာတိ အတ္ထော။ တုဝန္တိ တွံ။ လောမဟံသနရူပဝါတိ ပဿန္တာနံ လောမဟံသဇနနရူပယုတ္တော။ မဟာနုဘာဝတာသမင်္ဂိတာယ ဟေတံ ဝုတ္တံ။ ဥက္ကစ္စာတိ ဥက္ကန္တိတွာ၊ ဆိန္ဒိတွာတိ အတ္ထော။

၅၀၃။ အစာရိသန္တိ အစရိံ ပဋိပဇ္ဇိံ။ ပေသုညမုသာဝါဒေနာတိ ပေသုညေန စေဝ မုသာဝါဒေန စ။ နိကတိဝဉ္စနာယ စာတိ နိကတိယာ ဝဉ္စနာယ စ ပတိရူပဒဿနေန ပရေသံ ဝိကာရေန ဝဉ္စနာယ စ။

၅၀၄။ သစ္စကာလေတိ သစ္စံ ဝတ္တုံ ယုတ္တကာလေ။ အတ္ထန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိဘေဒံ ဟိတံ။ ဓမ္မန္တိ ကာရဏံ ဉာယံ။ နိရာကတွာတိ ဆဍ္ဍေတွာ ပဟာယ။ သောတိ ယော ပေသုညာဒိံ အာစရတိ၊ သော သတ္တော။ သေသံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

ကူဋဝိနိစ္ဆယိကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဓာတုဝိဝဏ္ဏပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

အန္တလိက္ခသ္မိံတိဋ္ဌန္တောတိ ဣဒံ ဓာတုဝိဝဏ္ဏပေတဝတ္ထု။ ဘဂဝတိ ကုသိနာရာယံ ဥပဝတ္တနေ မလ္လာနံ သာလဝနေ ယမကသာလာနမန္တရေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဓာတုဝိဘာဂေ စ ကတေ ရာဇာ အဇာတသတ္တု အတ္တနာ လဒ္ဓဓာတုဘာဂံ ဂဟေတွာ သတ္တ ဝဿာနိ သတ္တ စ မာသေ သတ္တ စ ဒိဝသေ ဗုဒ္ဓဂုဏေ အနုဿရန္တော ဥဠာရပူဇံ ပဝတ္တေသိ။ တတ္ထ အသင်္ခေယျာ အပ္ပမေယျာ မနုဿာ စိတ္တာနိ ပသာဒေတွာ သဂ္ဂူပဂါ အဟေသုံ၊ ဆဠာသီတိမတ္တာနိ ပန ပုရိသသဟဿာနိ စိရကာလဘာဝိတေန အဿဒ္ဓိယေန မိစ္ဆာဒဿနေန စ ဝိပလ္လတ္ထစိတ္တာ ပသာဒနီယေပိ ဌာနေ အတ္တနော စိတ္တာနိ ပဒေါသေတွာ ပေတေသု ဥပ္ပဇ္ဇိံသု။ တသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ အညတရဿ ဝိဘဝသမ္ပန္နဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ ဘရိယာ ဓီတာ သုဏိသာ စ ပသန္နစိတ္တာ ‘‘ဓာတုပူဇံ ကရိဿာမာ’’တိ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီနိ ဂဟေတွာ ဓာတုဋ္ဌာနံ ဂန္တုံ အာရဒ္ဓါ။ သော ကုဋုမ္ဗိကော ‘‘ကိံ အဋ္ဌိကာနံ ပူဇနေနာ’’တိ တာ ပရိဘာသေတွာ ဓာတုပူဇံ ဝိဝဏ္ဏေသိ။ တာပိ တဿ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဓာတုပူဇံ ကတွာ ဂေဟံ အာဂတာ တာဒိသေန ရောဂေန အဘိဘူတာ နစိရဿေဝ ကာလံ ကတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ သော ပန ကောဓေန အဘိဘူတော နစိရဿေဝ ကာလံ ကတွာ တေန ပါပကမ္မေန ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တိ။

အထေကဒိဝသံ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ သတ္တေသု အနုကမ္ပာယ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ၊ ယထာ မနုဿာ တေ ပေတေ တာ စ ဒေဝတာယော ပဿန္တိ။ တထာ ပန ကတွာ စေတိယင်္ဂဏေ ဌိတော တံ ဓာတုဝိဝဏ္ဏကံ ပေတံ တီဟိ ဂါထာဟိ ပုစ္ဆိ။ တဿ သော ပေတော ဗျာကာသိ –

၅၀၇။

‘‘အန္တလိက္ခသ္မိံ တိဋ္ဌန္တော၊ ဒုဂ္ဂန္ဓော ပူတိ ဝါယသိ၊

မုခဉ္စ တေ ကိမယော ပူတိဂန္ဓံ၊ ခါဒန္တိ ကိံ ကမ္မမကာသိ ပုဗ္ဗေ။

၅၀၈။

‘‘တတော သတ္ထံ ဂဟေတွာန၊ ဩက္ကန္တန္တိ ပုနပ္ပုနံ၊

ခါရေန ပရိပ္ဖောသိတွာ၊ ဩက္ကန္တန္တိ ပုနပ္ပုနံ။

၅၀၉။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသီ’’တိ။

၅၁၀။

‘‘အဟံ ရာဇဂဟေ ရမ္မေ၊ ရမဏီယေ ဂိရိဗ္ဗဇေ၊

ဣဿရော ဓနဓညဿ၊ သုပဟူတဿ မာရိသ။

၅၁၁။

‘‘တဿာယံ မေ ဘရိယာ စ၊ ဓီတာ စ သုဏိသာ စ မေ၊

တာ မာလံ ဥပ္ပလဉ္စာပိ၊ ပစ္စဂ္ဃဉ္စ ဝိလေပနံ၊

ထူပံ ဟရန္တိယော ဝါရေသိံ၊ တံ ပါပံ ပကတံ မယာ။

၅၁၂။

‘‘ဆဠာသီတိသဟဿာနိ ၊ မယံ ပစ္စတ္တဝေဒနာ၊

ထူပပူဇံ ဝိဝဏ္ဏေတွာ၊ ပစ္စာမ နိရယေ ဘုသံ။

၅၁၃။

‘‘ယေ စ ခေါ ထူပပူဇာယ၊ ဝတ္တန္တေ အရဟတော မဟေ၊

အာဒီနဝံ ပကာသေန္တိ၊ ဝိဝေစယေထ နေ တတော။

၅၁၄။

‘‘ဣမာ စ ပဿ အယန္တိယော၊ မာလဓာရီ အလင်္ကတာ၊

မာလာဝိပါကံနုဘောန္တိယော၊ သမိဒ္ဓါ စ တာ ယသဿိနိယော။

၅၁၅။

‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အစ္ဆေရံ၊ အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊

နမော ကရောန္တိ သပ္ပညာ၊ ဝန္ဒန္တိ တံ မဟာမုနိံ။

၅၁၆။

‘‘သောဟံ နူန ဣတော ဂန္တွာ၊ ယောနိံ လဒ္ဓါန မာနုသိံ၊

ထူပပူဇံ ကရိဿာမိ၊ အပ္ပမတ္တော ပုနပ္ပုန’’န္တိ။

၅၀၇-၈။ တတ္ထ ဒုဂ္ဂန္ဓောတိ အနိဋ္ဌဂန္ဓော၊ ကုဏပဂန္ဓဂန္ဓီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ပူတိ ဝါယသီ’’တိ။ တတောတိ ဒုဂ္ဂန္ဓဝါယနတော ကိမီဟိ ခါယိတဗ္ဗတော စ ဥပရိ။ သတ္တံ ဂဟေတွာန၊ ဩက္ကန္တန္တိ ပုနပ္ပုနန္တိ ကမ္မသဉ္စောဒိတာ သတ္တာ နိသိတဓာရံ သတ္ထံ ဂဟေတွာ ပုနပ္ပုနံ တံ ဝဏမုခံ အဝကန္တန္တိ။ ခါရေန ပရိပ္ဖောသိတွာ၊ ဩက္ကန္တန္တိ ပုနပ္ပုနန္တိ အဝကန္တိတဋ္ဌာနေ ခါရောဒကေန အာသိဉ္စိတွာ ပုနပ္ပုနမ္ပိ အဝကန္တန္တိ။

၅၁၀။ ဣဿရော ဓနဓညဿ၊ သုပဟူတဿာတိ အတိဝိယ ပဟူတဿ ဓနဿ ဓညဿ စ ဣဿရော သာမီ၊ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနောတိ အတ္ထော။

၅၁၁။ တဿာယံ မေ ဘရိယာ စ၊ ဓီတာ စ သုဏိသာ စာတိ တဿ မယှံ အယံ ပုရိမတ္တဘာဝေ ဘရိယာ၊ အယံ ဓီတာ၊ အယံ သုဏိသာ။ တာ ဒေဝဘူတာ အာကာသေ ဌိတာတိ ဒဿေန္တော ဝဒတိ။ ပစ္စဂ္ဃန္တိ အဘိနဝံ။ ထူပံ ဟရန္တိယော ဝါရေသိန္တိ ထူပံ ပူဇေတုံ ဥပနေန္တိယော ဓာတုံ ဝိဝဏ္ဏေန္တော ပဋိက္ခိပိံ။ တံ ပါပံ ပကတံ မယာတိ တံ ဓာတုဝိဝဏ္ဏနပါပံ ကတံ သမာစရိတံ မယာတိ ဝိပ္ပဋိသာရပ္ပတ္တော ဝဒတိ။

၅၁၂။ ဆဠာသီတိသဟဿာနီတိ ဆသဟဿာဓိကာ အသီတိသဟဿမတ္တာ။ မယန္တိ တေ ပေတေ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ သင်္ဂဟေတွာ ဝဒတိ။ ပစ္စတ္တဝေဒနာတိ ဝိသုံ ဝိသုံ အနုဘုယျမာနဒုက္ခဝေဒနာ။ နိရယေတိ ဗလဒုက္ခတာယ ပေတ္တိဝိသယံ နိရယသဒိသံ ကတွာ အာဟ။

၅၁၃။ ယေ စ ခေါ ထူပပူဇာယ၊ ဝတ္တန္တေ အရဟတော မဟေတိ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ထူပံ ဥဒ္ဒိဿ ပူဇာမဟေ ပဝတ္တမာနေ အဟံ ဝိယ ယေ ထူပပူဇာယ အာဒီနဝံ ဒေါသံ ပကာသေန္တိ။ တေ ပုဂ္ဂလေ တတော ပုညတော ဝိဝေစယေထ ဝိဝေစာပယေထ၊ ပရိဗာဟိရေ ဇနယေထာတိ အညာပဒေသေန အတ္တနော မဟာဇာနိယတံ ဝိဘာဝေတိ။

၅၁၄။ အာယန္တိယောတိ အာကာသေန အာဂစ္ဆန္တိယော။ မာလာဝိပါကန္တိ ထူပေ ကတမာလာပူဇာယ ဝိပါကံ ဖလံ။ သမိဒ္ဓါတိ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယာ သမိဒ္ဓါ။ တာ ယသဿိနိယောတိ တာ ပရိဝါရဝန္တိယော။

၅၁၅။ တဉ္စ ဒိသွာနာတိ တဿ အတိပရိတ္တဿ ပူဇာပုညဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ အတိဥဠာရံ ဝိပါကဝိသေသံ ဒိသွာ။ နမော ကရောန္တိ သပ္ပညာ၊ ဝန္ဒန္တိ တံ မဟာမုနိန္တိ၊ ဘန္တေ ကဿပ၊ ဣမာ ဣတ္ထိယော တံ ဥတ္တမပုညက္ခေတ္တဘူတံ ဝန္ဒန္တိ အဘိဝါဒေန္တိ၊ နမော ကရောန္တိ နမက္ကာရဉ္စ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။

၅၁၆။ အထ သော ပေတော သံဝိဂ္ဂမာနသော သံဝေဂါနုရူပံ အာယတိံ အတ္တနာ ကာတဗ္ဗံ ဒဿေန္တော ‘‘သောဟံ နူနာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

ဧဝံ ပေတေန ဝုတ္တော မဟာကဿပေါ တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။

ဓာတုဝိဝဏ္ဏပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ ပေတဝတ္ထုသ္မိံ

ဒသဝတ္ထုပဋိမဏ္ဍိတဿ

တတိယဿ စူဠဝဂ္ဂဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။