📜

၄။ မဟာဝဂ္ဂေါ

၁။ အမ္ဗသက္ကရပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဝေသာလီ ¶ ¶ နာမ နဂရတ္ထိ ဝဇ္ဇီနန္တိ ဣဒံ အမ္ဗသက္ကရပေတဝတ္ထု။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ အမ္ဗသက္ကရော နာမ လိစ္ဆဝိရာဇာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော နတ္ထိကဝါဒေါ ဝေသာလိယံ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တေန စ သမယေန ဝေသာလိနဂရေ အညတရဿ ဝါဏိဇဿ အာပဏသမီပေ စိက္ခလ္လံ ဟောတိ၊ တတ္ထ ဗဟူ ဇနာ ဥပ္ပတိတွာ အတိက္ကမန္တာ ကိလမန္တိ၊ ကေစိ ကဒ္ဒမေန လိမ္ပန္တိ။ တံ ဒိသွာ သော ဝါဏိဇော ‘‘မာ ဣမေ မနုဿာ ကလလံ အက္ကမိံသူ’’တိ အပဂတဒုဂ္ဂန္ဓံ သင်္ခဝဏ္ဏပဋိဘာဂံ ဂေါသီသဋ္ဌိံ အာဟရာပေတွာ နိက္ခိပါပေသိ။ ပကတိယာ စ သီလဝါ အဟောသိ အက္ကောဓနော သဏှဝါစော၊ ပရေသဉ္စ ယထာဘူတံ ဂုဏံ ကိတ္တေတိ။

သော ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ အတ္တနော သဟာယဿ နှာယန္တဿ ပမာဒေန အနောလောကေန္တဿ နိဝါသနဝတ္ထံ ကီဠာဓိပ္ပာယေန အပနိဓာယ တံ ဒုက္ခာပေတွာ အဒါသိ။ ဘာဂိနေယျော ပနဿ စောရိကာယ ပရဂေဟတော ဘဏ္ဍံ အာဟရိတွာ တဿေဝ အာပဏေ နိက္ခိပိ။ ဘဏ္ဍသာမိကာ ဝီမံသန္တာ ဘဏ္ဍေန သဒ္ဓိံ တဿ ဘာဂိနေယျံ တဉ္စ ရညော ဒဿေသုံ။ ရာဇာ ‘‘ဣမဿ သီသံ ဆိန္ဒထ၊ ဘာဂိနေယျံ ပနဿ သူလေ အာရောပေထာ’’တိ အာဏာပေသိ။ ရာဇပုရိသာ တထာ အကံသု။ သော ကာလံ ကတွာ ဘုမ္မဒေဝေသု ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော ဂေါသီသေန သေတုနော ကတတ္တာ သေတဝဏ္ဏံ ¶ ဒိဗ္ဗံ မနောဇဝံ အဿာဇာနီယံ ပဋိလဘိ၊ ဂုဏဝန္တာနံ ဝဏ္ဏကထနေန တဿ ဂတ္တတော ဒိဗ္ဗဂန္ဓော ဝါယတိ၊ သာဋကဿ ပန အပနိဟိတတ္တာ နဂ္ဂေါ အဟောသိ။ သော အတ္တနာ ပုဗ္ဗေ ကတကမ္မံ ဩလောကေန္တော တဒနုသာရေန အတ္တနော ဘာဂိနေယျံ သူလေ အာရောပိတံ ဒိသွာ ကရုဏာယ စောဒိယမာနော မနောဇဝံ အဿံ အဘိရုဟိတွာ အဍ္ဎရတ္တိသမယေ တဿ သူလာ ရောပိတဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ အဝိဒူရေ ဌိတော ‘‘ဇီဝ၊ ဘော၊ ဇီဝိတမေဝ သေယျော’’တိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဝဒတိ။

တေန စ သမယေန အမ္ဗသက္ကရော ရာဇာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော အညတရသ္မိံ ဂေဟေ ဝါတပါနံ ဝိဝရိတွာ ရာဇဝိဘူတိံ ပဿန္တိံ ¶ ဧကံ ဣတ္ထိံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ ပစ္ဆာသနေ နိသိန္နဿ ပုရိသဿ ‘‘ဣမံ ဃရံ ဣမဉ္စ ဣတ္ထိံ ဥပဓာရေဟီ’’တိ သညံ ဒတွာ အနုက္ကမေန ¶ အတ္တနော ရာဇဂေဟံ ပဝိဋ္ဌော တံ ပုရိသံ ပေသေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဘဏေ၊ တဿာ ဣတ္ထိယာ သသာမိကဘာဝံ ဝါ အသာမိကဘာဝံ ဝါ ဇာနာဟီ’’တိ။ သော ဂန္တွာ တဿာ သသာမိကဘာဝံ ဉတွာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ တဿာ ဣတ္ထိယာ ပရိဂ္ဂဟဏူပါယံ စိန္တေန္တော တဿာ သာမိကံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဧဟိ၊ ဘဏေ၊ မံ ဥပဋ္ဌာဟီ’’တိ အာဟ။ သော အနိစ္ဆန္တောပိ ‘‘ရာဇာ အတ္တနော ဝစနံ အကရောန္တေ မယိ ရာဇဒဏ္ဍံ ကရေယျာ’’တိ ဘယေန ရာဇုပဋ္ဌာနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။ ရာဇာပိ တဿ ဘတ္တဝေတနံ ဒါပေတွာ ကတိပယဒိဝသာတိက္ကမေန ပါတောဝ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂတံ ဧဝမာဟ – ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဘဏေ၊ အမုမှိ ဌာနေ ဧကာ ပေါက္ခရဏီ အတ္ထိ၊ တတော အရုဏဝဏ္ဏမတ္တိကံ ရတ္တုပ္ပလာနိ စ အာနေဟိ၊ သစေ အဇ္ဇေဝ နာဂစ္ဆေယျာသိ၊ ဇီဝိတံ တေ နတ္ထီ’’တိ။ တသ္မိဉ္စ ဂတေ ဒွါရပါလံ အာဟ – ‘‘အဇ္ဇ အနတ္ထင်္ဂတေ ဧဝ သူရိယေ သဗ္ဗဒွါရာနိ ထကေတဗ္ဗာနီ’’တိ။

သာ စ ပေါက္ခရဏီ ဝေသာလိယာ တိယောဇနမတ္ထကေ ဟောတိ၊ တထာပိ သော ပုရိသော မရဏဘယတဇ္ဇိတော ဝါတဝေဂေန ပုဗ္ဗဏှေယေဝ တံ ပေါက္ခရဏိံ သမ္ပာပုဏိ။ ‘‘သာ စ ပေါက္ခရဏီ အမနုဿပရိဂ္ဂဟိတာ’’တိ ပဂေဝ သုတတ္တာ ဘယေန သော ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ဧတ္ထ ကောစိ ပရိဿယော’’တိ သမန္တတော ¶ အနုပရိယာယတိ။ တံ ဒိသွာ ပေါက္ခရဏိပါလကော အမနုဿော ကရုဏာယမာနရူပေါ မနုဿရူပေန ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကိမတ္ထံ၊ ဘော ပုရိသ၊ ဣဓာဂတောသီ’’တိ အာဟ။ သော တဿ တံ ပဝတ္တိံ ကထေသိ။ သော ‘‘ယဒိ ဧဝံ ယာဝဒတ္ထံ ဂဏှာဟီ’’တိ အတ္တနော ဒိဗ္ဗရူပံ ဒဿေတွာ အန္တရဓာယိ။

သော တတ္ထ အရုဏဝဏ္ဏမတ္တိကံ ရတ္တုပ္ပလာနိ စ ဂဟေတွာ အနတ္ထင်္ဂတေယေဝ သူရိယေ နဂရဒွါရံ သမ္ပာပုဏိ။ တံ ဒိသွာ ဒွါရပါလော တဿ ဝိရဝန္တဿေဝ ဒွါရံ ထကေသိ။ သော ထကိတေ ဒွါရေ ပဝေသနံ အလဘန္တော ဒွါရသမီပေ သူလေ အာရောပိတံ ပုရိသံ ဒိသွာ ‘‘ဧတေ မယိ အနတ္ထင်္ဂတေ ဧဝ သူရိယေ အာဂတေ ဝိရဝန္တေ ဧဝံ ဒွါရံ ထကေသုံ။ ‘အဟံ ကာလေယေဝ အာဂတော၊ မမ ဒါသော နတ္ထီ’တိ တယာပိ ဉာတံ ဟောတူ’’တိ ¶ သက္ခိမကာသိ။ တံ သုတွာ သော အာဟ ‘‘အဟံ သူလေ အာဝုတော ဝဇ္ဈော မရဏာဘိမုခေါ၊ ကထံ တဝ သက္ခိ ဟောမိ။ ဧကော ပနေတ္ထ ပေတော မဟိဒ္ဓိကော မမ သမီပံ အာဂမိဿတိ၊ တံ သက္ခိံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ကထံ ပန သော မယာ ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ? ဣဓေဝ တွံ တိဋ္ဌ၊ ‘‘သယမေဝ ဒက္ခိဿသီ’’တိ။ သော တတ္ထ ဌိတော မဇ္ဈိမယာမေ တံ ပေတံ အာဂတံ ဒိသွာ သက္ခိံ အကာသိ။ ဝိဘာတာယ စ ရတ္တိယာ ရညာ ‘‘မမ အာဏာ တယာ အတိက္ကန္တာ၊ တသ္မာ ရာဇဒဏ္ဍံ တေ ကရိဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ဒေဝ၊ မယာ တဝ အာဏာ နာတိက္ကန္တာ၊ အနတ္ထင်္ဂတေ ဧဝ သူရိယေ အဟံ ဣဓာဂတောတိ။ တတ္ထ ကော တေ သက္ခီတိ? သော ¶ တဿ သူလာဝုတဿ ပုရိသဿ သန္တိကေ အာဂစ္ဆန္တံ နဂ္ဂပေတံ ‘‘သက္ခီ’’တိ နိဒ္ဒိသိတွာ ‘‘ကထမေတံ အမှေဟိ သဒ္ဓါတဗ္ဗ’’န္တိ ရညာ ဝုတ္တေ ‘‘အဇ္ဇ ရတ္တိယံ တုမှေဟိ သဒ္ဓါတဗ္ဗံ ပုရိသံ မယာ သဒ္ဓိံ ပေသေထာ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ရာဇာ သယမေဝ တေန သဒ္ဓိံ တတ္ထ ဂန္တွာ ဌိတော ပေတေန စ တတ္ထာဂန္တွာ ‘‘ဇီဝ၊ ဘော၊ ဇီဝိတမေဝ သေယျော’’တိ ဝုတ္တေ တံ ‘‘သေယျာ နိသဇ္ဇာ နယိမဿ အတ္ထီ’’တိအာဒိနာ ပဉ္စဟိ ဂါထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ။ ဣဒါနိ အာဒိတော ပန ‘‘ဝေသာလိ နာမ နဂရတ္ထိ ဝဇ္ဇီန’’န္တိ ဂါထာ တာသံ သမ္ဗန္ဓဒဿနတ္ထံ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဌပိတာ –

၅၁၇။

‘‘ဝေသာလီ ¶ နာမ နဂရတ္ထိ ဝဇ္ဇီနံ၊ တတ္ထ အဟု လိစ္ဆဝိ အမ္ဗသက္ကရော၊

ဒိသွာန ပေတံ နဂရဿ ဗာဟိရံ၊ တတ္ထေဝ ပုစ္ဆိတ္ထ တံ ကာရဏတ္ထိကော။

၅၁၈။

‘‘သေယျာ နိသဇ္ဇာ နယိမဿ အတ္ထိ၊ အဘိက္ကမော နတ္ထိ ပဋိက္ကမော စ၊

အသိတပီတခါယိတဝတ္ထဘောဂါ၊ ပရိစာရဏာ သာပိ ဣမဿ နတ္ထိ။

၅၁၉။

‘‘ယေ ဉာတကာ ဒိဋ္ဌသုတာ သုဟဇ္ဇာ၊ အနုကမ္ပကာ ယဿ အဟေသုံ ပုဗ္ဗေ၊

ဒဋ္ဌုမ္ပိ တေ ဒါနိ န တံ လဘန္တိ၊ ဝိရာဇိတတော ဟိ ဇနေန တေန။

၅၂၀။

‘‘န ¶ ဩဂ္ဂတတ္တဿ ဘဝန္တိ မိတ္တာ၊ ဇဟန္တိ မိတ္တာ ဝိကလံ ဝိဒိတွာ၊

အတ္ထဉ္စ ဒိသွာ ပရိဝါရယန္တိ၊ ဗဟူ မိတ္တာ ဥဂ္ဂတတ္တဿ ဟောန္တိ။

၅၂၁။

‘‘နိဟီနတ္တော သဗ္ဗဘောဂေဟိ ကိစ္ဆော၊ သမ္မက္ခိတော သမ္ပရိဘိန္နဂတ္တော၊

ဥဿာဝဗိန္ဒူဝ ပလိမ္ပမာနာ၊ အဇ္ဇ သုဝေ ဇီဝိတဿူပရောဓော။

၅၂၂။

‘‘ဧတာဒိသံ ဥတ္တမကိစ္ဆပ္ပတ္တံ၊

ဥတ္တာသိတံ ပုစိမန္ဒဿ သူလေ၊

အထ တွံ ကေန ဝဏ္ဏေန ဝဒေသိ ယက္ခ၊

‘ဇီဝ ဘော ဇီဝိတမေဝ သေယျော’’’တိ။

၅၁၇။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တဿံ ဝေသာလိယံ။ နဂရဿ ဗာဟိရန္တိ နဂရဿ ဗဟိ ဘဝံ၊ ဝေသာလိနဂရဿ ဗဟိ ဧဝ ¶ ဇာတံ ပဝတ္တံ သမ္ဗန္ဓံ။ တတ္ထေဝါတိ ယတ္ထ တံ ပဿိ၊ တတ္ထေဝ ဌာနေ။ တန္တိ ¶ တံ ပေတံ။ ကာရဏတ္ထိကောတိ ‘‘ဇီဝ၊ ဘော၊ ဇီဝိတမေဝ သေယျော’’တိ ဝုတ္တအတ္ထဿ ကာရဏေန အတ္ထိကော ဟုတွာ။

၅၁၈။ သေယျာ နိသဇ္ဇာ နယိမဿ အတ္ထီတိ ပိဋ္ဌိပသာရဏလက္ခဏာ သေယျာ၊ ပလ္လင်္ကာဘုဇနလက္ခဏာ နိသဇ္ဇာ စ ဣမဿ သူလေ အာရောပိတပုဂ္ဂလဿ နတ္ထိ။ အဘိက္ကမော နတ္ထိ ပဋိက္ကမော စာတိ အဘိက္ကမာဒိလက္ခဏံ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဂမနံ ဣမဿ နတ္ထိ။ ပရိစာရိကာ သာပီတိ ယာ အသိတပီတခါယိတဝတ္ထပရိဘောဂါဒိလက္ခဏာ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိစာရဏာ၊ သာပိ ဣမဿ နတ္ထိ။ ‘‘ပရိဟရဏာ သာပီ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ အသိတာဒိပရိဘောဂဝသေန ဣန္ဒြိယာနံ ပရိဟရဏာ၊ သာပိ ဣမဿ နတ္ထိ ဝိဂတဇီဝိတတ္တာတိ အတ္ထော။ ‘‘ပရိစာရဏာ သာပီ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ။

၅၁၉။ ဒိဋ္ဌသုတာ သုဟဇ္ဇာ၊ အနုကမ္ပကာ ယဿ အဟေသုံ ပုဗ္ဗေတိ သန္ဒိဋ္ဌသဟာယာ စေဝ အဒိဋ္ဌသဟာယာ စ ယဿ မိတ္တာ အနုဒ္ဒယာဝန္တော ယေ ¶ အဿ ဣမဿ ပုဗ္ဗေ အဟေသုံ။ ဒဋ္ဌုမ္ပီတိ ပဿိတုမ္ပိ န လဘန္တိ၊ ကုတော သဟ ဝသိတုန္တိ အတ္ထော။ ဝိရာဇိတတ္တောတိ ပရိစ္စတ္တသဘာဝေါ။ ဇနေန တေနာတိ တေန ဉာတိအာဒိဇနေန။

၅၂၀။ န ဩဂ္ဂတတ္တဿ ဘဝန္တိ မိတ္တာတိ အပဂတဝိညာဏဿ မတဿ မိတ္တာ နာမ န ဟောန္တိ တဿ မိတ္တေဟိ ကာတဗ္ဗကိစ္စဿ အတိက္ကန္တတ္တာ။ ဇဟန္တိ မိတ္တာ ဝိကလံ ဝိဒိတွာတိ မတော တာဝ တိဋ္ဌတု၊ ဇီဝန္တမ္ပိ ဘောဂဝိကလံ ပုရိသံ ဝိဒိတွာ ‘‘န ဣတော ကိဉ္စိ ဂယှူပဂ’’န္တိ မိတ္တာ ပဇဟန္တိ။ အတ္ထဉ္စ ဒိသွာ ပရိဝါရယန္တီတိ တဿ ပန သန္တကံ အတ္ထံ ဓနံ ဒိသွာ ပိယဝါဒိနော မုခုလ္လောကိကာ ဟုတွာ တံ ပရိဝါရေန္တိ။ ဗဟူ မိတ္တာ ဥဂ္ဂတတ္တဿ ဟောန္တီတိ ဝိဘဝသမ္ပတ္တိယာ ¶ ဥဂ္ဂတသဘာဝဿ သမိဒ္ဓဿ ဗဟူ အနေကာ မိတ္တာ ဟောန္တိ၊ အယံ လောကိယသဘာဝေါတိ အတ္ထော။

၅၂၁။ နိဟီနတ္တော သဗ္ဗဘောဂေဟီတိ သဗ္ဗေဟိ ဥပဘောဂပရိဘောဂဝတ္ထူဟိ ပရိဟီနတ္တော။ ကိစ္ဆောတိ ဒုက္ခိတော။ သမ္မက္ခိတောတိ ရုဟိရေဟိ သမ္မက္ခိတသရီရော။ သမ္ပရိဘိန္နဂတ္တောတိ သူလေန အဗ္ဘန္တရေ ဝိဒါလိတဂတ္တော။ ဥဿာဝဗိန္ဒူဝ ပလိမ္ပမာနောတိ တိဏဂ္ဂေ လိမ္ပမာနဥဿာဝဗိန္ဒုသဒိသော။ အဇ္ဇ သုဝေတိ အဇ္ဇ ဝါ သုဝေ ဝါ ဣမဿ နာမ ပုရိသဿ ဇီဝိတဿ ဥပရောဓော နိရောဓော၊ တတော ဥဒ္ဓံ နပ္ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။

၅၂၂။ ဥတ္တာသိတန္တိ အာဝုတံ အာရောပိတံ။ ပုစိမန္ဒဿ သူလေတိ နိမ္ဗရုက္ခဿ ဒဏ္ဍေန ကတသူလေ ¶ ။ ကေန ဝဏ္ဏေနာတိ ကေန ကာရဏေန။ ဇီဝ၊ ဘော၊ ဇီဝိတမေဝ သေယျောတိ၊ ဘော ပုရိသ၊ ဇီဝ။ ကသ္မာ? သူလံ အာရောပိတဿာပိ ဟိ တေ ဣဓ ဇီဝိတမေဝ ဣတော စုတဿ ဇီဝိတတော သတဘာဂေန သဟဿဘာဂေန သေယျော သုန္ဒရတရောတိ။

ဧဝံ တေန ရညာ ပုစ္ဆိတော သော ပေတော အတ္တနော အဓိပ္ပာယံ ပကာသေန္တော –

၅၂၃။

‘‘သာလောဟိတော ဧသ အဟောသိ မယှံ၊ အဟံ သရာမိ ပုရိမာယ ဇာတိယာ၊

ဒိသွာ စ မေ ကာရုညမဟောသိ ရာဇ၊ မာ ပါပဓမ္မော နိရယံ ပတာယံ။

၅၂၄။

‘‘ဣတော ¶ စုတော လိစ္ဆဝိ ဧသ ပေါသော၊ သတ္ထုဿဒံ နိရယံ ဃောရရူပံ၊

ဥပပဇ္ဇတိ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ၊ မဟာဘိတာပံ ကဋုကံ ဘယာနကံ။

၅၂၅။

‘‘အနေကဘာဂေန ဂုဏေန သေယျော၊ အယမေဝ သူလော နိရယေန တေန၊

ဧကန္တဒုက္ခံ ကဋုကံ ဘယာနကံ၊ ဧကန္တတိဗ္ဗံ နိရယံ ပတာယံ။

၅၂၆။

‘‘ဣဒဉ္စ ¶ သုတွာ ဝစနံ မမေသော၊ ဒုက္ခူပနီတော ဝိဇဟေယျ ပါဏံ၊

တသ္မာ အဟံ သန္တိကေ န ဘဏာမိ၊ မာ မေကတော ဇီဝိတဿူပရောဓော’’တိ။ –

စတဿော ဂါထာ အဘာသိ။

၅၂၃။ တတ္ထ သာလောဟိတော သမာနလောဟိတော ယောနိသမ္ဗန္ဓေန သမ္ဗန္ဓော၊ ဉာတကောတိ အတ္ထော။ ပုရိမာယ ဇာတိယာတိ ပုရိမတ္တဘာဝေ။ မာ ပါပဓမ္မော နိရယံ ပတာယန္တိ အယံ ပါပဓမ္မော ပုရိသော နိရယံ မာ ပတိ၊ မာ နိရယံ ဥပပဇ္ဇီတိ ဣမံ ဒိသွာ မေ ကာရုညံ အဟောသီတိ ယောဇနာ။

၅၂၄။ သတ္တုဿဒန္တိ ပါပကာရီဟိ သတ္တေဟိ ဥဿန္နံ၊ အထ ဝါ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနံ၊ မုခေ တတ္တလောဟသေစနံ၊ အင်္ဂါရပဗ္ဗတာရောပနံ၊ လောဟကုမ္ဘိပက္ခေပနံ၊ အသိပတ္တဝနပ္ပဝေသနံ၊ ဝေတ္တရဏိယံ သမောတရဏံ၊ မဟာနိရယေ ပက္ခေပေါတိ။ ဣမေဟိ သတ္တဟိ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနာဒီဟိ ဒါရုဏကာရဏေဟိ ဥဿန္နံ၊ ဥပရူပရိ နိစိတန္တိ အတ္ထော။ မဟာဘိတာပန္တိ မဟာဒုက္ခံ၊ မဟာအဂ္ဂိသန္တာပံ ဝါ။ ကဋုကန္တိ အနိဋ္ဌံ။ ဘယာနကန္တိ ဘယဇနကံ။

၅၂၅။ အနေကဘာဂေန ¶ ဂုဏေနာတိ အနေကကောဋ္ဌာသေန အာနိသံသေန။ အယမေဝ သူလော နိရယေန တေနာတိ တတော ဣမဿ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဘူတတော နိရယတော အယမေဝ သူလော သေယျောတိ။ နိဿက္ကေ ဟိ ¶ ဣဒံ ကရဏဝစနံ။ ဧကန္တ တိဗ္ဗန္တိ ဧကန္တေနေဝ တိခိဏဒုက္ခံ၊ နိယတမဟာဒုက္ခန္တိ အတ္ထော။

၅၂၆။ ဣဒဉ္စ သုတွာ ဝစနံ မမေသောတိ ‘‘ဣတော စုတော’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တံ မမ ဝစနံ သုတွာ ဧသော ပုရိသော ဒုက္ခူပနီတော မမ ဝစနေန နိရယဒုက္ခံ ဥပနီတော ဝိယ ဟုတွာ။ ဝိဇဟေယျ ပါဏန္တိ အတ္တနော ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇေယျ။ တသ္မာတိ တေန ကာရဏေန။ မာ မေကတောတိ ‘‘မယာ ဧကတော ဣမဿ ပုရိသဿ ဇီဝိတဿ ဥပရောဓော မာ ဟောတူ’’တိ ဣမဿ သန္တိကေ ဣဒံ ဝစနံ အဟံ န ဘဏာမိ၊ အထ ခေါ ¶ ‘‘ဇီဝ၊ ဘော၊ ဇီဝိတမေဝ သေယျော’’တိ ဣဒမေဝ ဘဏာမီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ ပေတေန အတ္တနော အဓိပ္ပာယေ ပကာသိတေ ပုန ရာဇာ ပေတဿ ပဝတ္တိံ ပုစ္ဆိတုံ ဩကာသံ ကရောန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –

၅၂၇။

‘‘အညာတော ဧသော ပုရိသဿ အတ္ထော၊ အညမ္ပိ ဣစ္ဆာမသေ ပုစ္ဆိတုံ တုဝံ၊

ဩကာသကမ္မံ သစေ နော ကရောသိ၊ ပုစ္ဆာမ တံ နော န စ ကုဇ္ဈိတဗ္ဗ’’န္တိ။

၅၂၈။

‘‘အဒ္ဓါ ပဋိညာ မေ တဒါ အဟု၊ နာစိက္ခဏာ အပ္ပသန္နဿ ဟောတိ၊

အကာမာ သဒ္ဓေယျဝစောတိ ကတွာ၊ ပုစ္ဆဿု မံ ကာမံ ယထာ ဝိသယှ’’န္တိ။ –

ဣမာ ရညော ပေတဿ စ ဝစနပဋိဝစနဂါထာ။

၅၂၇။ တတ္ထ အညာတောတိ အဝဂတော။ ဣစ္ဆာမသေတိ ဣစ္ဆာမ။ နောတိ အမှာကံ။ န စ ကုဇ္ဈိတဗ္ဗန္တိ ‘‘ဣမေ မနုဿာ ယံကိဉ္စိ ပုစ္ဆန္တီ’’တိ ကောဓော န ကာတဗ္ဗော။

၅၂၈။ အဒ္ဓါတိ ဧကံသေန။ ပဋိညာ မေတိ ဉာဏဝသေန မယှံ ‘‘ပုစ္ဆဿူ’’တိ ပဋိညာ၊ ဩကာသဒါနန္တိ အတ္ထော။ တဒါ အဟူတိ တသ္မိံ ကာလေ ¶ ပဌမဒဿနေ အဟောသိ။ နာစိက္ခဏာ အပ္ပသန္နဿ ဟောတီတိ အကထနာ အပ္ပသန္နဿ ဟောတိ။ ပသန္နော ဧဝ ဟိ ပသန္နဿ ကိဉ္စိ ကထေတိ။ တွံ ပန တဒါ မယိ အပ္ပသန္နော၊ အဟဉ္စ တယိ၊ တေန ပဋိဇာနိတွာ ကထေတုကာမော နာဟောသိ။ ဣဒါနိ ပနာဟံ တုယှံ အကာမာ သဒ္ဓေယျဝစော အကာမော ဧဝ သဒ္ဓါတဗ္ဗဝစနော ဣတိ ကတွာ ဣမိနာ ကာရဏေန ¶ ။ ပုစ္ဆဿု ¶ မံ ကာမံ ယထာ ဝိသယှန္တိ တွံ ယထာ ဣစ္ဆသိ၊ တမတ္ထံ မံ ပုစ္ဆဿု။ အဟံ ပန ယထာ ဝိသယှံ ယထာ မယှံ သဟိတုံ သက္ကာ၊ တထာ အတ္တနော ဉာဏဗလာနုရူပံ ကထေဿာမီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ ပေတေန ပုစ္ဆနာယ ဩကာသေ ကတေ ရာဇာ –

၅၂၉။

‘‘ယံ ကိဉ္စဟံ စက္ခုနာ ပဿိသာမိ၊

သဗ္ဗမ္ပိ တာဟံ အဘိသဒ္ဒဟေယျံ၊

ဒိသွာဝ တံ နောပိ စေ သဒ္ဒဟေယျံ၊

ကရေယျာသိ မေ ယက္ခ နိယဿကမ္မ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – အဟံ ယံ ကိဉ္စိဒေဝ စက္ခုနာ ပဿိဿာမိ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ တထေဝ အဟံ အဘိသဒ္ဒဟေယျံ၊ တံ ပန ဒိသွာဝ တံ ဝစနံ နောပိ စေ သဒ္ဒဟေယျံ။ ယက္ခ၊ မယှံ နိယဿကမ္မံ နိဂ္ဂဟကမ္မံ ကရေယျာသီတိ။ အထ ဝါ ယံ ကိဉ္စဟံ စက္ခုနာ ပဿိဿာမီတိ အဟံ ယံ ကိဉ္စိဒေဝ စက္ခုနာ ပဿိဿာမိ အစက္ခုဂေါစရဿ အဒဿနတော။ သဗ္ဗမ္ပိ တာဟံ အဘိသဒ္ဒဟေယျန္တိ သဗ္ဗမ္ပိ တေ အဟံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ အညံ ဝါ အဘိသဒ္ဒဟေယျံ။ တာဒိသော ဟိ မယှံ တယိ အဘိပ္ပသာဒေါတိ အဓိပ္ပာယော။ ပစ္ဆိမပဒဿ ပန ယထာဝုတ္တောဝ အတ္ထော။

တံ သုတွာ ပေတော –

၅၃၀။

‘‘သစ္စပ္ပဋိညာ တဝ မေသာ ဟောတု၊ သုတွာန ဓမ္မံ လဘ သုပ္ပသာဒံ၊

အညတ္ထိကော နော စ ပဒုဋ္ဌစိတ္တော၊ ယံ တေ သုတံ အသုတဉ္စာပိ ဓမ္မံ၊

သဗ္ဗမ္ပိ အက္ခိဿံ ယထာ ပဇာန’’န္တိ။ – ဂါထမာဟ ¶ ၊ ဣတော ပရံ –

၅၃၁။

‘‘သေတေန ¶ အဿေန အလင်္ကတေန၊ ဥပယာသိ သူလာဝုတကဿ သန္တိကေ၊

ယာနံ ဣဒံ အဗ္ဘုတံ ဒဿနေယျံ၊ ကိဿေတံ ကမ္မဿ အယံ ဝိပါကောတိ။

၅၃၂။

‘‘ဝေသာလိယာ နဂရဿ မဇ္ဈေ၊ စိက္ခလ္လမဂ္ဂေ နရကံ အဟောသိ၊

ဂေါသီသမေကာဟံ ပသန္နစိတ္တော၊ သေတံ ဂဟေတွာ နရကသ္မိံ နိက္ခိပိံ။

၅၃၃။

‘‘ဧတသ္မိံ ¶ ပါဒါနိ ပတိဋ္ဌပေတွာ၊ မယဉ္စ အညေ စ အတိက္ကမိမှာ၊

ယာနံ ဣဒံ အဗ္ဘုတံ ဒဿနေယျံ၊ တဿေဝ ကမ္မဿ အယံ ဝိပါကောတိ။

၅၃၄။

‘‘ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတိ၊ ဂန္ဓော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဝါယတိ၊

ယက္ခိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ နဂ္ဂေါ စာသိ ကိဿ အယံ ဝိပါကောတိ။

၅၃၅။

‘‘အက္ကောဓနော နိစ္စပသန္နစိတ္တော၊ သဏှာဟိ ဝါစာဟိ ဇနံ ဥပေမိ၊

တဿေဝ ကမ္မဿ အယံ ဝိပါကော၊ ဒိဗ္ဗော မေ ဝဏ္ဏော သတတံ ပဘာသတိ။

၅၃၆။

‘‘ယသဉ္စ ကိတ္တိဉ္စ ဓမ္မေ ဌိတာနံ၊ ဒိသွာန မန္တေမိ ပသန္နစိတ္တော၊

တဿေဝ ကမ္မဿ အယံ ဝိပါကော၊ ဒိဗ္ဗော မေ ဂန္ဓော သတတံ ပဝါယတိ။

၅၃၇။

‘‘သဟာယာနံ ¶ တိတ္ထသ္မိံ နှာယန္တာနံ၊ ထလေ ဂဟေတွာ နိဒဟိဿ ဒုဿံ၊

ခိဍ္ဍတ္ထိကော နော စ ပဒုဋ္ဌစိတ္တော၊ တေနမှိ နဂ္ဂေါ ကသိရာ စ ဝုတ္တီတိ။

၅၃၈။

‘‘ယော ¶ ကီဠမာနော ပကရောတိ ပါပံ၊ တဿေဒိသံ ကမ္မဝိပါကမာဟု၊

အကီဠမာနော ပန ယော ကရောတိ၊ ကိံ တဿ ကမ္မဿ ဝိပါကမာဟူတိ။

၅၃၉။

‘‘ယေ ဒုဋ္ဌသင်္ကပ္ပမနာ မနုဿာ၊ ကာယေန ဝါစာယ စ သံကိလိဋ္ဌာ၊

ကာယဿ ဘေဒါ အဘိသမ္ပရာယံ၊ အသံသယံ တေ နိရယံ ဥပေန္တိ။

၅၄၀။

‘‘အပရေ ပန သုဂတိမာသမာနာ၊ ဒါနေ ရတာ သင်္ဂဟိတတ္တဘာဝါ၊

ကာယဿ ဘေဒါ အဘိသမ္ပရာယံ၊ အသံသယံ တေ သုဂတိံ ဥပေန္တီ’’တိ။ –

တေသံ ဥဘိန္နံ ဝစနပဋိဝစနဂါထာ ဟောန္တိ။

၅၃၀။ တတ္ထ သစ္စပ္ပဋိညာ တဝ မေသာ ဟောတူတိ ‘‘သဗ္ဗမ္ပိ တာဟံ အဘိသဒ္ဒဟေယျ’’န္တိ တဝ ဧသာ ပဋိညာ မယှံ သစ္စံ ဟောတု။ သုတွာန ဓမ္မံ လဘ သုပ္ပသာဒန္တိ မယာ ဝုစ္စမာနံ ဓမ္မံ သုတွာ သုန္ဒရံ ပသာဒံ လဘဿု။ အညတ္ထိကောတိ အာဇာနနတ္ထိကော။ ယထာ ပဇာနန္တိ ယထာ အညောပိ ¶ ပဇာနန္တော၊ ‘‘ယထာပိ ဉာတ’’န္တိ ဝါ မယာ ယထာ ဉာတန္တိ အတ္ထော။

၅၃၁။ ကိဿေတံ ကမ္မဿ အယံ ဝိပါကောတိ ကိဿေတံ ကိဿ နာမ ဧတံ၊ ကိဿ ကမ္မဿ အယံ ဝိပါကော။ ဧတန္တိ ဝါ နိပါတမတ္တံ၊ ကိဿ ကမ္မဿာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ကိဿ တေ’’တိ စ ကေစိ ပဌန္တိ။

၅၃၂-၃၃။ စိက္ခလ္လမဂ္ဂေတိ ¶ စိက္ခလ္လဝတိ ပထမှိ။ နရကန္တိ အာဝါဋံ။ ဧကာဟန္တိ ဧကံ အဟံ။ နရကသ္မိံ နိက္ခိပိန္တိ ယထာ ကဒ္ဒမော န အက္ကမီယတိ၊ ဧဝံ တသ္မိံ စိက္ခလ္လာဝါဋေ ဌပေသိံ။ တဿာတိ တဿ ဂေါသီသေန သေတုကရဏဿ။

၅၃၆-၇။ ဓမ္မေ ဌိတာနန္တိ ဓမ္မစာရီနံ သမစာရီနံ။ မန္တေမီတိ ကထေမိ ကိတ္တယာမိ။ ခိဍ္ဍတ္ထိကောတိ ¶ ဟသာဓိပ္ပာယော။ နော စ ပဒုဋ္ဌစိတ္တောတိ ဒုဿသာမိကေ န ဒူသိတစိတ္တော၊ န အဝဟရဏာဓိပ္ပာယော နာပိ ဝိနာသာဓိပ္ပာယောတိ အတ္ထော။

၅၃၈။ အကီဠမာနောတိ အခိဍ္ဍာဓိပ္ပာယော၊ လောဘာဒီဟိ ဒူသိတစိတ္တော။ ကိံ တဿ ကမ္မဿ ဝိပါကမာဟူတိ တဿ တထာ ကတဿ ပါပကမ္မဿ ကီဝ ကဋုကံ ဒုက္ခဝိပါကံ ပဏ္ဍိတာ အာဟု။

၅၃၉-၄၀။ ဒုဋ္ဌသင်္ကပ္ပမနာတိ ကာမသင်္ကပ္ပာဒိဝသေန ဒူသိတမနောဝိတက္ကာ၊ ဧတေန မနောဒုစ္စရိတမာဟ။ ကာယေန ဝါစာယ စ သံကိလိဋ္ဌာတိ ပါဏာတိပါတာဒိဝသေန ကာယဝါစာဟိ မလိနာ။ အာသမာနာတိ အာသီသမာနာ ပတ္ထယမာနာ။

ဧဝံ ပေတေန သင်္ခေပေနေဝ ကမ္မဖလေသု ဝိဘဇိတွာ ဒဿိတေသု တံ အသဒ္ဒဟန္တော ရာဇာ –

၅၄၁။

‘‘တံ ကိန္တိ ဇာနေယျမဟံ အဝေစ္စ၊ ကလျာဏပါပဿ အယံ ဝိပါကော၊

ကိံ ဝါဟံ ဒိသွာ အဘိသဒ္ဒဟေယျံ၊ ကော ဝါပိ မံ သဒ္ဒဟာပေယျ ဧတ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ တံ ကိန္တိ ဇာနေယျမဟံ အဝေစ္စာတိ ယောယံ တယာ ‘‘ယေ ဒုဋ္ဌသင်္ကပ္ပမနာ မနုဿာ၊ ကာယေန ဝါစာယ စ သံကိလိဋ္ဌာ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘အပရေ ပန သုဂတိမာသမာနာ’’တိအာဒိနာ စ ကလျာဏဿ ပါပဿ စ ကမ္မဿ ဝိပါကော ဝိဘဇိတွာ ဝုတ္တော၊ တံ ကိန္တိ ကေန ကာရဏေန အဟံ အဝေစ္စ ¶ ¶ အပရပစ္စယဘာဝေန သဒ္ဒဟေယျံ။ ကိံ ဝါဟံ ဒိသွာ အဘိသဒ္ဒဟေယျန္တိ ကီဒိသံ ဝါ ပနာဟံ ပစ္စက္ခဘူတံ နိဒဿနံ ဒိသွာ ပဋိသဒ္ဒဟေယျံ။ ကော ဝါပိ မံ သဒ္ဒဟာပေယျ ဧတန္တိ ကော ဝါ ဝိညူ ပုရိသော ပဏ္ဍိတော ဧတမတ္ထံ မံ သဒ္ဒဟာပေယျ၊ တံ ကထေဟီတိ ¶ အတ္ထော။

တံ သုတွာ ပေတော ကာရဏေန တမတ္ထံ တဿ ပကာသေန္တော –

၅၄၂။

‘‘ဒိသွာ စ သုတွာ အဘိသဒ္ဒဟဿု၊ ကလျာဏပါပဿ အယံ ဝိပါကော၊

ကလျာဏပါပေ ဥဘယေ အသန္တေ၊ သိယာ နု သတ္တာ သုဂတာ ဒုဂ္ဂတာ ဝါ။

၅၄၃။

‘‘နော စေတ္ထ ကမ္မာနိ ကရေယျုံ မစ္စာ၊ ကလျာဏပါပါနိ မနုဿလောကေ၊

နာဟေသုံ သတ္တာ သုဂတာ ဒုဂ္ဂတာ ဝါ၊ ဟီနာ ပဏီတာ စ မနုဿလောကေ။

၅၄၄။

‘‘ယသ္မာ စ ကမ္မာနိ ကရောန္တိ မစ္စာ၊ ကလျာဏပါပါနိ မနုဿလောကေ၊

တသ္မာ ဟိ သတ္တာ သုဂတာ ဒုဂ္ဂတာ ဝါ၊ ဟီနာ ပဏီတာ စ မနုဿလောကေ။

၅၄၅။

‘‘ဒွယဇ္ဇ ကမ္မာနံ ဝိပါကမာဟု၊ သုခဿ ဒုက္ခဿ စ ဝေဒနီယံ၊

တာ ဒေဝတာယော ပရိစာရယန္တိ၊ ပစ္စေန္တိ ဗာလာ ဒွယတံ အပဿိနော’’တိ။ –

ဂါထာ အဘာသိ။

၅၄၂။ တတ္ထ ဒိသွာ စာတိ ပစ္စက္ခတော ဒိသွာပိ။ သုတွာတိ ဓမ္မံ သုတွာ တဒနုသာရေန နယံ နေန္တော အနုမိနန္တော။ ကလျာဏပါပဿာတိ ကုသလဿ အကုသလဿ စ ကမ္မဿ အယံ သုခေါ အယံ ဒုက္ခော စ ဝိပါကောတိ အဘိသဒ္ဒဟဿု။ ဥဘယေ အသန္တေတိ ကလျာဏေ ပါပေ စာတိ ဒုဝိဓေ ကမ္မေ အဝိဇ္ဇမာနေ။ သိယာ နု သတ္တာ သုဂတာ ဒုဂ္ဂတာ ဝါတိ ‘‘ဣမေ သတ္တာ ¶ သုဂတိံ ဂတာ ဒုဂ္ဂတိံ ဂတာ ဝါ၊ သုဂတိယံ ဝါ အဍ္ဎာ ဒုဂ္ဂတိယံ ဒလိဒ္ဒါ ဝါ’’တိ အယမတ္ထော ကိံ နု သိယာ ကထံ သမ္ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။

၅၄၃-၄။ ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ ‘‘နော ¶ စေတ္ထ ကမ္မာနီ’’တိ စ ‘‘ယသ္မာ စ ကမ္မာနီ’’တိ စ ဂါထာဒွယေန ဗျတိရေကတော အနွယတော စ ဝိဘာဝေတိ။ တတ္ထ ဟီနာ ပဏီတာတိ ကုလရူပါရောဂျပရိဝါရာဒီဟိ ¶ ဟီနာ ဥဠာရာ စ။

၅၄၅။ ဒွယဇ္ဇ ကမ္မာနံ ဝိပါကမာဟူတိ ဒွယံ ဒုဝိဓံ အဇ္ဇ ဣဒါနိ ကမ္မာနံ သုစရိတဒုစ္စရိတာနံ ဝိပါကံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ။ ကိံ တန္တိ အာဟ ‘‘သုခဿ ဒုက္ခဿ စ ဝေဒနီယ’’န္တိ၊ ဣဋ္ဌဿ စ အနိဋ္ဌဿ စ အနုဘဝနယောဂ္ဂံ။ တာ ဒေဝတာယော ပရိစာရယန္တီတိ ယေ ဥက္ကံသဝသေန သုခဝေဒနီယံ ဝိပါကံ ပဋိလဘန္တိ၊ တေ ဒေဝလောကေ တာ ဒေဝတာ ဟုတွာ ဒိဗ္ဗသုခသမပ္ပိတာ ဣန္ဒြိယာနိ ပရိစာရေန္တိ။ ပစ္စေန္တိ ဗာလာ ဒွယတံ အပဿိနောတိ ယေ ဗာလာ ကမ္မဉ္စ ကမ္မဖလဉ္စာတိ ဒွယံ အပဿန္တာ အသဒ္ဒဟန္တာ၊ တေ ပါပပ္ပသုတာ ဒုက္ခဝေဒနီယံ ဝိပါကံ အနုဘဝန္တာ နိရယာဒီသု ကမ္မုနာ ပစ္စေန္တိ ဒုက္ခံ ပါပုဏန္တိ။

ဧဝံ ကမ္မဖလံ သဒ္ဒဟန္တော ပန တွံ ကသ္မာ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ပစ္စနုဘဝသီတိ အနုယောဂံ သန္ဓာယ –

၅၄၆။

‘‘န မတ္ထိ ကမ္မာနိ သယံကတာနိ၊ ဒတွာပိ မေ နတ္ထိ ယော အာဒိသေယျ၊

အစ္ဆာဒနံ သယနမထန္နပါနံ၊ တေနမှိ နဂ္ဂေါ ကသိရာ စ ဝုတ္တီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ န မတ္ထိ ကမ္မာနိ သယံကတာနီတိ ယသ္မာ သယံ အတ္တနာ ပုဗ္ဗေ ကတာနိ ပုညကမ္မာနိ မမ နတ္ထိ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ ယေဟိ ဣဒါနိ အစ္ဆာဒနာဒီနိ လဘေယျံ။ ဒတွာပိ မေ နတ္ထိ ယော အာဒိသေယျာတိ ယော သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဒါနံ ဒတွာ ‘‘အသုကဿ ပေတဿ ဟောတူ’’တိ မေ အာဒိသေယျ ဥဒ္ဒိသေယျ၊ သော နတ္ထိ။ တေနမှိ နဂ္ဂေါ ကသိရာ စ ဝုတ္တီတိ တေန ဒုဝိဓေနာပိ ကာရဏေန ဣဒါနိ နဂ္ဂေါ ¶ နိစ္စောဠော အမှိ၊ ကသိရာ ဒုက္ခာ စ ဝုတ္တိ ဇီဝိကာ ဟောတီတိ။

တံ ¶ သုတွာ ရာဇာ တဿ အစ္ဆာဒနာဒိလာဘံ အာကင်္ခန္တော –

၅၄၇။

‘‘သိယာ နု ခေါ ကာရဏံ ကိဉ္စိ ယက္ခ၊ အစ္ဆာဒနံ ယေန တုဝံ လဘေထ၊

အာစိက္ခ မေ တွံ ယဒတ္ထိ ဟေတု၊ သဒ္ဓါယိကံ ဟေတုဝစော သုဏောမာ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ယေနာတိ ယေန ကာရဏေန တွံ အစ္ဆာဒနံ လဘေထ လဘေယျာသိ၊ ကိဉ္စိ တံ ကာရဏံ သိယာ နု ခေါ ဘဝေယျ နု ခေါတိ အတ္ထော။ ယဒတ္ထီတိ ယဒိ အတ္ထိ။

အထဿ ¶ ပေတော တံ ကာရဏံ အာစိက္ခန္တော –

၅၄၈။

‘‘ကပ္ပိတကော နာမ ဣဓတ္ထိ ဘိက္ခု၊ ဈာယီ သုသီလော အရဟာ ဝိမုတ္တော၊

ဂုတ္တိန္ဒြိယော သံဝုတပါတိမောက္ခော၊ သီတိဘူတော ဥတ္တမဒိဋ္ဌိပတ္တော။

၅၄၉။

‘‘သခိလော ဝဒညူ သုဝစော သုမုခေါ၊ သွာဂမော သုပ္ပဋိမုတ္တကော စ၊

ပုညဿ ခေတ္တံ အရဏဝိဟာရီ၊ ဒေဝမနုဿာနဉ္စ ဒက္ခိဏေယျော။

၅၅၀။

‘‘သန္တော ဝိဓူမော အနီဃော နိရာသော၊ မုတ္တော ဝိသလ္လော အမမော အဝင်္ကော၊

နိရူပဓီ သဗ္ဗပပဉ္စခီဏော၊ တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တော ဇုတိမာ။

၅၅၁။

‘‘အပ္ပညာတော ဒိသွာပိ န စ သုဇာနော၊ မုနီတိ နံ ဝဇ္ဇိသု ဝေါဟရန္တိ၊

ဇာနန္တိ တံ ယက္ခဘူတာ အနေဇံ၊ ကလျာဏဓမ္မံ ဝိစရန္တံ လောကေ။

၅၅၂။

‘‘တဿ ¶ ¶ တုဝံ ဧကယုဂံ ဒုဝေ ဝါ၊ မမုဒ္ဒိသိတွာန သစေ ဒဒေထ၊

ပဋိဂ္ဂဟီတာနိ စ တာနိ အဿု၊ မမဉ္စ ပဿေထ သန္နဒ္ဓဒုဿ’’န္တိ။ –

ဂါထာ အဘာသိ။

၅၄၈။ တတ္ထ ကပ္ပိတတော နာမာတိ ဇဋိလသဟဿဿ အဗ္ဘန္တရေ အာယသ္မတော ဥပါလိတ္ထေရဿ ဥပဇ္ဈာယံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဣဓာတိ ဣမိဿာ ဝေသာလိယာ သမီပေ။ ဈာယီတိ အဂ္ဂဖလဈာနေန ဈာယီ။ သီတိဘူတောတိ သဗ္ဗကိလေသဒရထပရိဠာဟဝူပသမေန သီတိဘာဝပ္ပတ္တော။ ဥတ္တမဒိဋ္ဌိပတ္တောတိ ဥတ္တမံ အဂ္ဂဖလံ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ပတ္တော။

၅၄၉။ သခိလောတိ မုဒု။ သုဝစောတိ သုဗ္ဗစော။ သွာဂမောတိ သုဋ္ဌု အာဂတာဂမော။ သုပ္ပဋိမုတ္တကောတိ သုဋ္ဌု ပဋိမုတ္တကဝါစော၊ မုတ္တဘာဏီတိ အတ္ထော။ အရဏဝိဟာရီတိ မေတ္တာဝိဟာရီ။

၅၅၀။ သန္တောတိ ဥပသန္တကိလေသော။ ဝိဓူမောတိ ဝိဂတမိစ္ဆာဝိတက္ကဓူမော။ အနီဃောတိ နိဒ္ဒုက္ခော။ နိရာသောတိ နိတ္တဏှော။ မုတ္တောတိ သဗ္ဗဘဝေဟိ ဝိမုတ္တော။ ဝိသလ္လောတိ ဝီတရာဂါဒိသလ္လော။ အမမောတိ ¶ မမံကာရဝိရဟိတော။ အဝင်္ကောတိ ကာယဝင်္ကာဒိဝင်္ကဝိရဟိတော။ နိရူပဓီတိ ကိလေသာဘိသင်္ခါရာဒိဥပဓိပ္ပဟာယီ။ သဗ္ဗပပဉ္စခီဏောတိ ပရိက္ခီဏတဏှာဒိပပဉ္စော။ ဇုတိမာတိ အနုတ္တရာယ ဉာဏဇုတိယာ ဇုတိမာ။ အပ္ပညာတောတိ ပရမပ္ပိစ္ဆတာယ ပဋိစ္ဆန္နဂုဏတာယ စ န ပါကဋော။

၅၅၁။ ဒိသွာပိ န စ သုဇာနောတိ ဂမ္ဘီရဘာဝေန ဒိသွာပိ ‘‘ဧဝံသီလော၊ ဧဝံဓမ္မော၊ ဧဝံပညော’’တိ န သုဝိညေယျော။ ဇာနန္တိ တံ ယက္ခဘူတာ အနေဇန္တိ ယက္ခဘူတာ စ အနေဇံ နိတ္တဏှံ ‘‘အရဟာ’’တိ တံ ဇာနန္တိ။ ကလျာဏဓမ္မန္တိ သုန္ဒရသီလာဒိဂုဏံ။

၅၅၂။ တဿာတိ တဿ ကပ္ပိတကမဟာထေရဿ။ ဧကယုဂန္တိ ဧကံ ဝတ္ထယုဂံ။ ဒုဝေ ဝါတိ ဒွေ ဝါ ဝတ္ထယုဂါနိ။ မမုဒ္ဒိသိတွာနာတိ မမံ ဥဒ္ဒိသိတွာ။ ပဋိဂ္ဂဟီတာနိစ ¶ တာနိ အဿူတိ တာနိ ဝတ္ထယုဂါနိ တေန ပဋိဂ္ဂဟိတာနိ စ အဿု ¶ ဘဝေယျုံ။ သန္နဒ္ဓဒုဿန္တိ ဒုဿေန ကတသန္နာဟံ၊ လဒ္ဓဝတ္ထံ နိဝတ္ထပါရုတဒုဿန္တိ အတ္ထော။

တတော ရာဇာ –

၅၅၃။

‘‘ကသ္မိံ ပဒေသေ သမဏံ ဝသန္တံ၊ ဂန္တွာန ပဿေမု မယံ ဣဒါနိ၊

ယော မဇ္ဇ ကင်္ခံ ဝိစိကိစ္ဆိတဉ္စ၊ ဒိဋ္ဌီဝိသူကာနိ ဝိနောဒယေယျာ’’တိ။ –

ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆိ။ တတ္ထ ကသ္မိံ ပဒေသေတိ ကတရသ္မိံ ပဒေသေ။ ယော မဇ္ဇာတိ ယော အဇ္ဇ၊ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။

တတော ပေတော –

၅၅၄။

‘‘ဧသော နိသိန္နော ကပိနစ္စနာယံ၊ ပရိဝါရိတော ဒေဝတာဟိ ဗဟူဟိ၊

ဓမ္မိံ ကထံ ဘာသတိ သစ္စနာမော၊ သကသ္မိမာစေရကေ အပ္ပမတ္တော’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ကပိနစ္စနာယန္တိ ကပီနံ ဝါနရာနံ နစ္စနေန ‘‘ကပိနစ္စနာ’’တိ လဒ္ဓဝေါဟာရေ ပဒေသေ။ သစ္စနာမောတိ ဈာယီ သုသီလော အရဟာ ဝိမုတ္တောတိအာဒီဟိ ဂုဏနာမေဟိ ယာထာဝနာမော အဝိပရီတနာမော ¶ ။

ဧဝံ ပေတေန ဝုတ္တေ ရာဇာ တာဝဒေဝ ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တုကာမော –

၅၅၅။

‘‘တထာဟံ ကဿာမိ ဂန္တွာ ဣဒါနိ၊ အစ္ဆာဒယိဿံ သမဏံ ယုဂေန၊

ပဋိဂ္ဂဟီတာနိ စ တာနိ အဿု၊ တုဝဉ္စ ပဿေမု သန္နဒ္ဓဒုဿ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ¶ ကဿာမီတိ ကရိဿာမိ။

အထ ပေတော ‘‘ဒေဝတာနံ ထေရော ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ တသ္မာ နာယံ ဥပသင်္ကမနကာလော’’တိ ဒဿေန္တော –

၅၅၆။

‘‘မာ ¶ အက္ခဏေ ပဗ္ဗဇိတံ ဥပါဂမိ၊ သာဓု ဝေါ လိစ္ဆဝိ နေသ ဓမ္မော၊

တတော စ ကာလေ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ တတ္ထေဝ ပဿာဟိ ရဟော နိသိန္န’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ သာဓူတိ အာယာစနေ နိပါတော။ ဝေါ လိစ္ဆဝိ နေသ ဓမ္မောတိ၊ လိစ္ဆဝိရာဇ၊ တုမှာကံ ရာဇူနံ ဧသ ဓမ္မော န ဟောတိ၊ ယံ အကာလေ ဥပသင်္ကမနံ။ တတ္ထေဝါတိ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ။

ဧဝံ ပေတေန ဝုတ္တေ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အတ္တနော နိဝေသနမေဝ ဂန္တွာ ပုန ယုတ္တပတ္တကာလေ အဋ္ဌ ဝတ္ထုယုဂါနိ ဂါဟာပေတွာ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ဣမာနိ၊ ဘန္တေ၊ အဋ္ဌ ဝတ္ထယုဂါနိ ပဋိဂ္ဂဏှာ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ထေရော ကထာသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ ‘‘မဟာရာဇ၊ ပုဗ္ဗေ တွံ အဒါနသီလော သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဝိဟေဌနဇာတိကောဝ ကထံ ပဏီတာနိ ဝတ္ထာနိ ဒါတုကာမော ဇာတော’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ရာဇာ တဿ ကာရဏံ အာစိက္ခန္တော ပေတေန သမာဂမံ၊ တေန စ အတ္တနာ စ ကထိတံ သဗ္ဗံ ထေရဿ အာရောစေတွာ ဝတ္ထာနိ ဒတွာ ပေတဿ ဥဒ္ဒိသိ။ တေန ပေတော ဒိဗ္ဗဝတ္ထဓရော အလင်္ကတပဋိယတ္တော အဿာရုဠှော ထေရဿ စ ရညော စ ပုရတော ပါတုဘဝိ။ တံ ဒိသွာ ရာဇာ အတ္တမနော ပမုဒိတော ပီတိသောမနဿဇာတော ‘‘ပစ္စက္ခတော ဝတ မယာ ကမ္မဖလံ ဒိဋ္ဌံ၊ န ဒါနာဟံ ပါပံ ကရိဿာမိ၊ ပုညမေဝ ကရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ တေန ပေတေန သက္ခိံ အကာသိ။ သော စ ပေတော ‘‘သစေ၊ တွံ လိစ္ဆဝိရာဇ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ အဓမ္မံ ပဟာယ ဓမ္မံ စရသိ၊ ဧဝါဟံ တဝ သက္ခိံ ကရိဿာမိ၊ သန္တိကဉ္စ တေ အာဂမိဿာမိ၊ သူလာဝုတဉ္စ ပုရိသံ သီဃံ သူလတော မောစေဟိ၊ ဧဝံ သော ဇီဝိတံ လဘိတွာ ဓမ္မံ စရန္တော ဒုက္ခတော မုစ္စိဿတိ၊ ထေရဉ္စ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော ¶ ပုညာနိ ¶ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ဂတော။

အထ ရာဇာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ နဂရံ ပဝိသိတွာ သီဃံ သီဃံ လိစ္ဆဝိပရိသံ သန္နိပါတေတွာ တေ အနုဇာနာပေတွာ တံ ပုရိသံ သူလတော မောစေတွာ ‘‘ဣမံ အရောဂံ ကရောထာ’’တိ တိကိစ္ဆကေ အာဏာပေသိ။ ထေရဉ္စ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘သိယာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ နိရယဂါမိကမ္မံ ကတွာ ဌိတဿ နိရယတော မုတ္တီ’’တိ။ သိယာ၊ မဟာရာဇ၊ သစေ ဥဠာရံ ပုညံ ကရောတိ၊ မုစ္စတီတိ ¶ ဝတွာ ထေရော ရာဇာနံ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သော တတ္ထ ပတိဋ္ဌိတော ထေရဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ သောတာပန္နော အဟောသိ၊ သူလာဝုတော ပန ပုရိသော အရောဂေါ ဟုတွာ သံဝေဂဇာတော ဘိက္ခူသု ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တမတ္ထံ ဒဿေန္တာ သင်္ဂီတိကာရာ –

၅၅၇။

‘‘တထာတိ ဝတွာ အဂမာသိ တတ္ထ၊ ပရိဝါရိတော ဒါသဂဏေန လိစ္ဆဝိ၊

သော တံ နဂရံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ဝါသူပဂစ္ဆိတ္ထ သကေ နိဝေသနေ။

၅၅၈။

‘‘တတော စ ကာလေ ဂိဟိကိစ္စာနိ ကတွာ၊

နှတွာ ပိဝိတွာ စ ခဏံ လဘိတွာ၊

ဝိစေယျ ပေဠာတော စ ယုဂါနိ အဋ္ဌ၊

ဂါဟာပယီ ဒါသဂဏေန လိစ္ဆဝိ။

၅၅၉။

‘‘သော တံ ပဒေသံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ တံ အဒ္ဒသ သမဏံ သန္တစိတ္တံ၊

ပဋိက္ကန္တံ ဂေါစရတော နိဝတ္တံ၊ သီတိဘူတံ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နံ။

၅၆၀။

‘‘တမေနမဝေါစ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ အပ္ပာဗာဓံ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ ပုစ္ဆိ၊

ဝေသာလိယံ လိစ္ဆဝိဟံ ဘဒန္တေ၊ ဇာနန္တိ မံ လိစ္ဆဝိ အမ္ဗသက္ကရော။

၅၆၁။

‘‘ဣမာနိ ¶ မေ အဋ္ဌ ယုဂါ သုဘာနိ၊ ပဋိဂ္ဂဏှ ဘန္တေ ပဒဒါမိ တုယှံ၊

တေနေဝ အတ္ထေန ဣဓာဂတောသ္မိ၊ ယထာ အဟံ အတ္တမနော ဘဝေယျန္တိ။

၅၆၂။

‘‘ဒူရတောဝ သမဏာ ဗြာဟ္မဏာ စ၊ နိဝေသနံ တေ ပရိဝဇ္ဇယန္တိ၊

ပတ္တာနိ ဘိဇ္ဇန္တိ စ တေ နိဝေသနေ၊ သင်္ဃာဋိယော စာပိ ဝိဒါလယန္တိ။

၅၆၃။

‘‘အထာပရေ ¶ ¶ ပါဒကုဌာရိကာဟိ၊ အဝံသိရာ သမဏာ ပါတယန္တိ၊

ဧတာဒိသံ ပဗ္ဗဇိတာ ဝိဟေသံ၊ တယာ ကတံ သမဏာ ပါပုဏန္တိ။

၅၆၄။

‘‘တိဏေန တေလမ္ပိ န တွံ အဒါသိ၊ မူဠှဿ မဂ္ဂမ္ပိ န ပါဝဒါသိ၊

အန္ဓဿ ဒဏ္ဍံ သယမာဒိယာသိ၊ ဧတာဒိသော ကဒရိယော အသံဝုတော တုဝံ၊

အထ တွံ ကေန ဝဏ္ဏေန ကိမေဝ ဒိသွာ၊ အမှေဟိ သဟ သံဝိဘာဂံ ကရောသီတိ။

၅၆၅။

‘‘ပစ္စေမိ ဘန္တေ ယံ တွံ ဝဒေသိ၊ ဝိဟေသယိံ သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စ၊

ခိဍ္ဍတ္ထိကော နော စ ပဒုဋ္ဌစိတ္တော၊ ဧတမ္ပိ မေ ဒုက္ကဋမေဝ ဘန္တေ။

၅၆၆။

ခိဍ္ဍာယ ယက္ခော ပသဝိတွာ ပါပံ၊ ဝေဒေတိ ဒုက္ခံ အသမတ္တဘောဂီ၊

ဒဟရော ¶ ယုဝါ နဂ္ဂနိယဿ ဘာဂီ၊ ကိံ သု တတော ဒုက္ခတရဿ ဟောတိ။

၅၆၇။

‘‘တံ ဒိသွာ သံဝေဂမလတ္ထံ ဘန္တေ၊ တပ္ပစ္စယာ ဝါပိ ဒဒါမိ ဒါနံ၊

ပဋိဂ္ဂဏှ ဘန္တေ ဝတ္ထယုဂါနိ အဋ္ဌ၊ ယက္ခဿိမာ ဂစ္ဆန္တု ဒက္ခိဏာယောတိ။

၅၆၈။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ ဒါနံ ဗဟုဓာ ပသတ္ထံ၊ ဒဒတော စ တေ အက္ခယဓမ္မမတ္ထု၊

ပဋိဂဏှာမိ တေ ဝတ္ထယုဂါနိ အဋ္ဌ၊ ယက္ခဿိမာ ဂစ္ဆန္တု ဒက္ခိဏာယောတိ။

၅၆၉။

‘‘တတော ¶ ဟိ သော အာစမယိတွာ လိစ္ဆဝိ၊ ထေရဿ ဒတွာန ယုဂါနိ အဋ္ဌ၊

ပဋိဂ္ဂဟီတာနိ စ တာနိ အဿု၊ ယက္ခဉ္စ ပဿေထ သန္နဒ္ဓဒုဿံ။

၅၇၀။

‘‘တမဒ္ဒသာ စန္ဒနသာရလိတ္တံ၊ အာဇညမာရူဠှမုဠာရဝဏ္ဏံ၊

အလင်္ကတံ သာဓုနိဝတ္ထဒုဿံ၊ ပရိဝါရိတံ ယက္ခမဟိဒ္ဓိပတ္တံ။

၅၇၁။

‘‘သော တံ ဒိသွာ အတ္တမနော ဥဒဂ္ဂေါ၊ ပဟဋ္ဌစိတ္တော စ သုဘဂ္ဂရူပေါ၊

ကမ္မဉ္စ ဒိသွာန မဟာဝိပါကံ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကံ စက္ခုနာ သစ္ဆိကတွာ။

၅၇၂။

‘‘တမေနမဝေါစ ¶ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ဒဿာမိ ဒါနံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊

န စာပိ မေ ကိဉ္စိ အဒေယျမတ္ထိ၊ တုဝဉ္စ မေ ယက္ခ ဗဟူပကာရောတိ။

၅၇၃။

‘‘တုဝဉ္စ မေ လိစ္ဆဝိ ဧကဒေသံ၊ အဒါသိ ဒါနာနိ အမောဃမေတံ၊

သွာဟံ ¶ ကရိဿာမိ တယာဝ သက္ခိံ၊ အမာနုသော မာနုသကေန သဒ္ဓိန္တိ။

၅၇၄။

‘‘ဂတီ စ ဗန္ဓူ စ ပရာယဏဉ္စ၊ မိတ္တော မမာသိ အထ ဒေဝတာ မေ၊

ယာစာမိ တံ ပဉ္ဇလိကော ဘဝိတွာ၊ ဣစ္ဆာမိ တံ ယက္ခ ပုနပိ ဒဋ္ဌုန္တိ။

၅၇၅။

‘‘သစေ တုဝံ အဿဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ၊ ကဒရိယရူပေါ ဝိပ္ပဋိပန္နစိတ္တော၊

တွံ နေဝ မံ လစ္ဆသိ ဒဿနာယ၊ ဒိသွာ စ တံ နောပိ စ အာလပိဿံ။

၅၇၆။

‘‘သစေ ¶ ပန တွံ ဘဝိဿသိ ဓမ္မဂါရဝေါ၊ ဒါနေ ရတော သင်္ဂဟိတတ္တဘာဝေါ၊

ဩပါနဘူတော သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊ ဧဝံ မမံ လစ္ဆသိ ဒဿနာယ။

၅၇၇။

‘‘ဒိသွာ စ တံ အာလပိဿံ ဘဒန္တေ၊ ဣမဉ္စ သူလတော လဟုံ ပမုဉ္စ၊

ယတောနိဒါနံ အကရိမှ သက္ခိံ၊ မညာမိ သူလာဝုတကဿ ကာရဏာ။

၅၇၈။

‘‘တေ အညမညံ အကရိမှ သက္ခိံ၊ အယဉ္စ သူလတော လဟုံ ပမုတ္တော၊

သက္ကစ္စ ဓမ္မာနိ သမာစရန္တော၊ မုစ္စေယျ သော နိရယာ စ တမှာ၊

ကမ္မံ သိယာ အညတြ ဝေဒနီယံ။

၅၇၉။

‘‘ကပ္ပိတကဉ္စ ¶ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ တေနေဝ သဟ သံဝိဘဇိတွာ ကာလေ၊

သယံ မုခေနူပနိသဇ္ဇ ပုစ္ဆ၊ သော တေ အက္ခိဿတိ ဧတမတ္ထံ။

၅၈၀။

‘‘တမေဝ ဘိက္ခုံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ပုစ္ဆဿု အညတ္ထိကော နော စ ပဒုဋ္ဌစိတ္တော၊

သော တေ သုတံ အသုတဉ္စာပိ ဓမ္မံ၊ သဗ္ဗမ္ပိ အက္ခိဿတိ ယထာ ပဇာနန္တိ။

၅၈၁။

‘‘သော ¶ တတ္ထ ရဟဿံ သမုလ္လပိတွာ၊ သက္ခိံ ကရိတွာန အမာနုသေန၊

ပက္ကာမိ သော လိစ္ဆဝိနံ သကာသံ၊ အထ ဗြဝိ ပရိသံ သန္နိသိန္နံ။

၅၈၂။

‘‘‘သုဏန္တု ¶ ဘောန္တော မမ ဧကဝါကျံ၊ ဝရံ ဝရိဿံ လဘိဿာမိ အတ္ထံ၊

သူလာဝုတော ပုရိသော လုဒ္ဒကမ္မော၊ ပဏိဟိတဒဏ္ဍော အနုသတ္တရူပေါ။

၅၈၃။

‘‘‘ဧတ္တာဝတာ ဝီသတိရတ္တိမတ္တာ၊ ယတော အာဝုတော နေဝ ဇီဝတိ န မတော၊

တာဟံ မောစယိဿာမိ ဒါနိ၊ ယထာမတိံ အနုဇာနာတု သင်္ဃော’တိ။

၅၈၄။

‘‘‘ဧတဉ္စ အညဉ္စ လဟုံ ပမုဉ္စ၊ ကော တံ ဝဒေထ တထာ ကရောန္တံ၊

ယထာ ပဇာနာသိ တထာ ကရောဟိ၊ ယထာမတိံ အနုဇာနာတိ သင်္ဃော’တိ။

၅၈၅။

‘‘သော ¶ တံ ပဒေသံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ သူလာဝုတံ မောစယိ ခိပ္ပမေဝ၊

မာ ဘာယိ သမ္မာတိ စ တံ အဝေါစ၊ တိကိစ္ဆကာနဉ္စ ဥပဋ္ဌပေသိ။

၅၈၆။

‘‘ကပ္ပိတကဉ္စ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ တေနေဝ သဟ သံဝိဘဇိတွာ ကာလေ၊

သယံ မုခေနူပနိသဇ္ဇ လိစ္ဆဝိ၊ တထေဝ ပုစ္ဆိတ္ထ နံ ကာရဏတ္ထိကော။

၅၈၇။

‘‘သူလာဝုတော ပုရိသော လုဒ္ဒကမ္မော၊ ပဏီတဒဏ္ဍော အနုသတ္တရူပေါ၊

ဧတ္တာဝတာ ဝီသတိရတ္တိမတ္တာ၊ ယတော အာဝုတော နေဝ ဇီဝတိ န မတော။

၅၈၈။

‘‘သော မောစိတော ဂန္တွာ မယာ ဣဒါနိ၊ ဧတဿ ယက္ခဿ ဝစော ဟိ ဘန္တေ၊

သိယာ နု ခေါ ကာရဏံ ကိဉ္စိဒေဝ၊ ယေန သော နိရယံ နော ဝဇေယျ။

၅၈၉။

‘‘အာစိက္ခ ¶ ဘန္တေ ယဒိ အတ္ထိ ဟေတု၊ သဒ္ဓါယိကံ ဟေတုဝစော သုဏောမ၊

န တေသံ ကမ္မာနံ ဝိနာသမတ္ထိ၊ အဝေဒယိတွာ ဣဓ ဗျန္တိဘာဝေါတိ။

၅၉၀။

‘‘သစေ သ ဓမ္မာနိ သမာစရေယျ၊ သက္ကစ္စ ရတ္တိန္ဒိဝမပ္ပမတ္တော၊

မုစ္စေယျ သော နိရယာ စ တမှာ၊ ကမ္မံ သိယာ အညတြ ဝေဒနီယန္တိ။

၅၉၁။

‘‘အညာတော ¶ ဧသော ပုရိသဿ အတ္ထော၊ မမမ္ပိ ဒါနိ အနုကမ္ပ ဘန္တေ၊

အနုသာသ မံ ဩဝဒ ဘူရိပည၊ ယထာ အဟံ နော နိရယံ ဝဇေယျန္တိ။

၅၉၂။

‘‘အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဥပေဟိ၊ ဓမ္မဉ္စ ¶ သင်္ဃဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊

တထေဝ သိက္ခာယ ပဒါနိ ပဉ္စ၊ အခဏ္ဍဖုလ္လာနိ သမာဒိယဿု။

၅၉၃။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရမဿု ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယဿု၊

အမဇ္ဇပေါ မာ စ မုသာ အဘာဏီ၊ သကေန ဒါရေန စ ဟောတိ တုဋ္ဌော၊

ဣမဉ္စ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂဝရေနုပေတံ၊ သမာဒိယာဟိ ကုသလံ သုခုဒြယံ။

၅၉၄။

‘‘စီဝရံ ¶ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ၊ ပစ္စယံ သယနာသနံ၊

အန္နံ ပါနံ ခါဒနီယံ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ၊

ဒဒါဟိ ဥဇုဘူတေသု၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။

၅၉၅။

‘‘ဘိက္ခူပိ သီလသမ္ပန္နေ၊ ဝီတရာဂေ ဗဟုဿုတေ၊

တပ္ပေဟိ အန္နပါနေန၊ သဒါ ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ။

၅၉၆။

‘‘ဧဝဉ္စ ¶ ဓမ္မာနိ သမာစရန္တော၊ သက္ကစ္စ ရတ္တိန္ဒိဝမပ္ပမတ္တော၊

မုဉ္စ တုဝံ နိရယာ စ တမှာ၊ ကမ္မံ သိယာ အညတြ ဝေဒနီယန္တိ။

၅၉၇။

‘‘အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဥပေမိ၊ ဓမ္မဉ္စ သင်္ဃဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊

တထေဝ သိက္ခာယ ပဒါနိ ပဉ္စ၊ အခဏ္ဍဖုလ္လာနိ သမာဒိယာမိ။

၅၉၈။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရမာမိ ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယာမိ၊

အမဇ္ဇပေါ နော စ မုသာ ဘဏာမိ၊ သကေန ဒါရေန စ ဟောမိ တုဋ္ဌော၊

ဣမဉ္စ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂဝရေနုပေတံ၊ သမာဒိယာမိ ကုသလံ သုခုဒြယံ။

၅၉၉။

‘‘စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ၊ ပစ္စယံ သယနာသနံ၊

အန္နံ ပါနံ ခါဒနီယံ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ။

၆၀၀။

‘‘ဘိက္ခူ ¶ စ သီလသမ္ပန္နေ၊ ဝီတရာဂေ ဗဟုဿုတေ၊

ဒဒါမိ န ဝိကမ္ပာမိ၊ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနေ ရတောတိ။

၆၀၁။

‘‘ဧတာဒိသော လိစ္ဆဝိ အမ္ဗသက္ကရော၊ ဝေသာလိယံ အညတရော ဥပါသကော၊

သဒ္ဓါ မုဒူ ကာရကရော စ ဘိက္ခု၊ သင်္ဃဉ္စ သက္ကစ္စ တဒါ ဥပဋ္ဌဟိ။

၆၀၂။

‘‘သူလာဝုတော စ အရောဂေါ ဟုတွာ၊ သေရီ သုခီ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပါဂမိ၊

ဘိက္ခုဉ္စ အာဂမ္မ ကပ္ပိတကုတ္တမံ၊ ဥဘောပိ သာမညဖလာနိ အဇ္ဈဂုံ။

၆၀၃။

‘‘ဧတာဒိသာ ¶ သပ္ပုရိသာန သေဝနာ၊ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ သတံ ဝိဇာနတံ၊

သူလာဝုတော အဂ္ဂဖလံ အဖဿယိ၊ ဖလံ ကနိဋ္ဌံ ပန အမ္ဗသက္ကရော’’တိ။ –

ဂါထာယော အဝေါစုံ။

၅၅၇-၅၆၀။ တတ္ထ ဝါသူပဂစ္ဆိတ္ထာတိ ဝါသံ ဥပဂစ္ဆိ။ ဂိဟိကိစ္စာနီတိ ဂေဟံ အာဝသန္တေန ကာတဗ္ဗကုဋုမ္ဗကိစ္စာနိ။ ဝိစေယျာတိ သုန္ဒရဝတ္ထဂဟဏတ္ထံ ဝိစိနိတွာ။ ပဋိက္ကန္တန္တိ ပိဏ္ဍပါတတော ပဋိက္ကန္တံ။ တေနာဟ ‘‘ဂေါစရတော နိဝတ္တ’’န္တိ။ အဝေါစာတိ ‘‘ဝေသာလိယံ လိစ္ဆဝိဟံ၊ ဘဒန္တေ’’တိအာဒိကံ အဝေါစ။

၅၆၂-၃။ ဝိဒါလယန္တီတိ ဝိဖာလယန္တိ။ ပါဒကုဌာရိကာဟီတိ ပါဒသင်္ခါတာဟိ ကုဌာရီဟိ။ ပါတယန္တီတိ ပရိပါတယန္တိ။

၅၆၄။ တိဏေနာတိ ¶ တိဏဂ္ဂေနာပိ။ မူဠှဿ မဂ္ဂမ္ပိ န ပါဝဒါသီတိ မဂ္ဂမူဠှဿ မဂ္ဂမ္ပိ တွံ န ကထယသိ ‘‘ဧဝါယံ ပုရိသာ ဣတော စိတော စ ပရိဗ္ဘမတူ’’တိ။ ကေဠီသီလော ဟိ အယံ ရာဇာ။ သယမာဒိယာသီတိ အန္ဓဿ ဟတ္ထတော ယဋ္ဌိံ သယမေဝ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဏှသိ။ သံဝိဘာဂံ ကရောသီတိ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဝတ္ထုတော ဧကစ္စာနိ ဒတွာ သံဝိဘဇသိ။

၅၆၅။ ပစ္စေမိ၊ ဘန္တေ၊ ယံ တွံ ဝဒေသီတိ ‘‘ဘန္တေ၊ တွံ ပတ္တာနိ ဘိဇ္ဇန္တီ’’တိအာဒိနာ ယံ ဝဒေသိ၊ တံ ပဋိဇာနာမိ၊ သဗ္ဗမေဝေတံ မယာ ကတံ ကာရာပိတဉ္စာတိ ဒဿေတိ။ ဧတမ္ပီတိ ဧတံ ခိဍ္ဍာဓိပ္ပာယေန ¶ ကတမ္ပိ။

၅၆၆-၇။ ခိဍ္ဍာတိ ခိဍ္ဍာယ။ ပသဝိတွာတိ ဥပစိနိတွာ။ ဝေဒေတီတိ အနုဘဝတိ။ အသမတ္တဘောဂီတိ အပရိပုဏ္ဏဘောဂေါ။ တမေဝ အပရိပုဏ္ဏဘောဂတံ ဒဿေတုံ ‘‘ဒဟရော ယုဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နဂ္ဂနိယဿာတိ နဂ္ဂဘာဝဿ။ ကိံ သု တတော ဒုက္ခတရဿ ဟောတီတိ ကိံ သု နာမ တတော နဂ္ဂဘာဝတော ဒုက္ခတရံ အဿ ပေတဿ ဟောတိ။ ယက္ခဿိမာ ဂစ္ဆန္တု ဒက္ခိဏာယောတိ ဣမာ မယာ ဒိယျမာနဝတ္ထဒက္ခိဏာယော ပေတဿ ဥပကပ္ပန္တု။

၅၆၈-၇၂။ ဗဟုဓာ ¶ ပသတ္ထန္တိ ဗဟူဟိ ပကာရေဟိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ဝဏ္ဏိတံ။ အက္ခယဓမ္မမတ္ထူတိ အပရိက္ခယဓမ္မံ ဟောတု။ အာစမယိတွာတိ ဟတ္ထပါဒဓောဝနပုဗ္ဗကံ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ။ စန္ဒနသာရလိတ္တန္တိ သာရဘူတစန္ဒနလိတ္တံ။ ဥဠာရဝဏ္ဏန္တိ သေဋ္ဌရူပံ။ ပရိဝါရိတန္တိ အနုကုလဝုတ္တိနာ ပရိဇနေန ပရိဝါရိတံ။ ယက္ခမဟိဒ္ဓိပတ္တန္တိ မဟတိံ ယက္ခိဒ္ဓိံ၊ ဒေဝိဒ္ဓိံ ပတွာ ဌိတံ။ တမေနမဝေါစာတိ တမေနံ အဝေါစ။

၅၇၃။ ဧကဒေသံ အဒါသီတိ စတူသု ပစ္စယေသု ဧကဒေသဘူတံ ဝတ္ထဒါနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သက္ခိန္တိ သက္ခိဘာဝံ။

၅၇၄။ မမာသီတိ ¶ မေ အာသိ။ ဒေဝတာ မေတိ မယှံ ဒေဝတာ အာသီတိ ယောဇနာ။

၅၇၅-၇။ ဝိပ္ပဋိပန္နစိတ္တောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ပဋိပန္နမာနသော၊ ဓမ္မိယံ ပဋိပဒံ ပဟာယ အဓမ္မိယံ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နောတိ အတ္ထော။ ယတောနိဒါနန္တိ ယန္နိမိတ္တံ ယဿ သန္တိကံ အာဂမနဟေတု။

၅၇၉။ သံဝိဘဇိတွာတိ ဒါနသံဝိဘာဂံ ကတွာ။ သယံ မုခေနူပနိသဇ္ဇ ပုစ္ဆာတိ အညေ ပုရိသေ အပေသေတွာ ဥပိနိသီဒိတွာ သမ္မုခေနေဝ ပုစ္ဆ။

၅၈၁-၃။ သန္နိသိန္နန္တိ သန္နိပတိတဝသေန နိသိန္နံ။ လဘိဿာမိ အတ္ထန္တိ မယာ ဣစ္ဆိတမ္ပိ အတ္ထံ လဘိဿာမိ။ ပဏိဟိတဒဏ္ဍောတိ ဌပိတသရီရဒဏ္ဍော။ အနုသတ္တရူပေါတိ ရာဇိနိ အနုသတ္တသဘာဝေါ။ ဝီသတိရတ္တိမတ္တာတိ ဝီသတိမတ္တာ ရတ္တိယော အတိဝတ္တာတိ အတ္ထော။ တာဟန္တိ တံ အဟံ။ ယထာမတိန္တိ မယှံ ယထာရုစိ။

၅၈၄။ ဧတဉ္စ ¶ အညဉ္စာတိ ဧတံ သူလေ အာဝုတံ ပုရိသံ အညဉ္စ ယဿ ရာဇာဏာ ပဏိဟိတာ၊ တဉ္စ။ လဟုံ ပမုဉ္စာတိ သီဃံ မောစေဟိ။ ကော တံ ဝဒေထ တထာ ကရောန္တန္တိ တထာ ဓမ္မိယကမ္မံ ကရောန္တံ တံ ဣမသ္မိံ ဝဇ္ဇိရဋ္ဌေ ကော နာမ ‘‘န ပမောစေဟီ’’တိ ဝဒေယျ၊ ဧဝံ ဝတ္တုံ ကောစိပိ န လဘတီတိ အတ္ထော။

၅၈၅။ တိကိစ္ဆကာနဉ္စာတိ ¶ တိကိစ္ဆကေ စ။

၅၈၈။ ယက္ခဿ ဝစောတိ ပေတဿ ဝစနံ၊ တဿ၊ ဘန္တေ၊ ပေတဿ ဝစနေန ဧဝမကာသိန္တိ ဒဿေတိ။

၅၉၀။ ဓမ္မာနီတိ ပုဗ္ဗေ ကတံ ပါပကမ္မံ အဘိဘဝိတုံ သမတ္ထေ ပုညဓမ္မေ။ ကမ္မံ သိယာ အညတြ ဝေဒနီယန္တိ ယံ တသ္မိံ ပါပကမ္မေ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယံ၊ တံ အဟောသိကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ ယံ ပန အပရပရိယာယဝေဒနီယံ၊ တံ အညတြ အပရပရိယာယေ ဝေဒယိတဗ္ဗဖလံ ဟောတိ သတိ သံသာရပ္ပဝတ္တိယန္တိ အတ္ထော။

၅၉၃။ ဣမဉ္စာတိ ¶ အတ္တနာ ဝုစ္စမာနံ တာယ အာသန္နံ ပစ္စက္ခံ ဝါတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂဝရေနုပေတန္တိ ပရိသုဒ္ဓဋ္ဌေန အရိယံ၊ ပါဏာတိပါတာဝေရမဏိအာဒီဟိ အဋ္ဌဟိ အင်္ဂေဟိ ဥပေတံ ယုတ္တံ ဥတ္တမံ ဥပေါသထသီလံ။ ကုသလန္တိ အနဝဇ္ဇံ။ သုခုဒြယန္တိ သုခဝိပါကံ။

၅၉၅။ သဒါ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ သကိဒေဝ ပုညံ ကတွာ ‘‘အလမေတ္တာဝတာ’’တိ အပရိတုဋ္ဌော ဟုတွာ အပရာပရံ သုစရိတံ ပူရေန္တဿ သဗ္ဗကာလံ ပုညံ အဘိဝဍ္ဎတိ၊ အပရာပရံ ဝါ သုစရိတံ ပူရေန္တဿ ပုညသင်္ခါတံ ပုညဖလံ ဥပရူပရိ ဝဍ္ဎတိ ပရိပူရေတီတိ အတ္ထော။

၅၉၇။ ဧဝံ ထေရေန ဝုတ္တေ ရာဇာ အပါယဒုက္ခတော ဥတြသ္တစိတ္တော ရတနတ္တယေ ပုညဓမ္မေ စ အဘိဝဍ္ဎမာနပသာဒေါ တတော ပဋ္ဌာယ သရဏာနိ သီလာနိ စ သမာဒိယန္တော ‘‘အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဥပေမီ’’တိအာဒိမာဟ။

၆၀၁။ တတ္ထ ဧတာဒိသောတိ ဧဒိသော ယထာဝုတ္တရူပေါ။ ဝေသာလိယံ အညတရော ဥပါသကောတိ ဝေသာလိယံ အနေကသဟဿေသု ဥပါသကေသု အညတရော ဥပါသကော ဟုတွာ။ သဒ္ဓါတိအာဒိ ကလျာဏမိတ္တသန္နိဿယေန ¶ တဿ ပုရိမဘာဝတော အညာဒိသတံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ ပုဗ္ဗေ ဟိ သော အဿဒ္ဓါ ကက္ခဠော ဘိက္ခူနံ အက္ကောသကာရကော သင်္ဃဿ စ အနုပဋ္ဌာကော အဟောသိ။ ဣဒါနိ ပန သဒ္ဓါ မုဒုကော ဟုတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ သက္ကစ္စံ တဒါ ဥပဋ္ဌဟီတိ။ တတ္တ ကာရကရောတိ ဥပကာရကာရီ။

၆၀၂။ ဥဘောပီတိ ¶ ဒွေပိ သူလာဝုတော ရာဇာ စ။ သာမညဖလာနိ အဇ္ဈဂုန္တိ ယထာရဟံ သာမညဖလာနိ အဓိဂစ္ဆိံသု။ တယိဒံ ယထာရဟံ ဒဿေတုံ ‘‘သူလာဝုတော အဂ္ဂဖလံ အဖဿယိ၊ ဖလံ ကနိဋ္ဌံ ပန အမ္ဗသက္ကရော’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဖလံ ကနိဋ္ဌန္တိ သောတာပတ္တိဖလံ သန္ဓာယာဟ။ ယံ ပနေတ္ထ အတ္ထတော အဝိဘတ္တံ၊ တံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဧဝံ ရညာ ပေတေန အတ္တနာ စ ဝုတ္တမတ္ထံ အာယသ္မာ ကပ္ပိတကော သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတုံ သာဝတ္ထိံ ဂတော ဘဂဝတော အာရောစေသိ ¶ ။ သတ္ထာ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

အမ္ဗသက္ကရပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သေရီသကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၆၀၄-၅၇။ သုဏောထ ယက္ခဿ ဝါဏိဇာနဉ္စာတိ ဣဒံ သေရီသကပေတဝတ္ထု။ တံ ယသ္မာ သေရီသကဝိမာနဝတ္ထုနာ နိဗ္ဗိသေသံ၊ တသ္မာ တတ္ထ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယံ ဂါထာသု စ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ပရမတ္ထဒီပနိယံ ဝိမာနဝတ္ထုဝဏ္ဏနာယံ (ဝိ။ ဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၂၂၇ သေရီသကဝိမာနဝဏ္ဏနာ) ဝုတ္တမေဝ၊ တသ္မာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

သေရီသကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ နန္ဒကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ရာဇာ ပိင်္ဂလကော နာမာတိ ဣဒံ နန္ဒကပေတဝတ္ထု။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? သတ္ထု ပရိနိဗ္ဗာနတော ဝဿသတဒွယဿ အစ္စယေန သုရဋ္ဌဝိသယေ ပိင်္ဂလော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ တဿ သေနာပတိ နန္ဒကော နာမ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ ဝိပရီတဒဿနော ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအာဒိနာ မိစ္ဆာဂါဟံ ပဂ္ဂယှ ဝိစရိ။ တဿ ဓီတာ ဥတ္တရာ နာမ ဥပါသိကာ ပတိရူပေ ကုလေ ဒိန္နာ အဟောသိ။ နန္ဒကော ပန ကာလံ ကတွာ ဝိဉ္ဈာဋဝိယံ မဟတိ နိဂြောဓရုက္ခေ ဝေမာနိကပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္မိံ ကာလကတေ ဥတ္တရာ သုစိသီတလဂန္ဓောဒကပူရိတံ ¶ ပါနီယဃဋံ ကုမ္မာသာဘိသင်္ခတေဟိ ¶ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသသမ္ပန္နေဟိ ပူဝေဟိ ပရိပုဏ္ဏသရာဝကဉ္စ အညတရဿ ခီဏာသဝတ္ထေရဿ ဒတွာ ‘‘အယံ ဒက္ခိဏာ မယှံ ပိတု ဥပကပ္ပတူ’’တိ ဥဒ္ဒိသိ၊ တဿ တေန ဒါနေန ဒိဗ္ဗပါနီယံ အပရိမိတာ စ ပူဝါ ပါတုဘဝိံသု။ တံ ဒိသွာ သော ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘ပါပကံ ဝတ မယာ ကတံ၊ ယံ မဟာဇနော ‘နတ္ထိ ဒိန္န’န္တိအာဒိနာ မိစ္ဆာဂါဟံ ဂါဟိတော။ ဣဒါနိ ပန ပိင်္ဂလော ရာဇာ ဓမ္မာသောကဿ ရညော ဩဝါဒံ ဒါတုံ ဂတော၊ သော တံ တဿ ဒတွာ အာဂမိဿတိ၊ ဟန္ဒာဟံ နတ္ထိကဒိဋ္ဌိံ ဝိနောဒေဿာမီ’’တိ။ န စိရေနေဝ စ ပိင်္ဂလော ရာဇာ ဓမ္မာသောကဿ ရညော ဩဝါဒံ ဒတွာ ပဋိနိဝတ္တန္တော ¶ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။

အထ သော ပေတော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနာဘိမုခံ တံ မဂ္ဂံ နိမ္မိနိ။ ရာဇာ ဌိတမဇ္ဈနှိကေ သမယေ တေန မဂ္ဂေန ဂစ္ဆတိ။ တဿ ဂဆန္တဿ ပုရတော မဂ္ဂေါ ဒိဿတိ၊ ပိဋ္ဌိတော ပနဿ အန္တရဓာယတိ။ သဗ္ဗပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တော ပုရိသော မဂ္ဂံ အန္တရဟိတံ ဒိသွာ ဘီတော ဝိဿရံ ဝိရဝန္တော ဓာဝိတွာ ရညော အာရောစေသိ၊ တံ သုတွာ ရာဇာ ဘီတော သံဝိဂ္ဂမာနသော ဟတ္ထိက္ခန္ဓေ ဌတွာ စတဿော ဒိသာ ဩလောကေန္တော ပေတဿ ဝသနနိဂြောဓရုက္ခံ ဒိသွာ တဒဘိမုခေါ အဂမာသိ သဒ္ဓိံ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ။ အထာနုက္ကမေန ရညေ တံ ဌာနံ ပတ္တေ ပေတော သဗ္ဗာဘရဏဝိဘူသိတော ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ပူဝေ စ ပါနီယဉ္စ ဒါပေသိ။ ရာဇာ သပရိဇနော နှတွာ ပူဝေ ခါဒိတွာ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓမဂ္ဂကိလမထော ‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော’’တိအာဒိနာ ပေတံ ပုစ္ဆိ။ ပေတော အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အတ္တနော ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိတွာ ရာဇာနံ မိစ္ဆာဒဿနတော ဝိမောစေတွာ သရဏေသု သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တမတ္ထံ ဒဿေတုံ သင်္ဂီတိကာရာ –

၆၅၈။

‘‘ရာဇာ ပိင်္ဂလကော နာမ၊ သုရဋ္ဌာနံ အဓိပတိ အဟု၊

မောရိယာနံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ၊ သုရဋ္ဌံ ပုနရာဂမာ။

၆၅၉။

‘‘ဥဏှေ မဇ္ဈနှိကေ ကာလေ၊ ရာဇာ ပင်္ကံ ဥပါဂမိ၊

အဒ္ဒသ မဂ္ဂံ ရမဏီယံ၊ ပေတာနံ တံ ဝဏ္ဏုပထံ။

၆၆၀။ သာရထိံ ¶ အာမန္တယီ ရာဇာ –

‘‘‘အယံ မဂ္ဂေါ ရမဏီယော၊ ခေမော သောဝတ္ထိကော သိဝေါ၊

ဣမိနာ သာရထိ ယာမ၊ သုရဋ္ဌာနံ သန္တိကေ ဣတော’။

၆၆၁။

‘‘တေန ¶ ပါယာသိ သောရဋ္ဌော၊ သေနာယ စတုရင်္ဂိနိယာ၊

ဥဗ္ဗိဂ္ဂရူပေါ ပုရိသော၊ သောရဋ္ဌံ ဧတဒဗြဝိ။

၆၆၂။

‘‘‘ကုမ္မဂ္ဂံ ¶ ပဋိပန္နမှာ၊ ဘိံသနံ လောမဟံသနံ၊

ပုရတော ဒိဿတိ မဂ္ဂေါ၊ ပစ္ဆတော စ န ဒိဿတိ။

၆၆၃။

‘‘‘ကုမ္မဂ္ဂံ ပဋိပန္နမှာ၊ ယမပုရိသာန သန္တိကေ၊

အမာနုသော ဝါယတိ ဂန္ဓော၊ ဃောသော သုယျတိ ဒါရုဏော’။

၆၆၄။

‘‘သံဝိဂ္ဂေါ ရာဇာ သောရဋ္ဌော၊ သာရထိံ ဧတဒဗြဝိ၊

‘ကုမ္မဂ္ဂံ ပဋိပန္နမှာ၊ ဘိံသနံ လောမဟံသနံ၊

ပုရတော ဒိဿတိ မဂ္ဂေါ၊ ပစ္ဆတော စ န ဒိဿတိ။

၆၆၅။

‘‘‘ကုမ္မဂ္ဂံ ပဋိပန္နမှာ၊ ယမပုရိသာန သန္တိကေ၊

အမာနုသော ဝါယတိ ဂန္ဓော၊ ဃောသော သုယျတိ ဒါရုဏော’။

၆၆၆။

‘‘ဟတ္ထိက္ခန္ဓံ သမာရုယှ၊ ဩလောကေန္တော စတုဒ္ဒိသာ၊

အဒ္ဒသ နိဂြောဓံ ရမဏီယံ၊ ပါဒပံ ဆာယာသမ္ပန္နံ၊

နီလဗ္ဘဝဏ္ဏသဒိသံ၊ မေဃဝဏ္ဏသိရီနိဘံ။

၆၆၇။

‘‘သာရထိံ အာမန္တယီ ရာဇာ၊ ‘ကိံ ဧသော ဒိဿတိ ဗြဟာ၊

နီလဗ္ဘဝဏ္ဏသဒိသော၊ မေဃဝဏ္ဏသိရီနိဘော’။

၆၆၈။

‘‘နိဂြောဓော သော မဟာရာဇ၊ ပါဒပေါ ဆာယာသမ္ပန္နော၊

နီလဗ္ဘဝဏ္ဏသဒိသော၊ မေဃဝဏ္ဏသိရီနိဘော။

၆၆၉။

‘‘တေန ပါယာသိ သောရဋ္ဌော၊ ယေန သော ဒိဿတေ ဗြဟာ၊

နီလဗ္ဘဝဏ္ဏသဒိသော၊ မေဃဝဏ္ဏသိရီနိဘော။

၆၇၀။

‘‘ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ¶ ¶ ဩရုယှ၊ ရာဇာ ရုက္ခံ ဥပါဂမိ၊

နိသီဒိ ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ သာမစ္စော သပရိဇ္ဇနော၊

ပူရံ ပါနီယသရကံ၊ ပူဝေ ဝိတ္တေ စ အဒ္ဒသ။

၆၇၁။

‘‘ပုရိသော စ ဒေဝဝဏ္ဏီ၊ သဗ္ဗာဘရဏဘူသိတော၊

ဥပသင်္ကမိတွာ ရာဇာနံ၊ သောရဋ္ဌံ ဧတဒဗြဝိ။

၆၇၂။

‘‘‘သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ၊ အထော တေ အဒုရာဂတံ၊

ပိဝတု ဒေဝေါ ပါနီယံ၊ ပူဝေ ခါဒ အရိန္ဒမ’။

၆၇၃။

‘‘ပိဝိတွာ ရာဇာ ပါနီယံ၊ သာမစ္စော သပရိဇ္ဇနော၊

ပူဝေ ခါဒိတွာ ပိတွာ စ၊ သောရဋ္ဌော ဧတဒဗြဝိ။

၆၇၄။

‘‘ဒေဝတာ ¶ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော၊ အဒု သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊

အဇာနန္တာ တံ ပုစ္ဆာမ၊ ကထံ ဇာနေမု တံ မယန္တိ။

၆၇၅။

‘‘နာမှိ ဒေဝေါ န ဂန္ဓဗ္ဗော၊ နာပိ သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊

ပေတော အဟံ မဟာရာဇ၊ သုရဋ္ဌာ ဣဓ မာဂတောတိ။

၆၇၆။

‘‘ကိံသီလော ကိံသမာစာရော၊ သုရဋ္ဌသ္မိံ ပုရေ တုဝံ၊

ကေန တေ ဗြဟ္မစရိယေန၊ အာနုဘာဝေါ အယံ တဝါတိ။

၆၇၇။

‘‘တံ သုဏောဟိ မဟာရာဇ၊ အရိန္ဒမ ရဋ္ဌဝဍ္ဎန၊

အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ စ၊ ဗြာဟ္မဏော စ ပုရောဟိတော။

၆၇၈။

‘‘သုရဋ္ဌသ္မိံ အဟံ ဒေဝ၊ ပုရိသော ပါပစေတသော၊

မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စ ဒုဿီလော၊ ကဒရိယော ပရိဘာသကော။

၆၇၉။

‘‘ဒဒန္တာနံ ¶ ကရောန္တာနံ၊ ဝါရယိဿံ ဗဟုဇ္ဇနံ၊

အညေသံ ဒဒမာနာနံ၊ အန္တရာယကရော အဟံ။

၆၈၀။

‘‘ဝိပါကော နတ္ထိ ဒါနဿ၊ သံယမဿ ကုတော ဖလံ၊

နတ္ထိ အာစရိယော နာမ၊ အဒန္တံ ကော ဒမေဿတိ။

၆၈၁။

‘‘သမတုလျာနိ ¶ ဘူတာနိ၊ ကုတော ဇေဋ္ဌာပစာယိကော၊

နတ္ထိ ဗလံ ဝီရိယံ ဝါ၊ ကုတော ဥဋ္ဌာနပေါရိသံ။

၆၈၂။

‘‘နတ္ထိ ဒါနဖလံ နာမ၊ န ဝိသောဓေတိ ဝေရိနံ၊

လဒ္ဓေယျံ လဘတေ မစ္စော၊ နိယတိပရိဏာမဇံ။

၆၈၃။

‘‘နတ္ထိ မာတာ ပိတာ ဘာတာ၊ လောကော နတ္ထိ ဣတော ပရံ၊

နတ္ထိ ဒိန္နံ နတ္ထိ ဟုတံ၊ သုနိဟိတံ န ဝိဇ္ဇတိ။

၆၈၄။

‘‘ယောပိ ဟနေယျ ပုရိသံ၊ ပရဿ ဆိန္ဒတေ သိရံ၊

န ကောစိ ကဉ္စိ ဟနတိ၊ သတ္တန္နံ ဝိဝရမန္တရေ။

၆၈၅။

‘‘အစ္ဆေဇ္ဇာဘေဇ္ဇော ဟိ ဇီဝေါ၊ အဋ္ဌံသော ဂုဠပရိမဏ္ဍလော၊

ယောဇနာနံ သတံ ပဉ္စ၊ ကော ဇီဝံ ဆေတ္တုမရဟတိ။

၆၈၆။

‘‘ယထာ ¶ သုတ္တဂုဠေ ခိတ္တေ၊ နိဗ္ဗေဌေန္တံ ပလာယတိ၊

ဧဝမေဝ စ သော ဇီဝေါ၊ နိဗ္ဗေဌေန္တော ပလာယတိ။

၆၈၇။

‘‘ယထာ ဂါမတော နိက္ခမ္မ၊ အညံ ဂါမံ ပဝိသတိ၊

ဧဝမေဝ စ သော ဇီဝေါ၊ အညံ ဗောန္ဒိံ ပဝိသတိ။

၆၈၈။

‘‘ယထာ ဂေဟတော နိက္ခမ္မ၊ အညံ ဂေဟံ ပဝိသတိ၊

ဧဝမေဝ စ သော ဇီဝေါ၊ အညံ ဗောန္ဒိံ ပဝိသတိ။

၆၈၉။

‘‘စုလ္လာသီတိ ¶ မဟာကပ္ပိနော၊ သတသဟဿာနိ ဟိ၊

ယေ ဗာလာ ယေ စ ပဏ္ဍိတာ၊ သံသာရံ ခေပယိတွာန၊

ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿရေ။

၆၉၀။

‘‘မိတာနိ သုခဒုက္ခာနိ၊ ဒေါဏေဟိ ပိဋကေဟိ စ၊

ဇိနော သဗ္ဗံ ပဇာနာတိ၊ သမ္မူဠှာ ဣတရာ ပဇာ။

၆၉၁။

‘‘ဧဝံဒိဋ္ဌိ ပုရေ အာသိံ၊ သမ္မူဠှော မောဟပါရုတော၊

မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စ ဒုဿီလော၊ ကဒရိယော ပရိဘာသကော။

၆၉၂။

‘‘ဩရံ ¶ မေ ဆဟိ မာသေဟိ၊ ကာလကိရိယာ ဘဝိဿတိ၊

ဧကန္တကဋုကံ ဃောရံ၊ နိရယံ ပပတိဿဟံ။

၆၉၃။

‘‘စတုက္ကဏ္ဏံ စတုဒွါရံ၊ ဝိဘတ္တံ ဘာဂသော မိတံ၊

အယောပါကာရပရိယန္တံ၊ အယသာ ပဋိကုဇ္ဇိတံ။

၆၉၄။

‘‘တဿ အယောမယာ ဘူမိ၊ ဇလိတာ တေဇသာ ယုတာ၊

သမန္တာ ယောဇနသတံ၊ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ သဗ္ဗဒါ။

၆၉၅။

‘‘ဝဿာနိ သတသဟဿာနိ၊ ဃောသော သုယျတိ တာဝဒေ၊

လက္ခော ဧသော မဟာရာဇ၊ သတဘာဂဝဿကောဋိယော။

၆၉၆။

‘‘ကောဋိသတသဟဿာနိ၊ နိရယေ ပစ္စရေ ဇနာ၊

မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ စ ဒုဿီလာ၊ ယေ စ အရိယူပဝါဒိနော။

၆၉၇။

‘‘တတ္ထာဟံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ၊ ဒုက္ခံ ဝေဒိဿ ဝေဒနံ၊

ဖလံ ပါပဿ ကမ္မဿ၊ တသ္မာ သောစာမဟံ ဘုသံ။

၆၉၈။

‘‘တံ ¶ ¶ သုဏောဟိ မဟာရာဇ၊ အရိန္ဒမ ရဋ္ဌဝဍ္ဎန၊

ဓီတာ မယှံ မဟာရာဇ၊ ဥတ္တရာ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ။

၆၉၉။

‘‘ကရောတိ ဘဒ္ဒကံ ကမ္မံ၊ သီလေသုပေါသထေ ရတာ၊

သညတာ သံဝိဘာဂီ စ၊ ဝဒညူ ဝီတမစ္ဆရာ။

၇၀၀။

‘‘အခဏ္ဍကာရီ သိက္ခာယ၊ သုဏှာ ပရကုလေသု စ၊

ဥပါသိကာ သကျမုနိနော၊ သမ္ဗုဒ္ဓဿ သိရီမတော။

၇၀၁။

‘‘ဘိက္ခု စ သီလသမ္ပန္နော၊ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ၊

ဩက္ခိတ္တစက္ခု သတိမာ၊ ဂုတ္တဒွါရော သုသံဝုတော။

၇၀၂။

‘‘သပဒါနံ စရမာနော၊ အဂမာ တံ နိဝေသနံ၊

တမဒ္ဒသ မဟာရာဇ၊ ဥတ္တရာ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ။

၇၀၃။

‘‘ပူရံ ပါနီယသရကံ၊ ပူဝေ ဝိတ္တေ စ သာ အဒါ၊

ပိတာ မေ ကာလကတော ဘန္တေ၊ တဿေတံ ဥပကပ္ပတု။

၇၀၄။

‘‘သမနန္တရာနုဒ္ဒိဋ္ဌေ ¶ ၊ ဝိပါကော ဥဒပဇ္ဇထ၊

ဘုဉ္ဇာမိ ကာမကာမီဟံ၊ ရာဇာ ဝေဿဝဏော ယထာ။

၇၀၅။

‘‘တံ သုဏောဟိ မဟာရာဇ၊ အရိန္ဒမ ရဋ္ဌဝဍ္ဎန၊

သဒေဝကဿ လောကဿ၊ ဗုဒ္ဓါ အဂ္ဂေါ ပဝုစ္စတိ၊

တံ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆ၊ သပုတ္တဒါရော အရိန္ဒမ။

၇၀၆။

‘‘အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန၊ ဖုသန္တိ အမတံ ပဒံ၊

တံ ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆ၊ သပုတ္တဒါရော အရိန္ဒမ။

၇၀၇။

‘‘စတ္တာရော ¶ စ ပဋိပန္နာ၊ စတ္တာရော စ ဖလေ ဌိတာ၊

ဧသ သင်္ဃော ဥဇုဘူတော၊ ပညာသီလသမာဟိတော၊

တံ သင်္ဃံ သရဏံ ဂစ္ဆ၊ သပုတ္တဒါရော အရိန္ဒမ။

၇၀၈။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရမဿု ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယဿု၊

အမဇ္ဇပေါ ¶ မာ စ မုသာ အဘာဏိ၊ သကေန ဒါရေန စ ဟောဟိ တုဋ္ဌောတိ။

၇၀၉။

‘‘အတ္ထကာမောသိ မေ ယက္ခ၊ ဟိတကာမောသိ ဒေဝတေ၊

ကရောမိ တုယှံ ဝစနံ၊ တွံသိ အာစရိယော မမ။

၇၁၀။

‘‘ဥပေမိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မဉ္စာပိ အနုတ္တရံ၊

သင်္ဃဉ္စ နရဒေဝဿ၊ ဂစ္ဆာမိ သရဏံ အဟံ။

၇၁၁။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရမာမိ ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယာမိ၊

အမဇ္ဇပေါ နော စ မုသာ ဘဏာမိ၊ သကေန ဒါရေန စ ဟောမိ တုဋ္ဌော။

၇၁၂။

‘‘ဩဖုဏာမိ မဟာဝါတေ၊ နဒိယာ သီဃဂါမိယာ၊

ဝမာမိ ပါပိကံ ဒိဋ္ဌိံ၊ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနေ ရတော။

၇၁၃။

‘‘ဣဒံ ¶ ဝတွာန သောရဋ္ဌော၊ ဝိရမိတွာ ပါပဒဿနာ၊

နမော ဘဂဝတော ကတွာ၊ ပါမောက္ခော ရထမာရုဟီ’’တိ။ – ဂါထာယော အဝေါစုံ၊

၆၅၈-၉။ တတ္ထ ရာဇာ ပိင်္ဂလကော နာမ၊ သုရဋ္ဌာနံ အဓိပတိ အဟူတိ ပိင်္ဂလစက္ခုတာယ ‘‘ပိင်္ဂလော’’တိ ပါကဋနာမော သုရဋ္ဌဒေသဿ ဣဿရော ရာဇာ အဟောသိ။ မောရိယာနန္တိ မောရိယရာဇူနံ၊ ဓမ္မာသောကံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သုရဋ္ဌံ ပုနရာဂမာတိ သုရဋ္ဌဿ ဝိသယံ ဥဒ္ဒိဿ သုရဋ္ဌဂါမိမဂ္ဂံ ပစ္စာဂဉ္ဆိ။ ပင်္ကန္တိ မုဒုဘူမိံ။ ဝဏ္ဏုပထန္တိ ပေတေန နိမ္မိတံ မရူဘူမိမဂ္ဂံ။

၆၆၀။ ခေမောတိ နိဗ္ဘယော။ သောဝတ္ထိကောတိ သောတ္ထိဘာဝါဝဟော။ သိဝေါတိ အနုပဒ္ဒဝေါ။ သုရဋ္ဌာနံ သန္တိကေ ဣတောတိ ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တာ မယံ သုရဋ္ဌဝိသယဿ သမီပေယေဝ။

၆၆၁-၂။ သောရဋ္ဌောတိ ¶ သုရဋ္ဌာဓိပတိ။ ဥဗ္ဗိဂ္ဂရူပေါတိ ဥတြသ္တသဘာဝေါ။ ဘိံသနန္တိ ဘယဇနနံ ¶ ။ လောမဟံသနန္တိ ဘိံသနကဘာဝေန လောမာနံ ဟံသာပနံ။

၆၆၃။ ယမပုရိသာန သန္တိကေတိ ပေတာနံ သမီပေ ဝတ္တာမ။ အမာနုသော ဝါယတိ ဂန္ဓောတိ ပေတာနံ သရီရဂန္ဓော ဝါယတိ။ ဃောသော သုယျတိ ဒါရုဏောတိ ပစ္စေကနိရယေသု ကာရဏံ ကာရိယမာနာနံ သတ္တာနံ ဃောရတရော သဒ္ဒေါ သုယျတိ။

၆၆၆။ ပါဒပန္တိ ပါဒသဒိသေဟိ မူလာဝယဝေဟိ ဥဒကဿ ပိဝနတော ‘‘ပါဒပေါ’’တိ လဒ္ဓနာမံ တရုံ။ ဆာယာသမ္ပန္နန္တိ သမ္ပန္နစ္ဆာယံ။ နီလဗ္ဘဝဏ္ဏသဒိသန္တိ ဝဏ္ဏေန နီလမေဃသဒိသံ။ မေဃဝဏ္ဏသိရီနိဘန္တိ မေဃဝဏ္ဏသဏ္ဌာနံ ဟုတွာ ခါယမာနံ။

၆၇၀။ ပူရံ ပါနီယသရကန္တိ ပါနီယေန ပုဏ္ဏံ ပါနီယဘာဇနံ။ ပူဝေတိ ခဇ္ဇကေ။ ဝိတ္တေတိ ဝိတ္တိဇနနေ မဓုရေ မနုညေ တဟိံ တဟိံ သရာဝေ ပူရေတွာ ဌပိတပူဝေ အဒ္ဒသ။

၆၇၂။ အထော ¶ တေ အဒုရာဂတန္တိ ဧတ္ထ အထောတိ နိပါတမတ္တံ၊ အဝဓာရဏတ္ထေ ဝါ၊ မဟာရာဇ၊ တေ အာဂတံ ဒုရာဂတံ န ဟောတိ၊ အထ ခေါ သွာဂတမေဝါတိ မယံ သမ္ပဋိစ္ဆာမာတိ အတ္ထော။ အရိန္ဒမာတိ အရီနံ ဒမနသီလ။

၆၇၇။ အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာတိ အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ စ ဝစနံ သုဏန္တု၊ ဗြာဟ္မဏော စ တုယှံ ပုရောဟိတော တံ သုဏာတူတိ ယောဇနာ။

၆၇၈။ သုရဋ္ဌသ္မိံ အဟန္တိ သုရဋ္ဌဒေသေ အဟံ။ ဒေဝါတိ ရာဇာနံ အာလပတိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီတိ နတ္ထိကဒိဋ္ဌိယာ ဝိပရီတဒဿနော။ ဒုဿီလောတိ နိဿီလော။ ကဒရိယောတိ ထဒ္ဓမစ္ဆရီ။ ပရိဘာသကောတိ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ အက္ကောသကော။

၆၇၉။ ဝါရယိဿန္တိ ဝါရေသိံ။ အန္တရာယကရော အဟန္တိ ဒါနံ ဒဒန္တာနံ ဥပကာရံ ကရောန္တာနံ အန္တရာယကရော ဟုတွာ အညေသဉ္စ ပရေသံ ဒါနံ ဒဒမာနာနံ ဒါနမယပုညတော အဟံ ဗဟုဇနံ ဝါရယိဿံ ဝါရေသိန္တိ ယောဇနာ။

၆၈၀။ ဝိပါကော ¶ နတ္ထိ ဒါနဿာတိအာဒိ ဝါရိတာကာရဒဿနံ။ တတ္ထ ဝိပါကော နတ္ထိ ဒါနဿာတိ ဒါနံ ဒဒတော တဿ ဝိပါကော ¶ အာယတိံ ပတ္တဗ္ဗဖလံ နတ္ထီတိ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟတိ။ သံယမဿ ကုတော ဖလန္တိ သီလဿ ပန ကုတော နာမ ဖလံ၊ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ တံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ နတ္ထိ အာစရိယော နာမာတိ အာစာရသမာစာရသိက္ခာပကော အာစရိယော နာမ ကောစိ နတ္ထိ။ သဘာဝတော ဧဝ ဟိ သတ္တာ ဒန္တာ ဝါ အဒန္တာ ဝါ ဟောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘အဒန္တံ ကော ဒမေဿတီ’’တိ။

၆၈၁။ သမတုလျာနိ ဘူတာနီတိ ဣမေ သတ္တာ သဗ္ဗေပိ အညမညံ သမသမာ၊ တသ္မာ ဇေဋ္ဌော ဧဝ နတ္ထိ၊ ကုတော ဇေဋ္ဌာပစာယိကော၊ ဇေဋ္ဌာပစာယနပုညံ နာမ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ နတ္ထိ ဗလန္တိ ယမှိ အတ္တနော ဗလေ ပတိဋ္ဌိတာ သတ္တာ ဝီရိယံ ကတွာ မနုဿသောဘဂျတံ အာဒိံ ကတွာ ယာဝအရဟတ္တံ သမ္ပတ္တိယော ပါပုဏန္တိ၊ တံ ဝီရိယဗလံ ပဋိက္ခိပတိ။ ဝီရိယံ ဝါ နတ္ထိ ကုတော ဥဋ္ဌာနပေါရိသန္တိ ဣဒံ နော ပုရိသဝီရိယေန ပုရိသကာရေန ပဝတ္တန္တိ ဧဝံ ပဝတ္တဝါဒပဋိက္ခေပဝသေန ဝုတ္တံ။

၆၈၂။ နတ္ထိ ¶ ဒါနဖလံ နာမာတိ ဒါနဿ ဖလံ နာမ ကိဉ္စိ နတ္ထိ၊ ဒေယျဓမ္မပရိစ္စာဂေါ ဘသ္မနိဟိတံ ဝိယ နိပ္ဖလော ဧဝါတိ အတ္ထော။ န ဝိသောဓေတိ ဝေရိနန္တိ ဧတ္ထ ဝေရိနန္တိ ဝေရဝန္တံ ဝေရာနံ ဝသေန ပါဏာတိပါတာဒီနံ ဝသေန စ ကတပါပံ ပုဂ္ဂလံ ဒါနသီလာဒိဝတတော န ဝိသောဓေတိ၊ ကဒါစိပိ သုဒ္ဓံ န ကရောတိ။ ပုဗ္ဗေ ‘‘ဝိပါကော နတ္ထိ ဒါနဿာ’’တိအာဒိ ဒါနာဒိတော အတ္တနော ပရေသံ နိဝါရိတာကာရဒဿနံ၊ ‘‘နတ္ထိ ဒါနဖလံ နာမာ’’တိအာဒိ ပန အတ္ထနော မိစ္ဆာဘိနိဝေသဒဿနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ လဒ္ဓေယျန္တိ လဒ္ဓဗ္ဗံ။ ကထံ ပန လဒ္ဓဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘နိယတိပရိဏာမဇ’’န္တိ။ အယံ သတ္တော သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ လဘန္တော နိယတိဝိပရိဏာမဝသေနေဝ လဘတိ၊ န ကမ္မဿ ကတတ္တာ၊ န ဣဿရာဒိနာ စာတိ အဓိပ္ပာယော။

၆၈၃။ နတ္ထိ ¶ မာတာ ပိတာ ဘာတာတိ မာတာဒီသု သမ္မာပဋိပတ္တိမိစ္ဆာပဋိပတ္တီနံ ဖလာဘာဝံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ လောကော နတ္ထိ ဣတော ပရန္တိ ဣတော ဣဓလောကတော ပရလောကော နာမ ကောစိ နတ္ထိ၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ သတ္တာ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဒိန္နန္တိ မဟာဒါနံ။ ဟုတန္တိ ပဟေနကသက္ကာရော၊ တဒုဘယမ္ပိ ဖလာဘာဝံ သန္ဓာယ ‘‘နတ္ထီ’’တိ ပဋိက္ခိပတိ။ သုနိဟိတန္တိ သုဋ္ဌု နိဟိတံ။ န ဝိဇ္ဇတီတိ ယံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဒါနံ နာမ ‘‘အနုဂါမိကနိဓီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ဝိဇ္ဇတိ။ တေသံ တံ ဝါစာဝတ္ထုမတ္တမေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

၆၈၄။ န ကောစိ ကဉ္စိ ဟနတီတိ ယော ပုရိသော ပရံ ပုရိသံ ဟနေယျ၊ ပရဿ ပုရိသဿ သီသံ ¶ ဆိန္ဒေယျ၊ တတ္ထ ပရမတ္ထတော န ကောစိ ကဉ္စိ ဟနတိ၊ သတ္တန္နံ ကာယာနံ ဆိဒ္ဒဘာဝတော ဟနန္တော ဝိယ ဟောတိ။ ကထံ သတ္ထပဟာရောတိ အာဟ ‘‘သတ္တန္နံ ဝိဝရမန္တရေ’’တိ။ ပထဝီအာဒီနံ သတ္တန္နံ ကာယာနံ ဝိဝရဘူတေ အန္တရေ ဆိဒ္ဒေ သတ္ထံ ပဝိသတိ၊ တေန သတ္တာ အသိအာဒီဟိ ပဟတာ ဝိယ ဟောန္တိ၊ ဇီဝေါ ဝိယ ပန သေသကာယာပိ နိစ္စသဘာဝတ္တာ န ဆိဇ္ဇန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။

၆၈၅။ အစ္ဆေဇ္ဇာဘေဇ္ဇော ဟိ ဇီဝေါတိ အယံ သတ္တာနံ ဇီဝေါ သတ္ထာဒီဟိ န ဆိန္ဒိတဗ္ဗော န ဘိန္ဒိတဗ္ဗော နိစ္စသဘာဝတ္တာ။ အဋ္ဌံသော ဂုဠပရိမဏ္ဍလောတိ သော ပန ဇီဝေါ ကဒါစိ အဋ္ဌံသော ဟောတိ ကဒါစိ ဂုဠပရိမဏ္ဍလော ¶ ။ ယောဇနာနံ သတံ ပဉ္စာတိ ကေဝလီဘာဝံ ပတ္တော ပဉ္စယောဇနသတုဗ္ဗေဓော ဟောတိ။ ကော ဇီဝံ ဆေတ္တုမရဟတီတိ နိစ္စံ နိဗ္ဗိကာရံ ဇီဝံ ကော နာမ သတ္ထာဒီဟိ ဆိန္ဒိတုံ အရဟတိ၊ န သော ကေနစိ ဝိကောပနေယျောတိ ဝဒတိ။

၆၈၆။ သုတ္တဂုဠေတိ ဝေဌေတွာ ကတသုတ္တဂုဠေ။ ခိတ္တေတိ နိဗ္ဗေဌနဝသေန ခိတ္တေ။ နိဗ္ဗေဌေန္တံ ပလာယတီတိ ပဗ္ဗတေ ဝါ ရုက္ခဂ္ဂေ ဝါ ဌတွာ နိဗ္ဗေဌိယမာနံ ခိတ္တံ သုတ္တဂုဠံ ¶ နိဗ္ဗေဌေန္တမေဝ ဂစ္ဆတိ၊ သုတ္တေ ခီဏေ န ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝန္တိ ယထာ တံ သုတ္တဂုဠံ နိဗ္ဗေဌိယမာနံ ဂစ္ဆတိ၊ သုတ္တေ ခီဏေ န ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝမေဝ သော ဇီဝေါ ‘‘စုလ္လာသီတိ မဟာကပ္ပိနော သတသဟဿာနီ’’တိ ဝုတ္တကာလမေဝ အတ္တဘာဝဂုဠံ နိဗ္ဗေဌေန္တော ပလာယတိ ပဝတ္တတိ၊ တတော ဥဒ္ဓံ န ပဝတ္တတိ။

၆၈၇။ ဧဝမေဝ စ သော ဇီဝေါတိ ယထာ ကောစိ ပုရိသော အတ္တနော နိဝါသဂါမတော နိက္ခမိတွာ တတော အညံ ဂါမံ ပဝိသတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန၊ ဧဝမေဝ သော ဇီဝေါ ဣတော သရီရတော နိက္ခမိတွာ အညံ အပရံ သရီရံ နိယတဝသေန ပဝိသတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဗောန္ဒိန္တိ ကာယံ။

၆၈၉။ စုလ္လာသီတီတိ စတုရာသီတိ။ မဟာကပ္ပိနောတိ မဟာကပ္ပာနံ။ တတ္ထ ‘‘ဧကမှာ မဟာသရာ အနောတတ္တာဒိတော ဝဿသတေ ဝဿသတေ ကုသဂ္ဂေန ဧကေကံ ဥဒကဗိန္ဒုံ နီဟရန္တေ ဣမိနာ ဥပက္ကမေန သတ္တက္ခတ္တုံ တမှိ သရေ နိရုဒကေ ဇာတေ ဧကော မဟာကပ္ပော နာမ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဧဝရူပါနံ မဟာကပ္ပာနံ စတုရာသီတိသတသဟဿာနိ သံသာရဿ ပရိမာဏ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ ယေ ဗာလာ ယေ စ ပဏ္ဍိတာတိ ယေ အန္ဓဗာလာ၊ ယေ စ သပ္ပညာ၊ သဗ္ဗေပိ တေ။ သံသာရံ ခေပယိတွာနာတိ ယထာဝုတ္တကာလပရိစ္ဆေဒံ သံသာရံ အပရာပရုပ္ပတ္တိဝသေန ခေပေတွာ။ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿရေတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ပရိယန္တံ ပရိယောသာနံ ကရိဿန္တိ။ ပဏ္ဍိတာပိ အန္တရာ သုဇ္ဈိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ဗာလာပိ တတော ဥဒ္ဓံ နပ္ပဝတ္တန္တီတိ တဿ လဒ္ဓိ။

၆၉၀။ မိတာနိ ¶ သုခဒုက္ခာနိ၊ ဒေါဏေဟိ ပိဋကေဟိ စာတိ သတ္တာနံ သုခဒုက္ခာနိ နာမ ဒေါဏေဟိ ပိဋကေဟိ မာနဘာဇနေဟိ မိတာနိ ဝိယ ယထာဝုတ္တကာလပရိစ္ဆေဒေနေဝ ¶ ပရိမိတတ္တာ ပစ္စေကဉ္စ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တာနိ နိယတိပရိဏာမဇာနိ ပရိမိတာနိ။ တယိဒံ ဇိနော သဗ္ဗံ ပဇာနာတိ ဇိနဘူမိယံ ဌိတော ကေဝလံ ပဇာနာတိ သံသာရဿ သမတိက္ကန္တတ္တာ။ သံသာရေ ¶ ပန ပရိဗ္ဘမတိ သမ္မူဠှာယံ ဣတရာ ပဇာ။

၆၉၁။ ဧဝံဒိဋ္ဌိ ပုရေ အာသိန္တိ ယထာဝုတ္တနတ္ထိကဒိဋ္ဌိကော ပုဗ္ဗေဝ အဟံ အဟောသိံ။ သမ္မူဠှော မောဟပါရုတောတိ ယထာဝုတ္တာယ ဒိဋ္ဌိယာ ဟေတုဘူတေန သမ္မောဟေန သမ္မူဠှော၊ တံသဟဇာတေန ပန မောဟေန ပါရုတော၊ ပဋိစ္ဆာဒိတကုသလဗီဇောတိ အဓိပ္ပာယော။

၆၉၂။ ဧဝံ ပုဗ္ဗေ ယာ အတ္တနော ဥပ္ပန္နာ ပါပဒိဋ္ဌိ၊ တဿာ ဝသေန ကတံ ပါပကမ္မံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အတ္တနာ အာယတိံ အနုဘဝိတဗ္ဗံ တဿ ဖလံ ဒဿေန္တော ‘‘ဩရံ မေ ဆဟိ မာသေဟီ’’တိအာဒိမာဟ။

၆၉၅-၇။ တတ္ထ ဝဿာနိ သတသဟဿာနီတိ ဝဿာနံ သတသဟဿာနိ၊ အတိက္ကမိတွာတိ ဝစနသေသော။ ဘုမ္မတ္ထေ ဝါ ဧတံ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ ဝဿေသု သတသဟဿေသု ဝီတိဝတ္တေသူတိ အတ္ထော။ ဃောသော သုယျတိ တာဝဒေတိ ယဒါ ဧတ္တကော ကာလော အတိက္ကန္တော ဟောတိ၊ တာဝဒေဝ တသ္မိံ ကာလေ ‘‘ဣဓ ပစ္စန္တာနံ ဝေါ မာရိသာ ဝဿသတသဟဿပရိမာဏော ကာလော အတီတော’’တိ ဧဝံ တသ္မိံ နိရယေ သဒ္ဒေါ သုယျတိ။ လက္ခော ဧသော၊ မဟာရာဇ၊ သတဘာဂဝဿကောဋိယောတိ သတဘာဂါ သတကောဋ္ဌာသာ ဝဿကောဋိယော၊ မဟာရာဇ၊ နိရယေ ပစ္စန္တာနံ သတ္တာနံ အာယုနော ဧသော လက္ခော ဧသော ပရိစ္ဆေဒေါတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဒသဒသကံ သတံ နာမ၊ ဒသ သတာနိ သဟဿံ နာမ၊ ဒသဒသသဟဿာနိ သတသဟဿံ နာမ၊ သတသတသဟဿာနိ ကောဋိ နာမ၊ တာသံ ကောဋီနံ ဝသေန သတသဟဿဝဿကောဋိယော သတဘာဂါ ဝဿကောဋိယော။ သာ စ ခေါ နေရယိကာနံယေဝ ဝဿဂဏနာဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ န မနုဿာနံ၊ ဒေဝါနံ ဝါ။ ဤဒိသာနိ အနေကာနိ ဝဿကောဋိသတသဟဿာနိ နေရယိကာနံ အာယု။ တေနာဟ ‘‘ကောဋိသတသဟဿာနိ၊ နိရယေ ပစ္စရေ ဇနာ’’တိ။ ယာဒိသေန ပန ပါပေန သတ္တာ ဧဝံ နိရယေသု ပစ္စန္တိ ¶ ၊ တံ နိဂမနဝသေန ဒဿေတုံ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ စ ဒုဿီလာ၊ ယေ စ အရိယူပဝါဒိနော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝေဒိဿန္တိ အနုဘဝိဿံ။

၆၉၈-၇၀၆။ ဧဝံ အာယတိံ အတ္တနာ အနုဘဝိတဗ္ဗံ ပါပဖလံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ‘‘ကေန တေ ¶ ဗြဟ္မစရိယေန ¶ ၊ အာနုဘာဝေါ အယံ တဝါ’’တိ ရညာ ပုစ္ဆိတမတ္ထံ အာစိက္ခိတွာ တံ သရဏေသု စေဝ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေတုကာမော ‘‘တံ သုဏောဟိ မဟာရာဇာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သီလေသုပေါသထေ ရတာတိ နိစ္စသီလေသု စ ဥပေါသထသီလေသု စ အဘိရတာ။ အဒါတိ အဒါသိ။ တံ ဓမ္မန္တိ တံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ အမတပဒဉ္စ။

၇၀၉-၁၂။ ဧဝံ ပေတေန သရဏေသု သီလေသု စ သမာဒပိတော ရာဇာ ပသန္နမာနသော တေန အတ္တနော ကတံ ဥပကာရံ တာဝ ကိတ္တေတွာ သရဏာဒီသု ပတိဋ္ဌဟန္တော ‘‘အတ္ထကာမော’’တိအာဒိကာ တိဿော ဂါထာ ဝတွာ ပုဗ္ဗေ အတ္တနာ ဂဟိတာယ ပါပိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ ပဋိနိဿဋ္ဌဘာဝံ ပကာသေန္တော ‘‘ဩဖုဏာမီ’’တိ ဂါထမာဟ။

တတ္ထ ဩဖုဏာမိ မဟာဝါတေတိ မဟန္တေ ဝါတေ ဝါယန္တေ ဘုသံ ဝိယ တံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိံ၊ ယက္ခ၊ တဝ ဓမ္မဒေသနာဝါတေ ဩဖုဏာမိ နိဒ္ဓုနာမိ။ နဒိယာ ဝါ သီဃဂါမိယာတိ သီဃသောတာယ မဟာနဒိယာ ဝါ တိဏကဋ္ဌပဏ္ဏကသဋံ ဝိယ ပါပိကံ ဒိဋ္ဌိံ ပဝါဟေမီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝမာမိ ပါပိကံ ဒိဋ္ဌိန္တိ မမ မနောမုခဂတံ ပါပိကံ ဒိဋ္ဌိံ ဥစ္ဆဍ္ဍယာမိ။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ဗုဒ္ဓါနံ သာသနေ ရတော’’တိ။ ယသ္မာ ဧကံသေန အမတာဝဟေ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ သာသနေ ရတော အဘိရတော၊ တသ္မာ တံ ဒိဋ္ဌိသင်္ခါတံ ဝိသံ ဝမာမီတိ ယောဇနာ။

၇၁၃။ တိ ဩသာနဂါထာ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဌပိတာ။ တတ္ထ ပါမောက္ခောတိ ပါစီနဒိသာဘိမုခေါ ဟုတွာ။ ရထမာရုဟီတိ ရာဇာ ဂမနသဇ္ဇံ အတ္တနော ရာဇရထံ အဘိရုဟိ၊ အာရုယှ ယက္ခာနုဘာဝေန တံ ဒိဝသမေဝ အတ္တနော နဂရံ ပတွာ ရာဇဘဝနံ ပါဝိသိ။ သော အပရေန သမယေန ဣမံ ပဝတ္တိံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေသိ၊ ဘိက္ခူ ¶ တံ ထေရာနံ အာရောစေသုံ၊ ထေရာ တတိယသင်္ဂီတိယံ သင်္ဂဟံ အာရောပေသုံ။

နန္ဒကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ရေဝတီပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၇၁၄-၃၆။ ဥဋ္ဌေဟိ ¶ ၊ ရေဝတေ၊ သုပါပဓမ္မေတိ ဣဒံ ရေဝတီပေတဝတ္ထု။ တံ ယသ္မာ ရေဝတီဝိမာနဝတ္ထုနာ နိဗ္ဗိသေသံ၊ တသ္မာ ယဒေတ္ထ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယံ ဂါထာသု စ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ပရမတ္ထဒီပနိယံ ဝိမာနဝတ္ထုဝဏ္ဏနာယံ (ဝိ။ ဝ။ အဋ္ဌ။ ၈၆၀ ရေဝတီဝိမာနဝဏ္ဏနာ) ဝုတ္တနယေနေဝ ¶ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒဉှိ နန္ဒိယဿ ဒေဝပုတ္တဿ ဝသေန ဝိမာနဝတ္ထုပါဠိယံ သင်္ဂဟံ အာရောပိတမ္ပိ ရေဝတီပဋိဗဒ္ဓါယ ဂါထာယ ဝသေန ‘‘ရေဝတီပေတဝတ္ထု’’န္တိ ပေတဝတ္ထုပါဠိယမ္ပိ သင်္ဂဟံ အာရောပိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ရေဝတီပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဥစ္ဆုပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဣဒံ မမ ဥစ္ဆုဝနံ မဟန္တန္တိ ဣဒံ ဥစ္ဆုပေတဝတ္ထု။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ အညတရော ပုရိသော ဥစ္ဆုကလာပံ ခန္ဓေ ကတွာ ဧကံ ဥစ္ဆုံ ခါဒန္တော ဂစ္ဆတိ။ အထ အညတရော ဥပါသကော သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော ဗာလဒါရကေန သဒ္ဓိံ တဿ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော ဂစ္ဆတိ။ ဒါရကော ဥစ္ဆုံ ပဿိတွာ ‘‘ဒေဟီ’’တိ ပရောဒတိ။ ဥပါသကော ဒါရကံ ပရောဒန္တံ ဒိသွာ တံ ပုရိသံ သင်္ဂဏှန္တော တေန သဒ္ဓိံ သလ္လာပမကာသိ။ သော ပန ပုရိသော တေန သဒ္ဓိံ န ကိဉ္စိ အာလပိ၊ ဒါရကဿ ဥစ္ဆုခဏ္ဍမ္ပိ နာဒါသိ။ ဥပါသကော တံ ဒါရကံ ဒဿေတွာ ‘‘အယံ ဒါရကော အတိဝိယ ရောဒတိ၊ ဣမဿ ဧကံ ဥစ္ဆုခဏ္ဍံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ သော ပုရိသော အသဟန္တော ပဋိဟတစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတွာ အနာဒရဝသေန ဧကံ ဥစ္ဆုလဋ္ဌိံ ပိဋ္ဌိတော ခိပိ။

သော အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ စိရံ ပရိဘာဝိတဿ လောဘဿ ဝသေန ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ ဖလံ နာမ ¶ သကကမ္မသရိက္ခကံ ဟောတီတိ အဋ္ဌကရီသမတ္တံ ဌာနံ အဝတ္ထရန္တံ အဉ္ဇနဝဏ္ဏံ မုသလဒဏ္ဍပရိမာဏေဟိ ဥစ္ဆူဟိ ဃနသဉ္ဆန္နံ မဟန္တံ ဥစ္ဆုဝနံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္မိံ ခါဒိတုကာမတာယ ‘‘ဥစ္ဆုံ ဂဟေဿာမီ’’တိ ဥပဂတမတ္တေ တံ ဥစ္ဆူ အဘိဟနန္တိ၊ သော တေန ပုစ္ဆိတော ပတတိ။

အထေကဒိဝသံ ¶ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ တံ ပေတံ အဒ္ဒသ။ သော ထေရံ ဒိသွာ အတ္တနာ ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိ –

၇၃၇။

‘‘ဣဒံ မမ ဥစ္ဆုဝနံ မဟန္တံ၊ နိဗ္ဗတ္တတိ ပုညဖလံ အနပ္ပကံ၊

တံ ဒါနိ မေ န ပရိဘောဂမေတိ၊ အာစိက္ခ ဘန္တေ ကိဿ အယံ ဝိပါကော။

၇၃၈။

‘‘ဟညာမိ ¶ ခဇ္ဇာမိ စ ဝါယမာမိ၊ ပရိသက္ကာမိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ကိဉ္စိ၊

သွာဟံ ဆိန္နထာမော ကပဏော လာလပါမိ၊ ကိဿ ကမ္မဿ အယံ ဝိပါကော။

၇၃၉။

‘‘ဝိဃာတော စာဟံ ပရိပတာမိ ဆမာယံ၊

ပရိဝတ္တာမိ ဝါရိစရောဝ ဃမ္မေ၊

ရုဒတော စ မေ အဿုကာ နိဂ္ဂလန္တိ၊

အာစိက္ခ ဘန္တေ ကိဿ အယံ ဝိပါကော။

၇၄၀။

‘‘ဆာတော ကိလန္တော စ ပိပါသိတော စ၊ သန္တဿိတော သာတသုခံ န ဝိန္ဒေ၊

ပုစ္ဆာမိ တံ ဧတမတ္ထံ ဘဒန္တေ၊ ကထံ နု ဥစ္ဆုပရိဘောဂံ လဘေယျ’’န္တိ။

၇၄၁။

‘‘ပုရေ ¶ တုဝံ ကမ္မမကာသိ အတ္တနာ၊ မနုဿဘူတော ပုရိမာယ ဇာတိယာ၊

အဟဉ္စ တံ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ၊ သုတွာန တွံ ဧတမတ္ထံ ဝိဇာန။

၇၄၂။

‘‘ဥစ္ဆုံ တုဝံ ခါဒမာနော ပယာတော၊ ပုရိသော စ တေ ပိဋ္ဌိတော အနွဂစ္ဆိ၊

သော စ တံ ပစ္စာသန္တော ကထေသိ၊ တဿ တုဝံ န ကိဉ္စိ အာလပိတ္ထ။

၇၄၃။

‘‘သော ¶ စ တံ အဘဏန္တံ အယာစိ၊ ဒေဟယျ ဥစ္ဆုန္တိ စ တံ အဝေါစ၊

တဿ တုဝံ ပိဋ္ဌိတော ဥစ္ဆုံ အဒါသိ၊ တဿေတံ ကမ္မဿ အယံ ဝိပါကော။

၇၄၄။

‘‘ဣင်္ဃ တွံ ဂန္တွာန ပိဋ္ဌိတော ဂဏှေယျာသိ၊ ဂဟေတွာန တံ ခါဒဿု ယာဝဒတ္ထံ၊

တေနေဝ တွံ အတ္တမနော ဘဝိဿသိ၊ ဟဋ္ဌော စုဒဂ္ဂေါ စ ပမောဒိတော စာတိ။

၇၄၅။

‘‘ဂန္တွာန သော ပိဋ္ဌိတော အဂ္ဂဟေသိ၊ ဂဟေတွာန တံ ခါဒိ ယာဝဒတ္ထံ၊

တေနေဝ သော အတ္တမနော အဟောသိ၊ ဟဋ္ဌော စုဒဂ္ဂေါ စ ပမောဒိတော စာ’’တိ။ –

ဝစနပဋိဝစနဂါထာ ပေတေန ထေရေန စ ဝုတ္တာ။

၇၃၇-၈။ တတ္ထ ကိဿာတိ ကီဒိသဿ၊ ကမ္မဿာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဟညာမီတိ ဝိဟညာမိ ¶ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇာမိ။ ဝိဟညာမီတိ ဝါ ဝိဗာဓိယာမိ၊ ဝိသေသတော ပီဠိယာမီတိ အတ္ထော။ ခဇ္ဇာမီတိ ခါဒိယာမိ၊ အသိပတ္တသဒိသေဟိ နိသိတေဟိ ခါဒန္တေဟိ ဝိယ ဥစ္ဆုပတ္တေဟိ ကန္တိယာမီတိ အတ္ထော။ ဝါယမာမီတိ ဥစ္ဆုံ ခါဒိတုံ ဝါယာမံ ကရောမိ။ ပရိသက္ကာမီတိ ပယောဂံ ကရောမိ။ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ ဥစ္ဆုရသံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ၊ ဥစ္ဆုံ ခါဒိတုန္တိ အတ္ထော။ ဆိန္နထာမောတိ ဆိန္နသဟော ဥပစ္ဆိန္နထာမော၊ ပရိက္ခီဏဗလောတိ အတ္ထော။ ကပဏောတိ ¶ ဒီနော။ လာလပါမီတိ ဒုက္ခေန အဋ္ဋိတော အတိဝိယ ဝိလပါမိ။

၇၃၉။ ဝိဃာတောတိ ဝိဃာတဝါ၊ ဝိဟတဗလော ဝါ။ ပရိပတာမိ ဆမာယန္တိ ဌာတုံ အသက္ကောန္တော ဘူမိယံ ပပတာမိ။ ပရိဝတ္တာမီတိ ပရိဗ္ဘမာမိ။ ဝါရိစရောဝါတိ မစ္ဆော ဝိယ။ ဃမ္မေတိ ဃမ္မသန္တတ္တေ ထလေ။

၇၄၀-၄။ သန္တဿိတောတိ ဩဋ္ဌကဏ္ဌတာလူနံ သောသပ္ပတ္တိယာ သုဋ္ဌု တသိတော။ သာတသုခန္တိ သာတဘူတံ သုခံ။ န ဝိန္ဒေတိ န လဘာမိ။ တန္တိ ¶ တုဝံ။ ဝိဇာနာတိ ဝိဇာနာဟိ။ ပယာတောတိ ဂန္တုံ အာရဒ္ဓါ။ အနွဂစ္ဆီတိ အနုဗန္ဓိ။ ပစ္စာသန္တောတိ ပစ္စာသီသမာနော။ တဿေတံ ကမ္မဿာတိ ဧတ္ထ ဧတန္တိ နိပါတမတ္တံ၊ တဿ ကမ္မဿာတိ အတ္ထော။ ပိဋ္ဌိတော ဂဏှေယျာသီတိ အတ္တနော ပိဋ္ဌိပဿေနေဝ ဥစ္ဆုံ ဂဏှေယျာသိ။ ပမောဒိတောတိ ပမုဒိတော။

၇၄၅။ ဂဟေတွာန တံ ခါဒိ ယာဝဒတ္ထန္တိ ထေရေန အာဏတ္တိနိယာမေန ဥစ္ဆုံ ဂဟေတွာ ယထာရုစိ ခါဒိတွာ မဟန္တံ ဥစ္ဆုကလာပံ ဂဟေတွာ ထေရဿ ဥပနေသိ၊ ထေရော တံ အနုဂ္ဂဏှန္တော တေနေဝ တံ ဥစ္ဆုကလာပံ ဂါဟာပေတွာ ဝေဠုဝနံ ဂန္တွာ ဘဂဝတော အဒါသိ၊ ဘဂဝါ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ တံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အနုမောဒနံ အကာသိ၊ ပေတော ပသန္နစိတ္တော ဝန္ဒိတွာ ဂတော၊ တတော ပဋ္ဌာယ ယထာသုခံ ဥစ္ဆုံ ပရိဘုဉ္ဇိ။

သော အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သာ ပနေသာ ပေတဿ ပဝတ္တိ မနုဿလောကေ ပါကဋာ အဟောသိ။ အထ မနုဿာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပဝတ္တိံ ပုစ္ဆိံသု။ သတ္ထာ တေသံ တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ကထေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ တံ သုတွာ မနုဿာ မစ္ဆေရမလတော ပဋိဝိရတာ အဟေသုန္တိ။

ဥစ္ဆုပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ကုမာရပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

သာဝတ္ထိ ¶ ¶ နာမ နဂရန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒွေ ပေတေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ ကောသလရညော ဒွေ ပုတ္တာ ပါသာဒိကာ ပဌမဝယေ ဌိတာ ယောဗ္ဗနမဒမတ္တာ ပရဒါရကမ္မံ ကတွာ ကာလံ ကတွာ ပရိခါပိဋ္ဌေ ပေတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တေ ရတ္တိယံ ဘေရဝေန သဒ္ဒေန ပရိဒေဝိံသု။ မနုဿာ တံ သုတွာ ဘီတတသိတာ ‘‘ဧဝံ ကတေ ဣဒံ အဝမင်္ဂလံ ဝူပသမ္မတီ’’တိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ ‘‘ဥပါသကာ တဿ သဒ္ဒဿ သဝနေန တုမှာကံ န ကောစိ အန္တရာယော’’တိ ဝတွာ တဿ ကာရဏံ အာစိက္ခိတွာ တေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ –

၇၄၆။

‘‘သာဝတ္ထိ ¶ နာမ နဂရံ၊ ဟိမဝန္တဿ ပဿတော၊

တတ္ထ အာသုံ ဒွေ ကုမာရာ၊ ရာဇပုတ္တာတိ မေ သုတံ။

၇၄၇။

‘‘သမ္မတ္တာ ရဇနီယေသု၊ ကာမဿာဒါဘိနန္ဒိနော၊

ပစ္စုပ္ပန္နသုခေ ဂိဒ္ဓါ၊ န တေ ပဿိံသုနာဂတံ။

၇၄၈။

‘‘တေ စုတာ စ မနုဿတ္တာ၊ ပရလောကံ ဣတော ဂတာ၊

တေဓ ဃောသေန္တျဒိဿန္တာ၊ ပုဗ္ဗေ ဒုက္ကဋမတ္တနော။

၇၄၉။

‘‘ဗဟူသု ဝတ သန္တေသု၊ ဒေယျဓမ္မေ ဥပဋ္ဌိတေ၊

နာသက္ခိမှာ စ အတ္တာနံ၊ ပရိတ္တံ ကာတုံ သုခါဝဟံ။

၇၅၀။

‘‘ကိံ တတော ပါပကံ အဿ၊ ယံ နော ရာဇကုလာ စုတာ၊

ဥပပန္နာ ပေတ္တိဝိသယံ၊ ခုပ္ပိပါသသမပ္ပိတာ။

၇၅၁။

‘‘သာမိနော ဣဓ ဟုတွာန၊ ဟောန္တိ အသာမိနော တဟိံ၊

ဘမန္တိ ခုပ္ပိပါသာယ၊ မနုဿာ ဥန္နတောနတာ။

၇၅၂။

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ¶ ဉတွာ၊ ဣဿရမဒသမ္ဘဝံ၊

ပဟာယ ¶ ဣဿရမဒံ၊ ဘဝေ သဂ္ဂဂတော နရော၊

ကာယဿ ဘေဒါ သပ္ပညော၊ သဂ္ဂံ သော ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ – ဂါထာ အဘာသိ၊

၇၄၆။ တတ္ထ ဣတိ မေ သုတန္တိ န ကေဝလံ အတ္တနော ဉာဏေန ဒိဋ္ဌမေဝ၊ အထ ခေါ လောကေ ပါကဋဘာဝေန ဧဝံ မယာ သုတန္တိ အတ္ထော။

၇၄၇။ ကာမဿာဒါဘိနန္ဒိနောတိ ကာမဂုဏေသု အဿာဒဝသေန အဘိနန္ဒနသီလာ။ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေ ဂိဒ္ဓါတိ ဝတ္တမာနသုခမတ္တေ ဂိဒ္ဓါ ဂထိတာ ဟုတွာ။ န တေ ပဿိံသုနာဂတန္တိ ဒုစ္စရိတံ ပဟာယ သုစရိတံ စရိတွာ အနာဂတံ အာယတိံ ဒေဝမနုဿေသု လဒ္ဓဗ္ဗံ သုခံ တေ န စိန္တေသုံ။

၇၄၈။ တေဓ ဃောသေန္တျဒိဿန္တာတိ တေ ပုဗ္ဗေ ရာဇပုတ္တဘူတာ ပေတာ ဣဓ သာဝတ္ထိယာ သမီပေ အဒိဿမာနရူပါ ဃောသေန္တိ ကန္ဒန္တိ။ ကိံ ကန္ဒန္တီတိ အာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေ ဒုက္ကဋမတ္တနော’’တိ။

၇၄၉။ ဣဒါနိ ¶ တေသံ ကန္ဒနဿ ကာရဏံ ဟေတုတော စ ဖလတော စ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ဗဟူသု ဝတ သန္တေသူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ဗဟူသု ဝတ သန္တေသူတိ အနေကေသု ဒက္ခိဏေယျေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု။ ဒေယျဓမ္မေ ဥပဋ္ဌိတေတိ အတ္တနော သန္တကေ ဒါတဗ္ဗဒေယျဓမ္မေပိ သမီပေ ဌိတေ၊ လဗ္ဘမာနေတိ အတ္ထော။ ပရိတ္တံ သုခါဝဟန္တိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ အာယတိံ သုခါဝဟံ ပုညံ ကတွာ အတ္တာနံ သောတ္ထိံ နိရုပဒ္ဒဝံ ကာတုံ နာသက္ခိမှာ ဝတာတိ ယောဇနာ။

၇၅၀။ ကိံ တတော ပါပကံ အဿာတိ တတော ပါပကံ လာမကံ နာမ ကိံ အညံ အဿ သိယာ။ ယံ နော ရာဇကုလာ စုတာတိ ယေန ပါပကမ္မေန မယံ ရာဇကုလတော စုတာ ဣဓ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပန္နာ ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တာ ခုပ္ပိပါသသမပ္ပိတာ ဝိစရာမာတိ အတ္ထော။

၇၅၁။ သာမိနော ဣဓ ဟုတွာနာတိ ဣဓ ဣမသ္မိံ လောကေ ယသ္မိံယေဝ ဌာနေ ပုဗ္ဗေ သာမိနော ဟုတွာ ဝိစရန္တိ၊ တဟိံ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ ဟောန္တိ အဿာမိနော။ မနုဿာ ဥန္နတောနတာတိ မနုဿကာလေ သာမိနော ¶ ဟုတွာ ကာလကတာ ကမ္မဝသေန ဩနတာ ¶ ဘမန္တိ ခုပ္ပိပါသာယ၊ ပဿ သံသာရပကတိန္တိ ဒဿေတိ။

၇၅၂။ ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ ဣဿရမဒသမ္ဘဝန္တိ ဧတံ ဣဿရိယမဒဝသေန သမ္ဘူတံ အပါယူပပတ္တိသင်္ခါတံ အာဒီနဝံ ဒေါသံ ဉတွာ ပဟာယ ဣဿရိယမဒံ ပုညပ္ပသုတော ဟုတွာ။ ဘဝေ သဂ္ဂဂတော နရောတိ သဂ္ဂံ ဒေဝလောကံ ဂတောယေဝ ဘဝေယျ။

ဣတိ သတ္ထာ တေသံ ပေတာနံ ပဝတ္တိံ ကထေတွာ တေဟိ မနုဿေဟိ ကတံ ဒါနံ တေသံ ပေတာနံ ဥဒ္ဒိသာပေတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

ကုမာရပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ရာဇပုတ္တပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ပုဗ္ဗေ ¶ ကတာနံ ကမ္မာနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ရာဇပုတ္တပေတံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တတ္ထ ယော သော အတီတေ ကိတဝဿ နာမ ရညော ပုတ္တော အတီတေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ အပရဇ္ဈိတွာ ဗဟူနိ ဝဿသဟဿာနိ နိရယေ ပစ္စိတွာ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန ပေတေသု ဥပ္ပန္နော။ သော ဣဓ ‘‘ရာဇပုတ္တပေတော’’တိ အဓိပ္ပေတော။ တဿ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ သာဏဝါသိပေတဝတ္ထုမှိ ဝိတ္ထာရတော အာဂတမေဝ၊ တသ္မာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ သတ္ထာ ဟိ တဒါ ထေရေန အတ္တနော ဉာတိပေတာနံ ပဝတ္တိယာ ကထိတာယ ‘‘န ကေဝလံ တဝ ဉာတကာယေဝ၊ အထ ခေါ တွမ္ပိ ဣတော အနန္တရာတီတေ အတ္တဘာဝေ ပေတော ဟုတွာ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော –

၇၅၃။

‘‘ပုဗ္ဗေ ကတာနံ ကမ္မာနံ၊ ဝိပါကော မထယေ မနံ၊

ရူပေ သဒ္ဒေ ရသေ ဂန္ဓေ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ မနောရမေ။

၇၅၄။

‘‘ဣစ္စံ ဂီတံ ရတိံ ခိဍ္ဍံ၊ အနုဘုတွာ အနပ္ပကံ၊

ဥယျာနေ ပရိစရိတွာ၊ ပဝိသန္တော ဂိရိဗ္ဗဇံ။

၇၅၅။

‘‘ဣသိံ ¶ ¶ သုနေတ္တမဒ္ဒက္ခိ၊ အတ္တဒန္တံ သမာဟိတံ၊

အပ္ပိစ္ဆံ ဟိရိသမ္ပန္နံ၊ ဥဉ္ဆေ ပတ္တဂတေ ရတံ။

၇၅၆။

‘‘ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ဩရုယှ၊ လဒ္ဓါ ဘန္တေတိ စာဗြဝိ၊

တဿ ပတ္တံ ဂဟေတွာန၊ ဥစ္စံ ပဂ္ဂယှ ခတ္တိယော။

၇၅၇။

‘‘ထဏ္ဍိလေ ပတ္တံ ဘိန္ဒိတွာ၊ ဟသမာနော အပက္ကမိ၊

ရညော ကိတဝဿာဟံ ပုတ္တော၊ ကိံ မံ ဘိက္ခု ကရိဿသိ။

၇၅၈။

‘‘တဿ ကမ္မဿ ဖရုသဿ၊ ဝိပါကော ကဋုကော အဟု၊

ယံ ရာဇပုတ္တော ဝေဒေသိ၊ နိရယမှိ သမပ္ပိတော။

၇၅၉။

‘‘ဆဠေဝ စတုရာသီတိ၊ ဝဿာနိ နဟုတာနိ စ၊

ဘုသံ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆိတ္ထော၊ နိရယေ ကတကိဗ္ဗိသော။

၇၆၀။

‘‘ဥတ္တာနောပိ ¶ စ ပစ္စိတ္ထ၊ နိကုဇ္ဇော ဝါမဒက္ခိဏော၊

ဥဒ္ဓံပါဒေါ ဌိတော စေဝ၊ စိရံ ဗာလော အပစ္စထ။

၇၆၁။

‘‘ဗဟူနိ ဝဿသဟဿာနိ၊ ပူဂါနိ နဟုတာနိ စ၊

ဘုသံ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆိတ္ထော၊ နိရယေ ကတကိဗ္ဗိသော။

၇၆၂။

‘‘ဧတာဒိသံ ခေါ ကဋုကံ၊ အပ္ပဒုဋ္ဌပ္ပဒေါသိနံ၊

ပစ္စန္တိ ပါပကမ္မန္တာ၊ ဣသိမာသဇ္ဇ သုဗ္ဗတံ။

၇၆၃။

‘‘သော တတ္ထ ဗဟုဝဿာနိ၊ ဝေဒယိတွာ ဗဟုံ ဒုခံ၊

ခုပ္ပိပါသဟတော နာမ၊ ပေတော အာသိ တတော စုတော။

၇၆၄။

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ ဣဿရမဒသမ္ဘဝံ၊

ပဟာယ ဣဿရမဒံ၊ နိဝါတမနုဝတ္တယေ။

၇၆၅။

‘‘ဒိဋ္ဌေဝ ¶ ဓမ္မေ ပါသံသော၊ ယော ဗုဒ္ဓေသု သဂါရဝေါ၊

ကာယဿ ဘေဒါ သပ္ပညော၊ သဂ္ဂံ သော ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။ –

ဣဒံ ပေတဝတ္ထုံ ကထေသိ။

၇၅၃။ တတ္ထ ပုဗ္ဗေ ကတာနံ ကမ္မာနံ၊ ဝိပါကော မထယေ မနန္တိ ပုရိမာသု ဇာတီသု ကတာနံ အကုသလကမ္မာနံ ဖလံ ဥဠာရံ ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ အန္ဓဗာလာနံ စိတ္တံ မထယေယျ အဘိဘဝေယျ၊ ပရေသံ အနတ္ထကရဏမုခေန အတ္တနော အတ္ထံ ဥပ္ပာဒေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။

ဣဒါနိ ¶ တံ စိတ္တမထနံ ဝိသယေန သဒ္ဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘ရူပေ သဒ္ဒေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ရူပေတိ ရူပဟေတု၊ ယထိစ္ဆိတဿ မနာပိယဿ ရူပါရမ္မဏဿ ပဋိလာဘနိမိတ္တန္တိ အတ္ထော။ သဒ္ဒေတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၇၅၄။ ဧဝံ သာဓာရဏတော ဝုတ္တမတ္ထံ အသာဓာရဏတော နိယမေတွာ ဒဿေန္တော ‘‘နစ္စံ ဂီတ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ရတိန္တိ ကာမရတိံ။ ခိဍ္ဍန္တိ သဟာယကာဒီဟိ ကေဠိံ။ ဂိရိဗ္ဗဇန္တိ ရာဇဂဟံ။

၇၅၅။ ဣသိန္တိ ¶ အသေက္ခာနံ သီလက္ခန္ဓာဒီနံ ဧသနဋ္ဌေန ဣသိံ။ သုနေတ္တန္တိ ဧဝံနာမကံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ။ အတ္တဒန္တန္တိ ဥတ္တမေန ဒမထေန ဒမိတစိတ္တံ။ သမာဟိတန္တိ အရဟတ္တဖလသမာဓိနာ သမာဟိတံ။ ဥဉ္ဆေ ပတ္တဂတေ ရတန္တိ ဥဉ္ဆေန ဘိက္ခာစာရေန လဒ္ဓေ ပတ္တဂတေ ပတ္တပရိယာပန္နေ အာဟာရေ ရတံ သန္တုဋ္ဌံ။

၇၅၆။ လဒ္ဓါ၊ ဘန္တေတိ စာဗြဝီတိ ‘‘အပိ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခာ လဒ္ဓါ’’တိ ဝိဿာသဇနနတ္ထံ ကထေသိ။ ဥစ္စံ ပဂ္ဂယှာတိ ဥစ္စတရံ ကတွာ ပတ္တံ ဥက္ခိပိတွာ။

၇၅၇။ ထဏ္ဍိလေ ပတ္တံ ဘိန္ဒိတွာတိ ခရကဌိနေ ဘူမိပ္ပဒေသေ ခိပန္တော ပတ္တံ ဘိန္ဒိတွာ။ အပက္ကမီတိ ထောကံ အပသက္ကိ။ အပသက္ကန္တော စ ‘‘အကာရဏေနေဝ အန္ဓဗာလော မဟန္တံ အနတ္ထံ အတ္တနော အကာသီ’’တိ ကရုဏာယနဝသေန ဩလောကေန္တံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ရာဇပုတ္တော အာဟ ‘‘ရညော ကိတဝဿာဟံ ပုတ္တော၊ ကိံ မံ ဘိက္ခု ကရိဿသီ’’တိ။

၇၅၈။ ဖရုသဿာတိ ¶ ဒါရုဏဿ။ ကဋုကောတိ အနိဋ္ဌော။ ယန္တိ ယံ ဝိပါကံ။ သမပ္ပိတောတိ အလ္လီနော။

၇၅၉။ ဆဠေဝ စတုရာသီတိ၊ ဝဿာနိ နဟုတာနိ စာတိ ဥတ္တာနော နိပန္နော စတုရာသီတိဝဿသဟဿာနိ၊ နိကုဇ္ဇော၊ ဝါမပဿေန၊ ဒက္ခိဏပဿေန၊ ဥဒ္ဓံပါဒေါ၊ ဩလမ္ဗိကော၊ ယထာဌိတော စာတိ ဧဝံ ဆ စတုရာသီတိသဟဿာနိ ဝဿာနိ ဟောန္တိ။ တေနာဟ –

၇၆၀။

‘‘ဥတ္တာနောပိ စ ပစ္စိတ္ထ၊ နိကုဇ္ဇော ဝါမဒက္ခိဏော၊

ဥဒ္ဓံပါဒေါ ဌိတော စေဝ၊ စိရံ ဗာလော အပစ္စထာ’’တိ။

တာနိ ¶ ပန ဝဿာနိ ယသ္မာ အနေကာနိ နဟုတာနိ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘နဟုတာနီ’’တိ။ ဘုသံ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆိတ္ထောတိ အတိဝိယ ဒုက္ခံ ပါပုဏိ။

၇၆၁။ ပူဂါနီတိ ဝဿသမူဟေ၊ ဣဓ ပုရိမဂါထာယ စ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၇၆၂။ ဧတာဒိသန္တိ ဧဝရူပံ။ ကဋုကန္တိ အတိဒုက္ခံ၊ ဘာဝနပံသကနိဒ္ဒေသောယံ ‘‘ဧကမန္တံ နိသီဒီ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ အပ္ပဒုဋ္ဌပ္ပဒေါသိနံ ဣသိံ သုဗ္ဗတံ အာသဇ္ဇ အာသာဒေတွာ ပါပကမ္မန္တာ ပုဂ္ဂလာ ဧဝရူပံ ကဋုကံ အတိဝိယ ဒုက္ခံ ပစ္စန္တီတိ ယောဇနာ။

၇၆၃။ သောတိ ¶ သော ရာဇပုတ္တပေတော။ တတ္ထာတိ နိရယေ။ ဝေဒယိတွာတိ အနုဘဝိတွာ။ နာမာတိ ဗျတ္တပါကဋဘာဝေန။ တတော စုတောတိ နိရယတော စုတော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဧဝံ ဘဂဝါ ရာဇပုတ္တပေတကထာယ တတ္ထ သန္နိပတိတံ မဟာဇနံ သံဝေဇေတွာ ဥပရိ သစ္စာနိ ပကာသေသိ။ သစ္စပရိယောသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ သမ္ပာပုဏိံသူတိ။

ရာဇပုတ္တပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဂူထခါဒကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဂူထကူပတော ¶ ¶ ဥဂ္ဂန္တွာတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ ဧကံ ဂူထခါဒကပေတံ အာရမ္ဘ ဝုတ္တံ။ သာဝတ္ထိယာ ကိရ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ဂါမကေ ဧကော ကုဋုမ္ဗိကော အတ္တနော ကုလူပကံ ဘိက္ခုံ ဥဒ္ဒိဿ ဝိဟာရံ ကာရေသိ။ တတ္ထ နာနာဇနပဒတော ဘိက္ခူ အာဂန္တွာ ပဋိဝသိံသု။ တေ ဒိသွာ မနုဿာ ပသန္နစိတ္တာ ပဏီတေန ပစ္စယေန ဥပဋ္ဌဟိံသု။ ကုလူပကော ဘိက္ခု တံ အသဟမာနော ဣဿာပကတော ဟုတွာ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဒေါသံ ဝဒန္တော ကုဋုမ္ဗိကံ ဥဇ္ဈာပေသိ။ ကုဋုမ္ဗိကော တေ ဘိက္ခူ ကုလူပကဉ္စ ပရိဘဝန္တော ပရိဘာသိ။ အထ ကုလူပကော ကာလံ ကတွာ တသ္မိံယေဝ ဝိဟာရေ ဝစ္စကုဋိယံ ပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ကုဋုမ္ဗိကော ပန ကာလံ ကတွာ တဿေဝ ဥပရိ ပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တံ ဒိသွာ ပုစ္ဆန္တော –

၇၆၆။

‘‘ဂူထကူပတော ဥဂ္ဂန္တွာ၊ ကော န ဒီနော ပတိဋ္ဌသိ၊

နိဿံသယံ ပါပကမ္မန္တော၊ ကိံ နု သဒ္ဒဟသေ တုဝ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တံ သုတွာ ပေတော –

၇၆၇။

‘‘အဟံ ဘဒန္တေ ပေတောမှိ၊ ဒုဂ္ဂတော ယမလောကိကော၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတော’’တိ။ –

ဂါထာယ ¶ အတ္တာနံ အာစိက္ခိ။ အထ နံ ထေရော –

၇၆၈။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသီ’’တိ။ –

ဂါထာယ တေန ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိ။ သော ပေတော –

၇၆၉။

‘‘အဟု အာဝါသိကော မယှံ၊ ဣဿုကီ ကုလမစ္ဆရီ၊

အဇ္ဈာသိတော မယှံ ဃရေ၊ ကဒရိယော ပရိဘာသကော။

၇၇၀။

‘‘တဿာဟံ ¶ ဝစနံ သုတွာ၊ ဘိက္ခဝေါ ပရိဘာသိသံ၊

တဿကမ္မဝိပါကေန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတော’’တိ။ –

ဒွီဟိ ဂါထာဟိ အတ္တနာ ကတကမ္မံ ကထေသိ။

၇၆၉။ တတ္ထ အဟု အာဝါသိကော မယှန္တိ မယှံ အာဝါသေ မယာ ကတဝိဟာရေ ဧကော ဘိက္ခု အာဝါသိကော နိဗဒ္ဓဝသနကော အဟောသိ။ အဇ္ဈာသိတော မယှံ ဃရေတိ ကုလူပကဘာဝေန မမ ဂေဟေ တဏှာဘိနိဝေသဝသေန အဘိနိဝိဋ္ဌော။

၇၇၀။ တဿာတိ တဿ ကုလူပကဘိက္ခုဿ။ ဘိက္ခဝေါတိ ဘိက္ခူ။ ပရိဘာသိသန္တိ အက္ကောသိံ။ ပေတလောကံ ဣတော ဂတောတိ ဣမိနာ အာကာရေန ပေတယောနိံ ဥပဂတော ပေတဘူတော။

တံ သုတွာ ထေရော ဣတရဿ ဂတိံ ပုစ္ဆန္တော –

၇၇၁။

‘‘အမိတ္တော မိတ္တဝဏ္ဏေန၊ ယော တေ အာသိ ကုလူပကော၊

ကာယဿ ဘေဒါ ဒုပ္ပညော၊ ကိံ နု ပေစ္စ ဂတိံ ဂတော’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ¶ မိတ္တဝဏ္ဏေနာတိ မိတ္တပဋိရူပေန မိတ္တပဋိရူပတာယ။

ပုန ပေတော ထေရဿ တမတ္ထံ အာစိက္ခန္တော –

၇၇၂။

‘‘တဿေဝါဟံ ပါပကမ္မဿ၊ သီသေ တိဋ္ဌာမိ မတ္ထကေ၊

သော စ ပရဝိသယံ ပတ္တော၊ မမေဝ ပရိစာရကော။

၇၇၃။

‘‘ယံ ¶ ဘဒန္တေ ဟဒန္တညေ၊ ဧတံ မေ ဟောတိ ဘောဇနံ၊

အဟဉ္စ ခေါ ယံ ဟဒါမိ၊ ဧတံ သော ဥပဇီဝတီ’’တိ။ – ဂါထာဒွယမာဟ၊

၇၇၂။ တတ္ထ တဿေဝါတိ တဿေဝ မယှံ ပုဗ္ဗေ ကုလူပကဘိက္ခုဘူတဿ ပေတဿ။ ပါပကမ္မဿာတိ ပါပသမာစာရဿ။ သီသေ တိဋ္ဌာမိ မတ္ထကေတိ သီသေ တိဋ္ဌာမိ၊ တိဋ္ဌန္တော စ မတ္ထကေ ဧဝ ¶ တိဋ္ဌာမိ၊ န သီသပ္ပမာဏေ အာကာသေတိ အတ္ထော။ ပရဝိသယံ ပတ္တောတိ မနုဿလောကံ ဥပါဒါယ ပရဝိသယဘူတံ ပေတ္တိဝိသယံ ပတ္တော။ မမေဝါတိ မယှံ ဧဝ ပရိစာရကော အဟောသီတိ ဝစနသေသော။

၇၇၃။ ယံ ဘဒန္တေ ဟဒန္တညေတိ ဘဒန္တေ၊ အယျ မဟာမောဂ္ဂလာန၊ တဿံ ဝစ္စကုဋိယံ ယံ အညေ ဥဟဒန္တိ ဝစ္စံ ဩဿဇန္တိ။ ဧတံ မေ ဟောတိ ဘောဇနန္တိ ဧတံ ဝစ္စံ မယှံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဘောဇနံ ဟောတိ။ ယံ ဟဒါမီတိ တံ ပန ဝစ္စံ ခါဒိတွာ ယမ္ပဟံ ဝစ္စံ ကရောမိ။ ဧတံ သော ဥပဇီဝတီတိ ဧတံ မမ ဝစ္စံ သော ကုလူပကပေတော ဒိဝသေ ဒိဝသေ ခါဒနဝသေန ဥပဇီဝတိ၊ အတ္တဘာဝံ ယာပေတီတိ အတ္ထော။

တေသု ကုဋုမ္ဗိကော ပေသလေ ဘိက္ခူ ‘‘ဧဝံ အာဟာရပရိဘောဂတော ဝရံ တုမှာကံ ဂူထခါဒန’’န္တိ အက္ကောသိ။ ကုလူပကော ပန ကုဋုမ္ဗိကမ္ပိ တထာဝစနေ သမာဒပေတွာ သယံ တထာ အက္ကောသိ၊ တေနဿ တတောပိ ပဋိကုဋ္ဌတရာ ဇီဝိကာ အဟောသိ။ အာယသ္မာ ¶ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ဥပဝါဒေ အာဒီနဝံ ဒဿေတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

ဂူထခါဒကပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဂူထခါဒကပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၇၇၄-၈၁။ ဂူထကူပတော ¶ ဥဂ္ဂန္တွာတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ အညတရံ ဂူထခါဒကပေတိံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ တဿာ ဝတ္ထု အနန္တရဝတ္ထုသဒိသံ။ တတ္ထ ဥပါသကေန ဝိဟာရော ကာရိတောတိ ဥပါသကဿ ဝသေန အာဂတံ၊ ဣဓ ပန ဥပါသိကာယာတိ အယမေဝ ဝိသေသော။ သေသံ ဝတ္ထုသ္မိံ ဂါထာသု စ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ။

ဂူထခါဒကပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏာနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဂဏပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါတ္ထာတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ သမ္ဗဟုလေ ပေတေ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ သမ္ဗဟုလာ မနုဿာ ဂဏဘူတာ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ မစ္ဆေရမလပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တာ ဒါနာဒိသုစရိတဝိမုခါ ဟုတွာ စိရံ ဇီဝိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ နဂရဿ သမီပေ ပေတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိံသု ¶ ။ အထေကဒိဝသံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ပေတေ ဒိသွာ –

၇၈၂။

‘‘နဂ္ဂါ ဒုဗ္ဗဏရူပါတ္ထ၊ ကိသာ ဓမနိသန္ထတာ၊

ဥပ္ဖာသုလိကာ ကိသိကာ၊ ကေ နု တုမှေတ္ထ မာရိသာ’’တိ။ –

ဂါထာယ ပုစ္ဆိ။ တတ္ထ ဒုဗ္ဗဏ္ဏရူပါတ္ထာတိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏသရီရာ ဟောထ။ ကေ နု တုမှေတ္ထာတိ တုမှေ ကေ နု နာမ ဘဝထ။ မာရိသာတိ တေ အတ္တနော သာရုပ္ပဝသေန အာလပတိ။

တံ သုတွာ ပေတာ –

၇၈၃။

‘‘မယံ ¶ ဘဒန္တေ ပေတမှာ၊ ဒုဂ္ဂတာ ယမလောကိကာ၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

ဂါထာယ အတ္တနော ပေတဘာဝံ ပကာသေတွာ ပုန ထေရေန –

၇၈၄။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿကမ္မဝိပါကေန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတာ’’တိ။ –

ဂါထာယ ကတကမ္မံ ပုစ္ဆိတာ –

၇၈၅။

‘‘အနာဝဋေသု ¶ တိတ္ထေသု၊ ဝိစိနိမှဒ္ဓမာသကံ၊

သန္တေသု ဒေယျဓမ္မေသု၊ ဒီပံ နာကမှ အတ္တနော။

၇၈၆။

‘‘နဒိံ ဥပေမ တသိတာ၊ ရိတ္တကာ ပရိဝတ္တတိ၊

ဆာယံ ဥပေမ ဥဏှေသု၊ အာတပေါ ပရိဝတ္တတိ။

၇၈၇။

‘‘အဂ္ဂိဝဏ္ဏော စ နော ဝါတော၊ ဍဟန္တော ဥပဝါယတိ၊

ဧတဉ္စ ဘန္တေ အရဟာမ၊ အညဉ္စ ပါပကံ တတော။

၇၈၈။

‘‘အပိ ¶ ယောဇနာနိ ဂစ္ဆာမ၊ ဆာတာ အာဟာရဂေဓိနော၊

အလဒ္ဓါဝ နိဝတ္တာမ၊ အဟော နော အပ္ပပုညတာ။

၇၈၉။

‘‘ဆာတာ ပမုစ္ဆိတာ ဘန္တာ၊ ဘူမိယံ ပဋိသုမ္ဘိတာ၊

ဥတ္တာနာ ပဋိကိရာမ၊ အဝကုဇ္ဇာ ပတာမသေ။

၇၉၀။

‘‘တေ စ တတ္ထေဝ ပတိတာ၊ ဘူမိယံ ပဋိသုမ္ဘိတာ၊

ဥရံ သီသဉ္စ ဃဋ္ဋေမ၊ အဟော နော အပ္ပပုညတာ။

၇၉၁။

‘‘ဧတဉ္စ ဘန္တေ အရဟာမ၊ အညဉ္စ ပါပကံ တတော၊

သန္တေသု ဒေယျဓမ္မေသု၊ ဒီပံ နာကမှ အတ္တနော။

၇၉၂။

‘‘တေ ဟိ နူန ဣတော ဂန္တွာ၊ ယောနိံ လဒ္ဓါန မာနုသိံ၊

ဝဒညူ သီလသမ္ပန္နာ၊ ကာဟာမ ကုသလံ ဗဟု’’န္တိ။ –

အတ္တနာ ကတကမ္မံ ကထေသုံ။

၇၈၈။ တတ္ထ အပိ ယောဇနာနိ ဂစ္ဆာမာတိ အနေကာနိပိ ယောဇနာနိ ဂစ္ဆာမ။ ကထံ? ဆာတာ အာဟာရဂေဓိနောတိ ¶ ၊ စိရကာလံ ဇိဃစ္ဆာယ ဇိဃစ္ဆိတာ အာဟာရေ ဂိဒ္ဓါ အဘိဂိဇ္ဈန္တာ ဟုတွာ၊ ဧဝံ ဂန္တွာပိ ကိဉ္စိ အာဟာရံ အလဒ္ဓါယေဝ နိဝတ္တာမ။ အပ္ပပုညတာတိ အပုညတာ အကတကလျာဏတာ။

၇၈၉။ ဥတ္တာနာ ¶ ပဋိကိရာမာတိ ကဒါစိ ဥတ္တာနာ ဟုတွာ ဝိကိရိယမာနင်္ဂပစ္စင်္ဂါ ဝိယ ဝတ္တာမ။ အဝကုဇ္ဇာ ပတာမသေတိ ကဒါစိ အဝကုဇ္ဇာ ဟုတွာ ပတာမ။

၇၉၀။ တေ စာတိ တေ မယံ။ ဥရံ သီသဉ္စ ဃဋ္ဋေမာတိ အဝကုဇ္ဇာ ဟုတွာ ပတိတာ ဥဋ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တာ ဝေဓန္တာ ဝေဒနာပ္ပတ္တာ အတ္တနော အတ္တနော ဥရံ သီသဉ္စ ပဋိဃံသာမ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

ထေရော ¶ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တံ သုတွာ မဟာဇနော မစ္ဆေရမလံ ပဟာယ ဒါနာဒိသုစရိတနိရတော အဟောသီတိ။

ဂဏပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ ပါဋလိပုတ္တပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ဒိဋ္ဌာ တယာ နိရယာ တိရစ္ဆာနယောနီတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ အညတရံ ဝိမာနပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ သာဝတ္ထိဝါသိနော ကိရ ပါဋလိပုတ္တဝါသိနော စ ဗဟူ ဝါဏိဇာ နာဝါယ သုဝဏ္ဏဘူမိံ အဂမိံသု။ တတ္ထေကော ဥပါသကော အာဗာဓိကော မာတုဂါမေ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ကာလမကာသိ။ သော ကတကုသလောပိ ဒေဝလောကံ အနုပပဇ္ဇိတွာ ဣတ္ထိယာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတာယ သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ ဝိမာနပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ယဿံ ပန သော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော၊ သာ ဣတ္ထီ သုဝဏ္ဏဘူမိဂါမိနိံ နာဝံ အဘိရုယှ ဂစ္ဆတိ။ အထ ခေါ သော ပေတော တံ ဣတ္ထိံ ဂဟေတုကာမော နာဝါယ ဂမနံ ဥပရုန္ဓိ။ အထ ဝါဏိဇာ ‘‘ကေန နု ခေါ ကာရဏေန အယံ နာဝါ န ¶ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝီမံသန္တာ ကာဠကဏ္ဏိသလာကံ ဝိစာရေသုံ။ အမနုဿိဒ္ဓိယာ ယာဝတတိယံ တဿာ ဧဝ ဣတ္ထိယာ ပါပုဏိ၊ ယဿံ သော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော။ တံ ဒိသွာ ဝါဏိဇာ ဝေဠုကလာပံ သမုဒ္ဒေ ဩတာရေတွာ တဿ ဥပရိ တံ ဣတ္ထိံ ဩတာရေသုံ။ ဣတ္ထိယာ ဩတာရိတမတ္တာယ နာဝါ ဝေဂေန သုဝဏ္ဏဘူမိံ အဘိမုခါ ပါယာသိ။ အမနုဿော တံ ဣတ္ထိံ အတ္တနော ဝိမာနံ အာရောပေတွာ တာယ သဒ္ဓိံ အဘိရမိ။

သာ ¶ ဧကံ သံဝစ္ဆရံ အတိက္ကမိတွာ နိဗ္ဗိန္နရူပါ တံ ပေတံ ယာစန္တီ အာဟ – ‘‘အဟံ ဣဓ ဝသန္တီ မယှံ သမ္ပရာယိကံ အတ္ထံ ကာတုံ န လဘာမိ၊ သာဓု၊ မာရိသ၊ မံ ပါဋလိပုတ္တမေဝ နေဟီ’’တိ။ သော တာယ ယာစိတော –

၇၉၃။

‘‘ဒိဋ္ဌာ တယာ နိရယာ တိရစ္ဆာနယောနိ၊ ပေတာ အသုရာ အထဝါပိ မာနုသာ ဒေဝါ၊

သယမဒ္ဒသ ကမ္မဝိပါကမတ္တနော၊ နေဿာမိ တံ ပါဋလိပုတ္တမက္ခတံ၊

တတ္ထ ဂန္တွာ ကုသလံ ကရောဟိ ကမ္မ’’န္တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဒိဋ္ဌာ တယာ နိရယာတိ ဧကစ္စေ ပစ္စေကနိရယာပိ တယာ ဒိဋ္ဌာ။ တိရစ္ဆာနယောနီတိ မဟာနုဘာဝါ နာဂသုပဏ္ဏာဒိတိရစ္ဆာနာပိ ဒိဋ္ဌာ တယာတိ ယောဇနာ။ ပေတာတိ ခုပ္ပိပါသာဒိဘေဒါ ပေတာ။ အသုရာတိ ကာလကဉ္စိကာဒိဘေဒါ အသုရာ။ ဒေဝါတိ ဧကစ္စေ စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝါ။ သော ကိရ ¶ အတ္တနော အာနုဘာဝေန အန္တရန္တရာ တံ ဂဟေတွာ ပစ္စေကနိရယာဒိကေ ဒဿေန္တော ဝိစရတိ၊ တေန ဧဝမာဟ။ သယမဒ္ဒသ ကမ္မဝိပါကမတ္တနောတိ နိရယာဒိကေ ဝိသေသတော ဂန္တွာ ပဿန္တီ သယမေဝ အတ္တနာ ကတကမ္မာနံ ဝိပါကံ ပစ္စက္ခတော အဒ္ဒသ အဒက္ခိ။ နေဿာမိ တံ ပါဋလိပုတ္တမက္ခတန္တိ ဣဒါနာဟံ တံ အက္ခတံ ကေနစိ အပရိက္ခတံ မနုဿရူပေနေဝ ပါဋလိပုတ္တံ နယိဿာမိ။ တွံ ပန တတ္ထ ဂန္တွာ ကုသလံ ကရောဟိ ကမ္မံ၊ ကမ္မဝိပါကဿ ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌတ္တာ ယုတ္တပယုတ္တာ ပုညနိရတာ ဟောဟီတိ အတ္ထော။

အထ ¶ သာ ဣတ္ထီ တဿ ဝစနံ သုတွာ အတ္တမနာ –

၇၉၄။

‘‘အတ္ထကာမောသိ မေ ယက္ခ၊ ဟိတကာမောသိ ဒေဝတေ၊

ကရောမိ တုယှံ ဝစနံ၊ တွံသိ အာစရိယော မမ။

၇၉၅။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ နိရယာ တိရစ္ဆာနယောနိ၊ ပေတာ အသုရာ အထဝါပိ မာနုသာ ဒေဝါ၊

သယမဒ္ဒသံ ကမ္မဝိပါကမတ္တနော၊ ကာဟာမိ ပုညာနိ အနပ္ပကာနီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။

အထ ¶ သော ပေတော တံ ဣတ္ထိံ ဂဟေတွာ အာကာသေန ဂန္တွာ ပါဋလိပုတ္တနဂရဿ မဇ္ဈေ ဌပေတွာ ပက္ကာမိ။ အထဿာ ဉာတိမိတ္တာဒယော တံ ဒိသွာ ‘‘မယံ ပုဗ္ဗေ သမုဒ္ဒေ ပက္ခိတ္တာ မတာတိ အဿုမှ။ သာ အယံ ဒိဋ္ဌာ ဝတ၊ ဘော၊ သောတ္ထိနာ အာဂတာ’’တိ အဘိနန္ဒမာနာ သမာဂန္တွာ တဿာ ပဝတ္တိံ ပုစ္ဆိံသု။ သာ တေသံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌံ အနုဘူတဉ္စ သဗ္ဗံ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိဝါသိနောပိ ခေါ တေ ဝါဏိဇာ အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိံ ဥပဂတကာလေ သတ္ထု သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ စတုန္နံ ပရိသာနံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တံ သုတွာ မဟာဇနော သံဝေဂဇာတော ဒါနာဒိကုသလဓမ္မနိရတော အဟောသီတိ။

ပါဋလိပုတ္တပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ အမ္ဗဝနပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

အယဉ္စ တေ ပေါက္ခရဏီ သုရမ္မာတိ ဣဒံ သတ္ထရိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ အမ္ဗပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ ¶ ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ အညတရော ဂဟပတိ ပရိက္ခီဏဘောဂေါ အဟောသိ။ တဿ ဘရိယာ ကာလမကာသိ၊ ဧကာ ဓီတာယေဝ ဟောတိ။ သော တံ အတ္တနော မိတ္တဿ ဂေဟေ ဌပေတွာ ဣဏဝသေန ဂဟိတေန ကဟာပဏသတေန ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ သတ္ထေန သဒ္ဓိံ ဝဏိဇ္ဇာယ ဂတော၊ န စိရေနေဝ မူလေန သဟ ဥဒယဘူတာနိ ပဉ္စ ကဟာပဏသတာနိ လဘိတွာ သတ္ထေန သဟ ပဋိနိဝတ္တိ။ အန္တရာမဂ္ဂေ ¶ စောရာ ပရိယုဋ္ဌာယ သတ္ထံ ပါပုဏိံသု၊ သတ္ထိကာ ဣတော စိတော စ ပလာယိံသု။ သော ပန ဂဟပတိ အညတရသ္မိံ ဂစ္ဆေ ကဟာပဏေ နိက္ခိပိတွာ အဝိဒူရေ နိလီယိ။ စောရာ တံ ဂဟေတွာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသုံ။ သော ဓနလောဘေန တတ္ထေဝ ပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။

ဝါဏိဇာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ တဿ ဓီတုယာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။ သာ ပိတု မရဏေန အာဇီဝိကာဘယေန စ အတိဝိယ သဉ္ဇာတဒေါမနဿာ ဗာဠှံ ပရိဒေဝိ။ အထ နံ သော ပိတု သဟာယော ကုဋုမ္ဗိကော ‘‘ယထာ နာမ ကုလာလဘာဇနံ သဗ္ဗံ ဘေဒနပရိယန္တံ၊ ဧဝမေဝ သတ္တာနံ ဇီဝိတံ ဘေဒနပရိယန္တံ။ မရဏံ ¶ နာမ သဗ္ဗသာဓာရဏံ အပ္ပဋိကာရဉ္စ၊ တသ္မာ မာ တွံ ပိတရိ အတိဗာဠှံ သောစိ၊ မာ ပရိဒေဝိ၊ အဟံ တေ ပိတာ၊ တွံ မယှံ ဓီတာ၊ အဟံ တဝ ပိတု ကိစ္စံ ကရောမိ၊ တွံ ပိတုနော ဂေဟေ ဝိယ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ အဝိမနာ အဘိရမဿူ’’တိ ဝတွာ သမဿာသေသိ။ သာ တဿ ဝစနေန ပဋိပ္ပဿဒ္ဓသောကာ ပိတရိ ဝိယ တသ္မိံ သဉ္ဇာတဂါရဝဗဟုမာနာ အတ္တနော ကပဏဘာဝေန တဿ ဝေယျာဝစ္စကာရိနီ ဟုတွာ ဝတ္တမာနာ ပိတရံ ဥဒ္ဒိဿ မတကိစ္စံ ကာတုကာမာ ယာဂုံ ပစိတွာ မနောသိလာဝဏ္ဏာနိ သုပရိပက္ကာနိ မဓုရာနိ အမ္ဗဖလာနိ ကံသပါတိယံ ဌပေတွာ ယာဂုံ အမ္ဗဖလာနိ စ ဒါသိယာ ဂါဟာပေတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဘဂဝါ မယှံ ဒက္ခိဏာယ ပဋိဂ္ဂဟဏေန အနုဂ္ဂဟံ ကရောထာ’’တိ။ သတ္ထာ မဟာကရုဏာယ သဉ္စောဒိတမာနသော တဿာ မနောရထံ ပူရေန္တော နိသဇ္ဇာကာရံ ဒဿေသိ။ သာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ အတ္တနာ ဥပနီတံ သုဝိသုဒ္ဓဝတ္ထံ အတ္ထရိတွာ အဒါသိ၊ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။

အထ ¶ သာ ဘဂဝတော ယာဂုံ ဥပနာမေသိ၊ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ ယာဂုံ။ အထ သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဘိက္ခူနမ္ပိ ယာဂုံ ဒတွာ ပုန ဓောတဟတ္ထာ အမ္ဗဖလာနိ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ၊ ဘဂဝါ တာနိ ပရိဘုဉ္ဇိ။ သာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဧဝမာဟ ¶ – ‘‘ယာ မေ၊ ဘန္တေ၊ ပစ္စတ္ထရဏယာဂုအမ္ဗဖလဒါနဝသေန ပဝတ္တာ ဒက္ခိဏာ၊ သာ မေ ပိတရံ ပါပုဏာတူ’’တိ။ ဘဂဝါ ‘‘ဧဝံ ဟောတူ’’တိ ဝတွာ အနုမောဒနံ အကာသိ။ သာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ တာယ ဒက္ခိဏာယ သမုဒ္ဒိဋ္ဌမတ္တာယ သော ပေတော အမ္ဗဝနဥယျာနဝိမာနကပ္ပရုက္ခပေါက္ခရဏိယော မဟတိဉ္စ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘိ။

အထ တေ ဝါဏိဇာ အပရေန သမယေန ဝဏိဇ္ဇာယ ဂစ္ဆန္တာ တမေဝ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နာ ပုဗ္ဗေ ဝသိတဋ္ဌာနေ ဧကရတ္တိံ ဝါသံ ကပ္ပေသုံ။ တေ ဒိသွာ သော ဝိမာနပေတော ဥယျာနဝိမာနာဒီဟိ သဒ္ဓိံ တေသံ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ တေ ဝါဏိဇာ တံ ဒိသွာ တေန လဒ္ဓသမ္ပတ္တိံ ပုစ္ဆန္တာ –

၇၉၆။

‘‘အယဉ္စ တေ ပေါက္ခရဏီ သုရမ္မာ၊ သမာ သုတိတ္ထာ စ မဟောဒကာ စ၊

သုပုပ္ဖိတာ ဘမရဂဏာနုကိဏ္ဏာ၊ ကထံ တယာ လဒ္ဓါ အယံ မနုညာ။

၇၉၇။

‘‘ဣဒဉ္စ ¶ တေ အမ္ဗဝနံ သုရမ္မံ၊ သဗ္ဗောတုကံ ဓာရယတေ ဖလာနိ၊

သုပုပ္ဖိတံ ဘမရဂဏာနုကိဏ္ဏံ၊ ကထံ တယာ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာန’’န္တိ။ –

ဣမာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစုံ။

၇၉၆။ တတ္ထ သုရမ္မာတိ သုဋ္ဌု ရမဏီယာ။ သမာတိ သမတလာ။ သုတိတ္ထာတိ ရတနမယသောပါနတာယ သုန္ဒရတိတ္ထာ။ မဟောဒကာတိ ဗဟုဇလာ။

၇၉၇။ သဗ္ဗောတုကန္တိ ပုပ္ဖူပဂဖလူပဂရုက္ခာဒီဟိ သဗ္ဗေသု ဥတူသု သုခါဝဟံ။ တေနာဟ ‘‘ဓာရယတေ ဖလာနီ’’တိ။ သုပုပ္ဖိတန္တိ နိစ္စံ သုပုပ္ဖိတံ။

တံ သုတွာ ပေတော ပေါက္ခရဏိအာဒီနံ ပဋိလာဘကာရဏံ အာစိက္ခန္တော –

၇၉၈။

‘‘အမ္ဗပက္ကံ ဒကံ ယာဂု၊ သီတစ္ဆာယာ မနောရမာ၊

ဓီတာယ ဒိန္နဒါနေန၊ တေန မေ ဣဓ လဗ္ဘတီ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ¶ တေန မေ ဣဓ လဗ္ဘတီတိ ယံ တံ ဘဂဝတော ဘိက္ခူနဉ္စ အမ္ဗပက္ကံ ဥဒကံ ယာဂုဉ္စ မမံ ဥဒ္ဒိဿ ဒေန္တိယာ မယှံ ဓီတာယ ဒိန္နံ ဒါနံ၊ တေန မေ ဓီတာယ ဒိန္နဒါနေန ဣဓ ဣမသ္မိံ ဒိဗ္ဗေ အမ္ဗဝနေ သဗ္ဗောတုကံ အမ္ဗပက္ကံ၊ ဣမိဿာ ဒိဗ္ဗာယ မနုညာယ ပေါက္ခရဏိယာ ဒိဗ္ဗံ ဥဒကံ၊ ယာဂုယာ အတ္ထရဏဿ စ ဒါနေန ဥယျာနဝိမာနကပ္ပရုက္ခာဒီသု သီတစ္ဆာယာ မနောရမာ ဣဓ လဗ္ဘတိ၊ သမိဇ္ဈတီတိ အတ္ထော။

ဧဝဉ္စ ¶ ပန ဝတွာ သော ပေတော တေ ဝါဏိဇေ နေတွာ တာနိ ပဉ္စ ကဟာပဏသတာနိ ဒဿေတွာ ‘‘ဣတော ဥပဍ္ဎံ တုမှေ ဂဏှထ၊ ဥပဍ္ဎံ မယာ ဂဟိတံ ဣဏံ သောဓေတွာ သုခေန ဇီဝတူတိ မယှံ ဓီတာယ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ဝါဏိဇာ အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိံ ပတွာ တဿ ဓီတာယ ကထေတွာ တေန အတ္တနော ဒိန္နဘာဂမ္ပိ တဿာ ဧဝ အဒံသု။ သာ ကဟာပဏသတံ ဓနိကာနံ ဒတွာ ဣတရံ အတ္တနော ပိတု သဟာယဿ တဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ ဒတွာ သယံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောန္တိ နိဝသတိ။ သော ‘‘ဣဒံ သဗ္ဗံ တုယှံယေဝ ဟောတူ’’တိ ¶ တဿာယေဝ ပဋိဒတွာ တံ အတ္တနော ဇေဋ္ဌပုတ္တဿ ဃရသာမိနိံ အကာသိ။

သာ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဧကံ ပုတ္တံ လဘိတွာ တံ ဥပလာလေန္တီ –

၇၉၉။

‘‘သန္ဒိဋ္ဌိကံ ကမ္မံ ဧဝံ ပဿထ၊ ဒါနဿ ဒမဿ သံယမဿ ဝိပါကံ၊

ဒါသီ အဟံ အယျကုလေသု ဟုတွာ၊ သုဏိသာ ဟောမိ အဂါရဿ ဣဿရာ’’တိ။ –

ဣမံ ဂါထံ ဝဒတိ။

အထေကဒိဝသံ သတ္ထာ တဿာ ဉာဏပရိပါကံ ဩလောကေတွာ ဩဘာသံ ဖရိတွာ သမ္မုခေ ဌိတော ဝိယ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ –

‘‘အသာတံ သာတရူပေန၊ ပိယရူပေန အပ္ပိယံ၊

ဒုက္ခံ သုခဿ ရူပေန၊ ပမတ္တံ အတိဝတ္တတီ’’တိ။ (ဥဒါ။ ၁၈၊ ဇာ။ ၁။၁။၁၀၀) –

ဣမံ ဂါထမာဟ။ သာ ဂါထာပရိယောသာနေ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတာ။ သာ ဒုတိယဒိဝသေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ¶ ဒါနံ ဒတွာ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

အမ္ဗဝနပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃။ အက္ခရုက္ခပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ယံ ဒဒါတိ န တံ ဟောတီတိ ဣဒံ အက္ခဒါယကပေတဝတ္ထု။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတိ သာဝတ္ထိယံ ¶ ဝိဟရန္တေ အညတရော သာဝတ္ထိဝါသီ ဥပါသကော သကဋေဟိ ဘဏ္ဍဿ ပူရေတွာ ဝဏိဇ္ဇာယ ဝိဒေသံ ဂန္တွာ တတ္ထ အတ္တနော ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကိဏိတွာ ပဋိဘဏ္ဍံ သကဋေသု အာရောပေတွာ သာဝတ္ထိံ ဥဒ္ဒိဿ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တဿ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တဿ အဋဝိယံ ဧကဿ သကဋဿ အက္ခော ဘိဇ္ဇိ။ အထ အညတရော ပုရိသော ရုက္ခဂဟဏတ္ထံ ကုဌာရိဖရသုံ ဂါဟာပေတွာ အတ္တနော ဂါမတော နိက္ခမိတွာ အရညေ ဝိစရန္တော တံ ဌာနံ ပတွာ ¶ တံ ဥပါသကံ အက္ခဘဉ္ဇနေန ဒေါမနဿပ္ပတ္တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဝါဏိဇော အက္ခဘဉ္ဇနေန အဋဝိယံ ကိလမတီ’’တိ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ ရုက္ခဒဏ္ဍံ ဆိန္ဒိတွာ ဒဠှံ အက္ခံ ကတွာ သကဋေ ယောဇေတွာ အဒါသိ။

သော အပရေန သမယေန ကာလံ ကတွာ တသ္မိံယေဝ အဋဝိပဒေသေ ဘုမ္မဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော။ အတ္တနော ကမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ရတ္တိယံ တဿ ဥပါသကဿ ဂေဟံ ဂန္တွာ ဂေဟဒွါရေ ဌတွာ –

၈၀၀။

‘‘ယံ ဒဒါတိ န တံ ဟောတိ၊ ဒေထေဝ ဒါနံ ဒတွာ ဥဘယံ တရတိ၊

ဥဘယံ တေန ဒါနေန ဂစ္ဆတိ၊ ဇာဂရထ မာ ပမဇ္ဇထာ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ယံ ဒဒါတိ န တံ ဟောတီတိ ယံ ဒေယျဓမ္မံ ဒါယကော ဒေတိ၊ န တဒေဝ ပရလောကေ တဿ ဒါနဿ ဖလဘာဝေန ဟောတိ၊ အထ ခေါ အညံ ဗဟုံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ ဖလံ ဟောတိယေဝ။ တသ္မာ ဒေထေဝ ဒါနန္တိ ယထာ တထာ ဒါနံ ဒေထ ဧဝ။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ဒတွာ ဥဘယံ တရတီ’’တိ ¶ ၊ ဒါနံ ဒတွာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဒုက္ခံ အနတ္ထဉ္စ အတိက္ကမတိ။ ဥဘယံ တေန ဒါနေန ဂစ္ဆတီတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ သမ္ပရာယိကဉ္စာတိ ဥဘယမ္ပိ သုခံ တေန ဒါနေန ဥပဂစ္ဆတိ ပါပုဏာတိ၊ အတ္တနော ပရေသဉ္စ ဟိတသုခဝသေနာပိ အယမတ္ထော ယောဇေတဗ္ဗော။ ဇာဂရထ မာ ပမဇ္ဇထာတိ ဧဝံ ဥဘယာနတ္ထနိဝါရဏံ ဥဘယဟိတသာဓနံ ဒါနံ သမ္ပာဒေတုံ ဇာဂရထ၊ ဒါနူပကရဏာနိ သဇ္ဇေတွာ တတ္ထ စ အပ္ပမတ္တာ ဟောထာတိ အတ္ထော။ အာဒရဒဿနတ္ထံ စေတ္ထ အာမေဍိတဝသေန ဝုတ္တံ။

ဝါဏိဇော အတ္တနော ကိစ္စံ တီရေတွာ ပဋိနိဝတ္တိတွာ အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိံ ပတွာ ဒုတိယဒိဝသေ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ သတ္ထာ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။

အက္ခရုက္ခပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄။ ဘောဂသံဟရဏပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

မယံ ¶ ¶ ဘောဂေ သံဟရိမှာတိ ဣဒံ ဘောဂသံဟရဏပေတိဝတ္ထု။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ ရာဇဂဟေ ကိရ စတဿော ဣတ္ထိယော မာနကူဋာဒိဝသေန သပ္ပိမဓုတေလဓညာဒီဟိ ဝေါဟာရံ ကတွာ အယောနိသော ဘောဂေ သံဟရိတွာ ဇီဝန္တိ။ တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဗဟိနဂရေ ပရိခါပိဋ္ဌေ ပေတိယော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တာ ရတ္တိယံ ဒုက္ခာဘိဘူတာ –

၈၀၁။

‘‘မယံ ဘောဂေ သံဟရိမှာ၊ သမေန ဝိသမေန စ၊

တေ အညေ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ မယံ ဒုက္ခဿ ဘာဂိနီ’’တိ။ –

ဝိပ္ပလပန္တိယော ဘေရဝေန မဟာသဒ္ဒေန ဝိရဝိံသု။ မနုဿာ တံ သုတွာ ဘီတတသိတာ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ သဇ္ဇေတွာ သတ္ထာရံ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ နိမန္တေတွာ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန ပရိဝိသိတွာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဥပနိသီဒိတွာ တံ ပဝတ္တိံ နိဝေဒေသုံ။ ဘဂဝါ ‘‘ဥပါသကာ တေန ¶ ဝေါ သဒ္ဒေန ကောစိ အန္တရာယော နတ္ထိ၊ စတဿော ပန ပေတိယော ဒုက္ခာဘိဘူတာ အတ္တနာ ဒုက္ကဋံ ကမ္မံ ကထေတွာ ပရိဒေဝနဝသေန ဝိဿရေန ဝိရဝန္တိယော –

‘‘မယံ ဘောဂေ သံဟရိမှာ၊ သမေန ဝိသမေန စ၊

တေ အညေ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ မယံ ဒုက္ခဿ ဘာဂိနီ’’တိ။ –

ဣမံ ဂါထမာဟံသူတိ အဝေါစ။

တတ္ထ ဘောဂေတိ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဋ္ဌေန ‘‘ဘောဂါ’’တိ လဒ္ဓနာမေ ဝတ္ထာဘရဏာဒိကေ ဝိတ္တူပကရဏဝိသေသေ။ သံဟရိမှာတိ မစ္ဆေရမလေန ပရိယာဒိန္နစိတ္တာ ကဿစိ ကိဉ္စိ အဒတွာ သဉ္စိနိမှ။ သမေန ဝိသမေန စာတိ ဉာယေန စ အညာယေန စ၊ ဉာယပတိရူပကေန ဝါ အညာယေန တေ ဘောဂေ အမှေဟိ သံဟရိတေ ဣဒါနိ အညေ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ မယံ ဒုက္ခဿ ဘာဂိနီတိ မယံ ပန ကဿစိပိ သုစရိတဿ အကတတ္တာ ဒုစ္စရိတဿ စ ကတတ္တာ ဧတရဟိ ပေတယောနိပရိယာပန္နဿ မဟတော ဒုက္ခဿ ဘာဂိနိယော ဘဝါမ၊ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝါမာတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ¶ ¶ ဘဂဝါ တာဟိ ပေတီဟိ ဝုတ္တံ ဂါထံ ဝတွာ တာသံ ပဝတ္တိံ ကထေတွာ တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဥပရိ သစ္စာနိ ပကာသေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသူတိ။

ဘောဂသံဟရဏပေတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅။ သေဋ္ဌိပုတ္တပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

သဋ္ဌိဝဿသဟဿာနီတိ ဣဒံ သေဋ္ဌိပုတ္တပေတဝတ္ထု။ တဿ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တော ဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော မဟတိယာ ရာဇိဒ္ဓိယာ မဟန္တေန ရာဇာနုဘာဝေန နဂရံ အနုသဉ္စရန္တော အညတရသ္မိံ ဂေဟေ ဥပရိပါသာဒေ ဝါတပါနံ ဝိဝရိတွာ တံ ရာဇဝိဘူတိံ ဩလောကေန္တိံ ရူပသမ္ပတ္တိယာ ဒေဝစ္ဆရာပဋိဘာဂံ ဧကံ ဣတ္ထိံ ဒိသွာ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗေ အာရမ္မဏေ သဟသာ သမုပ္ပန္နေန ကိလေသသမုဒါစာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော သတိပိ ကုလရူပါစာရာဒိဂုဏဝိသေသသမ္ပန္နေ ¶ အန္တေပုရဇနေ သဘာဝလဟုကဿ ပန ဒုဒ္ဒမဿ စိတ္တဿ ဝသေန တဿံ ဣတ္ထိယံ ပဋိဗဒ္ဓမာနသော ဟုတွာ ပစ္ဆာသနေ နိသိန္နဿ ပုရိသဿ ‘‘ဣမံ ပါသာဒံ ဣမဉ္စ ဣတ္ထိံ ဥပဓာရေဟီ’’တိ သညံ ဒတွာ ရာဇဂေဟံ ပဝိဋ္ဌော။ အညံ သဗ္ဗံ အမ္ဗသက္ကရပေတဝတ္ထုမှိ အာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အယံ ပန ဝိသေသော – ဣဓ ပုရိသော သူရိယေ အနတ္ထင်္ဂတေယေဝ အာဂန္တွာ နဂရဒွါရေ ထကိတေ အတ္တနာ အာနီတံ အရုဏဝဏ္ဏမတ္တိကံ ဥပ္ပလာနိ စ နဂရဒွါရကဝါဋေ လဂ္ဂေတွာ နိပဇ္ဇိတုံ ဇေတဝနံ အဂမာသိ။ ရာဇာ ပန သိရိသယနေ ဝါသူပဂတော မဇ္ဈိမယာမေ သ-ဣတိ န-ဣတိ ဒု-ဣတိ သော-ဣတိ စ ဣမာနိ စတ္တာရိ အက္ခရာနိ မဟတာ ကဏ္ဌေန ဥစ္စာရိတာနိ ဝိယ ဝိဿရဝသေန အဿောသိ။ တာနိ ကိရ အတီတေ ကာလေ သာဝတ္ထိဝါသီဟိ စတူဟိ သေဋ္ဌိပုတ္တေဟိ ဘောဂမဒမတ္တေဟိ ယောဗ္ဗနကာလေ ပါရဒါရိကကမ္မဝသေန ဗဟုံ အပုညံ ပသဝေတွာ အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တဿေဝ နဂရဿ သမီပေ လောဟကုမ္ဘိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပစ္စမာနေဟိ လောဟကုမ္ဘိယာ မုခဝဋ္ဋိံ ပတွာ ဧကေကံ ဂါထံ ဝတ္ထုကာမေဟိ ဥစ္စာရိတာနံ တာသံ ဂါထာနံ အာဒိအက္ခရာနိ ¶ ၊ တေ ပဌမက္ခရမေဝ ဝတွာ ဝေဒနာပ္ပတ္တာ ဟုတွာ လောဟကုမ္ဘိံ ဩတရိံသု။

ရာဇာ ပန တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ဘီတတသိတော သံဝိဂ္ဂေါ လောမဟဋ္ဌဇာတော တံ ရတ္တာဝသေသံ ဒုက္ခေန ဝီတိနာမေတွာ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ ပုရောဟိတံ ပက္ကောသာပေတွာ တံ ပဝတ္တိံ ကထေသိ။ ပုရောဟိတော ရာဇာနံ ¶ ဘီတတသိတံ ဉတွာ လာဘဂိဒ္ဓါ ‘‘ဥပ္ပန္နော ခေါ အယံ မယှံ ဗြာဟ္မဏာနဉ္စ လာဘုပ္ပာဒနုပါယော’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ မဟာ ဝတာယံ ဥပဒ္ဒဝေါ ဥပ္ပန္နော၊ သဗ္ဗစတုက္ကံ ယညံ ယဇာဟီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ အမစ္စေ အာဏာပေသိ ‘‘သဗ္ဗစတုက္ကယညဿ ဥပကရဏာနိ သဇ္ဇေထာ’’တိ။ တံ သုတွာ မလ္လိကာ ဒေဝီ ရာဇာနံ ဧဝမာဟ – ‘‘ကသ္မာ၊ မဟာရာဇ၊ ဗြာဟ္မဏဿ ဝစနံ သုတွာ အနေကပါဏဝဓဟိံသနကကိစ္စံ ကာတုကာမောသိ၊ နနု သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဋိဟတဉာဏစာရော ဘဂဝါ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော? ယထာ ¶ စ တေ ဘဂဝါ ဗျာကရိဿတိ၊ တထာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ရာဇာ တဿာ ဝစနံ သုတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ ‘‘န၊ မဟာရာဇ၊ တတောနိဒါနံ တုယှံ ကောစိ အန္တရာယော’’တိ ဝတွာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ တေသံ လောဟကုမ္ဘိနိရယေ နိဗ္ဗတ္တသတ္တာနံ ပဝတ္တိံ ကထေတွာ တေဟိ ပစ္စေကံ ဥစ္စာရေတုံ အာရဒ္ဓဂါထာယော –

၈၀၂။

‘‘သဋ္ဌိဝဿသဟဿာနိ၊ ပရိပုဏ္ဏာနိ သဗ္ဗသော၊

နိရယေ ပစ္စမာနာနံ၊ ကဒါ အန္တော ဘဝိဿတိ။

၈၀၃။

‘‘နတ္ထိ အန္တော ကုတော အန္တော၊ န အန္တော ပဋိဒိဿတိ၊

တထာ ဟိ ပကတံ ပါပံ၊ တုယှံ မယှဉ္စ မာရိသာ။

၈၀၄။

‘‘ဒုဇ္ဇီဝိတမဇီဝိမှ၊ ယေ သန္တေ န ဒဒမှသေ၊

သန္တေသု ဒေယျဓမ္မေသု၊ ဒီပံ နာကမှ အတ္တနော။

၈၀၅။

‘‘သောဟံ နူန ဣတော ဂန္တွာ၊ ယောနိံ လဒ္ဓါန မာနုသိံ၊

ဝဒညူ သီလသမ္ပန္နော၊ ကာဟာမိ ကုသလံ ဗဟု’’န္တိ။ –

ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ ကထေသိ။

၈၀၂။ တတ္ထ ¶ သဋ္ဌိဝဿသဟဿာနီတိ ဝဿာနံ သဋ္ဌိသဟဿာနိ။ တသ္မိံ ကိရ လောဟကုမ္ဘိနိရယေ နိဗ္ဗတ္တသတ္တော အဓော ဩဂစ္ဆန္တော တိံသာယ ဝဿသဟဿေဟိ ဟေဋ္ဌိမတလံ ပါပုဏာတိ၊ တတော ဥဒ္ဓံ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တောပိ တိံသာယ ဧဝ ဝဿသဟဿေဟိ မုခဝဋ္ဋိပဒေသံ ပါပုဏာတိ၊ တာယ သညာယ သော ‘‘သဋ္ဌိဝဿသဟဿာနိ၊ ပရိပုဏ္ဏာနိ သဗ္ဗသော’’တိ ဂါထံ ဝတ္တုကာမော သ-ဣတိ ဝတွာ အဓိမတ္တဝေဒနာပ္ပတ္တော ¶ ဟုတွာ အဓောမုခေါ ပတိ။ ဘဂဝါ ပန တံ ရညော ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ ကထေသိ။ ဧသ နယော သေသဂါထာသုပိ။ တတ္ထ ကဒါ အန္တော ဘဝိဿတီတိ လောဟကုမ္ဘိနိရယေ ပစ္စမာနာနံ အမှာကံ ကဒါ နု ခေါ ဣမဿ ဒုက္ခဿ အန္တော ပရိယောသာနံ ဘဝိဿတိ။

၈၀၃။ တထာ ဟီတိ ယထာ တုယှံ မယှဉ္စ ဣမဿ ဒုက္ခဿ နတ္ထိ အန္တော၊ န အန္တော ပဋိဒိဿတိ၊ တထာ တေန ပကာရေန ပါပကံ ကမ္မံ ပကတံ တယာ မယာ စာတိ ဝိဘတ္တိံ ဝိပရိဏာမေတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ။

၈၀၄။ ဒုဇ္ဇီဝိတန္တိ ဝိညူဟိ ဂရဟိတဗ္ဗံ ဇီဝိတံ။ ယေ သန္တေတိ ယေ မယံ သန္တေ ဝိဇ္ဇမာနေ ဒေယျဓမ္မေ။ န ဒဒမှသေတိ ¶ န အဒမှ။ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ‘‘သန္တေသု ဒေယျဓမ္မေသု၊ ဒီပံ နာကမှ အတ္တနော’’တိ ဝုတ္တံ။

၈၀၅။ သောဟန္တိ သော အဟံ။ နူနာတိ ပရိဝိတက္ကေ နိပါတော။ ဣတောတိ ဣမသ္မာ လောဟကုမ္ဘိနိရယာ။ ဂန္တွာတိ အပဂန္တွာ။ ယောနိံ လဒ္ဓါန မာနုသိန္တိ မနုဿယောနိံ မနုဿတ္တဘာဝံ လဘိတွာ။ ဝဒညူတိ ပရိစ္စာဂသီလော၊ ယာစကာနံ ဝါ ဝစနညူ။ သီလသမ္ပန္နောတိ သီလာစာရသမ္ပန္နော။ ကာဟာမိ ကုသလံ ဗဟုန္တိ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ပမာဒံ အနာပဇ္ဇိတွာ ဗဟုံ ပဟူတံ ကုသလံ ပုညကမ္မံ ကရိဿာမိ၊ ဥပစိနိဿာမီတိ အတ္ထော။

သတ္ထာ ဣမာ ဂါထာယော ဝတွာ ဝိတ္ထာရေန ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ ဒေသနာပရိယောသာနေ မတ္တိကာရတ္တုပ္ပလဟာရကော ပုရိသော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ရာဇာ သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ ပရပရိဂ္ဂဟေ အဘိဇ္ဈံ ပဟာယ သဒါရသန္တုဋ္ဌော အဟောသီတိ။

သေဋ္ဌိပုတ္တပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆။ သဋ္ဌိကူဋပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

ကိံ ¶ နု ဥမ္မတ္တရူပေါဝါတိ ဣဒံ သတ္ထရိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ အညတရံ ပေတံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ အတီတေ ကိရ ဗာရာဏသိနဂရေ အညတရော ပီဌသပ္ပီ သာလိတ္တကပယောဂေ ကုသလော၊ တဟိံ သက္ခရခိပနသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော နဂရဒွါရေ နိဂြောဓရုက္ခမူလေ နိသီဒိတွာ သက္ခရပဟာရေဟိ ဟတ္ထိအဿမနုဿရထကူဋာဂါရဓဇပုဏ္ဏဃဋာဒိရူပါနိ နိဂြောဓပတ္တေသု ဒဿေတိ။ နဂရဒါရကာ အတ္တနော ကီဠနတ္ထာယ ¶ မာယကဍ္ဎမာသကာဒီနိ ဒတွာ ယထာရုစိ တာနိ သိပ္ပာနိ ကာရာပေန္တိ။

အထေကဒိဝသံ ဗာရာဏသိရာဇာ နဂရတော နိက္ခမိတွာ တံ နိဂြောဓမူလံ ဥပဂတော နိဂြောဓပတ္တေသု ဟတ္ထိရူပါဒိဝသေန နာနာဝိဓရူပဝိဘတ္တိယော အပ္ပိတာ ဒိသွာ မနုဿေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကေန နု ခေါ ဣမေသု နိဂြောဓပတ္တေသု ဧဝံ နာနာဝိဓရူပဝိဘတ္တိယော ကတာ’’တိ? မနုဿာ တံ ပီဌသပ္ပိံ ဒဿေသုံ ‘‘ဒေဝ၊ ဣမိနာ ကတာ’’တိ ¶ ။ ရာဇာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘သက္ကာ နု ခေါ၊ ဘဏေ၊ မယာ ဒဿိတဿ ဧကဿ ပုရိသဿ ကထေန္တဿ အဇာနန္တဿေဝ ကုစ္ဆိယံ အဇလဏ္ဍိကာဟိ ပူရေတု’’န္တိ? ‘‘သက္ကာ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ တံ အတ္တနော ရာဇဘဝနံ နေတွာ ဗဟုဘာဏိကေ ပုရောဟိတေ နိဗ္ဗိန္နရူပေါ ပုရောဟိတံ ပက္ကောသာပေတွာ တေန သဟ ဝိဝိတ္တေ ဩကာသေ သာဏိပါကာရပရိက္ခိတ္တေ နိသီဒိတွာ မန္တယမာနော ပီဌသပ္ပိံ ပက္ကောသာပေသိ။ ပီဌသပ္ပီ နာဠိမတ္တာ အဇလဏ္ဍိကာ အာဒါယာဂန္တွာ ရညော အာကာရံ ဉတွာ ပုရောဟိတာဘိမုခေါ နိသိန္နော တေန မုခေ ဝိဝဋေ သာဏိပါကာရဝိဝရေန ဧကေကံ အဇလဏ္ဍိကံ တဿ ဂလမူလေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သော လဇ္ဇာယ ဥဂ္ဂိလိတုံ အသက္ကောန္တော သဗ္ဗာ အဇ္ဈောဟရိ။ အထ နံ ရာဇာ အဇလဏ္ဍိကာဟိ ပူရိတောဒရံ ဝိဿဇ္ဇိ – ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ လဒ္ဓံ တယာ ဗဟုဘာဏိတာယ ဖလံ၊ မဒ္ဒနဖလပိယင်္ဂုတစာဒီဟိ အဘိသင်္ခတံ ပါနကံ ပိဝိတွာ ဥစ္ဆဍ္ဍေဟိ၊ ဧဝံ တေ သောတ္ထိ ဘဝိဿတီ’’တိ။ တဿ စ ပီဌသပ္ပိဿ တေန ကမ္မေန အတ္တမနော ဟုတွာ စုဒ္ဒသ ဂါမေ အဒါသိ။ သော ဂါမေ လဘိတွာ အတ္တာနံ သုခေန္တော ပီဏေန္တော ပရိဇနမ္ပိ သုခေန္တော ပီဏေန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာဒီနံ ယထာရဟံ ကိဉ္စိ ဒေန္တော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ သမ္ပရာယိကဉ္စ အတ္ထံ အဟာပေန္တော သုခေနေဝ ဇီဝတိ၊ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတာနံ သိပ္ပံ သိက္ခန္တာနံ ဘတ္တဝေတနံ ဒေတိ။

အထေကော ¶ ပုရိသော တဿ သန္တိကံ ဥပဂန္တွာ ဧဝမာဟ – ‘‘သာဓု၊ အာစရိယ၊ မမ္ပိ ဧတံ သိပ္ပံ သိက္ခာပေဟိ၊ မယှံ ပန အလံ ဘတ္တဝေတနေနာ’’တိ။ သော တံ ပုရိသံ တံ သိပ္ပံ သိက္ခာပေသိ။ သော သိက္ခိတသိပ္ပော သိပ္ပံ ဝီမံသိတုကာမော ဂန္တွာ ဂင်္ဂါတီရေ နိသိန္နဿ သုနေတ္တဿ နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ သက္ခရာဘိဃာတေန သီသံ ဘိန္ဒိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ တတ္ထေဝ ဂင်္ဂါတီရေ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ မနုဿာ ¶ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ တံ ပုရိသံ တတ္ထေဝ လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိ ပဟရိတွာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသုံ။ သော ကာလကတော အဝီစိမဟာနိရယေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဗဟူနိ ဝဿသဟဿာနိ နိရယေ ပစ္စိတွာ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟနဂရဿ အဝိဒူရေ ပေတော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ကမ္မဿ သရိက္ခကေန ဝိပါကေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ကမ္မဝေဂုက္ခိတ္တာနိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ မဇ္ဈနှိကသမယံ သာယနှသမယဉ္စ သဋ္ဌိ အယောကူဋသဟဿာနိ မတ္ထကေ နိပတန္တိ။ သော ဆိန္နဘိန္နသီသော ¶ အဓိမတ္တဝေဒနာပ္ပတ္တော ဘူမိယံ နိပတတိ၊ အယောကူဋေသု ပန အပဂတမတ္တေသု ပဋိပါကတိကသိရော တိဋ္ဌတိ။

အထေကဒိဝသံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဂိဇ္ဈကူဋပဗ္ဗတာ ဩတရန္တော တံ ဒိသွာ –

၈၀၆။

‘‘ကိံ နု ဥမ္မတ္တရူပေါဝ၊ မိဂေါ ဘန္တောဝ ဓာဝသိ၊

နိဿံသယံ ပါပကမ္မန္တော၊ ကိံ နု သဒ္ဒါယသေ တုဝ’’န္တိ။ –

ဣမာယ ဂါထာယ ပဋိပုစ္ဆိ။ တတ္ထ ဥမ္မတ္တရူပေါဝါတိ ဥမ္မတ္တကသဘာဝေါ ဝိယ ဥမ္မာဒပ္ပတ္တော ဝိယ။ မိဂေါ ဘန္တောဝ ဓာဝသီတိ ဘန္တမိဂေါ ဝိယ ဣတော စိတော စ ဓာဝသိ။ သော ဟိ တေသု အယောကူဋေသု နိပတန္တေသု ပရိတ္တာဏံ အပဿန္တော ‘‘န သိယာ နု ခေါ ဧဝံ ပဟာရော’’တိ ဣတောပိ ဧတ္တောပိ ပလာယတိ။ တေ ပန ကမ္မဝေဂုက္ခိတ္တာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဌိတဿ မတ္ထကေယေဝ နိပတန္တိ။ ကိံ နု သဒ္ဒါယသေ တုဝန္တိ ကိံ နု ခေါ တုဝံ သဒ္ဒံ ကရောသိ၊ အတိဝိယ ဝိဿရံ ကရောန္တော ဝိစရသိ။

တံ သုတွာ ပေတော –

၈၀၇။

‘‘အဟံ ဘဒန္တေ ပေတောမှိ၊ ဒုဂ္ဂတော ယမလောကိကော၊

ပါပကမ္မံ ကရိတွာန၊ ပေတလောကံ ဣတော ဂတော။

၈၀၈။

‘‘သဋ္ဌိ ¶ ¶ ကူဋသဟဿာနိ၊ ပရိပုဏ္ဏာနိ သဗ္ဗသော၊

သီသေ မယှံ နိပတန္တိ၊ တေ ဘိန္ဒန္တိ စ မတ္ထက’’န္တိ။ –

ဒွီဟိ ဂါထာဟိ ပဋိဝစနံ အဒါသိ။ တတ္ထ သဋ္ဌိ ကူဋသဟဿာနီတိ သဋ္ဌိမတ္တာနိ အယောကူဋသဟဿာနိ။ ပရိပုဏ္ဏာနီတိ အနူနာနိ။ သဗ္ဗသောတိ သဗ္ဗဘာဂတော။ တဿ ကိရ သဋ္ဌိယာ အယောကူဋသဟဿာနံ ပတနပ္ပဟောနကံ မဟန္တံ ပဗ္ဗတကူဋပ္ပမာဏံ သီသံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ တဿ ဝါလဂ္ဂကောဋိနိတုဒနမတ္တမ္ပိ ဌာနံ အသေသေတွာ တာနိ ကူဋာနိ ပတန္တာနိ မတ္ထကံ ဘိန္ဒန္တိ၊ တေန သော အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗသော သီသေ မယှံ နိပတန္တိ၊ တေ ဘိန္ဒန္တိ စ မတ္ထက’’န္တိ။

အထ ¶ နံ ထေရော ကတကမ္မံ ပုစ္ဆန္တော –

၈၀၉။

‘‘ကိံ နု ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ ဒုက္ကဋံ ကတံ၊

ကိဿ ကမ္မဝိပါကေန၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသိ။

၈၁၀။

‘‘သဋ္ဌိ ကူဋသဟဿာနိ၊ ပရိပုဏ္ဏာနိ သဗ္ဗသော၊

သီသေ တုယှံ နိပတန္တိ၊ တေ ဘိန္ဒန္တိ စ မတ္ထက’’န္တိ။ –

ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။

တဿ ပေတော အတ္တနာ ကတကမ္မံ အာစိက္ခန္တော –

၈၁၁။

‘‘အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ သုနေတ္တံ ဘာဝိတိန္ဒြိယံ၊

နိသိန္နံ ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ ဈာယန္တံ အကုတောဘယံ။

၈၁၂။

‘‘သာလိတ္တကပ္ပဟာရေန၊ ဘိန္ဒိဿံ တဿ မတ္ထကံ၊

တဿကမ္မဝိပါကေန၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆိသံ။

၈၁၃။

‘‘သဋ္ဌိ ကူဋသဟဿာနိ၊ ပရိပုဏ္ဏာနိ သဗ္ဗသော၊

သီသေ မယှံ နိပတန္တိ၊ တေ ဘိန္ဒန္တိ စ မတ္ထက’’န္တိ။ –

တိဿော ဂါထာယော အဘာသိ။

၈၁၁။ တတ္ထ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓံ။ သုနေတ္တန္တိ ဧဝံနာမကံ။ ဘာဝိတိန္ဒြိယန္တိ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာယ ဘာဝိတသဒ္ဓါဒိဣန္ဒြိယံ။

၈၁၂-၁၃။ သာလိတ္တကပ္ပဟာရေနာတိ ¶ သာလိတ္တကံ ဝုစ္စတိ ဓနုကေန၊ အင်္ဂုလီဟိ ဧဝ ဝါ သက္ခရခိပနပယောဂေါ။ တထာ ဟိ သက္ခရာယ ပဟာရေနာတိ ဝါ ပါဌော။ ဘိန္ဒိဿန္တိ ဘိန္ဒိံ။

တံ ¶ ¶ သုတွာ ထေရော ‘‘အတ္တနော ကတကမ္မာနုရူပမေဝ ဣဒါနိ ပုရာဏကမ္မဿ ဣဒံ ဖလံ ပဋိလဘတီ’’တိ ဒဿေန္တော –

၈၁၄။

‘‘ဓမ္မေန တေ ကာပုရိသ၊

သဋ္ဌိ ကူဋသဟဿာနိ၊ ပရိပုဏ္ဏာနိ သဗ္ဗသော၊

သီသေ တုယှံ နိပတန္တိ၊ တေ ဘိန္ဒန္တိ စ မတ္ထက’’န္တိ။ –

ဩသာနဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဓမ္မေနာတိ အနုရူပကာရဏေန။ တေတိ တဝ၊ တသ္မိံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ အပရဇ္ဈန္တေန တယာ ကတဿ ပါပကမ္မဿ အနုစ္ဆဝိကမေဝေတံ ဖလံ တုယှံ ဥပနီတံ။ တသ္မာ ကေနစိ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ အပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေနပိ အပ္ပဋိဗာဟနီယမေတန္တိ ဒဿေတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ တတော နဂရေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ကတဘတ္တကိစ္စော သာယနှသမယေ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ တမတ္ထံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဂုဏာနုဘာဝံ ကမ္မာနဉ္စ အဝဉ္ဈတံ ပကာသေသိ၊ မဟာဇနော သံဝေဂဇာတော ဟုတွာ ပါပံ ပဟာယ ဒါနာဒိပုညနိရတော အဟောသီတိ။

သဋ္ဌိကူဋပေတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ ပေတဝတ္ထုသ္မိံ

သောဠသဝတ္ထုပဋိမဏ္ဍိတဿ

စတုတ္ထဿ မဟာဝဂ္ဂဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဂမနကထာ

ဧတ္တာဝတာ ¶ ¶ စ –

ယေ တေ ပေတေသု နိဗ္ဗတ္တာ၊ သတ္တာ ဒုက္ကဋကာရိနော၊

ယေဟိ ကမ္မေဟိ တေသံ တံ၊ ပါပကံ ကဋုကပ္ဖလံ။

ပစ္စက္ခတော ဝိဘာဝေန္တီ၊ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနေဟိ စ၊

ယာ ¶ ဒေသနာနိယာမေန၊ သတံ သံဝေဂဝဍ္ဎနီ။

ယံ ကထာဝတ္ထုကုသလာ၊ သုပရိညာတဝတ္ထုကာ၊

ပေတဝတ္ထူတိ နာမေန၊ သင်္ဂါယိံသု မဟေသယော။

တဿ အတ္ထံ ပကာသေတုံ၊ ပေါရာဏဋ္ဌကထာနယံ၊

နိဿာယ ယာ သမာရဒ္ဓါ၊ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ မယာ။

ယာ တတ္ထ ပရမတ္ထာနံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ယထာရဟံ၊

ပကာသနာ ပရမတ္ထ-ဒီပနီ နာမ နာမတော။

သမ္ပတ္တာ ပရိနိဋ္ဌာနံ၊ အနာကုလဝိနိစ္ဆယာ၊

သာ ပန္နရသမတ္တာယ၊ ပါဠိယာ ဘာဏဝါရတော။

ဣတိ တံ သင်္ခရောန္တေန၊ ယံ တံ အဓိဂတံ မယာ၊

ပုညံ တဿာနုဘာဝေန၊ လောကနာထဿ သာသနံ။

ဩဂါဟေတွာ ဝိသုဒ္ဓါယ၊ သီလာဒိပဋိပတ္တိယာ၊

သဗ္ဗေပိ ဒေဟိနော ဟောန္တု၊ ဝိမုတ္တိရသဘာဂိနော။

စိရံ ¶ တိဋ္ဌတု လောကသ္မိံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနံ၊

တသ္မိံ သဂါရဝါ နိစ္စံ၊ ဟောန္တု သဗ္ဗေပိ ပါဏိနော။

သမ္မာ ¶ ဝဿတု ကာလေန၊ ဒေဝေါပိ ဇဂတီပတိ၊

သဒ္ဓမ္မနိရတော လောကံ၊ ဓမ္မေနေဝ ပသာသတူတိ။

ဣတိ ဗဒရတိတ္ထဝိဟာရဝါသိနာ မုနိဝရယတိနာ

ဘဒန္တေန အာစရိယဓမ္မပါလေန ကတာ ပေတဝတ္ထုအတ္ထသံဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပေတဝတ္ထု-အဋ္ဌကထာ သမတ္တာ။