📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ခုဒ္ဒကနိကာယေ

ထေရဂါထာ-အဋ္ဌကထာ

(ပဌမော ဘာဂေါ)

ဂန္ထာရမ္ဘကထာ

မဟာကာရုဏိကံ နာထံ၊ ဉေယျသာဂရပါရဂုံ၊

ဝန္ဒေ နိပုဏဂမ္ဘီရ-ဝိစိတြနယဒေသနံ။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နာ၊ ယေန နိယျန္တိ လောကတော၊

ဝန္ဒေ တမုတ္တမံ ဓမ္မံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပူဇိတံ။

သီလာဒိဂုဏသမ္ပန္နော၊ ဌိတော မဂ္ဂဖလေသု ယော၊

ဝန္ဒေ အရိယသင်္ဃံ တံ၊ ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ။

ဝန္ဒနာဇနိတံ ပုညံ၊ ဣတိ ယံ ရတနတ္တယေ၊

ဟတန္တရာယော သဗ္ဗတ္ထ၊ ဟုတွာဟံ တဿ တေဇသာ။

ယာ တာ သုဘူတိအာဒီဟိ၊ ကတကိစ္စေဟိ တာဒိဟိ၊

ထေရေဟိ ဘာသိတာ ဂါထာ၊ ထေရီဟိ စ နိရာမိသာ။

ဥဒါနနာဒဝိဓိနာ၊ ဂမ္ဘီရာ နိပုဏာ သုဘာ၊

သုညတာပဋိသံယုတ္တာ၊ အရိယဓမ္မပ္ပကာသိကာ။

ထေရဂါထာတိ နာမေန၊ ထေရီဂါထာတိ တာဒိနော၊

ယာ ခုဒ္ဒကနိကာယမှိ၊ သင်္ဂါယိံသု မဟေသယော။

တာသံ ဂမ္ဘီရဉာဏေဟိ၊ ဩဂါဟေတဗ္ဗဘာဝတော၊

ကိဉ္စာပိ ဒုက္ကရာ ကာတုံ၊ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ မယာ။

သဟသံဝဏ္ဏနံ ယသ္မာ၊ ဓရတေ သတ္ထု သာသနံ၊

ပုဗ္ဗာစရိယသီဟာနံ၊ တိဋ္ဌတေဝ ဝိနိစ္ဆယော။

တသ္မာ တံ အဝလမ္ဗိတွာ၊ ဩဂါဟေတွာန ပဉ္စပိ၊

နိကာယေ ဥပနိဿာယ၊ ပေါရာဏဋ္ဌကထာနယံ။

သုဝိသုဒ္ဓံ အသံကိဏ္ဏံ၊ နိပုဏတ္ထဝိနိစ္ဆယံ၊

မဟာဝိဟာရဝါသီနံ၊ သမယံ အဝိလောမယံ။

ယာသံ အတ္ထော ဒုဝိညေယျော၊ အနုပုဗ္ဗိကထံ ဝိနာ၊

တာသံ တဉ္စ ဝိဘာဝေန္တော၊ ဒီပယန္တော ဝိနိစ္ဆယံ။

ယထာဗလံ ကရိဿာမိ၊ အတ္ထသံဝဏ္ဏနံ သုဘံ၊

သက္ကစ္စံ ထေရဂါထာနံ၊ ထေရီဂါထာနမေဝ စ။

ဣတိ အာကင်္ခမာနဿ၊ သဒ္ဓမ္မဿ စိရဋ္ဌိတိံ၊

တဒတ္ထံ ဝိဘဇန္တဿ၊ နိသာမယထ သာဓဝေါတိ။

ကာ ပနေတာ ထေရဂါထာ ထေရီဂါထာ စ၊ ကထဉ္စ ပဝတ္တာတိ၊ ကာမဉ္စာယမတ္ထော ဂါထာသု ဝုတ္တောယေဝ ပါကဋကရဏတ္ထံ ပန ပုနပိ ဝုစ္စတေ – တတ္ထ ထေရဂါထာ တာဝ သုဘူတိတ္ထေရာဒီဟိ ဘာသိတာ။ ယာ ဟိ တေ အတ္တနာ ယထာဓိဂတံ မဂ္ဂဖလသုခံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ကာစိ ဥဒါနဝသေန၊ ကာစိ အတ္တနော သမာပတ္တိဝိဟာရပစ္စဝေက္ခဏဝသေန၊ ကာစိ ပုစ္ဆာဝသေန၊ ကာစိ ပရိနိဗ္ဗာနသမယေ သာသနဿ နိယျာနိကဘာဝဝိဘာဝနဝသေန အဘာသိံသု၊ တာ သဗ္ဗာ သင်္ဂီတိကာလေ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ‘‘ထေရဂါထာ’’ဣစ္စေဝ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ သင်္ဂီတာ။ ထေရီဂါထာ ပန ထေရိယော ဥဒ္ဒိဿ ဒေသိတာ။

တာ ပန ဝိနယပိဋကံ၊ သုတ္တန္တပိဋကံ အဘိဓမ္မပိဋကန္တိ တီသု ပိဋကေသု သုတ္တန္တပိဋကပရိယာပန္နာ။ ဒီဃနိကာယော၊ မဇ္ဈိမနိကာယော၊ သံယုတ္တနိကာယော၊ အင်္ဂုတ္တရနိကာယော၊ ခုဒ္ဒကနိကာယောတိ ပဉ္စသု နိကာယေသု ခုဒ္ဒကနိကာယပရိယာပန္နာ၊ သုတ္တံ၊ ဂေယျံ၊ ဝေယျာကရဏံ၊ ဂါထာ၊ ဥဒါနံ၊ ဣတိဝုတ္တကံ ၊ ဇာတကံ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မံ၊ ဝေဒလ္လန္တိ နဝသု သာသနင်္ဂေသု ဂါထင်္ဂသင်္ဂဟံ ဂတာ။

‘‘ဒွါသီတိ ဗုဒ္ဓတော ဂဏှိံ၊ ဒွေသဟဿာနိ ဘိက္ခုတော၊

စတုရာသီတိသဟဿာနိ၊ ယေ မေ ဓမ္မာ ပဝတ္တိနော’’တိ။

ဧဝံ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကေန ပဋိညာတေသု စတုရာသီတိယာ ဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿေသု ကတိပယဓမ္မက္ခန္ဓသင်္ဂဟံ ဂတာ။

တတ္ထ ထေရဂါထာ တာဝ နိပါတတော ဧကနိပါတော ဧကုတ္တရဝသေန ယာဝ စုဒ္ဒသနိပါတာတိ စုဒ္ဒသနိပါတော သောဠသနိပါတော ဝီသတိနိပါတော တိံသနိပါတော စတ္တာလီသနိပါတော ပညာသနိပါတော သဋ္ဌိနိပါတော သတ္တတိနိပါတောတိ ဧကဝီသတိနိပါတသင်္ဂဟာ။ နိပါတနံ နိက္ခိပနန္တိ နိပါတော။ ဧကော ဧကေကော ဂါထာနံ နိပါတော နိက္ခေပေါ ဧတ္ထာတိ ဧကနိပါတော။ ဣမိနာ နယေန သေသေသုပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ ဧကနိပါတေ ဒွါဒသ ဝဂ္ဂါ။ ဧကေကသ္မိံ ဝဂ္ဂေ ဒသ ဒသ ကတွာ ဝီသုတ္တရသတံ ထေရာ၊ တတ္တိကာ ဧဝ ဂါထာ။ ဝုတ္တဉှိ –

‘‘ဝီသုတ္တရသတံ ထေရာ၊ ကတကိစ္စာ အနာသဝါ၊

ဧကကမှိ နိပါတမှိ၊ သုသင်္ဂီတာ မဟေသိဘီ’’တိ။

ဒုကနိပါတေ ဧကူနပညာသ ထေရာ၊ အဋ္ဌနဝုတိ ဂါထာ၊ တိကနိပါတေ သောဠသ ထေရာ၊ အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဂါထာ၊ စတုက္ကနိပါတေ တေရသ ထေရာ၊ ဒွေပညာသ ဂါထာ၊ ပဉ္စကနိပါတေ ဒွါဒသ ထေရာ၊ သဋ္ဌိ ဂါထာ၊ ဆက္ကနိပါတေ စုဒ္ဒသ ထေရာ၊ စတုရာသီတိ ဂါထာ၊ သတ္တကနိပါတေ ပဉ္စ ထေရာ၊ ပဉ္စတိံသ ဂါထာ၊ အဋ္ဌကနိပါတေ တယော ထေရာ၊ စတုဝီသတိ ဂါထာ၊ နဝကနိပါတေ ဧကော ထေရော၊ နဝ ဂါထာ၊ ဒသနိပါတေ သတ္တ ထေရာ၊ သတ္တတိ ဂါထာ၊ ဧကာဒသနိပါတေ ဧကော ထေရော၊ ဧကာဒသ ဂါထာ၊ ဒွါဒသနိပါတေ ဒွေ ထေရာ၊ စတုဝီသတိ ဂါထာ၊ တေရသနိပါတေ ဧကော ထေရော၊ တေရသ ဂါထာ၊ စုဒ္ဒသနိပါတေ ဒွေ ထေရာ၊ အဋ္ဌဝီသတိ ဂါထာ၊ ပန္နရသနိပါတော နတ္ထိ၊ သောဠသနိပါတေ ဒွေ ထေရာ၊ ဒွတ္တိံသ ဂါထာ၊ ဝီသတိနိပါတေ ဒသ ထေရာ၊ ပဉ္စစတ္တာလီသာဓိကာနိ ဒွေ ဂါထာသတာနိ၊ တိံသနိပါတေ တယော ထေရာ၊ သတံ ပဉ္စ စ ဂါထာ၊ စတ္တာလီသနိပါတေ ဧကော ထေရော၊ ဒွေစတ္တာလီသ ဂါထာ၊ ပညာသနိပါတေ ဧကော ထေရော၊ ပဉ္စပညာသ ဂါထာ၊ သဋ္ဌိနိပါတေ ဧကော ထေရော၊ အဋ္ဌသဋ္ဌိ ဂါထာ၊ သတ္တတိနိပါတေ ဧကော ထေရော၊ ဧကသတ္တတိ ဂါထာ။ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ ပန ဒွေသတာနိ စတုသဋ္ဌိ စ ထေရာ၊ သဟဿံ တီဏိ သတာနိ သဋ္ဌိ စ ဂါထာတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘သဟဿံ ဟောန္တိ တာ ဂါထာ၊ တီဏိ သဋ္ဌိ သတာနိ စ၊

ထေရာ စ ဒွေ သတာ သဋ္ဌိ၊ စတ္တာရော စ ပကာသိတာ’’တိ။

ထေရီဂါထာ ပန ဧကနိပါတော ဧကုတ္တရဝသေန ယာဝ နဝနိပါတာတိ နဝနိပါတော ဧကာဒသနိပါတော၊ ဒွါဒသနိပါတော၊ သောဠသနိပါတော၊ ဝီသတိနိပါတော၊ တိံသနိပါတော၊ စတ္တာလီသနိပါတော၊ မဟာနိပါတောတိ သောဠသနိပါတသင်္ဂဟာ။ တတ္ထ ဧကနိပါတေ အဋ္ဌာရသ ထေရိယော၊ အဋ္ဌာရသေဝ ဂါထာ၊ ဒုကနိပါတေ ဒသ ထေရိယော၊ ဝီသတိ ဂါထာ၊ တိကနိပါတေ အဋ္ဌ ထေရိယော၊ စတုဝီသတိ ဂါထာ၊ စတုက္ကနိပါတေ ဧကာ ထေရီ၊ စတဿော ဂါထာ၊ ပဉ္စကနိပါတေ ဒွါဒသ ထေရိယော သဋ္ဌိ ဂါထာ၊ ဆက္ကနိပါတေ အဋ္ဌ ထေရိယော အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဂါထာ၊ သတ္တနိပါတေ တိဿော ထေရိယော၊ ဧကဝီသတိ ဂါထာ၊ အဋ္ဌ နိပါတတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ သောဠသနိပါတာ ဧကေကာ ထေရိယော တံတံနိပါတပရိမာဏာ ဂါထာ၊ ဝီသတိနိပါတေ ပဉ္စ ထေရိယော၊ အဋ္ဌာရသသတဂါထာ၊ တိံသနိပါတေ ဧကာ ထေရီ၊ စတုတ္တိံသ ဂါထာ၊ စတ္တာလီသနိပါတေ ဧကာ ထေရီ၊ အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဂါထာ၊ မဟာနိပါတေပိ ဧကာ ထေရီ၊ ပဉ္စသတ္တတိ ဂါထာ။ ဧဝမေတ္ထ နိပါတာနံ ဂါထာဝဂ္ဂါနံ ဂါထာနဉ္စ ပရိမာဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

နိဒါနဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ပရိစ္ဆိန္နပရိမာဏာသု ပနေတာသု ထေရဂါထာ အာဒိ။ တတ္ထာပိ –

‘‘သီဟာနံဝ နဒန္တာနံ၊ ဒါဌီနံ ဂိရိဂဗ္ဘရေ၊

သုဏာထ ဘာဝိတတ္တာနံ၊ ဂါထာ အတ္ထူပနာယိကာ’’တိ။

အယံ ပဌမမဟာသင်္ဂီတိကာလေ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန တေသံ ထေရာနံ ထောမနတ္ထံ ဘာသိတာ ဂါထာ အာဒိ။ တတ္ထ သီဟာနန္တိ သီဟသဒ္ဒေါ ‘‘သီဟော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိဂရာဇာ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၃၃) မိဂရာဇေ အာဂတော။ ‘‘အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၅။၃၄) ပညတ္တိယံ။ ‘‘သီဟောတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတဿေတံ အဓိဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၅။၉၉၊ ၁၀။၂၁) တထာဂတေ။ တတ္ထ ယထာ တထာဂတေ သဒိသကပ္ပနာယ အာဂတော၊ ဧဝံ ဣဓာပိ သဒိသကပ္ပနာဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ တသ္မာ သီဟာနံဝါတိ သီဟာနံ ဣဝ။ သန္ဓိဝသေန သရလောပေါ ‘‘ဧဝံသ တေ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၂၂) ဝိယ။ တတ္ထ ဣဝါတိ နိပါတပဒံ။ သုဏာထာတိ အာချာတပဒံ။ ဣတရာနိ နာမပဒါနိ။ သီဟာနံဝါတိ စ သမ္ဗန္ဓေ သာမိဝစနံ။ ကာမဉ္စေတ္ထ သမ္ဗန္ဓီ သရူပတော န ဝုတ္တော၊ အတ္ထတော ပန ဝုတ္တောဝ ဟောတိ။ ယထာ ဟိ ‘‘ဩဋ္ဌဿေဝ မုခံ ဧတဿာ’’တိ ဝုတ္တေ ဩဋ္ဌဿ မုခံ ဝိယ မုခံ ဧတဿာတိ အယမတ္ထော ဝုတ္တော ဧဝ ဟောတိ၊ ဧဝမိဓာပိ ‘‘သီဟာနံဝါ’’တိ ဝုတ္တေ သီဟာနံ နာဒေါ ဝိယာတိ အယမတ္ထော ဝုတ္တော ဧဝ ဟောတိ။ တတ္ထ မုခသဒ္ဒသန္နိဓာနံ ဟောတီတိ စေ၊ ဣဓာပိ ‘‘နဒန္တာန’’န္တိ ပဒသန္နိဓာနတော၊ တသ္မာ သီဟာနံဝါတိ နိဒဿနဝစနံ။ နဒန္တာနန္တိ တဿ နိဒဿိတဗ္ဗေန သမ္ဗန္ဓဒဿနံ။ ဒါဌီနန္တိ တဗ္ဗိသေသနံ။ ဂိရိဂဗ္ဘရေတိ တဿ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဒဿနံ။ သုဏာထာတိ သဝနေ နိယောဇနံ။ ဘာဝိတတ္တာနန္တိ သောတဗ္ဗဿ ပဘဝဒဿနံ။ ဂါထာတိ သောတဗ္ဗဝတ္ထုဒဿနံ။ အတ္ထုပနာယိကာတိ တဗ္ဗိသေသနံ။ ကာမဉ္စေတ္ထ ‘‘သီဟာနံ နဒန္တာနံ ဒါဌီန’’န္တိ ပုလ္လိင်္ဂဝသေန အာဂတံ၊ လိင်္ဂံ ပန ပရိဝတ္တေတွာ ‘‘သီဟီန’’န္တိအာဒိနာ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေနာပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧကသေသဝသေန ဝါ သီဟာ စ သီဟိယော စ သီဟာ၊ တေသံ သီဟာနန္တိအာဒိနာ သာဓာရဏာ ဟေတာ တိဿော နိဒါနဂါထာ ထေရဂါထာနံ ထေရီဂါထာနဉ္စာတိ။

တတ္ထ သဟနတော ဟနနတော စ သီဟော။ ယထာ ဟိ သီဟဿ မိဂရညော ဗလဝိသေသယောဂတော သရဘမိဂမတ္တဝရဝါရဏာဒိတောပိ ပရိဿယော နာမ နတ္ထိ၊ ဝါတာတပါဒိပရိဿယမ္ပိ သော သဟတိယေဝ၊ ဂေါစရာယ ပက္ကမန္တောပိ တေဇုဿဒတာယ မတ္တဂန္ဓဟတ္ထိဝနမဟိံသာဒိကေ သမာဂန္တွာ အဘီရူ အဆမ္ဘီ အဘိဘဝတိ၊ အဘိဘဝန္တော စ တေ အညဒတ္ထု ဟန္တွာ တတ္ထ မုဒုမံသာနိ ဘက္ခယိတွာ သုခေနေဝ ဝိဟရတိ၊ ဧဝမေတေပိ မဟာထေရာ အရိယဗလဝိသေသယောဂေန သဗ္ဗေသမ္ပိ ပရိဿယာနံ သဟနတော၊ ရာဂါဒိသံကိလေသဗလဿ အဘိဘဝိတွာ ဟနနတော ပဇဟနတော တေဇုဿဒဘာဝေန ကုတောစိပိ အဘီရူ အဆမ္ဘီ ဈာနာဒိသုခေန ဝိဟရန္တီတိ သဟနတော ဟနနတော စ သီဟာ ဝိယာတိ သီဟာ။ သဒ္ဒတ္ထတော ပန ယထာ ကန္တနတ္ထေန အာဒိအန္တဝိပလ္လာသတော တက္ကံ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ဟိံသနဋ္ဌေန သီဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တထာ သဟနဋ္ဌေန။ ပိသောဒရာဒိပက္ခေပေန နိရုတ္တိနယေန ပန ဝုစ္စမာနေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။

အထ ဝါ ယထာ မိဂရာဇာ ကေသရသီဟော အတ္တနော တေဇုဿဒတာယ ဧကစာရီ ဝိဟရတိ၊ န ကဉ္စိ သဟာယံ ပစ္စာသီသတိ၊ ဧဝမေတေပိ တေဇုဿဒတာယ ဝိဝေကာဘိရတိယာ စ ဧကစာရိနောတိ ဧကစရိယဋ္ဌေနပိ သီဟာ ဝိယာတိ သီဟာ၊ တေနာဟ – ဘဂဝါ ‘‘သီဟံဝေကစရံ နာဂ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၃၀၊ သု။ နိ။ ၁၆၈)။

အထ ဝါ အသန္တာသနဇဝပရက္ကမာဒိဝိသေသယောဂတော သီဟာ ဝိယာတိ သီဟာ၊ ဧတေ မဟာထေရာ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ဒွေမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသနိယာ ဖလန္တိယာ န သန္တသန္တိ၊ ကတမေဝ ဒွေ? ဘိက္ခု စ ခီဏာသဝေါ သီဟော စ မိဂရာဇာ’’တိ (အ။ နိ။ ၂။၆၀)။

ဇဝေါပိ သီဟဿ အညေဟိ အသာဓာရဏော၊ တထာ ပရက္ကမော။ တထာ ဟိ သော ဥသဘသတမ္ပိ လင်္ဃိတွာ ဝနမဟိံသာဒီသု နိပတတိ၊ ပေါတကောပိ သမာနော ပဘိန္နမဒါနမ္ပိ မတ္တဝရဝါရဏာနံ ပဋိမာနံ ဘိန္ဒိတွာ ဒန္တကဠီရံဝ ခါဒတိ။ ဧတေသံ ပန အရိယမဂ္ဂဇဝေါ ဣဒ္ဓိဇဝေါ စ အညေဟိ အသာဓာရဏော၊ သမ္မပ္ပဓာနပရက္ကမော စ နိရတိသယော။ တသ္မာ သီဟာနံဝါတိ သီဟသဒိသာနံ ဝိယ။ သီဟဿ စေတ္ထ ဟီနူပမတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ အစ္စန္တဝိသိဋ္ဌဿ သဟနာဒိအတ္ထဿ ထေရေသွေဝ လဗ္ဘနတော။

နဒန္တာနန္တိ ဂဇ္ဇန္တာနံ။ ဂေါစရပရက္ကမတုဋ္ဌိဝေလာဒီသု ဟိ ယထာ သီဟာ အတ္တနော အာသယတော နိက္ခမိတွာ ဝိဇမ္ဘိတွာ သီဟနာဒံ အဘီတနာဒံ နဒန္တိ၊ ဧဝံ ဧတေပိ ဝိသယဇ္ဈတ္တပစ္စဝေက္ခဏဥဒါနာဒိကာလေသု ဣမံ အဘီတနာဒံ နဒိံသု။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သီဟာနံဝ နဒန္တာန’’န္တိ။ ဒါဌီနန္တိ ဒါဌာဝန္တာနံ။ ပသဋ္ဌဒါဌီနံ၊ အတိသယဒါဌာနန္တိ ဝါ အတ္ထော။ ယထာ ဟိ သီဟာ အတိဝိယ ဒဠှာနံ တိက္ခာနဉ္စ စတုန္နံ ဒါဌာနံ ဗလေန ပဋိပက္ခံ အဘိဘဝိတွာ အတ္တနော မနောရထံ မတ္ထကံ ပူရေန္တိ၊ ဧဝမေတေပိ စတုန္နံ အရိယမဂ္ဂဒါဌာနံ ဗလေန အနာဒိမတိ သံသာရေ အနဘိဘူတပုဗ္ဗပဋိပက္ခံ အဘိဘဝိတွာ အတ္တနော မနောရထံ မတ္ထကံ ပါပေသုံ။ ဣဓာပိ ဒါဌာ ဝိယာတိ ဒါဌာတိ သဒိသကပ္ပနာဝသေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဂိရိဂဗ္ဘရေတိ ပဗ္ဗတဂုဟာယံ၊ သမီပတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ။ ‘‘ဂိရိဂဝှရေ’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ။ ပဗ္ဗတေသု ဝနဂဟနေ ဝနသဏ္ဍေတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ပန နေသံ ဝိရောစနဋ္ဌာနဒဿနဉ္စေဝ သီဟနာဒဿ ယောဂျဘူမိဒဿနဉ္စ။ နဒန္တာနံ ဂိရိဂဗ္ဘရေတိ ယောဇနာ။ ယထာ ဟိ သီဟာ ယေဘုယျေန ဂိရိဂဗ္ဘရေ အညေဟိ ဒုရာသဒတာယ ဇနဝိဝိတ္တေ ဝသန္တာ အတ္တနော ဒဿနေန ဥပ္ပဇ္ဇနကဿ ခုဒ္ဒကမိဂသန္တာသဿ ပရိဟရဏတ္ထံ ဂေါစရဂမနေ သီဟနာဒံ နဒန္တိ၊ ဧဝမေတေပိ အညေဟိ ဒုရာသဒဂိရိဂဗ္ဘရသဒိသေဝ သုညာဂါရေဝသန္တာ ဂုဏေဟိ ခုဒ္ဒကာနံ ပုထုဇ္ဇနာနံ တဏှာဒိဋ္ဌိပရိတ္တာသပရိဝဇ္ဇနတ္ထံ ဝက္ခမာနဂါထာသင်္ခါတံ အဘီတနာဒံ နဒိံသု။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သီဟာနံဝ နဒန္တာနံ၊ ဒါဌီနံ ဂိရိဂဗ္ဘရေ’’တိ။

သုဏာထာတိ သဝနာဏတ္တိကဝစနံ၊ တေန ဝက္ခမာနာနံ ဂါထာနံ သန္နိပတိတာယ ပရိသာယ သောတုကာမတံ ဥပ္ပာဒေန္တော သဝနေ အာဒရံ ဇနေတိ၊ ဥဿာဟံ သမုဋ္ဌာပေန္တော ဂါရဝံ ဗဟုမာနဉ္စ ဥပဋ္ဌပေတိ။ အထ ဝါ ‘‘သီဟာန’’န္တိအာဒီနံ ပဒါနံ သဒိသကပ္ပနာယ ဝိနာ မုချဝသေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တသ္မာ ဒဠှတိက္ခဘာဝေန ပသဋ္ဌာတိသယဒါဌတာယ ဒါဌီနံ ဂိရိဂဗ္ဘရေ နဒန္တာနံ သီဟဂဇ္ဇိတံ ဂဇ္ဇန္တာနံ သီဟာနံ မိဂရာဇူနံ ဝိယ တေသံ အဘီတနာဒသဒိသာ ဂါထာ သုဏာထာတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ယထာ သီဟနာဒံ နဒန္တာနံ သီဟာနံ မိဂရာဇူနံ ကုတောစိပိ ဘယာဘာဝတော သော အဘီတနာဒေါ တဒညမိဂသန္တာသကရော၊ ဧဝံ ဘာဝိတတ္တာနံ အပ္ပမတ္တာနံ ထေရာနံ သီဟနာဒသဒိသိယော သဗ္ဗသော ဘယဟေတူနံ သုပ္ပဟီနတ္တာ အဘီတနာဒဘူတာ၊ ပမတ္တဇနသန္တာသကရာ ဂါထာ သုဏာထာ’’တိ။

ဘာဝိတတ္တာနန္တိ ဘာဝိတစိတ္တာနံ။ စိတ္တဉှိ ‘‘အတ္တာ ဟိ ကိရ ဒုဒ္ဒမော (ဓ။ ပ။ ၁၅၉) ယော ဝေ ဌိတတ္တော တသရံဝ ဥဇ္ဇူ’’တိ (သု။ နိ။ ၂၁၇) စ ‘‘အတ္တသမ္မာပဏိဓီ’’တိ (ခု။ ပါ။ ၅။၄၊ သု။ နိ။ ၂၆၃) စ ဧဝမာဒီသု အတ္တာတိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ အဓိစိတ္တာနုယောဂေန သမထဝိပဿနာဘိဝဍ္ဎိတစိတ္တာနံ သမထဝိပဿနာဘာဝနာမတ္ထကံ ပါပေတွာ ဌိတာနန္တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဘာဝိတတ္တာနန္တိ ဘာဝိတသဘာဝါနံ၊ သဘာဝဘူတသီလာဒိဘာဝိတာနန္တိ အတ္ထော။ ဂီယတီတိ ဂါထာ၊ အနုဋ္ဌုဘာဒိဝသေန ဣသီဟိ ပဝတ္တိတံ စတုပ္ပဒံ ဆပ္ပဒံ ဝါ ဝစနံ။ အညေသမ္ပိ တံသဒိသတာယ တထာ ဝုစ္စန္တိ။ အတ္တတ္ထာဒိဘေဒေ အတ္ထေ ဥပနေန္တိ တေသု ဝါ ဥပနိယျန္တီတိ အတ္ထူပနာယိကာ။

အထ ဝါ ဘာဝိတတ္တာနန္တိ ဘာဝိတတ္တာဘာဝါနံ၊ အတ္တဘာဝေါ ဟိ အာဟိတော အဟံ မာနော ဧတ္ထာတိ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သော စ တေဟိ အပ္ပမာဒဘာဝနာယ အနဝဇ္ဇဘာဝနာယ ဘာဝိတော သမ္မဒေဝ ဂုဏဂန္ဓံ ဂါဟာပိတော။ တေန တေသံ ကာယဘာဝနာ သီလဘာဝနာ စိတ္တဘာဝနာ ပညာဘာဝနာတိ စတုန္နမ္ပိ ဘာဝနာနံ ပရိပုဏ္ဏဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဘာဝနာ’’တိ စ သမ္ဗောဓိပဋိပဒါ ဣဓာဓိပ္ပေတာ။ ယာယံ သစ္စသမ္ဗောဓိ အတ္ထိ၊ သာ ဒုဝိဓာ အဘိသမယတော တဒတ္ထတော စ။ သမ္ဗောဓိ ပန တိဝိဓာ သမ္မာသမ္ဗောဓိ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိ သာဝကသမ္ဗောဓီတိ။ တတ္ထ သမ္မာ သာမံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ဗုဇ္ဈနတော ဗောဓနတော စ သမ္မာသမ္ဗောဓိ။ သဗ္ဗညုတညာဏပဒဋ္ဌာနံ မဂ္ဂဉာဏံ မဂ္ဂဉာဏပဒဋ္ဌာနဉ္စ သဗ္ဗညုတညာဏံ ‘‘သမ္မာသမ္ဗောဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ –

‘‘ဗုဒ္ဓါတိ ယော သော ဘဂဝါ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ၊ တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ဗလေသု စ ဝသီဘာဝ’’န္တိ (မဟာနိ။ ၁၉၂၊ စူဠနိ။ ပါရာယနတ္ထုတိဂါထာနိဒ္ဒေသ ၉၇၊ ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၁)။

ဗောဓနေယျဗောဓနတ္ထော ဟိ ဗလေသု ဝသီဘာဝေါ။ ပစ္စေကံ သယမေဝ ဗောဓီတိ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိ၊ အနနုဗုဒ္ဓါ သယမ္ဘူဉာဏေန သစ္စာဘိသမယောတိ အတ္ထော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနဉှိ သယမ္ဘူဉာဏတာယ သယမေဝ ပဝတ္တမာနောပိ သစ္စာဘိသမယော သာနုဗုဒ္ဓါ အပရိမာဏာနံ သတ္တာနံ သစ္စာဘိသမယဿ ဟေတုဘာဝတော။ ဣမေသံ ပန သော ဧကဿာပိ သတ္တဿ သစ္စာဘိသမယဟေတု န ဟောတိ။ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနာယ သဝနန္တေ ဇာတာတိ သာဝကာ။ သာဝကာနံ သစ္စာဘိသမယော သာဝကသမ္ဗောဓိ။ တိဝိဓာပေသာ တိဏ္ဏံ ဗောဓိသတ္တာနံ ယထာသကံ အာဂမနီယပဋိပဒါယ မတ္ထကပ္ပတ္တိယာ သတိပဋ္ဌာနာဒီနံ သတ္တတိံသာယ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနံ ဘာဝနာပါရိပူရီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဣတရာဘိသမယာနံ တဒဝိနာဘာဝတော။ န ဟိ သစ္ဆိကိရိယာဘိသမယေန ဝိနာ ဘာဝနာဘိသမယော သမ္ဘဝတိ၊ သတိ စ ဘာဝနာဘိသမယေ ပဟာနာဘိသမယော ပရိညာဘိသမယော စ သိဒ္ဓါယေဝ ဟောတီတိ။

ယဒါ ဟိ မဟာဗောဓိသတ္တော ပရိပူရိတဗောဓိသမ္ဘာရော စရိမဘဝေ ကတပုဗ္ဗကိစ္စော ဗောဓိမဏ္ဍံ အာရုယှ – ‘‘န တာဝိမံ ပလ္လင်္ကံ ဘိန္ဒိဿာမိ၊ ယာဝ န မေ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိဿတီ’’တိ ပဋိညံ ကတွာ အပရာဇိတပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော အသမ္ပတ္တာယ ဧဝ သဉ္ဈာဝေလာယ မာရဗလံ ဝိဓမိတွာ ပုရိမယာမေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏေန အနေကာကာရဝေါကာရေ ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထက္ခန္ဓေ အနုဿရိတွာ မဇ္ဈိမယာမေ ဒိဗ္ဗစက္ခုဝိသောဓနေန စုတူပပါတဉာဏအနာဂတံသဉာဏာနိ အဓိဂန္တွာ ပစ္ဆိမယာမေ ‘‘ကိစ္ဆံ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော ဇာယတိ စ ဇီယတိ စ မီယတိ စ စဝတိ စ ဥပပဇ္ဇတိ စ၊ အထ စ ပနိမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ နပ္ပဇာနာတိ ဇရာမရဏဿာ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၂။၅၇) ဇရာမရဏတော ပဋ္ဌာယ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒမုခေန ဝိပဿနံ အဘိနိဝိသိတွာ မဟာဂဟနံ ဆိန္ဒိတုံ နိသဒသိလာယံ ဖရသုံ နိသေန္တော ဝိယ ကိလေသဂဟနံ ဆိန္ဒိတုံ လောကနာထော ဉာဏဖရသုံ တေဇေန္တော ဗုဒ္ဓဘာဝါယ ဟေတုသမ္ပတ္တိယာ ပရိပါကံ ဂတတ္တာ သဗ္ဗညုတညာဏာဓိဂမာယ ဝိပဿနံ ဂဗ္ဘံ ဂဏှာပေန္တော အန္တရန္တရာ နာနာသမာပတ္တိယော သမာပဇ္ဇိတွာ ယထာဝဝတ္ထာပိတေ နာမရူပေ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာဝသေန အနေကာကာရဝေါကာရသင်္ခါရေ သမ္မသန္တော ဆတ္တိံသကောဋိသတသဟဿမုခေန သမ္မသနဝါရံ ဝိတ္ထာရေတွာ တတ္ထ မဟာဝဇိရဉာဏသင်္ခါတေ ဝိပဿနာဉာဏေ တိက္ခေ သူရေ ပသန္နေ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဘာဝေန ပဝတ္တမာနေ ယဒါ တံ မဂ္ဂေန ဃဋေတိ၊ တဒါ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ ဒိယဍ္ဎကိလေသသဟဿံ ခေပေန္တော အဂ္ဂမဂ္ဂက္ခဏေ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဓိဂစ္ဆတိ နာမ၊ အဂ္ဂဖလက္ခဏတော ပဋ္ဌာယ အဓိဂတော နာမ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝတော ဒသဗလစတုဝေသာရဇ္ဇာဒယောပိ တဿ တဒါ ဟတ္ထဂတာယေဝ ဟောန္တီတိ အယံ တာဝ အဘိသမယတော သမ္မာသမ္ဗောဓိပဋိပဒါ။ တဒတ္ထတော ပန မဟာဘိနီဟာရတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ တုသိတဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဧတ္ထန္တရေ ပဝတ္တံ ဗောဓိသမ္ဘာရသမ္ဘရဏံ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နံ စရိယာပိဋကဝဏ္ဏနာယံ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တမေဝါတိ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ပစ္စေကဗောဓိသတ္တာပိ ပစ္စေကဗောဓိယာ ကတာဘိနီဟာရာ အနုပုဗ္ဗေန သမ္ဘတပစ္စေကသမ္ဗောဓိသမ္ဘာရာ တာဒိသေ ကာလေ စရိမတ္တဘာဝေ ဌိတာ ဉာဏဿ ပရိပါကဂတဘာဝေန ဥပဋ္ဌိတံ သံဝေဂနိမိတ္တံ ဂဟေတွာ သဝိသေသံ ဘဝါဒီသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ သယမ္ဘူဉာဏေန ပဝတ္တိ ပဝတ္တိဟေတုံ နိဝတ္တိ နိဝတ္တိဟေတုဉ္စ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ‘‘သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောနိသော မနသိ ကရောတီ’’တိအာဒိနာ အာဂတနယေန စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိဗြူဟေန္တာ အတ္တနော အဘိနီဟာရာနုရူပံ သင်္ခါရေ ပရိမဒ္ဒန္တာ အနုက္ကမေန ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ အဂ္ဂမဂ္ဂံ အဓိဂစ္ဆန္တာ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈန္တိ နာမ၊ အဂ္ဂဖလက္ခဏတော ပဋ္ဌာယ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓါ နာမ ဟုတွာ သဒေဝကဿ လောကဿ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျာ ဟောန္တိ။

သာဝကာ ပန သတ္ထု သဗြဟ္မစာရိနော ဝါ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနကထံ သုတွာ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ကာလန္တရေ ဝါ တဇ္ဇံ ပဋိပတ္တိံ အနုတိဋ္ဌန္တာ ဃဋေန္တာ ဝါယမန္တာ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ၊ ယဒိ ဝါ ပဋိပဒါယ ဝဍ္ဎန္တိယာ၊ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈန္တာ အတ္တနော အဘိနီဟာရာနုရူပသိဒ္ဓိအဂ္ဂသာဝကဘူမိယာ ဝါ ကေဝလံ ဝါ အဂ္ဂမဂ္ဂက္ခဏေ သာဝကသမ္ဗောဓိံ အဓိဂစ္ဆန္တိ နာမ။ တတော ပရံ သာဝကဗုဒ္ဓါ နာမ ဟောန္တိ သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျာ။ ဧဝံ တာဝ အဘိသမယတော ပစ္စေကသမ္ဗောဓိ သာဝကသမ္ဗောဓိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တဒတ္ထတော ပန ယထာ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ကပ္ပာနံ သတသဟဿဉ္စ ဗောဓိသမ္ဘာရသမ္ဘရဏံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ မဇ္ဈိမပရိစ္ဆေဒေန အဋ္ဌ အသင်္ချေယျာနိ ကပ္ပာနံ သတသဟဿဉ္စ၊ ဥပရိမပရိစ္ဆေဒေန သောဠသ အသင်္ချေယျာနိ ကပ္ပာနံ သတသဟဿဉ္စ ဧတေ စ ဘေဒါ ပညာဓိကသဒ္ဓါဓိကဝီရိယာဓိကဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပညာဓိကာနဉှိ သဒ္ဓါ မန္ဒာ ဟောတိ ပညာ တိက္ခာ၊ တတော စ ဥပါယကောသလ္လဿ ဝိသဒနိပုဏဘာဝေန နစိရဿေဝ ပါရမိယော ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။ သဒ္ဓါဓိကာနံ ပညာ မဇ္ဈိမာ ဟောတီတိ တေသံ နာတိသီဃံ နာတိသဏိကံ ပါရမိယော ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဝီရိယာဓိကာနံ ပန ပညာ မန္ဒာ ဟောတီတိ တေသံ စိရေနေဝ ပါရမိယော ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။ န ဧဝံ ပစ္စေကဗောဓိသတ္တာနံ။ တေသဉှိ သတိပိ ပညာဓိကဘာဝေ ဒွေ အသင်္ချေယျာနိ ကပ္ပာနံ သတသဟဿဉ္စ ဗောဓိသမ္ဘာရသမ္ဘရဏံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ န တတော ဩရံ။ သဒ္ဓါဓိကဝီရိယာဓိကာပိ ဝုတ္တပရိစ္ဆေဒတော ပရံ ကတိပယေ ဧဝ ကပ္ပေ အတိက္ကမိတွာ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈန္တိ၊ န တတိယံ အသင်္ချေယျန္တိ။ သာဝကဗောဓိသတ္တာနံ ပန ယေသံ အဂ္ဂသာဝကဘာဝါယ အဘိနီဟာရော၊ တေသံ ဧကံ အသင်္ချေယျံ ကပ္ပာနံ သတသဟဿဉ္စ သမ္ဘာရသမ္ဘရဏံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ယေသံ မဟာသာဝကဘာဝါယ၊ တေသံ ကပ္ပာနံ သတသဟဿမေဝ၊ တထာ ဗုဒ္ဓဿ မာတာပိတူနံ ဥပဋ္ဌာကဿ ပုတ္တဿ စ။ တတ္ထ ယထာ –

‘‘မနုဿတ္တံ လိင်္ဂသမ္ပတ္တိ၊ ဟေတု သတ္ထာရဒဿနံ၊

ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဂုဏသမ္ပတ္တိ၊ အဓိကာရော စ ဆန္ဒတာ၊

အဋ္ဌဓမ္မသမောဟာနာ၊ အဘိနီဟာရော သမိဇ္ဈတီ’’တိ။ (ဗု။ ဝံ။ ၂။၅၉) –

ဧဝံ ဝုတ္တေ အဋ္ဌ ဓမ္မေ သမောဓာနေတွာ ကတပဏိဓာနာနံ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ မဟာဘိနီဟာရတော ပဘုတိ သဝိသေသံ ဒါနာဒီသု ယုတ္တပ္ပယုတ္တာနံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဝေဿန္တရဒါနသဒိသံ မဟာဒါနံ ဒေန္တာနံ တဒနုရူပသီလာဒိကေ သဗ္ဗပါရမိဓမ္မေ အာစိနန္တာနမ္ပိ ယထာဝုတ္တကာလပရိစ္ဆေဒံ အသမ္ပတွာ အန္တရာ ဧဝ ဗုဒ္ဓဘာဝပ္ပတ္တိ နာမ နတ္ထိ။ ကသ္မာ? ဉာဏဿ အပရိပစ္စနတော။ ပရိစ္ဆိန္နကာလေ နိပ္ဖာဒိတံ ဝိယ ဟိ သဿံ ဗုဒ္ဓဉာဏံ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလဝသေနေဝ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရုဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တံ ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တံ ပရိပါကံ ဂစ္ဆတီတိ ဧဝံ –

‘‘မနုဿတ္တံ လိင်္ဂသမ္ပတ္တိ၊ ဝိဂတာသဝဒဿနံ၊

အဓိကာရော ဆန္ဒတာ ဧတေ၊ အဘိနီဟာရကာရဏာ’’တိ။ (သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ) –

ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မေ သမောဓာနေတွာ ကတာဘိနီဟာရာနံ ပစ္စေကဗောဓိသတ္တာနံ ‘‘အဓိကာရော ဆန္ဒတာ’’တိ ဒွင်္ဂသမန္နာဂတာယ ပတ္ထနာယ ဝသေန ကတပဏိဓာနာနံ သာဝကဗောဓိသတ္တာနဉ္စ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တကာလပရိစ္ဆေဒံ အသမ္ပတွာ အန္တရာ ဧဝ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိယာ ယထာဝုတ္တသာဝကသမ္ဗောဓိယာ စ အဓိဂမော နတ္ထိ။ ကသ္မာ? ဉာဏဿ အပရိပစ္စနတော။ ဣမေသမ္ပိ ဟိ ယထာ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ ဒါနာဒိပါရမီဟိ ပရိဗြူဟိတာ ပညာပါရမီ အနုက္ကမေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တီ ပရိပါကံ ဂစ္ဆန္တီ ဗုဒ္ဓဉာဏံ ပရိပူရေတိ၊ ဧဝံ ဒါနာဒီဟိ ပရိဗြူဟိတာ အနုပုဗ္ဗေန ယထာရဟံ ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တီ ပရိပါကံ ဂစ္ဆန္တီ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ သာဝကဗောဓိဉာဏဉ္စ ပရိပူရေတိ။ ဒါနပရိစယေန ဟေတေ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ အလောဘဇ္ဈာသယတာယ သဗ္ဗတ္ထ အသင်္ဂမာနသာ အနပေက္ခစိတ္တာ ဟုတွာ၊ သီလပရိစယေန သုသံဝုတကာယဝါစတာယ သုပရိသုဒ္ဓကာယဝစီကမ္မန္တာ ပရိသုဒ္ဓါဇီဝါ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရာ ဘောဇနေ မတ္တညုနော ဟုတွာ ဇာဂရိယာနုယောဂေန စိတ္တံ သမာဒဟန္တိ၊ သွာယံ တေသံ ဇာဂရိယာနုယောဂေါ ဂတပစ္စာဂတိကဝတ္တဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဝံ ပန ပဋိပဇ္ဇန္တာနံ အဓိကာရသမ္ပတ္တိယာ အပ္ပကသိရေနေဝ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စာဘိညာ ဆဠဘိညာ အဓိဋ္ဌာနဘူတာ ပုဗ္ဗဘာဂဝိပဿနာ စ ဟတ္ထဂတာယေဝ ဟောန္တိ။ ဝီရိယာဒယော ပန တဒန္တောဂဓာ ဧဝ။ ယဉှိ ပစ္စေကဗောဓိယာ သာဝကဗောဓိယာ ဝါ အတ္ထာယ ဒါနာဒိပုညသမ္ဘရဏေ အဗ္ဘုဿဟနံ၊ ဣဒံ ဝီရိယံ။ ယံ တဒနုပရောဓဿ သဟနံ၊ အယံ ခန္တိ။ ယံ ဒါနသီလာဒိသမာဒါနာဝိသံဝါဒနံ၊ ဣဒံ သစ္စံ။ သဗ္ဗတ္ထမေဝ အစလသမာဓာနာဓိဋ္ဌာနံ၊ ဣဒံ အဓိဋ္ဌာနံ ။ ယာ ဒါနသီလာဒီနံ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘူတေသု သတ္တေသု ဟိတေသိတာ၊ အယံ မေတ္တာ။ ယံ သတ္တာနံ ကတဝိပ္ပကာရေသု အဇ္ဈုပေက္ခနံ၊ အယံ ဥပေက္ခာတိ။ ဧဝံ ဒါနသီလဘာဝနာသု သီလသမာဓိပညာသု စ သိဇ္ဈမာနာသု ဝီရိယာဒယော သိဒ္ဓါ ဧဝ ဟောန္တိ။ သာယေဝ ပစ္စေကဗောဓိအတ္ထာယ သာဝကဗောဓိအတ္ထာယ စ ဒါနာဒိပဋိပဒါ တေသံ ဗောဓိသတ္တာနံ သန္တာနဿ ဘာဝနတော ပရိဘာဝနတော ဘာဝနာ နာမ။ ဝိသေသတော ဒါနသီလာဒီဟိ သွာဘိသင်္ခတေ သန္တာနေ ပဝတ္တာ သမထဝိပဿနာပဋိပဒါ၊ ယတော တေ ဗောဓိသတ္တာ ပုဗ္ဗယောဂါဝစရသမုဒါဂမသမ္ပန္နာ ဟောန္တိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ပဉ္စိမေ၊ အာနန္ဒ၊ အာနိသံသာ ပုဗ္ဗယောဂါဝစရေ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓာနန္ဒ၊ ပုဗ္ဗယောဂါဝစရော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ၊ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ၊ အထ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ၊ အထ ဒေဝပုတ္တော သမာနော အညံ အာရာဓေတိ၊ အထ ဗုဒ္ဓါနံ သမ္မုခီဘာဝေ ခိပ္ပာဘိညော ဟောတိ၊ အထ ပစ္ဆိမေ ကာလေ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟောတီ’’တိ (သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ)။

ဣတိ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါဘူတာယ ပါရမိတာပရိဘာဝိတာယ သမထဝိပဿနာဘာဝနာယ နိရောဓဂါမိနိပဋိပဒါဘူတာယ အဘိသမယသင်္ခါတာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ စ ဘာဝိတတ္တဘာဝါ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကာ ဘာဝိတတ္တာ နာမ။ တေသု ဣဓ ဗုဒ္ဓသာဝကာ အဓိပ္ပေတာ။

ဧတ္ထ စ ‘‘သီဟာနံဝါ’’တိ ဣမိနာ ထေရာနံ သီဟသမာနဝုတ္တိတာဒဿနေန အတ္တနော ပဋိပက္ခေဟိ အနဘိဘဝနီယတံ၊ တေ စ အဘိဘုယျ ပဝတ္တိံ ဒဿေတိ။ ‘‘သီဟာနံဝ နဒန္တာနံ…ပေ… ဂါထာ’’တိ ဣမိနာ ထေရဂါထာနံ သီဟနာဒသဒိသတာဒဿနေန တာသံ ပရဝါဒေဟိ အနဘိဘဝနီယတံ၊ တေ စ အဘိဘဝိတွာ ပဝတ္တိံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဘာဝိတတ္တာန’’န္တိ ဣမိနာ တဒုဘယဿ ကာရဏံ ဝိဘာဝေတိ။ ဘာဝိတတ္တဘာဝေန ထေရာ ဣဓ သီဟသဒိသာ ဝုတ္တာ၊ တေသဉ္စ ဂါထာ သီဟနာဒသဒိသိယော။ ‘‘အတ္ထူပနာယိကာ’’တိ ဣမိနာ အဘိဘဝနေ ပယောဇနံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ထေရာနံ ပဋိပက္ခော နာမ သံကိလေသဓမ္မော၊ တဒဘိဘဝေါ တဒင်္ဂိဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေဟိ သဒ္ဓိံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနံ။ တသ္မိံ သတိ ပဋိပဿဒ္ဓီပ္ပဟာနံ နိဿရဏပ္ပဟာနဉ္စ သိဒ္ဓမေဝ ဟောတိ၊ ယတော တေ ဘာဝိတတ္တာတိ ဝုစ္စန္တိ။ မဂ္ဂက္ခဏေ ဟိ အရိယာ အပ္ပမာဒဘာဝနံ ဘာဝေန္တိ နာမ၊ အဂ္ဂဖလက္ခဏတော ပဋ္ဌာယ ဘာဝိတတ္တာ နာမာတိ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော။

တေသု တဒင်္ဂပ္ပဟာနေန နေသံ သီလသမ္ပဒါ ဒဿိတာ၊ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန သမာဓိသမ္ပဒါ၊ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေန ပညာသမ္ပဒါ၊ ဣတရေန တာသံ ဖလံ ဒဿိတံ။ သီလေန စ တေသံ ပဋိပတ္တိယာ အာဒိကလျာဏတာ ဒဿိတာ၊ ‘‘ကော စာဒိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓံ’’ (သံ။ နိ။ ၅။၃၆၉)၊ ‘‘သီလေ ပတိဋ္ဌာယ’’ (သံ။ နိ။ ၁။၂၃၊ ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁)၊ ‘‘သဗ္ဗပါပဿ အကရဏ’’န္တိ (ဓ။ ပ။ ၁၈၃၊ ဒီ။ နိ။ ၂။၉၀) စ ဝစနတော သီလံ ပဋိပတ္တိယာ အာဒိကလျာဏံဝ အဝိပ္ပဋိသာရာဒိဂုဏာဝဟတ္တာ။ သမာဓိနာ မဇ္ဈေကလျာဏတာ ဒဿိတာ၊ ‘‘စိတ္တံ ဘာဝယံ’’၊ ‘‘ကုသလဿ ဥပသမ္ပဒါ’’တိ စ ဝစနတော သမာဓိပဋိပတ္တိယာ မဇ္ဈေကလျာဏောဝ၊ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒိဂုဏာဝဟတ္တာ။ ပညာယ ပရိယောသာနကလျာဏတာ ဒဿိတာ၊ ‘‘သစိတ္တပရိယောဒပနံ’’ (ဓ။ ပ။ ၁၈၃၊ ဒီ။ နိ။ ၂။၉၀)၊ ‘‘ပညံ ဘာဝယ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၃၊ ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁) စ ဝစနတော ပညာ ပဋိပတ္တိယာ ပရိယောသာနံဝ၊ ပညုတ္တရတော ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သာဝ ကလျာဏာ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု တာဒိဘာဝါဝဟတ္တာ။

‘‘သေလော ယထာ ဧကဃနော၊ ဝါတေန န သမီရတိ၊ (မဟာဝ။ ၂၄၄)၊

ဧဝံ နိန္ဒာပသံသာသု၊ န သမိဉ္ဇန္တိ ပဏ္ဍိတာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၈၁) –

ဟိ ဝုတ္တံ။

တထာ သီလသမ္ပဒါယ တေဝိဇ္ဇဘာဝေါ ဒဿိတော။ သီလသမ္ပတ္တိဉှိ နိဿာယ တိဿော ဝိဇ္ဇာ ပါပုဏန္တိ။ သမာဓိသမ္ပဒါယ ဆဠဘိညာဘာဝေါ။ သမာဓိသမ္ပတ္တိဉှိ နိဿာယ ဆဠဘိညာ ပါပုဏန္တိ။ ပညာသမ္ပဒါယ ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒါဘာဝေါ။ ပညာသမ္ပဒဉှိ နိဿာယ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ ပါပုဏန္တိ။ ဣမိနာ တေသံ ထေရာနံ ကေစိ တေဝိဇ္ဇာ၊ ကေစိ ဆဠဘိညာ၊ ကေစိ ပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တာတိ အယမတ္ထော ဒဿိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တထာ သီလသမ္ပဒါယ တေသံ ကာမသုခါနုယောဂသင်္ခါတဿ အန္တဿ ပရိဝဇ္ဇနံ ဒဿေတိ။ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တကိလမထာနုယောဂသင်္ခါတဿ၊ ပညာသမ္ပဒါယ မဇ္ဈိမာယ ပဋိပဒါယ သေဝနံ ဒဿေတိ။ တထာ သီလသမ္ပဒါယ တေသံ ဝီတိက္ကမပ္ပဟာနံ ကိလေသာနံ ဒဿေတိ။ သမာဓိသမ္ပဒါယ ပရိယုဋ္ဌာနပ္ပဟာနံ ၊ ပညာသမ္ပဒါယ အနုသယပ္ပဟာနံ ဒဿေတိ။ သီလသမ္ပဒါယ ဝါ ဒုစ္စရိတသံကိလေသဝိသောဓနံ၊ သမာဓိသမ္ပဒါယ တဏှာသံကိလေသဝိသောဓနံ၊ ပညာသမ္ပဒါယ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသဝိသောဓနံ ဒဿေတိ။ တဒင်္ဂပ္ပဟာနေန ဝါ နေသံ အပါယသမတိက္ကမော ဒဿိတော။ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန ကာမဓာတုသမတိက္ကမော၊ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေန သဗ္ဗဘဝသမတိက္ကမော ဒဿိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

‘‘ဘာဝိတတ္တာန’’န္တိ ဝါ ဧတ္ထ သီလဘာဝနာ၊ စိတ္တဘာဝနာ ပညာဘာဝနာတိ တိဿော ဘာဝနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ ကာယဘာဝနာယ တဒန္တောဂဓတ္တာ။ သီလဘာဝနာ စ ပဋိပတ္တိယာ အာဒီတိ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသံ ။ ယထာ ပန သီဟနာဒံ ပရေ မိဂဂဏာ န သဟန္တိ၊ ကုတော အဘိဘဝေ၊ အညဒတ္ထု သီဟနာဒေါဝ တေ အဘိဘဝတိ ဧဝမေဝ အညတိတ္ထိယဝါဒါ ထေရာနံ ဝါဒေ န သဟန္တိ၊ ကုတော အဘိဘဝေ၊ အညဒတ္ထု ထေရဝါဒါဝ တေ အဘိဘဝန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ၊ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၂၇၇-၂၇၉) ‘‘နိဗ္ဗာနဓာတူ’’တိ စ ပဝတ္တနတော။ န ဟိ ဓမ္မတော သက္ကာ ကေနစိ အညထာ ကာတုံ အပ္ပဋိဝတ္တနီယတော။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ပရတော အာဝိဘဝိဿတိ။ ဧဝမေတ္ထ သင်္ခေပေနေဝ ပဌမဂါထာယ အတ္ထဝိဘာဝနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဒုတိယဂါထာယံ ပန အယံ သမ္ဗန္ဓဒဿနမုခေန အတ္ထဝိဘာဝနာ။ တတ္ထ ယေသံ ထေရာနံ ဂါထာ သာဝေတုကာမော၊ တေ သာဓာရဏဝသေန နာမတော ဂေါတ္တတော ဂုဏတော စ ကိတ္တေတုံ ‘‘ယထာနာမာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အသာဓာရဏတော ပန တတ္ထ တတ္ထ ဂါထာသွေဝ အာဝိဘဝိဿတိ။ တတ္ထ ယထာနာမာတိ ယံယံနာမာ၊ သုဘူတိ မဟာကောဋ္ဌိကောတိအာဒိနာ နယေန နာမဓေယျေန ပညာတာတိ အတ္ထော။ ယထာဂေါတ္တာတိ ယံယံဂေါတ္တာ၊ ဂေါတမော ကဿပေါတိအာဒိနာ နယေန ကုလပဒေသေန ယာယ ယာယ ဇာတိယာ ပညာတာတိ အတ္ထော။ ယထာဓမ္မဝိဟာရိနောတိ ယာဒိသဓမ္မဝိဟာရိနော၊ ပရိယတ္တိပရမတာယံ အဋ္ဌတွာ ယထာနုရူပံ သမာပတ္တိဝိဟာရိနော ဟုတွာ ဝိဟရိံသူတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ယထာဓမ္မဝိဟာရိနောတိ ယထာဓမ္မာ ဝိဟာရိနော စ၊ ယာဒိသသီလာဒိဓမ္မာ ဒိဗ္ဗဝိဟာရာဒီသု အဘိဏှသော ဝိဟရမာနာ ယာဒိသဝိဟာရာ စာတိ အတ္ထော။ ယထာဓိမုတ္တာတိ ယာဒိသအဓိမုတ္တိကာ သဒ္ဓါဓိမုတ္တိပညာဓိမုတ္တီသု ယံယံအဓိမုတ္တိကာ သုညတမုခါဒီသု ဝါ ယထာ ယထာ နိဗ္ဗာနံ အဓိမုတ္တာတိ ယထာဓိမုတ္တာ။ ‘‘နိဗ္ဗာနံ အဓိမုတ္တာနံ၊ အတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ အာသဝါ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၂၂၆) ဟိ ဝုတ္တံ။ ဥဘယဉ္စေတံ ပုဗ္ဗဘာဂဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အရဟတ္တပ္ပတ္တိတော ပုဗ္ဗေယေဝ ဟိ ယထာဝုတ္တမဓိမုစ္စနံ၊ န ပရတော။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အဿဒ္ဓါ အကတညူ စ၊ သန္ဓိစ္ဆေဒေါ စ ယော နရော’’တိအာဒိ။ (ဓ။ ပ။ ၉၇)။

‘‘ယထာဝိမုတ္တာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ပညာဝိမုတ္တိဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တီသု ယံယံဝိမုတ္တိကာတိ အတ္ထော။ သပ္ပညာတိ တိဟေတုကပဋိသန္ဓိပညာယ ပါရိဟာရိကပညာယ ဘာဝနာပညာယ စာတိ တိဝိဓာယပိ ပညာယ ပညဝန္တော။ ဝိဟရိံသူတိ တာယ ဧဝ သပ္ပညတာယ ယထာလဒ္ဓေန ဖာသုဝိဟာရေနေဝ ဝသိံသု။ အတန္ဒိတာတိ အနလသာ၊ အတ္တဟိတပဋိပတ္တိယံ ယထာဗလံ ပရဟိတပဋိပတ္တိယဉ္စ ဥဋ္ဌာနဝန္တောတိ အတ္ထော။

ဧတ္ထ စ ပန နာမဂေါတ္တဂ္ဂဟဏေန တေသံ ထေရာနံ ပကာသပညာတဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဓမ္မဝိဟာရဂ္ဂဟဏေန သီလသမ္ပဒံ သမာဓိသမ္ပဒဉ္စ ဒဿေတိ။ ‘‘ယထာဓိမုတ္တာ သပ္ပညာ’’တိ ဣမိနာ ပညာသမ္ပဒံ ။ ‘‘အတန္ဒိတာ’’တိ ဣမိနာ သီလသမ္ပဒါဒီနံ ကာရဏဘူတံ ဝီရိယသမ္ပဒံ ဒဿေတိ။ ‘‘ယထာနာမာ’’တိ ဣမိနာ တေသံ ပကာသနနာမတံ ဒဿေတိ။ ‘‘ယထာဂေါတ္တာ’’တိ ဣမိနာ သဒ္ဓါနုသာရီဓမ္မာနုသာရီဂေါတ္တသမ္ပတ္တိသမုဒါဂမံ၊ ‘‘ယထာဓမ္မဝိဟာရိနော’’တိအာဒိနာ သီလသမာဓိပညာဝိမုတ္တိဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ သမ္ပတ္တိသမုဒါဂမံ၊ ‘‘အတန္ဒိတာ’’တိ ဣမိနာ ဧဝံ အတ္တဟိတသမ္ပတ္တိယံ ဌိတာနံ ပရဟိတပဋိပတ္တိံ ဒဿေတိ။

အထ ဝါ ‘‘ယထာနာမာ’’တိ ဣဒံ တေသံ ထေရာနံ ဂရူဟိ ဂဟိတနာမဓေယျဒဿနံ သမညာမတ္တကိတ္တနတော။ ‘‘ယထာဂေါတ္တာ’’တိ ဣဒံ ကုလပုတ္တဘာဝဒဿနံ ကုလာပဒေသ ကိတ္တနတော။ တေန နေသံ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတဘာဝံ ဒဿေတိ ။ ‘‘ယထာဓမ္မဝိဟာရိနော’’တိ ဣဒံ စရဏသမ္ပတ္တိဒဿနံ သီလသံဝရာဒီဟိ သမင်္ဂီဘာဝဒီပနတော ။ ‘‘ယထာဓိမုတ္တာ သပ္ပညာ’’တိ ဣဒံ နေသံ ဝိဇ္ဇာသမ္ပတ္တိဒဿနံ အာသဝက္ခယပရိယောသာနာယ ဉာဏသမ္ပတ္တိယာ အဓိဂမပရိဒီပနတော။ ‘‘အတန္ဒိတာ’’တိ ဣဒံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပတ္တီနံ အဓိဂမူပါယဒဿနံ။ ‘‘ယထာနာမာ’’တိ ဝါ ဣမိနာ တေသံ ပကာသနနာမတံယေဝ ဒဿေတိ။ ‘‘ယထာဂေါတ္တာ’’တိ ပန ဣမိနာ ပစ္ဆိမစက္ကဒွယသမ္ပတ္တိံ ဒဿေတိ။ န ဟိ သမ္မာအပ္ပဏိဟိတတ္တနော ပုဗ္ဗေ စ အကတပုညဿ သဒ္ဓါနုသာရီဓမ္မာနုသာရိနော ဂေါတ္တသမ္ပတ္တိသမုဒါဂမော သမ္ဘဝတိ။ ‘‘ယထာဓမ္မဝိဟာရိနော’’တိ ဣမိနာ တေသံ ပုရိမစက္ကဒွယသမ္ပတ္တိံ ဒဿေတိ။ န ဟိ အပ္ပတိရူပေ ဒေသေ ဝသတော သပ္ပုရိသူပနိဿယရဟိတဿ စ တာဒိသာ ဂုဏဝိသေသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ‘‘ယထာဓိမုတ္တာ’’တိ ဣမိနာ သဒ္ဓမ္မသဝနသမ္ပဒါသမာယောဂံ ဒဿေတိ။ န ဟိ ပရတောဃောသေန ဝိနာ သာဝကာနံ သစ္စသမ္ပဋိဝေဓော သမ္ဘဝတိ။ ‘‘သပ္ပညာ အတန္ဒိတာ’’တိ ဣမိနာ ယထာဝုတ္တဿ ဂုဏဝိသေသဿ အဗျဘိစာရိဟေတုံ ဒဿေတိ ဉာယာရမ္ဘဒဿနတော။

အပရော နယော – ‘‘ယထာဂေါတ္တာ’’တိ ဧတ္ထ ဂေါတ္တကိတ္တနေန တေသံ ထေရာနံ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒံ ဒဿေတိ ယထာဝုတ္တဂေါတ္တသမ္ပန္နဿ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ဘဝတော။ ‘‘ယထာဓမ္မဝိဟာရိနော’’တိ ဧတ္ထ ဓမ္မဝိဟာရဂ္ဂဟဏေန သဒ္ဓမ္မသဝနသမ္ပဒံ ဒဿေတိ သဒ္ဓမ္မသဝနေန ဝိနာ တဒဘာဝတော။ ‘‘ယထာဓိမုတ္တာ’’တိ ဣမိနာ မတ္ထကပ္ပတ္တံ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒံ ဒဿေတိ။ ‘‘သပ္ပညာ’’တိ ဣမိနာ သဗ္ဗတ္ထ သမ္ပဇာနကာရိတံ။ ‘‘အတန္ဒိတာ’’တိ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန အတ္တဟိတသမ္ပတ္တိံ ပရိပူရေတွာ ဌိတာနံ ပရေသံ ဟိတသုခါဝဟာယ ပဋိပတ္တိယံ အကိလာသုဘာဝံ ဒဿေတိ။ တထာ ‘‘ယထာဂေါတ္တာ’’တိ ဣမိနာ နေသံ သရဏဂမနသမ္ပဒါ ဒဿိတာ သဒ္ဓါနုသာရီဂေါတ္တကိတ္တနတော။ ‘‘ယထာဓမ္မဝိဟာရိနော’’တိ ဣမိနာ သီလက္ခန္ဓပုဗ္ဗင်္ဂမော သမာဓိက္ခန္ဓော ဒဿိတော။ ‘‘ယထာဓိမုတ္တာ သပ္ပညာ’’တိ ဣမိနာ ပညက္ခန္ဓာဒယော။ သရဏဂမနဉ္စ သာဝကဂုဏာနံ အာဒိ၊ သမာဓိ မဇ္ဈေ၊ ပညာ ပရိယောသာနန္တိ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနဒဿနေန သဗ္ဗေပိ သာဝကဂုဏာ ဒဿိတာ ဟောန္တိ။

ဤဒိသီ ပန ဂုဏဝိဘူတိ ယာယ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ တေဟိ အဓိဂတာ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထ တတ္ထ ဝိပဿိတွာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု တေသု အရညရုက္ခမူလပဗ္ဗတာဒီသု ဝိဝိတ္တသေနာသနေသု။ တတ္ထ တတ္ထာတိ ဝါ တသ္မိံ တသ္မိံ ဥဒါနာဒိကာလေ။ ဝိပဿိတွာတိ သမ္ပဿိတွာ။ နာမရူပဝဝတ္ထာပနပစ္စယပရိဂ္ဂဟေဟိ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိယော သမ္ပာဒေတွာ ကလာပသမ္မသနာဒိက္ကမေန ပဉ္စမံ ဝိသုဒ္ဓိံ အဓိဂန္တွာ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိယာ မတ္ထကံ ပါပနဝသေန ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ ဖုသိတွာတိ ပတွာ သစ္ဆိကတွာ။ အစ္စုတံ ပဒန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ တဉှိ သယံ အစဝနဓမ္မတ္တာ အဓိဂတာနံ အစ္စုတိဟေတုဘာဝတော စ နတ္ထိ ဧတ္ထ စုတီတိ ‘‘အစ္စုတံ’’။ သင်္ခတဓမ္မေဟိ အသမ္မိဿဘာဝတာယ တဒတ္ထိကေဟိ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗတာယ စ ‘‘ပဒ’’န္တိ စ ဝုစ္စတိ။ ကတန္တန္တိ ကတဿ အန္တံ။ ယော ဟိ တေဟိ အဓိဂတော အရိယမဂ္ဂေါ၊ သော အတ္တနော ပစ္စယေဟိ ဥပ္ပာဒိတတ္တာ ကတော နာမ။ တဿ ပန ပရိယောသာနဘူတံ ဖလံ ကတန္တောတိ အဓိပ္ပေတံ။ တံ ကတန္တံ အဂ္ဂဖလံ။ အထ ဝါ ပစ္စယေဟိ ကတတ္တာ နိပ္ဖာဒိတတ္တာ ကတာ နာမ သင်္ခတဓမ္မာ၊ တန္နိဿရဏဘာဝတော ကတန္တော နိဗ္ဗာနံ။ တံ ကတန္တံ။ ပစ္စဝေက္ခန္တာတိ ‘‘အဓိဂတံ ဝတ မယာ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမေန ဣဒံ အရိယဖလံ၊ အဓိဂတာ အသင်္ခတာ ဓာတူ’’တိ အရိယဖလနိဗ္ဗာနာနိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနေန ပဋိပတ္တိံ အဝေက္ခမာနာ။ အထ ဝါ သစ္စသမ္ပဋိဝေဓဝသေန ယံ အရိယေန ကရဏီယံ ပရိညာဒိသောဠသဝိဓံ ကိစ္စံ အဂ္ဂဖလေ ဌိတေန နိပ္ဖာဒိတတ္တာ ပရိယောသာပိတတ္တာ ကတံ နာမ၊ ဧဝံ ကတံ တံ ပစ္စဝေက္ခန္တာ။ ဧတေန ပဟီနကိလေသပစ္စဝေက္ခဏံ ဒဿိတံ။ ပုရိမနယေန ပန ဣတရပစ္စဝေက္ခဏာနီတိ ဧကူနဝီသတိ ပစ္စဝေက္ခဏာနိ ဒဿိတာနိ ဟောန္တိ။

ဣမမတ္ထန္တိ ဧတ္ထ ဣမန္တိ သကလော ထေရထေရီဂါထာနံ အတ္ထော အတ္တနော ဣတရေသဉ္စ တတ္ထ သန္နိပတိတာနံ ဓမ္မသင်္ဂါဟကမဟာထေရာနံ ဗုဒ္ဓိယံ ဝိပရိဝတ္တမာနတာယ အာသန္နော ပစ္စက္ခောတိ စ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အတ္ထန္တိ ‘‘ဆန္နာ မေ ကုဋိကာ’’တိအာဒီဟိ ဂါထာဟိ ဝုစ္စမာနံ အတ္တူပနာယိကံ ပရူပနာယိကံ လောကိယလောကုတ္တရပဋိသံယုတ္တံ အတ္ထံ။ အဘာသိသုန္တိ ဂါထာဗန္ဓဝသေန ကထေသုံ၊ တံဒီပနိယော ဣဒါနိ မယာ ဝုစ္စမာနာ တေသံ ဘာဝိတတ္တာနံ ဂါထာ အတ္တူပနာယိကာ သုဏာထာတိ ယောဇနာ။ တေ စ မဟာထေရာ ဧဝံ ကထေန္တာ အတ္တနော သမ္မာပဋိပတ္တိပကာသနီဟိ ဂါထာဟိ သာသနဿ ဧကန္တနိယျာနိကဝိဘာဝနေန ပရေပိ တတ္ထ သမ္မာပဋိပတ္တိယံ နိယောဇေန္တီတိ ဧတမတ္ထံ ဒီပေတိ အာယသ္မာ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကော၊ တထာ ဒီပေန္တော စ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ တေသံ ထောမနံ တာသဉ္စ တေသံ ဝစနဿ နိဒါနဘာဝေန ဌပနံ ဌာနဂတမေဝါတိ ဒဿေတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

နိဒါနဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။