📜

၃။ တိကနိပါတော

၁။ အင်္ဂဏိကဘာရဒွါဇတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

တိကနိပါတေ အယောနိ သုဒ္ဓိမနွေသန္တိ အာယသ္မတော အင်္ဂဏိကဘာရဒွါဇတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ပုညံ ဥပစိနန္တော ဣတော ဧကတိံသေ ကပ္ပေ သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဟိမဝန္တသမီပေ ဥက္ကဋ္ဌေ နာမ နဂရေ ဝိဘဝသမ္ပန္နဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အင်္ဂဏိကဘာရဒွါဇောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဝိဇ္ဇာသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော နေက္ခမ္မဇ္ဈာသယတာယ ပရိဗ္ဗာဇကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အမရံ တပံ စရန္တော တတ္ထ တတ္ထ ဝိစရန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ တံ မိစ္ဆာတပံ ပဟာယ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၂၃။၄၈-၅၁) –

‘‘ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရံ၊ ဝေဿဘုံ ဝိဇိတာဝိနံ၊

ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌမဝန္ဒဟံ။

‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဝန္ဒနာယ ဣဒံ ဖလံ။

‘‘စတုဝီသတိကပ္ပမှိ၊ ဝိကတာနန္ဒနာမကော၊

သတ္တရတနသမ္ပန္နော၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ ဝိမုတ္တိသုခေန ဝိဟရန္တော ဉာတီနံ အနုကမ္ပာယ အတ္တနော ဇာတိဘူမိံ ဂန္တွာ ဗဟူ ဉာတကေ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေတွာ တတော နိဝတ္တိတွာ ကုရုရဋ္ဌေ ကုဏ္ဍိယဿ နာမ နိဂမဿ အဝိဒူရေ အရညေ ဝသန္တော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဥဂ္ဂါရာမံ ဂတော ဥတ္တရာပထတော အာဂတေဟိ သန္ဒိဋ္ဌေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ သမာဂတော တေဟိ၊ ‘‘ဘော ဘာရဒွါဇ၊ ကိံ ဒိသွာ ဗြာဟ္မဏာနံ သမယံ ပဟာယ ဣမံ သမယံ ဂဏှီ’’တိ ပုစ္ဆိတော တေသံ ဣတော ဗုဒ္ဓသာသနတော ဗဟိဒ္ဓါ သုဒ္ဓိ နတ္ထီတိ ဒဿေန္တော –

၂၁၉။

‘‘အယောနိ သုဒ္ဓိမနွေသံ၊ အဂ္ဂိံ ပရိစရိံ ဝနေ၊

သုဒ္ဓိမဂ္ဂံ အဇာနန္တော၊ အကာသိံ အမရံ တပ’’န္တိ။ – ပဌမံ ဂါထမာဟ၊

တတ္ထ အယောနီတိ အယောနိသော အနုပါယေန။ သုဒ္ဓိန္တိ သံသာရသုဒ္ဓိံ ဘဝနိဿရဏံ။ အနွေသန္တိ ဂဝေသန္တော။ အဂ္ဂိံ ပရိစရိံ ဝနေတိ ‘‘အယံ သုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ’’တိ အဓိပ္ပာယေန အရညာယတနေ အဂ္ဂိဟုတသာလာယံ အဂျာဂါရံ ကတွာ အာဟုတိံ ပဂ္ဂဏှန္တော အဂ္ဂိဒေဝံ ပရိစရိံ ဝေဒေ ဝုတ္တဝိဓိနာ ပူဇေသိံ။ သုဒ္ဓိမဂ္ဂံ အဇာနန္တော၊ အကာသိံ အမရံ တပန္တိ သုဒ္ဓိယာ နိဗ္ဗာနဿ မဂ္ဂံ အဇာနန္တော အဂ္ဂိပရိစရဏံ ဝိယ ပဉ္စတပတပ္ပနာဒိအတ္တကိလမထာနုယောဂံ ‘‘သုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ’’တိ မညာယ အကာသိံ အစရိံ ပဋိပဇ္ဇိံ။

ဧဝံ ထေရော အဿမတော အဿမံ ဂစ္ဆန္တော ဝိယ ဝေဒေ ဝုတ္တဝိဓိနာ အဂ္ဂိပရိစရဏာဒိနာ အနုဋ္ဌာယ သုဒ္ဓိယာ အပ္ပတ္တဘာဝေန ဗဟိဒ္ဓါ သုဒ္ဓိယာ အဘာဝံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဣမသ္မိံယေဝ သာသနေ သုဒ္ဓိ စ မယာ အဓိဂတာတိ ဒဿေန္တော –

၂၂၀။

‘‘တံ သုခေန သုခံ လဒ္ဓံ၊ ပဿ ဓမ္မသုဓမ္မတံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ – ဒုတိယဂါထမာဟ၊

တတ္ထ တန္တိ ယဿတ္ထာယ သုဒ္ဓိံ အနွေသန္တော တဿ မဂ္ဂံ အဇာနန္တော အဂ္ဂိံ ပရိစရိံ အမရံ တပံ အစရိံ၊ တံ နိဗ္ဗာနသုခံ သုခေန သမထဝိပဿနာယ သုခါယ ပဋိပဒါယ အတ္တကိလမထာနုယောဂံ အနုပဂမ္မ မယာ လဒ္ဓံ ပတ္တံ အဓိဂတံ။ ပဿ ဓမ္မသုဓမ္မတန္တိ သတ္ထု သာသနဓမ္မဿ သုဓမ္မတံ အဝိပရီတနိယျာနိကဓမ္မသဘာဝံ ပဿ ဇာနာဟီတိ ဓမ္မာလပနဝသေန ဝဒတိ၊ အတ္တာနံ ဝါ အာလပတိ။ တဿ လဒ္ဓဘာဝံ ပန ဒဿေန္တော –

‘‘တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ –

အာဟ ၊ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဧဝံ သုဒ္ဓိယာ အဓိဂတတ္တာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယာဟံ ပရမတ္ထတော ဗြာဟ္မဏော’’တိ ဒဿေန္တော –

၂၂၁။

‘‘ဗြဟ္မဗန္ဓု ပုရေ အာသိံ၊ ဣဒါနိ ခေါမှိ ဗြာဟ္မဏော၊

တေဝိဇ္ဇော နှာတကောစမှိ၊ သောတ္တိယော စမှိ ဝေဒဂူ’’တိ။ – တတိယံ ဂါထမာဟ၊

တဿတ္ထော – ဣတော ပုဗ္ဗေ ဇာတိမတ္တေန ဗြာဟ္မဏဘာဝတော ဗြာဟ္မဏာနံ သမညာယ ဗြဟ္မဗန္ဓု နာမ အာသိံ။ ဗာဟိတပါပတ္တာ ပန ဣဒါနိ ခေါ အရဟတ္တာဓိဂမေန ပရမတ္ထတော ဗြာဟ္မဏော စ အမှိ။ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဘဝသဉ္စယကရာနံ တိဿန္နံ ဝေဒသင်္ခါတာနံ ဝိဇ္ဇာနံ အဇ္ဈယနေန သမညာမတ္တေန တေဝိဇ္ဇော နာမ ဟုတွာ ဣဒါနိ ဘဝက္ခယကရာယ ဝိဇ္ဇာယ ဝသေန တိဿန္နံ ဝိဇ္ဇာနံ အဓိဂတတ္တာ ပရမတ္ထတော တေဝိဇ္ဇော စ အမှိ။ တထာ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဘဝဿာဒဂဓိတာယ နှာတကဝတနိပ္ဖတ္တိယာ သမညာမတ္တေန နှာတကော နာမ ဟုတွာ ဣဒါနိ အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂဇလေန သုဝိက္ခာလိတကိလေသမလတာယ ပရမတ္ထတော နှာတကော စမှိ။ ဣတော ပုဗ္ဗေ အဝိမုတ္တဘဝဿာဒမန္တဇ္ဈာနေန ဝေါဟာရမတ္တတော သောတ္တိယော နာမ ဟုတွာ ဣဒါနိ သုဝိမုတ္တဘဝဿာဒဓမ္မဇ္ဈာနေန ပရမတ္ထတော သောတ္တိယော စမှိ။ ဣတော ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိနိဿဋ္ဌပါပဓမ္မာနံ ဝေဒါနံ ဂတမတ္တေန ဝေဒဂူ နာမ ဟုတွာ ဣဒါနိ ဝေဒသင်္ခါတေန မဂ္ဂဉာဏေန သံသာရမဟောဃဿ ဝေဒဿ စတုသစ္စဿ စ ပါရံ ဂတတ္တာ အဓိဂတတ္တာ ဉာတတ္တာ ပရမတ္ထတော ဝေဒဂူ ဇာတောတိ။ တံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏာ သာသနေ ဥဠာရံ ပသာဒံ ပဝေဒေသုံ။

အင်္ဂဏိကဘာရဒွါဇတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ပစ္စယတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စာဟာဟံပဗ္ဗဇိတောတိ အာယသ္မတော ပစ္စယတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဣတော ဧကနဝုတေ ကပ္ပေ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ဝိနတာယ နာမ နဒိယာ တီရေ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော မနုညဒဿနာနိ မဟန္တာနိ ဥဒုမ္ဗရဖလာနိ ဩစိနိတွာ ဥပနာမေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဘဒ္ဒကပ္ပေ ကဿပေ ဘဂဝတိ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တဝရဓမ္မစက္ကေ ဝေနေယျဇနာနုဂ္ဂဟံ ကရောန္တေ တဿ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဘာဝနမနုယုဉ္ဇန္တော ဧကဒိဝသံ သံသာရဒုက္ခံ စိန္တေတွာ

အတိဝိယ သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ ဝိဟာရေ နိသိန္နော ‘‘အရဟတ္တံ အပ္ပတွာ ဣတော န နိက္ခမိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာယ ဝါယမန္တော ဉာဏဿ အပရိပက္ကတ္တာ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတုံ နာသက္ခိ။ သော ကာလင်္ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရောဟိတနဂရေ ခတ္တိယကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပစ္စယောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတော ဧကဒိဝသံ မဟာရာဇဗလိံ ကာတုံ အာရဘိ။ တတ္ထ မဟာဇနော သန္နိပတိ။ တသ္မိံ သမာဂမေ တဿ ပသာဒဉ္ဇနနတ္ထံ သတ္ထာ မဟာဇနဿ ပေက္ခန္တဿေဝ အာကာသေ ဝေဿဝဏေန နိမ္မိတေ ရတနမယကူဋာဂါရေ ရတနမယသီဟာသနေ နိသီဒိတွာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ မဟတော ဇနကာယဿ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ။ တံ ဓမ္မံ သုတွာ ပစ္စယရာဇာပိ ရဇ္ဇံ ပဟာယ ပုရိမဟေတုသဉ္စောဒိတော ပဗ္ဗဇိ။ သော ယထာ ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ပဋိညံ အကာသိ၊ ဧဝံ ပဋိညံ ကတွာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တော ဉာဏဿ ပရိပါကံ ဂတတ္တာ တာဝဒေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၃၉။၁၅-၂၀) –

‘‘ဝိနတာနဒိယာ တီရေ၊ ဝိဟာသိ ပုရိသုတ္တမော၊

အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။

‘‘တသ္မိံ ပသန္နမာနသော၊ ကိလေသမလဓောဝနေ၊

ဥဒုမ္ဗရဖလံ ဂယှ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ။

‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဖလမဒဒိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ သံဝိဂ္ဂမာနမာနသော၊

ကဿပဿ ဘဂဝတော၊ သာသနေ ပဗ္ဗဇိံ အဟံ။

‘‘တထာ ပဗ္ဗဇိတော သန္တော၊ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇိသံ၊

န ဝိဟာရာ နိက္ခမိဿံ၊ ဣတိ ကတွာန မာနသံ။

‘‘ဥတ္တမတ္ထံ အသမ္ပတ္တော၊ န စ ပတ္တောမှိ တာဝဒေ၊

ဣဒါနိ ပန ဉာဏဿ၊ ပရိပါကေန နိဗ္ဗုတော၊

ပတ္တောမှိ အစလံ ဌာနံ၊ ဖုသိတွာ အစ္စုတံ ပဒံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိကိတ္တနမုခေန အညံ ဗျာကရောန္တော –

၂၂၂။

‘‘ပဉ္စာဟာဟံ ပဗ္ဗဇိတော၊ သေခေါ အပ္ပတ္တမာနသော၊

ဝိဟာရံ မေ ပဝိဋ္ဌဿ၊ စေတသော ပဏိဓီ အဟု။

၂၂၃။

‘‘နာသိဿံ န ပိဝိဿာမိ၊ ဝိဟာရတော န နိက္ခမေ၊

နပိ ပဿံ နိပါတေဿံ၊ တဏှာသလ္လေ အနူဟတေ။

၂၂၄။

‘‘တဿ မေဝံ ဝိဟရတော၊ ပဿ ဝီရိယပရက္ကမံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ –

ဣမာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ပဉ္စာဟာဟံ ပဗ္ဗဇိတောတိ ပဉ္စာဟော အဟံ၊ ပဗ္ဗဇိတော ဟုတွာ ပဉ္စာဟော၊ ပဗ္ဗဇိတဒိဝသတော ပဉ္စမော အဟော နိဋ္ဌိတောတိ အတ္ထော။ သေခေါ အပ္ပတ္တမာနသောတိ အဓိသီလသိက္ခာဒီနံ သိက္ခနတော သေခေါ။ အနဝသေသတော မာနံ သိယတိ သမုစ္ဆိန္ဒတီတိ မာနသော၊ အဂ္ဂမဂ္ဂေါ၊ တံနိဗ္ဗတ္တိတော မာနသတော အာဂတံ မာနသံ၊ အရဟတ္တံ၊ တံ၊ သော ဝါ အပ္ပတ္တော ဧတေနာတိ အပ္ပတ္တမာနသော။ ဝိဟာရံ မေ ပဝိဋ္ဌဿ၊ စေတသော ပဏိဓီ အဟူတိ ဧဝံ သေခဿ မေ ဝသနကဝိဟာရံ ဩဝရကံ ပဝိဋ္ဌဿ သတော ဧဝရူပေါ ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနာကာရော စေတောပဏိဓိ အဟောသိ၊ ဧဝံ မယာ စိတ္တံ ပဏိဟိတန္တိ အတ္ထော။

နာသိဿန္တိအာဒိနာ စိတ္တပဏိဓိံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ နာသိဿန္တိ ယံကိဉ္စိ ဘောဇနံ န ဘုဉ္ဇိဿံ န ဘုဉ္ဇိဿာမိ တဏှာသလ္လေ မမ ဟဒယဂတေ အနူဟတေ အနုဒ္ဓတေတိ ဧဝံ သဗ္ဗပဒေသု ယောဇေတဗ္ဗံ။ န ပိဝိဿာမီတိ ယံကိဉ္စိ ပါတဗ္ဗံ န ပိဝိဿာမိ။ ဝိဟာရတော န နိက္ခမေတိ ဣမသ္မာ ဣဒါနိ မယာ နိသိန္နဂဗ္ဘတော န နိက္ခမေယျံ။ နပိ ပဿံ နိပါတေဿန္တိ မမ သရီရဿ ဒွီသု ပဿေသု ဧကမ္ပိ ပဿံ ကာယကိလမထဝိနောဒနတ္ထံ န နိပါတေဿံ၊ ဧကပဿေနပိ န နိပဇ္ဇိဿာမီတိ အတ္ထော။

တဿ မေဝံ ဝိဟရတောတိ တဿ မေ ဧဝံ စိတ္တံ ပဏိဓာယ ဒဠှဝီရိယာဓိဋ္ဌာနံ ကတွာ ဝိပဿနာနုယောဂဝသေန ဝိဟရတော။ ပဿ ဝီရိယပရက္ကမန္တိ ဝိဓိနာ ဤရယိတဗ္ဗတော ‘‘ဝီရိယံ’’ ပရံ ဌာနံ အက္ကမနတော ‘‘ပရက္ကမော’’တိ စ လဒ္ဓနာမံ ဥဿောဠှီဘူတံ ဝါယာမံ ပဿ ဇာနာဟိ။ ယဿ ပနာနုဘာဝေန မယာ တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနန္တိ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

ပစ္စယတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဗာကုလတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ယောပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနီတိ အာယသ္မတော ဗာကုလတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ကိရ အတီတေ ဣတော ကပ္ပသတသဟဿာဓိကဿ အသင်္ချေယျဿ မတ္ထကေ အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဟေတွာ တတ္ထ သာရံ အပဿန္တော ‘‘သမ္ပရာယိကတ္ထံ ဂဝေသိဿာမီ’’တိ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဗ္ဗတပါဒေ ဝိဟရန္တော ပဉ္စာဘိညာအဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ ဟုတွာ ဝိဟရန္တော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ သုတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌိတော သတ္ထု ဥဒရာဗာဓေ ဥပ္ပန္နေ အရညတော ဘေသဇ္ဇာနိ အာဟရိတွာ တံ ဝူပသမေတွာ တတ္ထ ပုညံ အာရောဂျတ္ထာယ ပရိဏာမေတွာ တတော စုတော ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဧကံ အသင်္ချေယျံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ အပ္ပာဗာဓာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယံ တံ ဌာနန္တရံ အာကင်္ခန္တော ပဏိဓာနံ ကတွာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ဥပစိနိတွာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော နိဗ္ဗတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဗန္ဓုမတီနဂရေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ပုရိမနယေနေဝ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဈာနာဘိညာလာဘီ ဟုတွာ ပဗ္ဗတပါဒေ ဝသန္တော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ သုတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌိတော ဘိက္ခူနံ တိဏပုပ္ဖကရောဂေ ဥပ္ပန္နေ တံ ဝူပသမေတွာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဧကနဝုတိကပ္ပေ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဃရာဝါသံ ဝသန္တော ဧကံ ဇိဏ္ဏံ ဝိနဿမာနံ မဟာဝိဟာရံ ဒိသွာ တတ္ထ ဥပေါသထာဂါရာဒိကံ သဗ္ဗံ အာဝသထံ ကာရေတွာ တတ္ထ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ သဗ္ဗံ ဘေသဇ္ဇံ ပဋိယာဒေတွာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အမှာကံ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ကောသမ္ဗိယံ သေဋ္ဌိဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော အရောဂဘာဝါယ မဟာယမုနာယ နှာပိယမာနော ဓာတိယာ ဟတ္ထတော မစ္ဆေန ဂိလိတော မစ္ဆေ ကေဝဋ္ဋဟတ္ထဂတေ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိဘရိယာယ ဝိက္ကိဏိတွာ ဂဟိတေ ဖာလိယမာနေပိ ပုညဗလေန အရောဂေါယေဝ ဟုတွာ တာယ ပုတ္တောတိ ဂဟေတွာ ပေါသိယမာနော တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ဇနကေဟိ မာတာပိတူဟိ ‘‘အယံ အမှာကံ ပုတ္တော၊ ဒေထ နော ပုတ္တ’’န္တိ အနုယောဂေ ကတေ ရညာ ‘‘ဥဘယေသမ္ပိ သာဓာရဏော ဟောတူ’’တိ ဒွိန္နံ ကုလာနံ ဒါယာဒဘာဝေန ဝိနိစ္ဆယံ ကတွာ ဌပိတတ္တာ ဗာကုလောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဟုတွာ မဟတိံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော အာသီတိကော ဟုတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္တာဟမေဝ ပုထုဇ္ဇနော အဟောသိ၊ အဋ္ဌမေ အရုဏေ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၄၀။၃၈၆-၄၁၁) –

‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ ၊ သောဘိတော နာမ ပဗ္ဗတော၊

အဿမော သုကတော မယှံ၊ သကသိဿေဟိ မာပိတော။

‘‘မဏ္ဍပါ စ ဗဟူ တတ္ထ၊ ပုပ္ဖိတာ သိန္ဓုဝါရကာ၊

ကပိတ္ထာ စ ဗဟူ တတ္ထ၊ ပုပ္ဖိတာ ဇီဝဇီဝကာ။

‘‘နိဂ္ဂုဏ္ဍိယော ဗဟူ တတ္ထ၊ ဗဒရာမလကာနိ စ၊

ဖာရုသကာ အလာဗူ စ၊ ပုဏ္ဍရီကာ စ ပုပ္ဖိတာ။

‘‘အာဠကာ ဗေလုဝါ တတ္ထ၊ ကဒလီ မာတုလုင်္ဂကာ၊

မဟာနာမာ ဗဟူ တတ္ထ၊ အဇ္ဇုနာ စ ပိယင်္ဂုကာ။

‘‘ကောသမ္ဗာ သဠလာ နိမ္ဗာ၊ နိဂြောဓာ စ ကပိတ္ထနာ၊

ဧဒိသော အဿမော မယှံ၊ သသိဿောဟံ တဟိံ ဝသိံ။

‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ၊ သယမ္ဘူ လောကနာယကော၊

ဂဝေသံ ပဋိသလ္လာနံ၊ မမဿမမုပါဂမိ။

‘‘ဥပေတမှိ မဟာဝီရေ၊ အနောမဒဿိမဟာယသေ၊

ခဏေန လောကနာထဿ၊ ဝါတာဗာဓော သမုဋ္ဌဟိ။

‘‘ဝိစရန္တော အရညမှိ၊ အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ၊

ဥပဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ စက္ခုမန္တံ မဟာယသံ။

‘‘ဣရိယဉ္စာပိ ဒိသွာန၊ ဥပလက္ခေသဟံ တဒါ၊

အသံသယဉှိ ဗုဒ္ဓဿ၊ ဗျာဓိ နော ဥဒပဇ္ဇထ။

‘‘ခိပ္ပံ အဿမမာဂဉ္ဆိံ၊ မမ သိဿာန သန္တိကေ၊

ဘေသဇ္ဇံ ကတ္တုကာမောဟံ၊ သိဿေ အာမန္တယိံ တဒါ။

‘‘ပဋိဿုဏိတွာန မေ ဝါကျံ၊ သိဿာ သဗ္ဗေ သဂါရဝါ၊

ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိံသု၊ သတ္ထုဂါရဝတာ မမ။

‘‘ခိပ္ပံ ပဗ္ဗတမာရုယှ၊ သဗ္ဗောသဓမဟာသဟံ၊

ပါနီယယောဂံ ကတွာန၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ။

‘‘ပရိဘုတ္တေ မဟာဝီရေ၊ သဗ္ဗညုလောကနာယကေ၊

ခိပ္ပံ ဝါတော ဝူပသမိ၊ သုဂတဿ မဟေသိနော။

‘‘ပဿဒ္ဓံ ဒရထံ ဒိသွာ၊ အနောမဒဿီ မဟာယသော၊

သကာသနေ နိသီဒိတွာ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။

‘‘ယော မေ ပါဒါသိ ဘေသဇ္ဇံ၊ ဗျာဓိဉ္စ သမယီ မမ၊

တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။

‘‘ကပ္ပသတသဟဿာနိ၊ ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊

ဝါဒိတေ တူရိယေ တတ္ထ၊ မောဒိဿတိ သဒါ အယံ။

‘‘မနုဿလောကမာဂန္တွာ ၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊

သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။

‘‘ပဉ္စပညာသကပ္ပမှိ၊ အနောမော နာမ ခတ္တိယော၊

စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ၊ ဇမ္ဗုမဏ္ဍဿ ဣဿရော။

‘‘သတ္တရတနသမ္ပန္နော၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော၊

တာဝတိံသေပိ ခေါဘေတွာ၊ ဣဿရံ ကာရယိဿတိ။

‘‘ဒေဝဘူတော မနုဿော ဝါ၊ အပ္ပာဗာဓော ဘဝိဿတိ၊

ပရိဂ္ဂဟံ ဝိဝဇ္ဇေတွာ၊ ဗျာဓိံ လောကေ တရိဿတိ။

‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊

သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။

‘‘ကိလေသေ ဈာပယိတွာန၊ တဏှာသောတံ တရိဿတိ၊

ဗာကုလော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။

‘‘ဣဒံ သဗ္ဗံ အဘိညာယ၊ ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေဿတိ။

‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ၊ သယမ္ဘူ လောကနာယကော၊

ဝိဝေကာနုဝိလောကေန္တော၊ မမဿမမုပါဂမိ။

‘‘ဥပါဂတံ မဟာဝီရံ၊ သဗ္ဗညုံ လောကနာယကံ၊

သဗ္ဗောသဓေန တပ္ပေသိံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။

‘‘တဿ မေ သုကတံ ကမ္မံ၊ သုခေတ္တေ ဗီဇသမ္ပဒါ၊

ခေပေတုံ နေဝ သက္ကောမိ၊ တဒါ ဟိ သုကတံ မမ။

‘‘လာဘာ မမ သုလဒ္ဓံ မေ၊ ယောဟံ အဒ္ဒက္ခိ နာယကံ၊

တေန ကမ္မာဝသေသေန၊ ပတ္တောမှိ အစလံ ပဒံ။

‘‘သဗ္ဗမေတံ အဘိညာယ၊ ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။

‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဘေသဇ္ဇဿ ဣဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရာ အတ္တနော သာဝကေ ပဋိပါဋိယာ ဌာနန္တရေ ဌပေန္တေန အပ္ပာဗာဓာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပိတော သော ပရိနိဗ္ဗာနသမယေ သင်္ဃမဇ္ဈေ ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒမုခေန အညံ ဗျာကရောန္တော –

၂၂၅။

‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနိ၊ ပစ္ဆာ သော ကာတုမိစ္ဆတိ၊

သုခါ သော ဓံသတေ ဌာနာ၊ ပစ္ဆာ စ မနုတပ္ပတိ။

၂၂၆။

‘‘ယဉှိ ကယိရာ တဉှိ ဝဒေ၊ ယံ န ကယိရာ န တံ ဝဒေ၊

အကရောန္တံ ဘာသမာနံ၊ ပရိဇာနန္တိ ပဏ္ဍိတာ။

၂၂၇။

‘‘သုသုခံ ဝတ နိဗ္ဗာနံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတံ၊

အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ၊ ယတ္ထ ဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ။ – ဂါထာတ္တယမဘာသိ၊

တတ္ထ ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနိ၊ ပစ္ဆာ သော ကာတုမိစ္ဆတီတိ ယော ပုဂ္ဂလော ပုဗ္ဗေ ပုရေတရံ ဇရာရောဂါဒီဟိ အနဘိဘူတကာလေယေဝ ကာတဗ္ဗာနိ အတ္တနော ဟိတသုခါဝဟာနိ ကမ္မာနိ ပမာဒဝသေန အကတွာ ပစ္ဆာ သော ကာတဗ္ဗကာလံ အတိက္ကမိတွာ ကာတုံ ဣစ္ဆတိ။ သောတိ စ နိပါတမတ္တံ။ တဒါ ပန ဇရာရောဂါဒီဟိ အဘိဘူတတ္တာ ကာတုံ န သက္ကောတိ၊ အသက္ကောန္တော စ သုခါ သော ဓံသတေ ဌာနာ၊ ပစ္ဆာ စ မနုတပ္ပတီတိ သော ပုဂ္ဂလော သုခါ ဌာနာ သဂ္ဂတော နိဗ္ဗာနတော စ တဒုပါယဿ အနုပ္ပာဒိတတ္တာ ပရိဟာယန္တော ‘‘အကတံ မေ ကလျာဏ’’န္တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၃။၂၄၈၊ နေတ္တိ။ ၁၂၀) ပစ္ဆာ စ အနုတပ္ပတိ ဝိပ္ပဋိသာရံ အာပဇ္ဇတိ။ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ အဟံ ပန ကရဏီယံ ကတွာ ဧဝ တုမှေ ဧဝံ ဝဒါမီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယဉှိ ကယိရာ’’တိ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ။

တတ္ထ ပရိဇာနန္တီတိ ‘‘ဧတ္တကော အယ’’န္တိ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဇာနန္တိ န ဗဟုံ မညန္တီတိ အတ္ထော။ သမ္မာပဋိပတ္တိဝသေန ဟိ ယထာဝါဒီ တထာကာရီ ဧဝ သောဘတိ၊ န တတော အညထာ။ ကရဏီယပရိယာယေန သာဓာရဏတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဣဒါနိ သရူပတော ဒဿေတုံ ‘‘သုသုခံ ဝတာ’’တိအာဒိနာ တတိယံ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – သမ္မာ သာမံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ဗုဒ္ဓတ္တာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ ဒေသိတံ သဗ္ဗသော သောကဟေတူနံ အဘာဝတော အသောကံ ဝိဂတရာဂါဒိရဇတ္တာ ဝိရဇံ စတူဟိ ယောဂေဟိ အနုပဒ္ဒုတတ္တာ ခေမံ နိဗ္ဗာနံ သုဋ္ဌု သုခံ ဝတ၊ ကသ္မာ? ယတ္ထ ယသ္မိံ နိဗ္ဗာနေ သကလံ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈတိ အစ္စန္တမေဝ ဝူပသမတီတိ။

ဗာကုလတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဓနိယတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

သုခဉ္စေဇီဝိတုံ ဣစ္ဆေတိ အာယသ္မတော ဓနိယတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော နဠမာလာယ ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ ကုမ္ဘကာရကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဓနိယောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ကုမ္ဘကာရကမ္မေန ဇီဝတိ။ တေန စ သမယေန သတ္ထာ ဓနိယဿ ကုမ္ဘကာရဿ သာလာယံ နိသီဒိတွာ ပုက္ကုသာတိဿ ကုလပုတ္တဿ ဆဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ္တံ (မ။ နိ။ ၃။၃၄၂ အာဒယော) ဒေသေသိ။ သော တံ သုတွာ ကတကိစ္စော အဟောသိ။ ဓနိယော တဿ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ သုတွာ ‘‘နိယျာနိကံ ဝတ ဗုဒ္ဓသာသနံ၊ ယတ္ထ ဧကရတ္တိပရိစယေနာပိ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော မုဉ္စိတုံ သက္ကာ’’တိ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ကုဋိမဏ္ဍနာနုယုတ္တော ဝိဟရန္တော ကုဋိကရဏံ ပဋိစ္စ ဘဂဝတာ ဂရဟိတော သင်္ဃိကေ သေနာသနေ ဝသန္တော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၈။၁-၇) –

‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊

ဝိပိနဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တံ၊ အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။

‘‘နဠမာလံ ဂဟေတွာန၊ နိက္ခမန္တော စ တာဝဒေ၊

တတ္ထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။

‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ နဠမာလမပူဇယိံ၊

ဒက္ခိဏေယျံ မဟာဝီရံ၊ သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပကံ။

‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ မာလမဘိရောပယိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ ယေ ဘိက္ခူ ဓုတင်္ဂသမာဓာနေန အတ္တာနံ ဥက္ကံသေတွာ သင်္ဃဘတ္တာဒိံ သာဒိယန္တေ အညေ ဘိက္ခူ အဝဇာနန္တိ၊ တေသံ ဩဝါဒဒါနမုခေန အညံ ဗျာကရောန္တော –

၂၂၈။

‘‘သုခဉ္စေ ဇီဝိတုံ ဣစ္ဆေ၊ သာမညသ္မိံ အပေက္ခဝါ၊

သင်္ဃိကံ နာတိမညေယျ၊ စီဝရံ ပါနဘောဇနံ။

၂၂၉။

သုခဉ္စေ ဇီဝိတုံ ဣစ္ဆေ၊ သာမညသ္မိံ အပေက္ခဝါ၊

အဟိ မူသိကသောဗ္ဘံဝ၊ သေဝေထ သယနာသနံ။

၂၃၀။

သုခဉ္စေ ဇီဝိတုံ ဣစ္ဆေ၊ သာမညသ္မိံ အပေက္ခဝါ၊

ဣတရီတရေန တုဿေယျ၊ ဧကဓမ္မဉ္စ ဘာဝယေ’’တိ။ – တိဿော ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ သုခဉ္စေ ဇီဝိတုံ ဣစ္ဆေ၊ သာမညသ္မိံ အပေက္ခဝါတိ သာမညသ္မိံ သမဏဘာဝေ အပေက္ခဝါ သိက္ခာယ တိဗ္ဗဂါရဝေါ ဟုတွာ သုခံ ဇီဝိတုံ ဣစ္ဆေယျ စေ၊ အနေသနံ ပဟာယ သာမညသုခေန သစေ ဇီဝိတုကာမောတိ အတ္ထော ။ သင်္ဃိကံ နာတိမညေယျ၊ စီဝရံ ပါနဘောဇနန္တိ သင်္ဃတော အာဘတံ စီဝရံ အာဟာရံ န အဝမညေယျ၊ သင်္ဃဿ ဥပ္ပဇ္ဇနကလာဘော နာမ ပရိသုဒ္ဓုပ္ပာဒေါ ဟောတီတိ တံ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသမ္ဘဝေန သာမညသုခံ ဟတ္ထဂတမေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ အဟိ မူသိကသောဗ္ဘံဝါတိ အဟိ ဝိယ မူသိကာယ ခတဗိလံ သေဝေထ သေဝေယျ သေနာသနံ။ ယထာ နာမ သပ္ပော သယမတ္တနော အာသယံ အကတွာ မူသိကာယ အညေန ဝါ ကတေ အာသယေ ဝသိတွာ ယေန ကာမံ ပက္ကမတိ၊ ဧဝမေဝံ ဘိက္ခု သယံ သေနာသနကရဏာ သံကိလေသံ အနာပဇ္ဇိတွာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝသိတွာ ပက္ကမေယျာတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ ဝုတ္တေ အဝုတ္တေ စ ပစ္စယေ ယထာလာဘသန္တောသေနေဝ သာမညသုခံ ဟောတိ၊ န အညထာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣတရီတရေန တုဿေယျာ’’တိ၊ ယေန ကေနစိ ဟီနေန ဝါ ပဏီတေန ဝါ ယထာလဒ္ဓေန ပစ္စယေန သန္တောသံ အာပဇ္ဇေယျာတိ အတ္ထော။ ဧကဓမ္မန္တိ အပ္ပမာဒဘာဝံ၊ တဉှိ အနုယုဉ္ဇန္တဿ အနဝဇ္ဇံ သဗ္ဗံ လောကိယသုခံ လောကုတ္တရသုခဉ္စ ဟတ္ထဂတမေဝ ဟောတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘အပ္ပမတ္တော ဟိ ဈာယန္တော၊ ပပ္ပောတိ ဝိပုလံ သုခ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၂။၃၅၂၊ ဓ။ ပ။ ၂၇)။

ဓနိယတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ မာတင်္ဂပုတ္တတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

အတိသီတန္တိ အာယသ္မတော မာတင်္ဂပုတ္တတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟိမဝန္တသမီပေ မဟတော ဇာတဿရဿ ဟေဋ္ဌာ မဟတိ နာဂဘဝနေ မဟာနုဘာဝေါ နာဂရာဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော ဧကဒိဝသံ နာဂဘဝနတော နိက္ခမိတွာ ဝိစရန္တော သတ္ထာရံ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အတ္တနော သီသမဏိနာ ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကောသလရဋ္ဌေ မာတင်္ဂဿ နာမ ကုဋုမ္ဗိကဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော မာတင်္ဂပုတ္တောတွေဝ ပညာယိတ္ထ။ သော ဝိညုတံ ပတ္တော အလသဇာတိကော ဟုတွာ ကိဉ္စိ ကမ္မံ အကရောန္တော ဉာတကေဟိ အညေဟိ စ ဂရဟိတော ‘‘သုခဇီဝိနော ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ’’တိ သုခဇီဝိတံ အာကင်္ခန္တော ဘိက္ခူဟိ ကတပရိစယော ဟုတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ အညေ ဘိက္ခူ ဣဒ္ဓိမန္တေ ဒိသွာ ဣဒ္ဓိဗလံ ပတ္ထေတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇန္တော ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၈။၈-၂၉) –

‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊

ဝိဝေကကာမော သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဂစ္ဆတေ အနိလဉ္ဇသေ။

‘‘အဝိဒူရေ ဟိမဝန္တဿ၊ မဟာဇာတဿရော အဟု၊

တတ္ထ မေ ဘဝနံ အာသိ၊ ပုညကမ္မေန သံယုတံ။

‘‘ဘဝနာ အဘိနိက္ခမ္မ၊ အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ၊

ဣန္ဒီဝရံဝ ဇလိတံ၊ အာဒိတ္တံဝ ဟုတာသနံ။

‘‘ဝိစိနံ နဒ္ဒသံ ပုပ္ဖံ၊ ပူဇယိဿန္တိ နာယကံ၊

သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ အဝန္ဒိံ သတ္ထုနော အဟံ။

‘‘မမ သီသေ မဏိံ ဂယှ၊ ပူဇယိံ လောကနာယကံ၊

ဣမာယ မဏိပူဇာယ၊ ဝိပါကော ဟောတု ဘဒ္ဒကော။

‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊

အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ၊ ဣမံ ဂါထံ အဘာသထ။

‘‘သော တေ ဣဇ္ဈတု သင်္ကပ္ပော၊ လဘဿု ဝိပုလံ သုခံ၊

ဣမာယ မဏိပူဇာယ၊ အနုဘောဟိ မဟာယသံ။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန ဘဂဝါ၊ ဇလဇုတ္တမနာမကော၊

အဂမာသိ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌော၊ ယတ္ထ စိတ္တံ ပဏီဟိတံ။

‘‘သဋ္ဌိကပ္ပာနိ ဒေဝိန္ဒော၊ ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊

အနေကသတက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။

‘‘ပုဗ္ဗကမ္မံ သရန္တဿ၊ ဒေဝဘူတဿ မေ သတော၊

မဏိ နိဗ္ဗတ္တတေ မယှံ၊ အာလောကကရဏော မမံ။

‘‘ဆဠသီတိသဟဿာနိ ၊ နာရိယော မေ ပရိဂ္ဂဟာ၊

ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ၊ အာမုက္ကမဏိကုဏ္ဍလာ။

‘‘အဠာရပမှာ ဟသုလာ၊ သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊

ပရိဝါရေန္တိ မံ နိစ္စံ၊ မဏိပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘သောဏ္ဏမယာ မဏိမယာ၊ လောဟိတင်္ကမယာ တထာ၊

ဘဏ္ဍာ မေ သုကတာ ဟောန္တိ၊ ယဒိစ္ဆသိ ပိဠန္ဓနာ။

‘‘ကူဋာဂါရာ ဂဟာ ရမ္မာ၊ သယနဉ္စ မဟာရဟံ၊

မမ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ နိဗ္ဗတ္တန္တိ ယဒိစ္ဆကံ။

‘‘လာဘာ တေသံ သုလဒ္ဓဉ္စ၊ ယေ လဘန္တိ ဥပဿုတိံ၊

ပုညက္ခေတ္တံ မနုဿာနံ၊ ဩသဓံ သဗ္ဗပါဏိနံ။

‘‘မယှမ္ပိ သုကတံ ကမ္မံ၊ ယောဟံ အဒက္ခိ နာယကံ၊

ဝိနိပါတာ ပမုတ္တောမှိ၊ ပတ္တောမှိ အစလံ ပဒံ။

‘‘ယံ ယံ ယောနူပပဇ္ဇာမိ၊ ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊

ဒိဝသဉ္စေဝ ရတ္တိဉ္စ၊ အာလောကော ဟောတိ မေ သဒါ။

‘‘တာယေဝ မဏိပူဇာယ၊ အနုဘောတွာန သမ္ပဒါ၊

ဉာဏာလောကော မယာ ဒိဋ္ဌော၊ ပတ္တောမှိ အစလံ ပဒံ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ယံ မဏိံ အဘိပူဇယိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ မဏိပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနဝသေန ကောသဇ္ဇံ ဂရဟန္တော အတ္တနော စ ဝီရိယာရမ္ဘံ ကိတ္တေန္တော –

၂၃၁။

‘‘အတိသီတံ အတိဥဏှံ၊ အတိသာယမိဒံ အဟု၊

ဣတိ ဝိဿဋ္ဌကမ္မန္တေ၊ ခဏာ အစ္စေန္တိ မာဏဝေ။

၂၃၂။

‘‘ယော စ သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ၊ တိဏာ ဘိယျော န မညတိ၊

ကရံ ပုရိသကိစ္စာနိ၊ သော သုခါ န ဝိဟာယတိ။

၂၃၃။

‘‘ဒဗ္ဗံ ကုသံ ပေါဋကိလံ၊ ဥသီရံ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇံ၊

ဥရသာ ပနုဒိဿာမိ၊ ဝိဝေကမနုဗြူဟယ’’န္တိ။ – ဂါထာတ္တယမာဟ၊

တတ္ထ အတိသီတန္တိ ဟိမပါတဝဒ္ဒလာဒိနာ အတိဝိယ သီတံ၊ ဣဒံ အဟူတိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော။ အတိဥဏှန္တိ ဓမ္မပရိတာပါဒိနာ အတိဝိယ ဥဏှံ၊ ဥဘယေနပိ ဥတုဝသေန ကောသဇ္ဇဝတ္ထုမာဟ။ အတိသာယန္တိ ဒိဝသဿ ပရိဏတိယာ အတိသာယံ၊ သာယဂ္ဂဟဏေနေဝ စေတ္ထ ပါတောပိ သင်္ဂယှတိ ၊ တဒုဘယေန ကာလဝသေန ကောသဇ္ဇဝတ္ထုမာဟ။ ဣတီတိ ဣမိနာ ပကာရေန။ ဧတေန ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ (အ။ နိ။ ၈။၈၀၊ ဒီ။ နိ။ ၃။၃၃၄) ဝုတ္တံ ကောသဇ္ဇဝတ္ထုံ သင်္ဂဏှာတိ။ ဝိဿဋ္ဌကမ္မန္တေတိ ပရိစ္စတ္တယောဂကမ္မန္တေ။ ခဏာတိ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒါဒယော ဗြဟ္မစရိယဝါသဿ ဩကာသာ။ အစ္စေန္တီတိ အတိက္ကမန္တိ။ မာဏဝေတိ သတ္တေ။ တိဏာ ဘိယျော န မညတီတိ တိဏတော ဥပရိ န မညတိ၊ တိဏံ ဝိယ မညတိ၊ သီတုဏှာနိ အဘိဘဝိတွာ အတ္တနာ ကတ္တဗ္ဗံ ကရောတိ။ ကရန္တိ ကရောန္တော။ ပုရိသကိစ္စာနီတိ ဝီရပုရိသေန ကတ္တဗ္ဗာနိ အတ္တဟိတပရဟိတာနိ။ သုခါတိ သုခတော၊ နိဗ္ဗာနသုခတောတိ အဓိပ္ပာယော။ တတိယဂါထာယ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။

မာတင်္ဂပုတ္တတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ခုဇ္ဇသောဘိတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ယေ စိတ္တကထီ ဗဟုဿုတာတိ အာယသ္မတော ခုဇ္ဇသောဘိတတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ ဘဂဝန္တံ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဒသဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ပါဋလိပုတ္တနဂရေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ‘‘သောဘိတော’’တိဿ နာမံ အဟောသိ။ ထောကံ ခုဇ္ဇဓာတုကတာယ ပန ခုဇ္ဇသောဘိတောတွေဝ ပညာယိတ္ထ။ သော ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ အာနန္ဒတ္ထေရဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၇။၄၉-၅၈) –

‘‘ကကုဓံ ဝိလသန္တံဝ၊ ဒေဝဒေဝံ နရာသဘံ၊

ရထိယံ ပဋိပဇ္ဇန္တံ၊ ကော ဒိသွာ န ပသီဒတိ။

‘‘တမန္ဓကာရံ နာသေတွာ၊ သန္တာရေတွာ ဗဟုံ ဇနံ၊

ဉာဏာလောကေန ဇောတန္တံ၊ ကော ဒိသွာ န ပသီဒတိ။

‘‘ဝသီသတသဟဿေဟိ၊ နီယန္တံ လောကနာယကံ၊

ဥဒ္ဓရန္တံ ဗဟူ သတ္တေ၊ ကော ဒိသွာ န ပသီဒတိ။

‘‘အာဟနန္တံ ဓမ္မဘေရိံ၊ မဒ္ဒန္တံ တိတ္ထိယေ ဂဏေ၊

သီဟနာဒံ ဝိနဒန္တံ၊ ကော ဒိသွာ န ပသီဒတိ။

‘‘ယာဝတာ ဗြဟ္မလောကတော၊ အာဂန္တွာန သဗြဟ္မကာ၊

ပုစ္ဆန္တိ နိပုဏေ ပဉှေ၊ ကော ဒိသွာ န ပသီဒတိ။

‘‘ယဿဉ္ဇလိံ ကရိတွာန၊ အာယာစန္တိ သဒေဝကာ၊

တေန ပုညံ အနုဘောန္တိ၊ ကော ဒိသွာ န ပသီဒတိ။

‘‘သဗ္ဗေ ဇနာ သမာဂန္တွာ၊ သမ္ပဝါရေန္တိ စက္ခုမံ၊

န ဝိကမ္ပတိ အဇ္ဈိဋ္ဌော၊ ကော ဒိသွာ န ပသီဒတိ။

‘‘နဂရံ ပဝိသတော ယဿ၊ ရဝန္တိ ဘေရိယော ဗဟူ၊

ဝိနဒန္တိ ဂဇာ မတ္တာ၊ ကော ဒိသွာ န ပသီဒတိ။

‘‘ဝီထိယာ ဂစ္ဆတော ယဿ၊ သဗ္ဗာဘာ ဇောတတေ သဒါ၊

အဗ္ဘုန္နတာ သမာ ဟောန္တိ၊ ကော ဒိသွာ န ပသီဒတိ။

‘‘ဗျာဟရန္တဿ ဗုဒ္ဓဿ၊ စက္ကဝါဠမ္ပိ သုယျတိ၊

သဗ္ဗေ သတ္တေ ဝိညာပေတိ၊ ကော ဒိသွာ န ပသီဒတိ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဗုဒ္ဓမဘိကိတ္တယိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ကိတ္တနာယ ဣဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ ပဌမမဟာသင်္ဂီတိကာလေ ရာဇဂဟေ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာယံ သန္နိပတိတေန သင်္ဃေန ‘‘အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေဟီ’’တိ အာဏတ္တော ပထဝိယံ နိမုဇ္ဇိတွာ ထေရဿ ပုရတော ဥဋ္ဌဟိတွာ သင်္ဃဿ သာသနံ အာရောစေတွာ သယံ ပုရေတရံ အာကာသေန ဂန္တွာ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာဒွါရံ သမ္ပာပုဏိ။ တေန စ သမယေန မာရဿ မာရကာယိကာနဉ္စ ပဋိသေဓနတ္ထံ ဒေဝသင်္ဃေန ပေသိတာ အညတရာ ဒေဝတာ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာဒွါရေ ဌိတာ ဟောတိ၊ တဿာ ခုဇ္ဇသောဘိတော ထေရော အတ္တနော အာဂမနံ ကထေန္တော –

၂၃၄။

‘‘ယေ စိတ္တကထီ ဗဟုဿုတာ၊ သမဏာ ပါဋလိပုတ္တဝါသိနော၊

တေသညတရောယမာယုဝါ၊ ဒွါရေ တိဋ္ဌတိ ခုဇ္ဇသောဘိတော’’တိ။ – ပဌမံ ဂါထမာဟ၊

တတ္ထ စိတ္တကထီတိ ဝိစိတ္တဓမ္မကထိကာ၊ သင်္ခိပနံ၊ ဝိတ္ထာရဏံ ဂမ္ဘီရကရဏံ ဥတ္တာနီကရဏံ ကင်္ခါဝိနောဒနံ ဓမ္မပတိဋ္ဌာပနန္တိ ဧဝမာဒီဟိ နာနာနယေဟိ ပရေသံ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဓမ္မဿ ကထနသီလာတိ အတ္ထော။ ဗဟုဿုတာတိ ပရိယတ္တိပဋိဝေဓဗာဟုသစ္စပါရိပူရိယာ ဗဟုဿုတာ။ သဗ္ဗသော သမိတပါပတာယ သမဏာ။ ပါဋလိပုတ္တဝါသိနော၊ တေသညတရောတိ ပါဋလိပုတ္တနဂရဝါသိတာယ ပါဋလိပုတ္တဝါသိနော၊ တေသံ အညတရော၊ အယံ အာယုဝါ ဒီဃာယု အာယသ္မာ။ ဒွါရေ တိဋ္ဌတီတိ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာယ ဒွါရေ တိဋ္ဌတိ၊ သင်္ဃဿ အနုမတိယာ ပဝိသိတုန္တိ အတ္ထော။ တံ သုတွာ သာ ဒေဝတာ ထေရဿ အာဂမနံ သင်္ဃဿ နိဝေဒေန္တီ –

၂၃၅။

‘‘ယေ စိတ္တကထီ…ပေ… ဒွါရေ တိဋ္ဌတိ မာလုတေရိတော’’တိ။ – ဒုတိယံ ဂါထမာဟ၊

တတ္ထ မာလုတေရိတောတိ ဣဒ္ဓိစိတ္တဇနိတေန ဝါယုနာ ဧရိတော၊ ဣဒ္ဓိဗလေန အာဂတောတိ အတ္ထော။

ဧဝံ တာယ ဒေဝတာယ နိဝေဒိတေန သင်္ဃေန ကတောကာသော ထေရော သင်္ဃဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆန္တော –

၂၃၆။

‘‘သုယုဒ္ဓေန သုယိဋ္ဌေန၊ သင်္ဂါမဝိဇယေန စ၊

ဗြဟ္မစရိယာနုစိဏ္ဏေန၊ ဧဝါယံ သုခမေဓတီ’’တိ။ –

ဣမာယ တတိယဂါထာယ အညံ ဗျာကာသိ။

တတ္ထ သုယုဒ္ဓေနာတိ ပုဗ္ဗဘာဂေ တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနဝသေန ကိလေသေဟိ သုဋ္ဌု ယုဇ္ဈနေန။ သုယိဋ္ဌေနာတိ အန္တရန္တရာ ကလျာဏမိတ္တေဟိ ဒိန္နသပ္ပာယဓမ္မဒါနေန။ သင်္ဂါမဝိဇယေန စာတိ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနဝသေန သဗ္ဗသော ကိလေသာဘိသင်္ခါရနိမ္မထနေန လဒ္ဓသင်္ဂါမဝိဇယေန စ။ ဗြဟ္မစရိယာနုစိဏ္ဏေနာတိ အနုစိဏ္ဏေန အဂ္ဂမဂ္ဂဗြဟ္မစရိယေန။ ဧဝါယံ သုခမေဓတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန အယံ ခုဇ္ဇသောဘိတော နိဗ္ဗာနသုခံ ဖလသမာပတ္တိသုခဉ္စ ဧဓတိ၊ အနုဘဝတီတိ အတ္ထော။

ခုဇ္ဇသောဘိတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဝါရဏတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ယောဓ ကောစိ မနုဿေသူတိ အာယသ္မတော ဝါရဏတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ကရောန္တော ဣတော ဒွါနဝုတေ ကပ္ပေ တိဿဿ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပေသု ပါရဂူ ဟုတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ စတုပဏ္ဏာသသဟဿာနံ အန္တေဝါသိကာနံ မန္တေ ဝါစေန္တော ဝသတိ။ တေန စ သမယေန တိဿဿ ဘဂဝတော ဗောဓိသတ္တဘူတဿ တုသိတာ ကာယာ စဝိတွာ စရိမဘဝေ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမနေန မဟာပထဝိကမ္ပော အဟောသိ။ တံ ဒိသွာ မဟာဇနော ဘီတော သံဝိဂ္ဂေါ နံ ဣသိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပထဝိကမ္ပနကာရဏံ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘မဟာဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမိ၊ တေနာယံ ပထဝိကမ္ပော၊ တသ္မာ မာ ဘာယထာ’’တိ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တဘာဝံ ကထေတွာ သမဿာသေသိ၊ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏဉ္စ ပီတိံ ပဋိဝေဒေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကောသလရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝါရဏောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော အညတရဿ အာရညကဿ ထေရဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ လဒ္ဓပ္ပသာဒေါ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ အဟိနကုလေ အညမညံ ကလဟံ ကတွာ ကာလင်္ကတေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ သတ္တာ အညမညဝိရောဓေန ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တာ’’တိ သံဝိဂ္ဂမာနသော ဟုတွာ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဂတော၊ တဿ ဘဂဝါ စိတ္တာစာရံ ဉတွာ တဒနုရူပမေဝ ဩဝါဒံ ဒေန္တော –

၂၃၇။

‘‘ယောဓ ကောစိ မနုဿေသု၊ ပရပါဏာနိ ဟိံသတိ၊

အသ္မာ လောကာ ပရမှာ စ၊ ဥဘယာ ဓံသတေ နရော။

၂၃၈။

‘‘ယော စ မေတ္တေန စိတ္တေန၊ သဗ္ဗပါဏာနုကမ္ပတိ၊

ဗဟုဉှိ သော ပသဝတိ၊ ပုညံ တာဒိသကော နရော။

၂၃၉။

‘‘သုဘာသိတဿ သိက္ခေထ၊ သမဏူပါသနဿ စ၊

ဧကာသနဿ စ ရဟော၊ စိတ္တဝူပသမဿာ စာ’’တိ။ – တိဿော ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ ယောဓ ကောစိ မနုဿေသူတိ ဣဓ မနုဿေသု ယော ကောစိ ခတ္တိယော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝေဿော ဝါ သုဒ္ဒေါ ဝါ ဂဟဋ္ဌော ဝါ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ။ မနုဿဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ ဥက္ကဋ္ဌသတ္တနိဒဿနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပရပါဏာနိ ဟိံသတီတိ ပရသတ္တေ မာရေတိ ဝိဗာဓတိ စ။ အသ္မာ လောကာတိ ဣဓ လောကတော။ ပရမှာတိ ပရလောကတော။ ဥဘယာ ဓံသတေတိ ဥဘယတော ဓံသတိ၊ ဥဘယလောကပရိယာပန္နဟိတသုခတော ပရိဟာယတီတိ အတ္ထော။ နရောတိ သတ္တော။

ဧဝံ ပရပီဠာလက္ခဏံ ပါပဓမ္မံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ပရပီဠာနိဝတ္တိလက္ခဏံ ကုသလံ ဓမ္မံ ဒဿေန္တော ‘‘ယော စ မေတ္တေနာ’’တိအာဒိနာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ မေတ္တေန စိတ္တေနာတိ မေတ္တာသမ္ပယုတ္တေန စိတ္တေန အပ္ပနာပတ္တေန ဣတရီတရေန ဝါ။ သဗ္ဗပါဏာနုကမ္ပတီတိ သဗ္ဗေ ပါဏေ အတ္တနော ဩရသပုတ္တေ ဝိယ မေတ္တာယတိ။ ဗဟုဉှိ သော ပသဝတိ၊ ပုညံ တာဒိသကော နရောတိ သော တထာရူပေါ မေတ္တာဝိဟာရီ ပုဂ္ဂလော ဗဟုံ မဟန္တံ အနပ္ပကံ ကုသလံ ပသဝတိ ပဋိလဘတိ အဓိဂစ္ဆတိ။

ဣဒါနိ တံ သသမ္ဘာရေ သမထဝိပဿနာဓမ္မေ နိယောဇေန္တော ‘‘သုဘာသိတဿာ’’တိအာဒိနာ တတိယံ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ သုဘာသိတဿ သိက္ခေထာတိ အပ္ပိစ္ဆကထာဒိဘေဒံ သုဘာသိတံ ပရိယတ္တိဓမ္မံ သဝနဓာရဏပရိပုစ္ဆာဒိဝသေန သိက္ခေယျ။ သမဏူပါသနဿ စာတိ သမိတပါပါနံ သမဏာနံ ကလျာဏမိတ္တာနံ ဥပါသကာနံ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပယိရုပါသနဉ္စေဝ ပဋိပတ္တိယာ တေသံ သမီပစရိယဉ္စ သိက္ခေယျ။ ဧကာသနဿ စ ရဟော စိတ္တဝူပသမဿ စာတိ ဧကဿ အသဟာယဿ ကာယဝိဝေကံ အနုဗြူဟန္တဿ ရဟော ကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂဝသေန အာသနံ နိသဇ္ဇံ သိက္ခေယျ။ ဧဝံ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇန္တော ဘာဝနဉ္စ မတ္ထကံ ပါပေန္တော သမုစ္ဆေဒဝသေန ကိလေသာနံ စိတ္တဿ ဝူပသမဉ္စ သိက္ခေယျ။ ယာဟိ အဓိသီလသိက္ခာဒီဟိ ကိလေသာ အစ္စန္တမေဝ ဝူပသန္တာ ပဟီနာ ဟောန္တိ၊ တာ မဂ္ဂဖလသိက္ခာ သိက္ခန္တဿ အစ္စန္တမေဝ စိတ္တံ ဝူပသန္တံ နာမ ဟောတီတိ။ ဂါထာပရိယောသာနေ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၇။၅၉-၇၂) –

‘‘အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဟိမဝံ၊ မန္တေ ဝါစေမဟံ တဒါ၊

စတုပညာသသဟဿာနိ၊ သိဿာ မယှံ ဥပဋ္ဌဟုံ။

‘‘အဓိတာ ဝေဒဂူ သဗ္ဗေ၊ ဆဠင်္ဂေ ပါရမိံ ဂတာ၊

သကဝိဇ္ဇာဟုပတ္ထဒ္ဓါ၊ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘စဝိတွာ တုသိတာ ကာယာ၊ ဒေဝပုတ္တော မဟာယသော၊

ဥပ္ပဇ္ဇိ မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ၊ သမ္ပဇာနော ပတိဿတော။

‘‘သမ္ဗုဒ္ဓေ ဥပပဇ္ဇန္တေ၊ ဒသသဟဿိ ကမ္ပထ၊

အန္ဓာ စက္ခုံ အလဘိံသု၊ ဥပ္ပဇ္ဇန္တမှိ နာယကေ။

‘‘သဗ္ဗာကာရံ ပကမ္ပိတ္ထ၊ ကေဝလာ ဝသုဓာ အယံ၊

နိဂ္ဃောသသဒ္ဒံ သုတွာန၊ ဥဗ္ဗိဇ္ဇိံသု မဟာဇနာ။

‘‘သဗ္ဗေ ဇနာ သမာဂမ္မ၊ အာဂစ္ဆုံ မမ သန္တိကံ၊

ဝသုဓာယံ ပကမ္ပိတ္ထ၊ ကိံ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။

‘‘အဝစာသိံ တဒါ တေသံ၊ မာ ဘေထ နတ္ထိ ဝေါ ဘယံ၊

ဝိသဋ္ဌာ ဟောထ သဗ္ဗေပိ၊ ဥပ္ပာဒေါယံ သုဝတ္ထိကော။

‘‘အဋ္ဌဟေတူဟိ သမ္ဖုဿ၊ ဝသုဓာယံ ပကမ္ပတိ၊

တထာ နိမိတ္တာ ဒိဿန္တိ၊ ဩဘာသော ဝိပုလော မဟာ။

‘‘အသံသယံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌော၊ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ စက္ခုမာ၊

သညာပေတွာန ဇနတံ၊ ပဉ္စသီလေ ကထေသဟံ။

‘‘သုတွာန ပဉ္စသီလာနိ၊ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒဉ္စ ဒုလ္လဘံ၊

ဥဗ္ဗေဂဇာတာ သုမနာ၊ တုဋ္ဌဟဋ္ဌာ အဟံသု တေ။

‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ နိမိတ္တံ ဝိယာကရိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗျာကရဏဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဝါရဏတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဝဿိကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဧကောပိသဒ္ဓါ မေဓာဝီတိ အာယသ္မတော ဝဿိကတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ကရောန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ပိလက္ခဖလာနိ အဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကောသလရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝဿိကောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု ယမကပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော အာဗာဓိကော အဟောသိ။ အထ နံ ဉာတကာ ဝေဇ္ဇပရိဒိဋ္ဌေန ဘေသဇ္ဇဝိဓိနာ ဥပဋ္ဌဟိတွာ အရောဂမကံသု။ သော တမှာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌိတော သံဝေဂဇာတော ဘာဝနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၇။၄၀-၄၄) –

‘‘ဝနန္တရေ ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ၊ အတ္ထဒဿိံ မဟာယသံ၊

ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ပိလက္ခဿ ဖလံ အဒါ။

‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ၊ ယံ ဖလံ အဒဒိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ အာကာသေန ဉာတကာနံ သန္တိကေ ဂန္တွာ အာကာသေ ဌိတော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ တေ သရဏေသု သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တေသု ကေစိ ကာလင်္ကတာ သရဏေသု သီလေသု စ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ အထ နံ သတ္ထာ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ ဥပဂတံ ‘‘ကိံ တေ၊ ဝဿိက၊ ဉာတီနံ အာရောဂျ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သော ဉာတီနံ အတ္တနာ ကတံ ဥပကာရံ သတ္ထု ကထေန္တော –

၂၄၀။

‘‘ဧကောပိ သဒ္ဓါ မေဓာဝီ၊ အဿဒ္ဓါနီဓ ဉာတိနံ၊

ဓမ္မဋ္ဌော သီလသမ္ပန္နော၊ ဟောတိ အတ္ထာယ ဗန္ဓုနံ။

၂၄၁။

‘‘နိဂ္ဂယှ အနုကမ္ပာယ၊ စောဒိတာ ဉာတယော မယာ၊

ဉာတိဗန္ဓဝပေမေန၊ ကာရံ ကတွာန ဘိက္ခုသု။

၂၄၂။

‘‘တေ အဗ္ဘတီတာ ကာလင်္ကတာ၊ ပတ္တာ တေ တိဒိဝံ သုခံ၊

ဘာတရော မယှံ မာတာ စ၊ မောဒန္တိ ကာမကာမိနော’’တိ။ –

တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထာယံ ပဌမဂါထာယ အတ္ထော – ယော ကမ္မဖလသဒ္ဓါယ စ ရတနတ္တယသဒ္ဓါယ စ ဝသေန သဒ္ဓါ၊ တတော ဧဝ ကမ္မဿကတဉာဏာဒိယောဂတော မေဓာဝီ၊ သတ္ထု ဩဝါဒဓမ္မေ နဝလောကုတ္တရဓမ္မေ စ ဌိတတ္တာ ဓမ္မဋ္ဌော၊ အာစာရသီလဿ မဂ္ဂသီလဿ ဖလသီလဿ စ ဝသေန သီလသမ္ပန္နော၊ သော ဧကောပိ ယထာဝုတ္တာယ သဒ္ဓါယ အဘာဝေန အဿဒ္ဓါနံ ဣဓ ဣမသ္မိံ လောကေ ‘‘အမှာကံ ဣမေ’’တိ ဉာတဗ္ဗဋ္ဌေန ဉာတီနံ၊ တထာ ပေမဗန္ဓနေန ဗန္ဓနဋ္ဌေန ‘‘ဗန္ဓူ’’တိ စ လဒ္ဓနာမာနံ ဗန္ဓဝါနံ အတ္ထာယ ဟိတာယ ဟောတီတိ။

ဧဝံ သာဓာရဏတော ဝုတ္တမတ္ထံ အတ္တူပနာယိကံ ကတွာ ဒဿေတုံ ‘‘နိဂ္ဂယှာ’’တိအာဒိနာ ဣတရဂါထာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ နိဂ္ဂယှ အနုကမ္ပာယ၊ စောဒိတာ ဉာတယော မယာတိ ဣဒါနိပိ ဒုဂ္ဂတာ ကုသလံ အကတွာ အာယတိံ ပရိက္ကိလေသံ ပုန မာနုဘဝိတ္ထာတိ နိဂ္ဂဟေတွာ ဉာတယော မယာ ဩဝဒိတာ။ ဉာတိဗန္ဓဝပေမေန ‘‘အမှာကံ အယံ ဗန္ဓဝေါ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တေန ပေမေန မမ ဩဝါဒံ အတိက္ကမိတုံ အသက္ကောန္တာ ကာရံ ကတွာန ဘိက္ခူသု ပသန္နစိတ္တာ ဟုတွာ စီဝရာဒိပစ္စယဒါနေန စေဝ ဥပဋ္ဌာနေန စ ဘိက္ခူသု သက္ကာရသမ္မာနံ ကတွာ တေ အဗ္ဘတီတာ ကာလင်္ကတာ ဟုတွာ ဣမံ လောကံ အတိက္ကန္တာ။ ပုန တေတိ နိပါတမတ္တံ။ တိဒိဝံ သုခန္တိ ဒေဝလောကပရိယာပန္နသုခံ၊ သုခံ ဝါ ဣဋ္ဌံ တိဒိဝံ အဓိဂတာ။ ‘‘ကေ ပန တေ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘာတရော မယှံ မာတာ စ၊ မောဒန္တိ ကာမကာမိနော’’တိ။ အတ္တနာ ယထာကာမိတဝတ္ထုကာမသမင်္ဂိနော ဟုတွာ အဘိရမန္တီတိ အတ္ထော။

ဝဿိကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ယသောဇတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ကာလပဗ္ဗင်္ဂသင်္ကာသောတိ အာယသ္မတော ယသောဇတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ အာရာမဂေါပကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော လဗုဇဖလံ အဒါသိ။

သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိနဂရဒွါရေ ကေဝဋ္ဋဂါမေ ပဉ္စကုလသတဇေဋ္ဌကဿ ကေဝဋ္ဋဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ယသောဇောတိဿ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော အတ္တနော သဟာယေဟိ ကေဝဋ္ဋပုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ မစ္ဆဂဟဏတ္ထံ အစိရဝတိယံ နဒိယံ ဇာလံ ခိပိ။ တတ္ထေကော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော မဟာမစ္ဆော အန္တောဇာလံ ပါဝိသိ။ တံ တေ ရညော ပသေနဒိဿ ဒဿေသုံ ။ ရာဇာ ‘‘ဣမဿ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏဿ မစ္ဆဿ ဝဏ္ဏကာရဏံ ဘဂဝါ ဇာနာတီ’’တိ မစ္ဆံ ဂါဟာပေတွာ ဘဂဝတော ဒဿေသိ။ ဘဂဝါ ‘‘အယံ ကဿပဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ ဩသက္ကမာနေ ပဗ္ဗဇိတွာ မိစ္ဆာ ပဋိပဇ္ဇန္တော သာသနံ ဩသက္ကာပေတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တော ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ နိရယေ ပစ္စိတွာ တတော စုတော အစိရဝတိယံ မစ္ဆော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ဝတွာ တဿ ဘဂိနီနဉ္စ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တဘာဝံ၊ တဿ ဘာတိကတ္ထေရဿ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝဉ္စ တေနေဝ ကထာပေတွာ ဣမိဿာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ ကပိလသုတ္တံ ဒေသေသိ။

သတ္ထု ဒေသနံ သုတွာ ယသောဇော သံဝေဂဇာတော သဒ္ဓိံ အတ္တနော သဟာယေဟိ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ပတိရူပေ ဌာနေ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ သပရိသော ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတုံ ဇေတဝနံ အဂမာသိ။ တဿ အာဂမနေ သေနာသနပညာပနာဒိနာ ဝိဟာရေ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒေါ အဟောသိ။ တံ သုတွာ ‘‘ဘဂဝါ သပရိသံ ယသောဇံ ပဏာမေသီ’’တိ (ဥဒါ။ ၂၃) သဗ္ဗံ ဥဒါနေ အာဂတနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပဏာမိတော ပန အာယသ္မာ ယသောဇော ကသာဘိဟတော ဘဒ္ဒေါ အဿာဇာနီယော ဝိယ သံဝိဂ္ဂမာနသော သဒ္ဓိံ ပရိသာယ ဝဂ္ဂုမုဒါယ နဒိယာ တီရေ ဝသန္တော ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အန္တောဝဿေယေဝ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၇။၃၂-၃၉) –

‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ၊ အာရာမိကော အဟံ တဒါ၊

အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ။

‘‘လဗုဇံ ဖလမာဒါယ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ၊

အာကာသေဝ ဌိတော သန္တော၊ ပဋိဂ္ဂဏှိ မဟာယသော။

‘‘ဝိတ္တိသဉ္ဇာနနော မယှံ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါဝဟော၊

ဖလံ ဗုဒ္ဓဿ ဒတွာန၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။

‘‘အဓိဂဉ္ဆိံ တဒါ ပီတိံ၊ ဝိပုလံ သုခမုတ္တမံ၊

ဥပ္ပဇ္ဇတေဝ ရတနံ၊ နိဗ္ဗတ္တဿ တဟိံ တဟိံ။

‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဖလံ အဒဒိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဆဠဘိညံ ပန သမာနံ သပရိသံ အာယသ္မန္တံ ယသောဇံ သတ္ထာ ပက္ကောသိတွာ အာနေဉ္ဇသမာပတ္တိနာ ပဋိသန္ထာရမကာသိ။ သော သဗ္ဗေပိ ဓုတင်္ဂဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တတိ။ တေနဿ သရီရံ ကိသံ အဟောသိ လူခံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ၊ တံ ဘဂဝါ ပရမပ္ပိစ္ဆတာယ ပသံသန္တော –

၂၄၃။

‘‘ကာလပဗ္ဗင်္ဂသင်္ကာသော ၊ ကိသော ဓမနိသန္ထတော၊

မတ္တညူ အန္နပါနမှိ၊ အဒီနမာနသော နရော’’တိ။ – ပဌမံ ဂါထမာဟ၊

တတ္ထ ကာလပဗ္ဗင်္ဂသင်္ကာသောတိ မံသူပစယဝိဂမေန ကိသဒုသဏ္ဌိတသရီရာဝယဝတာယ ဒန္တိလတာပဗ္ဗသဒိသင်္ဂေါ၊ တေနာဟ ‘‘ကိသော ဓမနိသန္ထတော’’တိ။ ကိသောတိ မောနေယျပဋိပဒါပူရဏေန ကိသသရီရော။ ဓမနိသန္ထတောတိ ဓမနီဟိ သန္ထတဂတ္တော အပ္ပမံသလောဟိတတာယ ပါကဋီဟိ ကဏ္ဍရသိရာဟိ ဝိတတသရီရော။ မတ္တညူတိ ပရိယေသနပဋိဂ္ဂဟဏပရိဘောဂဝိဿဇ္ဇနေသု ပမာဏညူ။ အဒီနမာနသောတိ ကောသဇ္ဇာဒီဟိ အနဘိဘူတတ္တာ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။ နရောတိ ပုရိသော၊ ပေါရိသဿ ဓုရဿ ဝဟနတော ပေါရိသလက္ခဏသမ္ပန္နော ပုရိသဓောရယှောတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ ထေရော သတ္ထာရာ ပသဋ္ဌော ပသဋ္ဌဘာဝါနုရူပံ အတ္တနော အဓိဝါသနခန္တိဝီရိယာရမ္ဘဝိဝေကာဘိရတိကိတ္တနမုခေန ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ကထေန္တော –

၂၄၄။

‘‘ဖုဋ္ဌော ဍံသေဟိ မကသေဟိ၊ အရညသ္မိံ ဗြဟာဝနေ၊

နာဂေါ သင်္ဂါမသီသေဝ၊ သတော တတြာဓိဝါသယေ။

၂၄၅။

‘‘ယထာ ဗြဟ္မာ တထာ ဧကော၊ ယထာ ဒေဝေါ တထာ ဒုဝေ၊

ယထာ ဂါမော တထာ တယော၊ ကောလာဟလံ တတုတ္တရိ’’န္တိ။ –

ဣမာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ နာဂေါ သင်္ဂါမသီသေဝါတိ ယထာ နာမ အာဇာနေယျော ဟတ္ထိနာဂေါ ယုဒ္ဓမဏ္ဍလေ အသိသတ္တိတောမရာဒိပ္ပဟာရေ အဓိဝါသေတွာ ပရသေနံ ဝိဒ္ဓံသေတိ၊ ဧဝံ ဘိက္ခု အရညသ္မိံ ဗြဟာဝနေ အရညာနိယံ ဍံသာဒိပရိဿယေ သတော သမ္ပဇာနော အဓိဝါသေယျ၊ အဓိဝါသေတွာ စ ဘာဝနာဗလေန မာရဗလံ ဝိဓမေယျ။

ယထာ ဗြဟ္မာတိ ယထာ ဗြဟ္မာ ဧကကော စိတ္တပ္ပကောပရဟိတော ဈာနသုခေန နိစ္စမေဝ သုခိတော ဝိဟရတိ တထာ ဧကောတိ ဘိက္ခုပိ ဧကော အဒုတိယော ဝိဝေကသုခမနုဗြူဟေန္တော သုခံ ဝိဟရတိ။ ဧကဿ သာမညသုခံ ပဏီတန္တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ဧတေန ဧကဝိဟာရီ ဘိက္ခု ‘‘ဗြဟ္မသမော’’တိ ဩဝါဒံ ဒေတိ။ ယထာ ဒေဝေါ တထာ ဒုဝေတိ ယထာ ဒေဝါနံ အန္တရန္တရာ စိတ္တပ္ပကောပေါပိ သိယာ၊ တထာ ဒွိန္နံ ဘိက္ခူနံ သဟဝါသေ ဃဋ္ဋနာပိ ဘဝေယျာတိ သဒုတိယဝါသေန ဘိက္ခု ‘‘ဒေဝသမော’’တိ ဝုတ္တော။ ယထာ ဂါမော တထာ တယောတိ အသ္မိမေဝ ပါဌေ တိဏ္ဏံ ဘိက္ခူနံ သဟဝါသော ဂါမဝါသသဒိသော ဝိဝေကဝါသော န ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော ။ ကောလာဟလံ တတုတ္တရိန္တိ တတော တယတော ဥပရိ စ ဗဟူနံ သံဝါသော ကောလာဟလံ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒမဟာဇနသန္နိပါတသဒိသော၊ တသ္မာ ဧကဝိဟာရိနာ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယောတိ။

ယသောဇတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ သာဋိမတ္တိယတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

အဟု တုယှံ ပုရေ သဒ္ဓါတိ အာယသ္မတော သာဋိမတ္တိယတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော တာလဝဏ္ဋံ အဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ မဂဓရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သာဋိမတ္တိယောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဟေတုသမ္ပန္နတာယ အာရညကဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၃၈။၄၃-၄၇) –

‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော၊ တာလဝဏ္ဋမဒါသဟံ၊

သုမနေဟိ ပဋိစ္ဆန္နံ၊ ဓာရယာမိ မဟာရဟံ။

‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ၊ တာလဝဏ္ဋမဒါသဟံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ တာလဝဏ္ဋဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ ဘိက္ခူ ဩဝဒတိ အနုသာသတိ ဗဟူ စ သတ္တေ ဓမ္မံ ကထေတွာ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ အညတရဉ္စ ကုလံ အဿဒ္ဓံ အပ္ပသန္နံ သဒ္ဓံ ပသန္နံ အကာသိ။ တေန တသ္မိံ ကုလေ မနုဿာ ထေရေ အဘိပ္ပသန္နာ အဟေသုံ။ တတ္ထေကာ ဒါရိကာ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ထေရံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌံ သက္ကစ္စံ ဘောဇနေန ပရိဝိသတိ။ အထေကဒိဝသံ မာရော ‘‘ဧဝံ ဣမဿ အယသော ဝဍ္ဎိဿတိ၊ အပ္ပတိဋ္ဌော ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ထေရဿ ရူပေန ဂန္တွာ တံ ဒါရိကံ ဟတ္ထေ အဂ္ဂဟေသိ။ ဒါရိကာ ‘‘နာယံ မနုဿသမ္ဖဿော’’တိ စ အညာသိ၊ ဟတ္ထဉ္စ မုဉ္စာပေသိ။ တံ ဒိသွာ ဃရဇနော ထေရေ အပ္ပသာဒံ ဇနေသိ။ ပုနဒိဝသေ ထေရော တံ ကာရဏံ အနာဝဇ္ဇေန္တော တံ ဃရံ အဂမာသိ။ တတ္ထ မနုဿာ အနာဒရံ အကံသု။ ထေရော တံ ကာရဏံ အာဝဇ္ဇေန္တော မာရဿ ကိရိယံ ဒိသွာ ‘‘တဿ ဂီဝါယံ ကုက္ကုရကုဏပံ ပဋိမုဉ္စတူ’’တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ တဿ မောစနတ္ထံ ဥပဂတေန မာရေန အတီတဒိဝသေ ကတကိရိယံ ကထာပေတွာ တံ တဇ္ဇေတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တံ ဒိသွာ ဃရသာမိကော ‘‘ခမထ၊ ဘန္တေ၊ အစ္စယ’’န္တိ ခမာပေတွာ ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ အဟမေဝ၊ ဘန္တေ၊ တုမှေ ဥပဋ္ဌဟာမီ’’တိ အာဟ။ ထေရော တဿ ဓမ္မံ ကထေန္တော –

၂၄၆။

‘‘အဟု တုယှံ ပုရေ သဒ္ဓါ၊ သာ တေ အဇ္ဇ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ယံ တုယှံ တုယှမေဝေတံ၊ နတ္ထိ ဒုစ္စရိတံ မမ။

၂၄၇။

‘‘အနိစ္စာ ဟိ စလာ သဒ္ဓါ၊ ဧဝံ ဒိဋ္ဌာ ဟိ သာ မယာ၊

ရဇ္ဇန္တိပိ ဝိရဇ္ဇန္တိ၊ တတ္ထ ကိံ ဇိယျတေ မုနိ။

၂၄၈။

‘‘ပစ္စတိ မုနိနော ဘတ္တံ၊ ထောကံ ထောကံ ကုလေ ကုလေ၊

ပိဏ္ဍိကာယ စရိဿာမိ၊ အတ္ထိ ဇင်္ဃဗလံ မမာ’’တိ။ –

တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ အဟု တုယှံ ပုရေ သဒ္ဓါ၊ သာ တေ အဇ္ဇ န ဝိဇ္ဇတီတိ၊ ဥပါသက၊ ဣတော ပုဗ္ဗေ တဝ မယိ ‘‘အယျော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ’’တိအာဒိနာ သဒ္ဓါ အဟောသိ၊ သာ သဒ္ဓါ တေ တဝ အဇ္ဇ ဣဒါနိ န ဥပလဗ္ဘတိ။ တသ္မာ ယံ တုယှံ တုယှမေဝေတန္တိ စတုပစ္စယဒါနံ၊ တုယှမေဝ ဧတံ ဟောတု၊ န တေန မယှံ အတ္ထော၊ သမ္မာ ပသန္နစိတ္တေန ဟိ ဒါနံ နာမ ဒါတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ အထ ဝါ ယံ တုယှံ တုယှမေဝေတန္တိ ယံ တဝ မယိ အဇ္ဇ အဂါရဝံ ပဝတ္တံ၊ တံ တုယှမေဝ၊ တဿ ဖလံ တယာ ဧဝ ပစ္စနုဘဝိတဗ္ဗံ၊ န မယာတိ အတ္ထော။ နတ္ထိ ဒုစ္စရိတံ မမာတိ မမ ပန ဒုစ္စရိတံ နာမ နတ္ထိ မဂ္ဂေနေဝ ဒုစ္စရိတဟေတူနံ ကိလေသာနံ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ။

အနိစ္စာ ဟိ စလာ သဒ္ဓါတိ ယသ္မာ ပေါထုဇ္ဇနိကာ သဒ္ဓါ အနိစ္စာ ဧကန္တိကာ န ဟောတိ၊ တတော ဧဝ စလာ အဿပိဋ္ဌေ ဌပိတကုမ္ဘဏ္ဍံ ဝိယ၊ ထုသရာသိမှိ နိခါတခါဏုကံ ဝိယ စ အနဝဋ္ဌိတာ။ ဧဝံ ဒိဋ္ဌာ ဟိ သာ မယာတိ ဧဝံ ဘူတာ စ သာ သဒ္ဓါ မယာ တယိ ဒိဋ္ဌာ ပစ္စက္ခတော ဝိဒိတာ။ ရဇ္ဇန္တိပိ ဝိရဇ္ဇန္တီတိ ဧဝံ တဿာ အနဝဋ္ဌိတတ္တာ ဧဝ ဣမေ သတ္တာ ကဒါစိ ကတ္ထစိ မိတ္တသန္ထဝဝသေန ရဇ္ဇန္တိ သိနေဟမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ကဒါစိ ဝိရဇ္ဇန္တိ ဝိရတ္တစိတ္တာ ဟောန္တိ။ တတ္ထ ကိံ ဇိယျတေ မုနီတိ တသ္မိံ ပုထုဇ္ဇနာနံ ရဇ္ဇနေ ဝိရဇ္ဇနေ စ မုနိ ပဗ္ဗဇိတော ကိံ ဇိယျတိ၊ ကာ တဿ ဟာနီတိ အတ္ထော။

‘‘သစေ မမ ပစ္စယေ န ဂဏှထ၊ ကထံ တုမှေ ယာပေထာ’’တိ ဧဝံ မာ စိန္တယီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ပစ္စတီ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော မုနိနော ပဗ္ဗဇိတဿ ဘတ္တံ နာမ ကုလေ ကုလေ အနုဃရံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ထောကံ ထောကံ ပစ္စတေ၊ န စ တုယှံ ဧဝ ဂေဟေ။ ပိဏ္ဍိကာယ စရိဿာမိ၊ အတ္ထိ ဇင်္ဃဗလံ မမာတိ အတ္ထိ မေ ဇင်္ဃဗလံ၊ နာဟံ ဩဘဂ္ဂဇင်္ဃော န ခဉ္ဇော န စ ပါဒရောဂီ၊ တသ္မာ ပိဏ္ဍိကာယ မိဿကဘိက္ခာယ စရိဿာမိ၊ ‘‘ယထာပိ ဘမရော ပုပ္ဖ’’န္တိအာဒိနာ (ဓ။ ပ။ ၄၉၊ နေတ္တိ။ ၁၂၃) သတ္ထာရာ ဝုတ္တနယေန ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ယာပေဿာမီတိ ဒဿေတိ။

သာဋိမတ္တိယတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ ဥပါလိတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

သဒ္ဓါယအဘိနိက္ခမ္မာတိ အာယသ္မတော ဥပါလိတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဃရေ နိဗ္ဗတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဝိနယဓရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ အဓိကာရကမ္မံ ကတွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေသိ။ သော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကပ္ပကဂေဟေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ၊ ဥပါလီတိဿ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော အနုရုဒ္ဓါဒီနံ ဆန္နံ ခတ္တိယာနံ ပသာဒကော ဟုတွာ တထာဂတေ အနုပိယမ္ဗဝနေ ဝိဟရန္တေ ပဗ္ဗဇနတ္ထာယ နိက္ခမန္တေဟိ ဆဟိ ခတ္တိယေဟိ သဒ္ဓိံ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိ။ တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာဝိဓာနံ ပါဠိယံ အာဂတမေဝ (စူဠဝ။ ၃၃၀)။

သော ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပသမ္ပန္နော သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ‘‘မယှံ၊ ဘန္တေ၊ အရညဝါသံ အနုဇာနာထာ’’တိ အာဟ။ ဘိက္ခု တဝ အရညေ ဝသန္တဿ ဧကမေဝ ဓုရံ ဝဍ္ဎိဿတိ၊ အမှာကံ ပန သန္တိကေ ဝသန္တဿ ဂန္ထဓုရဉ္စ ဝိပဿနာဓုရဉ္စ ပရိပူရေဿတီတိ။ ထေရော သတ္ထု ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၁။၄၄၁-၅၉၅) –

‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ၊ သုဇာတော နာမ ဗြာဟ္မဏော၊

အသီတိကောဋိနိစယော၊ ပဟူတဓနဓညဝါ။

‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော၊ တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊

လက္ခဏေ ဣတိဟာသေ စ၊ သဓမ္မေ ပါရမိံ ဂတော။

‘‘ပရိဗ္ဗာဇာ ဧကသိခါ၊ ဂေါတမာ ဗုဒ္ဓသာဝကာ၊

စရကာ တာပသာ စေဝ၊ စရန္တိ မဟိယာ တဒါ။

‘‘တေပိ မံ ပရိဝါရေန္တိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဝိဿုတော ဣတိ၊

ဗဟုဇ္ဇနော မံ ပူဇေတိ၊ နာဟံ ပူဇေမိ ကိဉ္စနံ။

‘‘ပူဇာရဟံ န ပဿာမိ၊ မာနတ္ထဒ္ဓါ အဟံ တဒါ၊

ဗုဒ္ဓါတိ ဝစနံ နတ္ထိ၊ တာဝ နုပ္ပဇ္ဇတေ ဇိနော။

‘‘အစ္စယေန အဟောရတ္တံ၊ ပဒုမုတ္တရနာမကော၊

သဗ္ဗံ တမံ ဝိနောဒေတွာ၊ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ စက္ခုမာ။

‘‘ဝိတ္ထာရိကေ ဗာဟုဇညေ၊ ပုထုဘူတေ စ သာသနေ၊

ဥပါဂမိ တဒါ ဗုဒ္ဓါ၊ နဂရံ ဟံသသဝှယံ။

‘‘ပိတု အတ္ထာယ သော ဗုဒ္ဓါ၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ စက္ခုမာ၊

တေန ကာလေန ပရိသာ၊ သမန္တာ ယောဇနံ တဒါ။

‘‘သမ္မတော မနုဇာနံ သော၊ သုနန္ဒော နာမ တာပသော၊

ယာဝတာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ ပုပ္ဖေဟစ္ဆာဒယီ တဒါ။

‘‘စတုသစ္စံ ပကာသေန္တေ၊ သေဋ္ဌေ စ ပုပ္ဖမဏ္ဍပေ၊

ကောဋိသတသဟဿာနံ၊ ဓမ္မာဘိသမယော အဟု။

‘‘သတ္တရတ္တိန္ဒိဝံ ဗုဒ္ဓါ၊ ဝဿေတွာ ဓမ္မဝုဋ္ဌိယော၊

အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ ပတ္တေ၊ သုနန္ဒံ ကိတ္တယီ ဇိနော။

‘‘ဒေဝလောကေ မနုဿေ ဝါ၊ သံသရန္တော အယံ ဘဝေ၊

သဗ္ဗေသံ ပဝရော ဟုတွာ၊ ဘဝေသု သံသရိဿတိ။

‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊

မန္တာဏိပုတ္တော ပုဏ္ဏောတိ၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။

‘‘ဧဝံ ကိတ္တယိ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သုနန္ဒံ တာပသံ တဒါ၊

ဟာသယန္တော ဇနံ သဗ္ဗံ၊ ဒဿယန္တော သကံ ဗလံ။

‘‘ကတဉ္ဇလီ နမဿန္တိ၊ သုနန္ဒံ တာပသံ ဇနာ၊

ဗုဒ္ဓေ ကာရံ ကရိတွာန၊ သောဓေသိ ဂတိမတ္တနော။

‘‘တတ္ထ မေ အဟု သင်္ကပ္ပော၊ သုတွာန မုနိနော ဝစံ၊

အဟမ္ပိ ကာရံ ကဿာမိ၊ ယထာ ပဿာမိ ဂေါတမံ။

‘‘ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန၊ ကိရိယံ စိန္တယိံ မမ၊

ကျာဟံ ကမ္မံ အာစရာမိ၊ ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ။

‘‘အယဉ္စ ပါဌိကော ဘိက္ခု၊ သဗ္ဗပါဌိဿ သာသနေ၊

ဝိနယေ အဂ္ဂနိက္ခိတ္တော၊ တံ ဌာနံ ပတ္ထယေ အဟံ။

‘‘ဣဒံ မေ အမိတံ ဘောဂံ၊ အက္ခောဘံ သာဂရူပမံ၊

တေန ဘောဂေန ဗုဒ္ဓဿ၊ အာရာမံ မာပယေ အဟံ။

‘‘သောဘနံ နာမ အာရာမံ၊ နဂရဿ ပုရတ္ထတော၊

ကိဏိတွာ သတသဟဿေန၊ သင်္ဃာရာမံ အမာပယိံ။

‘‘ကူဋာဂါရေ စ ပါသာဒေ၊ မဏ္ဍပေ ဟမ္မိယေ ဂုဟာ၊

စင်္ကမေ သုကတေ ကတွာ၊ သင်္ဃာရာမံ အမာပယိံ။

‘‘ဇန္တာဃရံ အဂ္ဂိသာလံ၊ အထော ဥဒကမာဠကံ၊

နှာနဃရံ မာပယိတွာ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿဒါသဟံ။

‘‘အာသန္ဒိယော ပီဌကေ စ၊ ပရိဘောဂေ စ ဘာဇနေ၊

အာရာမိကဉ္စ ဘေသဇ္ဇံ၊ သဗ္ဗမေတံ အဒါသဟံ။

‘‘အာရက္ခံ ပဋ္ဌပေတွာန၊ ပါကာရံ ကာရယိံ ဒဠှံ၊

မာ နံ ကောစိ ဝိဟေဌေသိ၊ သန္တစိတ္တာန တာဒိနံ။

‘‘သတသဟဿေနာဝါသံ၊ သင်္ဃာရာမေ အမာပယိံ၊

ဝေပုလ္လံ တံ မာပယိတွာ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပနာမယိံ။

‘‘နိဋ္ဌာပိတော မယာရာမော၊ သမ္ပဋိစ္ဆ တုဝံ မုနိ၊

နိယျာဒေဿာမိ တံ ဝီရ၊ အဓိဝါသေဟိ စက္ခုမ။

‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊

မမ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ အဓိဝါသေသိ နာယကော။

‘‘အဓိဝါသနမညာယ၊ သဗ္ဗညုဿ မဟေသိနော၊

ဘောဇနံ ပဋိယာဒေတွာ၊ ကာလမာရောစယိံ အဟံ။

‘‘အာရောစိတမှိ ကာလမှိ၊ ပဒုမုတ္တရနာယကော၊

ခီဏာသဝသဟဿေဟိ၊ အာရာမံ မေ ဥပါဂမိ။

‘‘နိသိန္နံ ကာလမညာယ၊ အန္နပါနေန တပ္ပယိံ၊

ဘုတ္တာဝိံ ကာလမညာယ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။

‘‘ကီတော သတသဟဿေန၊ တတ္တကေနေဝ ကာရိတော၊

သောဘနော နာမ အာရာမော၊ သမ္ပဋိစ္ဆ တုဝံ မုနိ။

‘‘ဣမိနာရာမဒါနေန ၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊

ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနောဟံ၊ လဘာမိ မမ ပတ္ထိတံ။

‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သင်္ဃာရာမံ သုမာပိတံ၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

‘‘ယော သော ဗုဒ္ဓဿ ပါဒါသိ၊ သင်္ဃာရာမံ သုမာပိတံ၊

တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။

‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ၊ သေနာ စ စတုရင်္ဂိနီ၊

ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ၊ သင်္ဃာရာမဿိဒံ ဖလံ။

‘‘သဋ္ဌိ တူရသဟဿာနိ၊ ဘေရိယော သမလင်္ကတာ၊

ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ၊ သင်္ဃာရာမဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ဆဠသီတိသဟဿာနိ၊ နာရိယော သမလင်္ကတာ၊

ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ။

‘‘အဠာရပမှာ ဟသုလာ၊ သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊

ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ၊ သင်္ဃာရာမဿိဒံ ဖလံ။

‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ၊ ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊

သဟဿက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။

‘‘ဒေဝရာဇေန ပတ္တဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗံ ပဋိလဘိဿတိ၊

အနူနဘောဂေါ ဟုတွာန၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။

‘‘သဟဿက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ၊ ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿတိ။

ပထဗျာ ရဇ္ဇံ ဝိပုလံ၊ ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။

‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊

ဥပါလိ နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။

‘‘ဝိနယေ ပါရမိံ ပတွာ၊ ဌာနာဌာနေ စ ကောဝိဒေါ၊

ဇိနသာသနံ ဓာရေန္တော၊ ဝိဟရိဿတိနာသဝေါ။

‘‘သဗ္ဗမေတံ အဘိညာယ၊ ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေဿတိ။

‘‘အပရိမေယျုပါဒါယ၊ ပတ္ထေမိ တဝ သာသနံ၊

သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော။

‘‘ယထာ သူလာဝုတော ပေါသော၊ ရာဇဒဏ္ဍေန တဇ္ဇိတော၊

သူလေ သာတံ အဝိန္ဒန္တော၊ ပရိမုတ္တိံဝ ဣစ္ဆတိ။

‘‘တထေဝါဟံ မဟာဝီရ၊ ဘဝဒဏ္ဍေန တဇ္ဇိတော၊

ကမ္မသူလာဝုတော သန္တော၊ ပိပါသာဝေဒနဋ္ဋိတော။

‘‘ဘဝေ သာတံ န ဝိန္ဒာမိ၊ ဍယှန္တော တီဟိ အဂ္ဂိဘိ၊

ပရိမုတ္တိံ ဂဝေသာမိ၊ ယထာပိ ရာဇဒဏ္ဍိတော။

‘‘ယထာ ဝိသာဒေါ ပုရိသော၊ ဝိသေန ပရိပီဠိတော၊

အဂဒံ သော ဂဝေသေယျ၊ ဝိသဃာတာယုပါလနံ။

‘‘ဂဝေသမာနော ပဿေယျ၊ အဂဒံ ဝိသဃာတကံ၊

တံ ပိဝိတွာ သုခီ အဿ၊ ဝိသမှာ ပရိမုတ္တိယာ။

‘‘တထေဝါဟံ မဟာဝီရ၊ ယထာ ဝိသဟတော နရော၊

သမ္ပီဠိတော အဝိဇ္ဇာယ၊ သဒ္ဓမ္မာဂဒမေသဟံ။

‘‘ဓမ္မာဂဒံ ဂဝေသန္တော၊ အဒ္ဒက္ခိံ သကျသာသနံ၊

အဂ္ဂံ သဗ္ဗောသဓာနံ တံ၊ သဗ္ဗသလ္လဝိနောဒနံ။

‘‘ဓမ္မောသဓံ ပိဝိတွာန၊ ဝိသံ သဗ္ဗံ သမူဟနိံ၊

အဇရာမရံ သီတိဘာဝံ၊ နိဗ္ဗာနံ ဖဿယိံ အဟံ။

‘‘ယထာ ဘူတဋ္ဋိတော ပေါသော၊ ဘူတဂ္ဂါဟေန ပီဠိတော၊

ဘူတဝေဇ္ဇံ ဂဝေသေယျ၊ ဘူတသ္မာ ပရိမုတ္တိယာ။

‘‘ဂဝေသမာနော ပဿေယျ၊ ဘူတဝိဇ္ဇာသု ကောဝိဒံ၊

တဿ သော ဝိဟနေ ဘူတံ၊ သမူလဉ္စ ဝိနာသယေ။

‘‘တထေဝါဟံ မဟာဝီရ၊ တမဂ္ဂါဟေန ပီဠိတော၊

ဉာဏာလောကံ ဂဝေသာမိ၊ တမတော ပရိမုတ္တိယာ။

‘‘အထဒ္ဒသံ သကျမုနိံ၊ ကိလေသတမသောဓနံ၊

သော မေ တမံ ဝိနောဒေသိ၊ ဘူတဝေဇ္ဇောဝ ဘူတကံ။

‘‘သံသာရသောတံ သဉ္ဆိန္ဒိံ၊ တဏှာသောတံ နိဝါရယိံ၊

ဘဝံ ဥဂ္ဃာဋယိံ သဗ္ဗံ၊ ဘူတဝေဇ္ဇောဝ မူလတော။

‘‘ဂရုဠော ယထာ ဩပတတိ၊ ပန္နဂံ ဘက္ခမတ္တနော၊

သမန္တာ ယောဇနသတံ၊ ဝိက္ခောဘေတိ မဟာသရံ။

‘‘ပန္နဂံ သော ဂဟေတွာန၊ အဓောသီသံ ဝိဟေဌယံ၊

အာဒါယ သော ပက္ကမတိ၊ ယေနကာမံ ဝိဟင်္ဂမော။

‘‘တထေဝါဟံ မဟာဝီရ၊ ယထာပိ ဂရုဠော ဗလီ၊

အသင်္ခတံ ဂဝေသန္တော၊ ဒေါသေ ဝိက္ခာလယိံ အဟံ။

‘‘ဒိဋ္ဌော အဟံ ဓမ္မဝရံ၊ သန္တိပဒမနုတ္တရံ၊

အာဒါယ ဝိဟရာမေတံ၊ ဂရုဠော ပန္နဂံ ယထာ။

‘‘အာသာဝတီ နာမ လတာ၊ ဇာတာ စိတ္တလတာဝနေ၊

တဿာ ဝဿသဟဿေန၊ ဧကံ နိဗ္ဗတ္တတေ ဖလံ။

‘‘တံ ဒေဝါ ပယိရုပါသန္တိ၊ တာဝဒူရဖလေ သတိ၊

ဒေဝါနံ သာ ပိယာ ဧဝံ၊ အာသာဝတီ လတုတ္တမာ။

‘‘သတသဟဿုပါဒါယ၊ တာဟံ ပရိစရေ မုနိ၊

သာယံ ပါတံ နမဿာမိ၊ ဒေဝါ အာသာဝတိံ ယထာ။

‘‘အဝဉ္ဈာ ပါရိစရိယာ၊ အမောဃာ စ နမဿနာ၊

ဒူရာဂတမ္ပိ မံ သန္တံ၊ ခဏောယံ န ဝိရာဓယိ။

‘‘ပဋိသန္ဓိံ န ပဿာမိ၊ ဝိစိနန္တော ဘဝေ အဟံ၊

နိရူပဓိ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ ဥပသန္တော စရာမဟံ။

‘‘ယထာပိ ပဒုမံ နာမ၊ သူရိယရံသေန ပုပ္ဖတိ၊

တထေဝါဟံ မဟာဝီရ၊ ဗုဒ္ဓရံသေန ပုပ္ဖိတော။

‘‘ယထာ ဗလာကယောနိမှိ၊ န ဝိဇ္ဇတိ ပုမော သဒါ၊

မေဃေသု ဂဇ္ဇမာနေသု၊ ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ တာ သဒါ။

‘‘စိရမ္ပိ ဂဗ္ဘံ ဓာရေန္တိ၊ ယာဝ မေဃော န ဂဇ္ဇတိ၊

ဘာရတော ပရိမုစ္စန္တိ၊ ယဒါ မေဃော ပဝဿတိ။

‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ၊ ဓမ္မမေဃေန ဂဇ္ဇတော၊

သဒ္ဒေန ဓမ္မမေဃဿ၊ ဓမ္မဂဗ္ဘံ အဂဏှဟံ။

‘‘သတသဟဿုပါဒါယ၊ ပုညဂဗ္ဘံ ဓရေမဟံ၊

နပ္ပမုစ္စာမိ ဘာရတော၊ ဓမ္မမေဃော န ဂဇ္ဇတိ။

‘‘ယဒါ တုဝံ သကျမုနိ၊ ရမ္မေ ကပိလဝတ္ထဝေ၊

ဂဇ္ဇသိ ဓမ္မမေဃေန၊ ဘာရတော ပရိမုစ္စဟံ။

‘‘သုညတံ အနိမိတ္တဉ္စ၊ တထာပ္ပဏိဟိတမ္ပိ စ၊

စတုရော စ ဖလေ သဗ္ဗေ၊ ဓမ္မေဝံ ဝိဇနယိံ အဟံ။

‘‘အပရိမေယျုပါဒါယ၊ ပတ္ထေမိ တဝ သာသနံ၊

သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သန္တိပဒမနုတ္တရံ။

‘‘ဝိနယေ ပါရမိံ ပတ္တော၊ ယထာပိ ပါဌိကော ဣသိ၊

န မေ သမသမော အတ္ထိ၊ ဓာရေမိ သာသနံ အဟံ။

‘‘ဝိနယေ ခန္ဓကေ စာပိ၊ တိကစ္ဆေဒေ စ ပဉ္စကေ၊

ဧတ္ထ မေ ဝိမတိ နတ္ထိ၊ အက္ခရေ ဗျဉ္ဇနေပိ ဝါ။

‘‘နိဂ္ဂဟေ ပဋိကမ္မေ စ၊ ဌာနာဌာနေ စ ကောဝိဒေါ၊

ဩသာရဏေ ဝုဋ္ဌာပနေ၊ သဗ္ဗတ္ထ ပါရမိံ ဂတော။

‘‘ဝိနယေ ခန္ဓကေ ဝါပိ၊ နိက္ခိပိတွာ ပဒံ အဟံ၊

ဥဘတော ဝိနိဝေဌေတွာ၊ ရသတော ဩသရေယျဟံ။

‘‘နိရုတ္တိယာ သုကုသလော၊ အတ္ထာနတ္ထေ စ ကောဝိဒေါ၊

အနညာတံ မယာ နတ္ထိ၊ ဧကဂ္ဂေါ သတ္ထု သာသနေ။

‘‘ရူပဒက္ခော အဟံ အဇ္ဇ၊ သကျပုတ္တဿ သာသနေ၊

ကင်္ခံ သဗ္ဗံ ဝိနောဒေမိ၊ ဆိန္ဒာမိ သဗ္ဗသံသယံ။

‘‘ပဒံ အနုပဒဉ္စာပိ၊ အက္ခရဉ္စာပိ ဗျဉ္ဇနံ၊

နိဒါနေ ပရိယောသာနေ၊ သဗ္ဗတ္ထ ကောဝိဒေါ အဟံ။

‘‘ယထာပိ ရာဇာ ဗလဝါ၊ နိဂ္ဂဏှိတွာ ပရန္တပေ၊

ဝိဇိနိတွာန သင်္ဂါမံ၊ နဂရံ တတ္ထ မာပယေ။

‘‘ပါကာရံ ပရိခဉ္စာပိ၊ ဧသိကံ ဒွါရကောဋ္ဌကံ၊

အဋ္ဋာလကေ စ ဝိဝိဓေ၊ ကာရယေ နဂရေ ဗဟူ။

‘‘သိင်္ဃာဋကံ စစ္စရဉ္စ၊ သုဝိဘတ္တန္တရာပဏံ၊

ကာရယေယျ သဘံ တတ္ထ၊ အတ္ထာနတ္ထဝိနိစ္ဆယံ။

‘‘နိဂ္ဃာတတ္ထံ အမိတ္တာနံ၊ ဆိဒ္ဒါဆိဒ္ဒဉ္စ ဇာနိတုံ၊

ဗလကာယဿ ရက္ခာယ၊ သေနာပစ္စံ ဌပေတိ သော။

‘‘အာရက္ခတ္ထာယ ဘဏ္ဍဿ၊ နိဓာနကုသလံ နရံ၊

မာ မေ ဘဏ္ဍံ ဝိနဿီတိ၊ ဘဏ္ဍရက္ခံ ဌပေတိ သော။

‘‘မမတ္တော ဟောတိ ယော ရညော၊ ဝုဒ္ဓိံ ယဿ စ ဣစ္ဆတိ၊

တဿာဓိကရဏံ ဒေတိ၊ မိတ္တဿ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။

‘‘ဥပ္ပာတေသု နိမိတ္တေသု၊ လက္ခဏေသု စ ကောဝိဒံ၊

အဇ္ဈာယကံ မန္တဓရံ၊ ပေါရောဟိစ္စေ ဌပေတိ သော။

‘‘ဧတေဟင်္ဂေဟိ သမ္ပန္နော၊ ခတ္တိယောတိ ပဝုစ္စတိ၊

သဒါ ရက္ခန္တိ ရာဇာနံ၊ စက္ကဝါကောဝ ဒုက္ခိတံ။

‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ၊ ဟတာမိတ္တောဝ ခတ္တိယော၊

သဒေဝကဿ လောကဿ၊ ဓမ္မရာဇာတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘တိတ္ထိယေ နိဟနိတွာန၊ မာရဉ္စာပိ သသေနကံ၊

တမန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ၊ ဓမ္မနဂရံ အမာပယိ။

‘‘သီလံ ပါကာရကံ တတ္ထ၊ ဉာဏံ တေ ဒွါရကောဋ္ဌကံ၊

သဒ္ဓါ တေ ဧသိကာ ဝီရ၊ ဒွါရပါလော စ သံဝရော။

‘‘သတိပဋ္ဌာနမဋ္ဋာလံ၊ ပညာ တေ စစ္စရံ မုနေ၊

ဣဒ္ဓိပါဒဉ္စ သိင်္ဃာဋံ၊ ဓမ္မဝီထိ သုမာပိတာ။

‘‘သုတ္တန္တံ အဘိဓမ္မဉ္စ၊ ဝိနယဉ္စာပိ ကေဝလံ၊

နဝင်္ဂံ ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ ဧသာ ဓမ္မသဘာ တဝ။

‘‘သုညတံ အနိမိတ္တဉ္စ၊ ဝိဟာရဉ္စပ္ပဏီဟိတံ၊

အာနေဉ္ဇဉ္စ နိရောဓော စ၊ ဧသာ ဓမ္မကုဋီ တဝ။

‘‘ပညာယ အဂ္ဂေါ နိက္ခိတ္တော၊ ပဋိဘာနေ စ ကောဝိဒေါ၊

သာရိပုတ္တောတိ နာမေန၊ ဓမ္မသေနာပတီ တဝ။

‘‘စုတူပပါတကုသလော ၊ ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတော၊

ကောလိတော နာမ နာမေန၊ ပေါရောဟိစ္စော တဝံ မုနေ။

‘‘ပေါရာဏကဝံသဓရော၊ ဥဂ္ဂတေဇော ဒုရာသဒေါ၊

ဓုတဝါဒီဂုဏေနဂ္ဂေါ၊ အက္ခဒဿော တဝံ မုနေ။

‘‘ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရော၊ သဗ္ဗပါဌီ စ သာသနေ၊

အာနန္ဒော နာမ နာမေန၊ ဓမ္မာရက္ခော တဝံ မုနေ။

‘‘ဧတေ သဗ္ဗေ အတိက္ကမ္မ၊ ပမေသိ ဘဂဝါ မမံ၊

ဝိနိစ္ဆယံ မေ ပါဒါသိ၊ ဝိနယေ ဝိညုဒေသိတံ။

‘‘ယော ကောစိ ဝိနယေ ပဉှံ၊ ပုစ္ဆတိ ဗုဒ္ဓသာဝကော၊

တတ္ထ မေ စိန္တနာ နတ္ထိ၊ တညေဝတ္ထံ ကထေမဟံ။

‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓခေတ္တမှိ၊ ဌပေတွာ တံ မဟာမုနိ၊

ဝိနယေ မာဒိသော နတ္ထိ၊ ကုတော ဘိယျော ဘဝိဿတိ။

‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဧဝံ ဂဇ္ဇတိ ဂေါတမော၊

ဥပါလိဿ သမော နတ္ထိ၊ ဝိနယေ ခန္ဓကေသု စ။

‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓဘဏိတံ၊ နဝင်္ဂံ သတ္ထုသာသနံ၊

ဝိနယောဂဓံ တံ သဗ္ဗံ၊ ဝိနယမူလပဿိနော။

‘‘မမ ကမ္မံ သရိတွာန၊ ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။

‘‘သတသဟဿုပါဒါယ၊ ဣမံ ဌာနံ အပတ္ထယိံ၊

သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ ဝိနယေ ပါရမိံ ဂတော။

‘‘သကျာနံ နန္ဒိဇနနော၊ ကပ္ပကော အာသဟံ ပုရေ၊

ဝိဇဟိတွာန တံ ဇာတိံ၊ ပုတ္တော ဇာတော မဟေသိနော။

‘‘ဣတော ဒုတိယကေ ကပ္ပေ၊ အဉ္ဇသော နာမ ခတ္တိယော၊

အနန္တတေဇော အမိတယသော၊ ဘူမိပါလော မဟဒ္ဓနော။

‘‘တဿ ရညော အဟံ ပုတ္တော၊ စန္ဒနော နာမ ခတ္တိယော၊

ဇာတိမဒေနုပတ္ထဒ္ဓါ၊ ယသဘောဂမဒေန စ။

‘‘နာဂသတသဟဿာနိ၊ သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊

တိဓာပဘိန္နာ မာတင်္ဂါ၊ ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။

‘‘သဗလေဟိ ပရေတောဟံ၊ ဥယျာနံ ဂန္တုကာမကော၊

အာရုယှ သိရိကံ နာဂံ၊ နဂရာ နိက္ခမိံ တဒါ။

‘‘စရဏေန စ သမ္ပန္နော၊ ဂုတ္တဒွါရော သုသံဝုတော၊

ဒေဝလော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ အာဂစ္ဆိ ပုရတော မမ။

‘‘ပေသေတွာ သိရိကံ နာဂံ၊ ဗုဒ္ဓံ အာသာဒယိံ တဒါ၊

တတော သဉ္ဇာတကောပေါ သော၊ နာဂေါ နုဒ္ဓရတေ ပဒံ။

‘‘နာဂံ ရုဏ္ဏမနံ ဒိသွာ၊ ဗုဒ္ဓေ ကောဓံ အကာသဟံ၊

ဝိဟေသယိတွာ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဥယျာနံ အဂမာသဟံ။

‘‘သာတံ တတ္ထ န ဝိန္ဒာမိ၊ သိရော ပဇ္ဇလိတော ယထာ၊

ပရိဠာဟေန ဍယှာမိ၊ မစ္ဆောဝ ဗဠိသာဒကော။

‘‘သသာဂရန္တာ ပထဝီ၊ အာဒိတ္တာ ဝိယ ဟောတိ မေ၊

ပိတု သန္တိကုပါဂမ္မ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။

‘‘အာသီဝိသံဝ ကုပိတံ၊ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံဝ အာဂတံ၊

မတ္တံဝ ကုဉ္ဇရံ ဒန္တိံ၊ ယံ သယမ္ဘုမသာဒယိံ။

‘‘အာသာဒိတော မယာ ဗုဒ္ဓါ၊ ဃောရော ဥဂ္ဂတပေါ ဇိနော၊

ပုရာ သဗ္ဗေ ဝိနဿာမ၊ ခမာပေဿာမ တံ မုနိံ။

‘‘နော စေ တံ နိဇ္ဈာပေဿာမ၊ အတ္တဒန္တံ သမာဟိတံ၊

ဩရေန သတ္တဒိဝသာ၊ ရဋ္ဌံ မေ ဝိဓမိဿတိ။

‘‘သုမေခလော ကောသိယော စ၊ သိဂ္ဂဝေါ စာပိ သတ္တကော၊

အာသာဒယိတွာ ဣသယော၊ ဒုဂ္ဂတာ တေ သရဋ္ဌကာ။

‘‘ယဒါ ကုပ္ပန္တိ ဣသယော၊ သညတာ ဗြဟ္မစာရိနော၊

သဒေဝကံ ဝိနာသေန္တိ၊ သသာဂရံ သပဗ္ဗတံ။

‘‘တိယောဇနသဟဿမှိ၊ ပုရိသေ သန္နိပါတယိံ၊

အစ္စယံ ဒေသနတ္ထာယ၊ သယမ္ဘုံ ဥပသင်္ကမိံ။

‘‘အလ္လဝတ္ထာ အလ္လသိရာ၊ သဗ္ဗေဝ ပဉ္ဇလီကတာ၊

ဗုဒ္ဓဿ ပါဒေ နိပတိတွာ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝုံ။

‘‘ခမဿု တွံ မဟာဝီရ၊ အဘိယာစတိ တံ ဇနော၊

ပရိဠာဟံ ဝိနောဒေဟိ၊ မာ နော ရဋ္ဌံ ဝိနာသယ။

‘‘သဒေဝမာနုသာ သဗ္ဗေ၊ သဒါနဝါ သရက္ခသာ၊

အယောမယေန ကူဋေန၊ သိရံ ဘိန္ဒေယျု မေ သဒါ။

‘‘ဒကေ အဂ္ဂိ န သဏ္ဌာတိ၊ ဗီဇံ သေလေ န ရူဟတိ၊

အဂဒေ ကိမိ န သဏ္ဌာတိ၊ ကောပေါ ဗုဒ္ဓေ န ဇာယတိ။

‘‘ယထာ စ ဘူမိ အစလာ၊ အပ္ပမေယျော စ သာဂရော၊

အနန္တကော စ အာကာသော၊ ဧဝံ ဗုဒ္ဓါ အခေါဘိယာ။

‘‘သဒါ ခန္တာ မဟာဝီရာ၊ ခမိတာ စ တပဿိနော၊

ခန္တာနံ ခမိတာနဉ္စ၊ ဂမနံ တံ န ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ပရိဠာဟံ ဝိနောဒယံ၊

မဟာဇနဿ ပုရတော၊ နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမီ တဒါ။

‘‘တေန ကမ္မေနဟံ ဝီရ၊ ဟီနတ္တံ အဇ္ဈုပါဂတော၊

သမတိက္ကမ္မ တံ ဇာတိံ၊ ပါဝိသိံ အဘယံ ပုရံ။

‘‘တဒါပိ မံ မဟာဝီရ၊ ဍယှမာနံ သုသဏ္ဌိတံ၊

ပရိဠာဟံ ဝိနောဒေသိ၊ သယမ္ဘုဉ္စ ခမာပယိံ။

‘‘အဇ္ဇာပိ မံ မဟာဝီရ၊ ဍယှမာနံ တိဟဂ္ဂိဘိ၊

နိဗ္ဗာပေသိ တယော အဂ္ဂီ၊ သီတိဘာဝဉ္စ ပါပယိံ။

‘‘ယေသံ သောတာဝဓာနတ္ထိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော၊

အတ္ထံ တုယှံ ပဝက္ခာမိ၊ ယထာ ဒိဋ္ဌံ ပဒံ မမ။

‘‘သယမ္ဘုံ တံ ဝိမာနေတွာ၊ သန္တစိတ္တံ သမာဟိတံ၊

တေန ကမ္မေနဟံ အဇ္ဇ၊ ဇာတောမှိ နီစယောနိယံ။

‘‘မာ ဝေါ ခဏံ ဝိရာဓေထ၊ ခဏာတီတာ ဟိ သောစရေ၊

သဒတ္ထေ ဝါယမေယျာထ၊ ခဏော ဝေါ ပဋိပါဒိတော။

‘‘ဧကစ္စာနဉ္စ ဝမနံ၊ ဧကစ္စာနံ ဝိရေစနံ၊

ဝိသံ ဟလာဟလံ ဧကေ၊ ဧကစ္စာနဉ္စ ဩသဓံ။

‘‘ဝမနံ ပဋိပန္နာနံ၊ ဖလဋ္ဌာနံ ဝိရေစနံ၊

ဩသဓံ ဖလလာဘီနံ၊ ပုညက္ခေတ္တံ ဂဝေသိနံ။

‘‘သာသနေန ဝိရုဒ္ဓါနံ၊ ဝိသံ ဟလာဟလံ ယထာ၊

အာသီဝိသော ဒိဋ္ဌဝိသော၊ ဧဝံ ဈာပေတိ တံ နရံ။

‘‘သကိံ ပီတံ ဟလာဟလံ၊ ဥပရုန္ဓတိ ဇီဝိတံ၊

သာသနေန ဝိရုဇ္ဈိတွာ၊ ကပ္ပကောဋိမှိ ဍယှတိ။

‘‘ခန္တိယာ အဝိဟိံသာယ၊ မေတ္တစိတ္တဝတာယ စ၊

သဒေဝကံ သော တာရေတိ၊ တသ္မာ တေ အဝိရာဓိယာ။

‘‘လာဘာလာဘေ န သဇ္ဇန္တိ၊ သမ္မာနနဝိမာနနေ၊

ပထဝီသဒိသာ ဗုဒ္ဓါ၊ တသ္မာ တေ န ဝိရာဓိယာ။

‘‘ဒေဝဒတ္တေ စ ဝဓကေ၊ စောရေ အင်္ဂုလိမာလကေ၊

ရာဟုလေ ဓနပါလေ စ၊ သဗ္ဗေသံ သမကော မုနိ။

‘‘ဧတေသံ ပဋိဃော နတ္ထိ၊ ရာဂေါမေသံ န ဝိဇ္ဇတိ၊

သဗ္ဗေသံ သမကော ဗုဒ္ဓါ၊ ဝဓကဿောရသဿ စ။

‘‘ပန္ထေ ဒိသွာန ကာသာဝံ၊ ဆဍ္ဍိတံ မီဠှမက္ခိတံ၊

သိရသ္မိံ အဉ္ဇလိံ ကတွာ၊ ဝန္ဒိတဗ္ဗံ ဣသိဒ္ဓဇံ။

‘‘အဗ္ဘတီတာ စ ယေ ဗုဒ္ဓါ၊ ဝတ္တမာနာ အနာဂတာ၊

ဓဇေနာနေန သုဇ္ဈန္တိ၊ တသ္မာ ဧတေ နမဿိယာ။

‘‘သတ္ထုကပ္ပံ သုဝိနယံ၊ ဓာရေမိ ဟဒယေနဟံ၊

နမဿမာနော ဝိနယံ၊ ဝိဟရိဿာမိ သဗ္ဗဒါ။

‘‘ဝိနယော အာသယော မယှံ၊ ဝိနယော ဌာနစင်္ကမံ၊

ကပ္ပေမိ ဝိနယေ ဝါသံ၊ ဝိနယော မမ ဂေါစရော။

‘‘ဝိနယေ ပါရမိပ္ပတ္တော၊ သမထေ စာပိ ကောဝိဒေါ၊

ဥပါလိ တံ မဟာဝီရ၊ ပါဒေ ဝန္ဒတိ သတ္ထုနော။

‘‘သော အဟံ ဝိစရိဿာမိ၊ ဂါမာ ဂါမံ ပုရာ ပုရံ၊

နမဿမာနော သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

တတ္ထ ဟိ နံ သတ္ထာ သယမေဝ သကလံ ဝိနယပိဋကံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ။ သော အပရဘာဂေ ဘာရုကစ္ဆကဝတ္ထုံ (ပါရာ။ ၇၈) အဇ္ဇုကဝတ္ထုံ (ပါရာ။ ၁၅၈) ကုမာရကဿပဝတ္ထုန္တိ ဣမာနိ တီဏိ ဝတ္ထူနိ ဝိနိစ္ဆယိ။ သတ္ထာ ဧကေကသ္မိံ ဝိနိစ္ဆိတေ သာဓုကာရံ ဒတွာ တယောပိ ဝိနိစ္ဆယေ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ထေရံ ဝိနယဓရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သော အပရဘာဂေ ဧကသ္မိံ ဥပေါသထဒိဝသေ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသသမယေ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တော –

၂၄၉။

‘‘သဒ္ဓါယ အဘိနိက္ခမ္မ၊ နဝပဗ္ဗဇိတော နဝေါ၊

မိတ္တေ ဘဇေယျ ကလျာဏေ၊ သုဒ္ဓါဇီဝေ အတန္ဒိတေ။

၂၅၀။

‘‘သဒ္ဓါယ အဘိနိက္ခမ္မ၊ နဝပဗ္ဗဇိတော နဝေါ၊

သင်္ဃသ္မိံ ဝိဟရံ ဘိက္ခု၊ သိက္ခေထ ဝိနယံ ဗုဓော။

၂၅၁။

‘‘သဒ္ဓါယ အဘိနိက္ခမ္မ၊ နဝပဗ္ဗဇိတော နဝေါ၊

ကပ္ပာကပ္ပေသု ကုသလော၊ စရေယျ အပုရက္ခတော’’တိ။ – တိဿော ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ သဒ္ဓါယာတိ သဒ္ဓါနိမိတ္တံ၊ န ဇီဝိကတ္ထန္တိ အတ္ထော။ သဒ္ဓါယာတိ ဝါ ကမ္မဖလာနိ ရတနတ္တယဂုဏဉ္စ သဒ္ဒဟိတွာ။ အဘိနိက္ခမ္မာတိ ဃရာဝါသတော နိက္ခမိတွာ။ နဝပဗ္ဗဇိတောတိ နဝေါ ဟုတွာ ပဗ္ဗဇိတော၊ ပဌမဝယေ ဧဝ ပဗ္ဗဇိတော။ နဝေါတိ သာသနေ သိက္ခာယ အဘိနဝေါ ဒဟရော။ မိတ္တေ ဘဇေယျ ကလျာဏေ သုဒ္ဓါဇီဝေ အတန္ဒိတေတိ ‘‘ပိယော ဂရု ဘာဝနီယော’’တိအာဒိနာ (အ။ နိ။ ၇။၃၇) ဝုတ္တလက္ခဏေ ကလျာဏမိတ္တေ၊ မိစ္ဆာဇီဝဝိဝဇ္ဇနေန သုဒ္ဓါဇီဝေ ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယတာယ အတန္ဒိတေ ဘဇေယျ ဥပသင်္ကမေယျ၊ တေသံ ဩဝါဒါနုသာသနီပဋိဂ္ဂဟဏဝသေန သေဝေယျ။ သင်္ဃသ္မိံ ဝိဟရန္တိ သင်္ဃေ ဘိက္ခုသမူဟေ ဝတ္တပဋိဝတ္တပူရဏဝသေန ဝိဟရန္တော။ သိက္ခေထ ဝိနယံ ဗုဓောတိ ဗောဓဉာဏတာသုကုသလော ဟုတွာ ဝိနယပရိယတ္တိံ သိက္ခေယျ။ ဝိနယော ဟိ သာသနဿ အာယု၊ တသ္မိံ ဌိတေ သာသနံ ဌိတံ ဟောတိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓါ’’တိ စ ပဌန္တိ၊ သော ဧဝတ္ထော။ ကပ္ပာကပ္ပေသူတိ ကပ္ပိယာကပ္ပိယေသု ကုသလော သုတ္တဝသေန သုတ္တာနုလောမဝသေန စ နိပုဏော ဆေကော။ အပုရက္ခတောတိ န ပုရက္ခတော တဏှာဒီဟိ ကုတောစိ ပုရေက္ခာရံ အပစ္စာသီသန္တော ဟုတွာ ဝိဟရေယျ။

ဥပါလိတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ ဥတ္တရပါလတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ပဏ္ဍိတံ ဝတ မံ သန္တန္တိ အာယသ္မတော ဥတ္တရပါလတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ဂမနမဂ္ဂေ သေတုံ ကာရာပေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥတ္တရပါလောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ယမကပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောတိ။ တဿ ဧကဒိဝသံ အယောနိသောမနသိကာရဝသေန အနုဘူတာရမ္မဏံ အနုဿရန္တဿ ကာမရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော တာဝဒေဝ သဟောဍ္ဎံ စောရံ ဂဏှန္တော ဝိယ အတ္တနော စိတ္တံ နိဂ္ဂဟေတွာ သံဝေဂဇာတော ပဋိပက္ခမနသိကာရေန ကိလေသေ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဘာဝနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၇။၁၆-၂၀) –

‘‘ဝိပဿိနော ဘဂဝတော၊ စင်္ကမန္တဿ သမ္မုခါ၊

ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ သေတုံ ကာရာပယိံ အဟံ။

‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ သေတုံ ကာရယိံ အဟံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ သေတုဒါနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ သီဟနာဒံ နဒန္တော –

၂၅၂။

‘‘ပဏ္ဍိတံ ဝတ မံ သန္တံ၊ အလမတ္ထဝိစိန္တကံ၊

ပဉ္စ ကာမဂုဏာ လောကေ၊ သမ္မောဟာ ပါတယိံသု မံ။

၂၅၃။

‘‘ပက္ခန္ဒော မာရဝိသယေ၊ ဒဠှသလ္လသမပ္ပိတော၊

အသက္ခိံ မစ္စုရာဇဿ၊ အဟံ ပါသာ ပမုစ္စိတုံ။

၂၅၄။

‘‘သဗ္ဗေ ကာမာ ပဟီနာ မေ၊ ဘဝါ သဗ္ဗေ ပဒါလိတာ၊

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။ –

တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ပဏ္ဍိတံ ဝတ မံ သန္တန္တိ သုတစိန္တာမယာယ ပညာယ ဝသေန ပညာသမ္ပန္နမ္ပိ နာမ မံ သမာနံ။ အလမတ္ထဝိစိန္တကန္တိ အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတ္ထံ ဟိတံ ဝိစိန္တေတုံ သမတ္ထံ၊ အလံ ဝါ ပရိယတ္တံ အတ္ထဿ ဝိစိန္တကံ၊ ကိလေသဝိဒ္ဓံသနသမတ္ထံ အတ္ထဒဿိနံ ဝါ၊ သဗ္ဗမေတံ အတ္တနော အန္တိမဘဝိကတာယ ထေရော ဝဒတိ။ ပဉ္စ ကာမဂုဏာတိ ရူပါဒယော ပဉ္စ ကာမကောဋ္ဌာသာ။ လောကေတိ တေသံ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဒဿနံ။ သမ္မောဟာတိ သမ္မောဟနိမိတ္တံ အယောနိသောမနသိကာရဟေတု။ သမ္မောဟာတိ ဝါ သမ္မောဟနာ သမ္မောဟကရာ။ ပါတယိံသူတိ ဓီရဘာဝတော ပါတေသုံ၊ လောကတော ဝါ ဥတ္တရိတုကာမံ မံ လောကေ ပါတယိံသူတိ အတ္ထော။

ပက္ခန္ဒောတိ အနုပဝိဋ္ဌော။ မာရဝိသယေတိ ကိလေသဝိသယေ ကိလေသမာရဿ ပဝတ္တိဋ္ဌာနေ၊ တဿ ဝသံ ဂတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဒေဝပုတ္တမာရဿ ဝါ ဣဿရိယဋ္ဌာနေ တံ အနုပဝိသိတွာ ဌိတော။ ဒဠှသလ္လသမပ္ပိတောတိ ဒဠှံ ထိရံ၊ ဒဠှေန ဝါ သလ္လေန သမပ္ပိတော၊ ရာဂသလ္လေန ဟဒယံ အာဟစ္စ ဝိဒ္ဓါ။ အသက္ခိံ မစ္စုရာဇဿ၊ အဟံ ပါသာ ပမုစ္စိတုန္တိ အဂ္ဂမဂ္ဂသဏ္ဍာသေန ရာဂါဒိသလ္လံ အနဝသေသတော ဥဒ္ဓရန္တောယေဝ ရာဂဗန္ဓနသင်္ခါတာ မစ္စုရာဇဿ ပါသာ အဟံ ပရိမုစ္စိတုံ အသက္ခိံ၊ တတော အတ္တာနံ ပမောစေသိံ။

တတော ဧဝ စ သဗ္ဗေ ကာမာ ပဟီနာ မေ၊ ဘဝါ သဗ္ဗေ ပဒါလိတာတိ ဝတ္ထာရမ္မဏာဒိဘေဒေန အနေကဘေဒဘိန္နာ သဗ္ဗေ ကိလေသကာမာ အရိယမဂ္ဂေန သမုစ္ဆေဒဝသေန မယာ ပဟီနာ။ ကိလေသကာမေသု ဟိ ပဟီနေသု ဝတ္ထုကာမာပိ ပဟီနာ ဧဝ ဟောန္တိ။ တထာ ကာမဘဝကမ္မဘဝါဒယော ဘဝါ သဗ္ဗေ မဂ္ဂဉာဏာသိနာ ပဒါလိတာ ဝိဒ္ဓံသိတာ။ ကမ္မဘဝေသု ဟိ ပဒါလိတေသု ဥပပတ္တိဘဝါ ပဒါလိတာ ဧဝ ဟောန္တိ။ ဧဝံ ကမ္မဘဝါနံ ပဒါလိတတ္တာ ဧဝ ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါတိ။ တဿတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။ ဣဒမေဝ စ ထေရဿ အညာဗျာကရဏံ အဟောသိ။

ဥတ္တရပါလတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃။ အဘိဘူတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

သုဏာထဉာတယော သဗ္ဗေတိ အာယသ္မတော အဘိဘူတတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝေဿဘုဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော တာဒိသေန ကလျာဏမိတ္တသန္နိဿယေန သာသနေ အဘိပ္ပသန္နော အဟောသိ။ သော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ တဿ ဓာတုံ ဂဟေတုံ မဟာဇနေ ဥဿာဟံ ကရောန္တေ သယံ သဗ္ဗပဌမံ ဂန္ဓောဒကေန စိတကံ နိဗ္ဗာပေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဝေဌပုရနဂရေ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အဘိဘူတောတိ လဒ္ဓနာမော ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇံ ကာရေတိ။ တသ္မိဉ္စ သမယေ ဘဂဝါ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တော အနုပုဗ္ဗေန တံ နဂရံ ပါပုဏိ။ တတော သော ရာဇာ ‘‘ဘဂဝါ ကိရ မမ နဂရံ အနုပ္ပတ္တော’’တိ သုတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ဒုတိယဒိဝသေ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ။ ဘဂဝါ ဘုတ္တာဝီ တဿ ရညော အဇ္ဈာသယာနုရူပံ အနုမောဒနံ ကရောန္တောယေဝ ဝိတ္ထာရတော ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သော ဓမ္မံ သုတွာ လဒ္ဓပ္ပသာဒေါ ရဇ္ဇံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၇။၁၁-၁၅) –

‘‘ဒယှမာနေ သရီရမှိ၊ ဝေဿဘုဿ မဟေသိနော၊

ဂန္ဓောဒကံ ဂဟေတွာန၊ စိတံ နိဗ္ဗာပယိံ အဟံ။

‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ စိတံ နိဗ္ဗာပယိံ အဟံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဂန္ဓောဒကဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ ဝိမုတ္တိသုခေန ဝိဟရန္တေ တသ္မိံ တဿ ဉာတကာ အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ နာဂရာ ဇာနပဒါတိ သဗ္ဗေ သမာဂန္တွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ကသ္မာ တွံ အမှေ အနာထေ ကတွာ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ပရိဒေဝိံသု။ ထေရော တေ ဉာတိပမုခေ မနုဿေ ပရိဒေဝန္တေ ဒိသွာ တေသံ အတ္တနော ပဗ္ဗဇ္ဇကာရဏဝိဘာဝနမုခေန ဓမ္မံ ကထေန္တော –

၂၅၅။

‘‘သုဏာထ ဉာတယော သဗ္ဗေ၊ ယာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာ၊

ဓမ္မံ ဝေါ ဒေသယိဿာမိ၊ ဒုက္ခာ ဇာတိ ပုနပ္ပုနံ။

၂၅၆။

‘‘အာရမ္ဘထ နိက္ကမထ၊ ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေ၊

ဓုနာထ မစ္စုနော သေနံ၊ နဠာဂါရံဝ ကုဉ္ဇရော။

၂၅၇။

‘‘ယော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ၊ အပ္ပမတ္တော ဝိဟဿတိ၊

ပဟာယ ဇာတိသံသာရံ၊ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတီ’’တိ။ – တိဿော ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ သုဏာထာတိ နိသာမေထ၊ ဣဒါနိ မယာ ဝုစ္စမာနံ ဩဟိတသောတာ သောတဒွါရာနုသာရေန ဥပဓာရေထာတိ အတ္ထော။ ဉာတယောတိ ဉာတီ ပမုခေ ကတွာ တေသံ သဗ္ဗေသံ အာလပနံ၊ တေနာဟ ‘‘သဗ္ဗေ ယာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာ’’တိ၊ ယာဝန္တော ယတ္တကာ ဧတ္ထ သမာဂမေ၊ ဧတိဿံ ဝါ မမ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ သမာဂတာတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ ယံ သန္ဓာယ ‘‘သုဏာထာ’’တိ သဝနာဏတ္တိကဝစနံ ကတံ၊ တံ ‘‘ဓမ္မံ ဝေါ ဒေသယိဿာမီ’’တိ ပဋိဇာနိတွာ ‘‘ဒုက္ခာ ဇာတိ ပုနပ္ပုန’’န္တိအာဒိနာ ဒေသေတုံ အာရဘိ။ တတ္ထ ဒုက္ခာ ဇာတိ ပုနပ္ပုနန္တိ ဇာတိ နာမေသာ ဂဗ္ဘောက္ကန္တိမူလကာဒိဘေဒဿ ဇရာဒိဘေဒဿ စ အနေကဝိဟိတဿ ဒုက္ခဿ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော ဒုက္ခာ။ သာ ပုနပ္ပုနံ ပဝတ္တမာနာ အတိဝိယ ဒုက္ခာ။

တဿာ ပန ဇာတိယာ သမတိက္ကမနတ္ထံ ဥဿာဟော ကရဏီယောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာရမ္ဘထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ အာရမ္ဘထာတိ အာရမ္ဘဓာတုသင်္ခါတံ ဝီရိယံ ကရောထ။ နိက္ကမထာတိ ကောသဇ္ဇပက္ခတော နိက္ခန္တတ္တာ နိက္ကမဓာတုသင်္ခါတံ တဒုတ္တရိံ ဝီရိယံ ကရောထ။ ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေတိ ယသ္မာ သီလသံဝရော ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ သတိသမ္ပဇညန္တိ ဣမေသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌိတာနံ ဇာဂရိယာနုယောဂဝသေန အာရမ္ဘနိက္ကမဓာတုယော သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ တထာဘူတာ သမထဝိပဿနာသင်္ခါတေ အဓိသီလသိက္ခာဒိသင်္ခါတေ ဝါ ဘဂဝတော သာသနေ ယုတ္တပ္ပယုတ္တာ ဟောထ။ ဓုနာထ မစ္စုနော သေနံ၊ နဠာဂါရံဝ ကုဉ္ဇရောတိ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇန္တာ စ တေဓာတုဣဿရဿ မစ္စုရာဇဿ ဝသံ သတ္တေ နေတီတိ တဿ သေနာသင်္ခါတံ အဗလံ ဒုဗ္ဗလံ ယထာ နာမ ထာမဗလူပပန္နော ကုဉ္ဇရော နဠေဟိ ကတံ အဂါရံ ခဏေနေဝ ဝိဒ္ဓံသေတိ၊ ဧဝမေဝ ကိလေသဂဏံ ဓုနာထ ဝိဓမထ ဝိဒ္ဓံသေထာတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ပန ဗုဒ္ဓသာသနေ ဥဿာဟံ ကရောန္တဿ ဧကံသိကော ဇာတိဒုက္ခဿ သမတိက္ကမောတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယော ဣမသ္မိ’’န္တိအာဒိနာ တတိယံ ဂါထမာဟ။ တံ သုဝိညေယျမေဝ။

အဘိဘူတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄။ ဂေါတမတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

သံသရန္တိ အာယသ္မတော ဂေါတမတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ကရောန္တော သိခိမှိ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ တဿ စိတကံ ဒေဝမနုဿေသု ပူဇေန္တေသု အဋ္ဌဟိ စမ္ပကပုပ္ဖေဟိ စိတကံ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သကျရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဂေါတမောတိ ဂေါတ္တဝသေနေဝ အဘိလက္ခိတနာမော ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု ဉာတိသမာဂမေ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၇။၆-၁၀) –

‘‘ဈာယမာနဿ ဘဂဝတော၊ သိခိနော လောကဗန္ဓုနော၊

အဋ္ဌ စမ္ပကပုပ္ဖာနိ၊ စိတကံ အဘိရောပယိံ။

‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ စိတပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ ဝိမုတ္တိသုခေန ဝိဟရန္တော ဧကဒိဝသံ ဉာတကေဟိ ‘‘ကသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ အမှေ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ပုဋ္ဌော သံသာရေ အတ္တနာ အနုဘူတဒုက္ခဉ္စေဝ ဣဒါနိ အဓိဂတံ နိဗ္ဗာနသုခဉ္စ ပကာသေန္တော –

၂၅၈။

‘‘သံသရဉှိ နိရယံ အဂစ္ဆိဿံ၊ ပေတလောကမဂမံ ပုနပ္ပုနံ၊

ဒုက္ခမမှိပိ တိရစ္ဆာနယောနိယံ၊ နေကဓာ ဟိ ဝုသိတံ စိရံ မယာ။

၂၅၉။

‘‘မာနုသောပိ စ ဘဝေါဘိရာဓိတော၊ သဂ္ဂကာယမဂမံ သကိံ သကိံ၊

ရူပဓာတုသု အရူပဓာတုသု၊ နေဝသညိသု အသညိသုဋ္ဌိတံ။

၂၆၀။

‘‘သမ္ဘဝါ သုဝိဒိတာ အသာရကာ၊ သင်္ခတာ ပစလိတာ သဒေရိတာ၊

တံ ဝိဒိတွာ မဟမဟတ္တသမ္ဘဝံ၊ သန္တိမေဝ သတိမာ သမဇ္ဈဂ’’န္တိ။ –

တီဟိ ဂါထာဟိ တေသံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။

တတ္ထ သံသရန္တိ အနာဒိမတိ သံသာရေ သံသရန္တော ကမ္မကိလေသေဟိ ပဉ္စသု ဂတီသု စဝနုပပါတဝသေန အပရာပရံ သံသရန္တောတိ အတ္ထော။ ဟီတိ နိပါတမတ္တံ။ နိရယံ အဂစ္ဆိဿန္တိ သဉ္ဇီဝါဒိကံ အဋ္ဌဝိဓံ မဟာနိရယံ၊ ကုက္ကုဠာဒိကံ သောဠသဝိဓံ ဥဿဒနိရယဉ္စ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဥပဂစ္ဆိံ ။ ‘‘ပုနပ္ပုန’’န္တိ ဣဒံ ဣဓာပိ အာနေတဗ္ဗံ ။ ပေတလောကန္တိ ပေတ္တိဝိသယံ၊ ခုပ္ပိပါသာဒိဘေဒံ ပေတတ္တဘာဝန္တိ အတ္ထော။ အဂမန္တိ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဥပဂစ္ဆိံ ဥပပဇ္ဇိံ။ ပုနပ္ပုနန္တိ အပရာပရံ။ ဒုက္ခမမှိပီတိ အညမညံ တိခိဏကသာပတောဒါဘိဃာတာဒိဒုက္ခေဟိ ဒုဿဟာယပိ။ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဟေတံ ဝုတ္တံ ‘‘ဒုက္ခမမှိပီ’’တိ။ တိရစ္ဆာနယောနိယန္တိ မိဂပက္ခိအာဒိဘေဒါယ တိရစ္ဆာနယောနိယံ။ နေကဓာ ဟီတိ ဩဋ္ဌဂေါဏဂဒြဘာဒိဝသေန စေဝ ကာကဗလာကကုလလာဒိဝသေန စ အနေကပ္ပကာရံ အနေကဝါရဉ္စ စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ မယာ ဝုသိတံ နိစ္စံ ဥတြသ္တမာနသတာဒိဝသေန ဒုက္ခံ အနုဘူတံ။ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တသတ္တော မဟာမူဠှတာယ စိရတရံ တတ္ထေဝ အပရာပရံ ပရိဝတ္တတီတိ ဒဿနတ္ထံ ဣဓ ‘‘စိရ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

မာနုသောပိ စ ဘဝေါဘိရာဓိတောတိ မနုဿတ္တဘာဝေါပိ မယာ တာဒိသေန ကုသလကမ္မုနာ သမဝါယေန အဘိရာဓိတော သာဓိတော အဓိဂတော။ ကာဏကစ္ဆပေါပမသုတ္တမေတ္ထ (မ။ နိ။ ၃။၂၅၂၊ သံ။ နိ။ ၅။၁၁၁၇) ဥဒါဟရိတဗ္ဗံ။ သဂ္ဂကာယမဂမံ သကိံ သကိန္တိ သဂ္ဂဂတိသင်္ခါတံ ကာမာဝစရဒေဝကာယံ သကိံ သကိံ ကဒါစိ ကဒါစိ ဥပပဇ္ဇနဝသေန အဂစ္ဆိံ။ ရူပဓာတုသူတိ ပုထုဇ္ဇနဘဝဂ္ဂပရိယောသာနေသု ရူပဘဝေသု အရူပဓာတုသူတိ အရူပဘဝေသု။ နေဝသညိသု အသညိသုဋ္ဌိတန္တိ ရူပါရူပဓာတူသု စ န ကေဝလံ သညီသု ဧဝ၊ အထ ခေါ နေဝသညီနာသညီသု အသညီသု စ ဥပပဇ္ဇ ဌိတံ မယာတိ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ နေဝသညိဂ္ဂဟဏေန ဟေတ္ထ နေဝသညီနာသညီဘဝေါ ဂဟိတော။ ယဒိပိမေ ဒွေ ဘဝါ ရူပါရူပဓာတုဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂယှန္တိ၊ ယေ ပန ဣတော ဗာဟိရကာ တတ္ထ နိစ္စသညိနော ဘဝဝိမောက္ခသညိနော စ၊ တေသံ တဿာ သညာယ မိစ္ဆာဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝိသုံ ဂဟိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဧဝံ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ ဘဝမူလဿ အနုပစ္ဆိန္နတ္တာ အနာဒိမတိ သံသာရေ အတ္တနော ဝဋ္ဋဒုက္ခာနုဘဝံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဒုပစ္ဆေဒေန ဝိဝဋ္ဋသုခါနုဘဝံ ဒဿေန္တော ‘‘သမ္ဘဝါ’’တိအာဒိနာ တတိယံ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ သမ္ဘဝါတိ ဘဝါ။ ကာမဘဝါဒယော ဧဝ ဟိ ဟေတုပစ္စယသမဝါယေန ဘဝန္တီတိ ဣဓ သမ္ဘဝါတိ ဝုတ္တာ။ သုဝိဒိတာတိ ဝိပဿနာပညာသဟိတာယ မဂ္ဂပညာယ သုဋ္ဌု ဝိဒိတာ။ အသာရကာတိအာဒိ တေသံ ဝိဒိတာကာရဒဿနံ။ တတ္ထ အသာရကာတိ နိစ္စသာရာဒိသာရရဟိတာ။ သင်္ခတာတိ သမေစ္စ သမ္ဘုယျ ပစ္စယေဟိ ကတာ။ ပစလိတာတိ သင်္ခတတ္တာ ဧဝ ဥပ္ပာဒဇရာဒီဟိ ပကာရတော စလိတာ အနဝဋ္ဌိတာ။ သဒေရိတာတိ သဒါ သဗ္ဗကာလံ ဘင်္ဂေန ဧရိတာ၊ ဣတ္တရာ ဘင်္ဂဂါမိနော ပဘင်္ဂုနောတိ အတ္ထော။ တံ ဝိဒိတွာမဟမတ္တသမ္ဘဝန္တိ တံ ယထာဝုတ္တံ သင်္ခတသဘာဝံ အတ္တသမ္ဘဝံ အတ္တနိ သမ္ဘူတံ အတ္တာယတ္တံ ဣဿရာဒိဝသေန အပရာယတ္တံ ပရိညာဘိသမယဝသေန အဟံ ဝိဒိတွာ တပ္ပဋိပက္ခဘူတံ သန္တိမေဝ နိဗ္ဗာနမေဝ မဂ္ဂပညာသတိယာ သတိမာ ဟုတွာ သမဇ္ဈဂံ အဓိဂစ္ဆိံ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာယ အနုပ္ပတ္တောတိ။ ဧဝံ ထေရော ဉာတကာနံ ဓမ္မဒေသနာမုခေန အညံ ဗျာကာသိ။

ဂေါတမတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅။ ဟာရိတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနီတိ အာယသ္မတော ဟာရိတတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ တဿ စိတကပူဇာယ ကယိရမာနာယ ဂန္ဓေန ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဟာရိတောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဇာတိမာနံ နိဿာယ အညေ ဝသလဝါဒေန သမုဒါစရတိ။ သော ဘိက္ခူနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတောပိ စိရပရိစိတတ္တာ ဝသလသမုဒါစာရံ န ဝိဿဇ္ဇိ။ အထေကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အတ္တနော စိတ္တပ္ပဝတ္တိံ ဥပပရိက္ခန္တော မာနုဒ္ဓစ္စဝိဂ္ဂဟိတတံ ဒိသွာ တံ ပဟာယ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၆။၆၃-၆၇) –

‘‘စိတာသု ကုရုမာနာသု၊ နာနာဂန္ဓေ သမာဟဋေ၊

ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ဂန္ဓမုဋ္ဌိမပူဇယိံ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ စိတကံ ယမပူဇယိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ စိတပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟာ ပန ဟုတွာ ဝိမုတ္တိသုခံ အနုဘဝန္တော ‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနီ’’တိအာဒိနာ တီဟိ ဂါထာဟိ ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒဒါနမုခေန အညံ ဗျာကာသိ။ တာသံ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။

ဟာရိတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆။ ဝိမလတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ပါပမိတ္တေတိ အာယသ္မတော ဝိမလတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ပုညံ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ သာဓုကီဠနဒိဝသေသု ဝီတိဝတ္တေသု သတ္ထု သရီရံ ဂဟေတွာ ဥပါသကေသု ဈာပနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တေသု သတ္ထု ဂုဏေ အာဝဇ္ဇိတွာ ပသန္နမာနသော သုမနပုပ္ဖေဟိ ပူဇမကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဗာရာဏသိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိမလောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော သောမမိတ္တတ္ထေရံ နိဿာယ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ တေနေဝ ဥဿာဟိတော ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၆။၅၈-၆၂) –

‘‘နီဟရန္တေ သရီရမှိ၊ ဝဇ္ဇမာနာသု ဘေရိသု၊

ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ပဋ္ဋိပုပ္ဖမပူဇယိံ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဒေဟပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ အတ္တနော သဟာယဿ ဘိက္ခုဿ ဩဝါဒံ ဒေန္တော –

၂၆၄။

‘‘ပါပမိတ္တေ ဝိဝဇ္ဇေတွာ၊ ဘဇေယျုတ္တမပုဂ္ဂလံ၊

ဩဝါဒေ စဿ တိဋ္ဌေယျ၊ ပတ္ထေန္တော အစလံ သုခံ။

၂၆၅။

‘‘ပရိတ္တံ ဒါရုမာရုယှ၊ ယထာ သီဒေ မဟဏ္ဏဝေ၊

ဧဝံ ကုသီတမာဂမ္မ၊ သာဓုဇီဝီပိ သီဒတိ၊

တသ္မာ တံ ပရိဝဇ္ဇေယျ၊ ကုသီတံ ဟီနဝီရိယံ။

၂၆၆။

‘‘ပဝိဝိတ္တေဟိ အရိယေဟိ၊ ပဟိတတ္တေဟိ ဈာယိဘိ၊

နိစ္စံ အာရဒ္ဓဝီရိယေဟိ၊ ပဏ္ဍိတေဟိ သဟာဝသေ’’တိ။ –

တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ပါပမိတ္တေတိ အကလျာဏမိတ္တေ အသပ္ပုရိသေ ဟီနဝီရိယေ။ ဝိဝဇ္ဇေတွာတိ တံ အဘဇနဝသေန ဒူရတော ဝဇ္ဇေတွာ။ ဘဇေယျုတ္တမပုဂ္ဂလန္တိ သပ္ပုရိသံ ပဏ္ဍိတံ ကလျာဏမိတ္တံ ဩဝါဒါနုသာသနီဂဟဏဝသေန သေဝေယျ။ ဩဝါဒေ စဿ တိဋ္ဌေယျာတိ အဿ ကလျာဏမိတ္တဿ ဩဝါဒေ အနုသိဋ္ဌိယံ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇနဝသေန တိဋ္ဌေယျ။ ပတ္ထေန္တောတိ အာကင်္ခန္တော။ အစလံ သုခန္တိ နိဗ္ဗာနသုခံ ဖလသုခဉ္စ။ တမ္ပိ ဟိ အကုပ္ပဘာဝတော ‘‘အစလ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ သေသံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

ဝိမလတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တိကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဌမော ဘာဂေါ နိဋ္ဌိတော။