အဋ္ဌကထာ > သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) > ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) > ထေရဂါထာ-အဋ္ဌကထာ-၂

အလင်္ကတာတိအာဒိကာ ¶ ¶ အာယသ္မတော နာဂသမာလတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဂိမှသမယေ သူရိယာတပသန္တတ္တာယ ¶ ဘူမိယာ ဂစ္ဆန္တံ သတ္ထာရံ ¶ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဆတ္တံ အဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သကျရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ နာဂသမာလောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဉာတိသမာဂမေ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ကိဉ္စိ ကာလံ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ နဂရံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော အလင်္ကတပဋိယတ္တံ အညတရံ နစ္စကိံ မဟာပထေ တူရိယေသု ဝဇ္ဇန္တေသု နစ္စန္တိံ ဒိသွာ၊ ‘‘အယံ စိတ္တကိရိယဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရဝသေန ကရဇကာယဿ တထာ တထာ ပရိဝတ္တိ၊ အဟော အနိစ္စာ သင်္ခါရာ’’တိ ခယဝယံ ပဋ္ဌပေတွာ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၆။၃၇-၄၈) –

‘‘အင်္ဂါရဇာတာ ပထဝီ၊ ကုက္ကုဠာနုဂတာ မဟီ၊

ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ၊ အဗ္ဘောကာသမှိ စင်္ကမိ။

‘‘ပဏ္ဍရံ ¶ ဆတ္တမာဒါယ၊ အဒ္ဓါနံ ပဋိပဇ္ဇဟံ၊

တတ္ထ ဒိသွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဝိတ္တိ မေ ဥပပဇ္ဇထ။

‘‘မရီစိယောတ္ထဋာ ဘူမိ၊ အင်္ဂါရာဝ မဟီ အယံ၊

ဥပဟန္တိ မဟာဝါတာ၊ သရီရဿာသုခေပနာ။

‘‘သီတံ ဥဏှံ ဝိဟနန္တံ၊ ဝါတာတပနိဝါရဏံ၊

ပဋိဂ္ဂဏှ ဣမံ ဆတ္တံ၊ ဖဿယိဿာမိ နိဗ္ဗုတိံ။

‘‘အနုကမ္ပကော ကာရုဏိကော၊ ပဒုမုတ္တရော မဟာယသော၊

မမ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ ပဋိဂ္ဂဏှိ တဒါ ဇိနော။

‘‘တိံသကပ္ပာနိ ဒေဝိန္ဒော၊ ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊

သတာနံ ပဉ္စက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။

‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ၊ ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊

အနုဘောမိ သကံ ကမ္မံ၊ ပုဗ္ဗေ သုကတမတ္တနော။

‘‘အယံ မေ ပစ္ဆိမာ ဇာတိ၊ စရိမော ဝတ္တတေ ဘဝေါ၊

အဇ္ဇာပိ သေတစ္ဆတ္တံ မေ၊ သဗ္ဗကာလံ ဓရီယတိ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဆတ္တမဒဒိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဆတ္တဒါနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

‘‘အလင်္ကတာ ¶ သုဝသနာ၊ မာလိနီ စန္ဒနုဿဒါ၊

မဇ္ဈေ မဟာပထေ နာရီ၊ တူရိယေ နစ္စတိ နဋ္ဋကီ။

‘‘ပိဏ္ဍိကာယ ပဝိဋ္ဌောဟံ၊ ဂစ္ဆန္တော နံ ဥဒိက္ခိသံ၊

အလင်္ကတံ သုဝသနံ၊ မစ္စုပါသံဝ ဩဍ္ဍိတံ။

‘‘တတော မေ မနသီကာရော၊ ယောနိသော ဥဒပဇ္ဇထ၊

အာဒီနဝေါ ပါတုရဟု၊ နိဗ္ဗိဒါ သမတိဋ္ဌထ။

‘‘တတော ¶ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ၊ ပဿ ဓမ္မသုဓမ္မတံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ –

စတူဟိ ဂါထာဟိ အတ္တနော ပဋိပတ္တိကိတ္တနမုခေန အညံ ဗျာကာသိ။

တတ္ထ အလင်္ကတာတိ ဟတ္ထူပဂါဒိအာဘရဏေဟိ အလင်္ကတဂတ္တာ။ သုဝသနာတိ သုန္ဒရဝသနာ သောဘနဝတ္ထနိဝတ္ထာ။ မာလိနီတိ မာလာဓာရိနီ ပိဠန္ဓိတပုပ္ဖမာလာ။ စန္ဒနုဿဒါတိ စန္ဒနာနုလေပလိတ္တသရီရာ။ မဇ္ဈေ မဟာပထေ နာရီ၊ တူရိယေ နစ္စတိ နဋ္ဋကီတိ ယထာဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဧကာ နာရီ နဋ္ဋကီ နာဋကိတ္ထီ နဂရဝီထိယာ မဇ္ဈေ ပဉ္စင်္ဂိကေ တူရိယေ ဝဇ္ဇန္တေ နစ္စတိ၊ ယထာပဋ္ဌပိတံ နစ္စံ ကရောတိ။

ပိဏ္ဍိကာယာတိ ဘိက္ခာယ။ ပဝိဋ္ဌောဟန္တိ နဂရံ ပဝိဋ္ဌော အဟံ။ ဂစ္ဆန္တော နံ ဥဒိက္ခိသန္တိ နဂရဝီထိယံ ဂစ္ဆန္တော ပရိဿယပရိဟရဏတ္ထံ ဝီထိံ ဩလောကေန္တော တံ နဋ္ဋကိံ ဩလောကေသိံ။ ကိံ ဝိယ? မစ္စုပါသံဝ ဩဍ္ဍိတန္တိ ယထာ မစ္စုဿ မစ္စုရာဇဿ ပါသဘူတော ရူပါဒိကော ဩဍ္ဍိတော လောကေ အနုဝိစရိတွာ ဌိတော ဧကံသေန သတ္တာနံ အနတ္ထာဝဟော၊ ဧဝံ ¶ သာပိ အပ္ပဋိသင်္ခါနေ ဌိတာနံ အန္ဓပုထုဇ္ဇနာနံ ဧကံသတော အနတ္ထာဝဟာတိ မစ္စုပါသသဒိသီ ဝုတ္တာ။

တတောတိ တသ္မာ မစ္စုပါသသဒိသတ္တာ။ မေတိ မယှံ။ မနသီကာရော ယောနိသော ဥဒပဇ္ဇထာတိ ‘‘အယံ အဋ္ဌိသင်္ဃာတော နှာရုသမ္ဗန္ဓော မံသေန အနုပလိတ္တော ဆဝိယာ ပဋိစ္ဆန္နော အသုစိဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆပဋိက္ကူလော အနိစ္စုစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မော ဤဒိသေ ဝိကာရေ ဒဿေတီ’’တိ ဧဝံ ယောနိသော မနသိကာရော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ အာဒီနဝေါ ပါတုရဟူတိ ဧဝံ ကာယဿ သဘာဝူပဓာရဏမုခေန တဿ စ တံနိဿိတာနဉ္စ စိတ္တစေတသိကာနံ ဥဒယဗ္ဗယံ သရသပဘင်္ဂုတဉ္စ မနသိ ကရောတော တေသု စ ယက္ခရက္ခသာဒီသု ဝိယ ဘယတော ဥပဋ္ဌဟန္တေသု တတ္ထ မေ အနေကာကာရအာဒီနဝေါ ဒေါသော ပါတုရဟောသိ။ တပ္ပဋိပက္ခတော စ နိဗ္ဗာနေ အာနိသံသော။ နိဗ္ဗိဒါ သမတိဋ္ဌထာတိ နိဗ္ဗိန္ဒနံ အာဒီနဝါနုပဿနာနုဘာဝသိဒ္ဓံ နိဗ္ဗိဒါဉာဏံ မမ ဟဒယေ သဏ္ဌာသိ၊ မုဟုတ္တမ္ပိ ¶ တေသံ ရူပါရူပဓမ္မာနံ ဂဟဏေ စိတ္တံ နာဟောသိ၊ အညဒတ္ထု မုဉ္စိတုကာမတာဒိဝသေန တတ္ထ ဥဒါသီနမေဝ ဇာတန္တိ အတ္ထော။

တတောတိ ¶ ဝိပဿနာဉာဏတော ပရံ။ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေတိ လောကုတ္တရဘာဝနာယ ဝတ္တမာနာယ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ သဗ္ဗကိလေသေဟိ မမ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ အဟောသိ။ ဧတေန ဖလုပ္ပတ္တိံ ဒဿေတိ။ မဂ္ဂက္ခဏေ ဟိ ကိလေသာ ဝိမုစ္စန္တိ နာမ၊ ဖလက္ခဏေ ဝိမုတ္တာတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

နာဂသမာလတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဟံ မိဒ္ဓေနာတိအာဒိကာ အာယသ္မတော ဘဂုတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ တဿ ဓာတုယော ပုပ္ဖေဟိ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန နိမ္မာနရတီသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ အပရာပရံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သကျရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဘဂူတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော အနုရုဒ္ဓကိမိလေဟိ သဒ္ဓိံ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဗာလကလောဏကဂါမေ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ ထိနမိဒ္ဓါဘိဘဝံ ဝိနောဒေတုံ ဝိဟာရတော နိက္ခမ္မ စင်္ကမံ အဘိရုဟန္တော ပပတိတွာ ¶ တဒေဝ အင်္ကုသံ ကတွာ ထိနမိဒ္ဓံ ဝိနောဒေတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၆။၄၉-၅၇) –

‘‘ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ၊ ပဒုမုတ္တရေ မဟာယသေ၊

ပုပ္ဖဝဋံသကေ ကတွာ၊ သရီရမဘိရောပယိံ။

‘‘တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ နိမ္မာနံ အဂမာသဟံ၊

ဒေဝလောကဂတော သန္တော၊ ပုညကမ္မံ သရာမဟံ။

‘‘အမ္ဗရာ ပုပ္ဖဝဿော မေ၊ သဗ္ဗကာလံ ပဝဿတိ၊

သံသရာမိ မနုဿေ စေ၊ ရာဇာ ဟောမိ မဟာယသော။

‘‘တဟိံ ကုသုမဝဿော မေ၊ အဘိဝဿတိ သဗ္ဗဒါ၊

တဿေဝ ပုပ္ဖပူဇာယ၊ ဝါဟသာ သဗ္ဗဒဿိနော။

‘‘အယံ ¶ ပစ္ဆိမကော မယှံ၊ စရိမော ဝတ္တတေ ဘဝေါ၊

အဇ္ဇာပိ ပုပ္ဖဝဿော မေ၊ အဘိဝဿတိ သဗ္ဗဒါ။

‘‘သတသဟဿိတော ¶ ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဒေဟပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ ဖလသုခေန နိဗ္ဗာနသုခေန စ ဝီတိနာမေန္တော သတ္ထာရာ ဧကဝိဟာရံ အနုမောဒိတုံ ဥပဂတေန – ‘‘ကစ္စိ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ အပ္ပမတ္တော ဝိဟရသီ’’တိ ပုဋ္ဌော အတ္တနော အပ္ပမာဒဝိဟာရံ နိဝေဒေန္တော –

‘‘အဟံ မိဒ္ဓေန ပကတော၊ ဝိဟာရာ ဥပနိက္ခမိံ၊

စင်္ကမံ အဘိရုဟန္တော၊ တတ္ထေဝ ပပတိံ ဆမာ။

‘‘ဂတ္တာနိ ပရိမဇ္ဇိတွာ၊ ပုနပါရုယှ စင်္ကမံ၊

စင်္ကမေ စင်္ကမိံ သောဟံ၊ အဇ္ဈတ္တံ သုသမာဟိတော။

‘‘တတော မေ မနသီကာရော၊ ယောနိသော ဥဒပဇ္ဇထ၊

အာဒီနဝေါ ပါတုရဟု၊ နိဗ္ဗိဒါ သမတိဋ္ဌထ။

‘‘တတော စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ၊ ပဿ ဓမ္မသုဓမ္မတံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ –

တတ္ထ မိဒ္ဓေန ပကတောတိ ကာယာလသိယသင်္ခါတေန အသတ္တိဝိဃာတသဘာဝေန မိဒ္ဓေန အဘိဘူတော။ ဝိဟာရာတိ သေနာသနတော။ ဥပနိက္ခမိန္တိ စင်္ကမိတုံ နိက္ခမိံ။ တတ္ထေဝ ပပတိံ ဆမာတိ တတ္ထေဝ စင်္ကမသောပါနေ နိဒ္ဒါဘိဘူတတာယ ဘူမိယံ နိပတိံ။ ဂတ္တာနိ ပရိမဇ္ဇိတွာတိ ဘူမိယံ ပတနေန ပံသုကိတာနိ အတ္တနော သရီရာဝယဝါနိ အနုမဇ္ဇိတွာ။ ပုနပါရုယှ စင်္ကမန္တိ ‘‘ပတိတော ဒါနာဟ’’န္တိ သင်္ကောစံ အနာပဇ္ဇိတွာ ပုနပိ စင်္ကမဋ္ဌာနံ အာရုဟိတွာ။ အဇ္ဈတ္တံ သုသမာဟိတောတိ ဂေါစရဇ္ဈတ္တေ ကမ္မဋ္ဌာနေ နီဝရဏဝိက္ခမ္ဘနေန သုဋ္ဌု သမာဟိတော ဧကဂ္ဂစိတ္တော ဟုတွာ စင်္ကမိန္တိ ယောဇနာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဣဒမေဝ စ ထေရဿ အညာဗျာကရဏံ အဟောသိ။

ဘဂုတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပရေ ¶ ¶ စာတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သဘိယတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ကကုသန္ဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ဒိဝါဝိဟာရာယ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဥပါဟနံ ¶ အဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ကဿပေ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ ပတိဋ္ဌိတေ သုဝဏ္ဏစေတိယေ ဆဟိ ကုလပုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ အတ္တသတ္တမော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ အရညေ ဝိဟရန္တော ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော ဣတရေ အာဟ – ‘‘မယံ ပိဏ္ဍပါတာယ ဂစ္ဆန္တော ဇီဝိတေ သာပေက္ခာ ဟောမ၊ ဇီဝိတေ သာပေက္ခေန စ န သက္ကာ လောကုတ္တရဓမ္မံ အဓိဂန္တုံ၊ ပုထုဇ္ဇနကာလင်္ကိရိယာ စ ဒုက္ခာ။ ဟန္ဒ၊ မယံ နိဿေဏိံ ဗန္ဓိတွာ ပဗ္ဗတံ အဘိရုယှ ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ အနပေက္ခာ သမဏဓမ္မံ ကရောမာ’’တိ။ တေ တထာ အကံသု။

အထ နေသံ မဟာထေရော ဥပနိဿယသမ္ပန္နတ္တာ တဒဟေဝ ဆဠဘိညော ဟုတွာ ဥတ္တရကုရုတော ပိဏ္ဍပါတံ ဥပနေသိ။ ဣတရေ – ‘‘တုမှေ၊ ဘန္တေ၊ ကတကိစ္စာ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လာပမတ္တမ္ပိ ပပဉ္စော၊ သမဏဓမ္မမေဝ မယံ ကရိဿာမ၊ တုမှေ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရမနုယုဉ္ဇထာ’’တိ ဝတွာ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိက္ခိပိံသု။ ထေရော နေ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတုံ အသက္ကောန္တော အဂမာသိ။

တတော နေသံ ဧကော ဒွီဟတီဟစ္စယေန အဘိညာပရိဝါရံ အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကတွာ တထေဝ ဝတွာ တေဟိ ပဋိက္ခိတ္တော အဂမာသိ။ တေသု ခီဏာသဝတ္ထေရော ပရိနိဗ္ဗာယိ၊ အနာဂါမီ သုဒ္ဓါဝါသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဣတရေ ပုထုဇ္ဇနကာလင်္ကိရိယမေဝ ကတွာ ဆသု ကာမသဂ္ဂေသု အနုလောမပဋိလောမတော ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ ဒေဝလောကာ စဝိတွာ ဧကော မလ္လရာဇကုလေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ၊ ဧကော ဂန္ဓာရရာဇကုလေ၊ ဧကော ဗာဟိရရဋ္ဌေ၊ ဧကော ရာဇဂဟေ ဧကိဿာ ကုလဒါရိကာယ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ ဣတရော အညတရိဿာ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ အဂ္ဂဟေသိ။ သာ ကိရ အညတရဿ ခတ္တိယဿ ဓီတာ၊ နံ မာတာပိတရော – ‘‘အမှာကံ ဓီတာ သမယန္တရံ ဇာနာတူ’’တိ ဧကဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ နိယျာဒယိံသု။ အထေကော ပရိဗ္ဗာဇကော တာယ သဒ္ဓိံ ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇိ။ သာ တေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှိ။ တံ ဂဗ္ဘိနိံ ဒိသွာ ပရိဗ္ဗာဇကာ နိက္ကဍ္ဎိံသု။ သာ အညတ္ထ ¶ ဂစ္ဆန္တီ အန္တရာမဂ္ဂေ သဘာယံ ဝိဇာယိ။ တေနဿ သဘိယောတွေဝ နာမံ အကာသိ။ သော ဝဍ္ဎိတွာ ပရိဗ္ဗာဇကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ နာနာသတ္ထာနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ ¶ မဟာဝါဒီ ဟုတွာ ဝါဒပ္ပသုတော ဝိစရန္တော အတ္တနာ သဒိသံ အဒိသွာ နဂရဒွါရေ အဿမံ ကာရေတွာ ခတ္တိယကုမာရာဒယော သိပ္ပံ သိက္ခာပေန္တော ဝိဟရန္တော အတ္တနော မာတုယာ ဣတ္ထိဘာဝံ ဇိဂုစ္ဆိတွာ ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ ဗြဟ္မလောကေ ဥပ္ပန္နာယ အဘိသင်္ခရိတွာ ဒိန္နေ ဝီသတိပဉှေ ဂဟေတွာ တေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ပုစ္ဆိ။ တေ စဿ တေသံ ပဉှာနံ အတ္ထံ ဗျာကာတုံ နာသက္ခိံသု။ သဘိယသုတ္တဝဏ္ဏနာယံ (သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။ သဘိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ) ပန ¶ ‘‘သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မာ တေ ပဉှေ အဘိသင်္ခရိတွာ အဒါသီ’’တိ အာဂတံ။

ယဒါ ပန ဘဂဝါ ပဝတ္တဝရဓမ္မစက္ကော အနုပုဗ္ဗေန ရာဇဂဟံ အာဂန္တွာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟာသိ၊ တဒါ သဘိယော တတ္ထ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ပဉှေ ပုစ္ဆိ။ သတ္ထာ တဿ တေ ပဉှေ ဗျာကာသီတိ သဗ္ဗံ သဘိယသုတ္တေ (သု။ နိ။ သဘိယသုတ္တံ) အာဂတနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သဘိယော ပန ဘဂဝတာ တေသု ပဉှေသု ဗျာကတေသု ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၆။၂၇-၃၁) –

‘‘ကကုသန္ဓဿ မုနိနော၊ ဗြာဟ္မဏဿ ဝုသီမတော၊

ဒိဝါဝိဟာရံ ဝဇတော၊ အက္ကမနမဒါသဟံ။

‘‘ဣမသ္မိံယေဝ ကပ္ပမှိ၊ ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ အက္ကမနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟာ ပန ဟုတွာ ဒေဝဒတ္တေ သင်္ဃဘေဒါယ ပရက္ကမန္တေ ဒေဝဒတ္တပက္ခိကာနံ ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒံ ဒေန္တော –

‘‘ပရေ စ န ဝိဇာနန္တိ၊ မယမေတ္ထ ယမာမသေ၊

ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တိ၊ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါ။

‘‘ယဒါ စ အဝိဇာနန္တာ၊ ဣရိယန္တျမရာ ဝိယ၊

ဝိဇာနန္တိ စ ယေ ဓမ္မံ၊ အာတုရေသု အနာတုရာ။

‘‘ယံ ¶ ကိဉ္စိ သိထိလံ ကမ္မံ၊ သံကိလိဋ္ဌဉ္စ ယံ ဝတံ၊

သင်္ကဿရံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ န တံ ဟောတိ မဟပ္ဖလံ။

‘‘ယဿ သဗြဟ္မစာရီသု၊ ဂါရဝေါ နူပလဗ္ဘတိ၊

အာရကာ ဟောတိ သဒ္ဓမ္မာ၊ နဘံ ပုထဝိယာ ယထာ’’တိ။ –

တတ္ထ ¶ ပရေတိ ပဏ္ဍိတေ ဌပေတွာ တတော အညေ – ‘‘အဓမ္မံ ဓမ္မော’’တိ ‘‘ဓမ္မံ အဓမ္မော’’တိအာဒိဘေဒကရဝတ္ထုဒီပနဝသေန ဝိဝါဒပ္ပသုတာ ပရေ နာမ။ တေ တတ္ထ ဝိဝါဒံ ကရောန္တာ ‘‘မယံ ယမာမသေ ဥပရမာမ နဿာမ သတတံ သမိတံ မစ္စုသန္တိကံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ န ဇာနန္တိ။ ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တီတိ ယေ တတ္ထ ပဏ္ဍိတာ – ‘‘မယံ မစ္စုသမီပံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝိဇာနန္တိ။ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါတိ ဧဝဉှိ တေ ဇာနန္တာ ယောနိသောမနသိကာရံ ဥပ္ပာဒေတွာ မေဓဂါနံ ကလဟာနံ ဝူပသမာယ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။ အထ နေသံ တာယ ပဋိပတ္တိယာ တေ မေဓဂါ သမ္မန္တိ။ အထ ဝါ ပရေ စာတိ ယေ သတ္ထု ဩဝါဒါနုသာသနိယာ အဂ္ဂဟဏေန သာသနတော ဗာဟိရတာယ ပရေ၊ တေ ယာဝ ‘‘မယံ မိစ္ဆာဂါဟံ ဂဟေတွာ ဧတ္ထ ဣဓ လောကေ ¶ သာသနဿ ပဋိနိဂ္ဂါဟေန ယမာမသေ ဝါယမာမာ’’တိ န ဝိဇာနန္တိ၊ တာဝ ဝိဝါဒါ န ဝူပသမ္မန္တိ၊ ယဒါ ပန တဿ ဂါဟဿ ဝိဿဇ္ဇနဝသေန ယေ စ တတ္ထ တေသု ဝိဝါဒပ္ပသုတေသု အဓမ္မဓမ္မာဒိကေ အဓမ္မဓမ္မာဒိတော ယထာဘူတံ ဝိဇာနန္တိ၊ တတော တေသံ သန္တိကာ တေ ပဏ္ဍိတပုရိသေ နိဿာယ ဝိဝါဒသင်္ခါတာ မေဓဂါ သမ္မန္တီတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယဒါတိ ယသ္မိံ ကာလေ။ အဝိဇာနန္တာတိ ဝိဝါဒဿ ဝူပသမူပါယံ၊ ဓမ္မာဓမ္မေ ဝါ ယာထာဝတော အဇာနန္တာ။ ဣရိယန္တျမရာ ဝိယာတိ အမရာ ဝိယ ဇရာမရဏံ အတိက္ကန္တာ ဝိယ ဥဒ္ဓတာ ဥန္နဠာ စပလာ မုခရာ ဝိပ္ပကိဏ္ဏဝါစာ ဟုတွာ ဝတ္တန္တိ စရန္တိ ဝိစရန္တိ တဒါ ဝိဝါဒေါ န ဝူပသမ္မတေဝ။ ဝိဇာနန္တိ စ ယေ ဓမ္မံ၊ အာတုရေသု အနာတုရာတိ ယေ ပန သတ္ထု သာသနဓမ္မံ ယထာဘူတံ ဇာနန္တိ၊ တေ ကိလေသရောဂေန အာတုရေသု သတ္တေသု အနာတုရာ နိက္ကိလေသာ အနီဃာ ဝိဟရန္တိ၊ တေသံ ဝသေန ဝိဝါဒေါ အစ္စန္တမေဝ ဝူပသမ္မတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ယံ ¶ ကိဉ္စိ သိထိလံ ကမ္မန္တိ ဩလိယိတွာ ကရဏေန သိထိလဂါဟံ ကတွာ သာထလိဘာဝေန ကတံ ယံ ကိဉ္စိ ကုသလကမ္မံ။ သံကိလိဋ္ဌန္တိ ဝေသီအာဒိကေ အဂေါစရေ စရဏေန၊ ကုဟနာဒိမိစ္ဆာဇီဝေန ဝါ သံကိလိဋ္ဌံ ဝတသမာဒါနံ။ သင်္ကဿရန္တိ သင်္ကာဟိ သရိတဗ္ဗံ၊ ဝိဟာရေ ကိဉ္စိ အသာရုပ္ပံ သုတွာ – ‘‘နူန အသုကေန ကတ’’န္တိ ပရေဟိ အသင်္ကိတဗ္ဗံ၊ ဥပေါသထကိစ္စာဒီသု အညတရကိစ္စဝသေန သန္နိပတိတမ္ပိ သင်္ဃံ ဒိသွာ၊ ‘‘အဒ္ဓါ ဣမေ မမ စရိယံ ဉတွာ မံ ဥက္ခိပိတုကာမာ သန္နိပတိတာ’’တိ ဧဝံ အတ္တနော ဝါ အာသင်္ကာဟိ သရိတံ ဥသင်္ကိတံ ပရိသင်္ကိတံ။ န တံ ဟောတီတိ တံ ဧဝရူပံ ဗြဟ္မစရိယံ သမဏဓမ္မကရဏံ တဿ ပုဂ္ဂလဿ မဟပ္ဖလံ န ဟောတိ။ တဿ အမဟပ္ဖလဘာဝေနေဝ ပစ္စယဒါယကာနမ္ပိဿ န မဟပ္ဖလံ ဟောတိ။ တသ္မာ သလ္လေခဝုတ္တိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ။ သလ္လေခဝုတ္တိနော စ ဝိဝါဒဿ အဝသရော ဧဝ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဂါရဝေါ ¶ နူပလဗ္ဘတီတိ အနုသာသနိယာ အပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟိဘာဝေန ဂရုကာတဗ္ဗေသု သဗြဟ္မစာရီသု ယဿ ပုဂ္ဂလဿ ဂါရဝေါ ဂရုကရဏံ န ဝိဇ္ဇတိ။ အာရကာ ဟောတိ သဒ္ဓမ္မာတိ သော ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ပဋိပတ္တိသဒ္ဓမ္မတောပိ ပဋိဝေဓသဒ္ဓမ္မတောပိ ဒူရေ ဟောတိ၊ န ဟိ တံ ဂရူ သိက္ခာပေန္တိ၊ အသိက္ခိယမာနော အနာဒိယန္တော န ပဋိပဇ္ဇတိ၊ အပ္ပဋိပဇ္ဇန္တော ကုတော သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိဿတီတိ။ တေနာဟ – ‘‘အာရကာ ဟောတိ သဒ္ဓမ္မာ’’တိ။ ယထာ ကိံ? ‘‘နဘံ ပုထဝိယာ ယထာ’’တိ ယထာ နဘံ အာကာသံ ပုထဝိယာ ပထဝီဓာတုယာ သဘာဝတော ဒူရေ။ န ကဒါစိ သမ္မိဿဘာဝေါ။ တေနေဝါဟ –

‘‘နဘဉ္စ ¶ ဒူရေ ပထဝီ စ ဒူရေ၊ ပါရံ သမုဒ္ဒဿ တဒါဟု ဒူရေ၊

တတော ဟဝေ ဒူရတရံ ဝဒန္တိ၊ သတဉ္စ ဓမ္မော အသတဉ္စ ရာဇာ’’တိ။(ဇာ။ ၂။၂၁။၄၁၄)၊

သဘိယတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဓိရတ္ထူတိအာဒိကာ ¶ အာယသ္မတော နန္ဒကတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ကိရ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ မဟာဝိဘဝေါ သေဋ္ဌိ ဟုတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခုနောဝါဒကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတွာ သတသဟဿဂ္ဃနိကေန ဝတ္ထေန ဘဂဝန္တံ ပူဇေတွာ ပဏိဓာနမကာသိ၊ သတ္ထု ဗောဓိရုက္ခေ ပဒီပပူဇဉ္စ ပဝတ္တေတိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ကကုသန္ဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကရဝိကသကုဏော ဟုတွာ မဓုရကူဇိတံ ကူဇန္တော သတ္ထာရံ ပဒက္ခိဏံ အကာသိ။ အပရဘာဂေ မယူရော ဟုတွာ အညတရဿ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဝသနဂုဟာယ ဒွါရေ ပသန္နမာနသော ဒိဝသေ ဒိဝသေ တိက္ခတ္တုံ မဓုရဝဿိတံ ဝဿိ၊ ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ ပုညာနိ ကတွာ အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ နန္ဒကောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၆။၂၂-၂၆) –

‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ ¶ ဗောဓိယာ ပါဒပုတ္တမေ၊

ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ တယော ဥက္ကေ အဓာရယိံ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ သောဟံ ဥက္ကမဓာရယိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဥက္ကဒါနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟာ ပန ဟုတွာ ဝိမုတ္တိသုခေန ဝီတိနာမေန္တော သတ္ထာရာ ဘိက္ခုနီနံ ဩဝါဒေ အာဏတ္တော ဧကသ္မိံ ဥပေါသထဒိဝသေ ပဉ္စ ဘိက္ခုနိသတာနိ ဧကောဝါဒေနေဝ အရဟတ္တံ ပါပေသိ။ တေန နံ ဘဂဝါ ဘိက္ခုနောဝါဒကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ အထေကဒိဝသံ ထေရံ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ အညတရာ ပုရာဏဒုတိယိကာ ဣတ္ထီ ကိလေသဝသေန ဩလောကေတွာ ဟသိ။ ထေရော တဿာ တံ ကိရိယံ ဒိသွာ သရီရဿ ပဋိက္ကူလဝိဘာဝနမုခေန ဓမ္မံ ကထေန္တော –

‘‘ဓိရတ္ထု ပူရေ ဒုဂ္ဂန္ဓေ၊ မာရပက္ခေ အဝဿုတေ၊

နဝသောတာနိ တေ ကာယေ၊ ယာနိ သန္ဒန္တိ သဗ္ဗဒါ။

‘‘မာ ¶ ¶ ပုရာဏံ အမညိတ္ထော၊ မာသာဒေသိ တထာဂတေ၊

သဂ္ဂေပိ တေ န ရဇ္ဇန္တိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန မာနုသေ။

‘‘ယေ စ ခေါ ဗာလာ ဒုမ္မေဓာ၊ ဒုမ္မန္တီ မောဟပါရုတာ၊

တာဒိသာ တတ္ထ ရဇ္ဇန္တိ၊ မာရခိတ္တမှိ ဗန္ဓနေ။

‘‘ယေသံ ရာဂေါ စ ဒေါသော စ၊ အဝိဇ္ဇာ စ ဝိရာဇိတာ၊

တာဒီ တတ္ထ န ရဇ္ဇန္တိ၊ ဆိန္နသုတ္တာ အဗန္ဓနာ’’တိ။ – ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ ဓီတိ ဇိဂုစ္ဆနတ္ထေ နိပါတော၊ ရတ္ထူတိ ရ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ ဓီ အတ္ထု တံ ဇိဂုစ္ဆာမိ တဝ ဓိက္ကာရော ဟောတူတိ အတ္ထော။ ပူရေတိအာဒီနိ တဿာ ဓိက္ကာတဗ္ဗဘာဝဒီပနာနိ အာမန္တနဝစနာနိ။ ပူရေတိ အတိဝိယ ဇေဂုစ္ဆေဟိ နာနာကုဏပေဟိ နာနာဝိဓအသုစီဟိ သမ္ပုဏ္ဏေ။ ဒုဂ္ဂန္ဓေတိ ကုဏပပူရိတတ္တာ ဧဝ သဘာဝဒုဂ္ဂန္ဓေ။ မာရပက္ခေတိ ယသ္မာ ဝိသဘာဂဝတ္ထု အန္ဓပုထုဇ္ဇနာနံ အယောနိသောမနသိကာရနိမိတ္တတာယ ကိလေသမာရံ ဝဍ္ဎေတိ၊ ဒေဝပုတ္တမာရဿ စ ဩတာရံ ပဝိဋ္ဌံ ဒေတိ။ တသ္မာ မာရဿ ပက္ခော ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မာရပက္ခေ’’တိ။ အဝဿုတေတိ သဗ္ဗကာလံ ကိလေသာဝဿဝနေန တဟိံ တဟိံ အသုစိနိဿန္ဒနေန စ အဝဿုတေ။ ဣဒါနိဿာ နဝသောတာနိ တေ ကာယေ၊ ယာနိ သန္ဒန္တိ သဗ္ဗဒါတိ ‘‘အက္ခိမှာ အက္ခိဂူထကော’’တိအာဒိနာ (သု။ နိ။ ၁၉၉) ဝုတ္တံ အသုစိနော အဝဿဝနဋ္ဌာနံ ဒဿေတိ။

ဧဝံ ¶ ပန နဝဆိဒ္ဒံ ဓုဝဿဝံ အသုစိဘရိတံ ကာယံ ယထာဘူတံ ဇာနန္တီ မာ ပုရာဏံ အမညိတ္ထောတိ ပုရာဏံ အဇာနနကာလေ ပဝတ္တံ ဟသိတလပိတံ ကီဠိတံ မာ မညိ၊ ‘‘ဣဒါနိပိ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇိဿတီ’’တိ မာ စိန္တေဟိ။ မာသာဒေသိ တထာဂတေတိ ယထာ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိယာ ပုရိမကာ ဗုဒ္ဓသာဝကာ အာဂတာ၊ ယထာ ဝါ တေ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ဂတာ ပဋိပန္နာ၊ ယထာ စ ရူပါရူပဓမ္မာနံ တထလက္ခဏံ တထဓမ္မေ စ အရိယသစ္စာနိ အာဂတာ အဓိဂတာ အဝဗုဒ္ဓါ၊ တထာ ဣမေပီတိ ဧဝံ တထာ အာဂမနာဒိအတ္ထေန တထာဂတေ အရိယသာဝကေ ပကတိသတ္တေ ဝိယ အဝညာယ ကိလေသဝသေန စ ¶ ဥပသင်္ကမမာနာ မာသာဒေသိ။ အနာသာဒေတဗ္ဗတာယ ကာရဏမာဟ။ သဂ္ဂေပိ တေ န ရဇ္ဇန္တိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန မာနုသေတိ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓေနာပိ အက္ခာနေန ပရိယောသာပေတုံ အသက္ကုဏေယျသုခေ သဂ္ဂေပိ တေ သာဝကဗုဒ္ဓါ န ရဇ္ဇန္တိ၊ သင်္ခါရေသု အာဒီနဝဿ သုပရိဒိဋ္ဌတ္တာ ရာဂံ န ဇနေန္တိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန မီဠှရာသိသဒိသေ မာနုသေ ကာမဂုဏေ၊ တတ္ထ န ရဇ္ဇန္တီတိ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။

ယေ စ ခေါတိ ယေ ပန ဗာလျပ္ပယောဂတော ဗာလာ၊ ဓမ္မောဇပညာယ အဘာဝတော ဒုမ္မေဓာ၊ အသုဘေ သုဘာနုပဿနေန ဒုစိန္တိတစိန္တိတာယ ဒုမ္မန္တီ၊ မောဟေန အညာဏေန သဗ္ဗသော ပဋိစ္ဆာဒိတစိတ္တတာယ မောဟပါရုတာ ¶ တာဒိသာ တထာရူပါ အန္ဓပုထုဇ္ဇနာ၊ တတ္ထ တသ္မိံ ဣတ္ထိသညိတေ၊ မာရခိတ္တမှိ ဗန္ဓနေ မာရေန ဩဍ္ဍိတေ မာရပါသေ၊ ရဇ္ဇန္တိ ရတ္တာ ဂိဒ္ဓါ ဂဓိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောပန္နာ တိဋ္ဌန္တိ။

ဝိရာဇိတာတိ ယေသံ ပန ခီဏာသဝါနံ တေလဉ္ဇနရာဂေါ ဝိယ ဒုမ္မောစနီယသဘာဝေါ ရာဂေါ သပတ္တော ဝိယ လဒ္ဓါကာသော ဒုဿနသဘာဝေါ ဒေါသော အညာဏသဘာဝါ အဝိဇ္ဇာ စ အရိယမဂ္ဂဝိရာဂေန သဗ္ဗသော ဝိရာဇိတာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ၊ တာဒိသာ အဂ္ဂမဂ္ဂသတ္ထေန ဆိန္နဘဝနေတ္တိသုတ္တာ တတော ဧဝ ကတ္ထစိပိ ဗန္ဓနာဘာဝတော အဗန္ဓနာ တတ္ထ တသ္မိံ ယထာဝုတ္တေ မာရပါသေ န ရဇ္ဇန္တိ။ ဧဝံ ထေရော တဿာ ဣတ္ထိယာ ဓမ္မံ ကထေတွာ ဂတော။

နန္ဒကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဉ္စပညာသာတိအာဒိကာ အာယသ္မတော ဇမ္ဗုကတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ ¶ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု သမ္မာသမ္ဗောဓိံ သဒ္ဒဟန္တော ဗောဓိရုက္ခံ ဝန္ဒိတွာ ဗီဇနေန ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ အညတရေန ဥပါသကေန ကာရိတေ အာရာမေ အာဝါသိကော ဟုတွာ ဝိဟရတိ တေန ¶ ဥပဋ္ဌီယမာနော။ အထေကဒိဝသံ ဧကော ခီဏာသဝတ္ထေရော လူခစီဝရဓရော ကေသောဟရဏတ္ထံ အရညတော ဂါမာဘိမုခေါ အာဂစ္ဆတိ၊ တံ ဒိသွာ သော ဥပါသကော ဣရိယာပထေ ပသီဒိတွာ ကပ္ပကေန ကေသမဿူနိ ဩဟာရာပေတွာ ပဏီတဘောဇနံ ဘောဇေတွာ သုန္ဒရာနိ စီဝရာနိ ဒတွာ ‘‘ဣဓေဝ၊ ဘန္တေ၊ ဝသထာ’’တိ ဝသာပေတိ။ တံ ဒိသွာ အာဝါသိကော ဣဿာမစ္ဆေရပကတော ခီဏာသဝတ္ထေရံ အာဟ – ‘‘ဝရံ တေ၊ ဘိက္ခု၊ ဣမိနာ ပါပုပါသကေန ဥပဋ္ဌီယမာနဿ ဧဝံ ဣဓ ဝသနတော အင်္ဂုလီဟိ ကေသေ လုဉ္စိတွာ အစေလဿ သတော ဂူထမုတ္တာဟာရဇီဝန’’န္တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ တာဝဒေဝ ဝစ္စကုဋိံ ပဝိသိတွာ ပါယာသံ ဝဍ္ဎေန္တော ဝိယ ဟတ္ထေန ဂူထံ ဝဍ္ဎေတွာ ဝဍ္ဎေတွာ ယာဝဒတ္ထံ ခါဒိ၊ မုတ္တဉ္စ ပိဝိ။ ဣမိနာ နိယာမေန ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ကာလင်္ကတွာ နိရယေ ပစ္စိတွာ ပုန ဂူထမုတ္တာဟာရော ဝသိတွာ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန မနုဿေသု ဥပ္ပန္နောပိ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ နိဂဏ္ဌော ဟုတွာ ဂူထဘက္ခော အဟောသိ။

ပုန ¶ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ မနုဿယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တမာနောပိ အရိယူပဝါဒဗလေန ဒုဂ္ဂတကူလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ထညံ ဝါ ခီရံ ဝါ သပ္ပိံ ဝါ ပါယမာနော၊ တံ ဆဍ္ဍေတွာ မုတ္တမေဝ ပိဝတိ၊ ဩဒနံ ဘောဇိယမာနော၊ တံ ဆဍ္ဍေတွာ ဂူထမေဝ ခါဒတိ၊ ဧဝံ ဂူထမုတ္တပရိဘောဂေန ဝဍ္ဎန္တော ဝယပ္ပတ္တောပိ တဒေဝ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ မနုဿာ တတော ဝါရေတုံ အသက္ကောန္တာ ပရိစ္စဇိံသု။ သော ဉာတကေဟိ ပရိစ္စတ္တော နဂ္ဂပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ န နှာယတိ၊ ရဇောဇလ္လဓရော ကေသမဿူနိ လုဉ္စိတွာ အညေ ဣရိယာပထေ ပဋိက္ခိပိတွာ ဧကပါဒေန တိဋ္ဌတိ၊ နိမန္တနံ န သာဒိယတိ၊ မာသောပဝါသံ အဓိဋ္ဌာယ ပုညတ္ထိကေဟိ ဒိန္နံ ဘောဇနံ မာသေ မာသေ ဧကဝါရံ ကုသဂ္ဂေန ဂဟေတွာ ဒိဝါ ဇိဝှဂ္ဂေန လေဟတိ၊ ရတ္တိယံ ပန ‘‘အလ္လဂူထံ သပ္ပာဏက’’န္တိ အခါဒိတွာ သုက္ခဂူထမေဝ ခါဒတိ၊ ဧဝံ ကရောန္တဿ ပဉ္စပညာသဝဿာနိ ဝီတိဝတ္တာနိ မဟာဇနော ‘‘မဟာတပေါ ပရမပ္ပိစ္ဆော’’တိ မညမာနော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော အဟောသိ။

အထ ဘဂဝါ တဿ ဟဒယဗ္ဘန္တရေ ဃဋေ ပဒီပံ ဝိယ အရဟတ္တူပနိဿယံ ပဇ္ဇလန္တံ ဒိသွာ သယမေဝ တတ္ထ ဂန္တွာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ၊ ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒါယ လဒ္ဓူပသမ္ပဒံ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရော ပန ဓမ္မပဒေ ¶ ‘‘မာသေ မာသေ ကုသဂ္ဂေနာ’’တိ ဂါထာဝဏ္ဏနာယ (ဓ။ ပ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဇမ္ဗုကတ္ထေရဝတ္ထု) ဝုတ္တနယေန ¶ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အရဟတ္တေ ပန ပတိဋ္ဌိတော ပရိနိဗ္ဗာနကာလေ ‘‘အာဒိတော မိစ္ဆာ ပဋိပဇ္ဇိတွာပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ နိဿာယ သာဝကေန အဓိဂန္တဗ္ဗံ မယာ အဓိဂတ’’န္တိ ဒဿေန္တော –

‘‘ပဉ္စပညာသဝဿာနိ၊ ရဇောဇလ္လမဓာရယိံ၊

ဘုဉ္ဇန္တော မာသိကံ ဘတ္တံ၊ ကေသမဿုံ အလောစယိံ။

‘‘ဧကပါဒေန အဋ္ဌာသိံ၊ အာသနံ ပရိဝဇ္ဇယိံ၊

သုက္ခဂူထာနိ စ ခါဒိံ၊ ဥဒ္ဒေသဉ္စ န သာဒိယိံ။

‘‘ဧတာဒိသံ ကရိတွာန၊ ဗဟုံ ဒုဂ္ဂတိဂါမိနံ၊

ဝုယှမာနော မဟောဃေန၊ ဗုဒ္ဓံ သရဏမာဂမံ။

‘‘သရဏဂမနံ ပဿ၊ ပဿ ဓမ္မသုဓမ္မတံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ –

တတ္ထ ပဉ္စပညာသဝဿာနိ၊ ရဇောဇလ္လမဓာရယိန္တိ နဂ္ဂပဗ္ဗဇ္ဇူပဂမနေန နှာနပဋိက္ခေပတော ပဉ္စာဓိကာနိ ပညာသဝဿာနိ သရီရေ လဂ္ဂံ အာဂန္တုကရေဏုသင်္ခါတံ ရဇော၊ သရီရမလသင်္ခါတံ ဇလ္လဉ္စ ကာယေန ဓာရေသိံ။ ဘုဉ္ဇန္တော မာသိကံ ဘတ္တန္တိ ရတ္တိယံ ဂူထံ ခါဒန္တော လောကဝဉ္စနတ္ထံ မာသောပဝါသိကော နာမ ဟုတွာ ပုညတ္ထိကေဟိ ဒိန္နံ ဘောဇနံ မာသေ မာသေ ဧကဝါရံ ဇိဝှဂ္ဂေ ပဌနဝသေန ဘုဉ္ဇန္တော အလောစယိန္တိ တာဒိသစ္ဆာရိကာပက္ခေပေန သိထိလမူလံ ကေသမဿုံ အင်္ဂုလီဟိ လုဉ္စာပေသိံ။

ဧကပါဒေန ¶ အဋ္ဌာသိံ၊ အာသနံ ပရိဝဇ္ဇယိန္တိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အာသနံ နိသဇ္ဇံ ပရိဝဇ္ဇေသိံ၊ တိဋ္ဌန္တော စ ဥဘော ဟတ္ထေ ဥက္ခိပိတွာ ဧကေနေဝ ပါဒေန အဋ္ဌာသိံ။ ဥဒ္ဒေသန္တိ နိမန္တနံ။ ဥဒိဿကတန္တိ ကေစိ။ န သာဒိယိန္တိ န သမ္ပဋိစ္ဆိံ ပဋိက္ခိပိန္တိ အတ္ထော။

ဧတာဒိသံ ကရိတွာန၊ ဗဟုံ ဒုဂ္ဂတိဂါမိနန္တိ ဧတာဒိသံ ဧဝရူပံ ဝိပါကနိဗ္ဗတ္တနကံ ဒုဂ္ဂတိဂါမိနံ ဗဟုံ ပါပကမ္မံ ပုရိမဇာတီသု ဣဓ စ ကတွာ ဥပ္ပာဒေတွာ။ ဝုယှမာနော ¶ မဟောဃေနာတိ ကာမောဃာဒိနာ မဟတာ ဩဃေန ဝိသေသတော ဒိဋ္ဌောဃေန အပါယသမုဒ္ဒံ ပတိအာကဍ္ဎိယမာနော၊ ဗုဒ္ဓံ သရဏမာဂမန္တိ တာဒိသေန ပုညကမ္မစ္ဆိဒ္ဒေန ကိစ္ဆေန မနုဿတ္တဘာဝံ လဘိတွာ ဣဒါနိ ပုညဗလေန ဗုဒ္ဓံ ‘‘သရဏ’’န္တိ အာဂမာသိံ၊ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’’တိ အဝေစ္စပသာဒေန သတ္ထရိ ပသီဒိံ။ သရဏဂမနံ ပဿ၊ ပဿ ဓမ္မသုဓမ္မတန္တိ အာယတနဂတံ မမ သရဏဂမနံ ပဿ၊ ပဿ သာသနဓမ္မဿ ¶ စ သုဓမ္မတံ ယောဟံ တထာမိစ္ဆာပဋိပန္နောပိ ဧကောဝါဒေနေဝ သတ္ထာရာ ဧဒိသံ သမ္ပတ္တိံ သမ္ပာပိတော။ ‘‘တိဿော ဝိဇ္ဇာ’’တိအာဒိနာ တံ သမ္ပတ္တိံ ဒဿေတိ တေနာဟ (အပ။ ထေရ ၂။၄၆။၁၇-၂၁) –

‘‘တိဿဿာဟံ ဘဂဝတော၊ ဗောဓိရုက္ခမဝန္ဒိယံ၊

ပဂ္ဂယှ ဗီဇနိံ တတ္ထ၊ သီဟာသနမဗီဇဟံ။

‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ၊ သီဟာသနမဗီဇဟံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗီဇနာယ ဣဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဇမ္ဗုကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သွာဂတံ ဝတာတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သေနကတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော မောရဟတ္ထေန ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥရုဝေလကဿပတ္ထေရဿ ဘဂိနိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သေနကောတိဿ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော ဗြာဟ္မဏာနံ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော ဃရာဝါသံ ဝသတိ။ တေန စ သမယေန မဟာဇနော သံဝစ္ဆရေ သံဝစ္ဆရေ ဖဂ္ဂုနမာသေ ဥတ္တရဖဂ္ဂုနနက္ခတ္တေ ဥဿဝံ အနုဘဝန္တော ဂယာယံ တိတ္ထာဘိသေကံ ကရောတိ။ တေန တံ ဥဿဝံ ¶ ‘‘ဂယာဖဂ္ဂူ’’တိ ဝဒန္တိ။ အထ ဘဂဝါ တာဒိသေ ဥဿဝဒိဝသေ ဝေနေယျာနုကမ္ပာယ ဂယာတိတ္ထသမီပေ ဝိဟရတိ၊ မဟာဇနောပိ တိတ္ထာဘိသေကာဓိပ္ပာယေန တတော ¶ တတော တံ ဌာနံ ဥပဂစ္ဆတိ။ တသ္မိံ ခဏေ သေနကောပိ တိတ္ထာဘိသေကတ္ထံ တံ ဌာနံ ဥပဂတော သတ္ထာရံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ဒိသွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၄၆။၉-၁၆) –

‘‘မောရဟတ္ထံ ¶ ဂဟေတွာန၊ ဥပေသိံ လောကနာယကံ၊

ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ မောရဟတ္ထမဒါသဟံ။

‘‘ဣမိနာ မောရဟတ္ထေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊

နိဗ္ဗာယိံသု တယော အဂ္ဂီ၊ လဘာမိ ဝိပုလံ သုခံ။

‘‘အဟော ဗုဒ္ဓါ အဟော ဓမ္မော၊ အဟော နော သတ္ထုသမ္ပဒါ၊

ဒတွာနဟံ မောရဟတ္ထံ၊ လဘာမိ ဝိပုလံ သုခံ။

‘‘တိယဂ္ဂီ နိဗ္ဗုတာ မယှံ၊ ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊

သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။

‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ မောရဟတ္ထဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ဥဒါနဝသေန –

‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ၊ ဂယာယံ ဂယဖဂ္ဂုယာ၊

ယံ အဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဒေသေန္တံ ဓမ္မမုတ္တမံ။

‘‘မဟပ္ပဘံ ဂဏာစရိယံ၊ အဂ္ဂပတ္တံ ဝိနာယကံ၊

‘‘မဟာနာဂံ မဟာဝီရံ၊ မဟာဇုတိမနာသဝံ၊

သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏံ၊ သတ္ထာရမကုတောဘယံ။

‘‘စိရသင်္ကိလိဋ္ဌံ ¶ ဝတ မံ၊ ဒိဋ္ဌိသန္ဒာနဗန္ဓိတံ၊

ဝိမောစယိ သော ဘဂဝါ၊ သဗ္ဗဂန္ထေဟိ သေနက’’န္တိ။ –

တတ္ထ သွာဂတံ ဝတ မေ အာသီတိ မယာ သုဋ္ဌု အာဂတံ ဝတ အာသိ။ မမ ဝါ သုန္ဒရံ ဝတ အာဂမနံ အာသိ။ ဂယာယန္တိ ဂယာတိတ္ထသမီပေ။ ဂယဖဂ္ဂုယာတိ ‘‘ဂယာဖဂ္ဂူ’’တိ လဒ္ဓဝေါဟာရေ ဖဂ္ဂုနမာသဿ ဥတ္တရဖဂ္ဂုနီနက္ခတ္တေ။ ‘‘ယ’’န္တိအာဒိ သွာဂတဘာဝဿ ကာရဏဒဿနံ။ တတ္ထ ယန္တိ ယသ္မာ။ အဒ္ဒသာသိန္တိ အဒ္ဒက္ခိံ။ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ သမ္မာ သာမံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ဗုဒ္ဓတ္တာ သမ္ဗုဒ္ဓံ။ ဒေသေန္တံ ဓမ္မမုတ္တမန္တိ ဥတ္တမံ အဂ္ဂံ သဗ္ဗသေဋ္ဌံ ဧကန္တနိယျာနိကံ ဓမ္မံ ဝေနေယျဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဘာသန္တံ။

မဟပ္ပဘန္တိ မဟတိယာ သရီရပ္ပဘာယ ဉာဏပ္ပဘာယ စ သမန္နာဂတံ။ ဂဏာစရိယန္တိ ဘိက္ခုပရိသာဒီနံ ဂဏာနံ ဥတ္တမေန ဒမထေန အာစာရသိက္ခာပနေန ဂဏာစရိယံ။ အဂ္ဂဘူတာနံ သီလာဒီနံ ¶ ဂုဏာနံ အဓိဂမေန အဂ္ဂပ္ပတ္တံ။ ဒေဝမနုဿာဒီနံ ပရမေန ဝိနယေန ဝိနယနတော၊ သယံ နာယကရဟိတတ္တာ စ ဝိနာယကံ။ ကေနစိ အနဘိဘူတော ဟုတွာ သကလံ လောကံ အဘိဘဝိတွာ ဌိတတ္တာ၊ ပဉ္စန္နမ္ပိ မာရာနံ ဇိတတ္တာ စ သဒေဝကဿ လောကဿ ဇိနံ သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂဇိနံ၊ ဗာတ္တိံသဝရမဟာပုရိသလက္ခဏအသီတိအနုဗျဉ္ဇနာဒိပဋိမဏ္ဍိတရူပကာယတာယ ဒသဗလစတုဝေသာရဇ္ဇာဒိဂုဏပဋိမဏ္ဍိတဓမ္မကာယတာယ စ ¶ သဒေဝကေန လောကေန အပရိမေယျဒဿနတာယ အသဒိသဒဿနတာယ စ အတုလဒဿနံ။

ဂတိဗလပရက္ကမာဒိသမ္ပတ္တိယာ မဟာနာဂသဒိသတ္တာ၊ နာဂေသုပိ ခီဏာသဝေသု မဟာနုဘာဝတာယ စ မဟာနာဂံ။ မာရသေနာဝိမထနတော မဟာဝိက္ကန္တတာယ စ မဟာဝီရံ။ မဟာဇုတိန္တိ မဟာပတာပံ မဟာတေဇန္တိ အတ္ထော။ နတ္ထိ ဧတဿ စတ္တာရောပိ အာသဝါတိ အနာသဝံ။ သဗ္ဗေ အာသဝါ သဝါသနာ ပရိက္ခီဏာ ဧတဿာတိ သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏံ။ ကာမံ သာဝကဗုဒ္ဓါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ ခီဏာသဝါဝ၊ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ ဧဝ ပန သဝါသနေ အာသဝေ ခေပေန္တီတိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အနာသဝ’’န္တိ ဝတွာ ပုန ‘‘သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သဗ္ဗေ အာသဝါ သဝါသနာ ပရိက္ခီဏာ ဧတဿာတိ သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏ’’န္တိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ ယထာရဟံ ဝေနေယျာနံ အနုသာသနတော သတ္ထာရံ၊ စတုဝေသာရဇ္ဇဝိသာရဒတာယ ကုတောစိပိ ¶ ဘယာဘာဝတော အကုတောဘယံ၊ ဧဝရူပံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ယံ ယသ္မာ အဒ္ဒသာသိံ၊ တသ္မာ သွာဂတံ ဝတ မေ အာသီတိ ယောဇနာ။

ဣဒါနိ သတ္ထု ဒဿနေန အတ္တနာ လဒ္ဓဂုဏံ ဒဿေန္တော စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ကဉ္ဇိယပုဏ္ဏလာဗု ဝိယ တက္ကဘရိတစာဋိ ဝိယ ဝသာပီတပိလောတိကာ ဝိယ စ သံကိလေသဝတ္ထူဟိ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ စိရကာလံ သံကိလိဋ္ဌံ။ ဂဒ္ဒုလဗန္ဓိတံ ဝိယ ထမ္ဘေ သာရမေယံ သက္ကာယထမ္ဘေ ဒိဋ္ဌိသန္ဒာနေန၊ ဒိဋ္ဌိဗန္ဓနေန ဗန္ဓိတံ ဗဒ္ဓံ၊ တတော ဝိမောစေန္တော စ အဘိဇ္ဈာဒီဟိ သဗ္ဗဂန္ထေ ဟိ မံ သေနကံ အရိယမဂ္ဂဟတ္ထေန၊ ဝိမောစယိ ဝတ သော ဘဂဝါ မယှံ သတ္ထာတိ ဘဂဝတိ အဘိပ္ပသာဒံ ပဝေဒေတိ။

သေနကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ယော ဒန္ဓကာလေတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သမ္ဘူတတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ကရောန္တော ဗုဒ္ဓသုညေ လောကေ စန္ဒဘာဂါယ နဒိယာ ¶ တီရေ ကိန္နရယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော။ ဧကဒိဝသံ အညတရံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဝန္ဒိတွာ ကတဉ္ဇလီ အဇ္ဇုနပုပ္ဖေဟိ ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သမ္ဘူတောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဘဂဝတော ပရိနိဗ္ဗာနဿ ပစ္ဆာ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော ¶ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၅၂။၂၈-၃၆) –

‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ၊ အဟောသိံ ကိန္နရော တဒါ၊

အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ၊ သယမ္ဘုံ အပရာဇိတံ။

‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ဝေဒဇာတော ကတဉ္ဇလီ၊

ဂဟေတွာ အဇ္ဇုနံ ပုပ္ဖံ၊ သယမ္ဘုံ အဘိပူဇယိံ။

‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊

ဇဟိတွာ ကိန္နရံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။

‘‘ဆတ္တိသက္ခတ္တုံ ¶ ဒေဝိန္ဒော၊ ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊

ဒသက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ၊ မဟာရဇ္ဇမကာရယိံ။

‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ၊ ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊

သုခေတ္တေ ဝပ္ပိတံ ဗီဇံ၊ သယမ္ဘုမှိ အဟော မမ။

‘‘ကုသလံ ဝိဇ္ဇတေ မယှံ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

ပူဇာရဟော အဟံ အဇ္ဇ၊ သကျပုတ္တဿ သာသနေ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ ဝိမုတ္တိသုခေန ဝိဟရန္တော ဝဿသတပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ ဝေသာလိကေသု ဝဇ္ဇိပုတ္တကေသု ဒသ ဝတ္ထူနိ ပဂ္ဂယှ ဌိတေသု ကာကဏ္ဍကပုတ္တေန ယသတ္ထေရေန ဥဿာဟိတေဟိ သတ္တသတေဟိ ခီဏာသဝေဟိ တံ ဒိဋ္ဌိံ ဘိန္ဒိတွာ သဒ္ဓမ္မံ ပဂ္ဂဏှန္တေဟိ ဓမ္မဝိနယသင်္ဂဟေ ကတေ တေသံ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာနံ ဥဒ္ဓမ္မဥဗ္ဗိနယဒီပနေ ဓမ္မသံဝေဂေန ထေရော –

‘‘ယော ဒန္ဓကာလေ တရတိ၊ တရဏီယေ စ ဒန္ဓယေ၊

အယောနိသံဝိဓာနေန၊ ဗာလော ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆတိ။

‘‘တဿတ္ထာ ပရိဟာယန္တိ၊ ကာဠပက္ခေဝ စန္ဒိမာ၊

အာယသကျဉ္စ ပပ္ပောတိ၊ မိတ္တေဟိ စ ဝိရုဇ္ဈတိ။

‘‘ယော ¶ ဒန္ဓကာလေ ဒန္ဓေတိ၊ တရဏီယေ စ တာရယေ၊

ယောနိသော သံဝိဓာနေန၊ သုခံ ပပ္ပောတိ ပဏ္ဍိတော။

‘‘တဿတ္ထာ ပရိပူရေန္တိ၊ သုက္ကပက္ခေဝ စန္ဒိမာ၊

ယသော ကိတ္တိဉ္စ ပပ္ပောတိ၊ မိတ္တေဟိ န ဝိရုဇ္ဈတီ’’တိ။ –

တတ္ထ ယော ဒန္ဓကာလေ တရတီတိ ကိသ္မိဉ္စိ ကတ္တဗ္ဗဝတ္ထုသ္မိံ – ‘‘ကပ္ပတိ နု ခေါ၊ န နု ခေါ ကပ္ပတီ’’တိ ဝိနယကုက္ကုစ္စေ ဥပ္ပန္နေ ယာဝ ဝိယတ္တံ ဝိနယဓရံ ပုစ္ဆိတွာ တံ ကုက္ကုစ္စံ န ဝိနောဒေတိ၊ တာဝ ဒန္ဓကာလေ တဿ ကိစ္စဿ ဒန္ဓာယိတဗ္ဗသမယေ တရတိ မဒ္ဒိတွာ ဝီတိက္ကမံ ကရောတိ။ တရဏီယေ စ ဒန္ဓယေတိ ဂဟဋ္ဌဿ တာဝ သရဏဂမနသီလသမာဒါနာဒိကေ၊ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝတ္တပဋိဝတ္တကရဏာဒိကေ ¶ သမထဝိပဿနာနုယောဂေ စ တရိတဗ္ဗေ သမ္ပတ္တေ သီဃံ တံ ကိစ္စံ အနနုယုဉ္ဇိတွာ – ‘‘အာဂမနမာသေ ပက္ခေ ဝါ ကရိဿာမီ’’တိ ဒန္ဓာယေယျ၊ တံ ကိစ္စံ အကရောန္တောဝ ကာလံ ဝီတိနာမေယျ။ အယောနိသံဝိဓာနေနာတိ ဧဝံ ဒန္ဓာယိတဗ္ဗေ တရန္တော တရိတဗ္ဗေ စ ဒန္ဓာယန္တော အနုပါယသံဝိဓာနေန ဥပါယသံဝိဓာနာဘာဝေန ဗာလော၊ မန္ဒဗုဒ္ဓိကော ပုဂ္ဂလော၊ သမ္ပတိ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခံ အနတ္ထံ ပါပုဏာတိ။

တဿတ္ထာ ပရိဟာယန္တီတိ တဿ တထာရူပဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိဘေဒါ အတ္ထာ ကာဠပက္ခေ စန္ဒိမာ ဝိယ၊ ပရိဟာယန္တိ ဒိဝသေ ¶ ဒိဝသေ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆန္တိ။ ‘‘အသုကော ပုဂ္ဂလော အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နော ကုသီတော ဟီနဝီရိယော’’တိအာဒိနာ။ အာယသကျံ ဝိညူဟိ ဂရဟိတဗ္ဗတံ ပပ္ပောတိ ပါပုဏာတိ။ မိတ္တေဟိ စ ဝိရုဇ္ဈတီတိ ‘‘ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇ၊ မာ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇာ’’တိ ဩဝါဒဒါယကေဟိ ကလျာဏမိတ္တေဟိ ‘‘အဝစနီယာ မယ’’န္တိ ဩဝါဒဿ အနာဒါနေနေဝ ဝိရုဒ္ဓါ နာမ ဟောတိ။

သေသဂါထာဒွယဿ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကေစိ ပနေတ္ထ – ‘‘တရတိ ဒန္ဓယေ’’တိပဒါနံ အတ္ထဘာဝေန ဘာဝနာစိတ္တဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟေ ဥဒ္ဓရန္တိ။ တံ ပစ္ဆိမဂါထာသု ယုဇ္ဇတိ။ ပုရိမာ ဟိ ဒွေ ဂါထာ ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ စရိတဗ္ဗံ သမဏဓမ္မံ အကတွာ ကုက္ကုစ္စပကတတာယ ဒသ ဝတ္ထူနိ ဒီပေတွာ သင်္ဃေန နိက္ကဍ္ဎိတေ ဝဇ္ဇိပုတ္တကေ သန္ဓာယ ထေရေန ဝုတ္တာ။ ပစ္ဆိမာ ပန အတ္တသဒိသေ သမ္မာ ပဋိပန္နေ သကတ္ထံ နိပ္ဖာဒေတွာ ဌိတေတိ။

သမ္ဘူတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥဘယေနာတိအာဒိကာ ¶ အာယသ္မတော ရာဟုလတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ သိက္ခာကာမာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ ¶ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတွာ သေနာသနဝိသောဓနဝိဇ္ဇောတနာဒိကံ ဥဠာရံ ပုညံ ကတွာ ပဏိဓာနမကာသိ။ သော တတော စဝိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တံ ပဋိစ္စ ယသောဓရာယ ဒေဝိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ရာဟုလောတိ လဒ္ဓနာမော မဟတာ ခတ္တိယပရိဝါရေန ဝဍ္ဎိ၊ တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာဝိဓာနံ ခန္ဓကေ (မဟာဝ။ ၁၀၅) အာဂတမေဝ။ သော ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္ထု သန္တိကေ အနေကေဟိ သုတ္တပဒေဟိ သုလဒ္ဓါဝါဒေါ ပရိပက္ကဉာဏော ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၂။၆၈-၈၅) –

‘‘ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော၊ လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊

သတ္တဘူမမှိ ပါသာဒေ၊ အာဒါသံ သန္ထရိံ အဟံ။

‘‘ခီဏာသဝသဟဿေဟိ၊ ပရိကိဏ္ဏော မဟာမုနိ၊

ဥပါဂမိ ဂန္ဓကုဋိံ၊ ဒွိပဒိန္ဒော နရာသဘော။

‘‘ဝိရောစေန္တော ဂန္ဓကုဋိံ၊ ဒေဝဒေဝေါ နရာသဘော၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ ဌိတော သတ္ထာ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။

‘‘ယေနာယံ ဇောတိတာ သေယျာ၊ အာဒါသောဝ သုသန္ထတော၊

တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။

‘‘သောဏ္ဏမယာ ရူပိမယာ၊ အထော ဝေဠုရိယာမယာ၊

နိဗ္ဗတ္တိဿန္တိ ပါသာဒါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။

‘‘စတုသဋ္ဌိက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊

သဟဿက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ၊ ဘဝိဿတိ အနန္တရာ။

‘‘ဧကဝီသတိကပ္ပမှိ၊ ဝိမလော နာမ ခတ္တိယော၊

စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။

‘‘နဂရံ ရေဏုဝတီ နာမ၊ ဣဋ္ဌကာဟိ သုမာပိတံ၊

အာယာမတော တီဏိ သတံ၊ စတုရဿသမာယုတံ။

‘‘သုဒဿနော နာမ ပါသာဒေါ၊ ဝိဿကမ္မေန မာပိတော၊

ကူဋာဂါရဝရူပေတော၊ သတ္တရတနဘူသိတော။

‘‘ဒသသဒ္ဒါဝိဝိတ္တံ ¶ တံ၊ ဝိဇ္ဇာဓရသမာကုလံ၊

သုဒဿနံဝ နဂရံ၊ ဒေဝတာနံ ဘဝိဿတိ။

‘‘ပဘာ ¶ နိဂ္ဂစ္ဆတေ တဿ၊ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေဝ သူရိယေ၊

ဝိရောစေဿတိ တံ နိစ္စံ၊ သမန္တာ အဋ္ဌယောဇနံ။

‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

‘‘တုသိတာ သော စဝိတွာန၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊

ဂေါတမဿ ဘဂဝတော၊ အတြဇော သော ဘဝိဿတိ။

‘‘သစေဝသေယျ အဂါရံ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝေယျ သော၊

အဋ္ဌာနမေတံ ယံ တာဒီ၊ အဂါရေ ရတိမဇ္ဈဂါ။

‘‘နိက္ခမိတွာ အဂါရမှာ၊ ပဗ္ဗဇိဿတိ သုဗ္ဗတော၊

ရာဟုလော နာမ နာမေန၊ အရဟာ သော ဘဝိဿတိ။

‘‘ကိကီဝ အဏ္ဍံ ရက္ခေယျ၊ စာမရီ ဝိယ ဝါလဓိံ၊

နိပကော သီလသမ္ပန္နော၊ မမံ ရက္ခိ မဟာမုနိ။

‘‘တဿာဟံ ဓမ္မမညာယ၊ ဝိဟာသိံ သာသနေ ရတော၊

သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ အညံ ဗျာကရောန္တော –

‘‘ဥဘယေနေဝ ¶ သမ္ပန္နော၊ ရာဟုလဘဒ္ဒေါတိ မံ ဝိဒူ၊

ယဉ္စမှိ ပုတ္တော ဗုဒ္ဓဿ၊ ယဉ္စ ဓမ္မေသု စက္ခုမာ။

‘‘ယဉ္စ မေ အာသဝါ ခီဏာ၊ ယဉ္စ နတ္ထိ ပုနဗ္ဘဝေါ၊

အရဟာ ဒက္ခိဏေယျောမှိ၊ တေဝိဇ္ဇော အမတဒ္ဒသော။

‘‘ကာမန္ဓာ ဇာလပစ္ဆန္နာ၊ တဏှာဆဒနဆာဒိတာ၊

ပမတ္တဗန္ဓုနာ ဗဒ္ဓါ၊ မစ္ဆာဝ ကုမိနာမုခေ။

‘‘တံ ¶ ကာမံ အဟမုဇ္ဈိတွာ၊ ဆေတွာ မာရဿ ဗန္ဓနံ၊

သမူလံ တဏှမဗ္ဗုယှ၊ သီတိဘူတောသ္မိ နိဗ္ဗုတော’’တိ။ –

တတ္ထ ဥဘယေနေဝ သမ္ပန္နောတိ ဇာတိသမ္ပဒါ၊ ပဋိပတ္တိသမ္ပဒါတိ ဥဘယသမ္ပတ္တိယာပိ သမ္ပန္နော သမန္နာဂတော။ ရာဟုလဘဒ္ဒေါတိ မံ ဝိဒူတိ ‘‘ရာဟုလဘဒ္ဒေါ’’တိ မံ သဗြဟ္မစာရိနော သဉ္ဇာနန္တိ။ တဿ ဟိ ¶ ဇာတသာသနံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တေန ‘‘ရာဟု ဇာတော၊ ဗန္ဓနံ ဇာတ’’န္တိ ဝုတ္တဝစနံ ဥပါဒါယ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ ‘‘ရာဟုလော’’တိ နာမံ ဂဏှိ။ တတ္ထ အာဒိတော ပိတရာ ဝုတ္တပရိယာယမေဝ ဂဟေတွာ အာဟ – ‘‘ရာဟုလဘဒ္ဒေါတိ မံ ဝိဒူ’’တိ။ ဘဒ္ဒေါတိ စ ပသံသာဝစနမေတံ။

ဣဒါနိ တံ ဥဘယသမ္ပတ္တိံ ဒဿေတုံ ‘‘ယဉ္စမှီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယန္တိ ယသ္မာ။ စ-သဒ္ဒေါ သမုစ္စယတ္ထော။ အမှိ ပုတ္တော ဗုဒ္ဓဿာတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဩရသပုတ္တော အမှိ။ ဓမ္မေသူတိ လောကိယေသု လောကုတ္တရေသု စ ဓမ္မေသု၊ စတုသစ္စဓမ္မေသူတိ အတ္ထော။ စက္ခုမာတိ မဂ္ဂပညာစက္ခုနာ စက္ခုမာ စ အမှီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ပုန အပရာပရေဟိပိ ပရိယာယေဟိ အတ္တနိ ဥဘယသမ္ပတ္တိံ ဒဿေတုံ – ‘‘ယဉ္စ မေ အာသဝါ ခီဏာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဒက္ခိဏေယျောတိ ဒက္ခိဏာရဟော။ အမတဒ္ဒသောတိ နိဗ္ဗာနဿ ဒဿာဝီ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဣဒါနိ ယာယ ဝိဇ္ဇာသမ္ပတ္တိယာ စ ဝိမုတ္တိသမ္ပတ္တိယာ စ အဘာဝေန သတ္တကာယော ကုမိနေ ဗန္ဓမစ္ဆာ ဝိယ သံသာရေ ပရိဝတ္တတိ၊ တံ ဥဘယသမ္ပတ္တိံ အတ္တနိ ဒဿေတုံ ‘‘ကာမန္ဓာ’’တိ ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ ကာမေဟိ ကာမေသု ဝါ အန္ဓာတိ ကာမန္ဓာ။ ‘‘ဆန္ဒော ရာဂေါ’’တိအာဒိဝိဘာဂေဟိ (စူဠနိ။ အဇိတမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၈) ကိလေသကာမေဟိ ရူပါဒီသု ဝတ္ထုကာမေသု အနာဒီနဝဒဿိတာယ အန္ဓီကတာ။ ဇာလပစ္ဆန္နာတိ သကလံ ဘဝတ္တယံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဌိတေန ဝိသတ္တိကာဇာလေန ပကာရတော ဆန္နာ ပလိဂုဏ္ဌိတာ။ တဏှာဆဒနဆာဒိတာတိ တတော ဧဝ တဏှာသင်္ခါတေန ဆဒနေန ဆာဒိတာ နိဝုတာ သဗ္ဗသော ပဋိကုဇ္ဇိတာ။ ပမတ္တဗန္ဓုနာ ဗဒ္ဓါ၊ မစ္ဆာဝ ကုမိနာမုခေတိ ကုမိနာမုခေ မစ္ဆဗန္ဓာနံ မစ္ဆပသိဗ္ဗကမုခေ ဗဒ္ဓါ မစ္ဆာ ဝိယ ပမတ္တဗန္ဓုနာ မာရေန ¶ ယေန ¶ ကာမဗန္ဓနေန ဗဒ္ဓါ ဣမေ သတ္တာ တတော န နိဂစ္ဆန္တိ အန္တောဗန္ဓနဂတာဝ ဟောန္တိ။

တံ တထာရူပံ ကာမံ ဗန္ဓနဘူတံ ဥဇ္ဈိတွာ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပတ္တိယာ ပဟာယ ကိလေသမာရဿ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ပုန အရိယမဂ္ဂသတ္ထေန အနဝသေသတော သမုစ္ဆိန္ဒိတွာ တတော ဧဝ အဝိဇ္ဇာသင်္ခါတေန မူလေန သမူလံ၊ ကာမတဏှာဒိကံ တဏှံ အဗ္ဗုယှ ဥဒ္ဓရိတွာ သဗ္ဗကိလေသဒရထပရိဠာဟာဘာဝတော၊ သီတိဘူတော သဥပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ နိဗ္ဗုတော၊ အဟံ အသ္မိ ဟောမီတိ အတ္ထော။

ရာဟုလတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဇာတရူပေနာတိအာဒိကာ ¶ အာယသ္မတော စန္ဒနတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဣတော ဧကတိံသေ ကပ္ပေ ဗုဒ္ဓသုညေ လောကေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော သုဒဿနံ နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ပဗ္ဗတန္တရေ ဝသန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ကုဋဇပုပ္ဖေဟိ ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ စန္ဒနောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ ဝသန္တော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ သောတာပန္နော အဟောသိ။ သော ဧကံ ပုတ္တံ လဘိတွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ အရညေ ဝိဟရန္တော သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတုံ သာဝတ္ထိံ အာဂတော သုသာနေ ဝသတိ။ တဿ အာဂတဘာဝံ သုတွာ ပုရာဏဒုတိယိကာ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ ဒါရကံ အာဒါယ မဟတာ ပရိဝါရေန ထေရဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆတိ – ‘‘ဣတ္ထိကုတ္တာဒီဟိ နံ ပလောဘေတွာ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေဿာမီ’’တိ။ ထေရော တံ အာဂစ္ဆန္တိံ ဒူရတောဝ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိဿာ အဝိသယော ဘဝိဿာမီ’’တိ ယထာရဒ္ဓံ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၅၂။၃၇-၄၃) –

‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ ¶ ၊ ဝသလော နာမ ပဗ္ဗတော၊

ဗုဒ္ဓါ သုဒဿနော နာမ၊ ဝသတေ ပဗ္ဗတန္တရေ။

‘‘ပုပ္ဖံ ဟေမဝန္တံ မယှ၊ ဝေဟာသံ အဂမာသဟံ၊

တတ္ထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။

‘‘ပုပ္ဖံ ကုဋဇမာဒါယ၊ သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊

ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ၊ သယမ္ဘုဿ မဟေသိနော။

‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ အာကာသေ ဌတွာ တဿာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေတွာ သယံ အတ္တနာ ပုဗ္ဗေ ဝသိတဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ သဟာယဘိက္ခူဟိ – ‘‘ဝိပ္ပသန္နာနိ ခေါ တေ၊ အာဝုသော၊ ဣန္ဒြိယာနိ၊ ကစ္စိ တယာ သစ္စာနိ ပဋိဝိဒ္ဓါနီ’’တိ ပုဋ္ဌော –

‘‘ဇာတရူပေန သဉ္ဆန္နာ၊ ဒါသီဂဏပုရက္ခတာ၊

အင်္ကေန ပုတ္တမာဒါယ၊ ဘရိယာ မံ ဥပါဂမိ။

‘‘တဉ္စ ¶ ¶ ဒိသွာန အာယန္တိံ၊ သကပုတ္တဿ မာတရံ၊

အလင်္ကတံ သုဝသနံ၊ မစ္စုပါသံဝ ဩဍ္ဍိတံ။

‘‘တတော မေ မနသီကာရော၊ ယောနိသော ဥဒပဇ္ဇထ၊

အာဒီနဝေါ ပါတုရဟု၊ နိဗ္ဗိဒါ သမတိဋ္ဌထ။

‘‘တတော စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ၊ ပဿ ဓမ္မသုဓမ္မတံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ –

ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ကထေန္တော အညံ ဗျာကာသိ။

တတ္ထ ဇာတရူပေန သဉ္ဆန္နာတိ ဇာတရူပမယေန သီသူပဂါဒိအလင်္ကာရေန အလင်္ကရဏဝသေန ပဋိစ္ဆာဒိတသရီရာ၊ သဗ္ဗာဘရဏဘူသိတာတိ အတ္ထော။ ဒါသီဂဏပုရက္ခတာတိ ယထာရဟံ အလင်္ကတပဋိယတ္တေန အတ္တနော ဒါသိဂဏေန ¶ ပုရတော ကတာ ပရိဝါရိတာတိ အတ္ထော။ အင်္ကေန ပုတ္တမာဒါယာတိ ‘‘အပိ နာမ ပုတ္တမ္ပိ ဒိသွာ ဂေဟဿိတသာတော ဘဝေယျာ’’တိ ပုတ္တံ အတ္တနော အင်္ကေန ဂဟေတွာ။

အာယန္တိန္တိ အာဂစ္ဆန္တိံ။ သကပုတ္တဿ မာတရန္တိ မမ ဩရသပုတ္တဿ ဇနနိံ၊ မယှံ ပုရာဏဒုတိယိကန္တိ အတ္ထော။ သဗ္ဗမိဒံ ထေရော အတ္တနော ကာမရာဂသမုစ္ဆေဒံ ဗဟုမညန္တော ဝဒတိ။ ယောနိသော ဥဒပဇ္ဇထာတိ ‘‘ဧဝရူပါပိ နာမ သမ္ပတ္တိ ဇရာဗျာဓိမရဏေဟိ အဘိဘုယျတိ၊ အဟော သင်္ခါရာ အနိစ္စာ အဓုဝါ အနဿာသိကာ’’တိ ဧဝံ ယောနိသောမနသိကာရော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

စန္ဒနတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဓမ္မော ဟဝေတိအာဒိကာ အာယသ္မတော ဓမ္မိကတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ မိဂလုဒ္ဒကော ဟုတွာ ဧကဒိဝသံ အရညာယတနေ ဒေဝပရိသာယ သတ္ထု ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ ‘‘ဓမ္မော ဧသော ဝုစ္စတီ’’တိ ဒေသနာယ နိမိတ္တံ ဂဏှိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကောသလရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဓမ္မိကောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဇေတဝနပဋိဂ္ဂဟဏေ လဒ္ဓပ္ပသာဒေါ ပဗ္ဗဇိတွာ အညတရသ္မိံ ဂါမကာဝါသေ အာဝါသိကော ဟုတွာ ဝိဟရန္တော ¶ အာဂန္တုကာနံ ဘိက္ခူနံ ဝတ္တာဝတ္တေသု ဥဇ္ဈာနဗဟုလော အက္ခမော အဟောသိ။ တေန ဘိက္ခူ တံ ဝိဟာရံ ဆဍ္ဍေတွာ ပက္ကမိံသု။ သော ဧကကောဝ အဟောသိ။ ဝိဟာရသာမိကော ဥပါသကော တံ ကာရဏံ သုတွာ ဘဂဝတော တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ တံ ဘိက္ခုံ ပက္ကောသေတွာ တမတ္ထံ ပုစ္ဆိတွာ တေန ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘နာယံ ဣဒါနေဝ အက္ခမော၊ ပုဗ္ဗေပိ အက္ခမော အဟောသီ’’တိ ဝတွာ ဘိက္ခူဟိ ယာစိတော ရုက္ခဓမ္မံ (ဇာ။ ၁။၁။၇၄) ကထေတွာ ဥပရိ တဿ ဩဝါဒံ ဒေန္တော –

‘‘ဓမ္မော ¶ ¶ ဟဝေ ရက္ခတိ ဓမ္မစာရိံ၊ ဓမ္မော သုစိဏ္ဏော သုခမာဝဟာတိ၊

ဧသာနိသံသော ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏေ၊ န ဒုဂ္ဂတိံ ဂစ္ဆတိ ဓမ္မစာရီ။

‘‘န ဟိ ဓမ္မော အဓမ္မော စ၊ ဥဘော သမဝိပါကိနော၊

အဓမ္မော နိရယံ နေတိ၊ ဓမ္မော ပါပေတိ သုဂ္ဂတိံ။

‘‘တသ္မာ ဟိ ဓမ္မေသု ကရေယျ ဆန္ဒံ၊ ဣတိ မောဒမာနော သုဂတေန တာဒိနာ၊

ဓမ္မေ ဌိတာ သုဂတဝရဿ သာဝကာ၊ နီယန္တိ ဓီရာ သရဏဝရဂ္ဂဂါမိနော။

‘‘ဝိပ္ဖောဋိတော ဂဏ္ဍမူလော၊ တဏှာဇာလော သမူဟတော၊

သော ခီဏသံသာရော န စတ္ထိ ကိဉ္စနံ၊

စန္ဒော ယထာ ဒေါသိနာ ပုဏ္ဏမာသိယ’’န္တိ။ – စတဿော ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ ဓမ္မောတိ လောကိယလောကုတ္တရော သုစရိတဓမ္မော။ ရက္ခတီတိ အပါယဒုက္ခတော ရက္ခတိ၊ သံသာရဒုက္ခတော စ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယဘူတော ရက္ခတိယေဝ။ ဓမ္မစာရိန္တိ တံ ဓမ္မံ စရန္တံ ပဋိပဇ္ဇန္တံ။ သုစိဏ္ဏောတိ သုဋ္ဌု စိဏ္ဏော ကမ္မဖလာနိ သဒ္ဒဟိတွာ သက္ကစ္စံ စိတ္တီကတွာ ဥပစိတော။ သုခန္တိ လောကိယလောကုတ္တရသုခံ။ တတ္ထ လောကိယံ တာဝ ကာမာဝစရာဒိဘေဒေါ ဓမ္မော ယထာသကံ သုခံ ဒိဋ္ဌေ ဝါ ဓမ္မေ ဥပပဇ္ဇေ ဝါ အပရေ ဝါ ပရိယာယေ အာဝဟတိ နိပ္ဖာဒေတိ၊ ဣတရံ ပန ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယေ ဌတွာ စိဏ္ဏော ပရမ္ပရာယ အာဝဟတီတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ အနုပနိဿယဿ တဒဘာဝတော။ ဧသာနိသံသော ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏေ၊ န ဒုဂ္ဂတိံ ဂစ္ဆတိ ဓမ္မစာရီတိ ဓမ္မစာရီ ပုဂ္ဂလော ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏေ တံနိမိတ္တံ ဒုဂ္ဂတိံ န ဂစ္ဆတီတိ ဧသော ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏေ အာနိသံသော ဥဒြယောတိ အတ္ထော။

ယသ္မာ ¶ ဓမ္မေနေဝ သုဂတိဂမနံ၊ အဓမ္မေနေဝ စ ဒုဂ္ဂတိဂမနံ၊ တသ္မာ ‘‘ဓမ္မော အဓမ္မော’’တိ ဣမေ အညမညံ အသံကိဏ္ဏဖလာတိ ဒဿေတုံ ‘‘န ဟိ ဓမ္မော’’တိအာဒိနာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အဓမ္မောတိ ဓမ္မပဋိပက္ခော ဒုစ္စရိတံ။ သမဝိပါကိနောတိ သဒိသဝိပါကာ သမာနဖလာ။

တသ္မာတိ ¶ ယသ္မာ ဓမ္မာဓမ္မာနံ အယံ ယထာဝုတ္တော ဝိပါကဘေဒေါ၊ တသ္မာ။ ဆန္ဒန္တိ ကတ္တုကမျတာဆန္ဒံ။ ဣတိ မောဒမာနော သုဂတေန တာဒိနာတိ ဣတိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန ဩဝါဒဒါနေန သုဂတေန သမ္မဂ္ဂတေန သမ္မာပဋိပန္နေန ဣဋ္ဌာဒီသု တာဒိဘာဝပ္ပတ္တိယာ တာဒိနာမဝတာ ဟေတုဘူတေန မောဒမာနော ¶ တုဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇမာနော ဓမ္မေသု ဆန္ဒံ ကရေယျာတိ ယောဇနာ။ ဧတ္တာဝတာ ဝဋ္ဋံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဝိဝဋ္ဋံ ဒဿေန္တော ‘‘ဓမ္မေ ဌိတာ’’တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – ယသ္မာ သုဂတဿ ဝရဿ သုဂတေသု စ ဝရဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာဝကာ တဿ ဓမ္မေ ဌိတာ ဓီရာ အတိဝိယ အဂ္ဂဘူတသရဏဂါမိနော တေနေဝ သရဏဂမနသင်္ခါတေ ဓမ္မေ ဌိတဘာဝေန သကလဝဋ္ဋဒုက္ခတောပိ နီယန္တိ နိဿရန္တိ၊ တသ္မာ ဟိ ဓမ္မေသု ကရေယျ ဆန္ဒန္တိ။

ဧဝံ သတ္ထာရာ တီဟိ ဂါထာဟိ ဓမ္မေ ဒေသိတေ ဒေသနာနုသာရေန ယထာနိသိန္နောဝ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၅၂။၄၄-၅၀) –

‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ၊ အရညေ ဝိပိနေ အဟံ၊

အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဒေဝသင်္ဃပုရက္ခတံ။

‘‘စတုသစ္စံ ပကာသေန္တံ၊ ဒေသေန္တံ အမတံ ပဒံ၊

အဿောသိံ မဓုရံ ဓမ္မံ၊ သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။

‘‘ဃောသေ စိတ္တံ ပသာဒေသိံ၊ အသမပ္ပဋိပုဂ္ဂလေ၊

တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ ဥတ္တရိံ ဒုတ္တရံ ဘဝံ။

‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဃောသသညာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

တထာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌိတော။ အရဟတ္တံ ပန ပတွာ အတ္တနာ အဓိဂတံ ဝိသေသံ သတ္ထု နိဝေဒေန္တော စရိမဂါထာယ အညံ ဗျာကာသိ။

တတ္ထ ¶ ဝိပ္ဖောဋိတောတိ ဝိဓုတော၊ မဂ္ဂဉာဏေန ပဋိနိဿဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ ဂဏ္ဍမူလောတိ အဝိဇ္ဇာ။ သာ ဟိ ဂဏ္ဍတိ သဝတိ။ ‘‘ဂဏ္ဍောတိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ပဉ္စန္နေတံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ အဓိဝစန’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၄။၁၀၃၊ အ။ နိ။ ၆။၂၃၊ ၈။၅၆၊ ၉။၁၅၊ စူဠနိ။ ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ ၁၃၇) ဧဝံ သတ္ထာရာ ဝုတ္တဿ ဒုက္ခမူလယောဂတော၊ ကိလေသာသုစိပဂ္ဃရဏတော၊ ဥပ္ပာဒဇရာဘင်္ဂေဟိ ဥဒ္ဓုမာတပက္ကပဘိဇ္ဇနတော စ၊ ဂဏ္ဍာဘိဓာနဿ ဥပါဒါနက္ခန္ဓပဉ္စကဿ ¶ မူလံ ကာရဏံ တဏှာဇာလော သမူဟတောတိ တဏှာသင်္ခါတော ဇာလော မဂ္ဂေန သမုဂ္ဃာဋိတော။ သော ခီဏသံသာရော န စတ္ထိ ကိဉ္စနန္တိ သော အဟံ ဧဝံ ပဟီနတဏှာဝိဇ္ဇတာယ ပရိက္ခီဏသံသာရော ပဟီနဘဝမူလတ္တာ ဧဝ န စတ္ထိ၊ န စ ဥပလဗ္ဘတိ ရာဂါဒိကိဉ္စနံ။ စန္ဒော ယထာ ဒေါသိနာ ပုဏ္ဏမာသိယန္တိ ယထာ နာမ စန္ဒော အဗ္ဘမဟိကာဒိဒေါသရဟိတော ပုဏ္ဏမာသိယံ ပရိပုဏ္ဏကာလေ ဧဝံ အဟမ္ပိ အရဟတ္တာဓိဂမေန အပေတရာဂါဒိကိဉ္စနော ပရိပုဏ္ဏဓမ္မကောဋ္ဌာသော အဟောသိန္တိ။

ဓမ္မိကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ယဒါ ¶ ဗလာကာတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သပ္ပကတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဣတော ဧကတိံသေ ကပ္ပေ မဟာနုဘာဝေါ နာဂရာဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော သမ္ဘဝဿ နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ အဗ္ဘောကာသေ သမာပတ္တိယာ နိသိန္နဿ မဟန္တံ ပဒုမံ ဂဟေတွာ ဥပရိမုဒ္ဓနိ ဓာရေန္တော ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သပ္ပကောတိ လဒ္ဓနာမော ဝိညုတံ ပတ္တော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ အဇကရဏိယာ ¶ နာမ နဒိယာ တီရေ လေဏဂိရိဝိဟာရေ ဝသန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၅၂။၇၈-၈၃) –

‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ၊ ရောမသော နာမ ပဗ္ဗတော၊

ဗုဒ္ဓါပိ သမ္ဘဝေါ နာမ၊ အဗ္ဘောကာသေ ဝသီ တဒါ။

‘‘ဘဝနာ နိက္ခမိတွာန၊ ပဒုမံ ဓာရယိံ အဟံ၊

ဧကာဟံ ဓာရယိတွာန၊ ဘဝနံ ပုနရာဂမိံ။

‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဗုဒ္ဓမဘိပူဇယိံ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

သော အရဟတ္တံ ပတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတုံ သာဝတ္ထိံ အာဂတော ဉာတီဟိ ဥပဋ္ဌီယမာနော တတ္ထ ကတိပါဟံ ¶ ဝသိတွာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဉာတကေ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ယထာဝုတ္တဋ္ဌာနမေဝ ဂန္တုကာမော အဟောသိ။ တံ ဉာတကာ ‘‘ဣဓေဝ၊ ဘန္တေ၊ ဝသထ၊ မယံ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမာ’’တိ ယာစိံသု။ သော ဂမနာကာရံ ဒဿေတွာ ဌိတော အတ္တနာ ဝသိတဋ္ဌာနကိတ္တနာပဒေသေန ဝိဝေကာဘိရတိံ ပကာသေန္တော –

‘‘ယဒါ ဗလာကာ သုစိပဏ္ဍရစ္ဆဒါ၊ ကာဠဿ မေဃဿ ဘယေန တဇ္ဇိတာ၊

ပလေဟိတိ အာလယမာလယေသိနီ၊ တဒါ နဒီ အဇကရဏီ ရမေတိ မံ။

‘‘ယဒါ ဗလာကာ သုဝိသုဒ္ဓပဏ္ဍရာ၊ ကာဠဿ မေဃဿ ဘယေန တဇ္ဇိတာ၊

ပရိယေသတိ လေဏမလေဏဒဿိနီ၊ တဒါ နဒီ အဇကရဏီ ရမေတိ မံ။

‘‘ကံ နု တတ္ထ န ရမေန္တိ၊ ဇမ္ဗုယော ဥဘတော တဟိံ၊

သောဘေန္တီ အာပဂါကူလံ၊ မမ လေဏဿ ပစ္ဆတော။

‘‘တာမတမဒသင်္ဃသုပ္ပဟီနာ ¶ ¶ ၊ ဘေကာ မန္ဒဝတီ ပနာဒယန္တိ၊

နာဇ္ဇ ဂိရိနဒီဟိ ဝိပ္ပဝါသသမယော၊

ခေမာ အဇကရဏီ သိဝါ သုရမ္မာ’’တိ။ – စတဿော ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ ယဒါတိ ယသ္မိံ ကာလေ။ ဗလာကာတိ ဗလာကာသကုဏိကာ။ သုစိပဏ္ဍရစ္ဆဒါတိ သုစိသုဒ္ဓဓဝလပက္ခာ။ ကာဠဿ မေဃဿ ဘယေန တဇ္ဇိတာတိ ဇလဘာရဘရိတတာယ ကာဠဿ အဉ္ဇနဂိရိသန္နိကာသဿ ပါဝုဿကမေဃဿ ဂဇ္ဇတော ဝုဋ္ဌိဘယေန နိဗ္ဗိဇ္ဇိတာ ဘိံသာပိတာ။ ပလေဟိတီတိ ဂေါစရဘူမိတော ဥပ္ပတိတွာ ဂမိဿတိ။ အာလယန္တိ နိလယံ အတ္တနော ကုလာဝကံ။ အာလယေသိနီတိ တတ္ထ အာလယနံ နိလီယနမေဝ ဣစ္ဆန္တီ။ တဒါ နဒီ အဇကရဏီ ရမေတိ မန္တိ တသ္မိံ ပါဝုဿကကာလေ အဇကရဏီနာမိကာ နဒီ နဝေါဒကဿ ပူရာ ဟာရဟာရိနီ ကုလင်္ကသာ မံ ရမေတိ မမ စိတ္တံ အာရာဓေတီတိ ဥတုပဒေသဝိသေသကိတ္တနာပဒေသေန ဝိဝေကာဘိရတိံ ပကာသေသိ။

သုဝိသုဒ္ဓပဏ္ဍရာတိ သုဋ္ဌု ဝိသုဒ္ဓပဏ္ဍရဝဏ္ဏာ၊ အသမ္မိဿဝဏ္ဏာ သဗ္ဗသေတာတိ အတ္ထော။ ပရိယေသတီတိ မဂ္ဂတိ။ လေဏန္တိ ဝသနဋ္ဌာနံ။ အလေဏဒဿိနီတိ ဝသနဋ္ဌာနံ အပဿန္တီ။ ပုဗ္ဗေ နိဗဒ္ဓဝသနဋ္ဌာနဿ အဘာဝေန အလေဏဒဿိနီ၊ ဣဒါနိ ပါဝုဿကကာလေ မေဃဂဇ္ဇိတေန အာဟိတဂဗ္ဘာ ပရိယေသတိ လေဏန္တိ နိဗဒ္ဓဝသနဋ္ဌာနံ ကုလာဝကံ ကရောတီတိ အတ္ထော။

ကံ နု တတ္ထ…ပေ… ပစ္ဆတောတိ မမ ဝသနကမဟာလေဏဿ ပစ္ဆတော ပစ္ဆာဘာဂေ အာပဂါကူလံ အဇကရဏီနဒိယာ ဥဘတောတီရံ တဟိံ တဟိံ ဣတော စိတော စ သောဘေန္တိယော နိစ္စကာလံ ဖလဘာရနမိတသာခါ ¶ သိနိဒ္ဓပဏ္ဏစ္ဆာယာ ဇမ္ဗုယော တတ္ထ တသ္မိံ ဌာနေ ကံ နာမ သတ္တံ န ရမေန္တိ နု၊ သဗ္ဗံ ရမေန္တိယေဝ။

တာမတမဒသင်္ဃသုပ္ပဟီနာတိ ¶ အမတံ ဝုစ္စတိ အဂဒံ၊ တေန မဇ္ဇန္တီတိ အမတမဒါ၊ သပ္ပာ၊ တေသံ သင်္ဃော အမတမဒသင်္ဃော၊ တတော သုဋ္ဌု ပဟီနာ အပဂတာ။ ဘေကာ မဏ္ဍူကိယော၊ မန္ဒဝတီ သရဝတိယော၊ ပနာဒယန္တိ တံ ဌာနံ မဓုရေန ဝဿိတေန နိန္နာဒယန္တိ။ နာဇ္ဇ ¶ ဂိရိနဒီဟိ ဝိပ္ပဝါသသမယောတိ အဇ္ဇ ဧတရဟိ အညာဟိပိ ပဗ္ဗတေယျာဟိ နဒီဟိ ဝိပ္ပဝါသသမယော န ဟောတိ၊ ဝိသေသတော ပန ဝါဠမစ္ဆသုသုမာရာဒိဝိရဟိတတော ခေမာ အဇကရဏီ နဒီ။ သုန္ဒရတလတိတ္ထပုလိနသမ္ပတ္တိယာ သိဝါ။ သုဋ္ဌု ရမ္မာ ရမဏီယာ၊ တသ္မာ တတ္ထေဝ မေ မနော ရမတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ ပန ဝတွာ ဉာတကေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ သုညာဂါရာဘိရတိဒီပနေန ဣဒမေဝ စ ထေရဿ အညာဗျာကရဏံ အဟောသီတိ။

သပ္ပကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဗ္ဗဇိန္တိအာဒိကာ အာယသ္မတော မုဒိတတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဧကံ မဉ္စမဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကောသလရဋ္ဌေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မုဒိတောတိ လဒ္ဓနာမော ဝိညုတံ ပါပုဏိ။ တေန စ သမယေန တံ ကုလံ ရညာ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ပလိဗုဒ္ဓံ အဟောသိ။ မုဒိတော ရာဇဘယာဘီတော ပလာယိတွာ အရညံ ပဝိဋ္ဌော အညတရဿ ခီဏာသဝတ္ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဥပဂစ္ဆိ။ ထေရော တဿ ဘီတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘မာ ဘာယီ’’တိ သမဿာသေသိ။ သော ‘‘ကိတ္တကေန နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ကာလေန ဣဒံ မေ ဘယံ ဝူပသမေဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သတ္တဋ္ဌမာသေ အတိက္ကမိတွာ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ အဓိဝါသေတုံ န သက္ကောမိ၊ ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ၊ ဘန္တေ၊ ပဗ္ဗာဇေထ မ’’န္တိ ဇီဝိတရက္ခဏတ္ထံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ ထေရော တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သော ပဗ္ဗဇိတွာ သာသနေ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ဘယေ ဝူပသန္တေပိ သမဏဓမ္မံယေဝ ¶ ¶ ရောစေန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော – ‘‘အရဟတ္တံ အပ္ပတွာ ဣမသ္မာ ဝသနဂဗ္ဘာ ဗဟိ န နိက္ခမိဿာမီ’’တိအာဒိနာ ပဋိညံ ကတွာ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၃၆။၃၀-၃၃) –

‘‘ဝိပဿိနော ဘဂဝတော၊ လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊

ဧကံ မဉ္စံ မယာ ဒိန္နံ၊ ပသန္နေန သပါဏိနာ။

‘‘ဟတ္ထိယာနံ အဿယာနံ၊ ဒိဗ္ဗယာနံ သမဇ္ဈဂံ၊

တေန မဉ္စကဒါနေန၊ ပတ္တောမှိ အာသဝက္ခယံ။

‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ မဉ္စမဒဒိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ မဉ္စဒါနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ ဝိမုတ္တိသုခံ ပဋိသံဝေဒေန္တော သဟာယဘိက္ခူဟိ အဓိဂတံ ပုစ္ဆိတော အတ္တနော ပဋိပန္နာကာရံ ကထေန္တော –

‘‘ပဗ္ဗဇိံ ¶ ဇီဝိကတ္ထောဟံ၊ လဒ္ဓါန ဥပသမ္ပဒံ၊

တတော သဒ္ဓံ ပဋိလဘိံ၊ ဒဠှဝီရိယော ပရက္ကမိံ။

‘‘ကာမံ ဘိဇ္ဇတုယံ ကာယော၊ မံသပေသီ ဝိသီယရုံ၊

ဥဘော ဇဏ္ဏုကသန္ဓီဟိ၊ ဇင်္ဃာယော ပပတန္တု မေ။

‘‘နာသိဿံ န ပိဝိဿာမိ၊ ဝိဟာရာ စ န နိက္ခမေ၊

နပိ ပဿံ နိပါတေဿံ၊ တဏှာသလ္လေ အနူဟတေ။

‘‘တဿ မေဝံ ဝိဟရတော၊ ပဿ ဝီရိယပရက္ကမံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ –

တတ္ထ ဇီဝိကတ္ထောတိ ဇီဝိကာယ အတ္ထိကော ဇီဝိကပ္ပယောဇနော။ ‘‘ဧတ္ထ ပဗ္ဗဇိတွာ နိဗ္ဘယော သုခေန အကိလမန္တော ဇီဝိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဇီဝိကတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိန္တိ အတ္ထော။ လဒ္ဓါန ဥပသမ္ပဒန္တိ ပဌမံ သာမဏေရပဗ္ဗဇ္ဇာယံ ဌိတော ¶ ဉတ္တိစတုတ္ထေန ကမ္မေန ဥပသမ္ပဒံ လဘိတွာ။ တတော သဒ္ဓံ ပဋိလဘိန္တိ တတော ဥပသမ္ပန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တော ဒွေ မာတိကာ၊ တိဿော အနုမောဒနာ၊ ဧကစ္စံ သုတ္တံ၊ သမထကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ဝိပဿနာဝိဓိဉ္စ ဥဂ္ဂဏှန္တော ဗုဒ္ဓါဒီနံ မဟာနုဘာဝတံ ¶ ဒိသွာ – ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ၊ သွာက္ခာတော ဓမ္မော၊ သုပ္ပဋိပန္နော သင်္ဃော’’တိ ရတနတ္တယေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘိံ။ ဒဠှဝီရိယော ပရက္ကမိန္တိ ဧဝံ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ဟုတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ သစ္စပဋိဝေဓာယ ဒဠှဝီရိယော ထိရဝီရိယော ဟုတွာ ပရက္ကမိံ၊ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ သမ္မဒေဝ ပဒဟိံ။

ယထာ ပန ပရက္ကမိံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ကာမ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကာမန္တိ ယထာကာမံ ဧကံသတော ဝါ ဘိဇ္ဇတု။ အယံ ကာယောတိ အယံ မမ ပူတိကာယော၊ ဣမိနာ ဝီရိယပတာပေန ဘိဇ္ဇတိ စေ၊ ဘိဇ္ဇတု ဆိန္နဘိန္နံ ဟောတု။ မံသပေသီ ဝိသီယရုန္တိ ဣမိနာ ဒဠှပရက္ကမေန ဣမသ္မာ ကာယာ မံသပေသိယော ဝိသီယန္တိ စေ၊ ဝိသီယန္တု ဣတော စိတော ဝိဒ္ဓံသန္တု။ ဥဘော ဇဏ္ဏုကသန္ဓီဟိ၊ ဇင်္ဃာယော ပပတန္တု မေတိ ဥဘောဟိ ဇဏ္ဏုကသန္ဓီဟိ သဟ မမ ဥဘော ဇင်္ဃာယော သတ္ထိယော ဦရုဗန္ဓတော ဘိဇ္ဇိတွာ ဘူမိယံ ပပတန္တု။ ‘‘မ’’န္တိပိ ပါဌော၊ သော ဧဝတ္ထော။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

မုဒိတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။