📜

၁၄။ စုဒ္ဒသကနိပါတော

၁။ ခဒိရဝနိယရေဝတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

စုဒ္ဒသကနိပါတေ ယဒါ အဟန္တိအာဒိကာ အာယသ္မတော ခဒိရဝနိယရေဝတတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ကာမဉ္စိမဿ ထေရဿ ဂါထာ ဟေဋ္ဌာ ဧကကနိပါတေ (ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၁။ ခဒိရဝနိယတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ) အာဂတာ။ တတ္ထ ပနဿ အတ္တနော ဘာဂိနေယျေသု သတိဇနနမတ္တံ ဒဿိတန္တိ တဿာ ဧကကနိပါတေ သင်္ဂဟော ကတော။ ဣမာ ပန ထေရဿ ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိနိဗ္ဗာနာ ပဋိပတ္တိပကာသိတာ ဂါထာ ဣမသ္မိံ စုဒ္ဒသကနိပါတေ သင်္ဂဟံ အာရောပိတာ။ တတ္ထ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာယေဝ။ အယံ ပန ဝိသေသော – ထေရော ကိရ အရဟတ္တံ ပတွာ ကာလေန ကာလံ သတ္ထု ဓမ္မသေနာပတိပ္ပဘူတီနံ မဟာထေရာနဉ္စ ဥပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ကတိပါဟမေဝ တတ္ထ ဝသိတွာ ခဒိရဝနမေဝ ပစ္စာဂန္တွာ ဖလသမာပတ္တိသုခေန ဗြဟ္မဝိဟာရေဟိ စ ဝီတိနာမေတိ။ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဇိဏ္ဏော ဝုဍ္ဎော ဝယော အနုပ္ပတ္တော အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ သာဝတ္ထိယာ အဝိဒူရေ အရညေ ဝသိ။ တေန စ သမယေန စောရာ နဂရေ ကတကမ္မာ အာရက္ခမနုဿေဟိ အနုဗန္ဓာ ပလာယန္တာ ထေရဿ သမီပေ ဂဟိတဘဏ္ဍံ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယိံသု။ မနုဿာ အနုဓာဝန္တာ ထေရဿ သမီပေ ဘဏ္ဍံ ဒိသွာ ထေရံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘စောရော’’တိ သညာယ ဂဟေတွာ ရညော ဒဿေသုံ၊ ‘‘အယံ၊ ဒေဝ၊ စောရော’’တိ။ ရာဇာ ထေရံ မုဉ္စာပေတွာ၊ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှေဟိ ဣဒံ စောရိကကမ္မံ ကတံ ဝါ၊ နော ဝါ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ထေရော ကိဉ္စာပိ ဇာတိတော ပဋ္ဌာယ အတ္တနာ တာဒိသံ န ကတပုဗ္ဗံ၊ တံ ပဗ္ဗဇိတတော ပဋ္ဌာယ ပန အကတဘာဝဿ၊ သဗ္ဗသော ကိလေသာနံ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ တာဒိသဿ ကရဏေ အဘဗ္ဗတာယ ပကာသနတ္ထံ သမီပေ ဌိတာနံ ဘိက္ခူနံ ရညော စ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော –

၆၄၅။

‘‘ယဒါ အဟံ ပဗ္ဗဇိတော၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊

နာဘိဇာနာမိ သင်္ကပ္ပံ၊ အနရိယံ ဒေါသသံဟိတံ။

၆၄၆။

‘‘‘ဣမေ ဟညန္တု ဝဇ္ဈန္တု၊ ဒုက္ခံ ပပ္ပောန္တု ပါဏိနော’၊

သင်္ကပ္ပံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဣမသ္မိံ ဒီဃမန္တရေ။

၆၄၇။

‘‘မေတ္တဉ္စ အဘိဇာနာမိ၊ အပ္ပမာဏံ သုဘာဝိတံ၊

အနုပုဗ္ဗံ ပရိစိတံ၊ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ။

၆၄၈။

‘‘သဗ္ဗမိတ္တော သဗ္ဗသခေါ၊ သဗ္ဗဘူတာနုကမ္ပကော၊

မေတ္တစိတ္တဉ္စ ဘာဝေမိ၊ အဗျာပဇ္ဇရတော သဒါ။

၆၄၉။

‘‘အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ စိတ္တံ အာမောဒယာမဟံ၊

ဗြဟ္မဝိဟာရံ ဘာဝေမိ၊ အကာပုရိသသေဝိတံ။

၆၅၀။

‘‘အဝိတက္ကံ သမာပန္နော၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကော၊

အရိယေန တုဏှီဘာဝေန၊ ဥပေတော ဟောတိ တာဝဒေ။

၆၅၁။

‘‘ယထာပိ ပဗ္ဗတော သေလော၊ အစလော သုပ္ပတိဋ္ဌိတော၊

ဧဝံ မောဟက္ခယာ ဘိက္ခု၊ ပဗ္ဗတောဝ န ဝေဓတိ။

၆၅၂။

‘‘အနင်္ဂဏဿ ပေါသဿ၊ နိစ္စံ သုစိဂဝေသိနော၊

ဝါလဂ္ဂမတ္တံ ပါပဿ၊ အဗ္ဘမတ္တံဝ ခါယတိ။

၆၅၃။

‘‘နဂရံ ယထာ ပစ္စန္တံ၊ ဂုတ္တံ သန္တရဗာဟိရံ၊

ဧဝံ ဂေါပေထ အတ္တာနံ၊ ခဏော ဝေါ မာ ဥပစ္စဂါ။

၆၅၄။

‘‘နာဘိနန္ဒာမိ မရဏံ၊ နာဘိနန္ဒာမိ ဇီဝိတံ၊

ကာလဉ္စ ပဋိကင်္ခါမိ၊ နိဗ္ဗိသံ ဘတကော ယထာ။

၆၅၅။

‘‘နာဘိနန္ဒာမိ မရဏံ၊ နာဘိနန္ဒာမိ ဇီဝိတံ၊

ကာလဉ္စ ပဋိကင်္ခါမိ၊ သမ္ပဇာနော ပတိဿတော။

၆၅၆။

‘‘ပရိစိဏ္ဏော မယာ သတ္ထာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ၊

ဩဟိတော ဂရုကော ဘာရော၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။

၆၅၇။

‘‘ယဿ စတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတော၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊

သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော။

၆၅၈။

‘‘သမ္ပာဒေထပ္ပမာဒေန၊ ဧသာ မေ အနုသာသနီ၊

ဟန္ဒာဟံ ပရိနိဗ္ဗိဿံ ဝိပ္ပမုတ္တောမှိ သဗ္ဗဓီ’’တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထာယံ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ ဣမသ္မိံ ဒီဃမန္တရေတိ၊ ယဒါ အဟံ ပဗ္ဗဇိတောမှိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ အယဉ္စ မေ စရိမကာလော၊ ဧတသ္မိံ ဒီဃမန္တရေ ကာလေ ‘‘ဣဒံ မယှံ ဟောတူ’’တိ အဘိဇ္ဈာဝသေန ဝါ၊ ‘‘ဣမေ သတ္တာ ဟညန္တူ’’တိအာဒိနာ ဗျာပါဒဝသေန ဝါ အနရိယံ ဒေါသသံဟိတံ သင်္ကပ္ပံ နာဘိဇာနာမီတိ ယောဇနာ။

မေတ္တဉ္စအဘိဇာနာမီတိ၊ မိဇ္ဇတိ သိနိယှတိ ဧတာယာတိ မေတ္တာ၊ အဗျာပါဒေါ။ မေတ္တာ ဧတိဿာ အတ္ထီတိ မေတ္တာ၊ မေတ္တာဘာဝနာ မေတ္တာဗြဟ္မဝိဟာရော၊ တံ မေတ္တံ။ စ-သဒ္ဒေန ကရုဏံ မုဒိတံ ဥပေက္ခဉ္စာတိ ဣတရဗြဟ္မဝိဟာရေ သင်္ဂဏှာတိ။ အဘိဇာနာမီတိ၊ အဘိမုခတော ဇာနာမိ။ အဓိဂတဉှိ ဈာနံ ပစ္စဝေက္ခတော ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏဿ အဘိမုခံ ဟောတိ။ ကီဒိသန္တိ အာဟ ‘‘အပ္ပမာဏ’’န္တိအာဒိ။ တဉှိ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ ဒေသိတံ၊ တထာ အနောဒိဿကဖရဏဝသေန အပရိမာဏသတ္တာရမ္မဏတာယ အပ္ပမာဏံ။ ပဂုဏဗလဝဘာဝါပါဒနေန သုဋ္ဌု ဘာဝိတတ္တာ သုဘာဝိတံ။ ပဌမံ မေတ္တာ၊ တတော ကရုဏာ၊ တတော မုဒိတာ၊ ပစ္ဆာ ဥပေက္ခာတိ ဧဝံ အနုပုဗ္ဗံ အနုက္ကမေန ပရိစိတံ အာသေဝိတံ၊ ဗဟုလီကတံ အဘိဇာနာမီတိ ယောဇနာ။

သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ မိတ္တော၊ သဗ္ဗေ ဝါ တေ မယှံ မိတ္တာတိ သဗ္ဗမိတ္တော။ မေတ္တဉှိ ဘာဝေန္တော သတ္တာနံ ပိယော ဟောတိ။ သဗ္ဗသခေါတိ၊ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ သဗ္ဗဘူတာနုကမ္ပကောတိ၊ သဗ္ဗသတ္တာနံ အနုဂ္ဂဏှနကော။ မေတ္တစိတ္တဉ္စ ဘာဝေမီတိ၊ မေတ္တာယ သဟိတံ သမ္ပယုတ္တံ စိတ္တံ ဝိသေသတော ဘာဝေမိ၊ ဝဍ္ဎေမိ၊ ပကာသေမိ ဝါ အကထေန္တေပိ ဘာဝနာယ ဥက္ကံသဂတဘာဝတော။ ‘‘မေတ္တံ စိတ္တဉ္စ ဘာဝေမီ’’တိ ဝါ ပါဌော။ တဿတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယောဝ။ အဗျာပဇ္ဇရတောတိ၊ အဗျာပဇ္ဇေ သတ္တာနံ ဟိတူပသံဟာရေ အဘိရတော။ သဒါတိ၊ သဗ္ဗကာလံ၊ တေန တတ္ထ သာတစ္စကိရိယံ ဒဿေတိ။

အသံဟီရန္တိ န သံဟီရံ၊ အာသန္နပစ္စတ္ထိကေန ရာဂေန အနာကဍ္ဎနိယံ။ အသံကုပ္ပန္တိ န ကုပ္ပံ၊ ဒူရပစ္စတ္ထိကေန ဗျာပါဒေန အကောပိယံ၊ ဧဝံဘူတံ ကတွာ မမ မေတ္တစိတ္တံ အာမောဒယာမိ အဘိပ္ပမောဒယာမိ ဗြဟ္မဝိဟာရံ ဘာဝေမိ။ အကာပုရိသသေဝိတန္တိ၊ ကာပုရိသေဟိ နီစဇနေဟိ အသေဝိတံ၊ အကာပုရိသေဟိ ဝါ အရိယေဟိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ သေဝိတံ ဗြဟ္မံ သေဋ္ဌံ နိဒ္ဒေါသံ မေတ္တာဒိဝိဟာရံ ဘာဝေမိ ဝဍ္ဎေမီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ အတ္တုဒ္ဒေသဝသေန ပဉ္စဟိ ဂါထာဟိ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တံ အညာပဒေသေန ဒဿေန္တော ‘‘အဝိတက္က’’န္တိအာဒိနာ စတဿော ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ အဝိတက္ကံ သမာပန္နောတိ၊ ဝိတက္ကဝိရဟိတံ ဒုတိယာဒိဈာနံ သမာပန္နော၊ ဧတေန ထေရော ဗြဟ္မဝိဟာရဘာဝနာယ အညာပဒေသေန အတ္တနာ ဒုတိယာဒိဈာနာဓိဂမမာဟ။ ယသ္မာ ပနာယံ ထေရော တမေဝ ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ဧကာသနေနေဝ အရဟတ္တံ ဂဏှိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ အညာပဒေသေနေဝ ဒဿေန္တော ‘‘အဝိတက္ကံ သမာပန္နော’’တိ ဝတွာ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကော။ အရိယေန တုဏှီဘာဝေန၊ ဥပေတော ဟောတိ တာဝဒေ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ဝစီသင်္ခါရာဘာဝတော အဝိတက္ကာဝိစာရာ သမာပတ္တိ ‘‘အရိယော တုဏှီဘာဝေါ’’တိ ဝဒန္တိ။ ‘‘သန္နိပတိတာနံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒွယံ ကရဏီယံ ဓမ္မီ ဝါ ကထာ အရိယော ဝါ တုဏှီဘာဝေါ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၇၃) ပန ဝစနတော ယာ ကာစိ သမာပတ္တိ အရိယော တုဏှီဘာဝေါ နာမ။ ဣဓ ပန စတုတ္ထဇ္ဈာနိကာ အဂ္ဂဖလသမာပတ္တိ အဓိပ္ပေတာ။

ဣဒါနိ တဿာဓိဂတတ္တာ လောကဓမ္မေဟိ အကမ္ပနီယတံ ဥပမာယ ပကာသေန္တော ‘‘ယထာပိ ပဗ္ဗတော’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ယထာပိ ပဗ္ဗတော သေလောတိ၊ ယထာ သိလာမယော ဧကဃနသေလော ပဗ္ဗတော၊ န ပံသုပဗ္ဗတော န မိဿကပဗ္ဗတောတိ အတ္ထော။ အစလော သုပ္ပတိဋ္ဌိတောတိ၊ သုဋ္ဌု ပတိဋ္ဌိတမူလော ပကတိဝါတေဟိ အစလော အကမ္ပနီယော ဟောတိ၊ တသ္မာ အရဟတ္တံ နိဗ္ဗာနဉ္စ ဧဝံ မောဟက္ခယာ ဘိက္ခု၊ ပဗ္ဗတောဝ န ဝေဓတီတိ မောဟဿ အနဝသေသပ္ပဟာနာ၊ မောဟမူလကတ္တာ စ သဗ္ဗာကုသလာနံ ပဟီနသဗ္ဗာကုသလော ဘိက္ခု ယထာ သော ပဗ္ဗတော ပကတိဝါတေဟိ၊ ဧဝံ လောကဓမ္မေဟိ န ဝေဓတိ န ကမ္ပတိ၊ မောဟက္ခယောတိ ဝါ ယသ္မာ အရဟတ္တံ နိဗ္ဗာနဉ္စ ဝုစ္စတိ ၊ တသ္မာ မောဟက္ခယာတိ မောဟက္ခယဿ ဟေတု နိဗ္ဗာနဿ အရဟတ္တဿ စ အဓိဂတတ္တာ စတူသု အရိယသစ္စေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတော အသမာပန္နကာလေပိ ပဗ္ဗတော ဝိယ န ဝေဓတိ၊ ပဂေဝ သမာပန္နကာလေတိ အဓိပ္ပာယော။

ဣဒါနိ ပါပံ နာမေတံ အသုစိသီလော ဧဝ သမာစရတိ၊ န စ သုစိသီလော၊ သုစိသီလဿ ပန တံ အဏုမတ္တမ္ပိ ဘာရိယံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘အနင်္ဂဏဿာ’’တိအာဒိဂါထမာဟ ။ တဿတ္ထော – ရာဂါဒိအင်္ဂဏာဘာဝတော အနင်္ဂဏဿ သဗ္ဗကာလံ သုစိအနဝဇ္ဇဓမ္မေ ဧဝ ဂဝေသန္တဿ သပ္ပုရိသဿ ဝါလဂ္ဂမတ္တံ ကေသဂ္ဂမတ္တံ ပါပဿ လေသမတ္တမ္ပိ သကလံ လောကဓာတုံ ဖရိတွာ ဌိတံ အဗ္ဘမတ္တံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တသ္မာ န ဧဝရူပေ ကမ္မေ မာဒိသာ အာသင်္ကိတဗ္ဗာတိ အဓိပ္ပာယော။

ယသ္မာ နိက္ကိလေသေသုပိ အန္ဓဗာလာ ဧဝရူပေ အပဝါဒေ သမုဋ္ဌာပေန္တိ၊ တသ္မာ အတ္ထကာမေဟိ သက္ကစ္စံ အတ္တာ ရက္ခိတဗ္ဗောတိ ဩဝါဒံ ဒေန္တော ‘‘နဂရံ ယထာ’’တိအာဒိဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ယထာ ပန ပစ္စန္တနဂရဝါသီဟိ မနုဿေဟိ ပစ္စန္တံ နဂရံ ဒွါရပါကာရာဒီနိ ထိရာနိ ကရောန္တေဟိ သအန္တရံ၊ ဥဒ္ဒါပပရိခါဒီနိ ထိရာနိ ကရောန္တေဟိ သဗာဟိရန္တိ သန္တရဗာဟိရံ ဂုတ္တံ ကရီယတိ၊ ဧဝံ တုမှေဟိပိ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ အဇ္ဈတ္တိကာနိ ဆ ဒွါရာနိ ပိဒဟိတွာ ဒွါရရက္ခိတံ သတိံ အဝိဿဇ္ဇေတွာ ယထာ ဂယှမာနာနိ ဗာဟိရာနိ ဆ အာယတနာနိ အဇ္ဈတ္တိကာနိ ဥပဃာတာယ သံဝတ္တန္တိ၊ တထာ အဂ္ဂဟဏေန တာနိပိ ထိရာနိ ကတွာ တေသံ အပ္ပဝေသာယ ဒွါရရက္ခိတံ သတိံ အပ္ပဟာယ ဝိစရန္တာ အတ္တာနံ ဂေါပေထ။ ကသ္မာ? ခဏော ဝေါ မာ ဥပစ္စဂါ။ ယော ဟိ ဧဝံ အတ္တာနံ န ဂေါပေတိ၊ တံ ပုဂ္ဂလံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒက္ခဏော၊ မနုဿတ္တဘာဝက္ခဏော၊ မဇ္ဈိမဒေသေ ဥပ္ပတ္တိက္ခဏော၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ပဋိလဒ္ဓက္ခဏော၊ ဆန္နံ အာယတနာနံ အဝေကလ္လက္ခဏောတိ သဗ္ဗောပိ အယံ ခဏော အတိက္ကမတိ၊ သော ခဏော တုမှေ မာ အတိက္ကမတူတိ။

ဧဝံ ထေရော ဣမာယ ဂါထာယ သရာဇိကံ ပရိသံ ဘိက္ခူ စ ဩဝဒိတွာ ပုန မရဏေ ဇီဝိတေ စ အတ္တနော သမစိတ္တတံ ကတကိစ္စတဉ္စ ပကာသေန္တော ‘‘နာဘိနန္ဒာမိ မရဏ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ (ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၂။၆၀၇)။

ဧဝံ ပန ဝတွာ အတ္တနော ပရိနိဗ္ဗာနကာလံ ဥပဋ္ဌိတံ ဒိသွာ သင်္ခေပေနေဝ နေသံ ဩဝါဒံ ဒတွာ ပရိနိဗ္ဗာနံ ပဝေဒေန္တော ဩသာနဂါထမာဟ။ တတ္ထ သမ္ပာဒေထပ္ပမာဒေနာတိ သမ္ပာဒေတဗ္ဗံ ဒါနသီလာဒိံ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေထ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပဘေဒေ ဂဟဋ္ဌဝတ္တေ သီလာနုရက္ခဏေ သမထအနုယောဂေ ဝိပဿနာဘာဝနာယ စ အပ္ပမတ္တာ ဟောထ။ ဧသာ မေ အနုသာသနီတိ ဒါနသီလာဒီသု န ပမဇ္ဇထာတိ ဧသာ မမ အနုသိဋ္ဌိ ဩဝါဒေါ။

ဧဝံ သိခါပတ္တံ ပရဟိတပဋိပတ္တိံ ဒီပေတွာ အတ္တဟိတပဋိပတ္တိယာပိ မတ္ထကံ ဂဏှန္တော ‘‘ဟန္ဒာဟံ ပရိနိဗ္ဗိဿံ၊ ဝိပ္ပမုတ္တောမှိ သဗ္ဗဓီ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ဝိပ္ပမုတ္တောမှိ သဗ္ဗဓီတိ သဗ္ဗသော ကိလေသေဟိ ဘဝေဟိ စ ဝိပ္ပမုတ္တော အမှိ၊ တသ္မာ ဧကံသေန ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမီတိ။

ဧဝံ ပန ဝတွာ အာကာသေ ပလ္လင်္ကေန နိသိန္နော တေဇောဓာတုံ သမာပဇ္ဇိတွာ ပဇ္ဇလန္တော အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။

ခဒိရဝနိယရေဝတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဂေါဒတ္တတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ယထာပိ ဘဒ္ဒေါတိအာဒိကာ အာယသ္မတော ဂေါဒတ္တတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ သတ္ထဝါဟကုလေ နိဗ္ဗတ္တော။ ဂေါဒတ္တောတိ နာမေန ဝယပ္ပတ္တော ပိတရိ ကာလင်္ကတေ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေန္တော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ဘဏ္ဍံ အာဒါယ အပရာပရံ သဉ္စရိတွာ ဝါဏိဇ္ဇေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ ယထာဝိဘဝံ ပုညာနိပိ ကရောတိ။ သော ဧကဒိဝသံ အန္တရာမဂ္ဂေ ဓုရေ ယုတ္တဂေါဏေ ဝဟိတုံ အသက္ကောန္တေ ပတိတေ မနုဿေသု တံ ဝုဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တေသု သယမေဝ ဂန္တွာ တံ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဂါဠှံ ဝိဇ္ဈိ။ ဂေါဏော ‘‘အယံ အသပ္ပုရိသော မမ ဗလာဗလံ အဇာနန္တော ဂါဠှံ ဝိဇ္ဈတီ’’တိ ကုဒ္ဓါ မနုဿဝါစာယ၊ ‘‘ဘော ဂေါဒတ္တ၊ အဟံ ဧတ္တကံ ကာလံ အတ္တနော ဗလံ အနိဂုဟန္တော တုယှံ ဘာရံ ဝဟိံ၊ အဇ္ဇ ပန အသမတ္ထဘာဝေန ပတိတံ မံ အတိဝိယ ဗာဓသိ၊ ဟောတု၊ ဣတော စဝိတွာ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ တံ ဗာဓေတုံ သမတ္ထော ပဋိသတ္တု ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနာနုရူပေန အက္ကောသိ။ တံ သုတွာ ဂေါဒတ္တော ‘‘ဧဝံ နာမ သတ္တေ ဗာဓေတွာ ကိံ ဣမာယ ဇီဝိကာယာ’’တိ သံဝေဂဇာတော သဗ္ဗံ ဝိဘဝံ ပဟာယ အညတရဿ မဟာထေရဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ သမာပတ္တိသုခေန ဝီတိနာမေန္တော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတာနံ ဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတာနံ အရိယဂဏာနံ လောကဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဓမ္မံ ကထေန္တော –

၆၅၉။

‘‘ယထာပိ ဘဒ္ဒေါ အာဇညော၊ ဓုရေ ယုတ္တော ဓုရဿဟော၊

မထိတော အတိဘာရေန၊ သံယုဂံ နာတိဝတ္တတိ။

၆၆၀။

‘‘ဧဝံ ပညာယ ယေ တိတ္တာ၊ သမုဒ္ဒေါ ဝါရိနာ ယထာ၊

န ပရေ အတိမညန္တိ၊ အရိယဓမ္မောဝ ပါဏိနံ။

၆၆၁။

‘‘ကာလေ ကာလဝသံ ပတ္တာ၊ ဘဝါဘဝဝသံ ဂတာ၊

နရာ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆန္တိ၊ တေဓ သောစန္တိ မာဏဝါ။

၆၆၂။

‘‘ဥန္နတာ သုခဓမ္မေန၊ ဒုက္ခဓမ္မေန စောနတာ၊

ဒွယေန ဗာလာ ဟညန္တိ၊ ယထာဘူတံ အဒဿိနော။

၆၆၃။

‘‘ယေ စ ဒုက္ခေ သုခသ္မိဉ္စ၊ မဇ္ဈေ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂူ၊

ဌိတာ တေ ဣန္ဒခီလောဝ၊ န တေ ဥန္နတဩနတာ။

၆၆၄။

‘‘န ဟေဝ လာဘေ နာလာဘေ၊ န ယသေ န စ ကိတ္တိယာ၊

န နိန္ဒာယံ ပသံသာယ၊ န တေ ဒုက္ခေ သုခမှိ စ။

၆၆၅။

‘‘သဗ္ဗတ္ထ တေ န လိမ္ပန္တိ၊ ဥဒဗိန္ဒုဝ ပေါက္ခရေ၊

သဗ္ဗတ္ထ သုခိတာ ဓီရာ၊ သဗ္ဗတ္ထ အပရာဇိတာ။

၆၆၆။

‘‘ဓမ္မေန စ အလာဘော ယော၊ ယော စ လာဘော အဓမ္မိကော၊

အလာဘော ဓမ္မိကော သေယျော၊ ယဉ္စေ လာဘော အဓမ္မိကော။

၆၆၇။

‘‘ယသော စ အပ္ပဗုဒ္ဓီနံ၊ ဝိညူနံ အယသော စ ယော၊

အယသောဝ သေယျော ဝိညူနံ၊ န ယသော အပ္ပဗုဒ္ဓိနံ။

၆၆၈။

‘‘ဒုမ္မေဓေဟိ ပသံသာ စ၊ ဝိညူဟိ ဂရဟာ စ ယာ၊

ဂရဟာဝ သေယျော ဝိညူဟိ၊ ယဉ္စေ ဗာလပ္ပသံသနာ။

၆၆၉။

‘‘သုခဉ္စ ကာမမယိကံ၊ ဒုက္ခဉ္စ ပဝိဝေကိယံ၊

ပဝိဝေကဒုက္ခံ သေယျော၊ ယဉ္စေ ကာမမယံ သုခံ။

၆၇၀။

‘‘ဇီဝိတဉ္စ အဓမ္မေန၊ ဓမ္မေန မရဏဉ္စ ယံ၊

မရဏံ ဓမ္မိကံ သေယျော၊ ယဉ္စေ ဇီဝေ အဓမ္မိကံ။

၆၇၁။

‘‘ကာမကောပပ္ပဟီနာ ယေ၊ သန္တစိတ္တာ ဘဝါဘဝေ၊

စရန္တိ လောကေ အသိတာ၊ နတ္ထိ တေသံ ပိယာပိယံ။

၆၇၂။

‘‘ဘာဝယိတွာန ဗောဇ္ဈင်္ဂေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ ဗလာနိ စ၊

ပပ္ပုယျ ပရမံ သန္တိံ၊ ပရိနိဗ္ဗန္တိနာသဝါ’’တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ အာဇညောတိ၊ ဥသဘာဇာနီယော။ ဓုရေ ယုတ္တောတိ၊ သကဋဓုရေ ယောဇိတော။ ဓုရဿဟောတိ၊ ဓုရဝါဟော။ ဂါထာသုခတ္ထဉ္စေတ္ထ ဒွိသကာရတော နိဒ္ဒေသော ကတော၊ သကဋဘာရံ ဝဟိတုံ သမတ္ထောတိ အတ္ထော။ မထိတော အတိဘာရေနာတိ၊ အတိဘာရေန ဂရုဘာရေန ပီဠိတော။ ‘‘မဒ္ဒိတော’’တိပိ ပါဠိ၊ သော ဧဝတ္ထော။ သံယုဂန္တိ၊ အတ္တနော ခန္ဓေ ဌပိတံ ယုဂံ နာတိဝတ္တတိ န အတိက္ကာမေတိ၊ သမ္မာ ယော ဥဒ္ဓရိတွာ ဓုရံ ဆဍ္ဍေတွာ န တိဋ္ဌတိ။ ဧဝန္တိ ယထာ သော ဓောရယှော အတ္တနော ဘဒြာဇာနီယတာယ အတ္တနော ဓီရဝီရတာယ အတ္တနော ဘာရံ နာတိဝတ္တတိ န ပရိစ္စဇတိ၊ ဧဝံ ယေ ဝါရိနာ ဝိယ မဟာသမုဒ္ဒေါ လောကိယလောကုတ္တရာယ ပညာယ တိတ္တာ ဓာတာ ပရိပုဏ္ဏာ၊ တေ ပရေ နိဟီနပညေ န အတိမညန္တိ၊ န ပရိဘဝန္တိ။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘အရိယဓမ္မောဝ ပါဏိန’’န္တိ၊ ပါဏိနံ သတ္တေသု အယံ အရိယာနံ ဓမ္မော ယဒိဒံ တေသံ ပညာယ ပါရိပူရိံ ဂတတ္တာ လာဘာဒိနာ အတ္တာနုက္ကံသနံ ဝိယ အလာဘာဒိနာ ပရေသံ အဝမ္ဘနံ။

ဧဝံ ပညာပါရိပူရိယာ အရိယာနံ သုခဝိဟာရံ ဒဿေတွာ တဒဘာဝတော အနရိယာနံ ဒုက္ခဝိဟာရံ ဒဿေတုံ ‘‘ကာလေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကာလေတိ လာဘာလာဘာဒိနာ သမင်္ဂီဘူတကာလေ။ ကာလဝသံ ပတ္တာတိ လာဘာဒိကာလဿ စ ဝသံ ဥပဂတာ၊ လာဘာဒိနာ သောမနဿိတာ အလာဘာဒိနာ စ ဒေါမနဿိတာတိ အတ္ထော။ ဘဝါဘဝဝသံ ဂတာတိ ဘဝဿ အဘဝဿ စ ဝသံ ဥပဂတာ ဝုဒ္ဓိဟာနိယော အနုဝတ္တန္တာ တေ။ နရာ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆန္တိ၊ တေဓ သောစန္တိ မာဏဝါတိ တေ နရာ ‘‘မာဏဝါ’’တိ လဒ္ဓနာမာ သတ္တာ လာဘာလာဘာဒိဝသေန ဝုဒ္ဓိဟာနိဝသေန အနုရောဓပဋိဝိရောဓံ အာပန္နာ ဣဓလောကေ သောစန္တိ၊ ပရလောကေ စ နိရယာဒိဒုက္ခံ ဂစ္ဆန္တိ ပါပုဏန္တီတိ အတ္ထော။

‘‘ဥန္နတာ’’တိအာဒိနာပိ လောကဓမ္မဝသေန သတ္တာနံ အနတ္ထပ္ပတ္တိမေဝ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ဥန္နတာ သုခဓမ္မေနာတိ သုခဟေတုနာ သုခပစ္စယေန ဘောဂသမ္ပတ္တိအာဒိနာ ဥန္နတိံ ဂတာ၊ ဘောဂမဒါဒိနာ မတ္တာတိ အတ္ထော။ ဒုက္ခဓမ္မေန စောနတာတိ ဒုက္ခဟေတုနာ ဒုက္ခပစ္စယေန ဘောဂဝိပတ္တိအာဒိနာ နိဟီနတံ ဂတာ ဒါလိဒ္ဒိယာဒိနာ ကာပညတံ ပတ္တာ။ ဒွယေနာတိ ယထာဝုတ္တေန ဥန္နတိဩနတိဒွယေန လာဘာလာဘာဒိဒွယေန ဝါ ဗာလပုထုဇ္ဇနာ ဟညန္တိ၊ အနုရောဓပဋိဝိရောဓဝသေန ဝိဗာဓီယန္တိ ပီဠိယန္တိ။ ကသ္မာ? ယထာဘူတံ အဒဿိနော ယသ္မာ တေ ဓမ္မသဘာဝံ ယာထာဝတော နဗ္ဘညံသု၊ ပရိညာတက္ခန္ဓာ ပဟီနကိလေသာ စ န ဟောန္တိ၊ တသ္မာတိ အတ္ထော။ ‘‘ယထာဘူတံ အဒဿနာ’’တိပိ ပဌန္တိ၊ အဒဿနဟေတူတိ အတ္ထော။ ယေ စ ဒုက္ခေ သုခသ္မိဉ္စ၊ မဇ္ဈေ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂူတိ ယေ ပန အရိယာ ဒုက္ခဝေဒနာယ သုခဝေဒနာယ မဇ္ဈတ္တတာဝေဒနာယ စ တပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဆန္ဒရာဂဘူတံ သိဗ္ဗိနိံ တဏှံ အဂ္ဂမဂ္ဂါဓိဂမေန အစ္စဂူ အတိက္ကမိံသု၊ တေ ဣန္ဒခီလော ဝိယ ဝါတေဟိ လောကဓမ္မေဟိ အသမ္ပကမ္ပိယာ ဌိတာ၊ န တေ ဥန္နတဩနတာ၊ ကဒါစိပိ ဥန္နတာ ဝါ ဩနတာ ဝါ န ဟောန္တိ သဗ္ဗသော အနုနယပဋိဃာဘာဝတော။

ဧဝံ ဝေဒနာဓိဋ္ဌာနံ အရဟတော အနုပလေပံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ လောကဓမ္မေ ဝိဘဇိတွာ သဗ္ဗတ္ထကမေဝဿ အနုပလေပံ ဒဿေန္တော ‘‘န ဟေဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ လာဘေတိ စီဝရာဒီနံ ပစ္စယာနံ ပဋိလာဘေ။ အလာဘေတိ တေသံယေဝ အပ္ပဋိလာဘေ အပဂမေ။ န ယသေတိ ပရိဝါရဟာနိယံ အကိတ္တိယဉ္စ။ ကိတ္တိယာတိ ပရမ္မုခါ ကိတ္တနေ ပတ္ထဋယသတာယံ။ နိန္ဒာယန္တိ သမ္မုခါ ဂရဟာယံ။ ပသံသာယန္တိ၊ ပစ္စက္ခတော ဂုဏာဘိတ္ထဝနေ။ ဒုက္ခေတိ ဒုက္ခေ ဥပ္ပန္နေ။ သုခေတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။

သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ ယထာဝုတ္တေ အဋ္ဌဝိဓေပိ လောကဓမ္မေ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဝါ ရူပါဒိကေ ဝိသယေ တေ ခီဏာသဝါ န လိမ္ပန္တိ သဗ္ဗသော ပဟီနကိလေသတ္တာ။ ယထာ ကိံ? ဥဒဗိန္ဒုဝ ပေါက္ခရေ ယထာ ကမလဒလေ ဇလဗိန္ဒု အလ္လီယိတွာ ဌိတမ္ပိ တေန န လိမ္ပတိ၊ ဇလဗိန္ဒုနာ စ ကမလဒလံ၊ အညဒတ္ထု ဝိသံသဋ္ဌမေဝ၊ ဧဝမေတေပိ ဥပဋ္ဌိတေ လာဘာဒိကေ၊ အာပါထဂတေ ရူပါဒိအာရမ္မဏေ စ ဝိသံသဋ္ဌာ ဧဝံ။ တတော ဧဝ ဓီရာ ပဏ္ဍိတာ သဗ္ဗတ္ထ လာဘာဒီသု ဉာဏမုခေန ပိယနိမိတ္တာနံ သောကာဒီနဉ္စ အဘာဝတော သုခိတာ လာဘာဒီဟိ စ အနဘိဘဝနီယတော သဗ္ဗတ္ထ အပရာဇိတာဝ ဟောန္တိ။

ဣဒါနိ လာဘာလာဘာဒီသု သေယျံ နိဒ္ဓါရေတွာ ဒဿေန္တော ‘‘ဓမ္မေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဓမ္မေန စ အလာဘော ယောတိ ယော ဓမ္မံ ရက္ခန္တဿ တံနိမိတ္တံ အလာဘော လာဘာဘာဝေါ၊ လာဘဟာနိ။ ယော စ လာဘော အဓမ္မိကော အဓမ္မေန အညာယေန ဗုဒ္ဓပဋိကုဋ္ဌေန ဝိဓိနာ ဥပ္ပန္နော၊ တေသု ဒွီသု အလာဘော ဓမ္မိကော ဓမ္မာဝဟော သေယျော၊ ယာဒိသံ လာဘံ ပရိဝဇ္ဇန္တဿ အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ တာဒိသော အလာဘော ပါသံသတရော အတ္ထာဝဟော။ ယဉ္စေ လာဘော အဓမ္မိကောတိ ယော လာဘော အဓမ္မေန ဥပ္ပန္နော၊ သော န သေယျောတိ အဓိပ္ပာယော။

ယသောစ အပ္ပဗုဒ္ဓီနံ၊ ဝိညူနံ အယသော စ ယောတိ ယော အပ္ပဗုဒ္ဓီနံ ဒုပ္ပညာနံ ဝသေန ပုဂ္ဂလဿ ယသော လဗ္ဘတိ၊ ယော စ ဝိညူနံ ပဏ္ဍိတာနံ ဝသေန အယသော ယသဟာနိ။ ဣမေသု ဒွီသု အယသောဝ သေယျော ဝိညူနံ။ တေ ဟိဿ ယထာ အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ဧဝံ ယသဟာနိံ ဣစ္ဆေယျုံ၊ တထာ စ ဘဗ္ဗဇာတိကော တံ အဂုဏံ ပဟာယ ဂုဏေ ပတိဋ္ဌေယျ။ န ယသော အပ္ပဗုဒ္ဓီနန္တိ ဒုပ္ပညာနံ ဝသေန ယသော သေယျော ဟောတိ၊ တေ ဟိ အဘူတဂုဏာဘိဗျာဟာရဝသေနာပိ နံ ဥပ္ပာဒေယျုံ၊ သော စဿ ဣဓ စေဝ ဝိညူဂရဟာဒိနာ သမ္ပရာယေ စ ဒုဂ္ဂတိယံ ဒုက္ခပရိက္ကိလေသာဒိနာ အနတ္ထာဝဟော။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘လာဘော သိလောကော သက္ကာရော၊ မိစ္ဆာလဒ္ဓါ စ ယော ယသော’’တိ (သု။ နိ။ ၄၄၀) ‘‘သက္ကာရော ကာပုရိသံ ဟန္တီ’’တိ (စူဠဝ။ ၃၃၅၊ အ။ နိ။ ၄။၆၈) စ။

ဒုမ္မေဓေဟီတိ၊ နိပ္ပညေဟိ။ ယဉ္စေ ဗာလပ္ပသံသနာတိ ဗာလေဟိ အဝိဒ္ဒသူဟိ ယာ နာမ ပသံသနာ။

ကာမမယိကန္တိ ဝတ္ထုကာမမယံ၊ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ။ ဒုက္ခဉ္စ ပဝိဝေကိယန္တိ ပဝိဝေကတော နိဗ္ဗတ္တံ ကာယကိလမထဝသေန ပဝတ္တံ ဝိသမာသနုပတာပါဒိဟေတုကံ ကာယိကံ ဒုက္ခံ၊ တံ ပန နိရာမိသဝိဝဋ္ဋူပနိဿယတာယ ဝိညူနံ ပါသံသာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပဝိဝေကဒုက္ခံ သေယျော’’တိ။

ဇီဝိတဉ္စအဓမ္မေနာတိ အဓမ္မေန ဇီဝိကကပ္ပနံ ဇီဝိတဟေတု အဓမ္မစရဏံ။ ဓမ္မေန မရဏံ နာမ ‘‘ဣမံ နာမ ပါပံ အကရောန္တံ တံ မာရေဿာမီ’’တိ ကေနစိ ဝုတ္တေ မာရေန္တေပိ တသ္မိံ ပါပံ အကတွာ ဓမ္မံ အဝိကောပေန္တဿ ဓမ္မဟေတုမရဏံ ဓမ္မိကံ သေယျောတိ တာဒိသံ မရဏံ ဓမ္မတော အနပေတတ္တာ ဓမ္မိကံ သဂ္ဂသမ္ပာပနတော နိဗ္ဗာနုပနိဿယတော စ ဝိညူနံ ပါသံသတရံ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ –

‘‘စဇေ ဓနံ အင်္ဂဝရဿ ဟေတု၊ အင်္ဂံ စဇေ ဇီဝိတံ ရက္ခမာနော၊

အင်္ဂံ ဓနံ ဇီဝိတဉ္စာပိ သဗ္ဗံ၊ စဇေ နရော ဓမ္မမနုဿရန္တော’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၄၇၀)၊

ယဉ္စေ ဇီဝေ အဓမ္မိကန္တိ ပုရိသော ယံ ဓမ္မတော အပေတံ ဇီဝိကံ ဇီဝေယျ၊ တံ န သေဝေယျ ဝိညူဟိ ဂရဟိတတ္တာ အပါယသမ္ပာပနတော စာတိ အဓိပ္ပာယော။

ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တံ ခီဏာသဝါနံ အနုပလေပံ ကာရဏတော ဒဿေန္တော ‘‘ကာမကောပပဟီနာ’’တိအာဒိဂါထမာဟ။

တတ္ထ ကာမကောပပဟီနာတိ အရိယမဂ္ဂေန သဗ္ဗသောဝ ပဟီနာ အနုရောဓပဋိဝိရောဓာ။ သန္တစိတ္တာ ဘဝါဘဝေတိ ခုဒ္ဒကေ စေဝ မဟန္တေ စ ဘဝေ အနဝသေသပဟီနကိလေသပရိဠာဟတာယ ဝူပသန္တစိတ္တာ။ လောကေတိ ခန္ဓာဒိလောကေ။ အသိတာတိ တဏှာဒိဋ္ဌိနိဿယဝသေန အနိဿိတာ။ နတ္ထိ တေသံ ပိယာပိယန္တိ တေသံ ခီဏာသဝါနံ ကတ္ထစိ လာဘာဒိကေ ရူပါဒိဝိသယေ စ ပိယံ ဝါ အပိယံ ဝါ နတ္ထိ၊ တံနိမိတ္တာနံ ကိလေသာနံ သဗ္ဗသော သမုစ္ဆိန္နတ္တာ။

ဣဒါနိ ယာယ ဘာဝနာယ တေ ဧဝရူပါ ဇာတာ၊ တံ ဒဿေတွာ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ဒေသနာယ ကူဋံ ဂဏှန္တော ‘‘ဘာဝယိတွာနာ’’တိ ဩသာနဂါထမာဟ။ တတ္ထ ပပ္ပုယျာတိ၊ ပါပုဏိတွာ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဣမာ ဧဝ စ ဂါထာ ထေရဿ အညာဗျာကရဏာပိ အဟေသုံ။

ဂေါဒတ္တတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စုဒ္ဒသကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။