📜

၁၅။ သောဠသကနိပါတော

၁။ အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

သောဠသကနိပါတေ ဧသ ဘိယျောတိအာဒိကာ အာယသ္မတော အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ဂဟပတိမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတွာ ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ အတ္တနော သာသနေ ပဌမံ ပဋိဝိဒ္ဓဓမ္မရတ္တညူနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော သတသဟဿဘိက္ခုပရိဝါရဿ သတ္ထုနော သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ သတ္ထာပိဿ အနန္တရာယတံ ဒိသွာ ဘာဝိနိံ သမ္ပတ္တိံ ဗျာကာသိ။ သော ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ စေတိယေ ပတိဋ္ဌာပိယမာနေ အန္တောစေတိယေ ရတနဃရံ ကာရေသိ၊ စေတိယံ ပရိဝါရေတွာ သဟဿရတနဂ္ဃိယာနိ စ ကာရေသိ။

သော ဧဝံ ပုညာနိ ကတွာ၊ တတော စဝိတွာ၊ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ မဟာကာလော နာမ ကုဋုမ္ဗိကော ဟုတွာ အဋ္ဌကရီသမတ္တေ ခေတ္တေ သာလိဂဗ္ဘံ ဖာလေတွာ၊ ဂဟိတသာလိတဏ္ဍုလေဟိ အသမ္ဘိန္နခီရပါယာသံ သမ္ပာဒေတွာ၊ တတ္ထ မဓုသပ္ပိသက္ကရာဒယော ပက္ခိပိတွာ၊ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သင်္ဃဿ အဒါသိ။ သာလိဂဗ္ဘံ ဖာလေတွာ ဂဟိတဂဟိတဋ္ဌာနံ ပုန ပူရတိ၊ ပုထုကကာလေ ပုထုကဂ္ဂံ နာမ အဒါသိ။ လာယနေ လာယနဂ္ဂံ၊ ဝေဏိကရဏေ ဝေဏဂ္ဂံ၊ ကလာပါဒိကရဏေ ကလာပဂ္ဂံ၊ ခလဂ္ဂံ၊ ဘဏ္ဍဂ္ဂံ၊ မိနဂ္ဂံ၊ ကောဋ္ဌဂ္ဂန္တိ၊ ဧဝံ ဧကသဿေ နဝ ဝါရေ အဂ္ဂဒါနံ နာမ အဒါသိ။ တမ္ပိ သဿံ အတိရေကတရံ သမ္ပန္နံ အဟောသိ။

ဧဝံ ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ၊ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ သံသရန္တော၊ အမှာကံ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ကပိလဝတ္ထုနဂရဿ အဝိဒူရေ ဒေါဏဝတ္ထုနာမကေ ဗြာဟ္မဏဂါမေ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ကောဏ္ဍညောတိ ဂေါတ္တတော အာဂတံ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဟေတွာ လက္ခဏမန္တေသု စ ပါရံ အဂမာသိ။ တေန သမယေန အမှာကံ ဗောဓိသတ္တော တုသိတပုရတော စဝိတွာ ကပိလဝတ္ထုပုရေ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇဿ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ အဋ္ဌုတ္တရသတေသု ဗြာဟ္မဏေသု ဥပနီတေသု ယေ အဋ္ဌ ဗြာဟ္မဏာ လက္ခဏပရိဂ္ဂဟဏတ္ထံ မဟာတလံ ဥပနီတာ။ သော တေသု သဗ္ဗနဝကော ဟုတွာ၊ မဟာပုရိသဿ လက္ခဏနိပ္ဖတ္တိံ ဒိသွာ၊ ‘‘ဧကံသေန အယံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတီ’’တိ နိဋ္ဌံ ဂန္တွာ မဟာသတ္တဿ အဘိနိက္ခမနံ ဥဒိက္ခန္တော ဝိစရတိ။

ဗောဓိသတ္တောပိ ခေါ မဟတာ ပရိဝါရေန ဝဍ္ဎမာနော အနုက္ကမေန ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဉာဏပရိပါကံ ဂန္တွာ ဧကူနတိံသတိမေ ဝဿေ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမန္တော အနောမာနဒီတီရေ ပဗ္ဗဇိတွာ အနုက္ကမေန ဥရုဝေလံ ဂန္တွာ ပဓာနံ ပဒဟိ။ တဒါ ကောဏ္ဍညော မာဏဝေါ မဟာသတ္တဿ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ သုတွာ၊ လက္ခဏပရိဂ္ဂါဟကဗြာဟ္မဏာနံ ပုတ္တေဟိ ဝပ္ပမာဏဝါဒီဟိ သဒ္ဓိံ အတ္တပဉ္စမော ပဗ္ဗဇိတွာ၊ အနုက္ကမေန ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ဆဗ္ဗဿာနိ တံ ဥပဋ္ဌဟန္တော တဿ ဩဠာရိကာဟာရပရိဘောဂေန နိဗ္ဗိန္နော အပက္ကမိတွာ ဣသိပတနံ အဂမာသိ။ အထ ခေါ ဗောဓိသတ္တော ဩဠာရိကာဟာရပရိဘောဂေန လဒ္ဓကာယဗလော ဝေသာခပုဏ္ဏမာယံ ဗောဓိရုက္ခမူလေ အပရာဇိတပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော တိဏ္ဏံ မာရာနံ မတ္ထကံ မဒ္ဒိတွာ၊ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ၊ သတ္တသတ္တာဟံ ဗောဓိမဏ္ဍေယေဝ ဝီတိနာမေတွာ၊ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာနံ ဉာဏပရိပါကံ ဉတွာ၊ အာသာဠှီပုဏ္ဏမာယံ ဣသိပတနံ ဂန္တွာ၊ တေသံ ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ္တန္တံ (မဟာဝ။ ၁၃ အာဒယော၊ သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁) ဒေသေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ကောဏ္ဍညတ္ထေရော အဋ္ဌာရသဟိ ဗြဟ္မကောဋီဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ အထ ပဉ္စမိယံ ပက္ခဿ အနတ္တလက္ခဏသုတ္တန္တဒေသနာယ (မဟာဝ။ ၂၀၊ သံ။ နိ။ ၃။၅၉) အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၁။၅၉၆-၆၁၂) –

‘‘ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓံ၊ လောကဇေဋ္ဌံ ဝိနာယကံ၊

ဗုဒ္ဓဘူမိမနုပ္ပတ္တံ၊ ပဌမံ အဒ္ဒသံ အဟံ။

‘‘ယာဝတာ ဗောဓိယာ မူလေ၊ ယက္ခာ သဗ္ဗေ သမာဂတာ၊

သမ္ဗုဒ္ဓံ ပရိဝါရေတွာ၊ ဝန္ဒန္တိ ပဉ္ဇလီကတာ။

‘‘သဗ္ဗေ ဒေဝါ တုဋ္ဌမနာ၊ အာကာသေ သဉ္စရန္တိ တေ၊

ဗုဒ္ဓါ အယံ အနုပ္ပတ္တော၊ အန္ဓကာရတမောနုဒေါ။

‘‘တေသံ ဟာသပရေတာနံ၊ မဟာနာဒေါ အဝတ္တထ၊

ကိလေသေ ဈာပယိဿာမ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။

‘‘ဒေဝါနံ ဂိရမညာယ၊ ဝါစာသဘိမုဒီရိဟံ၊

ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန၊ အာဒိဘိက္ခမဒါသဟံ။

‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော၊

ဒေဝသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။

‘‘သတ္တာဟံ အဘိနိက္ခမ္မ၊ ဗောဓိံ အဇ္ဈဂမံ အဟံ၊

ဣဒံ မေ ပဌမံ ဘတ္တံ၊ ဗြဟ္မစာရိဿ ယာပနံ။

‘‘တုသိတာ ဟိ ဣဓာဂန္တွာ၊ ယော မေ ဘိက္ခံ ဥပါနယိ၊

တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏောထ မမ ဘာသတော။

‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊

သဗ္ဗေ ဒေဝေ အဘိဘောတွာ၊ တိဒိဝံ အာဝသိဿတိ။

‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန၊ မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ၊

သဟဿဓာ စက္ကဝတ္တီ၊ တတ္ထ ရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။

‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

‘‘တိဒသာ သော စဝိတွာန၊ မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ၊

အဂါရာ ပဗ္ဗဇိတွာန၊ ဆဗ္ဗဿာနိ ဝသိဿတိ။

‘‘တတော သတ္တမကေ ဝဿေ၊ ဗုဒ္ဓါ သစ္စံ ကထေဿတိ၊

ကောဏ္ဍညော နာမ နာမေန၊ ပဌမံ သစ္ဆိကာဟိတိ။

‘‘နိက္ခန္တေနာနုပဗ္ဗဇိံ၊ ပဓာနံ သုကတံ မယာ၊

ကိလေသေ ဈာပနတ္ထာယ၊ ပဗ္ဗဇိံ၊ အနဂါရိယံ။

‘‘အဘိဂန္တွာန သဗ္ဗညူ၊ ဗုဒ္ဓါ လောကေ သဒေဝကေ၊

ဣသိနာမေ မိဂါရညေ၊ အမတဘေရိမာဟနိ။

‘‘သော ဒါနိ ပတ္တော အမတံ၊ သန္တိပဒမနုတ္တရံ၊

သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။

‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အထ နံ သတ္ထာ အပရဘာဂေ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရေ ဘိက္ခုသင်္ဃမဇ္ဈေ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နော ပဌမံ ပဋိဝိဒ္ဓဓမ္မဘာဝံ ဒီပေန္တော၊ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ရတ္တညူနံ ယဒိဒံ အညာသိကောဏ္ဍညော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၈၈) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။ သော ဒွီဟိ အဂ္ဂသာဝကေဟိ အတ္တနိ ကရီယမာနံ ပရမနိပစ္စကာရံ ဂါမန္တသေနာသနေ အာကိဏ္ဏဝိဟာရဉ္စ ပရိဟရိတုကာမော၊ ဝိဝေကာဘိရတိယာ ဝိဟရိတုကာမော စ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတာနံ ဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတာနံ ပဋိသန္ထာရကရဏမ္ပိ ပပဉ္စံ မညမာနော သတ္ထာရံ အာပုစ္ဆိတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဆဒ္ဒန္တေဟိ နာဂေဟိ ဥပဋ္ဌိယမာနော ဆဒ္ဒန္တဒဟတီရေ ဒွါဒသ ဝဿာနိ ဝသိ။ ဧဝံ တတ္ထ ဝသန္တံ ထေရံ ဧကဒိဝသံ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဌိတော ဧဝမာဟ – ‘‘သာဓု မေ၊ ဘန္တေ၊ အယျော ဓမ္မံ ဒေသေတူ’’တိ။ ထေရော တဿ စတုသစ္စဂဗ္ဘံ တိလက္ခဏာဟတံ သုညတပဋိသံယုတ္တံ နာနာနယဝိစိတ္တံ အမတောဂဓံ ဗုဒ္ဓလီလာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တံ သုတွာ သက္ကော အတ္တနော ပသာဒံ ပဝေဒေန္တော –

၆၇၃။

‘‘ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမိ၊ သုတွာ ဓမ္မံ မဟာရသံ၊

ဝိရာဂေါ ဒေသိတော ဓမ္မော၊ အနုပါဒါယ သဗ္ဗသော’’တိ။ – ပဌမံ ဂါထမာဟ၊

တတ္ထ ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမိ၊ သုတွာ ဓမ္မံ မဟာရသန္တိ ယဒိပိ အနေကဝါရံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ တတ္ထ အဘိပ္ပသန္နော။ ဣဒါနိ ပန တုမှေဟိ ကထိတံ နာနာနယဝိစိတ္တတာယ အသေစနကတာယ စ မဟာရသံ ဓမ္မံ သုတွာ ဧသော အဟံ တတော ဘိယျော ပသီဒါမိ။ ဝိရာဂေါ ဒေသိတော ဓမ္မော၊ အနုပါဒါယ သဗ္ဗသောတိ သဗ္ဗသံကိလေသတော သဗ္ဗသင်္ခါရတော စ ဝိရဇ္ဇနတော ဝိရာဂဇနနတော ဝိရာဂေါ။ တတော ဧဝ ရူပါဒီသု ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနုပါဒါယ အဂ္ဂဟေတွာ ဝိမုတ္တိသာဓနဝသေန ပဝတ္တတ္တာ သဗ္ဗသော အနုပါဒါယ ဒေသိတော။

ဧဝံ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ထေရဿ ဒေသနံ ထောမေတွာ ထေရံ အဘိဝါဒေတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ အထေကဒိဝသံ ထေရော မိစ္ဆာဝိတက္ကေဟိ အဘိဘုယျမာနာနံ ဧကစ္စာနံ ပုထုဇ္ဇနာနံ စိတ္တာစာရံ ဒိသွာ တပ္ပဋိပက္ခဘူတဉ္စဿ အနုက္ကမံ အနုဿရိတွာ၊ အတ္တနော စ သဗ္ဗသော တတော ဝိနိဝတ္တိတမာနသတံ အာဝဇ္ဇေတွာ တဒတ္ထံ ဒီပေတွာ –

၆၇၄။

‘‘ဗဟူနိ လောကေ စိတြာနိ၊ အသ္မိံ ပထဝိမဏ္ဍလေ၊

မထေန္တိ မညေ သင်္ကပ္ပံ၊ သုဘံ ရာဂူပသံဟိတံ။

၆၇၅။

‘‘ရဇမုဟတဉ္စ ဝါတေန၊ ယထာ မေဃောပသမ္မယေ၊

ဧဝံ သမ္မန္တိ သင်္ကပ္ပာ၊ ယဒါ ပညာယ ပဿတီ’’တိ။ – ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ ဗဟူနိ လောကေ စိတြာနီတိ ရူပါဒိဝသေန တတ္ထာပိ နီလပီတာဒိဝသေန ဣတ္ထိပုရိသာဒိဝသေန စ အနေကာနိ လောကေ စိတ္တဝိစိတ္တာနိ အာရမ္မဏဇာတာနိ။ အသ္မိံ ပထဝိမဏ္ဍလေတိ ပစ္စက္ခဘူတံ မနုဿလောကံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ မထေန္တိ မညေ သင်္ကပ္ပန္တိ တဇ္ဇံ ပုရိသဝါယာမသဟိတံ အရဏိသဟိတံ ဝိယ အဂ္ဂိံ အယောနိသောမနသိကာရာဘိသင်္ခါတာနိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာနိ မထေန္တိ မညေ မထေန္တာနိ ဝိယ တိဋ္ဌန္တိ။ ကီဒိသံ? သုဘံ ရာဂူပသံဟိတံ၊ ကာမဝိတက္ကန္တိ အတ္ထော။ သော ဟိ သုဘာကာရဂ္ဂဟဏေန ‘‘သုဘော’’တိ ဝေါဟရီယတိ။

ရဇမုဟတဉ္စဝါတေနာတိ စ-ဣတိ နိပါတမတ္တံ။ ယထာ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ ဝါတေန ဦဟတံ ဥဋ္ဌိတံ ရဇံ မဟာမေဃော ဝဿန္တော ဥပသမ္မယေ၊ ဝူပသမေယျ။ ဧဝံ သမ္မန္တိ သင်္ကပ္ပာ၊ ယဒါ ပညာယ ပဿတီတိ ယဒါ အရိယသာဝကော တာနိ လောကစိတြာနိ သမုဒယတော၊ အဿာဒတော၊ အာဒီနဝတော၊ နိဿရဏတော စ ယထာဘူတံ ပညာယ ပဿတိ၊ အထ ယထာ တံ ရဇံ ဥဟတံ မေဃေန၊ ဧဝံ သမ္မန္တိ ပညာယ သဗ္ဗေပိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာ။ န ဟိ ဥပ္ပန္နာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာ ပတိဋ္ဌံ လဘန္တိ။ ယထာ ပန ပညာယ ပဿတိ၊ တံ ဒဿေန္တော –

၆၇၆။

‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာတိ၊ ယဒါ ပညာယ ပဿတိ၊

အထ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဒုက္ခေ၊ ဧသ မဂ္ဂေါ ဝိသုဒ္ဓိယာ။

၆၇၇။

‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာတိ…ပေ… ဧသ မဂ္ဂေါ ဝိသုဒ္ဓိယာ။

၆၇၈။

‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာတိ၊ ယဒါ ပညာယ ပဿတိ၊

အထ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဒုက္ခေ၊ ဧသ မဂ္ဂေါ ဝိသုဒ္ဓိယာ’’တိ။ –

တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာတိ ဆဠာရမ္မဏသင်္ဂဟာ သဗ္ဗေ တေဘူမကာ ပဉ္စက္ခန္ဓာ။ အနိစ္စာတိ ‘‘အာဒိမဇ္ဈအန္တဝန္တတော၊ အနိစ္စန္တိကတော၊ တာဝကာလိကတော၊ တတ္ထ တတ္ထ ဘိဇ္ဇနတော န နိစ္စာ’’တိ ယဒါ ဝိပဿနာပညာယ ပဿတိ။ အထ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဒုက္ခေတိ အထ ဣမသ္မိံ ဝဋ္ဋဒုက္ခေ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော ဒုက္ခပရိဇာနနာဒိဝိဓိနာ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ ဧသ မဂ္ဂေါ ဝိသုဒ္ဓိယာတိ ဧသ ယထာဝုတ္တော ဝိပဿနာဝိဓိ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိယာ၊ အစ္စန္တဝိသုဒ္ဓိယာ စ မဂ္ဂေါ အဓိဂမုပါယော။

ဒုက္ခာတိ သပ္ပဋိဘယတော၊ ဥဒယဗ္ဗယသမ္ပဋိပီဠနတော၊ ဒုက္ခမတော၊ သုခပဋိက္ခေပတော စ ဒုက္ခာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာတိ သဗ္ဗေပိ စတုဘူမကာ ဓမ္မာ အနတ္တာ။ ဣဓ ပန တေဘူမကဓမ္မာဝ ဂဟေတဗ္ဗာ။ တေ ဟိ အသာရတော၊ အဝသဝတ္တနတော၊ သုညတော၊ အတ္တပဋိက္ခေပတော စ အနတ္တာတိ ဝိပဿိတဗ္ဗာ။ သေသံ ပုရိမသဒိသမေဝ။

ဧဝံ ဝိပဿနာဝိဓိံ ဒဿေတွာ တေန ဝိဓိနာ ကတကိစ္စံ အတ္တာနံ အညံ ဝိယ ကတွာ ဒဿေန္တော –

၆၇၉။

‘‘ဗုဒ္ဓါနုဗုဒ္ဓါ ယော ထေရော၊ ကောဏ္ဍညော တိဗ္ဗနိက္ကမော၊

ပဟီနဇာတိမရဏော၊ ဗြဟ္မစရိယဿ ကေဝလီ။

၆၈၀။

‘‘ဩဃပါသော ဒဠှခိလော၊ ပဗ္ဗတော ဒုပ္ပဒါလယော၊

ဆေတွာ ခိလဉ္စ ပါသဉ္စ၊ သေလံ ဘေတွာန ဒုဗ္ဘိဒံ၊

တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော ဈာယီ၊ မုတ္တော သော မာရဗန္ဓနာ’’တိ။ –

ဂါထာဒွယမာဟ။

တတ္ထ ဗုဒ္ဓါနုဗုဒ္ဓါတိ ဗုဒ္ဓါနံ အနုဗုဒ္ဓါ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ ဗုဇ္ဈိတာနိ သစ္စာနိ တေသံ ဒေသနာနုသာရေန ဗုဇ္ဈတီတိ အတ္ထော။ ထိရေဟိ အသေက္ခေဟိ သီလသာရာဒီဟိ သမန္နာဂတောတိ၊ ထေရော။ ကောဏ္ဍညောတိ ဂေါတ္တကိတ္တနံ။ တိဗ္ဗနိက္ကမောတိ ဒဠှဝီရိယော၊ ထိရပရက္ကမော။ ဇာတိမရဏာနံ ပဟီနကာရဏတ္တာ ပဟီနဇာတိမရဏော။ ဗြဟ္မစရိယဿ ကေဝလီတိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ အနဝသေသံ၊ အနဝသေသတော ဝါ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ ပါရိပူရကော၊ အထ ဝါ ကေဝလီ နာမ ကိလေသေဟိ အသမ္မိဿတာယ မဂ္ဂဉာဏံ ဖလဉာဏဉ္စ၊ တံ ဣမသ္မိံ အတ္ထီတိ ကေဝလီ။ ယသ္မာ ပန တဒုဘယမ္ပိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ ဝသေန ဟောတိ န အညထာ၊ တသ္မာ ‘‘ဗြဟ္မစရိယဿ ကေဝလီ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဩဃပါသောတိ ‘‘ကာမောဃော၊ ဘဝေါဃော၊ ဒိဋ္ဌောဃော၊ အဝိဇ္ဇောဃော’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၁၅၆၊ ဝိဘ။ ၉၃၈) ဧဝံ ဝုတ္တာ စတ္တာရော ဩဃာ – ‘‘အန္တလိက္ခစရော ပါသော၊ ယွာယံ စရတိ မာနသော’’တိ (မဟာဝ။ ၃၃၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၅၁) ဧဝံ ဝုတ္တော ရာဂပါသော စ။ ဒဠှခိလောတိ ‘‘သတ္ထရိ ကင်္ခတိ၊ ဓမ္မေ ကင်္ခတိ၊ သင်္ဃေ ကင်္ခတိ၊ သိက္ခာယ ကင်္ခတိ၊ သဗြဟ္မစာရီသု ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၈၅၊ အ။ နိ။ ၅။၂၀၅) ဧဝံ ဝုတ္တော ဒဠှော ထိရော ပဉ္စဝိဓော စေတောခိလော စ။ ပစုရဇနေဟိ ပဒါလေတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ ဒုပ္ပဒါလယော။ တတော ဧဝ ပဗ္ဗတသဒိသတာယ ပဗ္ဗတောတိ စ သင်္ခံ ဂတော။ ‘‘ဒုက္ခေ အညာဏ’’န္တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၂၂၆၊ သံ။ နိ။ ၂။၂) ဝါ နယေန ဝုတ္တော အညာဏပ္ပဘေဒေါ စ။ ဣတိ ဧတံ သဗ္ဗံ ဆေတွာ ခိလဉ္စ ပါသဉ္စာတိ ဧတေသု စတုဗ္ဗိဓေသု သံကိလေသဓမ္မေသု ယော ခိလဉ္စ ပါသဉ္စ အရိယမဂ္ဂဉာဏာသိနာ ဆိန္ဒိတွာ။ သေလံ ဘေတွာန ဒုဗ္ဘိဒန္တိ ယေန ကေနစိ ဉာဏေန ဆိန္ဒိတုံ အသက္ကုဏေယျံ အညာဏသေလံ ဝဇိရူပမဉာဏေန ဆိန္ဒိတွာ၊ စတ္တာရောပိ ဩဃေ တရိတွာ၊ တေသံ ပရတီရေ နိဗ္ဗာနေ ဌိတတ္တာ တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော။ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနလက္ခဏေန လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနလက္ခဏေနာတိ ဒုဝိဓေနပိ ဈာယီ၊ မုတ္တော သော မာရဗန္ဓနာတိ သော ဧဝရူပေါ ခီဏာသဝေါ သဗ္ဗသ္မာပိ ကိလေသမာရဗန္ဓနာ မုတ္တော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တောတိ။ အတ္တာနမေဝ သန္ဓာယ ထေရော ဝဒတိ။

အထေကဒိဝသံ ထေရော၊ အတ္တနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ဧကံ ဘိက္ခုံ အကလျာဏမိတ္တသံသဂ္ဂေန ကုသီတံ ဟီနဝီရိယံ ဥဒ္ဓတံ ဥန္နဠံ ဝိဟရန္တံ ဒိသွာ၊ ဣဒ္ဓိယာ တတ္ထ ဂန္တွာ၊ တံ ‘‘မာ၊ အာဝုသော၊ ဧဝံ ကရိ၊ အကလျာဏမိတ္တေ ပဟာယ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တော သမဏဓမ္မံ ကရောဟီ’’တိ ဩဝဒိ။ သော ထေရဿ ဝစနံ နာဒိယိ။ ထေရော တဿ အနာဒိယနေန ဓမ္မသံဝေဂပ္ပတ္တော ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ကထာယ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိံ ဂရဟန္တော သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဝိဝေကဝါသဉ္စ ပသံသန္တော –

၆၈၁။

‘‘ဥဒ္ဓတော စပလော ဘိက္ခု၊ မိတ္တေ အာဂမ္မ ပါပကေ၊

သံသီဒတိ မဟောဃသ္မိံ၊ ဦမိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတော။

၆၈၂။

‘‘အနုဒ္ဓတော အစပလော၊ နိပကော သံဝုတိန္ဒြိယော၊

ကလျာဏမိတ္တော မေဓာဝီ၊ ဒုက္ခဿန္တကရော သိယာ။

၆၈၃။

‘‘ကာလပဗ္ဗင်္ဂသင်္ကာသော၊ ကိသော ဓမနိသန္ထတော၊

မတ္တညူ အန္နပါနသ္မိံ၊ အဒီနမနသော နရော။

၆၈၄။

‘‘ဖုဋ္ဌော ဍံသေဟိ မကသေဟိ၊ အရညသ္မိံ ဗြဟာဝနေ၊

နာဂေါ သင်္ဂါမသီသေဝ၊ သတော တတြာဓိဝါသယေ။

၆၈၅-၆။

‘‘နာဘိနန္ဒာမိ မရဏံ…ပေ… သမ္ပဇာနော ပတိဿတော။

၆၈၇။

‘‘ပရိစိဏ္ဏော မယာ သတ္ထာ…ပေ… ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။

၆၈၈။

‘‘ယဿ စတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတော၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊

သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ ကိံ မေ သဒ္ဓိဝိဟာရိနာ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ဥဒ္ဓတောတိ ဥဒ္ဓစ္စယုတ္တော အသမာဟိတော ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော။ စပလောတိ ပတ္တစီဝရမဏ္ဍနာဒိနာ စာပလျေန သမန္နာဂတော လောလပကတိကော။ မိတ္တေ အာဂမ္မ ပါပကေတိ အကလျာဏမိတ္တေ နိဿာယ သမဏဓမ္မံ အကရောန္တော။ သံသီဒတိ မဟောဃသ္မိံ၊ ဦမိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတောတိ ယထာ မဟာသမုဒ္ဒေ ပတိတပုရိသော သမုဒ္ဒဝီစီဟိ ဩတ္ထဋော သီသံ ဥက္ခိပိတုံ အလဘန္တော တတ္ထေဝ သံသီဒတိ၊ ဧဝံ သံသာရမဟောဃသ္မိံ ပရိဗ္ဘမန္တော ကောဓုပါယာသဦမိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတော ဩတ္ထဋော ဝိပဿနာဝသေန ပညာသီသံ ဥက္ခိပိတုံ အလဘန္တော တတ္ထေဝ သံသီဒတိ။

နိပကောတိ နိပုဏော၊ အတ္တတ္ထပရတ္ထေသု ကုသလော။ သံဝုတိန္ဒြိယောတိ မနစ္ဆဋ္ဌာနံ ဣန္ဒြိယာနံ သံဝရဏေန ပိဟိတိန္ဒြိယော။ ကလျာဏမိတ္တောတိ ကလျာဏေဟိ မိတ္တေဟိ သမန္နာဂတော။ မေဓာဝီတိ ဓမ္မောဇပညာယ သမင်္ဂီဘူတော။ ဒုက္ခဿန္တကရော သိယာတိ သော တာဒိသော သကလဿာပိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အန္တကရော ဘဝေယျ။

ကာလပဗ္ဗင်္ဂသင်္ကာသောတိအာဒိ ဝိဝေကာဘိရတိကိတ္တနံ။ နာဘိနန္ဒာမီတိအာဒိ ပန ကတကိစ္စဘာဝဒဿနံ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ (ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၂။၆၀၇) ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဩသာနေ ပန ကိံ မေ သဒ္ဓိဝိဟာရိနာတိ အတ္တနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ဧဒိသေန ဒုဗ္ဗစေန အနာဒရေန သဒ္ဓိဝိဟာရိနာ ကိံ မေ ပယောဇနံ ဧကဝိဟာရောယေဝ မယှံ ရုစ္စတီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ပန ဝတွာ ဆဒ္ဒန္တဒဟမေဝ ဂတော။ တတ္ထ ဒွါဒသ ဝဿာနိ ဝသိတွာ ဥပကဋ္ဌေ ပရိနိဗ္ဗာနေ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိနိဗ္ဗာနံ အနုဇာနာပေတွာ တတ္ထေဝ ဂန္တွာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။

အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဥဒါယိတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

မနုဿဘူတန္တိအာဒိကာ အာယသ္မတော ဥဒါယိတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ပုညံ ဥပစိနိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥဒါယီတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု ဉာတိသမာဂမေ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝံ ဒိသွာ၊ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တယော ဟိ ဣမေ ဥဒါယိတ္ထေရာ အမစ္စပုတ္တော ပုဗ္ဗေ အာဂတော ကာဠုဒါယီ၊ ကောဝရိယပုတ္တော လာလုဒါယီ၊ အယံ ဗြာဟ္မဏပုတ္တော မဟာဥဒါယီတိ။ သွာယံ ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရာ သေတဝါရဏံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ မဟာဇနေန ပသံသိယမာနံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ နာဂေါပမသုတ္တန္တေ (အ။ နိ။ ၆။၄၃) ဒေသိတေ ဒေသနာပရိယောသာနေ အတ္တနော ဉာဏဗလာနုရူပံ သတ္ထု ဂုဏေ အနုဿရိတွာ၊ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏာယ ပီတိယာ သမုဿာဟိတမာနသော ‘‘အယံ မဟာဇနော ဣမံ တိရစ္ဆာနဂတံ နာဂံ ပသံသတိ၊ န ဗုဒ္ဓမဟာနာဂံ။ ဟန္ဒာဟံ ဗုဒ္ဓမဟာဂန္ဓဟတ္ထိနော ဂုဏေ ပါကဋေ ကရိဿာမီ’’တိ သတ္ထာရံ ထောမေန္တော –

၆၈၉။

‘‘မနုဿဘူတံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ အတ္တဒန္တံ သမာဟိတံ၊

ဣရိယမာနံ ဗြဟ္မပထေ၊ စိတ္တဿူပသမေ ရတံ။

၆၉၀။

‘‘ယံ မနုဿာ နမဿန္တိ၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂုံ၊

ဒေဝါပိ တံ နမဿန္တိ၊ ဣတိ မေ အရဟတော သုတံ။

၆၉၁။

‘‘သဗ္ဗသံယောဇနာတီတံ ၊ ဝနာ နိဗ္ဗနမာဂတံ၊

ကာမေဟိ နေက္ခမ္မရတံ၊ မုတ္တံ သေလာဝ ကဉ္စနံ။

၆၉၂။

‘‘သ ဝေ အစ္စရုစိ နာဂေါ၊ ဟိမဝါဝညေ သိလုစ္စယေ၊

သဗ္ဗေသံ နာဂနာမာနံ၊ သစ္စနာမော အနုတ္တရော။

၆၉၃။

‘‘နာဂံ ဝေါ ကိတ္တယိဿာမိ၊ န ဟိ အာဂုံ ကရောတိ သော၊

သောရစ္စံ အဝိဟိံသာ စ၊ ပါဒါ နာဂဿ တေ ဒုဝေ။

၆၉၄။

‘‘သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ၊ စရဏာ နာဂဿ တေပရေ၊

သဒ္ဓါဟတ္ထော မဟာနာဂေါ၊ ဥပေက္ခာသေတဒန္တဝါ။

၆၉၅။

‘‘သတိ ဂီဝါ သိရော ပညာ၊ ဝီမံသာ ဓမ္မစိန္တနာ၊

ဓမ္မကုစ္ဆိသမာဝါသော၊ ဝိဝေကော တဿ ဝါလဓိ။

၆၉၆။

‘‘သော ဈာယီ အဿာသရတော၊ အဇ္ဈတ္တံ သုသမာဟိတော၊

ဂစ္ဆံ သမာဟိတော နာဂေါ၊ ဌိတော နာဂေါ သမာဟိတော။

၆၉၇။

‘‘သယံ သမာဟိတော နာဂေါ၊ နိသိန္နောပိ သမာဟိတော၊

သဗ္ဗတ္ထ သံဝုတော နာဂေါ၊ ဧသာ နာဂဿ သမ္ပဒါ။

၆၉၈။

‘‘ဘုဉ္ဇတိ အနဝဇ္ဇာနိ၊ သာဝဇ္ဇာနိ န ဘုဉ္ဇတိ၊

ဃာသမစ္ဆာဒနံ လဒ္ဓါ၊ သန္နိဓိံ ပရိဝဇ္ဇယံ။

၆၉၉။

‘‘သံယောဇနံ အဏုံ ထူလံ၊ သဗ္ဗံ ဆေတွာန ဗန္ဓနံ၊

ယေန ယေနေဝ ဂစ္ဆတိ၊ အနပေက္ခောဝ ဂစ္ဆတိ။

၇၀၀။

‘‘ယထာပိ ဥဒကေ ဇာတံ၊ ပုဏ္ဍရီကံ ပဝဍ္ဎတိ၊

နောပလိပ္ပတိ တောယေန၊ သုစိဂန္ဓံ မနောရမံ။

၇၀၁။

‘‘တထေဝ စ လောကေ ဇာတော၊ ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဝိဟရတိ၊

နောပလိပ္ပတိ လောကေန၊ တောယေန ပဒုမံ ယထာ။

၇၀၂။

‘‘မဟာဂိနိ ပဇ္ဇလိတော၊ အနာဟာရောပသမ္မတိ၊

အင်္ဂါရေသု စ သန္တေသု၊ နိဗ္ဗုတောတိ ပဝုစ္စတိ။

၇၀၃။

‘‘အတ္ထဿာယံ ဝိညာပနီ၊ ဥပမာ ဝိညူဟိ ဒေသိတာ၊

ဝိညိဿန္တိ မဟာနာဂါ၊ နာဂံ နာဂေန ဒေသိတံ။

၇၀၄။

‘‘ဝီတရာဂေါ ဝီတဒေါသော၊ ဝီတမောဟော အနာသဝေါ၊

သရီရံ ဝိဇဟံ နာဂေါ၊ ပရိနိဗ္ဗိဿတျနာသဝေါ’’တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ မနုဿဘူတန္တိ မနုဿေသု ဘူတံ၊ နိဗ္ဗတ္တံ၊ မနုဿတ္တဘာဝံ ဝါ ပတ္တံ။ သတ္ထာ ဟိ အာသဝက္ခယဉာဏာဓိဂမေန သဗ္ဗဂတိဝိမုတ္တောပိ စရိမတ္တဘာဝေ ဂဟိတပဋိသန္ဓိဝသေန ‘‘မနုဿော’’တွေဝ ဝေါဟရီယတီတိ။ ဂုဏဝသေန ပန ဒေဝါနံ အတိဒေဝေါ၊ ဗြဟ္မာနံ အတိဗြဟ္မာ။ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ သယမေဝ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗဗုဒ္ဓဝန္တံ။ အတ္တဒန္တန္တိ အတ္တနာယေဝ ဒန္တံ။ ဘဂဝါ ဟိ အတ္တနာယေဝ ဥပ္ပာဒိတေန အရိယမဂ္ဂေန စက္ခုတောပိ…ပေ… မနတောပိ ဥတ္တမေန ဒမထေန ဒန္တော။ သမာဟိတန္တိ အဋ္ဌဝိဓေန သမာဓိနာ မဂ္ဂဖလသမာဓိနာ စ သမာဟိတံ။ ဣရိယမာနံ ဗြဟ္မပထေတိ စတုဗ္ဗိဓေပိ ဗြဟ္မဝိဟာရပထေ၊ ဗြဟ္မေ ဝါ သေဋ္ဌေ ဖလသမာပတ္တိပထေ သမာပဇ္ဇနဝသေန ပဝတ္တမာနံ။ ကိဉ္စာပိ ဘဂဝါ န သဗ္ဗကာလံ ယထာဝုတ္တေ ဗြဟ္မပထေ ဣရိယတိ၊ တတ္ထ ဣရိယသာမတ္ထိယံ ပန တန္နိန္နတဉ္စ ဥပါဒါယ ‘‘ဣရိယမာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ စိတ္တဿူပသမေ ရတန္တိ စိတ္တဿ ဥပသမဟေတုဘူတေ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထေ၊ နိဗ္ဗာနေ၊ အဘိရတံ။ ယံ မနုဿာ နမဿန္တိ၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂုန္တိ ယံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ သဗ္ဗေသံ ခန္ဓာယတနာဒိဓမ္မာနံ အဘိညာပါရဂူ၊ ပရိညာပါရဂူ၊ ပဟာနပါရဂူ၊ ဘာဝနာပါရဂူ၊ သစ္ဆိကိရိယပါရဂူ၊ သမာပတ္တိပါရဂူတိ ဆဓာ ပါရဂုံ ပရမုက္ကံသဂတသမ္ပတ္တိံ ခတ္တိယပဏ္ဍိတာဒယော မနုဿာ နမဿန္တိ။ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိယာ ပူဇေန္တာ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ စ တန္နိန္နာ တပ္ပောဏာ တပ္ပဗ္ဘာရာ ဟောန္တိ။ ဒေဝါပိ တံ နမဿန္တီတိ န ကေဝလံ မနုဿာ ဧဝ၊ အထ ခေါ အပရိမာဏာသု လောကဓာတူသု ဒေဝါပိ တံ နမဿန္တိ။ ဣတိ မေ အရဟတော သုတန္တိ ဧဝံ မယာ အာရကတ္တာဒီဟိ ကာရဏေဟိ အရဟတော၊ ဘဂဝတော၊ ဓမ္မသေနာပတိအာဒီနဉ္စ ‘‘သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိအာဒိကံ ဝဒန္တာနံ သန္တိကေ ဧဝံ သုတန္တိ ဒဿေတိ။

သဗ္ဗသံယောဇနာတီတန္တိ သဗ္ဗာနိ ဒသပိ သံယောဇနာနိ ယထာရဟံ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ သဟ ဝါသနာယ အတိက္ကန္တံ။ ဝနာ နိဗ္ဗနမာဂတန္တိ ကိလေသဝနတော တဗ္ဗိရဟိတံ နိဗ္ဗနံ ဥပဂတံ။ ကာမေဟိ နေက္ခမ္မရတန္တိ သဗ္ဗသော ကာမေဟိ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာဈာနဝိပဿနာဒိဘေဒေ နေက္ခမ္မေ အဘိရတံ။ မုတ္တံ သေလာဝ ကဉ္စနန္တိ အသာရတော နိဿဋသာရသဘာဝတ္တာ သေလတော နိဿဋကဉ္စနသဒိသံ ဒေဝါပိ တံ နမဿန္တီတိ ယောဇနာ။

သဝေ အစ္စရုစိ နာဂေါတိ သော ဧကံသတော အာဂုံ န ကရောတိ၊ ပုနဗ္ဘဝံ န ဂစ္ဆတိ၊ နာဂေါ ဝိယ ဗလဝါတိ။ ‘‘နာဂေါ’’တိ လဒ္ဓနာမော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ အစ္စရုစီတိ အတ္တနော ကာယရုစိယာ ဉာဏရုစိယာ စ သဒေဝကံ လောကံ အတိက္ကမိတွာ ရုစိ၊ သောဘိ။ ယထာ ကိံ? ဟိမဝါဝညေ သိလုစ္စယေ၊ ယထာ ဟိ ဟိမဝါ ပဗ္ဗတရာဇာ အတ္တနော ထိရဂရုမဟာသာရဘာဝါဒီဟိ ဂုဏေဟိ အညေ ပဗ္ဗတေ အတိရောစတိ၊ ဧဝံ အတိရောစတီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗေသံ နာဂနာမာနန္တိ အဟိနာဂဟတ္ထိနာဂပုရိသနာဂါနံ ၊ သေခါသေခပစ္စေကဗုဒ္ဓနာဂါနံ ဝါ။ သစ္စနာမောတိ သစ္စေနေဝ နာဂနာမော။ တံ ပန သစ္စနာမတံ ‘‘န ဟိ အာဂုံ ကရောတီ’’တိအာဒိနာ သယမေဝ ဝက္ခတိ။

ဣဒါနိ ဗုဒ္ဓနာဂံ အဝယဝတော စ ဒဿေန္တော နာမတော တာဝ ဒဿေတုံ ‘‘န ဟိ အာဂုံ ကရောတိ သော’’တိ အာဟ။ ယသ္မာ အာဂုံ၊ ပါပံ၊ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ န ကရောတိ၊ တသ္မာ နာဂေါတိ အတ္ထော။ သောရစ္စန္တိ သီလံ။ အဝိဟိံသာတိ ကရုဏာ။ တဒုဘယံ သဗ္ဗဿပိ ဂုဏရာသိဿ ပုဗ္ဗင်္ဂမန္တိ၊ ကတွာ ဗုဒ္ဓနာဂဿ ပုရိမပါဒဘာဝေါ တဿ ယုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ပါဒါ နာဂဿ တေ ဒုဝေ’’တိ။

အပရပါဒဘာဝေန ဝဒန္တော ‘‘သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ၊ စရဏာ နာဂဿ တေပရေ’’တိ အာဟ။ ‘‘တျာပရေ’’တိ ဝါ ပါဌော။ တေ အပရေတွေဝ ပဒဝိဘာဂေါ။ အနဝဇ္ဇဓမ္မာနံ အာဒါနေ သဒ္ဓါ ဟတ္ထော ဧတဿာတိ၊ သဒ္ဓါဟတ္ထော။ သုပရိသုဒ္ဓဝေဒနာ ဉာဏပ္ပဘေဒါ ဥပေက္ခာ သေတဒန္တာ တေ ဧတဿ အတ္ထီတိ၊ ဥပေက္ခာသေတဒန္တဝါ။

ဥတ္တမင်္ဂံ ပညာ၊ တဿာ အဓိဋ္ဌာနံ သတီတိ အာဟ ‘‘သတိ ဂီဝါ သိရော ပညာ’’တိ။ ဝီမံသာ ဓမ္မစိန္တနာတိ ယထာ ခါဒိတဗ္ဗာခါဒိတဗ္ဗဿ သောဏ္ဍာယ ပရာမသနံ ဃာယနဉ္စ ဟတ္ထိနာဂဿ ဝီမံသာ နာမ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဗုဒ္ဓနာဂဿ ကုသလာဒိဓမ္မစိန္တနာ ဝီမံသာ။ သမာ ဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ၊ သမာဝါသော၊ ဘာဇနံ ကုစ္ဆိ ဧဝ သမာဝါသော၊ အဘိညာသမထာနံ အာဓာနဘာဝတော သမထဝိပဿနာသင်္ခါတော ဓမ္မော ကုစ္ဆိသမာဝါသော ဧတဿာတိ ဓမ္မကုစ္ဆိသမာဝါသော။ ဝိဝေကောတိ ဥပဓိဝိဝေကော။ တဿာတိ ဗုဒ္ဓနာဂဿ။ ဝါလဓိ၊ ပရိယောသာနင်္ဂဘာဝတော။

ဈာယီတိ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနေန စ ဈာယနသီလော။ အဿာသရတောတိ ပရမဿာသဘူတေ နိဗ္ဗာနေ ရတော။ အဇ္ဈတ္တံ သုသမာဟိတောတိ ဝိသယဇ္ဈတ္တေ ဖလသမာပတ္တိယံ သုဋ္ဌု သမာဟိတော တဒိဒံ သမာဓာနံ သုဋ္ဌု သဗ္ဗကာလိကန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘ဂစ္ဆံ သမာဟိတော နာဂေါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘဂဝါ ဟိ သဝါသနဿ ဥဒ္ဓစ္စဿ ပဟီနတ္တာ ဝိက္ခေပါဘာဝတော နိစ္စံ သမာဟိတောဝ။ တသ္မာ ယံ ယံ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေတိ၊ တံ တံ သမာဟိတောဝ ကပ္ပေသီတိ။

သဗ္ဗတ္ထာတိ၊ သဗ္ဗသ္မိံ ဂေါစရေ၊ သဗ္ဗသ္မိဉ္စ ဒွါရေ သဗ္ဗသော ပိဟိတဝုတ္တိ။ တေနာဟ – ‘‘သဗ္ဗံ ကာယကမ္မံ ဉာဏပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဉာဏာနုပရိဝတ္တ’’န္တိအာဒိ (နေတ္တိ။ ၁၅)။ ဧသာ နာဂဿ သမ္ပဒါတိ ဧသာ ‘‘န ဟိ အာဂုံ ကရောတိ သော’’တိအာဒိနာ ‘‘သမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိအာဒိနာ ဧဝ ဝါ ယထာဝုတ္တာ ဝက္ခမာနာ စ ဗုဒ္ဓဂန္ဓဟတ္ထိနော သမ္ပတ္တိ ဂုဏပရိပုဏ္ဏာ။

ဘုဉ္ဇတိအနဝဇ္ဇာနီတိ သမ္မာဇီဝဿ ဥက္ကံသပါရမိပ္ပတ္တိယာ ဘုဉ္ဇတိ အဂရဟိတဗ္ဗာနိ၊ မိစ္ဆာဇီဝဿ သဗ္ဗသော သဝါသနာနဉ္စ ပဟီနတ္တာ သာဝဇ္ဇာနိ ဂရဟိတဗ္ဗာနိ န ဘုဉ္ဇတိ အနဝဇ္ဇာနိ ဘုဉ္ဇန္တော စ သန္နိဓိံ ပရိဝဇ္ဇယံ ဘုဉ္ဇတီတိ ယောဇနာ။

သံယောဇနန္တိ ဝဋ္ဋဒုက္ခေန သဒ္ဓိံ သန္တာနံ သံယောဇနတော ဝဋ္ဋေ ဩသီဒါပနသမတ္ထံ ဒသဝိဓမ္ပိ သံယောဇနံ။ အဏုံ ထူလန္တိ ခုဒ္ဒကဉ္စေဝ မဟန္တဉ္စ။ သဗ္ဗံ ဆေတွာန ဗန္ဓနန္တိ မဂ္ဂဉာဏေန အနဝသေသံ ကိလေသဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတွာ။ ယေန ယေနာတိ ယေန ယေန ဒိသာဘာဂေန။

ယထာ ဟိ ဥဒကေ ဇာတံ ပုဏ္ဍရီကံ ဥဒကေ ပဝဍ္ဎတိ နောပလိပ္ပတိ တောယေန၊ အနုပလေပသဘာဝတ္တာ၊ တထေဝ လောကေ ဇာတော ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဝိဟရတိ၊ နောပလိပ္ပတိ လောကေန တဏှာဒိဋ္ဌိမာနလေပါဘာဝတောတိ ယောဇနာ။

ဂိနီတိ အဂ္ဂိ။ အနာဟာရောတိ အနိန္ဓနော။

အတ္ထဿာယံ ဝိညာပနီတိ သတ္ထု ဂုဏသင်္ခါတဿ ဥပမေယျတ္ထဿ ဝိညာပနီ၊ ပကာသနီ အယံ နာဂူပမာ။ ဝိညူဟီတိ သတ္ထု ပဋိဝိဒ္ဓစတုသစ္စဓမ္မံ ပရိဇာနန္တေဟိ အတ္တာနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဝိညိဿန္တီတိအာဒိ ကာရဏဝစနံ၊ ယသ္မာ နာဂေန မယာ ဒေသိတံ နာဂံ တထာဂတဂန္ဓဟတ္ထိံ မဟာနာဂါ ခီဏာသဝါ အတ္တနော ဝိသယေ ဌတွာ ဝိဇာနိဿန္တိ၊ တသ္မာ အညေသံ ပုထုဇ္ဇနာနံ ဉာပနတ္ထံ အယံ ဥပမာ အမှေဟိ ဘာသိတာတိ အဓိပ္ပာယော။

သရီရံဝိဇဟံ နာဂေါ၊ ပရိနိဗ္ဗိဿတျနာသဝေါတိ ဗောဓိမူလေ သဥပါဒိသေသပရိနိဗ္ဗာနေန အနာသဝေါ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓနာဂေါ၊ ဣဒါနိ သရီရံ အတ္တဘာဝံ ဝိဇဟန္တော ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီတိ။

ဧဝံ စုဒ္ဒသဟိ ဥပမာဟိ မဏ္ဍေတွာ၊ သောဠသဟိ ဂါထာဟိ၊ စတုသဋ္ဌိယာ ပါဒေဟိ သတ္ထု ဂုဏေ ဝဏ္ဏေန္တော အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။

ဥဒါယိတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သောဠသကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။