📜

၁၇။ တိံသနိပါတော

၁။ ဖုဿတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

တိံသနိပါတေ ပါသာဒိကေ ဗဟူ ဒိသွာတိအာဒိကာ အာယသ္မတော ဖုဿတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဧကဿ မဏ္ဍလိကရညော ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဖုဿောတိ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝိညုတံ ပတ္တော ခတ္တိယကုမာရေဟိ သိက္ခိတဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော။ ဥပနိဿယသမ္ပန္နတ္တာ ကာမေသု အလဂ္ဂစိတ္တော အညတရဿ မဟာထေရဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ စရိယာနုကူလံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇန္တော ဈာနာနိ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနပါဒကံ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ နစိရဿေဝ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ ပဏ္ဍရဂေါတ္တော နာမ ဧကော တာပသော တဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ နိသိန္နော သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ သီလာစာရသမ္ပန္နေ သုသံဝုတိန္ဒြိယေ ဘာဝိတကာယေ ဘာဝိတစိတ္တေ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ‘‘သာဓု ဝတာယံ ပဋိပတ္တိ လောကေ စိရံ တိဋ္ဌေယျာ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ကထံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ အနာဂတမဒ္ဓါနံ ဘိက္ခူနံ ပဋိပတ္တိ ဘဝိဿတီ’’တိ ထေရံ ပုစ္ဆိ။ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော သင်္ဂီတိကာရာ –

၉၄၉။

‘‘ပါသာဒိကေ ဗဟူ ဒိသွာ၊ ဘာဝိတတ္တေ သုသံဝုတေ၊

ဣသိ ပဏ္ဍရသဂေါတ္တော၊ အပုစ္ဆိ ဖုဿသဝှယ’’န္တိ။ – ဂါထံ အာဒိတော ဌပေသုံ၊

တတ္ထ ပါသာဒိကေတိ အတ္တနော ပဋိပတ္တိယာ ပသာဒါရဟေ။ ဗဟူတိ သမ္ဗဟုလေ။ ဘာဝိတတ္တေတိ သမထဝိပဿနာဘာဝနာဟိ ဘာဝိတစိတ္တေ။ သုသံဝုတေတိ သုဋ္ဌု သံဝုတိန္ဒြိယေ။ ဣသီတိ တာပသော။ ပဏ္ဍရသဂေါတ္တောတိ ပဏ္ဍရဿ နာမ ဣသိနော ဝံသေ ဇာတတ္တာ တေန သမာနဂေါတ္တော။ ဖုဿသဝှယန္တိ ဖုဿသဒ္ဒေန အဝှာတဗ္ဗံ၊ ဖုဿနာမကန္တိ အတ္ထော။

၉၅၀။

‘‘ကိံ ဆန္ဒာ ကိမဓိပ္ပာယာ၊ ကိမာကပ္ပာ ဘဝိဿရေ၊

အနာဂတမှိ ကာလမှိ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။ –

အယံ တဿ ဣသိနော ပုစ္ဆာဂါထာ။

တတ္ထ ကိံ ဆန္ဒာတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ အနာဂတေ ဘိက္ခူ ကီဒိသစ္ဆန္ဒာ ကီဒိသာဓိမုတ္တိကာ၊ ကိံ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ၊ ဥဒါဟု ပဏီတာဓိမုတ္တိကာတိ အတ္ထော။ ကိမဓိပ္ပာယာတိ ကီဒိသာဓိပ္ပာယာ ကီဒိသဇ္ဈာသယာ၊ ကိံ သံကိလေသဇ္ဈာသယာ၊ ဥဒါဟု ဝေါဒါနဇ္ဈာသယာတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဆန္ဒာ နာမ ကတ္တုကမျတာ၊ တသ္မာ ကီဒိသီ တေသံ ကတ္တုကမျတာတိ အတ္ထော။ အဓိပ္ပာယော အဇ္ဈာသယောယေဝ။ ကိမာကပ္ပာတိ ကီဒိသာကပ္ပာ။ အာကပ္ပာတိ စ ဝေသဂဟဏာဒိဝါရိတ္တစာရိတ္တဝန္တောတိ အတ္ထော။ ဘဝိဿရေတိ ဘဝိဿန္တိ။ တံ မေတိ တံ အနာဂတေ ဘိက္ခူနံ ဆန္ဒာဓိပ္ပာယာကပ္ပဘေဒံ ပုစ္ဆိတော မယှံ အက္ခာဟိ ကထေဟီတိ ထေရံ အဇ္ဈေသတိ။ တဿ ထေရော တမတ္ထံ အာစိက္ခန္တော သက္ကစ္စသဝနေ တာဝ နိယောဇေတုံ –

၉၅၁။

‘‘သုဏောဟိ ဝစနံ မယှံ၊ ဣသိ ပဏ္ဍရသဝှယ၊

သက္ကစ္စံ ဥပဓာရေဟိ၊ အာစိက္ခိဿာမျနာဂတ’’န္တိ။ – ဂါထမာဟ၊

တဿတ္ထော – ဘော ပဏ္ဍရနာမ ဣသိ၊ ယံ တွံ မံ ပုစ္ဆသိ၊ တံ တေ အနာဂတံ အာစိက္ခိဿာမိ၊ အာစိက္ခတော ပန မမ ဝစနံ သုဏာဟိ အနာဂတတ္ထဒီပနတော သံဝေဂါဝဟတော စ သက္ကစ္စံ ဥပဓာရေဟီတိ။

အထ ထေရော အနာဂတံသဉာဏေန ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနဉ္စ ဘာဝိနိံ ပဝတ္တိံ ယထာဘူတံ ဒိသွာ တဿ အာစိက္ခန္တော –

၉၅၂။

‘‘ကောဓနာ ဥပနာဟီ စ၊ မက္ခီ ထမ္ဘီ သဌာ ဗဟူ၊

ဣဿုကီ နာနာဝါဒါ စ၊ ဘဝိဿန္တိ အနာဂတေ။

၉၅၃။

‘‘အညာတမာနိနော ဓမ္မေ၊ ဂမ္ဘီရေ တီရဂေါစရာ၊

လဟုကာ အဂရူ ဓမ္မေ၊ အညမညမဂါရဝါ။

၉၅၄။

‘‘ဗဟူ အာဒီနဝါ လောကေ၊ ဥပ္ပဇ္ဇိဿန္တျနာဂတေ၊

သုဒေသိတံ ဣမံ ဓမ္မံ၊ ကိလေသိဿန္တိ ဒုမ္မတီ။

၉၅၅။

‘‘ဂုဏဟီနာပိ သင်္ဃမှိ၊ ဝေါဟရန္တာ ဝိသာရဒါ၊

ဗလဝန္တော ဘဝိဿန္တိ၊ မုခရာ အဿုတာဝိနော။

၉၅၆။

‘‘ဂုဏဝန္တောပိ သင်္ဃမှိ၊ ဝေါဟရန္တာ ယထာတ္ထတော၊

ဒုဗ္ဗလာ တေ ဘဝိဿန္တိ၊ ဟိရီမနာ အနတ္ထိကာ။

၉၅၇။

‘‘ရဇတံ ဇာတရူပဉ္စ၊ ခေတ္တံ ဝတ္ထုမဇေဠကံ။

ဒါသိဒါသဉ္စ ဒုမ္မေဓာ၊ သာဒိယိဿန္တျနာဂတေ။

၉၅၈။

‘‘ဥဇ္ဈာနသညိနော ဗာလာ၊ သီလေသု အသမာဟိတာ၊

ဥန္နဠာ ဝိစရိဿန္တိ၊ ကလဟာဘိရတာ မဂါ။

၉၅၉။

‘‘ဥဒ္ဓတာ စ ဘဝိဿန္တိ၊ နီလစီဝရပါရုတာ၊

ကုဟာ ထဒ္ဓါ လပါ သိင်္ဂီ၊ စရိဿန္တျရိယာ ဝိယ။

၉၆၀။

‘‘တေလသဏ္ဌေဟိ ကေသေဟိ၊ စပလာ အဉ္ဇနက္ခိကာ၊

ရထိယာယ ဂမိဿန္တိ၊ ဒန္တဝဏ္ဏိကပါရုတာ။

၉၆၁။

‘‘အဇေဂုစ္ဆံ ဝိမုတ္တေဟိ၊ သုရတ္တံ အရဟဒ္ဓဇံ၊

ဇိဂုစ္ဆိဿန္တိ ကာသာဝံ၊ ဩဒါတေသု သမုစ္ဆိတာ။

၉၆၂။

‘‘လာဘကာမာ ဘဝိဿန္တိ၊ ကုသီတာ ဟီနဝီရိယာ၊

ကိစ္ဆန္တာ ဝနပတ္ထာနိ၊ ဂါမန္တေသု ဝသိဿရေ။

၉၆၃။

‘‘ယေ ယေ လာဘံ လဘိဿန္တိ၊ မိစ္ဆာဇီဝရတာ သဒါ၊

တေ တေဝ အနုသိက္ခန္တာ၊ ဘဇိဿန္တိ အသံယတာ။

၉၆၄။

‘‘ယေ ယေ အလာဘိနော လာဘံ၊ န တေ ပုဇ္ဇာ ဘဝိဿရေ၊

သုပေသလေပိ တေ ဓီရေ၊ သေဝိဿန္တိ န တေ တဒါ။

၉၆၅။

‘‘မိလက္ခုရဇနံ ရတ္တံ၊ ဂရဟန္တာ သကံ ဓဇံ၊

တိတ္ထိယာနံ ဓဇံ ကေစိ၊ ဓာရိဿန္တျဝဒါတကံ။

၉၆၆။

‘‘အဂါရဝေါ စ ကာသာဝေ၊ တဒါ တေသံ ဘဝိဿတိ၊

ပဋိသင်္ခါ စ ကာသာဝေ၊ ဘိက္ခူနံ န ဘဝိဿတိ။

၉၆၇။

‘‘အဘိဘူတဿ ဒုက္ခေန၊ သလ္လဝိဒ္ဓဿ ရုပ္ပတော၊

ပဋိသင်္ခါ မဟာဃောရာ၊ နာဂဿာသိ အစိန္တိယာ။

၉၆၈။

‘‘ဆဒ္ဒန္တော ဟိ တဒါ ဒိသွာ၊ သုရတ္တံ အရဟဒ္ဓဇံ၊

တာဝဒေဝဘဏီ ဂါထာ၊ ဂဇော အတ္ထောပသံဟိတာ။

၉၆၉။

‘‘အနိက္ကသာဝေါ ကာသာဝံ၊ ယော ဝတ္ထံ ပရိဓဿတိ၊

အပေတော ဒမသစ္စေန၊ န သော ကာသာဝမရဟတိ။

၉၇၀။

‘‘ယော စ ဝန္တကသာဝဿ၊ သီလေသု သုသမာဟိတော၊

ဥပေတော ဒမသစ္စေန၊ သ ဝေ ကာသာဝမရဟတိ။

၉၇၁။

‘‘ဝိပန္နသီလော ဒုမ္မေဓော၊ ပါကဋော ကာမကာရိယော၊

ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တော နိဿုက္ကော၊ န သော ကာသာဝမရဟတိ။

၉၇၂။

‘‘ယော စ သီလေန သမ္ပန္နော၊ ဝီတရာဂေါ သမာဟိတော၊

ဩဒါတမနသင်္ကပ္ပော၊ သ ဝေ ကာသာဝမရဟတိ။

၉၇၃။

‘‘ဥဒ္ဓတော ဥန္နဠော ဗာလော၊ သီလံ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ဩဒါတကံ အရဟတိ၊ ကာသာဝံ ကိံ ကရိဿတိ။

၉၇၄။

‘‘ဘိက္ခူ စ ဘိက္ခုနိယော စ၊ ဒုဋ္ဌစိတ္တာ အနာဒရာ၊

တာဒီနံ မေတ္တစိတ္တာနံ၊ နိဂ္ဂဏှိဿန္တျနာဂတေ။

၉၇၅။

‘‘သိက္ခာပေန္တာပိ ထေရေဟိ၊ ဗာလာ စီဝရဓာရဏံ၊

န သုဏိဿန္တိ ဒုမ္မေဓာ၊ ပါကဋာ ကာမကာရိယာ။

၉၇၆။

‘‘တေ တထာ သိက္ခိတာ ဗာလာ၊ အညမညံ အဂါရဝါ၊

နာဒိယိဿန္တုပဇ္ဈာယေ၊ ခဠုင်္ကော ဝိယ သာရထိံ။

၉၇၇။

‘‘ဧဝံ အနာဂတဒ္ဓါနံ၊ ပဋိပတ္တိ ဘဝိဿတိ၊

ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနဉ္စ၊ ပတ္တေ ကာလမှိ ပစ္ဆိမေ။

၉၇၈။

‘‘ပုရာ အာဂစ္ဆတေ ဧတံ၊ အနာဂတံ မဟဗ္ဘယံ၊

သုဗ္ဗစာ ဟောထ သခိလာ၊ အညမညံ သဂါရဝါ။

၉၇၉။

‘‘မေတ္တစိတ္တာ ကာရုဏိကာ၊ ဟောထ သီလေသု သံဝုတာ၊

အာရဒ္ဓဝီရိယာ ပဟိတတ္တာ၊ နိစ္စံ ဒဠှပရက္ကမာ။

၉၈၀။

‘‘ပမာဒံ ဘယတော ဒိသွာ၊ အပ္ပမာဒဉ္စ ခေမတော၊

ဘာဝေထဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဖုသန္တာ အမတံ ပဒ’’န္တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ ကောဓနာတိ ကုဇ္ဈနသီလာ။ ဘဝိဿန္တိ အနာဂတေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကိံ ထေရဿ ကာလေ တထာ နာဟေသုန္တိ? န နာဟေသုံ။ တဒါ ပန ကလျာဏမိတ္တဗဟုလတာယ ဩဝါဒကေသု ဝိညာပကေသု သဗြဟ္မစာရီသု ဗဟူသု ဝိဇ္ဇမာနေသု ကိလေသေသု ဗလဝန္တေသု ပဋိသင်္ခါနဗဟုလတာယ စ ယေဘုယျေန ဘိက္ခူ အက္ကောဓနာ အဟေသုံ၊ အာယတိံ တဗ္ဗိပရိယာယေ အတိကောဓနာ ဘဝိဿန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘အနာဂတေ’’တိ ဝုတ္တံ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဥပနာဟီတိ အာဃာတဝတ္ထူသု အာဃာတဿ ဥပနယှနသီလာ ဥပနာဟသမ္ဘဝတော ဝါ ဥပနာဟီ။ တတ္ထ ပုရိမကာလိကော ဗျာပါဒေါ ကောဓော၊ အပရကာလိကော ဥပနာဟော။ သကိံ ပဝတ္တော ဝါ ဒေါသော ကောဓော၊ အနေကက္ခတ္တုံ ပဝတ္တော ဥပနာဟော။ ပရေသံ ဝိဇ္ဇမာနေ ဂုဏေ မက္ခန္တိ ပုဉ္ဇန္တိ၊ တေသံ ဝါ ဥဒကပုဉ္ဇနိယာ ဝိယ ဥဒကဿ မက္ခော မက္ခနံ ပုဉ္ဇနံ ဧတေသံ အတ္ထီတိ မက္ခီ။ အတိမာနလက္ခဏော ထမ္ဘော ဧတေသံ အတ္ထီတိ ထမ္ဘီ။ သဌာတိ အသန္တဂုဏဝိဘာဝနလက္ခဏေန သာဌေယျေန သမန္နာဂတာ။ ဣဿုကီတိ ပရသမ္ပတ္တိခိယျနလက္ခဏာယ ဣဿာယ သမန္နာဂတာ။ နာနာဝါဒါတိ အညမညံ ဝိရုဒ္ဓဝါဒါ ဝိရုဒ္ဓဒိဋ္ဌိကာ၊ ကလဟကာရကာ စာတိ အတ္ထော။

အညာတမာနိနော ဓမ္မေ၊ ဂမ္ဘီရေ တီရဂေါစရာတိ ဂမ္ဘီရေ ဒုရောဘာသေ သဒ္ဓမ္မေ အညာတေ ဧဝ ‘‘ဉာတောတိ၊ ဒိဋ္ဌော’’တိ ဧဝံ မာနိနော၊ တတော ဧဝ တဿ ဩရဘာဂေ ပဝတ္တိတာယ ဩရိမတီရဂေါစရာ။ လဟုကာတိ လဟုသဘာဝါ စပလာ။ အဂရူ ဓမ္မေတိ သဒ္ဓမ္မေ ဂါရဝရဟိတာ။ အညမညမဂါရဝါတိ အညမညသ္မိံ အပ္ပတိဿာ၊ သင်္ဃေ သဗြဟ္မစာရီသု စ ဂရုဂါရဝဝိရဟိတာ။ ဗဟူ အာဒီနဝါတိ ဝုတ္တပ္ပကာရာ၊ ဝက္ခမာနာ စ ဗဟူ အနေကဒေါသာ အန္တရာယာ ။ လောကေတိ သတ္တလောကေ။ ဥပ္ပဇ္ဇိဿန္တျနာဂတေတိ အနာဂတေ ပါတု ဘဝိဿန္တိ။ သုဒေသိတံ ဣမံ ဓမ္မန္တိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သုဋ္ဌု အဝိပရီတံ အာဒိကလျာဏာဒိပ္ပကာရေန ဒေသိတံ ဣမံ အာဂမသဒ္ဓမ္မံ။ ကိလေသိဿန္တီတိ ကိလိဋ္ဌံ ကိလေသဒူသိတံ ကရိဿန္တိ၊ ‘‘အာပတ္တိံ ‘အနာပတ္တီ’တိ ဂရုကာပတ္တိံ ‘လဟုကာပတ္တီ’’’တိအာဒိနာ ဒုစ္စရိတသံကိလေသေန အသဒ္ဓမ္မေန သဏှသုခုမံ ရူပါရူပဓမ္မံ ပဋိက္ခိပိဿန္တိ၊ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသေန ဥဘယတြာပိ တဏှာသံကိလေသေန သံကိလေသိဿန္တိ မလိနံ ကရိဿန္တိ။ ဒုမ္မတီတိ နိပ္ပညာ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ဘဝိဿန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ အနာဂတမဒ္ဓါနံ…ပေ… အဘိဓမ္မကထံ ဝေဒလ္လကထံ ကထေန္တာ ကဏှဓမ္မံ ဩက္ကမမာနာ န ဗုဇ္ဈိဿန္တီ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၇၉)။

ဂုဏဟီနာတိ သီလာဒိဂုဏဝိရဟိတာ ဒုဿီလာ၊ အလဇ္ဇိနော စ။ အထ ဝါ ဂုဏဟီနာတိ ဝိနယဝါရိတ္တာဒိဂုဏေန ဟီနာ ဓမ္မဝိနယေ အပ္ပကတညုနော။ သင်္ဃမှီတိ သင်္ဃမဇ္ဈေ။ ဝေါဟရန္တာတိ ကထေန္တာ၊ သင်္ဃေ ဝိနိစ္ဆယကထာယ ဝတ္တမာနာယ ယံကိဉ္စိ ဘဏန္တာ။ ဝိသာရဒါတိ နိဗ္ဘယာ ပဂဗ္ဘာ။ ဗလဝန္တောတိ ပက္ခဗလေန ဗလဝန္တော။ မုခရာတိ မုခခရာ ခရဝါဒိနော။ အဿုတာဝိနောတိ န သုတဝန္တော၊ ကေဝလံ လာဘသက္ကာရသိလောကသန္နိဿယေန ဂုဏဓရာ ဟုတွာ ‘‘ဓမ္မံ ‘အဓမ္မော’တိ၊ အဓမ္မဉ္စ ‘ဓမ္မော’တိ၊ ဝိနယံ ‘အဝိနယော’တိ၊ အဝိနယဉ္စ ‘ဝိနယော’’’တိ ဧဝံ အတ္တနာ ယထိစ္ဆိတမတ္ထံ သင်္ဃမဇ္ဈေ ပတိဋ္ဌပေန္တာ ဗလဝန္တော ဘဝိဿန္တိ။

ဂုဏဝန္တောတိ သီလာဒိဂုဏသမ္ပန္နာ။ ဝေါဟရန္တာ ယထာတ္ထတောတိ အတ္ထာနုရူပံ၊ အဝိပရီတတ္ထံ ‘‘ဓမ္မံ ‘ဓမ္မော’တိ၊ အဓမ္မံ ‘အဓမ္မော’တိ၊ ဝိနယံ ‘ဝိနယော’တိ အဝိနယံ ‘အဝိနယော’’’တိ ဧဝံ ဒီပေန္တာ။ ဒုဗ္ဗလာ တေ ဘဝိဿန္တီတိ ပရိသာယံ အလဇ္ဇုဿန္နတာယ ဗလဝိရဟိတာ တေ ဘဝိဿန္တိ၊ တေသံ ဝစနံ န တိဋ္ဌိဿတိ။ ဟိရီမနာ အနတ္ထိကာတိ ဟိရီမန္တော ကေနစိ အနတ္ထိကာ။ တေ ဟိ ဓမ္မေန ဝတ္တုံ သမတ္ထာပိ ပါပဇိဂုစ္ဆတာယ အပ္ပကိစ္စတာယ စ ကေဟိစိ ဝိရောဓံ အကရောန္တာ အတ္တနော ဝါဒံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ န ဝါယမန္တာ ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မံ ဝါ အဓိဋ္ဌာနံ ဝါ အကတွာ တုဏှီ ဟောန္တိ။

ရဇတန္တိ ရူပိယံ၊ တေန ကဟာပဏလောဟမာသကာဒီနမ္ပိ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဇာတရူပန္တိ သုဝဏ္ဏံ၊ တေန မဏိမုတ္တာဒီနမ္ပိ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဝါ-သဒ္ဒေါ သမုစ္စယတ္ထော ‘‘အပဒါ ဝါ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၃၄၊ ၅။၃၂၊ ဣတိဝု။ ၉၀) ဝိယ။ ‘‘ရဇတဇာတရူပဉ္စာ’’တိ ဝါ ပါဌော။ ခေတ္တန္တိ ယတ္ထ ပုဗ္ဗဏ္ဏာပရဏ္ဏံ ရုဟတိ၊ တံ ခေတ္တံ။ တဒတ္ထံ အကတဘူမိဘာဂေါ ဝတ္ထု။ အဇေဠကန္တိ ဧဠကာ နာမ အဇာယေဝ၊ တေ ဌပေတွာ အဝသေသာ ပသုဇာတီ အဇာ နာမ။ အဇေဠကဂ္ဂဟဏေနေဝ ဟေတ္ထ ဂေါမဟိံသာဒီနမ္ပိ သင်္ဂဟော ကတော။ ဒါသိဒါသဉ္စာတိ ဒါသိယော စ ဒါသေ စ။ ဒုမ္မေဓာတိ အဝိဒ္ဒသုနော ၊ ကပ္ပိယာကပ္ပိယံ သာရုပ္ပာသာရုပ္ပံ အဇာနန္တာ အတ္တနော အတ္ထာယ သာဒိယိဿန္တိ သမ္ပဋိစ္ဆိဿန္တိ။

ဥဇ္ဈာနသညိနောတိ ပရေ ဟေဋ္ဌတော ကတွာ ဩလောကနစိတ္တာ၊ အနုဇ္ဈာယိတဗ္ဗဋ္ဌာနေပိ ဝါ ဥဇ္ဈာနသီလာ။ ဗာလာတိ ဒုစ္စိန္တိတစိန္တနာဒိနာ ဗာလလက္ခဏေန သမန္နာဂတာ၊ တတော ဧဝ သီလေသု အသမာဟိတာ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေသု န သမာဟိတစိတ္တာ။ ဥန္နဠာတိ၊ သမုဿိတတုစ္ဆမာနာ။ ဝိစရိဿန္တီတိ မာနဒ္ဓဇံ ဥက္ခိပိတွာ ဝိစရိဿန္တိ။ ကလဟာဘိရတာ မဂါတိ သာရမ္ဘဗဟုလတာယ ကရဏုတ္တရိယပသုတာ ကလဟေ ဧဝ အဘိရတာ မဂသဒိသာ မိဂါ ဝိယ အတ္တဟိတာပေက္ခာ ဃာသေသနာဘိရတာ ဒုဗ္ဗလဝိဟေသပရာတိ အတ္ထော။

ဥဒ္ဓတာတိ ဥဒ္ဓစ္စေန သမန္နာဂတာ စိတ္တေကဂ္ဂတာရဟိတာ။ နီလစီဝရပါရုတာတိ အကပ္ပိယရဇနရတ္တေန နီလဝဏ္ဏေန စီဝရေန ပါရုတာ၊ တာဒိသံ စီဝရံ နိဝါသေတွာ စေဝ ပါရုပိတွာ စ ဝိစရဏကာ။ ကုဟာတိ သာမန္တဇပ္ပနာဒိနာ ကုဟနဝတ္ထုနာ ကုဟကာ၊ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနိစ္ဆာယ ကောဟညံ ကတွာ ပရေသံ ဝိမှာပယာ။ ထဒ္ဓါတိ ကောဓေန မာနေန စ ထဒ္ဓမာနသာ ကက္ခဠဟဒယာ။ လပါတိ လပနကာ ကုဟနဝုတ္တိကာ၊ ပသန္နမာနသေဟိ မနုဿေဟိ ‘‘ကေန၊ ဘန္တေ၊ အယျဿ အတ္ထော’’တိ ပစ္စယဒါယကာနံ ဝဒါပနကာ၊ ပယုတ္တဝါစာဝသေန၊ နိပ္ပေသိကတာဝသေန စ ပစ္စယတ္ထံ လပကာတိ ဝါ အတ္ထော။ သိင်္ဂီတိ ‘‘တတ္ထ ကတမံ သိင်္ဂံ? ယံ သိင်္ဂံ သိင်္ဂါရတာ စာတုရတာ စာတုရိယံ ပရိက္ခတတာ ပါရိက္ခတိယ’’န္တိ (ဝိဘ။ ၈၅၂) ဧဝံ ဝုတ္တေဟိ သိင်္ဂသဒိသေဟိ ပါကဋကိလေသေဟိ သမန္နာဂတာ၊ သိင်္ဂါရစရိတာတိ အတ္ထော။ ‘‘အရိယာ ဝိယာ’’တိ ဣဒံ ‘‘ကုဟာ’’တိ ဧတဿေဝ အတ္ထဒဿနံ။ ကုဟကာနဉှိ အရိယာနမိဝ ဌိတဘာဝံ ဒဿေန္တော အရိယာ ဝိယ ဝိစရန္တီတိ အာဟ။

တေလသဏ္ဌေဟီတိ သိတ္ထကတေလေန ဝါ ဥဒကတေလေန ဝါ ဩသဏ္ဌိတေဟိ။ စပလာတိ ကာယမဏ္ဍနပရိက္ခာရမဏ္ဍနာဒိနာ စာပလ္လေန ယုတ္တာ။ အဉ္ဇနက္ခိကာတိ အလင်္ကာရဉ္ဇနေန အဉ္ဇိတနေတ္တာ။ ရထိယာယ ဂမိဿန္တီတိ ဘိက္ခာစရိယာယ ကုလူပသင်္ကမနာပဒေသေဟိ၊ မဟာရစ္ဆာယ ဣတော စိတော စ ပရိဗ္ဘမိဿန္တိ။ ဒန္တဝဏ္ဏိကပါရုတာတိ ဒန္တဝဏ္ဏရတ္တေန စီဝရေန ပါရုတသရီရာ။

အဇေဂုစ္ဆန္တိ အဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ဝိမုတ္တေဟီတိ အရိယေဟိ။ သုရတ္တန္တိ ကပ္ပိယရဇနေန သုဋ္ဌု ရတ္တံ၊ အရဟန္တာနံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ စိဏ္ဏတာယ အရဟဒ္ဓဇံ ဇိဂုစ္ဆိဿန္တိ ကာသာဝံ။ ကသ္မာ? ဩဒါတေသု သမုစ္ဆိတာ ဂေဓံ အာပန္နာ။ ဒန္တဝဏ္ဏပါရုပနဿ ဟိ ဣဒံ ကာရဏဝစနံ။ တေ ဟိ သေတကံ သမ္ဘာဝေန္တာ ‘‘သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သေတကေ ဂဟိတေ လိင်္ဂပရိစ္စာဂေါ ဧဝ သိယာ’’တိ ဒန္တဝဏ္ဏံ ပါရုပန္တိ။

လာဘကာမာတိ လာဘဂိဒ္ဓါ။ ဘိက္ခာစရိယာသုပိ ကောသဇ္ဇယောဂတော ကုသီတာ။ သမဏဓမ္မံ ကာတုံ စိတ္တဿ ဥဿာဟာဘာဝေန ဟီနဝီရိယာ။ ကိစ္ဆန္တာတိ၊ ကိလမန္တာ၊ ဝနပတ္ထေသု ဝသိတုံ ကိစ္ဆန္တာ ကိလန္တစိတ္တာတိ အတ္ထော။ ဂါမန္တေသူတိ ဂါမန္တသေနာသနေသု ဂါမသမီပေသု သေနာသနေသု၊ ဂါမဒွါရေသု ဝါ သေနာသနေသု။ ဝသိဿရေတိ ဝသိဿန္တိ။

တေ တေဝ အနုသိက္ခန္တာတိ ယေ ယေ မိစ္ဆာဇီဝပ္ပယောဂေန လဒ္ဓလာဘာ၊ တေ တေ ဧဝ ပုဂ္ဂလေ အနုသိက္ခန္တာ ဘမိဿန္တိ။ ဘမိဿန္တီတိ သယမ္ပိ တေ ဝိယ မိစ္ဆာဇီဝေန လာဘံ ဥပ္ပာဒေတုံ ရာဇကုလာဒီနိ သေဝန္တာ ပရိဗ္ဘမိဿန္တိ။ ‘‘ဘဇိဿန္တီ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ သေဝိဿန္တီတိ အတ္ထော။ အသံယတာတိ သီလသံယမရဟိတာ။

ယေ ယေ အလာဘိနော လာဘန္တိ ယေ ယေ ဘိက္ခူ မိစ္ဆာဇီဝပရိဝဇ္ဇနေန အပ္ပပုညတာယ စ လာဘဿ ပစ္စယဿ န လာဘိနော၊ တေ ပုဇ္ဇာ ပူဇနီယာ ပါသံသာ တဒါ အနာဂတေ ကာလေ န ဘဝိဿန္တိ။ သုပေသလေပိ တေ ဓီရေတိ ဓိတိသမ္ပန္နတာယ ဓီရေ သုဋ္ဌု ပေသလေပိ တေ ဘိက္ခူ န သေဝိဿန္တိ၊ တဒါ အနာဂတေ တေ လာဘိနော လာဘကာမာဝ ဘိက္ခူတိ အတ္ထော။

မိလက္ခုရဇနံ ရတ္တန္တိ ကာလကစ္ဆကရဇနေန ရတ္တံ။ သမာသပဒဉှေတံ၊ ဂါထာသုခတ္ထံ သာနုနာသိကနိဒ္ဒေသော။ ဂရဟန္တာ သကံ ဓဇန္တိ အတ္တနော ဓဇဘူတံ ကာသာဝံ ဇိဂုစ္ဆန္တာ။ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတာနဉှိ ကာသာဝေါ ဓဇော နာမ။ တိတ္ထိယာနံ ဓဇံ ကေစီတိ ကေစိ သကျပုတ္တိယဘာဝံ ပဋိဇာနန္တာ ဧဝ တိတ္ထိယာနံ သေတဝတ္ထိကာနံ ဓဇဘူတံ အဝဒါတကံ သေတဝတ္ထံ ဓာရေဿန္တိ။

အဂါရဝေါစ ကာသာဝေတိ အရဟဒ္ဓဇဘူတေ ကာသာဝေ အဂါရဝေါ အဗဟုမာနံ တဒါ အနာဂတေ တေသံ ဘဝိဿတိ။ ပဋိသင်္ခါ စ ကာသာဝေတိ ‘‘ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော စီဝရံ ပဋိသေဝါမီ’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၂၃၊ အ။ နိ။ ၆။၅၈) နယေန ပစ္စဝေက္ခဏမတ္တမ္ပိ ကာသာဝပရိဘောဂေ န ဘဝိဿတိ။

ကာသာဝံ ဓာရေန္တေန ကာသာဝံ ဗဟုမာနေန ‘‘ဒုစ္စရိတတော ဩရမိတဗ္ဗ’’န္တိ ကာသာဝဿ ဂရုကာတဗ္ဗဘာဝေ ဆဒ္ဒန္တဇာတကမုဒါဟရန္တော ‘‘အဘိဘူတဿ ဒုက္ခေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သလ္လဝိဒ္ဓဿာတိ ပုထုနာ သဝိသေန သလ္လေန ဝိဒ္ဓဿ၊ တတော ဧဝ မဟတာ ဒုက္ခေန အဘိဘူတဿ။ ရုပ္ပတောတိ သရီရဝိကာရံ အာပဇ္ဇတော။ မဟာဃောရာတိ သရီရဇီဝိတေသု နိရပေက္ခတာယ ဘိမ္မာ ဂရုတရာ ပဋိသင်္ခါ အညေဟိ အစိန္တိယာ စိန္တာမတ္တေန ပဝတ္တေတုံ အသက္ကုဏေယျာ ဆဒ္ဒန္တမဟာနာဂဿအာသိ၊ အဟောသိ။ ဆဒ္ဒန္တနာဂရာဇကာလေ ဟိ ဗောဓိသတ္တော သောဏုတ္တရေန နာမ နေသာဒေန ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ဌတွာ ဝိသပီတေန သလ္လေန ဝိဒ္ဓါ မဟတာ ဒုက္ခေန အဘိဘူတော တံ ဂဟေတွာ ပရိဒဟိတံ ကာသာဝံ ဒိသွာ ‘‘အယံ အရိယဒ္ဓဇေန ပဋိစ္ဆန္နော၊ န မယာ ဟိံသိတဗ္ဗော’’တိ တတ္ထ မေတ္တစိတ္တမေဝ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ ဥပရိဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ယထာဟ –

‘‘သမပ္ပိတော ပုထုသလ္လေန နာဂေါ၊

အဒုဋ္ဌစိတ္တော လုဒ္ဒကမဇ္ဈဘာသိ၊

ကိမတ္ထယံ ကိဿ ဝါ သမ္မ ဟေတု၊

မမံ ဝဓီ ကဿ ဝါယံ ပယောဂေါ’’တိအာဒိ။ (ဇာ။ ၁။၁၆။၁၂၄)၊

ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ထေရော ‘‘ဆဒ္ဒန္တော ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုရတ္တံ အရဟဒ္ဓဇန္တိ သောဏုတ္တရေန ပရိဒဟိတကာသာဝံ သန္ဓာယာဟ။ အဘဏီတိ အဘာသိ။ ဂါထာတိ ဂါထာယော။ ဂဇောတိ ဆဒ္ဒန္တော နာဂရာဇာ။ အတ္ထောပသံဟိတာတိ အတ္ထသန္နိဿိတာ ဟိတာ၊ ဟိတယုတ္တာတိ အတ္ထော။

ဆဒ္ဒန္တနာဂရာဇေန ဝုတ္တဂါထာသု အနိက္ကသာဝေါတိ ရာဂါဒီဟိ ကသာဝေဟိ ကသာဝေါ၊ ပရိဒဟိဿတီတိ နိဝါသနပါရုပနအတ္ထရဏဝသေန ပရိဘုဉ္ဇိဿတိ။ ‘‘ပရိဓဿတီ’’တိ ဝါ ပါဌော။ အပေတော ဒမသစ္စေနာတိ ဣန္ဒြိယဒမေန စေဝ ပရမတ္ထသစ္စပက္ခိကေန ဝစီသစ္စေန စ အပေတော၊ ဝိယုတ္တော ပရိစ္စတ္တောတိ အတ္ထော။ န သောတိ သော ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ကာသာဝံ ပရိဒဟိတုံ နာရဟတိ။

ဝန္တကသာဝဿာတိ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ဝန္တကသာဝေါ ဆဍ္ဍိတကသာဝေါ ပဟီနကသာဝေါ အဿ ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။ သီလေသူတိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေသု။ သုသမာဟိတောတိ သုဋ္ဌု သမာဟိတော။ ဥပေတောတိ ဣန္ဒြိယဒမေန စေဝ ဝုတ္တပ္ပကာရေန သစ္စေန စ ဥပဂတော သမန္နာဂတော။ သ ဝေတိ သော ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော တံ ဂန္ဓကာသာဝဝတ္ထံ ဧကန္တေန အရဟတီတိ အတ္ထော။

ဝိပန္နသီလောတိ ဘိန္နသီလော။ ဒုမ္မေဓောတိ နိပ္ပညော သီလဝိသောဓနပညာယ ဝိရဟိတော။ ပါကဋောတိ ‘‘ဒုဿီလော အယ’’န္တိ ပါကဋော ပကာသော၊ ဝိက္ခိတ္တိန္ဒြိယတာယ ဝါ ပါကဋော ပါကဋိန္ဒြိယောတိ အတ္ထော။ ကာမကာရိယောတိ ဘိန္နသံဝရတာယ ယထိစ္ဆိတကာရကော၊ ကာမဿ ဝါ မာရဿ ယထာကာမကရဏီယော။ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တောတိ ရူပါဒီသု ဝိသယေသု ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော။ နိဿုက္ကောတိ အသုက္ကော သုက္ကဓမ္မရဟိတော ဟိရောတ္တပ္ပဝိဝဇ္ဇိတော၊ ကုသလဓမ္မသမ္ပာဒနဥဿုက္ကရဟိတော ဝါ။

ဝီတရာဂေါတိ ဝိဂတစ္ဆန္ဒရာဂေါ။ ဩဒါတမနသင်္ကပ္ပောတိ သုဝိသုဒ္ဓမနောဝိတက္ကော၊ အနာဝိလသင်္ကပ္ပော ဝါ။

ကာသာဝံ ကိံ ကရိဿတီတိ ယဿ သီလံ နတ္ထိ၊ တဿ ကာသာဝံ ကိံ နာမ ပယောဇနံ သာဓေဿတိ၊ စိတ္တကတသဒိသံ တဿ ပဗ္ဗဇိတလိင်္ဂန္တိ အတ္ထော။

ဒုဋ္ဌစိတ္တာတိ ရာဂါဒိဒေါသေဟိ ဒူသိတစိတ္တာ။ အနာဒရာတိ သတ္ထရိ ဓမ္မေ အညမညဉ္စ အာဒရရဟိတာ အဂါရဝါ။ တာဒီနံ မေတ္တစိတ္တာနန္တိ မေတ္တာဘာဝနာယ သမ္ပယုတ္တဟဒယေ တေနေဝ အရဟတ္တာဓိဂမေန ဣဋ္ဌာဒီသု တာဒိဘာဝပ္ပတ္တေ ဥဠာရဂုဏေ။ ဥပယောဂတ္ထေ ဟိ ဣဒံ သာမိဝစနံ။ နိဂ္ဂဏှိဿန္တီတိ ‘‘သီလာဒိသမ္ပန္နေ ဒိသွာ တေ သမ္ဘာဝေန္တာ ဝိပန္နသီလေ အမှေ န ဗဟုံ မညိဿန္တီ’’တိ အတ္တနိ အဂါရဝဘယေန ယထာ တေ ဥဗ္ဗာဠှာ ပက္ကမိဿန္တိ၊ တထာ ဗာဓိဿန္တီတိ အတ္ထော။

သိက္ခာပေန္တာပီတိ သိက္ခာပိယမာနာပိ။ ကမ္မတ္ထေ ဟိ အယံ ကတ္တုနိဒ္ဒေသော။ ထေရေဟီတိ အတ္တနော အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ။ စီဝရဓာရဏန္တိ ဣဒံ သမဏပဋိပတ္တိယာ နိဒဿနမတ္တံ၊ တသ္မာ ‘‘ဧဝံ တေ အဘိက္ကမိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ တေ ပဋိက္ကမိတဗ္ဗ’’န္တိအာဒိနာ (အ။ နိ။ ၄။၁၂၂) သိက္ခာပိယမာနာပီတိ အတ္ထော။ န သုဏိဿန္တီတိ ဩဝါဒံ န ဂဏှိဿန္တိ။

တေ တထာ သိက္ခိတာ ဗာလာတိ တေ အန္ဓဗာလာ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ သိက္ခာပိယမာနာပိ အနာဒရတာယ အသိက္ခိတာတိ။ နာဒိယိဿန္တုပဇ္ဈာယေတိ ဥပဇ္ဈာယေ အာစရိယေ စ အာဒရံ န ကရောန္တိ၊ တေသံ အနုသာသနိယံ န တိဋ္ဌန္တိ။ ယထာ ကိံ? ခဠုင်္ကော ဝိယ သာရထိံ ယထာ ခဠုင်္ကော ဒုဋ္ဌဿော အဿဒမကံ နာဒိယတိ န တဿ ဥပဒေသေ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ တေပိ ဥပဇ္ဈာယာစရိယေ န ဘာယန္တိ န သာရဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။

‘‘ဧဝ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တဿေဝတ္ထဿ နိဂမနံ။ တတ္ထ ဧဝန္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန။ အနာဂတဒ္ဓါနန္တိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ အနာဂတေ ကာလေတိ အတ္ထော။ တံယေဝ သရူပတော ဒဿေန္တော ‘‘ပတ္တေ ကာလမှိ ပစ္ဆိမေ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ကတမော ပစ္ဆိမကာလော? ‘‘တတိယသင်္ဂီတိတော ပဋ္ဌာယ ပစ္ဆိမကာလော’’တိ ကေစိ၊ တံ ဧကေ နာနုဇာနန္တိ။ သာသနဿ ဟိ ပဉ္စယုဂါနိ ဝိမုတ္တိယုဂံ၊ သမာဓိယုဂံ၊ သီလယုဂံ၊ သုတယုဂံ၊ ဒါနယုဂန္တိ။ တေသု ပဌမံ ဝိမုတ္တိယုဂံ၊ တသ္မိံ အန္တရဟိတေ သမာဓိယုဂံ ဝတ္တတိ၊ တသ္မိမ္ပိ အန္တရဟိတေ သီလယုဂံ ဝတ္တတိ၊ တသ္မိမ္ပိ အန္တရဟိတေ သုတယုဂံ ဝတ္တတေဝ။ အပရိသုဒ္ဓသီလော ဟိ ဧကဒေသေန ပရိယတ္တိဗာဟုသစ္စံ ပဂ္ဂယှ တိဋ္ဌတိ လာဘာဒိကာမတာယ။ ယဒါ ပန မာတိကာပရိယောသာနာ ပရိယတ္တိ သဗ္ဗသော အန္တရဓာယတိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ လိင်္ဂမတ္တမေဝ အဝသိဿတိ၊ တဒါ ယထာ တထာ ဓနံ သံဟရိတွာ ဒါနမုခေန ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ သာ ကိရ နေသံ စရိမာ သမ္မာပဋိပတ္တိ။ တတ္ထ သုတယုဂတော ပဋ္ဌာယ ပစ္ဆိမကာလော၊ ‘‘သီလယုဂတော ပဋ္ဌာယာ’’တိ အပရေ။

ဧဝံ ထေရော ပစ္ဆိမေ ကာလေ ဥပ္ပဇ္ဇနကံ မဟာဘယံ ဒဿေတွာ ပုန တတ္ထ သန္နိပတိတဘိက္ခူနံ ဩဝါဒံ ဒဒန္တော ‘‘ပုရာ အာဂစ္ဆတေ’’တိအာဒိနာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ ပုရာ အာဂစ္ဆတေ ဧတန္တိ ဧတံ မယာ တုမှာကံ ဝုတ္တံ ပဋိပတ္တိအန္တရာယကရံ အနာဂတံ မဟာဘယံ အာဂစ္ဆတိ ပုရာ၊ ယာဝ အာဂမိဿတိ၊ တာဝဒေဝါတိ အတ္ထော။ သုဗ္ဗစာတိ ဝစနက္ခမာ သောဝစဿကာရကေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ၊ ဂရူနံ အနုသာသနိယော ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟိနော ဟောထာတိ အတ္ထော။ သခိလာတိ မုဒုဟဒယာ။

မေတ္တစိတ္တာတိ သဗ္ဗသတ္တေသု ဟိတူပသံဟာရလက္ခဏာယ မေတ္တာယ သမ္ပယုတ္တစိတ္တာ။ ကာရုဏိကာတိ ကရုဏာယ နိယုတ္တာ ပရေသံ ဒုက္ခာပနယနာကာရဝုတ္တိယာ ကရုဏာယ သမန္နာဂတာ။ အာရဒ္ဓဝီရိယာတိ အကုသလာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဥပသမ္ပဒါယ ပဂ္ဂဟိတဝီရိယာ။ ပဟိတတ္တာတိ နိဗ္ဗာနံ ပဋိပေသိတစိတ္တာ။ နိစ္စန္တိ သဗ္ဗကာလံ။ ဒဠှပရက္ကမာတိ ထိရဝီရိယာ။

ပမာဒန္တိ ပမဇ္ဇနံ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနနုဋ္ဌာနံ၊ အကုသလေသု စ ဓမ္မေသု စိတ္တဝေါဿဂ္ဂေါ။ ဝုတ္တဉှိ –

‘‘တတ္ထ ကတမော ပမာဒေါ? ကာယဒုစ္စရိတေ ဝါ ဝစီဒုစ္စရိတေ ဝါ မနောဒုစ္စရိတေ ဝါ ပဉ္စသု ဝါ ကာမဂုဏေသု စိတ္တဿ ဝေါဿဂ္ဂေါ ဝေါဿဂ္ဂါနုပ္ပဒါနံ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ’’တိအာဒိ (ဝိဘ။ ၉၃၀)။

အပ္ပမာဒန္တိ အပ္ပမဇ္ဇနံ၊ သော ပမာဒဿ ပဋိပက္ခတော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတ္ထတော ဟိ အပ္ပမာဒေါ နာမ သတိယာ အဝိပ္ပဝါသော၊ ဥပဋ္ဌိတာယ သတိယာ ဧဝ စေတံ နာမံ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – ယသ္မာ ပမာဒမူလကာ သဗ္ဗေ အနတ္ထာ၊ အပ္ပမာဒမူလကာ စ သဗ္ဗေ အတ္ထာ၊ တသ္မာ ပမာဒံ ဘယတော ဥပဒ္ဒဝတော ဒိသွာ အပ္ပမာဒဉ္စ ခေမတော အနုပဒ္ဒဝတော ဒိသွာ အပ္ပမာဒပဋိပတ္တိယာ သိခါဘူတံ သီလာဒိက္ခန္ဓတ္တယသင်္ဂဟံ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒီနံ အဋ္ဌန္နံ အင်္ဂါနံ ဝသေန အဋ္ဌင်္ဂိကံ အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝေထ၊ အမတံ နိဗ္ဗာနံ ဖုသန္တာ သစ္ဆိကရောန္တာ အတ္တနော သန္တာနေ ဥပ္ပာဒေထ၊ ဒဿနမဂ္ဂမတ္တေ အဋ္ဌတွာ ဥပရိ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ ဥပ္ပာဒနဝသေန ဝဍ္ဎေထ၊ ဧဝံ ဝေါ အပ္ပမာဒဘာဝနာ သိခါပတ္တာ ဘဝိဿတီတိ။

ဧဝံ ထေရော သမ္ပတ္တပရိသံ ဩဝဒတိ။ ဣမာ ဧဝ စိမဿ ထေရဿ အညာဗျာကရဏဂါထာ အဟေသုန္တိ။

ဖုဿတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သာရိပုတ္တတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ယထာစာရီယထာသတောတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဂါထာ။ တဿ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿ စ ဝတ္ထု ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – အတီတေ ဣတော သတသဟဿကပ္ပာဓိကေ အသင်္ချေယျမတ္ထကေ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ နာမေန သရဒမာဏဝေါ နာမ အဟောသိ။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဂဟပတိမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ နာမေန သိရိဝဍ္ဎကုဋုမ္ဗိကော နာမ အဟောသိ။ တေ ဥဘောပိ သဟပံသုကီဠကသဟာယာ အဟေသုံ။ တေသု သရဒမာဏဝေါ ပိတု အစ္စယေန ကုလသန္တကံ ဓနံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ဧကဒိဝသံ ရဟောဂတော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမေသံ သတ္တာနံ မရဏံ နာမ ဧကန္တိကံ၊ တသ္မာ မယာ ဧကံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပဂန္တွာ မောက္ခမဂ္ဂေါ ဂဝေသိတဗ္ဗော’’တိ သဟာယံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ သမ္မ၊ အဟံ ပဗ္ဗဇိတုကာမော၊ ကိံ တွံ ပဗ္ဗဇိတုံ သက္ခိဿသီ’’တိ ဝတွာ တေန ‘‘န သက္ခိဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဟောတု အဟမေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ ရတနကောဋ္ဌာဂါရာနိ ဝိဝရာပေတွာ ကပဏဒ္ဓိကာဒီနံ မဟာဒါနံ ဒတွာ ပဗ္ဗတပါဒံ ဂန္တွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိ။ တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုပဗ္ဗဇိတာ စတုသတ္တတိသဟဿမတ္တာ ဗြာဟ္မဏပုတ္တာ အဟေသုံ။ သော ပဉ္စ အဘိညာယော အဋ္ဌ စ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ တေသမ္ပိ ဇဋိလာနံ ကသိဏပရိကမ္မံ အာစိက္ခိ။ တေပိ သဗ္ဗေ ပဉ္စာဘိညာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေသုံ။

တေန သမယေန အနောမဒဿီ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော သတ္တေ သံသာရမဟောဃတော တာရေတွာ ဧကဒိဝသံ ‘‘သရဒတာပသဿ စ အန္တေဝါသိကာနဉ္စ သင်္ဂဟံ ကရိဿာမီ’’တိ ဧကော အဒုတိယော ပတ္တစီဝရမာဒါယ အာကာသေန ဂန္တွာ ‘‘ဗုဒ္ဓဘာဝံ မေ ဇာနာတူ’’တိ တာပသဿ ပဿန္တဿေဝ အာကာသတော ဩတရိတွာ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာသိ။ သရဒတာပသော သတ္ထု သရီရေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ဥပဓာရေတွာ ‘‘သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါယေဝါယ’’န္တိ နိဋ္ဌံ ဂန္တွာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ အာသနံ ပညာပေတွာ အဒါသိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ သရဒတာပသော သတ္ထု သန္တိကေ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

တသ္မိံ သမယေ တဿ အန္တေဝါသိကာ စတုသတ္တတိသဟဿမတ္တာ ဇဋိလာ ပဏီတပဏီတာနိ ဩဇဝန္တာနိ ဖလာဖလာနိ ဂဟေတွာ အာဂတာ သတ္ထာရံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒါ အတ္တနော အာစရိယဿ စ သတ္ထု စ နိသိန္နာကာရံ ဩလောကေတွာ၊ ‘‘အာစရိယ၊ မယံ ပုဗ္ဗေ ‘တုမှေဟိ မဟန္တတရော ကောစိ နတ္ထီ’တိ ဝိစရာမ၊ အယံ ပန ပုရိသော တုမှေဟိ မဟန္တတရော မညေ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ကိံ ဝဒေထ၊ တာတာ? သာသပေန သဒ္ဓိံ အဋ္ဌသဋ္ဌိယောဇနသတသဟဿုဗ္ဗေဓံ သိနေရုံ သမံ ကာတုံ ဣစ္ဆထ? သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓေန မံ တုလျံ မာ ကရိတ္ထာ’’တိ။ အထ တေ တာပသာ အာစရိယဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ယာဝ မဟာ ဝတာယံ ပုရိသုတ္တမော’’တိ သဗ္ဗေဝ ပါဒေသု နိပတိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိံသု။

အထ တေ အာစရိယော အာဟ – ‘‘တာတာ၊ သတ္ထု အနုစ္ဆဝိကော နော ဒေယျဓမ္မော နတ္ထိ၊ သတ္ထာ စ ဘိက္ခာစာရဝေလာယ ဣဓာဂတော၊ ဟန္ဒ မယံ ဒေယျဓမ္မံ ယထာဗလံ ဒဿာမ။ တုမှေဟိ ယံ ယံ ပဏီတံ ဖလာဖလံ အာဘတံ၊ တံ တံ အာဟရထာ’’တိ အာဟရာပေတွာ ဟတ္ထေ ဓောဝိတွာ သယံ တထာဂတဿ ပတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သတ္ထာရာ စ ဖလာဖလေ ပဋိဂ္ဂဏှိတမတ္တေ ဒေဝတာ ဒိဗ္ဗောဇံ ပက္ခိပိံသု။ တာပသော ဥဒကမ္ပိ သယမေဝ ပရိဿာဝေတွာ အဒါသိ။ တတော ဘောဇနကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေတွာ သတ္ထရိ နိသိန္နေ သဗ္ဗေ အန္တေဝါသိကေ ပက္ကောသိတွာ သတ္ထု သန္တိကေ သာရဏီယံ ကထံ ကထေန္တော နိသီဒိ။ သတ္ထာ ‘‘ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ စိန္တေသိ။ တေ သတ္ထု စိတ္တံ ဉတွာ တာဝဒေဝ သတသဟဿခီဏာသဝပရိဝါရာ အဂ္ဂသာဝကာ အာဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။

တတော သရဒတာပသော အန္တေဝါသိကေ အာမန္တေသိ – ‘‘တာတာ၊ သတ္ထု ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ပုပ္ဖာသနေန ပူဇာ ကာတဗ္ဗာ၊ တသ္မာ ပုပ္ဖာနိ အာဟရထာ’’တိ။ တေ တာဝဒေဝ ဣဒ္ဓိယာ ဝဏ္ဏဂန္ဓသမ္ပန္နာနိ ပုပ္ဖာနိ အာဟရိတွာ ဗုဒ္ဓဿ ယောဇနပ္ပမာဏံ ပုပ္ဖာသနံ ပညာပေသုံ၊ ဥဘိန္နံ အဂ္ဂသာဝကာနံ တိဂါဝုတံ၊ သေသဘိက္ခူနံ အဍ္ဎယောဇနိကာဒိဘေဒံ၊ သင်္ဃနဝကဿ ဥသဘမတ္တံ ပညာပေသုံ။ ဧဝံ တေသံ ပညတ္တေသု အာသနေသု သရဒတာပသော တထာဂတဿ ပုရတော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ဌိတော – ‘‘ဘန္တေ၊ မယှံ အနုဂ္ဂဟတ္ထာယ ဣမံ ပုပ္ဖာသနံ အဘိရုဟထာ’’တိ အာဟ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပုပ္ဖာသနေ။ သတ္ထရိ နိသိန္နေ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ သေသဘိက္ခူ စ အတ္တနော အတ္တနော ပတ္တာသနေ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ ‘‘တေသံ မဟပ္ဖလံ ဟောတူ’’တိ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇိ။ သတ္ထု သမာပန္နဘာဝံ ဉတွာ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာပိ သေသဘိက္ခူပိ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇိံသု။ တာပသော သတ္တာဟံ နိရန္တရံ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ ဓာရေန္တော အဋ္ဌာသိ။ ဣတရေ ပန ဝနမူလဖလာဖလံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ သေသကာလေ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌံသု။

သတ္ထာ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန နိရောဓတော ဝုဋ္ဌာယ အဂ္ဂသာဝကံ နိသဘတ္ထေရံ အာမန္တေသိ – ‘‘တာပသာနံ ပုပ္ဖာသနာနုမောဒနံ ကရောဟီ’’တိ။ ထေရော သာဝကပါရမီဉာဏေ ဌတွာ တေသံ ပုပ္ဖာသနာနုမောဒနံ အကာသိ။ တဿ ဒေသနာဝသာနေ သတ္ထာ ဒုတိယံ အဂ္ဂသာဝကံ အနောမတ္ထေရံ အာမန္တေသိ – ‘‘တွမ္ပိ ဣမေသံ ဓမ္မံ ဒေသေဟီ’’တိ။ သောပိ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ သမ္မသိတွာ တေသံ ဓမ္မံ ကထေသိ။ ဒွိန္နမ္ပိ ဒေသနာယ ဧကဿပိ ဓမ္မာဘိသမယော နာဟောသိ။ အထ သတ္ထာ ဗုဒ္ဓဝိသယေ ဌတွာ ဓမ္မဒေသနံ အာရဘိ။ ဒေသနာဝသာနေ ဌပေတွာ သရဒတာပသံ အဝသေသာ သဗ္ဗေပိ စတုသတ္တတိသဟဿမတ္တာ ဇဋိလာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ သတ္ထာ ‘‘ဧထ၊ ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တေ တာဝဒေဝ အန္တရဟိတတာပသဝေသာ အဋ္ဌပရိက္ခာရဝရဓရာ သဋ္ဌိဝဿိကတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။

သရဒတာပသော ပန ‘‘အဟော ဝတာဟမ္ပိ အယံ နိသဘတ္ထေရော ဝိယ အနာဂတေ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ အဂ္ဂသာဝကော ဘဝေယျ’’န္တိ သတ္ထု ဒေသနာကာလေ ဥပ္ပန္နပရိဝိတက္ကတာယ အညဝိဟိတော ဟုတွာ မဂ္ဂဖလာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ နာသက္ခိ။ အထ တထာဂတံ ဝန္ဒိတွာ တထာ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ သတ္ထာပိဿ အနန္တရာယေန သမိဇ္ဈနဘာဝံ ဒိသွာ – ‘‘ဣတော တွံ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကံ ဧကံ အသင်္ချေယျံ အတိက္ကမိတွာ ဂေါတမဿ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ အဂ္ဂသာဝကော သာရိပုတ္တော နာမ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကရိတွာ ဓမ္မကထံ ဝတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော အာကာသံ ပက္ခန္ဒိ။

သရဒတာပသောပိ သဟာယကဿ သိရိဝဍ္ဎဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ သမ္မ၊ မယာ အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော ပါဒမူလေ အနာဂတေ ဥပ္ပဇ္ဇနကဿ ဂေါတမဿ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ အဂ္ဂသာဝကဋ္ဌာနံ ပတ္ထိတံ၊ တွမ္ပိ တဿ ဒုတိယသာဝကဋ္ဌာနံ ပတ္ထေဟီတိ။

သိရိဝဍ္ဎော တံ ဥပဒေသံ သုတွာ အတ္တနော နိဝေသနဒွါရေ အဋ္ဌကရီသမတ္တံ ဌာနံ သမတလံ ကာရေတွာ လာဇပဉ္စမာနိ ပုပ္ဖာနိ ဝိကိရိတွာ နီလုပ္ပလစ္ဆဒနံ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ ဗုဒ္ဓါသနံ ပညာပေတွာ ဘိက္ခူနမ္ပိ အာသနာနိ ပညာပေတွာ မဟန္တံ သက္ကာရသမ္မာနံ သဇ္ဇေတွာ၊ သရဒတာပသေန သတ္ထာရံ နိမန္တာပေတွာ သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ၊ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ မဟာရဟေဟိ ဝတ္ထေဟိ အစ္ဆာဒေတွာ၊ ဒုတိယသာဝကဘာဝါယ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ သတ္ထာပိဿ အနန္တရာယေန သမိဇ္ဈနဘာဝံ ဒိသွာ ဝုတ္တနယေန ဗျာကရိတွာ ဘတ္တာနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သိရိဝဍ္ဎော ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌော ယာဝဇီဝံ ကုသလကမ္မံ ကတွာ ဒုတိယစိတ္တဝါရေ ကာမာဝစရဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ သရဒတာပသော စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။

တတော ပဋ္ဌာယ နေသံ ဥဘိန္နမ္ပိ အန္တရာကမ္မံ န ကထိတံ။ အမှာကံ ပန ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ သရဒတာပသော ရာဇဂဟဿ အဝိဒူရေ ဥပတိဿဂါမေ ရူပသာရိယာ ဗြာဟ္မဏိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တံဒိဝသမေဝဿ သဟာယောပိ ရာဇဂဟဿေဝ အဝိဒူရေ ကောလိတဂါမေ မောဂ္ဂလိယာ ဗြာဟ္မဏိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တာနိ ကိရ ဒွေပိ ကုလာနိ ယာဝ သတ္တမာ ကုလပရိဝဋ္ဋာ အာဗဒ္ဓပဋိဗဒ္ဓသဟာယကာနေဝ။ တေသံ ဒွိန္နံ ဧကဒိဝသမေဝ ဂဗ္ဘပရိဟာရမဒံသု။ ဒသမာသစ္စယေန ဇာတာနမ္ပိ တေသံ ဆသဋ္ဌိ ဓာတိယော ဥပဋ္ဌာပေသုံ၊ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ရူပသာရိဗြာဟ္မဏိယာ ပုတ္တဿ ဥပတိဿဂါမေ ဇေဋ္ဌကုလဿ ပုတ္တတ္တာ ဥပတိဿောတိ နာမံ အကံသု။ ဣတရဿ ကောလိတဂါမေ ဇေဋ္ဌကုလဿ ပုတ္တတ္တာ ကောလိတောတိ နာမံ အကံသု။ တေ ဥဘောပိ မဟတာ ပရိဝါရေန ဝဍ္ဎန္တာ ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဗ္ဗသိပ္ပာနံ ပါရံ အဂမံသု။

အထေကဒိဝသံ တေ ရာဇဂဟေ ဂိရဂ္ဂသမဇ္ဇံ ပဿန္တာ မဟာဇနံ သန္နိပတိတံ ဒိသွာ ဉာဏဿ ပရိပါကဂတတ္တာ ယောနိသော ဥမ္မုဇ္ဇန္တာ ‘‘သဗ္ဗေပိမေ ဩရံ ဝဿသတာနံ မစ္စုမုခေ ပတိဿန္တီ’’တိ သံဝေဂံ ပဋိလဘိတွာ ‘‘အမှေဟိ မောက္ခဓမ္မော ပရိယေသိတဗ္ဗော၊ တဉ္စ ပရိယေသန္တေဟိ ဧကံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ နိစ္ဆယံ ကတွာ ပဉ္စဟိ မာဏဝကသတေဟိ သဒ္ဓိံ သဉ္စယဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိံသု။ တေသံ ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ သဉ္စယော လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပ္ပတ္တော အဟောသိ ။ တေ ကတိပါဟေနေဝ သဗ္ဗံ သဉ္စယဿ သမယံ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ တတ္ထ သာရံ အဒိသွာ တတော နိက္ခမိတွာ တတ္ထ တတ္ထ တေ တေ ပဏ္ဍိတသမ္မတေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ၊ တေ တေဟိ ပုဋ္ဌာ နေဝ သမ္ပာယန္တိ၊ အညဒတ္ထု တေယေဝ တေသံ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ။ ဧဝံ တေ မောက္ခံ ပရိယေသန္တာ ကတိကံ အကံသု – ‘‘အမှေသု ယော ပဌမံ အမတံ အဓိဂစ္ဆတိ၊ သော ဣတရဿ အာရောစေတူ’’တိ။

တေန စ သမယေန အမှာကံ သတ္ထရိ ပဌမာဘိသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ အနုပုဗ္ဗေန ဥရုဝေလကဿပါဒိကေ သဟဿဇဋိလေ ဒမေတွာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရန္တေ ဧကဒိဝသံ ဥပတိဿော ပရိဗ္ဗာဇကော ပရိဗ္ဗာဇကာရာမံ ဂစ္ဆန္တော အာယသ္မန္တံ အဿဇိတ္ထေရံ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသွာ ‘‘န မယာ ဧဝရူပေါ အာကပ္ပသမ္ပန္နော ပဗ္ဗဇိတော ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော၊ သန္တဓမ္မေန နာမ ဧတ္ထ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒေါ ပဉှံ ပုစ္ဆိတုံ အာယသ္မန္တံ ဥဒိက္ခန္တော ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိ။ ထေရောပိ လဒ္ဓပိဏ္ဍပါတော ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ပတိရူပံ ဩကာသံ ဂတော။ ပရိဗ္ဗာဇကော အတ္တနော ပရိဗ္ဗာဇကပီဌံ ပညာပေတွာ အဒါသိ။ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ စဿ အတ္တနော ကုဏ္ဍိကာယ ဥဒကံ အဒါသိ။

ဧဝံ သော အာစရိယဝတ္တံ ကတွာ ကတဘတ္တကိစ္စေန ထေရေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ကော ဝါ တေ သတ္ထာ၊ ကဿ ဝါ တွံ ဓမ္မံ ရောစေသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ထေရော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အပဒိသိ။ ပုန တေန ‘‘ကိံဝါဒီ ပနာယသ္မတော သတ္ထာ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘ဣမဿ သာသနဿ ဂမ္ဘီရတံ ဒဿေဿာမီ’’တိ အတ္တနော နဝကဘာဝံ ပဝေဒေတွာ သင်္ခေပဝသေန စဿ သာသနဓမ္မံ ကထေန္တော ‘‘ယေ ဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝါ’’တိ (မဟာဝ။ ၆၀၊ အပ။ ထေရ ၁။၁။၂၈၆၊ ပေဋကော။ ၉) ဂါထမာဟ။ ပရိဗ္ဗာဇကော ပဌမပဒဒွယမေဝ သုတွာ သဟဿနယသမ္ပန္နေ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ၊ ဣတရံ ပဒဒွယံ သောတာပန္နကာလေ နိဋ္ဌာသိ။ ဂါထာပရိယောသာနေ ပန သောတာပန္နော ဟုတွာ ဥပရိ ဝိသေသေ အပ္ပဝတ္တေန္တေ ‘‘ဘဝိဿတိ ဧတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ သလ္လက္ခေတွာ ထေရံ အာဟ – ‘‘မာ၊ ဘန္တေ၊ ဥပရိ ဓမ္မဒေသနံ ဝဍ္ဎယိတ္ထ၊ ဧတ္တကမေဝ ဟောတု၊ ကဟံ အမှာကံ သတ္ထာ ဝသတီ’’တိ? ‘‘ဝေဠုဝနေ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေ ပုရတော ဂစ္ဆထ၊ အဟံ မယှံ သဟာယကဿ ကတပဋိညံ မောစေတွာ တံ ဂဟေတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ထေရံ ဥယျောဇေတွာ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမံ အဂမာသိ။

ကောလိတပရိဗ္ဗာဇကော တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘မုခဝဏ္ဏော န အညဒိဝသေသု ဝိယ၊ အဒ္ဓါနေန အမတံ အဓိဂတံ ဘဝိဿတီ’’တိ တေနေဝဿ ဝိသေသာဓိဂမံ သမ္ဘာဝေတွာ အမတာဓိဂမံ ပုစ္ဆိ။ သောပိဿ ‘‘အာမာဝုသော၊ အမတံ အဓိဂတ’’န္တိ ပဋိဇာနိတွာ တမေဝ ဂါထံ အဘာသိ။ ဂါထာပရိယောသာနေ ကောလိတော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိတွာ အာဟ – ‘‘ကဟံ နော သတ္ထာ’’တိ? ‘‘ဝေဠုဝနေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ အာဝုသော၊ အာယာမ၊ သတ္ထာရံ ပဿိဿာမာ’’တိ။ ဥပတိဿော သဗ္ဗကာလမ္ပိ အာစရိယပူဇကောဝ၊ တသ္မာ သဉ္စယဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ သတ္ထု ဂုဏေ ပကာသေတွာ တမ္ပိ သတ္ထု သန္တိကံ နေတုကာမော အဟောသိ။ သော လာဘာသာပကတော အန္တေဝါသိကဘာဝံ အနိစ္ဆန္တော ‘‘န သက္ကောမိ စာဋိ ဟုတွာ ဥဒကသိဉ္စနံ ဟောတု’’န္တိ ပဋိက္ခိပိ။ တေ အနေကေဟိ ကာရဏေဟိ တံ သညာပေတုံ အသက္ကောန္တာ အတ္တနော ဩဝါဒေ ဝတ္တမာနေဟိ အဍ္ဎတေယျသတေဟိ အန္တေဝါသိကေဟိ သဒ္ဓိံ ဝေဠုဝနံ အဂမံသု။ သတ္ထာ တေ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဧတံ မေ သာဝကယုဂံ ဘဝိဿတိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂ’’န္တိ ဝတွာ တေသံ ပရိသာယ စရိယဝသေန ဓမ္မံ ဒေသေတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေန ဥပသမ္ပဒံ အဒါသိ။ ယထာ တေသံ၊ ဧဝံ အဂ္ဂသာဝကာနမ္ပိ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရံ အာဂတမေဝ။ ဥပရိမဂ္ဂတ္တယကိစ္စံ ပန န နိဋ္ဌာတိ။ ကသ္မာ? သာဝကပါရမီဉာဏဿ မဟန္တတာယ။

တေသု အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ပဗ္ဗဇိတဒိဝသတော သတ္တမေ ဒိဝသေ မဂဓရဋ္ဌေ ကလ္လဝါလဂါမေ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော ထိနမိဒ္ဓေ ဩက္ကန္တေ သတ္ထာရာ သံဝေဇိတော ထိနမိဒ္ဓံ ဝိနောဒေတွာ ဓာတုကမ္မဋ္ဌာနံ (အ။ နိ။ ၇။၆၁) သုဏန္တော ဧဝ ဥပရိမဂ္ဂတ္တယံ အဓိဂန္တွာ သာဝကပါရမီဉာဏဿ မတ္ထကံ ပါပုဏိ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပဗ္ဗဇိတဒိဝသတော အဍ္ဎမာသံ အတိက္ကမိတွာ သတ္ထာရာ သဒ္ဓိံ ရာဇဂဟေ သူကရခတလေဏေ ဝိဟရန္တော အတ္တနော ဘာဂိနေယျဿ ဒီဃနခပရိဗ္ဗာဇကဿ ဝေဒနာပရိဂ္ဂဟသုတ္တန္တေ (မ။ နိ။ ၂။၂၀၁ အာဒယော) ဒေသိယမာနေ ဒေသနာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ ပရဿ ဝဍ္ဎိတံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တော ဝိယ သာဝကပါရမီဉာဏဿ မတ္ထကံ ပါပုဏိ။ ဣတိ ဒွိန္နမ္ပိ အဂ္ဂသာဝကာနံ သတ္ထု သမီပေ ဧဝ သာဝကပါရမီဉာဏံ မတ္ထကံ ပတ္တံ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၁။၁၄၁-၃၇၄) –

‘‘ဟိမဝန္တဿ အဝိဒူရေ၊ လမ္ဗကော နာမ ပဗ္ဗတော၊

အဿမော သုကတော မယှံ၊ ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာ။

‘‘ဥတ္တာနကူလာ နဒိကာ၊ သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊

သုသုဒ္ဓပုလိနာကိဏ္ဏာ၊ အဝိဒူရေ မမဿမံ။

‘‘အသက္ခရာ အပဗ္ဘာရာ၊ သာဒု အပ္ပဋိဂန္ဓိကာ၊

သန္ဒတီ နဒိကာ တတ္ထ၊ သောဘယန္တာ မမဿမံ။

‘‘ကုမ္ဘီလာ မကရာ စေတ္ထ၊ သုသုမာရာ စ ကစ္ဆပါ၊

စရန္တိ နဒိယာ တတ္ထ၊ သောဘယန္တာ မမဿမံ။

‘‘ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ၊ ဗလဇာ မုဉ္ဇရောဟိတာ၊

ဝဂ္ဂဠာ ပပတာယန္တာ၊ သောဘယန္တိ မမဿမံ။

‘‘ဥဘော ကူလေသု နဒိယာ၊ ပုပ္ဖိနော ဖလိနော ဒုမာ၊

ဥဘတော အဘိလမ္ဗန္တာ၊ သောဘယန္တိ မမဿမံ။

‘‘အမ္ဗာ သာလာ စ တိလကာ၊ ပါဋလီ သိန္ဒုဝါရကာ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ ပုပ္ဖိတာ မမ အဿမေ။

‘‘စမ္မကာ သဠလာ နီပါ၊ နာဂပုန္နာဂကေတကာ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ ပုပ္ဖိတာ မမ အဿမေ။

‘‘အတိမုတ္တာ အသောကာ စ၊ ဘဂိနီမာလာ စ ပုပ္ဖိတာ၊

အင်္ကောလာ ဗိမ္ဗိဇာလာ စ၊ ပုပ္ဖိတာ မမ အဿမေ။

‘‘ကေတကာ ကန္ဒလိ စေဝ၊ ဂေါဓုကာ တိဏသူလိကာ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ၊ သောဘယန္တိ မမဿမံ။

‘‘ကဏိကာရာ ကဏ္ဏိကာ စ၊ အသနာ အဇ္ဇုနာ ဗဟူ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ၊ သောဘယန္တိ မမဿမံ။

‘‘ပုန္နာဂါ ဂိရိပုန္နာဂါ၊ ကောဝိဠာရာ စ ပုပ္ဖိတာ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ၊ သောဘယန္တိ မမဿမံ။

‘‘ဥဒ္ဒါလကာ စ ကုဋဇာ၊ ကဒမ္ဗာ ဝကုလာ ဗဟူ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ၊ သောဘယန္တိ မမဿမံ။

‘‘အာဠကာ ဣသိမုဂ္ဂါ စ၊ ကဒလိမာတုလုင်္ဂိယော၊

ဂန္ဓောဒကေန သံဝဍ္ဎာ၊ ဖလာနိ ဓာရယန္တိ တေ။

‘‘အညေ ပုပ္ဖန္တိ ပဒုမာ၊ အညေ ဇာယန္တိ ကေသရီ၊

အညေ ဩပုပ္ဖာ ပဒုမာ၊ ပုပ္ဖိတာ တဠာကေ တဒါ။

‘‘ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ ပဒုမာ၊ နိဒ္ဓါဝန္တိ မုဠာလိယော၊

သိင်္ဃာဋိပတ္တမာကိဏ္ဏာ၊ သောဘန္တိ တဠာကေ တဒါ။

‘‘နယိတာ အမ္ဗဂန္ဓီ စ၊ ဥတ္တလီ ဗန္ဓုဇီဝကာ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ ပုပ္ဖိတာ တဠာကေ တဒါ။

‘‘ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ၊ ဗလဇာ မုဉ္ဇရောဟိတာ၊

သံဂုလာ မဂ္ဂုရာ စေဝ၊ ဝသန္တိ တဠာကေ တဒါ။

‘‘ကုမ္ဘီလာ သုသုမာရာ စ၊ တန္တိဂါဟာ စ ရက္ခသာ၊

ဩဂုဟာ အဇဂရာ စ၊ ဝသန္တိ တဠာကေ တဒါ။

‘‘ပါရေဝတာ ရဝိဟံသာ၊ စက္ကဝါကာ နဒီစရာ၊

ကောကိလာ သုကသာဠိကာ၊ ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။

‘‘ကုကုတ္ထကာ ကုဠီရကာ၊ ဝနေ ပေါက္ခရသာတကာ၊

ဒိန္ဒိဘာ သုဝပေါတာ စ၊ ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။

‘‘ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ၊ ကောကိလာ တမ္ဗစူဠကာ၊

ပမ္ပကာ ဇီဝံဇီဝါ စ၊ ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။

‘‘ကောသိကာ ပေါဋ္ဌသီသာ စ၊ ကုရရာ သေနကာ ဗဟူ၊

မဟာကာဠာ စ သကုဏာ၊ ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။

‘‘ပသဒါ စ ဝရာဟာ စ၊ စမရာ ဂဏ္ဍကာ ဗဟူ၊

ရောဟိစ္စာ သုကပေါတာ စ၊ ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။

‘‘သီဟဗျဂ္ဃာ စ ဒီပီ စ၊ အစ္ဆကောကတရစ္ဆကာ၊

တိဓာ ပဘိန္နမာတင်္ဂါ၊ ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။

‘‘ကိန္နရာ ဝါနရာ စေဝ၊ အထောပိ ဝနကမ္မိကာ၊

စေတာ စ လုဒ္ဒကာ စေဝ၊ ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။

‘‘တိန္ဒုကာနိ ပိယာလာနိ၊ မဓုကေ ကာသုမာရိယော၊

ဓုဝံ ဖလာနိ ဓာရေန္တိ၊ အဝိဒူရေ မမဿမံ။

‘‘ကောသမ္ဗာ သဠလာ နိမ္ဗာ၊ သာဒုဖလသမာယုတာ၊

ဓုဝံ ဖလာနိ ဓာရေန္တိ၊ အဝိဒူရေ မမဿမံ။

‘‘ဟရီတကာ အာမလကာ၊ အမ္ဗဇမ္ဗုဝိဘီတကာ၊

ကောလာ ဘလ္လာတကာ ဗိလ္လာ၊ ဖလာနိ ဓာရယန္တိ တေ။

‘‘အာလုဝါ စ ကဠမ္ဗာ စ၊ ဗိဠာလီတက္ကဠာနိ စ၊

ဇီဝကာ သုတကာ စေဝ၊ ဗဟုကာ မမ အဿမေ။

‘‘အဿမဿာဝိဒူရမှိ၊ တဠာကာသုံ သုနိမ္မိတာ၊

အစ္ဆောဒကာ သီတဇလာ၊ သုပတိတ္ထာ မနောရမာ။

‘‘ပဒုမုပ္ပလသဉ္ဆန္နာ၊ ပုဏ္ဍရီကသမာယုတာ၊

မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ၊ ဒိဗ္ဗဂန္ဓောပဝါယတိ။

‘‘ဧဝံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နေ၊ ပုပ္ဖိတေ ဖလိတေ ဝနေ၊

သုကတေ အဿမေ ရမ္မေ၊ ဝိဟရာမိ အဟံ တဒါ။

‘‘သီလဝါ ဝတသမ္ပန္နော၊ ဈာယီ ဈာနရတော သဒါ၊

ပဉ္စာဘိညာဗလပ္ပတ္တော၊ သုရုစိ နာမ တာပသော။

‘‘စတုဝီသသဟဿာနိ၊ သိဿာ မယှံ ဥပဋ္ဌဟုံ၊

သဗ္ဗေ မံ ဗြာဟ္မဏာ ဧတေ၊ ဇာတိမန္တော ယသဿိနော။

‘‘လက္ခဏေ ဣတိဟာသေ စ၊ သနိဃဏ္ဍုသကေဋုဘေ၊

ပဒကာ ဝေယျာကရဏာ၊ သဓမ္မေ ပါရမိံ ဂတာ။

‘‘ဥပ္ပာတေသု နိမိတ္တေသု၊ လက္ခဏေသု စ ကောဝိဒါ၊

ပထဗျာ ဘူမန္တလိက္ခေ၊ မမ သိဿာ သုသိက္ခိတာ။

‘‘အပ္ပိစ္ဆာ နိပကာ ဧတေ၊ အပ္ပာဟာရာ အလောလုပါ၊

လာဘာလာဘေန သန္တုဋ္ဌာ၊ ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။

‘‘ဈာယီ ဈာနရတာ ဓီရာ၊ သန္တစိတ္တာ သမာဟိတာ၊

အာကိဉ္စညံ ပတ္ထယန္တာ၊ ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။

‘‘အဘိညာပါရမိပ္ပတ္တာ၊ ပေတ္တိကေ ဂေါစရေ ရတာ၊

အန္တလိက္ခစရာ ဓီရာ၊ ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။

‘‘သံဝုတာ ဆသု ဒွါရေသု၊ အနေဇာ ရက္ခိတိန္ဒြိယာ၊

အသံသဋ္ဌာ စ တေ ဓီရာ၊ မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။

‘‘ပလ္လင်္ကေန နိသဇ္ဇာယ၊ ဌာနစင်္ကမနေန စ၊

ဝီတိနာမေန္တိ တေ ရတ္တိံ၊ မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။

‘‘ရဇ္ဇနီယေ န ရဇ္ဇန္တိ၊ ဒုဿနီယေ န ဒုဿရေ၊

မောဟနီယေ န မုယှန္တိ၊ မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။

‘‘ဣဒ္ဓိံ ဝီမံသမာနာ တေ၊ ဝတ္တန္တိ နိစ္စကာလိကံ၊

ပထဝိံ တေ ပကမ္ပေန္တိ၊ သာရဗ္ဘေန ဒုရာသဒါ။

‘‘ကီဠမာနာ စ တေ သိဿာ၊ ကီဠန္တိ ဈာနကီဠိတံ။

ဇမ္ဗုတော ဖလမာနေန္တိ၊ မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။

‘‘အညေ ဂစ္ဆန္တိ ဂေါယာနံ၊ အညေ ပုဗ္ဗဝိဒေဟကံ၊

အညေ စ ဥတ္တရကုရုံ၊ ဧသနာယ ဒုရာသဒါ။

‘‘ပုရတော ပေသေန္တိ ခါရိံ၊ ပစ္ဆတော စ ဝဇန္တိ တေ၊

စတုဝီသသဟဿေဟိ၊ ဆာဒိတံ ဟောတိ အမ္ဗရံ။

‘‘အဂ္ဂိပါကီ အနဂ္ဂီ စ၊ ဒန္တောဒုက္ခလိကာပိ စ၊

အသ္မေန ကောဋ္ဋိတာ ကေစိ၊ ပဝတ္တဖလဘောဇနာ။

‘‘ဥဒကောရောဟဏာ ကေစိ၊ သာယံ ပါတော သုစီရတာ၊

တောယာဘိသေစနကရာ၊ မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။

‘‘ပရူဠှကစ္ဆနခလောမာ၊ ပင်္ကဒန္တာ ရဇဿိရာ၊

ဂန္ဓိတာ သီလဂန္ဓေန၊ မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။

‘‘ပါတောဝ သန္နိပတိတွာ၊ ဇဋိလာ ဥဂ္ဂတာပနာ၊

လာဘာလာဘံ ပကိတ္တေတွာ၊ ဂစ္ဆန္တိ အမ္ဗရေ တဒါ။

‘‘ဧတေသံ ပက္ကမန္တာနံ၊ မဟာသဒ္ဒေါ ပဝတ္တတိ၊

အဇိနစမ္မသဒ္ဒေန၊ မုဒိတာ ဟောန္တိ ဒေဝတာ။

‘‘ဒိသောဒိသံ ပက္ကမန္တိ၊ အန္တလိက္ခစရာ ဣသီ၊

သကေ ဗလေနုပတ္ထဒ္ဓါ၊ တေ ဂစ္ဆန္တိ ယဒိစ္ဆကံ။

‘‘ပထဝီကမ္ပကာ ဧတေ၊ သဗ္ဗေဝ နဘစာရိနော၊

ဥဂ္ဂတေဇာ ဒုပ္ပသဟာ၊ သာဂရောဝ အခေါဘိယာ။

‘‘ဌာနစင်္ကမိနော ကေစိ၊ ကေစိ နေသဇ္ဇိကာ ဣသီ၊

ပဝတ္တဘောဇနာ ကေစိ၊ မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။

‘‘မေတ္တာဝိဟာရိနော ဧတေ၊ ဟိတေသီ သဗ္ဗပါဏိနံ၊

အနတ္တုက္ကံသကာ သဗ္ဗေ၊ န တေ ဝမ္ဘေန္တိ ကဿစိ။

‘‘သီဟရာဇာဝသမ္ဘီတာ၊ ဂဇရာဇာဝ ထာမဝါ၊

ဒုရာသဒါ ဗျဂ္ဃာရိဝ၊ အာဂစ္ဆန္တိ မမန္တိကေ။

‘‘ဝိဇ္ဇာဓရာ ဒေဝတာ စ၊ နာဂဂန္ဓဗ္ဗရက္ခသာ၊

ကုမ္ဘဏ္ဍာ ဒါနဝါ ဂရုဠာ၊ ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။

‘‘တေ ဇဋာခါရိဘရိတာ၊ အဇိနုတ္တရဝါသနာ၊

အန္တလိက္ခစရာ သဗ္ဗေ၊ ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။

‘‘သဒါနုစ္ဆဝိကာ ဧတေ၊ အညမညံ သဂါရဝါ၊

စတုဗ္ဗီသသဟဿာနံ၊ ခိပိတသဒ္ဒေါ န ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ပါဒေ ပါဒံ နိက္ခိပန္တာ၊ အပ္ပသဒ္ဒါ သုသံဝုတာ၊

ဥပသင်္ကမ္မ သဗ္ဗေဝ၊ သိရသာ ဝန္ဒရေ မမံ။

‘‘တေဟိ သိဿေဟိ ပရိဝုတော၊ သန္တေဟိ စ တပဿိဘိ၊

ဝသာမိ အဿမေ တတ္ထ၊ ဈာယီ ဈာနရတော အဟံ။

‘‘ဣသီနံ သီလဂန္ဓေန၊ ပုပ္ဖဂန္ဓေန စူဘယံ၊

ဖလီနံ ဖလဂန္ဓေန၊ ဂန္ဓိတော ဟောတိ အဿမော။

‘‘ရတ္တိန္ဒိဝံ န ဇာနာမိ၊ အရတိ မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊

သကေ သိဿေ ဩဝဒန္တော၊ ဘိယျော ဟာသံ လဘာမဟံ။

‘‘ပုပ္ဖာနံ ပုပ္ဖမာနာနံ၊ ဖလာနဉ္စ ဝိပစ္စတံ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ ပဝါယန္တိ၊ သောဘယန္တာ မမဿမံ။

‘‘သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ၊ အတာပီ နိပကော အဟံ၊

ခါရိဘာရံ ဂဟေတွာန၊ ဝနံ အဇ္ဈောဂဟိံ အဟံ။

‘‘ဥပ္ပာတေ သုပိနေ စာပိ၊ လက္ခဏေသု သုသိက္ခိတော၊

ပဝတ္တမာနံ မန္တပဒံ၊ ဓာရယာမိ အဟံ တဒါ။

‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ၊ လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊

ဝိဝေကကာမော သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဟိမဝန္တမုပါဂမိ။

‘‘အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဟိမဝန္တံ၊ အဂ္ဂေါ ကာရုဏိကော မုနိ၊

ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာန၊ နိသီဒိ ပုရိသုတ္တမော။

‘‘တမဒ္ဒသာဟံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ သပ္ပဘာသံ မနောရမံ၊

ဣန္ဒီဝရံဝ ဇလိတံ၊ အာဒိတ္တံဝ ဟုတာသနံ။

‘‘ဇလန္တံ ဒီပရုက္ခံဝ၊ ဝိဇ္ဇုတံ ဂဂနေ ယထာ၊

သုဖုလ္လံ သာလရာဇံဝ၊ အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။

‘‘အယံ နာဂေါ မဟာဝီရော၊ ဒုက္ခဿန္တကရော မုနိ၊

ဣမံ ဒဿနမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စရေ။

‘‘ဒိသွာနာဟံ ဒေဝဒေဝံ၊ လက္ခဏံ ဥပဓာရယိံ၊

ဗုဒ္ဓါ နု ခေါ န ဝါ ဗုဒ္ဓါ၊ ဟန္ဒ ပဿာမိ စက္ခုမံ။

‘‘သဟဿာရာနိ စက္ကာနိ၊ ဒိဿန္တိ စရဏုတ္တမေ၊

လက္ခဏာနိဿ ဒိသွာန၊ နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆေ တထာဂတေ။

‘‘သမ္မဇ္ဇနိံ ဂဟေတွာန၊ သမ္မဇ္ဇိတွာနဟံ တဒါ၊

အထ ပုပ္ဖေ သမာနေတွာ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အပူဇယိံ။

‘‘ပူဇယိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ၊

ဧကံသံ အဇိနံ ကတွာ၊ နမဿိံ လောကနာယကံ။

‘‘ယေန ဉာဏေန သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဝိဟရတိ အနာသဝေါ၊

တံ ဉာဏံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။

‘‘သမုဒ္ဓရသိမံ လောကံ၊ သယမ္ဘူ အမိတောဒယ၊

တဝ ဒဿနမာဂမ္မ၊ ကင်္ခါသောတံ တရန္တိ တေ။

‘‘တုဝံ သတ္ထာ စ ကေတု စ၊ ဓဇော ယူပေါ စ ပါဏိနံ၊

ပရာယဏော ပတိဋ္ဌာ စ၊ ဒီပေါ စ ဒွိပဒုတ္တမော။

‘‘သက္ကာ သမုဒ္ဒေ ဥဒကံ၊ ပမေတုံ အာဠှကေန ဝါ၊

န တွေဝ တဝ သဗ္ဗညု၊ ဉာဏံ သက္ကာ ပမေတဝေ။

‘‘ဓာရေတုံ ပထဝိံ သက္ကာ၊ ဌပေတွာ တုလမဏ္ဍလေ၊

န တွေဝ တဝ သဗ္ဗညု၊ ဉာဏံ သက္ကာ ဓရေတဝေ။

‘‘အာကာသော မိနိတုံ သက္ကာ၊ ရဇ္ဇုယာ အင်္ဂုလေန ဝါ၊

န တွေဝ တဝ သဗ္ဗညု၊ ဉာဏံ သက္ကာ ပမေတဝေ။

‘‘မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ၊ ပထဝိဉ္စာခိလဉ္ဇဟေ၊

ဗုဒ္ဓဉာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဥပမာတော န ယုဇ္ဇရေ။

‘‘သဒေဝကဿ လောကဿ၊ စိတ္တံ ယေသံ ပဝတ္တတိ၊

အန္တောဇာလီကတာ ဧတေ၊ တဝ ဉာဏမှိ စက္ခုမ။

‘‘ယေန ဉာဏေန ပတ္တောသိ၊ ကေဝလံ ဗောဓိမုတ္တမံ၊

တေန ဉာဏေန သဗ္ဗညု၊ မဒ္ဒသီ ပရတိတ္ထိယေ။

‘‘ဣမာ ဂါထာ ထဝိတွာန၊ သုရုစိ နာမ တာပသော၊

အဇိနံ ပတ္ထရိတွာန၊ ပထဝိယံ နိသီဒိ သော။

‘‘စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ ၊ အဇ္ဈောဂါဠှော မဟဏ္ဏဝေ၊

အစ္စုဂ္ဂတော တာဝဒေဝ၊ ဂိရိရာဇာ ပဝုစ္စတိ။

‘‘တာဝ အစ္စုဂ္ဂတော နေရု၊ အာယတော ဝိတ္ထတော စ သော၊

စုဏ္ဏိတော အဏုဘေဒေန၊ ကောဋိသတသဟဿသော။

‘‘လက္ခေ ဌပိယမာနမှိ၊ ပရိက္ခယမဂစ္ဆထ၊

န တွေဝ တဝ သဗ္ဗညု၊ ဉာဏံ သက္ကာ ပမေတဝေ။

‘‘သုခုမစ္ဆိကေန ဇာလေန၊ ဥဒကံ ယော ပရိက္ခိပေ၊

ယေ ကေစိ ဥဒကေ ပါဏာ၊ အန္တောဇာလီကတာ သိယုံ။

‘‘တထေဝ ဟိ မဟာဝီရ၊ ယေ ကေစိ ပုထုတိတ္ထိယာ၊

ဒိဋ္ဌိဂဟနပက္ခန္ဒာ၊ ပရာမာသေန မောဟိတာ။

‘‘တဝ သုဒ္ဓေန ဉာဏေန၊ အနာဝရဏဒဿိနာ၊

အန္တောဇာလီကတာ ဧတေ၊ ဉာဏံ တေ နာတိဝတ္တရေ။

‘‘ဘဂဝါ တမှိ သမယေ၊ အနောမဒဿီ မဟာယသော၊

ဝုဋ္ဌဟိတွာ သမာဓိမှာ၊ ဒိသံ ဩလောကယီ ဇိနော။

‘‘အနောမဒဿိမုနိနော၊ နိသဘော နာမ သာဝကော၊

ပရိဝုတော သတသဟဿေဟိ၊ သန္တစိတ္တေဟိ တာဒိဘိ။

‘‘ခီဏာသဝေဟိ သုဒ္ဓေဟိ၊ ဆဠဘိညေဟိ ဈာယိဘိ၊

စိတ္တမညာယ ဗုဒ္ဓဿ၊ ဥပေသိ လောကနာယကံ။

‘‘အန္တလိက္ခေ ဌိတာ တတ္ထ၊ ပဒက္ခိဏမကံသု တေ၊

နမဿန္တာ ပဉ္ဇလိကာ၊ ဩတရုံ ဗုဒ္ဓသန္တိကေ။

‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ၊ လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ သိတံ ပါတုကရီ ဇိနော။

‘‘ဝရုဏော နာမုပဋ္ဌာကော၊ အနောမဒဿိဿ သတ္ထုနော၊

ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ၊ အပုစ္ဆိ လောကနာယကံ။

‘‘ကော နု ခေါ ဘဂဝါ ဟေတု၊ သိတကမ္မဿ သတ္ထုနော၊

န ဟိ ဗုဒ္ဓါ အဟေတူဟိ၊ သိတံ ပါတုကရောန္တိ တေ။

‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ၊ လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊

ဘိက္ခုမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ၊ ဣမံ ဂါထံ အဘာသထ။

‘‘ယော မံ ပုပ္ဖေန ပူဇေသိ၊ ဉာဏဉ္စာပိ အနုတ္ထဝိ၊

တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏောထ မမ ဘာသတော။

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဂိရမညာယ၊ သဗ္ဗေ ဒေဝါ သမာဂတာ၊

သဒ္ဓမ္မံ သောတုကာမာ တေ၊ သမ္ဗုဒ္ဓမုပသင်္ကမုံ။

‘‘ဒသသု လောကဓာတူသု၊ ဒေဝကာယာ မဟိဒ္ဓိကာ၊

သဒ္ဓမ္မံ သောတုကာမာ တေ၊ သမ္ဗုဒ္ဓမုပသင်္ကမုံ။

‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ၊ သေနာ စ စတုရင်္ဂိနီ၊

ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘သဋ္ဌိတူရိယသဟဿာနိ၊ ဘေရိယော သမလင်္ကတာ၊

ဥပဋ္ဌိဿန္တိမံ နိစ္စံ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနိ၊ နာရိယော သမလင်္ကတာ၊

ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ။

‘‘အဠာရပမှာ ဟသုလာ၊ သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊

ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ကပ္ပသတသဟဿာနိ၊ ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊

သဟဿက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ၊ ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿတိ။

‘‘သဟဿက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊

ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ၊ ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။

‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝသမ္ပတ္တေ၊ မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ၊

ဗြာဟ္မဏီ သာရိယာ နာမ၊ ဓာရယိဿတိ ကုစ္ဆိနာ။

‘‘မာတုယာ နာမဂေါတ္တေန၊ ပညာယိဿတိယံ နရော၊

သာရိပုတ္တောတိ နာမေန၊ တိက္ခပညော ဘဝိဿတိ။

‘‘အသီတိကောဋီ ဆဍ္ဍေတွာ၊ ပဗ္ဗဇိဿတိကိဉ္စနော၊

ဂဝေသန္တော သန္တိပဒံ၊ စရိဿတိ မဟိံ ဣမံ။

‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊

သာရိပုတ္တောတိ နာမေန၊ ဟေဿတိ အဂ္ဂသာဝကော။

‘‘အယံ ဘာဂီရထီ ဂင်္ဂါ၊ ဟိမဝန္တာ ပဘာဝိတာ၊

မဟာသမုဒ္ဒမပ္ပေတိ၊ တပ္ပယန္တီ မဟောဒဓိံ။

‘‘တထေဝါယံ သာရိပုတ္တော၊ သကေ တီသု ဝိသာရဒေါ၊

ပညာယ ပါရမိံ ဂန္တွာ၊ တပ္ပယိဿတိ ပါဏိနေ။

‘‘ဟိမဝန္တမုပါဒါယ ၊ သာဂရဉ္စ မဟောဒဓိံ၊

ဧတ္ထန္တရေ ယံ ပုလိနံ၊ ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။

‘‘တမ္ပိ သက္ကာ အသေသေန၊ သင်္ခါတုံ ဂဏနာ ယထာ၊

န တွေဝ သာရိပုတ္တဿ၊ ပညာယန္တော ဘဝိဿတိ။

‘‘လက္ခေ ဌပိယမာနမှိ၊ ခီယေ ဂင်္ဂါယ ဝါလုကာ၊

န တွေဝ သာရိပုတ္တဿ၊ ပညာယန္တော ဘဝိဿတိ။

‘‘မဟာသမုဒ္ဒေ ဦမိယော၊ ဂဏနာတော အသင်္ခိယာ၊

တထေဝ သာရိပုတ္တဿ၊ ပညာယန္တော န ဟေဿတိ။

‘‘အာရာဓယိတွာ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ၊

ပညာယ ပါရမိံ ဂန္တွာ၊ ဟေဿတိ အဂ္ဂသာဝကော။

‘‘ပဝတ္တိတံ ဓမ္မစက္ကံ၊ သကျပုတ္တေန တာဒိနာ၊

အနုဝတ္တေဿတိ သမ္မာ၊ ဝဿေန္တော ဓမ္မဝုဋ္ဌိယော။

‘‘သဗ္ဗမေတံ အဘိညာယ၊ ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေဿတိ။

‘‘အဟော မေ သုကတံ ကမ္မံ၊ အနောမဒဿိဿ သတ္ထုနော၊

ယဿာဟံ ကာရံ ကတွာန၊ သဗ္ဗတ္ထ ပါရမိံ ဂတော။

‘‘အပရိမေယျေ ကတံ ကမ္မံ၊ ဖလံ ဒဿေတိ မေ ဣဓ၊

သုမုတ္တော သရဝေဂေါဝ၊ ကိလေသေ ဈာပယိံ အဟံ။

‘‘အသင်္ခတံ ဂဝေသန္တော၊ နိဗ္ဗာနံ အစလံ ပဒံ၊

ဝိစိနံ တိတ္ထိယေ သဗ္ဗေ၊ ဧသာဟံ သံသရိံ ဘဝေ။

‘‘ယထာပိ ဗျာဓိတော ပေါသော၊ ပရိယေသေယျ ဩသဓံ၊

ဝိစိနေယျ ဝနံ သဗ္ဗံ၊ ဗျာဓိတော ပရိမုတ္တိယာ။

‘‘အသင်္ခတံ ဂဝေသန္တော၊ နိဗ္ဗာနံ အမတံ ပဒံ၊

အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ ပဉ္စသတံ၊ ပဗ္ဗဇိံ ဣသိပဗ္ဗဇံ။

‘‘ဇဋာဘာရေန ဘရိတော၊ အဇိနုတ္တရနိဝါသနော၊

အဘိညာပါရမိံ ဂန္တွာ၊ ဗြဟ္မလောကံ အဂစ္ဆိဟံ။

‘‘နတ္ထိ ဗာဟိရကေ သုဒ္ဓိ၊ ဌပေတွာ ဇိနသာသနံ၊

ယေ ကေစိ ဗုဒ္ဓိမာ သတ္တာ၊ သုဇ္ဈန္တိ ဇိနသာသနေ။

‘‘အတ္တကာရမယံ ဧတံ၊ နယိဒံ ဣတိဟီတိဟံ၊

အသင်္ခတံ ဂဝေသန္တော၊ ကုတိတ္ထေ သဉ္စရိံ အဟံ။

‘‘ယထာ သာရတ္ထိကော ပေါသော၊ ကဒလိံ ဆေတွာန ဖာလယေ၊

န တတ္ထ သာရံ ဝိန္ဒေယျ၊ သာရေန ရိတ္တကော ဟိ သော။

‘‘တထေဝ တိတ္ထိယာ လောကေ၊ နာနာဒိဋ္ဌီ ဗဟုဇ္ဇနာ။

အသင်္ခတေန ရိတ္တာသေ၊ သာရေန ကဒလီ ယထာ။

‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝသမ္ပတ္တေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု အဟောသဟံ၊

မဟာဘောဂံ ဆဍ္ဍေတွာန၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။

‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော၊ တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊

ဗြာဟ္မဏော သဉ္စယော နာမ၊ တဿ မူလေ ဝသာမဟံ။

‘‘သာဝကော တေ မဟာဝီရ၊ အဿဇိ နာမ ဗြာဟ္မဏော၊

ဒုရာသဒေါ ဥဂ္ဂတေဇော၊ ပိဏ္ဍာယ စရတီ တဒါ။

‘‘တမဒ္ဒသာသိံ သပ္ပညံ၊ မုနိံ မောနေ သမာဟိတံ၊

သန္တစိတ္တံ မဟာနာဂံ၊ သုဖုလ္လံ ပဒုမံ ယထာ။

‘‘ဒိသွာ မေ စိတ္တမုပ္ပဇ္ဇိ၊ သုဒန္တံ သုဒ္ဓမာနသံ၊

ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရံ၊ အရဟာယံ ဘဝိဿတိ။

‘‘ပါသာဒိကော ဣရိယတိ၊ အဘိရူပေါ သုသံဝုတော၊

ဥတ္တမေ ဒမထေ ဒန္တော၊ အမတဒဿီ ဘဝိဿတိ။

‘‘ယံနူနာဟံ ဥတ္တမတ္ထံ၊ ပုစ္ဆေယျံ တုဋ္ဌမာနသံ၊

သော မေ ပုဋ္ဌော ကထေဿတိ၊ ပဋိပုစ္ဆာမဟံ တဒါ။

‘‘ပိဏ္ဍပါတံ စရန္တဿ၊ ပစ္ဆတော အဂမာသဟံ၊

ဩကာသံ ပဋိမာနေန္တော၊ ပုစ္ဆိတုံ အမတံ ပဒံ။

‘‘ဝီထိန္တရေ အနုပ္ပတ္တံ၊ ဥပဂန္တွာန ပုစ္ဆဟံ၊

ကထံ ဂေါတ္တောသိ တွံ ဝီရ၊ ကဿ သိဿောသိ မာရိသ။

‘‘သော မေ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ၊ အသမ္ဘီတောဝ ကေသရီ၊

ဗုဒ္ဓါ လောကေ သမုပ္ပန္နော၊ တဿ သိဿောမှိ အာဝုသော။

‘‘ကီဒိသံ တေ မဟာဝီရ၊ အနုဇာတော မဟာယသော၊

ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ ဓမ္မံ၊ သာဓု မေ ကထယဿု ဘော။

‘‘သော မေ ပုဋ္ဌော ကထီ သဗ္ဗံ၊ ဂမ္ဘီရံ နိပုဏံ ပဒံ၊

တဏှာသလ္လဿ ဟန္တာရံ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာပနူဒနံ။

‘‘ယေ ဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝါ၊ တေသံ ဟေတုံ တထာဂတော အာဟ၊

တေသဉ္စ ယော နိရောဓော၊ ဧဝံဝါဒီ မဟာသမဏော။

‘‘သောဟံ ဝိဿဇ္ဇိတေ ပဉှေ၊ ပဌမံ ဖလမဇ္ဈဂံ၊

ဝိရဇော ဝိမလော အာသိံ၊ သုတွာန ဇိနသာသနံ။

‘‘သုတွာန မုနိနော ဝါကျံ၊ ပဿိတွာ ဓမ္မမုတ္တမံ၊

ပရိယောဂါဠှသဒ္ဓမ္မော၊ ဣမံ ဂါထမဘာသဟံ။

‘‘ဧသေဝ ဓမ္မော ယဒိ တာဝဒေဝ၊ ပစ္စဗျထ ပဒမသောကံ၊

အဒိဋ္ဌံ အဗ္ဘတီတံ၊ ဗဟုကေဟိ ကပ္ပနဟုတေဟိ။

‘‘ယွာဟံ ဓမ္မံ ဂဝေသန္တော၊ ကုတိတ္ထေ သဉ္စရိံ အဟံ၊

သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ ကာလော မေ နပ္ပမဇ္ဇိတုံ။

‘‘တောသိတောဟံ အဿဇိနာ၊ ပတွာန အစလံ ပဒံ၊

သဟာယကံ ဂဝေသန္တော၊ အဿမံ အဂမာသဟံ။

‘‘ဒူရတောဝ မမံ ဒိသွာ၊ သဟာယော မေ သုသိက္ခိတော၊

ဣရိယာပထသမ္ပန္နော၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

‘‘ပသန္နမုခနေတ္တောသိ၊ မုနိဘာဝေါဝ ဒိဿတိ၊

အမတာဓိဂတော ကစ္စိ၊ နိဗ္ဗာနမစ္စုတံ ပဒံ။

‘‘သုဘာနုရူပေါ အာယာသိ၊ အာနေဉ္ဇကာရိတော ဝိယ၊

ဒန္တောဝ ဒန္တဒမထော၊ ဥပသန္တောသိ ဗြာဟ္မဏ။

‘‘အမတံ မယာဓိဂတံ၊ သောကသလ္လာပနူဒနံ၊

တွမ္ပိ တံ အဓိဂစ္ဆေသိ၊ ဂစ္ဆာမ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ။

‘‘သာဓူတိ သော ပဋိဿုတွာ၊ သဟာယော မေ သုသိက္ခိတော၊

ဟတ္ထေန ဟတ္ထံ ဂဏှိတွာ၊ ဥပဂမ္မ တဝန္တိကံ။

‘‘ဥဘောပိ ပဗ္ဗဇိဿာမ၊ သကျပုတ္တ တဝန္တိကေ၊

တဝ သာသနမာဂမ္မ၊ ဝိဟရာမ အနာသဝါ။

‘‘ကောလိတော ဣဒ္ဓိယာ သေဋ္ဌော၊ အဟံ ပညာယ ပါရဂေါ၊

ဥဘောဝ ဧကတော ဟုတွာ၊ သာသနံ သောဘယာမသေ။

‘‘အပရိယောသိတသင်္ကပ္ပော၊ ကုတိတ္ထေ သဉ္စရိံ အဟံ၊

တဝ ဒဿနမာဂမ္မ၊ သင်္ကပ္ပော ပူရိတော မမ။

‘‘ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ၊ ပုပ္ဖန္တိ သမယေ ဒုမာ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ တောသေန္တိ သဗ္ဗပါဏိနံ။

‘‘တထေဝါဟံ မဟာဝီရ၊ သကျပုတ္တ မဟာယသ၊

သာသနေ တေ ပတိဋ္ဌာယ၊ သမယေသာမိ ပုပ္ဖိတုံ။

‘‘ဝိမုတ္တိပုပ္ဖံ ဧသန္တော၊ ဘဝသံသာရမောစနံ၊

ဝိမုတ္တိပုပ္ဖလာဘေန၊ တောသေမိ သဗ္ဗပါဏိနံ။

‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓခေတ္တမှိ၊ ဌပေတွာန မဟာမုနိံ၊

ပညာယ သဒိသော နတ္ထိ၊ တဝ ပုတ္တဿ စက္ခုမ။

‘‘သုဝိနီတာ စ တေ သိဿာ၊ ပရိသာ စသုသိက္ခိတာ၊

ဥတ္တမေ ဒမထေ ဒန္တာ၊ ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။

‘‘ဈာယီ ဈာနရတာ ဓီရာ၊ သန္တစိတ္တာ သမာဟိတာ၊

မုနီ မောနေယျသမ္ပန္နာ၊ ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။

‘‘အပ္ပိစ္ဆာ နိပကာ ဓီရာ၊ အပ္ပာဟာရာ အလောလုပါ၊

လာဘာလာဘေန သန္တုဋ္ဌာ၊ ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။

‘‘အာရညိကာ ဓုတရတာ၊ ဈာယိနော လူခစီဝရာ၊

ဝိဝေကာဘိရတာ ဓီရာ၊ ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။

‘‘ပဋိပန္နာ ဖလဋ္ဌာ စ၊ သေခါ ဖလသမင်္ဂိနော၊

အာသီသကာ ဥတ္တမတ္ထံ၊ ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။

‘‘သောတာပန္နာ စ ဝိမလာ၊ သကဒါဂါမိနော စ ယေ၊

အနာဂါမီ စ အရဟာ၊ ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။

‘‘သတိပဋ္ဌာနကုသလာ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာရတာ၊

သာဝကာ တေ ဗဟူ သဗ္ဗေ၊ ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။

‘‘ဣဒ္ဓိပါဒေသု ကုသလာ၊ သမာဓိဘာဝနာရတာ၊

သမ္မပ္ပဓာနာနုယုတ္တာ၊ ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။

‘‘တေဝိဇ္ဇာ ဆဠဘိညာ စ၊ ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတာ၊

ပညာယ ပါရမိံ ပတ္တာ၊ ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။

‘‘ဧဒိသာ တေ မဟာဝီရ၊ တဝ သိဿာ သုသိက္ခိတာ၊

ဒုရာသဒါ ဥဂ္ဂတေဇာ၊ ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။

‘‘တေဟိ သိဿေဟိ ပရိဝုတော၊ သညတေဟိ တပဿိဘိ၊

မိဂရာဇာဝသမ္ဘီတော၊ ဥဠုရာဇာဝ သောဘသိ။

‘‘ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ၊ ရုဟန္တိ ဓရဏီရုဟာ၊

ဝေပုလ္လတံ ပါပုဏန္တိ၊ ဖလဉ္စ ဒဿယန္တိ တေ။

‘‘ပထဝီသဒိသော တွံသိ၊ သကျပုတ္တ မဟာယသ၊

သာသနေ တေ ပတိဋ္ဌာယ၊ လဘန္တိ အမတံ ဖလံ။

‘‘သိန္ဓု သရဿတီ စေဝ၊ နန္ဒိယော စန္ဒဘာဂိကာ၊

ဂင်္ဂါ စ ယမုနာ စေဝ၊ သရဘူ စ အထော မဟီ။

‘‘ဧတာသံ သန္ဒမာနာနံ၊ သာဂရောဝ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊

ဇဟန္တိ ပုရိမံ နာမံ၊ သာဂရောတေဝ ဉာယတိ။

‘‘တထေဝိမေ စတုဗ္ဗဏ္ဏာ၊ ပဗ္ဗဇိတွာ တဝန္တိကေ၊

ဇဟန္တိ ပုရိမံ နာမံ၊ ဗုဒ္ဓပုတ္တာတိ ဉာယရေ။

‘‘ယထာပိ စန္ဒော ဝိမလော၊ ဂစ္ဆံ အာကာသဓာတုယာ၊

သဗ္ဗေ တာရဂဏေ လောကေ၊ အာဘာယ အတိရောစတိ။

‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ၊ ပရိဝုတော ဒေဝမာနုသေ၊

ဧတေ သဗ္ဗေ အတိက္ကမ္မ၊ ဇလသိ သဗ္ဗဒါ တုဝံ။

‘‘ဂမ္ဘီရေ ဥဋ္ဌိတာ ဦမီ၊ န ဝေလမတိဝတ္တရေ၊

သဗ္ဗာ ဝေလံဝ ဖုသန္တိ၊ သဉ္စုဏ္ဏာ ဝိကိရန္တိ တာ။

‘‘တထေဝ တိတ္ထိယာ လောကေ၊ နာနာဒိဋ္ဌီ ဗဟုဇ္ဇနာ၊

ဓမ္မံ ဝါဒိတုကာမာ တေ၊ နာတိဝတ္တန္တိ တံ မုနိံ။

‘‘သစေ စ တံ ပါပုဏန္တိ၊ ပဋိဝါဒေဟိ စက္ခုမ၊

တဝန္တိကံ ဥပဂန္တွာ၊ သဉ္စုဏ္ဏာဝ ဘဝန္တိ တေ။

‘‘ယထာပိ ဥဒကေ ဇာတာ၊ ကုမုဒါ မန္ဒာလကာ ဗဟူ၊

ဥပလိမ္ပန္တိ တောယေန၊ ကဒ္ဒမကလလေန စ။

‘‘တထေဝ ဗဟုကာ သတ္တာ၊ လောကေ ဇာတာ ဝိရူဟရေ၊

အဋ္ဋိတာ ရာဂဒေါသေန၊ ကဒ္ဒမေ ကုမုဒံ ယထာ။

‘‘ယထာပိ ပဒုမံ ဇလဇံ၊ ဇလမဇ္ဈေ ဝိရူဟတိ၊

န သော လိမ္ပတိ တောယေန၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဟိ ကေသရီ။

‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ၊ လောကေ ဇာတော မဟာမုနိ၊

နောပလိမ္ပသိ လောကေန၊ တောယေန ပဒုမံ ယထာ။

‘‘ယထာပိ ရမ္မကေ မာသေ၊ ဗဟူ ပုပ္ဖန္တိ ဝါရိဇာ၊

နာတိက္ကမန္တိ တံ မာသံ၊ သမယော ပုပ္ဖနာယ သော။

‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ၊ ပုပ္ဖိတော တေ ဝိမုတ္တိယာ၊

သာသနံ နာတိဝတ္တန္တိ၊ ပဒုမံ ဝါရိဇံ ယထာ။

‘‘သုပုပ္ဖိတော သာလရာဇာ၊ ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ ပဝါယတိ၊

အညသာလေဟိ ပရိဝုတော၊ သာလရာဇာဝ သောဘတိ။

‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ၊ ဗုဒ္ဓဉာဏေန ပုပ္ဖိတော၊

ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော၊ သာလရာဇာဝ သောဘသိ။

‘‘ယထာပိ သေလော ဟိမဝါ၊ ဩသဓော သဗ္ဗပါဏိနံ၊

နာဂါနံ အသုရာနဉ္စ၊ ဒေဝတာနဉ္စ အာလယော။

‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ၊ ဩသဓော ဝိယ ပါဏိနံ၊

တေဝိဇ္ဇာ ဆဠဘိညာ စ၊ ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတာ။

‘‘အနုသိဋ္ဌာ မဟာဝီရ၊ တယာ ကာရုဏိကေန တေ၊

ရမန္တိ ဓမ္မရတိယာ၊ ဝသန္တိ တဝ သာသနေ။

‘‘မိဂရာဇာ ယထာ သီဟော၊ အဘိနိက္ခမ္မ အာသယာ၊

စတုဒ္ဒိသာနုဝိလောကေတွာ၊ တိက္ခတ္တုံ အဘိနာဒတိ။

‘‘သဗ္ဗေ မိဂါ ဥတ္တသန္တိ၊ မိဂရာဇဿ ဂဇ္ဇတော၊

တထာ ဟိ ဇာတိမာ ဧသော၊ ပသူ တာသေတိ သဗ္ဗဒါ။

‘‘ဂဇ္ဇတော တေ မဟာဝီရ၊ ဝသုဓာ သမ္ပကမ္ပတိ၊

ဗောဓနေယျာဝဗုဇ္ဈန္တိ၊ တသန္တိ မာရကာယိကာ။

‘‘တသန္တိ တိတ္ထိယာ သဗ္ဗေ၊ နဒတော တေ မဟာမုနိ၊

ကာကာ သေနာဝ ဝိဗ္ဘန္တာ၊ မိဂရညာ ယထာ မိဂါ။

‘‘ယေ ကေစိ ဂဏိနော လောကေ၊ သတ္ထာရောတိ ပဝုစ္စရေ၊

ပရမ္ပရာဂတံ ဓမ္မံ၊ ဒေသေန္တိ ပရိသာယ တေ။

‘‘န ဟေဝံ တွံ မဟာဝီရ၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ ပါဏိနံ၊

သာမံ သစ္စာနိ ဗုဇ္ဈိတွာ၊ ကေဝလံ ဗောဓိပက္ခိယံ။

‘‘အာသယာနုသယံ ဉတွာ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဗလာဗလံ၊

ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗေ ဝိဒိတွာန၊ မဟာမေဃောဝ ဂဇ္ဇသိ။

‘‘စက္ကဝါဠပရိယန္တာ၊ နိသိန္နာ ပရိသာ ဘဝေ၊

နာနာဒိဋ္ဌီ ဝိစိနန္တံ၊ ဝိမတိစ္ဆေဒနာယ တံ။

‘‘သဗ္ဗေသံ စိတ္တမညာယ၊ ဩပမ္မကုသလော မုနိ၊

ဧကံ ပဉှံ ကထေန္တောဝ၊ ဝိမတိံ ဆိန္ဒသိ ပါဏိနံ။

‘‘ဥပတိဿသဒိသေဟေဝ၊ ဝသုဓာ ပူရိတာ ဘဝေ၊

သဗ္ဗေဝ တေ ပဉ္ဇလိကာ၊ ကိတ္တယုံ လောကနာယကံ။

‘‘ကပ္ပံ ဝါ တေ ကိတ္တယန္တာ၊ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ကိတ္တယုံ၊

ပရိမေတုံ န သက္ကေယျုံ၊ အပ္ပမေယျော တထာဂတော။

‘‘ယထာ သကေန ထာမေန၊ ကိတ္တိတော ဟိ မယာ ဇိနော၊

ကပ္ပကောဋီပိ ကိတ္တေန္တာ၊ ဧဝမေဝ ပကိတ္တယုံ။

‘‘သစေ ဟိ ကောစိ ဒေဝေါ ဝါ၊ မနုဿော ဝါ သုသိက္ခိတော၊

ပမေတုံ ပရိကပ္ပေယျ၊ ဝိဃာတံဝ လဘေယျ သော။

‘‘သာသနေ တေ ပတိဋ္ဌာယ၊ သကျပုတ္တ မဟာယသ၊

ပညာယ ပါရမိံ ဂန္တွာ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။

‘‘တိတ္ထိယေ သမ္ပမဒ္ဒါမိ၊ ဝတ္တေမိ ဇိနသာသနံ၊

ဓမ္မသေနာပတိ အဇ္ဇ၊ သကျပုတ္တဿ သာသနေ။

‘‘အပရိမေယျေ ကတံ ကမ္မံ၊ ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ၊

သုခိတ္တော သရဝေဂေါဝ၊ ကိလေသေ ဈာပယီ မမ။

‘‘ယော ကောစိ မနုဇော ဘာရံ၊ ဓာရေယျ မတ္ထကေ သဒါ၊

ဘာရေန ဒုက္ခိတော အဿ၊ ဘာရေဟိ ဘရိတော တထာ။

‘‘ဍယှမာနော တီဟဂ္ဂီဟိ၊ ဘဝေသု သံသရိံ အဟံ၊

ဘရိတော ဘဝဘာရေန၊ ဂိရိံ ဥစ္စာရိတော ယထာ။

‘‘ဩရောပိတော စ မေ ဘာရော၊ ဘဝါ ဥဂ္ဃာဋိတာ မယာ၊

ကရဏီယံ ကတံ သဗ္ဗံ၊ သကျပုတ္တဿ သာသနေ။

‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓခေတ္တမှိ၊ ဌပေတွာ သကျပုင်္ဂဝံ၊

အဟံ အဂ္ဂေါမှိ ပညာယ၊ သဒိသော မေ န ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သမာဓိမှိ သုကုသလော၊ ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတော၊

ဣစ္ဆမာနော စဟံ အဇ္ဇ၊ သဟဿံ အဘိနိမ္မိနေ။

‘‘အနုပုဗ္ဗဝိဟာရဿ၊ ဝသီဘူတော မဟာမုနိ၊

ကထေသိ သာသနံ မယှံ၊ နိရောဓော သယနံ မမ။

‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသုဒ္ဓံ မေ၊ သမာဓိကုသလော အဟံ၊

သမ္မပ္ပဓာနာနုယုတ္တော၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာရတော။

‘‘သာဝကေန ဟိ ပတ္တဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗမေဝ ကတံ မယာ၊

လောကနာထံ ဌပေတွာန၊ သဒိသော မေ န ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သမာပတ္တီနံ ကုသလော၊ ဈာနဝိမောက္ခာန ခိပ္ပပဋိလာဘီ၊

ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာရတော၊ သာဝကဂုဏပါရမိဂတောသ္မိ။

‘‘သာဝကဂုဏေနပိ ဖုဿေန၊ ဗုဒ္ဓိယာ ပရိသုတ္တမဘာရဝါ၊

ယံ သဒ္ဓါသင်္ဂဟိတံ စိတ္တံ၊ သဒါ သဗြဟ္မစာရီသု။

‘‘ဥဒ္ဓတဝိသောဝ သပ္ပော၊ ဆိန္နဝိသာဏောဝ ဥသဘော၊

နိက္ခိတ္တမာနဒပ္ပောဝ၊ ဥပေမိ ဂရုဂါရဝေန ဂဏံ။

‘‘ယဒိ ရူပိနီ ဘဝေယျ၊ ပညာ မေ ဝသုမတီပိ န သမေယျ၊

အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော၊ ဖလမေတံ ဉာဏထဝနာယ။

‘‘ပဝတ္တိတံ ဓမ္မစက္ကံ၊ သကျပုတ္တေန တာဒိနာ၊

အနုဝတ္တေမဟံ သမ္မာ၊ ဉာဏထဝနာယိဒံ ဖလံ။

‘‘မာ မေ ကဒါစိ ပါပိစ္ဆော၊ ကုသီတော ဟီနဝီရိယော၊

အပ္ပဿုတော အနာစာရော၊ သမေတော အဟု ကတ္ထစိ။

‘‘ဗဟုဿုတော စ မေဓာဝီ၊ သီလေသု သုသမာဟိတော၊

စေတောသမထာနုယုတ္တော၊ အပိ မုဒ္ဓနိ တိဋ္ဌတု။

‘‘တံ ဝေါ ဝဒါမိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ တာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာ၊

အပ္ပိစ္ဆာ ဟောထ သန္တုဋ္ဌာ၊ ဈာယီ ဈာနရတာ သဒါ။

‘‘ယမဟံ ပဌမံ ဒိသွာ၊ ဝိရဇော ဝိမလော အဟုံ၊

သော မေ အာစရိယော ဓီရော၊ အဿဇိ နာမ သာဝကော။

‘‘တဿာဟံ ဝါဟသာ အဇ္ဇ၊ ဓမ္မသေနာပတီ အဟုံ၊

သဗ္ဗတ္ထ ပါရမိံ ပတွာ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။

‘‘ယော မေ အာစရိယော အာသိ၊ အဿဇိ နာမ သာဝကော၊

ယဿံ ဒိသာယံ ဝသတိ၊ ဥဿီသမှိ ကရောမဟံ။

‘‘မမ ကမ္မံ သရိတွာန၊ ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ မံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အပရဘာဂေ ပန သတ္ထာ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရေ အရိယဂဏမဇ္ဈေ နိသိန္နော အတ္တနော သာဝကေ တေန တေန ဂုဏဝိသေသေန ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေန္တော – ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ မဟာပညာနံ ယဒိဒံ သာရိပုတ္တော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၈၈-၁၈၉) ထေရံ မဟာပညဘာဝေန ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။ သော ဧဝံ သာဝကပါရမီဉာဏဿ မတ္ထကံ ပတွာ ဓမ္မသေနာပတိဋ္ဌာနေ ပတိဋ္ဌဟိတွာ သတ္တဟိတံ ကရောန္တော ဧကဒိဝသံ သဗြဟ္မစာရီနံ အတ္တနော စရိယဝိဘာဝနမုခေန အညံ ဗျာကရောန္တော –

၉၈၁။

‘‘ယထာစာရီ ယထာသတော သတီမာ၊ ယတသင်္ကပ္ပဇ္ဈာယိ အပ္ပမတ္တော၊

အဇ္ဈတ္တရတော သမာဟိတတ္တော၊ ဧကော သန္တုသိတော တမာဟု ဘိက္ခုံ။

၉၈၂။

‘‘အလ္လံ သုက္ခံ ဝါ ဘုဉ္ဇန္တော၊ န ဗာဠှံ သုဟိတော သိယာ၊

ဦနူဒရော မိတာဟာရော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ။

၉၈၃။

‘‘စတ္တာရော ပဉ္စ အာလောပေ၊ အဘုတွာ ဥဒကံ ပိဝေ၊

အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော။

၉၈၄။

‘‘ကပ္ပိယံ တဉ္စေ ဆာဒေတိ၊ စီဝရံ ဣဒမတ္ထိကံ၊

အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော။

၉၈၅။

‘‘ပလ္လင်္ကေန နိသိန္နဿ၊ ဇဏ္ဏုကေ နာဘိဝဿတိ၊

အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော။

၉၈၆။

‘‘ယော သုခံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒ၊ ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ သလ္လတော၊

ဥဘယန္တရေန နာဟောသိ၊ ကေန လောကသ္မိ ကိံ သိယာ။

၉၈၇။

‘‘မာ မေ ကဒါစိ ပါပိစ္ဆော၊ ကုသီတော ဟီနဝီရိယော၊

အပ္ပဿုတော အနာဒရော၊ ကေန လောကသ္မိ ကိံ သိယာ။

၉၈၈။

‘‘ဗဟုဿုတော စ မေဓာဝီ၊ သီလေသု သုသမာဟိတော၊

စေတောသမထမနုယုတ္တော၊ အပိ မုဒ္ဓနိ တိဋ္ဌတု။

၉၈၉။

‘‘ယော ပပဉ္စမနုယုတ္တော၊ ပပဉ္စာဘိရတော မဂေါ၊

ဝိရာဓယီ သော နိဗ္ဗာနံ၊ ယောဂက္ခေမံ အနုတ္တရံ။

၉၉၀။

‘‘ယော စ ပပဉ္စံ ဟိတွာန၊ နိပ္ပပဉ္စပထေ ရတော၊

အာရာဓယီ သော နိဗ္ဗာနံ၊ ယောဂက္ခေမံ အနုတ္တရံ။

၉၉၁။

‘‘ဂါမေ ဝါ ယဒိ ဝါရညေ၊ နိန္နေ ဝါ ယဒိ ဝါ ထလေ၊

ယတ္ထ အရဟန္တော ဝိဟရန္တိ၊ တံ ဘူမိရာမဏေယျကံ။

၉၉၂။

‘‘ရမဏီယာနိ အရညာနိ၊ ယတ္ထ န ရမတီ ဇနော၊

ဝီတရာဂါ ရမိဿန္တိ၊ န တေ ကာမဂဝေသိနော။

၉၉၃။

‘‘နိဓီနံဝ ပဝတ္တာရံ၊ ယံ ပဿေ ဝဇ္ဇဒဿိနံ၊

နိဂ္ဂယှဝါဒိံ မေဓာဝိံ၊ တာဒိသံ ပဏ္ဍိတံ ဘဇေ၊

တာဒိသံ ဘဇမာနဿ၊ သေယျော ဟောတိ န ပါပိယော။

၉၉၄။

‘‘ဩဝဒေယျာနုသာသေယျ၊ အသဗ္ဘာ စ နိဝါရယေ၊

သတဉှိ သော ပိယော ဟောတိ၊ အသတံ ဟောတိ အပ္ပိယော။

၉၉၅။

‘‘အညဿ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓါ၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ စက္ခုမာ၊

ဓမ္မေ ဒေသိယမာနမှိ၊ သောတမာဓေသိမတ္ထိကော၊

တံ မေ အမောဃံ သဝနံ၊ ဝိမုတ္တောမှိ အနာသဝေါ။

၉၉၆။

‘‘နေဝ ပုဗ္ဗေနိဝါသာယ၊ နပိ ဒိဗ္ဗဿ စက္ခုနော၊

စေတောပရိယာယ ဣဒ္ဓိယာ၊ စုတိယာ ဥပပတ္တိယာ၊

သောတဓာတုဝိသုဒ္ဓိယာ၊ ပဏိဓီ မေ န ဝိဇ္ဇတိ။

၉၉၇။

‘‘ရုက္ခမူလံဝ နိဿာယ၊ မုဏ္ဍော သင်္ဃာဋိပါရုတော၊

ပညာယ ဥတ္တမော ထေရော၊ ဥပတိဿောဝ ဈာယတိ။

၉၉၈။

‘‘အဝိတက္ကံ သမာပန္နော၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကော၊

အရိယေန တုဏှီဘာဝေန၊ ဥပေတော ဟောတိ တာဝဒေ။

၉၉၉။

‘‘ယထာပိ ပဗ္ဗတော သေလော၊ အစလော သုပ္ပတိဋ္ဌိတော၊

ဧဝံ မောဟက္ခယာ ဘိက္ခု၊ ပဗ္ဗတောဝ န ဝေဓတိ။

၁၀၀၀။

‘‘အနင်္ဂဏဿ ပေါသဿ၊ နိစ္စံ သုစိဂဝေသိနော၊

ဝါလဂ္ဂမတ္တံ ပါပဿ၊ အဗ္ဘမတ္တံဝ ခါယတိ။

၁၀၀၁။

‘‘နာဘိနန္ဒာမိ မရဏံ၊ နာဘိနန္ဒာမိ ဇီဝိတံ၊

နိက္ခိပိဿံ ဣမံ ကာယံ၊ သမ္ပဇာနော ပဋိဿတော။

၁၀၀၂။

‘‘နာဘိနန္ဒာမိ မရဏံ၊ နာဘိနန္ဒာမိ ဇီဝိတံ၊

ကာလဉ္စ ပဋိကင်္ခါမိ၊ နိဗ္ဗိသံ ဘတကော ယထာ။

၁၀၀၃။

‘‘ဥဘယေန မိဒံ မရဏမေဝ၊ နာမရဏံ ပစ္ဆာ ဝါ ပုရေ ဝါ၊

ပဋိပဇ္ဇထ မာ ဝိနဿထ၊ ခဏော ဝေါ မာ ဥပစ္စဂါ။

၁၀၀၄။

‘‘နဂရံ ယထာ ပစ္စန္တံ၊ ဂုတ္တံ သန္တရဗာဟိရံ၊

ဧဝံ ဂေါပေထ အတ္တာနံ၊ ခဏော ဝေါ မာ ဥပစ္စဂါ၊

ခဏာတီတာ ဟိ သောစန္တိ၊ နိရယမှိ သမပ္ပိတာ။

၁၀၀၅။

‘‘ဥပသန္တော ဥပရတော၊ မန္တဘာဏီ အနုဒ္ဓတော၊

ဓုနာတိ ပါပကေ ဓမ္မေ၊ ဒုမပတ္တံဝ မာလုတော။

၁၀၀၆။

‘‘ဥပသန္တော ဥပရတော၊ မန္တဘာဏီ အနုဒ္ဓတော၊

အပ္ပာသိ ပါပကေ ဓမ္မေ၊ ဒုမပတ္တံဝ မာလုတော။

၁၀၀၇။

‘‘ဥပသန္တော အနာယာသော၊ ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော၊

ကလျာဏသီလော မေဓာဝီ၊ ဒုက္ခဿန္တကရော သိယာ။

၁၀၀၈။

‘‘န ဝိဿသေ ဧကတိယေသု ဧဝံ၊ အဂါရိသု ပဗ္ဗဇိတေသု စာပိ၊

သာဓူပိ ဟုတွာန အသာဓု ဟောန္တိ၊ အသာဓု ဟုတွာ ပုန သာဓု ဟောန္တိ။

၁၀၀၉။

‘‘ကာမစ္ဆန္ဒော စ ဗျာပါဒေါ၊ ထိနမိဒ္ဓဉ္စ ဘိက္ခုနော၊

ဥဒ္ဓစ္စံ ဝိစိကိစ္ဆာ စ၊ ပဉ္စေတေ စိတ္တကေလိသာ။

၁၀၁၀။

‘‘ယဿ သက္ကရိယမာနဿ၊ အသက္ကာရေန စူဘယံ၊

သမာဓိ န ဝိကမ္ပတိ၊ အပ္ပမာဒဝိဟာရိနော။

၁၀၁၁။

‘‘တံ ဈာယိနံ သာတတိကံ၊ သုခုမဒိဋ္ဌိပဿကံ၊

ဥပါဒါနက္ခယာရာမံ၊ အာဟု သပ္ပုရိသော ဣတိ။

၁၀၁၂။

‘‘မဟာသမုဒ္ဒေါ ပထဝီ၊ ပဗ္ဗတော အနိလောပိ စ၊

ဥပမာယ န ယုဇ္ဇန္တိ၊ သတ္ထု ဝရဝိမုတ္တိယာ။

၁၀၁၃။

‘‘စက္ကာနုဝတ္တကော ထေရော၊ မဟာဉာဏီ သမာဟိတော၊

ပထဝါပဂ္ဂိသမာနော၊ န ရဇ္ဇတိ န ဒုဿတိ။

၁၀၁၄။

‘‘ပညာပါရမိတံ ပတ္တော၊ မဟာဗုဒ္ဓိ မဟာမတိ၊

အဇဠော ဇဠသမာနော၊ သဒါ စရတိ နိဗ္ဗုတော။

၁၀၁၅။

‘‘ပရိစိဏ္ဏော မယာ သတ္ထာ…ပေ… ဘဝနေတ္တိသမူဟတာ။

၁၀၁၆။

‘‘သမ္ပာဒေထပ္ပမာဒေန၊ ဧသာ မေ အနုသာသနီ၊

ဟန္ဒာဟံ ပရိနိဗ္ဗိဿံ၊ ဝိပ္ပမုတ္တောမှိ သဗ္ဗဓီ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။ ဣမာ ဟိ ကာစိ ဂါထာ ထေရေန ဘာသိတာ၊ ကာစိ ထေရံ အာရဗ္ဘ ဘဂဝတာ ဘာသိတာ၊ သဗ္ဗာ ပစ္ဆာ အတ္တနော စရိယပဝေဒနဝသေန ထေရေန ဘာသိတတ္တာ ထေရဿေဝ ဂါထာ အဟေသုံ။

တတ္ထ ယထာစာရီတိ ယထာ ကာယာဒီဟိ သံယတော၊ သံဝုတော ဟုတွာ စရတိ ဝိဟရတိ၊ ယထာစရဏသီလောတိ ဝါ ယထာစာရီ၊ သီလသမ္ပန္နောတိ အတ္ထော။ ယထာသတောတိ ယထာသန္တော။ ဂါထာသုခတ္ထဉှိ အနုနာသိကလောပံ ကတွာ နိဒ္ဒေသော ကတော၊ သန္တော ဝိယ၊ အရိယေဟိ နိဗ္ဗိသေသောတိ အတ္ထော။ သတီမာတိ ပရမာယ သတိယာ သမန္နာဂတော။ ယတသင်္ကပ္ပဇ္ဈာယီတိ သဗ္ဗသော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပံ ပဟာယ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပာဒိဝသေန သံယတသင်္ကပ္ပော ဟုတွာ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနေန လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေန စ ဈာယနသီလော။ အပ္ပမတ္တောတိ တသ္မိံယေဝ ယထာစာရိဘာဝေ ယတသင်္ကပ္ပော ဟုတွာ ဈာယနေန စ ပမာဒရဟိတော သဗ္ဗတ္ထ သုပ္ပတိဋ္ဌိတသတိသမ္ပဇညော။ အဇ္ဈတ္တရတောတိ ဂေါစရဇ္ဈတ္တေ ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာယ အဘိရတော။ သမာဟိတတ္တောတိ တာယ ဧဝ ဘာဝနာယ ဧကဂ္ဂစိတ္တော။ ဧကောတိ အသဟာယော ဂဏသံသဂ္ဂံ၊ ကိလေသသံသဂ္ဂဉ္စ ပဟာယ ကာယဝိဝေကံ၊ စိတ္တဝိဝေကဉ္စ ပရိဗြူဟယန္တော။ သန္တုသိတောတိ ပစ္စယသန္တောသေန စ ဘာဝနာရာမသန္တောသေန စ သမ္မဒေဝ တုသိတော တုဋ္ဌော။ ဘာဝနာယ ဟိ ဥပရူပရိ ဝိသေသံ အာဝဟန္တိယာ ဥဠာရံ ပီတိပါမောဇ္ဇံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မတ္ထကံ ပတ္တာယ ပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ တမာဟုဘိက္ခုန္တိ တံ ဧဝရူပံ ပုဂ္ဂလံ သိက္ခတ္တယပါရိပူရိယာ ဘယံ ဣက္ခနတာယ ဘိန္နကိလေသတာယ စ ဘိက္ခူတိ ဝဒန္တိ။

ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တသန္တောသဒွယေ ပစ္စယသန္တောသံ တာဝ ဒဿေန္တော ‘‘အလ္လံ သုက္ခံ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အလ္လန္တိ သပ္ပိအာဒိဥပသေကေန တိန္တံ သိနိဒ္ဓံ။ သုက္ခန္တိ တဒဘာဝေန လူခံ။ ဝါ-သဒ္ဒေါ အနိယမတ္ထော၊ အလ္လံ ဝါ သုက္ခံ ဝါတိ။ ဗာဠှန္တိ အတိဝိယ။ သုဟိတောတိ ဓာတော န သိယာတိ အတ္ထော။ ကထံ ပန သိယာတိ အာဟ ‘‘ဦနူဒရော မိတာဟာရော’’တိ ပဏီတံ လူခံ ဝါပိ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တော ဘိက္ခု ယာဝဒတ္ထံ အဘုဉ္ဇိတွာ ဦနူဒရော သလ္လဟုကုဒရော၊ တတော ဧဝ မိတာဟာရော ပရိမိတဘောဇနော အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ အာဟာရံ အာဟရန္တော တတ္ထ မတ္တညုတာယ ပစ္စဝေက္ခဏသတိယာ စ သတော ဟုတွာ ပရိဗ္ဗဇေ ဝိဟရေယျ။

ယထာ ပန ဦနူဒရော မိတာဟာရော စ နာမ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘စတ္တာရော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အဘုတွာတိ စတ္တာရော ဝါ ပဉ္စ ဝါ အာလောပေ ကဗဠေ အဘုဉ္ဇိတွာ တတ္တကဿ အာဟာရဿ ဩကာသံ ဌပေတွာ ပါနီယံ ပိဝေယျ။ အယဉှိ အာဟာရေ သလ္လဟုကဝုတ္တိ။ နိဗ္ဗာနဉှိ ပေသိတစိတ္တဿ ဘိက္ခုနော ဖာသုဝိဟာရာယ ဈာနာဒီနံ အဓိဂမယောဂျတာယ သုခဝိဟာရာယ အလံ ပရိယတ္တန္တိ အတ္ထော။ ဣမိနာ ကုစ္ဆိပရိဟာရိယံ ပိဏ္ဍပါတံ ဝဒန္တော ပိဏ္ဍပါတေ ဣတရီတရသန္တောသံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဘုတွာနာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ သော စတုပဉ္စာလောပမတ္တေနာပိ အာဟာရေန သရီရံ ယာပေတုံ သမတ္ထဿ အတိဝိယ ထိရပကတိကဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝသေန ဝုတ္တော သိယာ၊ ဥတ္တရဂါထာဟိပိ သံသန္ဒတိ ဧဝ အပ္ပကဿေဝ စီဝရဿ သေနာသနဿ စ ဝက္ခမာနတ္တာ။

ကပ္ပိယန္တိ ယံ ကပ္ပိယကပ္ပိယာနုလောမေသု ခေါမာဒီသု အညတရန္တိ အတ္ထော။ တဉ္စေ ဆာဒေတီတိ ကပ္ပိယံ စီဝရံ သမာနံ ဆာဒေတဗ္ဗံ ဌာနံ ဆာဒေတိ စေ၊ သတ္ထာရာ အနုညာတဇာတိယံ သန္တံ ဟေဋ္ဌိမန္တေန အနုညာတပမာဏယုတ္တံ စေ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဣဒမတ္ထိကန္တိ ဣဒံ ပယောဇနတ္ထံ သတ္ထာရာ ဝုတ္တပယောဇနတ္ထံ ယာဝဒေဝ သီတာဒိပဋိဃာတနတ္ထဉ္စေဝ ဟိရီကောပီနပဋိစ္ဆာဒနတ္ထဉ္စာတိ အတ္ထော။ ဧတေန ကာယပရိဟာရိယံ စီဝရံ တတ္ထ ဣတရီတရသန္တောသဉ္စ ဝဒတိ။

ပလ္လင်္ကေန နိသိန္နဿာတိ ပလ္လင်္ကံ ဝုစ္စတိ သမန္တတော ဦရုဗဒ္ဓါသနံ၊ တေန နိသိန္နဿ၊ တိသန္ဓိပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသိန္နဿာတိ အတ္ထော။ ဇဏ္ဏုကေနာဘိဝဿတီတိ ယဿံ ကုဋိယံ တထာ နိသိန္နဿ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဇဏ္ဏုကဒွယံ ဝဿောဒကေန န တေမိယတိ၊ ဧတ္တကမ္ပိ သဗ္ဗပရိယန္တသေနာသနံ ၊ သက္ကာ ဟိ တတ္ထ နိသီဒိတွာ အတ္ထကာမရူပေန ကုလပုတ္တေန သဒတ္ထံ နိပ္ဖာဒေတုံ။ တေနာဟ ‘‘အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။

ဧဝံ ထေရော ဣမာဟိ စတူဟိ ဂါထာဟိ ယေ တေ ဘိက္ခူ မဟိစ္ဆာ အသန္တုဋ္ဌာ၊ တေသံ ပရမုက္ကံသဂတံ သလ္လေခဩဝါဒံ ပကာသေတွာ ဣဒါနိ ဝေဒနာမုခေန ဘာဝနာရာမသန္တောသံ ဒဿေန္တော ‘‘ယော သုခ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုခန္တိ သုခဝေဒနံ။ ဒုက္ခတောတိ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတော။ အဒ္ဒါတိ အဒ္ဒသ၊ ဝိပဿနာပညာသဟိတာယ မဂ္ဂပညာယ ယထာဘူတံ ယော အပဿီတိ အတ္ထော။ သုခဝေဒနာ ဟိ ပရိဘောဂကာလေ အဿာဒိယမာနာပိ ဝိသမိဿံ ဝိယ ဘောဇနံ ဝိပရိဏာမကာလေ ဒုက္ခာယေဝ ဟောတိ။ တေနေတ္ထ ဒုက္ခာနုပဿနံ ဒဿေတိ။ ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ သလ္လတောတိ ဒုက္ခဝေဒနံ ယော သလ္လန္တိ ပဿိ။ ဒုက္ခဝေဒနာ ဟိ ယထာ သလ္လံ သရီရံ အနုပဝိသန္တမ္ပိ အနုပဝိသိတွာ ဌိတမ္ပိ ဥဒ္ဓရိယမာနမ္ပိ ပီဠနမေဝ ဇနေတိ၊ ဧဝံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာပိ ဌိတိပ္ပတ္တာပိ ဘိဇ္ဇမာနာပိ ဝိဗာဓတိယေဝါတိ။ ဧတေနေတ္ထ ဒုက္ခာနုပဿနံယေဝ ဥက္ကံသေတွာ ဝဒတိ၊ တေန စ ‘‘ယံ ဒုက္ခံ တဒနတ္တာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၁၅) ဝစနတော ဝေဒနာဒွယေ အတ္တတ္တနိယဂါဟံ ဝိနိဝေဌေတိ။ ဥဘယန္တရေနာတိ ဥဘယေသံ အန္တရေ၊ သုခဒုက္ခဝေဒနာနံ မဇ္ဈဘူတေ အဒုက္ခမသုခေတိ အတ္ထော။ နာဟောသီတိ ယထာဘူတာဝဗောဓနေ အတ္တတ္တနိယာဘိနိဝေသနံ အဟောသိ။ ကေန လောကသ္မိ ကိံ သိယာတိ ဧဝံ ဝေဒနာမုခေန ပဉ္စပိ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေ ပရိဇာနိတွာ တပ္ပဋိဗဒ္ဓံ သကလကိလေသဇာလံ သမုစ္ဆိန္ဒိတွာ ဌိတော ကေန နာမ ကိလေသေန လောကသ္မိံ ဗဒ္ဓါ၊ ဒေဝတာဒီသု ကိံ ဝါ အာယတိ သိယာ၊ အညဒတ္ထု ဆိန္နဗန္ဓနော အပညတ္တိကောဝ သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။

ဣဒါနိ မိစ္ဆာပဋိပန္နေ ပုဂ္ဂလေ ဂရဟန္တော သမ္မာပဋိပန္နေ ပသံသန္တော ‘‘မာ မေ’’တိအာဒိကာ စတဿော ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ မာ မေ ကဒါစိ ပါပိစ္ဆောတိ ယော အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနိစ္ဆာယ ပါပိစ္ဆော ၊ သမဏဓမ္မေ ဥဿာဟာဘာဝေန ကုသီတော၊ တတောယေဝ ဟီနဝီရိယော၊ သစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒိပဋိသံယုတ္တဿ သုတဿ အဘာဝေန အပ္ပဿုတော၊ ဩဝါဒါနုသာသနီသု အာဒရာဘာဝေန အနာဒရော၊ တာဒိသော အတိဟီနပုဂ္ဂလော မမ သန္တိကေ ကဒါစိပိ မာ ဟောတု။ ကသ္မာ? ကေန လောကသ္မိ ကိံ သိယာတိ လောကသ္မိံ သတ္တနိကာယေ တဿ တာဒိသဿ ပုဂ္ဂလဿ ကေန ဩဝါဒေန ကိံ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ကေန ဝါ ကတေန ကိံ သိယာ၊ နိရတ္ထကမေဝါတိ အတ္ထော။

ဗဟုဿုတော စာတိ ယော ပုဂ္ဂလော သီလာဒိပဋိသံယုတ္တဿ သုတ္တဂေယျာဒိဘေဒဿ ဗဟုနော သုတဿ သမ္ဘဝေန ဗဟုဿုတော၊ ဓမ္မောဇပညာယ ပါရိဟာရိယပညာယ ပဋိဝေဓပညာယ စ ဝသေန မေဓာဝီ၊ သီလေသု စ သုဋ္ဌု ပတိဋ္ဌိတတ္တာ သုသမာဟိတော၊ စေတောသမထံ လောကိယလောကုတ္တရဘေဒံ စိတ္တသမာဓာနံ အနုယုတ္တော၊ တာဒိသော ပုဂ္ဂလော မယှံ မတ္ထကေပိ တိဋ္ဌတု၊ ပဂေဝ သဟဝါသော။

ယော ပပဉ္စမနုယုတ္တောတိ ယော ပန ပုဂ္ဂလော ကမ္မာရာမတာဒိဝသေန ရူပါဘိသင်္ဂါဒိဝသေန စ ပဝတ္တိယာ ပပဉ္စနဋ္ဌေန တဏှာဒိဘေဒံ ပပဉ္စံ အနုယုတ္တော၊ တတ္ထ စ အနာဒီနဝဒဿနေန အဘိရတော မဂသဒိသော၊ သော နိဗ္ဗာနံ ဝိရာဓယိ၊ သော နိဗ္ဗာနာ သုဝိဒူရဝိဒူရေ ဌိတော။

ယော စ ပပဉ္စံ ဟိတွာနာတိ ယော ပန ပုဂ္ဂလော တဏှာပပဉ္စံ ပဟာယ တဒဘာဝတော နိပ္ပပဉ္စဿ နိဗ္ဗာနဿ ပထေ အဓိဂမုပါယေ အရိယမဂ္ဂေ ရတော ဘာဝနာဘိသမယေ အဘိရတော၊ သော နိဗ္ဗာနံ အာရာဓယိ သာဓေသိ အဓိဂစ္ဆီတိ အတ္ထော။

အထေကဒိဝသံ ထေရော အတ္တနော ကနိဋ္ဌဘာတိကဿ ရေဝတတ္ထေရဿ ကဏ္ဋကနိစိတခဒိရရုက္ခသဉ္ဆန္နေ နိရုဒကကန္တာရေ ဝါသံ ဒိသွာ တံ ပသံသန္တော ‘‘ဂါမေ ဝါ’’တိအာဒိကာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ ဂါမေ ဝါတိ ကိဉ္စာပိ အရဟန္တော ဂါမန္တေ ကာယဝိဝေကံ န လဘန္တိ၊ စိတ္တဝိဝေကံ ပန လဘန္တေဝ။ တေသဉှိ ဒိဗ္ဗပဋိဘာဂါနိပိ အာရမ္မဏာနိ စိတ္တံ စာလေတုံ န သက္ကောန္တိ၊ တသ္မာ ဂါမေ ဝါ ဟောတု အရညာဒီသု အညတရံ ဝါ၊ ယတ္ထ အရဟန္တော ဝိဟရန္တိ၊ တံ ဘူမိရာမဏေယျကန္တိ သော ဘူမိပ္ပဒေသော ရမဏီယော ဧဝါတိ အတ္ထော။

အရညာနီတိ သုပုပ္ဖိတတရုသဏ္ဍမဏ္ဍိတာနိ ဝိမလသလိလာသယသမ္ပန္နာနိ အရညာနိ ရမဏီယာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယတ္ထာတိ ယေသု အရညေသု ဝိကသိတေသု ဝိယ ရမမာနေသု ကာမပက္ခိကော ကာမဂဝေသကော ဇနော န ရမတိ။ ဝီတရာဂါတိ ဝိဂတရာဂါ ပန ခီဏာသဝါ ဘမရမဓုကရာ ဝိယ ပဒုမဝနေသု တထာရူပေသု အရညေသု ရမိဿန္တီတိ။ န တေ ကာမဂဝေသိနောတိ ယသ္မာ တေ ဝီတရာဂါ ကာမဂဝေသိနော န ဟောန္တီတိ အတ္ထော။

ပုန ထေရော ရာဓံ နာမ ဒုဂ္ဂတဗြာဟ္မဏံ အနုကမ္ပာယ ပဗ္ဗာဇေတွာ၊ ဥပသမ္ပာဒေတွာ တမေဝ ပစ္ဆာသမဏံ ကတွာ ဝိစရန္တော ဧကဒိဝသံ တဿ စ သုဗ္ဗစဘာဝေန တုဿိတွာ ဩဝါဒံ ဒေန္တော ‘‘နိဓီနံဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နိဓီနံဝါတိ တတ္ထ တတ္ထ နိဒဟိတွာ ဌပိတာနံ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိပူရာနံ နိဓိကုမ္ဘီနံ။ ပဝတ္တာရန္တိ ကိစ္ဆဇီဝိကေ ဒုဂ္ဂတမနုဿေ အနုကမ္ပံ ကတွာ ‘‘ဧဟိ တေ သုခေန ဇီဝိတုံ ဥပါယံ ဒဿေဿာမီ’’တိ နိဓိဋ္ဌာနံ နေတွာ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ‘‘ဣမံ ဂဟေတွာ သုခံ ဇီဝါဟီ’’တိ အာစိက္ခိတာရံ ဝိယ။ ဝဇ္ဇဒဿိနန္တိ ဒွေ ဝဇ္ဇဒဿိနော – ‘‘ဣမိနာ နံ အသာရုပ္ပေန ဝါ ခလိတေန ဝါ သင်္ဃမဇ္ဈေ နိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ ရန္ဓဂဝေသကော စ၊ အညာတံ ဉာပေတုကာမော ဉာတံ အဿာဒေန္တော သီလာဒိဝုဒ္ဓိကာမတာယ တံ တံ ဝဇ္ဇံ ဩလောကေန္တော ဥလ္လုမ္ပနသဘာဝသဏ္ဌိတော စာတိ၊ အယံ ဣဓ အဓိပ္ပေတော။ ယထာ ဟိ ဒုဂ္ဂတမနုဿော ‘‘ဣမံ နိဓိံ ဂဏှာဟီ’’တိ နိဂ္ဂယှမာနောပိ နိဓိဒဿနေ ကောပံ န ကရောတိ၊ ပမုဒိတောဝ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဧဝရူပေသု ပုဂ္ဂလေသု အသာရုပ္ပံ ဝါ ခလိတံ ဝါ ဒိသွာ အာစိက္ခန္တေ ကောပေါ န ကာတဗ္ဗော၊ တုဋ္ဌစိတ္တေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ပုနပိ မံ ဧဝရူပံ ဝဒေယျာထာ’’တိ ပဝါရေတဗ္ဗမေဝ။ နိဂ္ဂယှဝါဒိန္တိ ယော ဝဇ္ဇံ ဒိသွာ အယံ မေ သဒ္ဓိဝိဟာရိကော၊ အန္တေဝါသိကော၊ ဥပကာရကောတိ အစိန္တေတွာ ဝဇ္ဇာနုရူပံ တဇ္ဇေန္တော ပဏာမေန္တော ဒဏ္ဍကမ္မံ ကရောန္တော သိက္ခာပေတိ၊ အယံ နိဂ္ဂယှဝါဒီ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိယ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘နိဂ္ဂယှ နိဂ္ဂယှာဟံ၊ အာနန္ဒ၊ ဝက္ခာမိ၊ ပဝယှ ပဝယှ၊ အာနန္ဒ၊ ဝက္ခာမိ။ ယော သာရော သော ဌဿတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၉၆)။ မေဓာဝိန္တိ ဓမ္မောဇပညာယ သမန္နာဂတံ။ တာဒိသန္တိ ဧဝရူပံ ပဏ္ဍိတံ။ ဘဇေတိ ပယိရုပါသေယျ။ တာဒိသဉှိ အာစရိယံ ဘဇမာနဿ အန္တေဝါသိကဿ သေယျော ဟောတိ၊ န ပါပိယော၊ ဝုဍ္ဎိယေဝ ဟောတိ၊ နော ပရိဟာနီတိ အတ္ထော။

အထေကဒါ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကေဟိ ကီဋာဂိရိသ္မိံ အာဝါသေ ဒူသိတေ သတ္ထာရာ အာဏတ္တော အတ္တနော ပရိသာယ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန စ သဒ္ဓိံ တတ္ထ ဂတော ဓမ္မသေနာပတိ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကေသု ဩဝါဒံ အနာဒိယန္တေသု ဣမံ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဩဝဒေယျာတိ ဩဝါဒံ အနုသိဋ္ဌိံ ဒဒေယျ။ အနုသာသေယျာတိ တဿေဝ ပရိယာယဝစနံ။ အထ ဝါ ဥပ္ပန္နေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဝဒန္တော ဩဝဒတိ နာမ၊ အနုပ္ပန္နေ ‘‘အယသောပိ တေ သိယာ’’တိအာဒိံ အနာဂတံ ဥဒ္ဒိဿ ဝဒန္တော အနုသာသတိ နာမ။ သမ္မုခါ ဝဒန္တော ဝါ ဩဝဒတိ နာမ၊ ပရမ္မုခါ ဒူတံ၊ သာသနံ ဝါ ပေသေတွာ ဝဒန္တော အနုသာသတိ နာမ။ သကိံ ဝဒန္တော ဝါ ဩဝဒတိ နာမ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝဒန္တော အနုသာသတိ နာမ။ အသဗ္ဘာ စာတိ အကုသလာ ဓမ္မာ စ နိဝါရယေ၊ ကုသလေ ဓမ္မေ စ ပတိဋ္ဌာပေယျာတိ အတ္ထော။ သတဉှိ သောတိ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော သာဓူနံ ပိယော ဟောတိ။ ယေ ပန အသန္တာ အသပ္ပုရိသာ ဝိတိဏ္ဏပရလောကာ အာမိသစက္ခုကာ ဇီဝိကတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတာ၊ တေသံ သော ဩဝါဒကော အနုသာသကော ‘‘န တွံ အမှာကံ ဥပဇ္ဈာယော၊ န အာစရိယော၊ ကသ္မာ အမှေ ဝဒသီ’’တိ ဧဝံ မုခသတ္တီဟိ ဝိဇ္ဈန္တာနံ အပ္ပိယော ဟောတီတိ။

‘‘ယံ အာရဗ္ဘ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ သော ဧဝ ဥပနိဿယသမ္ပန္နော’’တိ ဘိက္ခူသု ကထာယ သမုဋ္ဌိတာယ ‘‘နယိဒမေတ’’န္တိ ဒဿေန္တော ‘‘အညဿာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အညဿာတိ အတ္တနော ဘာဂိနေယျံ ဒီဃနခပရိဗ္ဗာဇကံ သန္ဓာယာဟ။ တဿ ဟိ သတ္ထာရာ ဝေဒနာပရိဂ္ဂဟသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၂။၂၀၅-၂၀၆) ဒေသိယမာနေ အယံ မဟာထေရော ဘာဝနာမဂ္ဂေ အဓိဂန္တွာ သာဝကပါရမီဉာဏဿ မတ္ထကံ ပတ္တော။ သောတမောဓေသိမတ္ထိကောတိ သတ္ထာရံ ဗီဇယမာနော ဌိတော အတ္ထိကော ဟုတွာ သုဿူသန္တော သောတံ ဩဒဟိံ။ တံမေ အမောဃံ သဝနန္တိ တံ တထာ သုတံ သဝနံ မယှံ အမောဃံ အဝဉ္ဈံ အဟောသိ၊ အဂ္ဂသာဝကေန ပတ္တဗ္ဗံ သမ္ပတ္တီနံ အဝဿယော အဟောသိ။ တေနာဟ ‘‘ဝိမုတ္တောမှီ’’တိအာဒိ။

တတ္ထ နေဝ ပုဗ္ဗေနိဝါသာယာတိ အတ္တနော ပရေသဉ္စ ပုဗ္ဗေနိဝါသဇာနနဉာဏတ္ထာယ၊ ပဏိဓီ မေ နေဝ ဝိဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ ပရိကမ္မကရဏဝသေန တဒတ္ထံ စိတ္တပဏိဓာနမတ္တမ္ပိ နေဝတ္ထိ နေဝ အဟောသီတိ အတ္ထော။ စေတောပရိယာယာတိ စေတောပရိယဉာဏဿ။ ဣဒ္ဓိယာတိ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏဿ။ စုတိယာ ဥပပတ္တိယာတိ၊ သတ္တာနံ စုတိယာ ဥပပတ္တိယာ စ ဇာနနဉာဏာယ စုတူပပါတဉာဏတ္ထာယ။ သောတဓာတုဝိသုဒ္ဓိယာတိ ဒိဗ္ဗသောတဉာဏဿ။ ပဏိဓီ မေ န ဝိဇ္ဇတီတိ ဣမေသံ အဘိညာဝိသေသာနံ အတ္ထာယ ပရိကမ္မဝသေန စိတ္တဿ ပဏိဓိ စိတ္တာဘိနီဟာရော မေ နတ္ထိ နာဟောသီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗညုဂုဏာ ဝိယ ဟိ ဗုဒ္ဓါနံ အဂ္ဂမဂ္ဂါဓိဂမေနေဝ သာဝကာနံ သဗ္ဗေ သာဝကဂုဏာ ဟတ္ထဂတာ ဟောန္တိ၊ န တေသံ အဓိဂမာယ ဝိသုံ ပရိကမ္မကရဏကိစ္စံ အတ္ထီတိ။

ရုက္ခမူလန္တိအာဒိကာ တိဿော ဂါထာ ကပေါတကန္ဒရာယံ ဝိဟရန္တဿ ယက္ခေန ပဟတကာလေ သမာပတ္တိဗလေန အတ္တနော နိဗ္ဗိကာရတာဒီပနဝသေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ မုဏ္ဍောတိ န ဝေါရောပိတကေသော။ သင်္ဃာဋိပါရုတောတိ သင်္ဃာဋိံ ပါရုပိတွာ နိသိန္နော။ ‘‘သင်္ဃာဋိယာ သုပါရုတော’’တိ စ ပဌန္တိ။ ပညာယ ဥတ္တမော ထေရောတိ ထေရော ဟုတွာ ပညာယ ဥတ္တမော၊ သာဝကေသု ပညာယ သေဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ ဈာယတီတိ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနေန လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေန စ ဈာယတိ၊ ဗဟုလံ သမာပတ္တိဝိဟာရေန ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။

ဥပေတော ဟောတိ တာဝဒေတိ ယဒါ ယက္ခေန သီသေ ပဟတော၊ တာဝဒေဝ အဝိတက္ကံ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကဖလသမာပတ္တိံ သမာပန္နော အရိယေန တုဏှီဘာဝေန ဥပေတော သမန္နာဂတော အဟောသိ။ အတီတတ္ထေ ဟိ ဟောတီတိ ဣဒံ ဝတ္တမာနဝစနံ။

ပဗ္ဗတောဝ န ဝေဓတီတိ မောဟက္ခယာ ဘိန္နသဗ္ဗကိလေသော ဘိက္ခု။ သော သေလမယပဗ္ဗတော ဝိယ အစလော သုပ္ပတိဋ္ဌိတော ဣဋ္ဌာဒိနာ ကေနစိ န ဝေဓတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ နိဗ္ဗိကာရော ဟောတီတိ အတ္ထော။

အထေကဒိဝသံ ထေရဿ အသတိယာ နိဝါသနကဏ္ဏေ ဩလမ္ဗန္တေ အညတရော သာမဏေရော၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ပရိမဏ္ဍလံ နိဝါသေတဗ္ဗ’’န္တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ‘‘ဘဒ္ဒံ တယာ သုဋ္ဌု ဝုတ္တ’’န္တိ သိရသာ ဝိယ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော တာဝဒေဝ ထောကံ အပက္ကမိတွာ ပရိမဏ္ဍလံ နိဝါသေတွာ ‘‘မာဒိသာနံ အယမ္ပိ ဒေါသောယေဝါ’’တိ ဒဿေန္တော ‘‘အနင်္ဂဏဿာ’’တိ ဂါထမာဟ။

ပုန မရဏေ ဇီဝိတေ စ အတ္တနော သမစိတ္တတံ ဒဿေန္တော ‘‘နာဘိနန္ဒာမီ’’တိအာဒိနာ ဒွေ ဂါထာ ဝတွာ ပရေသံ ဓမ္မံ ကထေန္တော ‘‘ဥဘယေန မိဒ’’န္တိအာဒိနာ ဂါထာဒွယမာဟ။ တတ္ထ ဥဘယေနာတိ ဥဘယေသု၊ ဥဘောသု ကာလေသူတိ အတ္ထော။ မိဒန္တိ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ဣဒံ မရဏမေဝ၊ မရဏံ အတ္ထေဝ နာမ၊ အမရဏံ နာမ နတ္ထိ။ ကေသု ဥဘောသု ကာလေသူတိ အာဟ ‘‘ပစ္ဆာ ဝါ ပုရေ ဝါ’’တိ မဇ္ဈိမဝယဿ ပစ္ဆာ ဝါ ဇရာဇိဏ္ဏကာလေ ပုရေ ဝါ ဒဟရကာလေ မရဏမေဝ မရဏံ ဧကန္တိကမေဝ။ တသ္မာ ပဋိပဇ္ဇထ သမ္မာ ပဋိပတ္တိံ ပူရေထ ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇိတွာ မာ ဝိနဿထ အပါယေသု မဟာဒုက္ခံ မာနုဘဝထ။ ခဏော ဝေါ မာ ဥပစ္စဂါတိ အဋ္ဌဟိ အက္ခဏေဟိ ဝိဝဇ္ဇိတော အယံ နဝမော ခဏော မာ တုမှေ အတိက္ကမီတိ အတ္ထော။

အထေကဒိဝသံ အာယသ္မန္တံ မဟာကောဋ္ဌိကံ ဒိသွာ တဿ ဂုဏံ ပကာသေန္တော ‘‘ဥပသန္တော’’တိအာဒိနာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ အနုဒ္ဒေသိကဝသေန ‘‘ဓုနာတီ’’တိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပုန ထေရသန္နိဿိတံ ကတွာ ဝဒန္တော ‘‘အပ္ပာသီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အပ္ပာသီတိ အဓုနာ ပဟာသီတိ အတ္ထော။ အနာယာသောတိ အပရိဿမော၊ ကိလေသဒုက္ခရဟိတောတိ အတ္ထော။ ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလောတိ ဝိပ္ပသန္နော အသဒ္ဓိယာဒီနံ အဘာဝေန သုဋ္ဌု ပသန္နစိတ္တော အနာဝိလသင်္ကပ္ပတာယ အနာဝိလော။

န ဝိဿသေတိ ဂါထာ ဒေဝဒတ္တံ သဒ္ဒဟိတွာ တဿ ဒိဋ္ဌိံ ရောစေတွာ ဌိတေ ဝဇ္ဇိပုတ္တကေ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ န ဝိဿသေတိ ဝိဿဋ္ဌော န ဘဝေယျ၊ န သဒ္ဒဟေယျာတိ အတ္ထော။ ဧကတိယေသူတိ ဧကစ္စေသု အနဝဋ္ဌိတသဘာဝေသု ပုထုဇ္ဇနေသု။ ဧဝန္တိ ယထာ တုမှေ ‘‘ဒေဝဒတ္တော သမ္မာ ပဋိပန္နော’’တိ ဝိဿာသံ အာပဇ္ဇိတ္ထ၊ ဧဝံ။ အဂါရိသူတိ ဂဟဋ္ဌေသု။ သာဓူပိ ဟုတွာနာတိ ယသ္မာ ပုထုဇ္ဇနဘာဝေါ နာမ အဿပိဋ္ဌေ ဌပိတကုမ္ဘဏ္ဍံ ဝိယ ထုသရာသိမှိ နိခါတခါဏုကံ ဝိယ စ အနဝဋ္ဌိတော၊ တသ္မာ ဧကစ္စေ အာဒိတော သာဓူ ဟုတွာ ဌိတာပိ ပစ္ဆာ အသာဓူ ဟောန္တိ။ ယထာ ဒေဝဒတ္တော ပုဗ္ဗေ သီလသမ္ပန္နော အဘိညာသမာပတ္တိလာဘီ ဟုတွာ လာဘသက္ကာရပကတော ဣဒါနိ ပရိဟီနဝိသေသော ဆိန္နပက္ခကာကော ဝိယ အာပါယိကော ဇာတော။ တသ္မာ တာဒိသော ဒိဋ္ဌမတ္တေန ‘‘သာဓူ’’တိ န ဝိဿာသိတဗ္ဗော။ ဧကစ္စေ ပန ကလျာဏမိတ္တသံသဂ္ဂါဘာဝေန အာဒိတော အသာဓူ ဟုတွာပိ ပစ္ဆာ ကလျာဏသံသဂ္ဂေန သာဓူ ဟောန္တိယေဝ၊ တသ္မာ ဒေဝဒတ္တသဒိသေ သာဓုပတိရူပေ ‘‘သာဓူ’’တိ န ဝိဿာသေယျာတိ အတ္ထော။

ယေသံ ကာမစ္ဆန္ဒာဒယော စိတ္တုပက္ကိလေသာ အဝိဂတာ၊ တေ အသာဓူ။ ယေသံ တေ ဝိဂတာ၊ တေ သာဓူတိ ဒဿေတုံ ‘‘ကာမစ္ဆန္ဒော’’တိ ဂါထံ ဝတွာ အသာဓာရဏတော ဥက္ကံသဂတံ သာဓုလက္ခဏံ ဒဿေတုံ ‘‘ယဿ သက္ကရိယမာနဿာ’’တိအာဒိနာ ဂါထာဒွယံ ဝုတ္တံ။

အသာဓာရဏတော ပန ဥက္ကံသဂတံ တံ ဒဿေတုံ သတ္ထာရံ အတ္တာနဉ္စ ဥဒါဟရန္တော ‘‘မဟာသမုဒ္ဒေါ’’တိအာဒိကာ ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ မဟာသမုဒ္ဒေါတိ အယံ မဟာသမုဒ္ဒေါ၊ မဟာပထဝီ သေလော ပဗ္ဗတော၊ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒတော အနိလော စ အတ္တနော အစေတနာဘာဝေန ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌံ သဟန္တိ၊ န ပဋိသင်္ခါနဗလေန၊ သတ္ထာ ပန ယဿာ အရဟတ္တုပ္ပတ္တိယာ ဝသေန ဥတ္တမေ တာဒိဘာဝေ ဌိတော ဣဋ္ဌာဒီသု သဗ္ဗတ္ထ သမော နိဗ္ဗိကာရော၊ တဿာ သတ္ထု ဝရဝိမုတ္တိယာ အဂ္ဂဖလဝိမုတ္တိယာ တေ မဟာသမုဒ္ဒါဒယော ဥပမာယ ဥပမာဘာဝေန န ယုဇ္ဇန္တိ ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တီတိ အတ္ထော။

စက္ကာနုဝတ္တကောတိ သတ္ထာရာ ဝတ္တိတဿ ဓမ္မစက္ကဿ အနုဝတ္တကော။ ထေရောတိ အသေက္ခေဟိ သီလက္ခန္ဓာဒီဟိ သမန္နာဂမေန ထေရော။ မဟာဉာဏီတိ မဟာပညော။ သမာဟိတောတိ ဥပစာရပ္ပနာသမာဓိနာ အနုတ္တရသမာဓိနာ စ သမာဟိတော။ ပဌဝါပဂ္ဂိသမာနောတိ ဣဋ္ဌာဒိအာရမ္မဏသန္နိပါတေ နိဗ္ဗိကာရတာယ ပထဝိယာ အာပေန အဂ္ဂိနာ စ သဒိသဝုတ္တိကော။ တေနာဟ ‘‘န ရဇ္ဇတိ န ဒုဿတီ’’တိ။

ပညာပါရမိတံ ပတ္တောတိ သာဝကဉာဏဿ ပါရမိံ ပါရကောဋိံ ပတ္တော။ မဟာဗုဒ္ဓီတိ မဟာပုထုဟာသဇဝနတိက္ခနိဗ္ဗေဓိကဘာဝပ္ပတ္တာယ မဟတိယာ ဗုဒ္ဓိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော။ မဟာမတီတိ ဓမ္မနွယဝေဒိတသင်္ခါတာယ မဟတိယာ နယဂ္ဂါဟမတိယာ သမန္နာဂတော။ ယေ ဟိ တေ စတုဗ္ဗိဓာ၊ သောဠသဝိဓာ၊ စတုစတ္တာလီသဝိဓာ၊ တေသတ္တတိဝိဓာ စ ပညပ္ပဘေဒါ။ တေသံ သဗ္ဗသော အနဝသေသာနံ အဓိဂတတ္တာ မဟာပညတာ ဒိဝိသေသယောဂတော စ အယံ မဟာထေရော သာတိသယံ ‘‘မဟာဗုဒ္ဓီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ။ ယထာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ပဏ္ဍိတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော၊ မဟာပညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော၊ ပုထုပညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော၊ ဟာသပညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော၊ ဇဝနပညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော၊ တိက္ခပညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော၊ နိဗ္ဗေဓိကပညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော’’တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၃။၉၃)။

တတ္ထာယံ ပဏ္ဍိတဘာဝါဒီနံ ဝိဘာဂဝိဘာဝနာ။ ဓာတုကုသလတာ၊ အာယတနကုသလတာ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒကုသလတာ၊ ဌာနာဋ္ဌာနကုသလတာတိ ဣမေဟိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ပဏ္ဍိတော။ မဟာပညတာဒီနံ ဝိဘာဂဒဿနေ အယံ ပါဠိ –

‘‘ကတမာ မဟာပညာ? မဟန္တေ အတ္ထေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ ဓမ္မေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တာ နိရုတ္တိယော ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တာနိ ပဋိဘာနာနိ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ သီလက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ သမာဓိက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ ပညာက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တာနိ ဌာနာဋ္ဌာနာနိ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တာ ဝိဟာရသမာပတ္တိယော ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တာနိ အရိယသစ္စာနိ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ သတိပဋ္ဌာနေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ သမ္မပ္ပဓာနေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ ဣဒ္ဓိပါဒေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တာနိ ဣန္ဒြိယာနိ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တာနိ ဗလာနိ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တေ အရိယမဂ္ဂေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တာနိ သာမညဖလာနိ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တာ အဘိညာယော ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ၊ မဟန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ။

‘‘ကတမာ ပုထုပညာ? ပုထုနာနာခန္ဓေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ ၊ ပုထုနာနာဓာတူသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာအာယတနေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာသုညတမနုပလဗ္ဘေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာအတ္ထေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာဓမ္မေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာနိရုတ္တီသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာပဋိဘာနေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာသီလက္ခန္ဓေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာသမာဓိက္ခန္ဓေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာပညာက္ခန္ဓေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာဌာနာဋ္ဌာနေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာဝိဟာရသမာပတ္တီသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာအရိယသစ္စေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာသတိပဋ္ဌာနေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာသမ္မပ္ပဓာနေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာဣဒ္ဓိပါဒေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာဣန္ဒြိယေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာဗလေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာဗောဇ္ဈင်္ဂေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာအရိယမဂ္ဂေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာသာမညဖလေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုနာနာအဘိညာသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ၊ ပုထုဇ္ဇနသာဓာရဏေ ဓမ္မေ အတိက္ကမ္မ ပရမတ္ထေ နိဗ္ဗာနေ ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ။

‘‘ကတမာ ဟာသပညာ? ဣဓေကစ္စော ဟာသဗဟုလော ဝေဒဗဟုလော တုဋ္ဌိဗဟုလော ပါမောဇ္ဇဗဟုလော သီလာနိ ပရိပူရေတီတိ ဟာသပညာ၊ ဟာသဗဟုလော…ပေ… ပါမောဇ္ဇဗဟုလော ဣန္ဒြိယသံဝရံ ပရိပူရေတီတိ ဟာသပညာ၊ ဟာသဗဟုလော…ပေ… ပါမောဇ္ဇဗဟုလော ဘောဇနေ မတ္တညုတံ ပရိပူရေတီတိ ဟာသပညာ၊ ဟာသဗဟုလော…ပေ… ပါမောဇ္ဇဗဟုလော ဇာဂရိယာနုယောဂံ ပရိပူရေတီတိ ဟာသပညာ၊ ဟာသဗဟုလော…ပေ… ပါမောဇ္ဇဗဟုလော သီလက္ခန္ဓံ…ပေ… သမာဓိက္ခန္ဓံ၊ ပညာက္ခန္ဓံ၊ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ ပရိပူရေတီတိ…ပေ… ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ။ ဝိဟာရသမာပတ္တိယော ပရိပူရေတီတိ၊ အရိယသစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ၊ သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေတီတိ၊ သမ္မပ္ပဓာနေ ဘာဝေတီတိ၊ ဣဒ္ဓိပါဒေ ဘာဝေတီတိ၊ ဣန္ဒြိယာနိ ဘာဝေတီတိ၊ ဗလာနိ ဘာဝေတီတိ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတီတိ၊ အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝေတီတိ…ပေ… သာမညဖလာနိ သစ္ဆိကရောတီတိ ဟာသပညာ၊ ဟာသဗဟုလော ဝေဒဗဟုလော တုဋ္ဌိဗဟုလော ပါမောဇ္ဇဗဟုလော အဘိညာယော ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ ဟာသပညာ၊ ဟာသဗဟုလော ဝေဒဗဟုလော တုဋ္ဌိဗဟုလော ပါမောဇ္ဇဗဟုလော ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီတိ ဟာသပညာ။

‘‘ကတမာ ဇဝနပညာ? ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ…ပေ… ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ရူပံ အနိစ္စတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ၊ ဒုက္ခတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ၊ အနတ္တတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ၊ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ…ပေ… ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ…ပေ… သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ အနိစ္စတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ၊ ဒုက္ခတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ၊ အနတ္တတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။ စက္ခု…ပေ… ဇရာမရဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ၊ အနိစ္စတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ၊ ဒုက္ခတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ၊ အနတ္တတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။

‘‘ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေန၊ ဒုက္ခံ ဘယဋ္ဌေန၊ အနတ္တာ အသာရကဋ္ဌေနာတိ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ ရူပနိရောဓေ နိဗ္ဗာနေ ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ…ပေ… ဝေဒနာ…ပေ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ… စက္ခု…ပေ… ဇရာမရဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေန၊ ဒုက္ခံ ဘယဋ္ဌေန၊ အနတ္တာ အသာရကဋ္ဌေနာတိ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ ဇရာမရဏနိရောဓေ နိဗ္ဗာနေ ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။

‘‘ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စံ သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မန္တိ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ ရူပနိရောဓေ ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။ ဝေဒနာ…ပေ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ… စက္ခု…ပေ… ဇရာမရဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စံ သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မန္တိ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ ဇရာမရဏနိရောဓေ နိဗ္ဗာနေ ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။

‘‘ကတမာ တိက္ခပညာ? ခိပ္ပံ ကိလေသေ ဆိန္ဒတီတိ တိက္ခပညာ၊ ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတီတိ တိက္ခပညာ၊ ဥပ္ပန္နံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတီတိ တိက္ခပညာ၊ ဥပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ…ပေ… ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတီတိ တိက္ခပညာ၊ ဥပ္ပန္နံ ရာဂံ နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတီတိ တိက္ခပညာ၊ ဥပ္ပန္နံ ဒေါသံ…ပေ… ဥပ္ပန္နံ မောဟံ… ဥပ္ပန္နံ ကောဓံ… ဥပ္ပန္နံ ဥပနာဟံ… မက္ခံ… ပဠာသံ… ဣဿံ… မစ္ဆရိယံ… မာယံ… သာဌေယျံ… ထမ္ဘံ… သာရမ္ဘံ… မာနံ… အတိမာနံ… မဒံ… ပမာဒံ… သဗ္ဗေ ကိလေသေ… သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတေ… သဗ္ဗေ အဘိသင်္ခါရေ…ပေ… သဗ္ဗေ ဘဝဂါမိကမ္မေ နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတီတိ တိက္ခပညာ။ ဧကသ္မိံ အာသနေ စတ္တာရော စ အရိယမဂ္ဂါ၊ စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ၊ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါယော၊ ဆ အဘိညာယော အဓိဂတာ ဟောန္တိ သစ္ဆိကတာ ဖဿိတာ ပညာယာတိ တိက္ခပညာ။

‘‘ကတမာ နိဗ္ဗေဓိကပညာ? ဣဓေကစ္စော သဗ္ဗသင်္ခါရေသု ဥဗ္ဗေဂဗဟုလော ဟောတိ ဥတ္တာသဗဟုလော ဥက္ကဏ္ဌနဗဟုလော အရတိဗဟုလော အနဘိရတိဗဟုလော ဗဟိမုခေါ န ရမတိ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု၊ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပဒါလိတပုဗ္ဗံ လောဘက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတီတိ နိဗ္ဗေဓိကပညာ၊ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပဒါလိတပုဗ္ဗံ ဒေါသက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတီတိ နိဗ္ဗေဓိကပညာ၊ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပဒါလိတပုဗ္ဗံ မောဟက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတီတိ နိဗ္ဗေဓိကပညာ၊ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပဒါလိတပုဗ္ဗံ ကောဓံ…ပေ… ဥပနာဟံ…ပေ… သဗ္ဗေ ဘဝဂါမိကမ္မေ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတီတိ နိဗ္ဗေဓိကပညာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၃။၆-၇)။

ဧဝံ ယထာဝုတ္တဝိဘာဂါယ မဟတိယာ ပညာယ သမန္နာဂတတ္တာ ‘‘မဟာဗုဒ္ဓီ’’တိ ဝုတ္တံ။

အပိစ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာဝသေနာပိ ဣမဿ ထေရဿ မဟာပညတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘သာရိပုတ္တော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဍ္ဎမာသံ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနံ ဝိပဿတိ။ တတြိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တဿ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာယ ဟောတိ။

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ…ပေ… ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယေ စ ပဌမေ ဈာနေ ဓမ္မာ ဝိတက္ကော စ…ပေ… စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ ဖဿော ဝေဒနာ သညာ စေတနာ စိတ္တံ ဆန္ဒော အဓိမောက္ခော ဝီရိယံ သတိ ဥပေက္ခာ မနသိကာရော၊ တျာဿ ဓမ္မာ အနုပဒဝဝတ္ထိတာ ဟောန္တိ၊ တျာဿ ဓမ္မာ ဝိဒိတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ ‘ဧဝံ ကိရ မေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ၊ ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘အတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ အတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ…ပေ… ဒုတိယံ ဈာနံ… တတိယံ ဈာနံ… စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အာကာသာနဉ္စာယတနံ… ဝိညာဏဉ္စာယတနံ… အာကိဉ္စညာယတနံ… သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော တာယ သမာပတ္တိယာ သတော ဝုဋ္ဌဟတိ၊ သော တာယ သမာပတ္တိယာ သတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ ယေ ဓမ္မာ အတီတာ နိရုဒ္ဓါ ဝိပရိဏတာ၊ တေ ဓမ္မေ သမနုပဿတိ ‘‘ဧဝံ ကိရ မေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ၊ ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘အတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ အတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ သော တာယ သမာပတ္တိယာ သတော ဝုဋ္ဌဟတိ၊ သော တာယ သမာပတ္တိယာ သတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ ယေ ဓမ္မာ အတီတာ နိရုဒ္ဓါ ဝိပရိဏတာ၊ တေ ဓမ္မေ သမနုပဿတိ ‘ဧဝံ ကိရ မေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ၊ ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ၊ သော ‘နတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ နတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

‘‘ယံ ခေါ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ ‘ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယသ္မိံ သီလသ္မိံ၊ ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယသ္မိံ သမာဓိသ္မိံ၊ ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယာယ ပညာယ၊ ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယာယ ဝိမုတ္တိယာ’တိ။ သာရိပုတ္တမေဝေတံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျာ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၉၃-၉၇)။

ဧဝံ မဟာပုထုဟာသဇဝနတိက္ခနိဗ္ဗေဓိကဘာဝပ္ပတ္တာယ မဟတိယာ ဗုဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတတ္တာ ထေရော မဟာဗုဒ္ဓီတိ အတ္ထော။ ဓမ္မနွယဝေဒိတာ ပနဿ သမ္ပသာဒနီယသုတ္တေန (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၄၁ အာဒယော) ဒီပေတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ဟိ သဗ္ဗညုတညာဏသဒိသော ထေရဿ နယဂ္ဂါဟော ဝုတ္တော။ အဇဠော ဇဠသမာနောတိ သာဝကေသု ပညာယ ဥက္ကံသဂတတ္တာ သဗ္ဗထာပိ အဇဠော သမာနော ပရမပ္ပိစ္ဆတာယ အတ္တာနံ အဇာနန္တံ ဝိယ ကတွာ၊ ဒဿနေန ဇဠသဒိသော မန္ဒသရိက္ခော ကိလေသပရိဠာဟာဘာဝေန နိဗ္ဗုတော သီတိဘူတော သဒါ စရတိ နိစ္စံ ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။

ပရိစိဏ္ဏောတိ ဂါထာ ထေရေန အတ္တနော ကတကိစ္စတံ ပကာသေန္တေန ဘာသိတာ၊ သာပိ ဝုတ္တတ္ထာယေဝ။

သမ္ပာဒေထပ္ပမာဒေနာတိ အယံ ပန အတ္တနော ပရိနိဗ္ဗာနကာလေ သန္နိပတိတာနံ ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒဒါနဝသေန ဘာသိတာ။ သာပိ ဝုတ္တတ္ထာယေဝါတိ။

သာရိပုတ္တတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ အာနန္ဒတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ပိသုဏေနစ ကောဓနေနာတိအာဒိကာ အာယသ္မတော အာနန္ဒတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ သတ္ထု ဝေမာတိကဘာတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သုမနောတိဿ နာမံ အဟောသိ။ ပိတာ ပနဿ အာနန္ဒရာဇာ နာမ။ သော အတ္တနော ပုတ္တဿ သုမနကုမာရဿ ဝယပ္ပတ္တဿ ဟံသဝတိတော ဝီသယောဇနသတေ ဌာနေ ဘောဂနဂရံ အဒါသိ။ သော ကဒါစိ ကဒါစိ အာဂန္တွာ အတ္တာနဉ္စ ပိတရဉ္စ ပဿတိ။ တဒါ ရာဇာ သတ္ထာရဉ္စ သတသဟဿပရိမာဏံ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ သယမေဝ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟိ၊ အညေသံ ဥပဋ္ဌာတုံ န ဒေတိ။

တေန သမယေန ပစ္စန္တော ကုပိတော အဟောသိ။ ကုမာရော တဿ ကုပိတဘာဝံ ရညော အနာရောစေတွာ သယမေဝ တံ ဝူပသမေတိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ တုဋ္ဌမာနသော ပုတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဝရံ တေ၊ တာတ ဒမ္မိ၊ ဝရံ ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။ ကုမာရော ‘‘သတ္ထာရံ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ တေမာသံ ဥပဋ္ဌဟန္တော ဇီဝိတံ အဝဉ္ဈံ ကာတုံ ဣစ္ဆာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဧတံ န သက္ကာ၊ အညံ ဝဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဒေဝ၊ ခတ္တိယာနံ ဒွေကထာ နာမ နတ္ထိ၊ ဧတဒေဝ မေ ဒေဟိ၊ န မယှံ အညေန အတ္ထော’’တိ။ ‘‘သစေ သတ္ထာ အနုဇာနာတိ၊ ဒိန္နမေဝါ’’တိ။ သော ‘‘သတ္ထု စိတ္တံ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဝိဟာရံ ဂတော။

တေန စ သမယေန ဘဂဝါ ဘတ္တကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိဋ္ဌော ဟောတိ။ သော ဘိက္ခူ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ အာဂတော၊ ဒဿေထ မေ ဘဂဝန္တ’’န္တိ အာဟ။ ဘိက္ခူ ‘‘သုမနော နာမ ထေရော သတ္ထု ဥပဋ္ဌာကော၊ တဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟံသု။ သော ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘သတ္ထာရံ၊ ဘန္တေ၊ မေ ဒဿေထာ’’တိ အာဟ။ အထ ထေရော တဿ ပဿန္တဿေဝ ပထဝိယံ နိမုဇ္ဇိတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ရာဇပုတ္တော တုမှာကံ ဒဿနာယ အာဂတော’’တိ အာဟ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘိက္ခု၊ ဗဟိ အာသနံ ပညာပေဟီ’’တိ။ ထေရော ပုနပိ တဿ ပဿန္တဿေဝ ဗုဒ္ဓါသနံ ဂဟေတွာ အန္တောဂန္ဓကုဋိယံ နိမုဇ္ဇိတွာ ဗဟိပရိဝေဏေ ပါတုဘဝိတွာ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏေ အာသနံ ပညာပေသိ။ ကုမာရော တံ ဒိသွာ ‘‘မဟန္တော ဝတာယံ ဘိက္ခူ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ။

ဘဂဝါပိ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိ။ ရာဇပုတ္တော သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ၊ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ၊ အယံ၊ ဘန္တေ၊ ထေရော တုမှာကံ သာသနေ ဝလ္လဘော မညေတိ။ ‘‘အာမ ကုမာရ၊ ဝလ္လဘော’’တိ? ‘‘ကိံ ကတွာ၊ ဘန္တေ၊ ဧသ ဝလ္လဘော ဟောတီ’’တိ?‘‘ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ’’တိ။ ‘‘ဘဂဝါ ၊ အဟမ္ပိ အယံ ထေရော ဝိယ အနာဂတေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဝလ္လဘော ဟောတုကာမော’’တိ သတ္ထာဟံ ခန္ဓာဝါရဘတ္တံ နာမ ဒတွာပိ သတ္တမေ ဒိဝသေ၊ ဘန္တေ၊ မယာ ပိတု သန္တိကာ တေမာသံ တုမှာကံ ပဋိဇဂ္ဂနဝရော လဒ္ဓါ၊ တေမာသံ မေ ဝဿာဝါသံ အဓိဝါသေထာတိ။ ဘဂဝါ၊ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ တတ္ထ ဂတေန အတ္ထော’’တိ ဩလောကေတွာ ‘‘အတ္ထီ’’တိ ဒိသွာ ‘‘သုညာဂါရေ ခေါ၊ ကုမာရ၊ တထာဂတာ အဘိရမန္တီ’’တိ အာဟ။ ကုမာရော ‘‘အညာတံ ဘဂဝါ၊ အညာတံ သုဂတာ’’တိ ဝတွာ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ပုရိမတရံ ဂန္တွာ ဝိဟာရံ ကာရေမိ၊ မယာ ပေသိတေ ဘိက္ခုသတသဟဿေန သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆထာ’’တိ ပဋိညံ ဂဟေတွာ ပိတု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဒိန္နာ မေ၊ ဒေဝ၊ ဘဂဝတာ ပဋိညာ၊ မယာ ပဟိတေ ဘဂဝန္တံ ပေသေယျာထာ’’တိ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ၊ နိက္ခမိတွာ ယောဇနေ ယောဇနေ ဝိဟာရံ ကရောန္တော ဝီသယောဇနသတံ အဒ္ဓါနံ ဂတော။ ဂန္တွာ စ အတ္တနော နဂရေ ဝိဟာရဋ္ဌာနံ ဝိစိနန္တော သောဘနဿ နာမ ကုဋုမ္ဗိကဿ ဥယျာနံ ဒိသွာ သတသဟဿေန ကိဏိတွာ သတသဟဿံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဝိဟာရံ ကာရေသိ။ တတ္ထ ဘဂဝတော ဂန္ဓကုဋိံ သေသဘိက္ခူနဉ္စ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနတ္ထာယ ကုဋိလေဏမဏ္ဍပေ ကာရေတွာ ပါကာရပရိက္ခေပံ ဒွါရကောဋ္ဌကဉ္စ နိဋ္ဌာပေတွာ ပိတု သန္တိကံ ပေသေသိ ‘‘နိဋ္ဌိတံ မယှံ ကိစ္စံ၊ သတ္ထာရံ ပဟိဏထာ’’တိ။

ရာဇာ ဘဂဝန္တံ ဘောဇေတွာ ‘‘ဘဂဝါ သုမနဿ ကိစ္စံ နိဋ္ဌိတံ၊ တုမှာကံ ဂမနံ ပစ္စာသီသတီ’’တိ အာဟ။ ဘဂဝါ သတသဟဿဘိက္ခုပရိဝုတော ယောဇနေ ယောဇနေ ဝိဟာရေသု ဝသမာနော အဂမာသိ။ ကုမာရော ‘‘သတ္ထာ အာဂစ္ဆတီ’’တိ သုတွာ ယောဇနံ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇယမာနော သတသဟဿေန ကီတေ သောဘနေ နာမ ဥယျာနေ သတသဟဿေန ကာရိတံ ဝိဟာရံ ပဝေသေတွာ –

‘‘သတသဟဿေန မေ ကီတံ၊ သတသဟဿေန မာပိတံ၊

သောဘနံ နာမ ဥယျာနံ၊ ပဋိဂ္ဂဏှ မဟာမုနီ’’တိ။ –

တံ နိယျာဒေသိ။ သော ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ ‘‘ဣမိနာဝ နီဟာရေန ဒါနံ ဒဒေယျာထာ’’တိ ပုတ္တဒါရေ အမစ္စေ စ ကိစ္စကရဏီယေသု စ နိယောဇေတွာ သယံ သုမနတ္ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနသမီပေယေဝ ဝသန္တော တေမာသံ သတ္ထာရံ ဥပဋ္ဌဟန္တော ဥပကဋ္ဌာယ ပဝါရဏာယ ဂါမံ ပဝိသိတွာ သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ သတ္ထု ဘိက္ခုသတသဟဿဿ စ ပါဒမူလေ တိစီဝရာနိ ဌပေတွာ ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ယဒေတံ မယာ သတ္တာဟံ ခန္ဓာဝါရဒါနတော ပဋ္ဌာယ ပုညံ ကတံ၊ န တံ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိအာဒီနံ အတ္ထာယ၊ အထ ခေါ အဟံ အယံ သုမနတ္ထေရော ဝိယ အနာဂတေ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ ဥပဋ္ဌာကော ဘဝေယျ’’န္တိ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ သတ္ထာပိဿ အနန္တရာယတံ ဒိသွာ ဗျာကရိတွာ ပက္ကာမိ။

သောပိ တသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဝဿသတသဟဿံ ပုညာနိ ကတွာ တတော ပရမ္ပိ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဥဠာရာနိ ပုညကမ္မာနိ ဥပစိနိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ပိဏ္ဍာယ စရတော ဧကဿ ထေရဿ ပတ္တဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဥတ္တရသာဋကံ ဒတွာ ပူဇံ အကာသိ။ ပုန သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတော စုတော ဗာရာဏသိရာဇာ ဟုတွာ အဋ္ဌ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဒိသွာ တေ ဘောဇေတွာ အတ္တနော မင်္ဂလုယျာနေ အဋ္ဌ ပဏ္ဏသာလာယော ကာရေတွာ တေသံ နိသီဒနတ္ထာယ အဋ္ဌ သဗ္ဗရတနမယပီဌေ စေဝ မဏိအာဓာရကေ စ ပဋိယာဒေတွာ ဒသဝဿသဟဿာနိ ဥပဋ္ဌာနံ အကာသိ။ ဧတာနိ ပါကဋဋ္ဌာနာနိ။

ကပ္ပသတသဟဿံ ပန တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ကရောန္တောဝ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ တုသိတပုရေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတော စုတော အမိတောဒနသက္ကဿ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ သဗ္ဗေ ဉာတကေ အာနန္ဒိတေ ကရောန္တော ဇာတောတိ အာနန္ဒောတွေဝ နာမံ အဟောသိ။ သော အနုက္ကမေန ဝယပ္ပတ္တော ကတာဘိနိက္ခမနေ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ ပဌမံ ကပိလဝတ္ထုံ ဂန္တွာ တတော နိက္ခန္တေ ဘဂဝတိ တဿ ပရိဝါရတ္ထံ ပဗ္ဗဇိတုံ နိက္ခန္တေဟိ ဘဒ္ဒိယာဒီဟိ သဒ္ဓိံ နိက္ခမိတွာ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အာယသ္မတော ပုဏ္ဏဿ မန္တာဏိပုတ္တဿ သန္တိကေ ဓမ္မကထံ သုတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။

တေန စ သမယေန ဘဂဝတော ပဌမဗောဓိယံ ဝီသတိဝဿာနိ အနိဗဒ္ဓဥပဋ္ဌာကာ အဟေသုံ။ ဧကဒါ နာဂသမာလော ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ ဝိစရိ၊ ဧကဒါ နာဂိတော၊ ဧကဒါ ဥပဝါနော၊ ဧကဒါ သုနက္ခတ္တော၊ ဧကဒါ စုန္ဒော သမဏုဒ္ဒေသော၊ ဧကဒါ သာဂတော၊ ဧကဒါ မေဃိယော၊ တေ ယေဘုယျေန သတ္ထု စိတ္တံ နာရာဓယိံသု။ အထေကဒိဝသံ ဘဂဝါ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏေ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော နိသိန္နော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနိမှိ မဟလ္လကော၊ ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ ‘ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆာမာ’တိ ဝုတ္တေ အညေန ဂစ္ဆန္တိ၊ ဧကစ္စေ မယှံ ပတ္တစီဝရံ ဘူမိယံ နိက္ခိပန္တိ၊ မယှံ နိဗဒ္ဓုပဋ္ဌာကံ ဘိက္ခုံ ဇာနာထာ’’တိ။ တံ သုတွာ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မသံဝေဂေါ ဥဒပါဒိ။ အထာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဥဋ္ဌာယ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ – ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှေ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ အာဟ။ တံ ဘဂဝါ ပဋိက္ခိပိ။ ဧတေနုပါယေန မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗေ မဟာသာဝကာ – ‘‘အဟံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမိ၊ အဟံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ဥဋ္ဌဟိံသု ဌပေတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ၊ တေပိ ဘဂဝါ ပဋိက္ခိပိ ။ သော ပန တုဏှီယေဝ နိသီဒိ။ အထ နံ ဘိက္ခူ အာဟံသု – ‘‘အာဝုသော၊ တွမ္ပိ သတ္ထု ဥပဋ္ဌာကဋ္ဌာနံ ယာစာဟီ’’တိ။ ယာစိတွာ လဒ္ဓဋ္ဌာနံ နာမ ကီဒိသံ ဟောတိ၊ သစေ ရုစ္စတိ၊ သတ္ထာ သယမေဝ ဝက္ခတီတိ။ အထ ဘဂဝါ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာနန္ဒော အညေဟိ ဥဿာဟေတဗ္ဗော၊ သယမေဝ ဇာနိတွာ မံ ဥပဋ္ဌဟိဿတီ’’တိ အာဟ။ တတော ဘိက္ခူ ‘‘ဥဋ္ဌေဟိ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ သတ္ထာရံ ဥပဋ္ဌာကဋ္ဌာနံ ယာစာဟီ’’တိ အာဟံသု။

ထေရော ဥဋ္ဌဟိတွာ ‘‘သစေ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ အတ္တနာ လဒ္ဓံ ပဏီတစီဝရံ န ဒဿတိ၊ ပဏီတပိဏ္ဍပါတံ န ဒဿတိ၊ ဧကဂန္ဓကုဋိယံ ဝသိတုံ န ဒဿတိ၊ နိမန္တနံ ဂဟေတွာ န ဂမိဿတိ၊ ဧဝါဟံ ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဧတ္တကေ ဂုဏေ လဘတော သတ္ထု ဥပဋ္ဌာနေ ကော ဘာရော’’တိ ဥပဝါဒမောစနတ္ထံ ဣမေ စတ္တာရော ပဋိက္ခေပါ စ – ‘‘သစေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ မယာ ဂဟိတနိမန္တနံ ဂမိဿတိ၊ သစာဟံ ဒေသန္တရတော အာဂတာဂတေ တာဝဒေဝ ဒဿေတုံ လစ္ဆာမိ၊ ယဒါ မေ ကင်္ခါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာဝဒေဝ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတုံ လစ္ဆာမိ၊ သစေ ဘဂဝါ ပရမ္မုခါ ဒေသိတံ ဓမ္မံ ပုန မယှံ ကထေဿတိ၊ ဧဝါဟံ ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ‘‘ဧတ္တကမ္ပိ သတ္ထု သန္တိကေ အနုဂ္ဂဟံ န လဘတီ’’တိ ဥပဝါဒမောစနတ္ထဉ္စေဝ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကဘာဝပါရမီပူရဏတ္ထဉ္စ ဣမာ စတဿော အာယာစနာ စာတိ အဋ္ဌ ဝရေ ဂဟေတွာ နိဗဒ္ဓုပဋ္ဌာကော အဟောသိ။ တဿေဝ ဌာနန္တရဿ အတ္ထာယ ကပ္ပသတသဟဿံ ပူရိတာနံ ပါရမီနံ ဖလံ ပါပုဏိ။ သော ဥပဋ္ဌာကဋ္ဌာနံ လဒ္ဓဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဒသဗလံ ဒုဝိဓေန ဥဒကေန၊ တိဝိဓေန ဒန္တကဋ္ဌေန၊ ဟတ္ထပါဒပရိကမ္မေန ပိဋ္ဌိပရိကမ္မေန၊ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏသမ္မဇ္ဇနေနာတိ ဧဝမာဒီဟိ ကိစ္စေဟိ ဥပဋ္ဌဟန္တော ‘‘ဣမာယ နာမ ဝေလာယ သတ္ထု ဣဒံ နာမ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဣဒံ နာမ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဒိဝသဘာဂံ သန္တိကာဝစရော ဟုတွာ၊ ရတ္တိဘာဂေ မဟန္တံ ဒဏ္ဍဒီပိကံ ဂဟေတွာ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏံ နဝ ဝါရေ အနုပရိယာယတိ၊ သတ္ထရိ ပက္ကောသန္တေ ပဋိဝစနဒါနာယ ထိနမိဒ္ဓဝိနောဒနတ္ထံ။

အထ နံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ အရိယဂဏမဇ္ဈေ နိသိန္နော အနေကပရိယာယေန ပသံသိတွာ ‘‘ဗဟုဿုတာနံ သတိမန္တာနံ ဂတိမန္တာနံ ဓိတိမန္တာနံ ဥပဋ္ဌာကာနဉ္စ ဘိက္ခူနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ ဧဝံ သတ္ထာရာ ပဉ္စသု ဌာနေသု ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိတော စတူဟိ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သတ္ထု ဓမ္မကောသာရက္ခော အယံ မဟာထေရော သေခေါဝ သမာနော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဘိက္ခူဟိ သမုတ္တေဇိတော ဒေဝတာယ စ သံဝေဇိတော ‘‘သွေယေဝ စ ဒါနိ ဓမ္မသင်္ဂီတိ ကာတဗ္ဗာ၊ န ခေါ ပန မေတံ ပတိရူပံ၊ ယွာယံ သေခေါ သကရဏီယော ဟုတွာ အသေခေဟိ ထေရေဟိ သဒ္ဓိံ ဓမ္မံ သင်္ဂါယိတုံ သန္နိပါတံ ဂန္တု’’န္တိ သဉ္ဇာတုဿာဟော ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဗဟုဒေဝရတ္တိံ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော စင်္ကမေ ဝီရိယသမတံ အလဘိတွာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ သယနေ နိသီဒိတွာ သယိတုကာမော ကာယံ အာဝဋ္ဋေသိ။ အပ္ပတ္တဉ္စ သီသံ ဗိမ္ဗောဟနံ ပါဒါ စ ဘူမိတော မုတ္တမတ္တာ၊ ဧတသ္မိံ အန္တရေ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၁။၆၄၄-၆၆၃) –

‘‘အာရာမဒွါရာ နိက္ခမ္မ၊ ပဒုမုတ္တရော မဟာမုနိ၊

ဝဿေန္တော အမတံ ဝုဋ္ဌိံ၊ နိဗ္ဗာပေသိ မဟာဇနံ။

‘‘သတသဟဿံ တေ ဓီရာ၊ ဆဠဘိညာ မဟိဒ္ဓိကာ၊

ပရိဝါရေန္တိ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဆာယာဝ အနပါယိနီ။

‘‘ဟတ္ထိက္ခန္ဓဂတော အာသိံ၊ သေတစ္ဆတ္တံ ဝရုတ္တမံ၊

သုစာရုရူပံ ဒိသွာန၊ ဝိတ္တိ မေ ဥဒပဇ္ဇထ။

‘‘ဩရုယှ ဟတ္ထိခန္ဓမှာ၊ ဥပဂစ္ဆိံ နရာသဘံ၊

ရတနာမယဆတ္တံ မေ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ ဓာရယိံ။

‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ ပဒုမုတ္တရော မဟာဣသိ၊

တံ ကထံ ဌပယိတွာန၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။

‘‘ယော သော ဆတ္တမဓာရေသိ၊ သောဏ္ဏာလင်္ကာရဘူသိတံ၊

တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏောထ မမ ဘာသတော။

‘‘ဣတော ဂန္တွာ အယံ ပေါသော၊ တုသိတံ အာဝသိဿတိ၊

အနုဘောဿတိ သမ္ပတ္တိံ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။

‘‘စတုတိံသတိက္ခတ္တုဉ္စ၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊

ဗလာဓိပေါ အဋ္ဌသတံ၊ ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ။

‘‘အဋ္ဌပညာသက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊

ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ၊ မဟိယာ ကာရယိဿတိ။

‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

‘‘သကျာနံ ကုလကေတုဿ၊ ဉာတိဗန္ဓု ဘဝိဿတိ၊

အာနန္ဒော နာမ နာမေန၊ ဥပဋ္ဌာကော မဟေသိနော။

‘‘အာတာပီ နိပကော စာပိ၊ ဗာဟုသစ္စေသု ကောဝိဒေါ၊

နိဝါတဝုတ္တိ အတ္ထဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗပါဌီ ဘဝိဿတိ။

‘‘ပဓာနပဟိတတ္တော သော၊ ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊

သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။

‘‘သန္တိ အာရညကာ နာဂါ၊ ကုဉ္ဇရာ သဋ္ဌိဟာယနာ၊

တိဓာပဘိန္နာ မာတင်္ဂါ၊ ဤသာဒန္တာ ဥရူဠှဝါ။

‘‘အနေကသတသဟဿာ၊ ပဏ္ဍိတာပိ မဟိဒ္ဓိကာ၊

သဗ္ဗေ တေ ဗုဒ္ဓနာဂဿ၊ န ဟောန္တုပဏိဓိမှိ တေ။

‘‘အာဒိယာ မေ နမဿာမိ၊ မဇ္ဈိမေ အထ ပစ္ဆိမေ၊

ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဥပဋ္ဌဟိံ။

‘‘အာတာပီ နိပကော စာပိ၊ သမ္ပဇာနော ပဋိဿတော၊

သောတာပတ္တိဖလံ ပတ္တော၊ သေခဘူမီသု ကောဝိဒေါ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ကမ္မမဘိနီဟရိံ၊

တာဟံ ဘူမိမနုပ္ပတ္တော၊ ဌိတာ သဒ္ဓမ္မမာစလာ။

‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ သင်္ဂီတိမဏ္ဍပံ ပဝိသိတွာ ဓမ္မံ သင်္ဂါယန္တော တတ္ထ တတ္ထ ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒဒါနဝသေန အတ္တနော ပဋိပတ္တိဒီပနာဒိဝသေန စ ဘာသိတဂါထာ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ အနုက္ကမေဝ ခုဒ္ဒကနိကာယသင်္ဂါယနကာလေ ထေရဂါထာသု သင်္ဂီတိံ အာရောပေန္တော –

၁၀၁၇။

‘‘ပိသုဏေန စ ကောဓနေန စ၊ မစ္ဆရိနာ စ ဝိဘူတနန္ဒိနာ၊

သခိတံ န ကရေယျ ပဏ္ဍိတော၊ ပါပေါ ကာပုရိသေန သင်္ဂမော။

၁၀၁၈။

‘‘သဒ္ဓေန စ ပေသလေန စ၊ ပညဝတာ ဗဟုဿုတေန စ၊

သခိတံ ကရေယျ ပဏ္ဍိတော၊ ဘဒ္ဒေါ သပ္ပုရိသေန သင်္ဂမော။

၁၀၁၉။

‘‘ပဿ စိတ္တကတံ ဗိမ္ဗံ၊ အရုကာယံ သမုဿိတံ၊

အာတုရံ ဗဟုသင်္ကပ္ပံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဓုဝံ ဌိတိ။

၁၀၂၀။

‘‘ပဿ စိတ္တကတံ ရူပံ၊ မဏိနာ ကုဏ္ဍလေန စ၊

အဋ္ဌိတစေန ဩနဒ္ဓံ၊ သဟ ဝတ္ထေဟိ သောဘတိ။

၁၀၂၁။

‘‘အလတ္တကကတာ ပါဒါ၊ မုခံ စုဏ္ဏကမက္ခိတံ၊

အလံ ဗာလဿ မောဟာယ၊ နော စ ပါရဂဝေသိနော။

၁၀၂၂။

‘‘အဋ္ဌပဒကတာ ကေသာ၊ နေတ္တာ အဉ္ဇနမက္ခိတာ၊

အလံ ဗာလဿ မောဟာယ၊ နော စ ပါရဂဝေသိနော။

၁၀၂၃။

‘‘အဉ္ဇနီဝ နဝါ စိတ္တာ၊ ပူတိကာယော အလင်္ကတော၊

အလံ ဗာလဿ မောဟာယ၊ နော စ ပါရဂဝေသိနော။

‘‘ဩဒဟိ မိဂဝေါ ပါသံ၊ နာသဒါ ဝါဂုရံ မိဂေါ၊

ဘုတွာ နိဝါပံ ဂစ္ဆာမ၊ ကန္ဒန္တေ မိဂဗန္ဓကေ။

‘‘ဆိန္နော ပါသော မိဂဝဿ၊ နာသဒါ ဝါဂုရံ မိဂေါ၊

ဘုတွာ နိဝါပံ ဂစ္ဆာမ၊ သောစန္တေ မိဂလုဒ္ဒကေ။

၁၀၂၄။

‘‘ဗဟုဿုတော စိတ္တကထီ၊ ဗုဒ္ဓဿ ပရိစာရကော၊

ပန္နဘာရော ဝိသညုတ္တော၊ သေယျံ ကပ္ပေတိ ဂေါတမော။

၁၀၂၅။

‘‘ခီဏာသဝေါ ဝိသညုတ္တော၊ သင်္ဂါတီတော သုနိဗ္ဗုတော၊

ဓာရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇာတိမရဏပါရဂူ။

၁၀၂၆။

‘‘ယသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတာ ဓမ္မာ၊ ဗုဒ္ဓဿာဒိစ္စဗန္ဓုနော၊

နိဗ္ဗာနဂမနေ မဂ္ဂေ၊ သောယံ တိဋ္ဌတိ ဂေါတမော။

၁၀၂၇။

‘‘ဒွါသီတိ ဗုဒ္ဓတော ဂဏှိံ၊ ဒွေ သဟဿာနိ ဘိက္ခုတော၊

စတုရာသီတိသဟဿာနိ၊ ယေ မေ ဓမ္မာ ပဝတ္တိနော။

၁၀၂၈။

‘‘အပ္ပဿုတာယံ ပုရိသော၊ ဗလိဗဒ္ဒေါဝ ဇီရတိ၊

မံသာနိ တဿ ဝဍ္ဎန္တိ၊ ပညာ တဿ န ဝဍ္ဎတိ။

၁၀၂၉။

‘‘ဗဟုဿုတော အပ္ပဿုတံ၊ ယော သုတေနာတိမညတိ၊

အန္ဓော ပဒီပဓာရောဝ၊ တထေဝ ပဋိဘာတိ မံ။

၁၀၃၀။

‘‘ဗဟုဿုတံ ဥပါသေယျ၊ သုတဉ္စ န ဝိနာသယေ၊

တံ မူလံ ဗြဟ္မစရိယဿ၊ တသ္မာ ဓမ္မဓရော သိယာ။

၁၀၃၁။

‘‘ပုဗ္ဗာပရညူ အတ္ထညူ၊ နိရုတ္တိပဒကောဝိဒေါ၊

သုဂ္ဂဟီတဉ္စ ဂဏှာတိ၊ အတ္ထဉ္စောပပရိက္ခတိ။

၁၀၃၂။

‘‘ခန္တျာ ဆန္ဒိကတော ဟောတိ၊ ဥဿဟိတွာ တုလေတိ တံ၊

သမယေ သော ပဒဟတိ၊ အဇ္ဈတ္တံ သုသမာဟိတော။

၁၀၃၃။

‘‘ဗဟုဿုတံ ဓမ္မဓရံ၊ သပ္ပညံ ဗုဒ္ဓသာဝကံ၊

ဓမ္မဝိညာဏမာကင်္ခံ၊ တံ ဘဇေထ တထာဝိဓံ။

၁၀၃၄။

‘‘ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရော၊ ကောသာရက္ခော မဟေသိနော၊

စက္ခု သဗ္ဗဿ လောကဿ၊ ပူဇနီယော ဗဟုဿုတော။

၁၀၃၅။

‘‘ဓမ္မာရာမော ဓမ္မရတော၊ ဓမ္မံ အနုဝိစိန္တယံ၊

ဓမ္မံ အနုဿရံ ဘိက္ခု၊ သဒ္ဓမ္မာ န ပရိဟာယတိ။

၁၀၃၆။

‘‘ကာယမစ္ဆေရဂရုနော ၊ ဟိယျမာနေ အနုဋ္ဌဟေ၊

သရီရသုခဂိဒ္ဓဿ၊ ကုတော သမဏဖာသုတာ။

၁၀၃၇။

‘‘န ပက္ခန္တိ ဒိသာ သဗ္ဗာ၊ ဓမ္မာ န ပဋိဘန္တိ မံ၊

ဂတေ ကလျာဏမိတ္တမှိ၊ အန္ဓကာရံဝ ခါယတိ။

၁၀၃၈။

‘‘အဗ္ဘတီတသဟာယဿ၊ အတီတဂတသတ္ထုနော၊

နတ္ထိ ဧတာဒိသံ မိတ္တံ၊ ယထာ ကာယဂတာ သတိ။

၁၀၃၉။

‘‘ယေ ပုရာဏာ အတီတာ တေ၊ နဝေဟိ န သမေတိ မေ၊

သွဇ္ဇ ဧကောဝ ဈာယာမိ၊ ဝဿုပေတောဝ ပက္ခိမာ။

၁၀၄၀။

‘‘ဒဿနာယ အဘိက္ကန္တေ၊ နာနာဝေရဇ္ဇကေ ဗဟူ၊

မာ ဝါရယိတ္ထ သောတာရော၊ ပဿန္တု သမယော မမံ။

၁၀၄၁။

‘‘ဒဿနာယ အဘိက္ကန္တေ၊ နာနာဝေရဇ္ဇကေ ပုထု၊

ကရောတိ သတ္ထာ ဩကာသံ၊ န နိဝါရေတိ စက္ခုမာ။

၁၀၄၂။

‘‘ပဏ္ဏဝီသတိ ဝဿာနိ၊ သေခဘူတဿ မေ သတော၊

န ကာမသညာ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ ပဿ ဓမ္မသုဓမ္မတံ။

၁၀၄၃။

‘‘ပဏ္ဏဝီသတိ ဝဿာနိ၊ သေခဘူတဿ မေ သတော၊

န ဒေါသသညာ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ ပဿ ဓမ္မသုဓမ္မတံ။

၁၀၄၄။

‘‘ပဏ္ဏဝီသတိ ဝဿာနိ၊ ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌဟိံ၊

မေတ္တေန ကာယကမ္မေန၊ ဆာယာဝ အနပါယိနီ။

၁၀၄၅။

‘‘ပဏ္ဏဝီသတိ ဝဿာနိ၊ ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌဟိံ၊

မေတ္တေန ဝစီကမ္မေန၊ ဆာယာဝ အနပါယိနီ။

၁၀၄၆။

‘‘ပဏ္ဏဝီသတိ ဝဿာနိ၊ ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌဟိံ၊

မေတ္တေန မနောကမ္မေန၊ ဆာယာဝ အနပါယိနီ။

၁၀၄၇။

‘‘ဗုဒ္ဓဿ စင်္ကမန္တဿ၊ ပိဋ္ဌိတော အနုစင်္ကမိံ၊

ဓမ္မေ ဒေသိယမာနမှိ၊ ဉာဏံ မေ ဥဒပဇ္ဇထ။

၁၀၄၈။

‘‘အဟံ သကရဏီယောမှိ၊ သေခေါ အပ္ပတ္တမာနသော၊

သတ္ထု စ ပရိနိဗ္ဗာနံ၊ ယော အမှံ အနုကမ္ပကော။

၁၀၄၉။

‘‘တဒါသိ ယံ ဘိံသနကံ၊ တဒါသိ လောမဟံသနံ၊

သဗ္ဗကာရဝရူပေတေ၊ သမ္ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ။

၁၀၅၀။

‘‘ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရော၊ ကောသာရက္ခော မဟေသိနော၊

စက္ခု သဗ္ဗဿ လောကဿ၊ အာနန္ဒော ပရိနိဗ္ဗုတော။

၁၀၅၁။

‘‘ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရော၊ ကောသာရက္ခော မဟေသိနော၊

စက္ခု သဗ္ဗဿ လောကဿ၊ အန္ဓကာရေ တမောနုဒေါ။

၁၀၅၂။

‘‘ဂတိမန္တော သတိမန္တော၊ ဓိတိမန္တော စ ယော ဣသိ၊

သဒ္ဓမ္မဓာရကော ထေရော၊ အာနန္ဒော ရတနာကရော။

၁၀၅၃။

‘‘ပရိစိဏ္ဏော မယာ သတ္ထာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ၊

ဩဟိတော ဂရုကော ဘာရော၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ပိသုဏေန စာတိ အာဒိတော ဒွေ ဂါထာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဒေဝဒတ္တပက္ခိယေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂံ ကရောန္တေ ဒိသွာ တေသံ ဩဝါဒဒါနဝသေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ပိသုဏေနာတိ ပိသုဏာယ ဝါစာယ။ တာယ ဟိ ယုတ္တော ပုဂ္ဂလော ‘‘ပိသုဏော’’တိ ဝုတ္တော ယထာ နီလဂုဏယုတ္တော ပဋော နီလောတိ။ ကောဓနေနာတိ ကုဇ္ဈနသီလေန။ အတ္တသမ္ပတ္တိနိဂူဟဏလက္ခဏဿ မစ္ဆေရဿ သမ္ဘဝတော မစ္ဆရိနာ။ ဝိဘူတနန္ဒိနာတိ သတ္တာနံ ဝိဘူတံ ဝိဘဝနံ ဝိနာသံ ဣစ္ဆန္တေန၊ ဝိဘူတံ ဝါ ဝိသုံ ဘာဝေါ ဘေဒေါ၊ တံ နန္ဒနေန၊ သဗ္ဗမေတံ ဒေဝဒတ္တပက္ခိယေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေ ဟိ ပဉ္စဝတ္ထုဒီပနာယ ဗဟူ ဇနေ သမ္မာပဋိပန္နေ ဘိန္ဒန္တာ သတ္ထရိ ဗဟိဒ္ဓတာယ ထဒ္ဓမစ္ဆရိယာဒိမစ္ဆရိယပကတာ မဟာဇနဿ မဟတော အနတ္ထာယ ပဋိပဇ္ဇိံသု။ သခိတန္တိ သဟာယဘာဝံ သံသဂ္ဂံ န ကရေယျ၊ ကိံကာရဏာ? ပါပေါကာပုရိသေန သင်္ဂမော ကာပုရိသေန ပါပပုဂ္ဂလေန သမာဂမော နိဟီနော လာမကော။ ယေ ဟိဿ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇန္တိ။ တေသံ ဒုစိန္တိတာဒိဘေဒံ ဗာလလက္ခဏမေဝ အာဝဟတိ၊ ပဂေဝ ဝစနကရဿ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘ယာနိ ကာနိစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘယာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဗာလတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နော ပဏ္ဍိတတော’’တိအာဒိ (အ။ နိ။ ၃။၁)။

ယေန ပန သံသဂ္ဂေါ ကာတဗ္ဗော၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သဒ္ဓေန စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သဒ္ဓေနာတိ ကမ္မကမ္မဖလသဒ္ဓါယ စေဝ၊ ရတနတ္တယသဒ္ဓါယ စ သမန္နာဂတေန။ ပေသလေနာတိ ပိယသီလေန သီလသမ္ပန္နေန။ ပညဝတာတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ နိဗ္ဗေဓိကာယ ပညာယ ဝသေန ပညာသမ္ပန္နေန။ ဗဟုဿုတေနာတိ ပရိယတ္တိပဋိဝေဓဗာဟုသစ္စာနံ ပါရိပူရိယာ ဗဟုဿုတေန။ ဘဒ္ဒေါတိ တေန တာဒိသေန သာဓုနာ သင်္ဂမော ဘဒ္ဒေါ သုန္ဒရော ကလျာဏော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိဘေဒံ အတ္ထံ အာဝဟတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ပဿ စိတ္တကတန္တိအာဒိကာ သတ္တ ဂါထာ အတ္တနော ရူပသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ကာမသညံ ဥပ္ပာဒေန္တိယာ ဥတ္တရာယ နာမ ဥပါသိကာယ ကာယဝိစ္ဆန္ဒဇနနတ္ထံ ဘာသိတာ ။ ‘‘အမ္ဗပါလိံ ဂဏိကံ ဒိသွာ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တာနံ ဩဝါဒဒါနတ္ထ’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။ တာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထာ ဧဝ။

ဗဟုဿုတောစိတ္တကထီတိအာဒိကာ ဒွေ ဂါထာ ထေရေန အရဟတ္တံ ပတွာ ဥဒါနဝသေန ဘာသိတာ။ တတ္ထ ပရိစာရကောတိ ဥပဋ္ဌာကော။ သေယျံ ကပ္ပေတီတိ အရဟတ္တပ္ပတ္တိသမနန္တရံ သယိတတ္တာ ဝုတ္တံ။ ထေရော ဟိ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ စင်္ကမေန ဝီတိနာမေတွာ သရီရံ ဥတုံ ဂါဟာပေတုံ ဩဝရကံ ပဝိသိတွာ သယိတုံ မဉ္စကေ နိသိန္နော ပါဒါ စ ဘူမိတော မုတ္တာ၊ အပ္ပတ္တဉ္စ သီသံ ဗိမ္ဗောဟနံ၊ ဧတ္ထန္တရေ အရဟတ္တံ ပတွာ သယိ။

ခီဏာသဝေါတိ ပရိက္ခီဏစတုရာသဝေါ၊ တတော ဧဝ စတူဟိပိ ယောဂေဟိ ဝိသံယုတ္တော၊ ရာဂသင်္ဂါဒီနံ အတိက္ကန္တတ္တာ သင်္ဂါတီတော၊ သဗ္ဗသော ကိလေသပရိဠာဟဿ ဝူပသန္တတ္တာ သုနိဗ္ဗုတော သီတိဘူတောတိ အတ္ထော။

ယသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတာ ဓမ္မာတိ ထေရံ ဥဒ္ဒိဿ ခီဏာသဝမဟာဗြဟ္မုနာ ဘာသိတာ ဂါထာ။ ဥပဋ္ဌိတာယ ဟိ ဓမ္မသင်္ဂီတိယာ ထေရံ ဥဒ္ဒိဿ ယေဟိ ဘိက္ခူဟိ ‘‘ဧကော ဘိက္ခု ဝိဿဂန္ဓံ ဝါယတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အထ ထေရော အဓိဂတေ အရဟတ္တေ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာဒွါရံ သင်္ဃဿ သာမဂ္ဂီဒါနတ္ထံ အာဂတော၊ တဿ ခီဏာသဝဘာဝပ္ပကာသနေန သုဒ္ဓါဝါသမဟာဗြဟ္မာ။ တေ ဘိက္ခူ လဇ္ဇာပေန္တော ‘‘ယသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတာ ဓမ္မာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဓမ္မာ တေနေဝ အဓိဂတာ ပဝေဒိတာ စ ပဋိဝေဓပရိယတ္တိဓမ္မာ။ ယသ္မိံ ပုရိသဝိသေသေ ပတိဋ္ဌိတာ၊ သောယံ ဂေါတ္တတော ဂေါတမော ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကော သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဿ အဓိဂတတ္တာ ဣဒါနိ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဂမနေ မဂ္ဂေ ပတိဋ္ဌဟိ၊ တဿ ဧကံသဘာဂီတိ။

အထေကဒိဝသံ ဂေါပကမောဂ္ဂလ္လာနော နာမ ဗြာဟ္မဏော ထေရံ ပုစ္ဆိ – ‘‘တွံ ဗဟုဿုတောတိ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ ပါကဋော၊ ကိတ္တကာ ဓမ္မာ တေ သတ္ထာရာ ဘာသိတာ၊ တယာ ဓာရိတာ’’တိ? တဿ ထေရော ပဋိဝစနံ ဒေန္တော ‘‘ဒွါသီတီ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဒွါသီတိ သဟဿာနီတိ ယောဇနာ၊ ဗုဒ္ဓတော ဂဏှိန္တိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတော ဥဂ္ဂဏှိံ ဒွိသဟဿာဓိကာနိ အသီတိဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿာနိ သတ္ထု သန္တိကာ အဓိဂဏှိန္တိ အတ္ထော။ ဒွေ သဟဿာနိ ဘိက္ခုတောတိ ဒွေ ဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿာနိ ဘိက္ခုတော ဂဏှိံ၊ ဓမ္မသေနာပတိအာဒီနံ ဘိက္ခူနံ သန္တိကာ အဓိဂစ္ဆိံ။ စတုရာသီတိသဟဿာနီတိ တဒုဘယံ သမောဓာနေတွာ စတုသဟဿာဓိကာနိ အသီတိသဟဿာနိ။ ယေ မေ ဓမ္မာ ပဝတ္တိနောတိ ယေ ယထာဝုတ္တပရိမာဏာ ဓမ္မက္ခန္ဓာ မယှံ ပဂုဏာ ဝါစုဂ္ဂတာ ဇိဝှဂ္ဂေ ပရိဝတ္တန္တီတိ။

အထေကဒါ ထေရော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာဓုရေပိ ဂန္ထဓုရေပိ အနနုယုတ္တံ ဧကံ ပုဂ္ဂလံ ဒိသွာ ဗာဟုသစ္စာဘာဝေ အာဒီနဝံ ပကာသေန္တော ‘‘အပ္ပဿုတာယ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အပ္ပဿုတာယန္တိ ဧကဿ ဒွိန္နံ ဝါ ပဏ္ဏာသာနံ၊ အထ ဝါ ပန ဝဂ္ဂါနံ အန္တမသော ဧကဿ ဒွိန္နံ ဝါ သုတ္တန္တာနမ္ပိ ဥဂ္ဂဟိတာနံ အဘာဝေန အပ္ပဿုတော အယံ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပန ဥဂ္ဂဟေတွာ အနုယုဉ္ဇန္တော ဗဟုဿုတောဝ။ ဗလိဗဒ္ဒေါဝ ဇီရတီတိ ယထာ ဗလိဗဒ္ဒေါ ဇီရမာနော ဝဍ္ဎမာနော နေဝ မာတု န ပိတု၊ န သေသဉာတကာနံ အတ္ထာယ ဝဍ္ဎတိ၊ အထ ခေါ နိရတ္ထကမေဝ ဇီရတိ၊ ဧဝမေဝံ အယမ္ပိ န ဥပဇ္ဈာယဝတ္တံ ကရောတိ၊ န အာစရိယဝတ္တံ၊ န အာဂန္တုကဝတ္တာဒီနိ၊ န ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇတိ၊ နိရတ္ထကမေဝ ဇီရတိ။ မံသာနိ တဿ ဝဍ္ဎန္တီတိ ယထာ ဗလိဗဒ္ဒဿ ‘‘ကသနဘာရဝဟနာဒီသု အသမတ္ထော ဧသော’’တိ အရညေ ဝိဿဋ္ဌဿ ယထာ တထာ ဝိစရန္တဿ ခါဒန္တဿ ပိဝန္တဿ မံသာနိ တဿ ဝဍ္ဎန္တိ၊ ဧဝမေဝံ ဣမဿာပိ ဥပဇ္ဈာယာဒီဟိ ဝိဿဋ္ဌဿ သင်္ဃံ နိဿာယ စတ္တာရော ပစ္စယေ လဘိတွာ ဥဒ္ဓံဝိရေစနာဒီနိ ကတွာ ကာယံ ပေါသေန္တဿ မံသာနိ ဝဍ္ဎန္တိ ထူလသရီရော ဟုတွာ ဝိစရတိ။ ပညာတိ လောကိယလောကုတ္တရာ ပနဿ ပညာ ဧကင်္ဂုလိမတ္တာပိ န ဝဍ္ဎတိ၊ အရညေ ဂစ္ဆလတာဒီနိ ဝိယ အဿ ဆဒွါရာနိ နိဿာယ တဏှာ စေဝ နဝဝိဓမာနော စ ဝဍ္ဎတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဗဟုဿုတောတိ ဂါထာ အတ္တနော ဗာဟုသစ္စံ နိဿာယ အညံ အတိမညန္တံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဥဒ္ဒိဿ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ သုတေနာတိ သုတဟေတု အတ္တနော ဗာဟုသစ္စနိမိတ္တံ။ အတိမညတီတိ အတိက္ကမိတွာ မညတိ အတ္တာနံ ဥက္ကံသေန္တော ပရံ ပရိဘဝတိ။ တထေဝါတိ ယထာ အန္ဓော အန္ဓကာရေ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေန္တော အာလောကဒါနေန ပရေသံယေဝ အတ္ထာဝဟော ၊ န အတ္တနော၊ တထေဝ ပရိယတ္တိဗာဟုသစ္စေန သုတဝါ ပုဂ္ဂလော သုတေန အနုပပန္နော အတ္တနော အတ္ထံ အပရိပူရေန္တော အန္ဓော ဉာဏာလောကဒါနေန ပရေသံယေဝ အတ္ထာဝဟော၊ န အတ္တနော၊ ဒီပဓာရော အန္ဓော ဝိယ မယှံ ဥပဋ္ဌာတီတိ။

ဣဒါနိ ဗာဟုသစ္စေ အာနိသံသံ ဒဿေန္တော ‘‘ဗဟုဿုတ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဥပါသေယျာတိ ပယိရုပါသေယျ။ သုတဉ္စ န ဝိနာသယေတိ ဗဟုဿုတံ ပယိရုပါသိတွာ လဒ္ဓံ သုတဉ္စ န ဝိနာသေယျ၊ န သုဿေယျ ဓာရဏပရိစယပရိပုစ္ဆာမနသိကာရေဟိ ဝဍ္ဎေယျ။ တံ မူလံ ဗြဟ္မစရိယဿာတိ ယသ္မာ ဗဟုဿုတံ ပယိရုပါသိတွာ လဒ္ဓံ တံ သုတံ ပရိယတ္တိဗာဟုသစ္စံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ မူလံ ပဓာနကာရဏံ။ တသ္မာ ဓမ္မဓရော သိယာ ဝိမုတ္တာယတနသီသေ ဌတွာ ယထာသုတဿ ဓမ္မဿ ဓာရဏေ ပဌမံ ပရိယတ္တိဓမ္မဓရော ဘဝေယျ။

ဣဒါနိ ပရိယတ္တိဗာဟုသစ္စေန သာဓေတဗ္ဗမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ပုဗ္ဗာပရညူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ပုဗ္ဗဉ္စ အပရဉ္စ ဇာနာတီတိ ပုဗ္ဗာပရညူ။ ဧကိဿာ ဟိ ဂါထာယ ပုဗ္ဗဘာဂေ အပညာယမာနေပိ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝါ ပညာယမာနေ အပရဘာဂေ အပညာယမာနေပိ ‘‘ဣမဿ အပရဘာဂဿ ဣမိနာ ပုဗ္ဗဘာဂေန ၊ ဣမဿ ဝါ ပုဗ္ဗဘာဂဿ ဣမိနာ အပရဘာဂေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဇာနန္တော ပုဗ္ဗာပရညူ နာမ။ အတ္တတ္ထာဒိဘေဒံ တဿ တဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ ဇာနာတီတိ အတ္ထညူ။ နိရုတ္တိပဒကောဝိဒေါတိ နိရုတ္တိယံ သေသပဒေသုပိ စာတိ စတူသုပိ ပဋိသမ္ဘိဒါသု ဆေကော။ သုဂ္ဂဟီတဉ္စ ဂဏှာတီတိ တေနေဝ ကောဝိဒဘာဝေန အတ္ထတော ဗျဉ္ဇနတော စ ဓမ္မံ သုဂဟိတမေဝ ကတွာ ဂဏှာတိ။ အတ္ထဉ္စောပပရိက္ခတီတိ ယထာသုတဿ ယထာပရိယတ္တဿ ဓမ္မဿ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတိ ‘‘ဣတိ သီလံ၊ ဣတိ သမာဓိ၊ ဣတိ ပညာ၊ ဣမေ ရူပါရူပဓမ္မာ’’တိ မနသာ အနုပေက္ခတိ။

ခန္တျာ ဆန္ဒိကတော ဟောတီတိ တေသု မနသာ အနုပေက္ခိတေသု ဓမ္မေသု ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ နိဇ္ဈာနံ ခမာပေတွာ ရူပပရိဂ္ဂဟာဒိမုခေန ဝိပဿနာဘိနိဝေသေ ဆန္ဒိကတော ဆန္ဒဇာတော ဟောတိ။ တထာဘူတော စ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဥဿဟိတွာ တုလေတိ တံတံပစ္စယနာမရူပဒဿနဝသေန ဥဿာဟံ ကတွာ တတော ပရံ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ တုလေတိ ‘‘အနိစ္စ’’န္တိပိ၊ ‘‘ဒုက္ခ’’န္တိပိ၊ ‘‘အနတ္တာ’’တိပိ တံ နာမရူပံ တီရေတိ ဝိပဿတိ။ သမယေ သော ပဒဟတိ၊ အဇ္ဈတ္တံ သုသမာဟိတောတိ သော ဧဝံ ပဿန္တော ပဂ္ဂဟေတဗ္ဗာဒိသမယေ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဏှနာဒိနာ ပဒဟတိ၊ ပဒဟန္တော စ အဇ္ဈတ္တံ ဂေါစရဇ္ဈတ္တေ ဝိပဿနာသမာဓိနာ မဂ္ဂသမာဓိနာ စ သုဋ္ဌု သမာဟိတော ဘဝေယျ၊ အသမာဓာနဟေတုဘူတေ ကိလေသေ ပဇဟေယျ။ သွာယံ ဂုဏော သဗ္ဗောပိ ယသ္မာ ဗဟုဿုတံ ဓမ္မဓရံ သပ္ပညံ ဗုဒ္ဓသာဝကံ ပယိရုပါသန္တဿ ဟောတိ၊ တသ္မာ အသင်္ခတံ ဓမ္မံ အာရဗ္ဘ ဒုက္ခာဒီသု ပရိညာဒိဝိသိဋ္ဌကိစ္စတာယ ဓမ္မဝိညာဏသင်္ခါတံ ဓမ္မဉာဏံ အာကင်္ခန္တော တထာဝိဓံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ကလျာဏမိတ္တံ ဘဇေထ၊ သေဝေယျ ပယိရုပါသေယျာတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဗဟုပကာရတာယ တဿ ပူဇနီယကံ ဒဿေန္တော ‘‘ဗဟုဿုတော’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – သုတ္တဂေယျာဒိ ဗဟု သုတံ ဧတဿာတိ ဗဟုဿုတော။ တမေဝ ဒေသနာဓမ္မံ သုဝဏ္ဏဘာဇနေ ပက္ခိတ္တသီဟဝသာ ဝိယ အဝိနဿန္တံ ဓာရေတီတိ ဓမ္မဓရော။ တတော ဧဝ မဟေသိနော ဘဂဝတော ဓမ္မကောသံ ဓမ္မရတနံ အာရက္ခတီတိ ကောသာရက္ခော။ ယသ္မာ သဒေဝကဿ လောကဿ သမဒဿနေန စက္ခုဘူတော၊ တသ္မာ စက္ခု သဗ္ဗဿ လောကဿ ပူဇနီယော မာနနီယောတိ၊ ဗဟုဿုတဘာဝေန ဗဟုဇနဿ ပူဇနီယဘာဝဒဿနတ္ထံ နိဂမနဝသေန ပုနပိ ‘‘ဗဟုဿုတော’’တိ ဝုတ္တံ။

ဧဝရူပံ ကလျာဏမိတ္တံ လဘိတွာပိ ကာရကဿေဝ အပရိဟာနိ၊ န အကာရကဿာတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဓမ္မာရာမော’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ နိဝါသနဋ္ဌေန သမထဝိပဿနာဓမ္မော အာရာမော၊ တသ္မိံ ဧဝ ဓမ္မေ ရတော အဘိရတောတိ ဓမ္မရတော၊ တဿေဝ ဓမ္မဿ ပုနပ္ပုနံ ဝိစိန္တနေန ဓမ္မံ အနုဝိစိန္တယံ ဓမ္မံ အာဝဇ္ဇေန္တော မနသိ ကရောတီတိ အတ္ထော။ အနုဿရန္တိ တမေဝ ဓမ္မံ အနုဿရန္တော။ သဒ္ဓမ္မာတိ ဧဝရူပေါ ဘိက္ခု သတ္တတိံသပဘေဒါ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ နဝဝိဓလောကုတ္တရဓမ္မာ စ န ပရိဟာယတိ၊ န ကဒါစိ တဿ တတော ပရိဟာနိ ဟောတီတိ အတ္ထော။

အထေကဒိဝသံ ကာယေ အဝီတရာဂံ ကုသီတံ ဟီနဝီရိယံ ကောသလ္လာယာ တိ နာမံ ဘိက္ခုံ သံဝေဇေန္တော ‘‘ကာယမစ္ဆေရဂရုနော’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ကာယမစ္ဆေရဂရုနောတိ ‘‘ကာယဒဠှီဗဟုလဿ ကာယေ မမတ္တဿ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနမ္ပိ ကာယေန ကတ္တဗ္ဗံ ကိဉ္စိ အကတွာ ဝိစရန္တဿ။ ဟိယျမာနေတိ အတ္တနော ကာယေ ဇီဝိတေ စ ခဏေ ခဏေ ပရိဟိယျမာနေ။ အနုဋ္ဌဟေတိ သီလာဒီနံ ပရိပူရဏဝသေန ဥဋ္ဌာနဝီရိယံ န ကရေယျ။ သရီရသုခဂိဒ္ဓဿာတိ အတ္တနော သရီရဿ သုခါပနေနေဝ ဂေဓံ အာပန္နဿ။ ကုတော သမဏဖာသုတာတိ ဧဝရူပဿ ပုဂ္ဂလဿ သာမညဝသေန ကုတော သုခဝိဟာရော၊ ဖာသုဝိဟာရော န တဿ ဝိဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။

န ပက္ခန္တီတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဓမ္မသေနာပတိနော ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ သုတွာ ထေရေန ဘာသိတာ။ တတ္ထ န ပက္ခန္တိ ဒိသာ သဗ္ဗာတိ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒါ သဗ္ဗာ ဒိသာ န ပက္ခယန္တိ၊ ဒိသာမူဠှောတိ အတ္ထော။ ဓမ္မာ န ပဋိဘန္တိ မန္တိ ပုဗ္ဗေ သုဋ္ဌု ပဂုဏာပိ ပရိယတ္တိဓမ္မာ ဣဒါနိ သက္ကစ္စံ သမန္နာဟရိယမာနာပိ မယှံ န ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ ဂတေ ကလျာဏမိတ္တမှီတိ သဒေဝကဿ လောကဿ ကလျာဏမိတ္တဘူတေ ဓမ္မသေနာပတိမှိ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနံ ဂတေ။ အန္ဓကာရံဝ ခါယတီတိ သဗ္ဗောပါယံ လောကော အန္ဓကာရော ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ။

အဗ္ဘတီတသဟာယဿာတိ အပဂတသဟာယဿ၊ ကလျာဏမိတ္တရဟိတဿာတိ အတ္ထော။ အတီတဂတသတ္ထုနောတိ အာယသ္မတော အတီတော ဟုတွာ နိဗ္ဗာနဂတသတ္ထုကဿ၊ သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေတိ အတ္ထော။ ယထာ ကာယဂတာ သတီတိ ကာယဂတာသတိဘာဝနာ တက္ကရဿ ယထာ ဧကန္တဟိတာဝဟာ၊ ဧဝံ ဧတာဒိသံ အနာထဿ ပုဂ္ဂလဿ ဧကန္တဟိတာဝဟံ အညံ မိတ္တံ နာမ နတ္ထိ၊ သနာထဿ အညာပိ ဘာဝနာ ဟိတာဝဟာ ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

ပုရာဏာတိ ပေါရာဏာ၊ သာရိပုတ္တာဒိကေ ကလျာဏမိတ္တေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ နဝေဟီတိ နဝကေဟိ။ န သမေတိ မေတိ မယှံ စိတ္တံ န သမာဂစ္ဆတိ၊ န တေ မမ စိတ္တံ အာရာဓေန္တီတိ အတ္ထော။ သွဇ္ဇ ဧကောဝ ဈာယာမီတိ သောဟံ အဇ္ဇ ဝုဍ္ဎတရေဟိ ဝိရဟိတော ဧကောဝ ဟုတွာ ဈာယာမိ ဈာနပသုတော ဟောမိ။ ဝဿုပေတောတိ ဝဿကာလေ ကုလာဝကံ ဥပေတော ပက္ခီ ဝိယ။ ‘‘ဝါသုပေတော’’တိပိ ပါဠိ၊ ဝါသံ ဥပဂတောတိ အတ္ထော။

ဒဿနာယအဘိက္ကန္တေတိ ဂါထာ သတ္ထာရာ ဘာသိတာ။ တဿတ္ထော – မမ ဒဿနာယ အဘိက္ကန္တေ နာနာဝိဓဝိဒေသပဝါသိကဗဟုဇနေ၊ အာနန္ဒ၊ မမ ဥပသင်္ကမနံ မာ ဝါရေသိ။ ကသ္မာ? တေ သောတာရော ဓမ္မဿ၊ မမံ ပဿန္တု၊ အယမေဝ ဒဿနာယ သမယောတိ။

တံ သုတွာ ထေရော ‘‘ဒဿနာယ အဘိက္ကန္တေ’’တိ အပရံ ဂါထမာဟ။ ဣမာယ ဟိ ဂါထာယ သမ္ဗန္ဓတ္ထံ ပုရိမဂါထာ ဣဓ နိက္ခိတ္တာ။ တေနေဝ သစာဟံ ဒေသန္တရတော အာဂတာဂတေ တာဝဒေဝ ဒဿေတုံ လစ္ဆာမီတိ ဧတဿ ပဒဿ အတ္ထသိဒ္ဓိံ ဒဿေတိ။

ပဏ္ဏဝီသတိ ဝဿာနီတိ ပဉ္စ ဂါထာ အတ္တနော အဂ္ဂုပဋ္ဌာကဘာဝံ ဒီပေတုံ ဝုတ္တာ။ အာရဒ္ဓကမ္မဋ္ဌာနဘာဝေန ဟိ သတ္ထု ဥပဋ္ဌာနပသုတဘာဝေန စ ထေရဿ မဂ္ဂေန အသမုစ္ဆိန္နာပိ ကာမသညာဒယော န ဥပ္ပဇ္ဇိံသု၊ ကာယဝစီမနောကမ္မာနိ စ သဗ္ဗကာလံ သတ္ထရိ မေတ္တာပုဗ္ဗင်္ဂမာနိ မေတ္တာနုပရိဝတ္တာနိ အဟေသုံ။ တတ္ထ ပဏ္ဏဝီသတိ ဝဿာနီတိ ပဉ္စဝီသတိ သံဝစ္ဆရာနိ။ သေခဘူတဿ မေ သတောတိ သေခဘူမိယံ သောတာပတ္တိဖလေ ဌိတဿ မေ သတော။ ကာမသညာတိ ကာမသဟဂတာ သညာ န ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ ဧတ္ထ စ ကာမသညာဒိအနုပ္ပတ္တိဝစနေန အတ္တနော အာသယသုဒ္ဓိံ ဒဿေတိ၊ ‘‘မေတ္တေန ကာယကမ္မေနာ’’တိအာဒိနာ ပယောဂသုဒ္ဓိံ။ တတ္ထ ဂန္ဓကုဋိယံ ပရိဘဏ္ဍကရဏာဒိနာ သတ္ထု ဝတ္တပဋိဝတ္တကရဏေန စ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ဓမ္မဒေသနာကာလာရောစနာဒိနာ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ၊ ရဟောဂတဿ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိဿ ဟိတူပသံဟာရမနသိကာရေန မေတ္တံ မနောကမ္မံ။ ဉာဏံ မေ ဥဒပဇ္ဇထာတိ အတ္တနော သေက္ခဘူမိပတ္တိမာဟ။

အဟံ သကရဏီယောမှီတိ သတ္ထု ပရိနိဗ္ဗာနေ ဥပဋ္ဌိတေ မဏ္ဍလမာဠံ ပဝိသိတွာ ကပိသီသံ အာလမ္ဗိတွာ သောကာဘိဘူတေန ဝုတ္တဂါထာ ။ တတ္ထ သကရဏီယောမှီတိ ဒုက္ခပရိဇာနနာဒိနာ ကရဏီယေန သကရဏီယော အမှိ။ အပ္ပတ္တမာနသောတိ အနဓိဂတာရဟတ္တော။ သတ္ထု စ ပရိနိဗ္ဗာနန္တိ မယှံ သတ္ထု ပရိနိဗ္ဗာနဉ္စ ဥပဋ္ဌိတံ။ ယော အမှံ အနုကမ္ပကောတိ ယော သတ္ထာ မယှံ အနုဂ္ဂါဟကော။

တဒါသိ ယံ ဘိံသနကန္တိ ဂါထာ သတ္ထု ပရိနိဗ္ဗာနကာလေ ပထဝီကမ္ပနဒေဝဒုန္ဒုဘိဖလနာဒိကေ ဒိသွာ သဉ္ဇာတသံဝေဂေန ဝုတ္တဂါထာ။

ဗဟုဿုတောတိအာဒိကာ တိဿော ဂါထာ ထေရံ ပသံသန္တေဟိ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဌပိတာ။ တတ္ထ ဂတိမန္တောတိ အသဒိသာယ ဉာဏဂတိယာ သမန္နာဂတော။ သတိမန္တောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော။ ဓိတိမန္တောတိ အသာဓာရဏာယ ဗျဉ္ဇနတ္ထာဝဓာရဏသမတ္ထာယ ဓိတိသမ္ပတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ အယဉှိ ထေရော ဧကပဒေယေဝ ဌတွာ သဋ္ဌိပဒသဟဿာနိ သတ္ထာရာ ကထိတနိယာမေနေဝ ဂဏှာတိ၊ ဂဟိတဉ္စ သုဝဏ္ဏဘာဇနေ ပက္ခိတ္တသီဟဝသာ ဝိယ သဗ္ဗကာလံ န ဝိနဿတိ၊ အဝိပရီတဗျဉ္ဇနာဝဓာရဏသမတ္ထာယ သတိပုဗ္ဗင်္ဂမာယ ပညာယ၊ အတ္ထာဝဓာရဏသမတ္ထာယ ပညာပုဗ္ဗင်္ဂမာယ သတိယာ စ သမန္နာဂတော။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုဿုတာန’’န္တိအာဒိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉)။ တထာ စာဟ ဓမ္မသေနာပတိ – ‘‘အာယသ္မာ အာနန္ဒော အတ္ထကုသလော’’တိအာဒိ (အ။ နိ။ ၅။၁၆၉)။ ရတနာကရောတိ သဒ္ဓမ္မရတနဿ အာကရဘူတော။

ပရိစိဏ္ဏောတိ ဂါထာ ပရိနိဗ္ဗာနကာလေ ထေရေန ဘာသိတာ၊ သာ ဝုတ္တတ္ထာ ဧဝ။

အာနန္ဒတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တိံသနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။