📜

၁၉။ ပညာသနိပါတော

၁။ တာလပုဋတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ပညာသနိပါတေ ကဒါ နုဟန္တိအာဒိကာ အာယသ္မတော တာလပုဋတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ အညတရသ္မိံ နဋကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ကုလာနုရူပေသု နစ္စဋ္ဌာနေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂန္တွာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပါကဋော နဋဂါမဏိ အဟောသိ။ သော ပဉ္စသတမာတုဂါမပရိဝါရော မဟတာ နဋဝိဘဝေန ဂါမနိဂမရာဇဓာနီသု သမဇ္ဇံ ဒဿေတွာ၊ မဟန္တံ ပူဇာသက္ကာရံ လဘိတွာ၊ ဝိစရန္တော ရာဇဂဟံ အာဂန္တွာ၊ နဂရဝါသီနံ သမဇ္ဇံ ဒဿေတွာ၊ လဒ္ဓသမ္မာနသက္ကာရော ဉာဏဿ ပရိပါကံ ဂတတ္တာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတမေတံ၊ ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ နဋာနံ ဘာသမာနာနံ ‘ယော သော နဋော ရင်္ဂမဇ္ဈေ သမဇ္ဇမဇ္ဈေ သစ္စာလိကေန ဇနံ ဟာသေတိ ရမေတိ၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပဟာသာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတီ’တိ၊ ဣဓ ဘဂဝါ ကိမာဟာ’’တိ။ အထ နံ ဘဂဝါ တိက္ခတ္တုံ ပဋိက္ခိပိ ‘‘မာ မံ ဧတံ ပုစ္ဆီ’’တိ။ စတုတ္ထဝါရံ ပုဋ္ဌော အာဟ – ‘‘ဂါမဏိ၊ ဣမေ သတ္တာ ပကတိယာပိ ရာဂဗန္ဓနဗဒ္ဓါ ဒေါသဗန္ဓနဗဒ္ဓါ မောဟဗန္ဓနဗဒ္ဓါ တေသံ ဘိယျောပိ ရဇနီယေ ဒေါသနီယေ မောဟနီယေ ဓမ္မေ ဥပသံဟရန္တော ပမာဒေတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ နိရယေ ဥပပဇ္ဇတိ။ သစေ ပနဿ ဧဝံဒိဋ္ဌိ ဟောတိ ‘ယော သော နဋော ရင်္ဂမဇ္ဈေ သမဇ္ဇမဇ္ဈေ သစ္စာလိကေန ဇနံ ဟာသေတိ ရမေတိ၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပဟာသာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတီ’’’တိ သာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ စ ဒွိန္နံ ဂတီနံ အညတရာ ဂတိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ၊ နိရယဿ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ဝါတိ။ တံ သုတွာ တာလပုဋော ဂါမဏိ ပရောဒိ။ နနု ဂါမဏိ ပဂေဝ မယာ ပဋိက္ခိတ္တော ‘‘မာ မံ ဧတံ ပုစ္ဆီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၅၄)? ‘‘နာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧတံ ရောဒါမိ၊ ယံ မံ ဘဂဝါ နဋာနံ အဘိသမ္ပရာယံ ဧဝမာဟာ’’တိ။ အပိ စာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗကေဟိ အာစရိယပါစရိယေဟိ နဋေဟိ ဝဉ္စိတော ‘‘နဋော မဟာဇနဿ နဋသမဇ္ဇံ ဒဿေတွာ သုဂတိံ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။ သော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ လဒ္ဓူပသမ္ပန္နော ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ၊ အဓိဂတာရဟတ္တော ပန အရဟတ္တပ္ပတ္တိတော ပုဗ္ဗေ ယေနာကာရေန အတ္တနော စိတ္တံ နိဂ္ဂဏှနဝသေန ယောနိသောမနသိကာရော ဥဒပါဒိ၊ တံ အနေကဓာ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ –

၁၀၉၄။

‘‘ကဒါ နုဟံ ပဗ္ဗတကန္ဒရာသု၊ ဧကာကိယော အဒ္ဒုတိယော ဝိဟဿံ၊

အနိစ္စတော သဗ္ဗဘဝံ ဝိပဿံ၊ တံ မေ ဣဒံ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၀၉၅။

‘‘ကဒါ နုဟံ ဘိန္နပဋန္ဓရော မုနိ၊ ကာသာဝဝတ္ထော အမမော နိရာသော၊

ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ တထေဝ မောဟံ၊ ဟန္တွာ သုခီ ပဝနဂတော ဝိဟဿံ။

၁၀၉၆။

‘‘ကဒါ အနိစ္စံ ဝဓရောဂနီဠံ၊ ကာယံ ဣမံ မစ္စုဇရာယုပဒ္ဒုတံ၊

ဝိပဿမာနော ဝီတဘယော ဝိဟဿံ၊ ဧကော ဝနေ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၀၉၇။

‘‘ကဒါ နုဟံ ဘယဇနနိံ ဒုခါဝဟံ၊ တဏှာလတံ ဗဟုဝိဓာနုဝတ္တနိံ၊

ပညာမယံ တိခိဏမသိံ ဂဟေတွာ၊ ဆေတွာ ဝသေ တမ္ပိ ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၀၉၈။

‘‘ကဒါ နု ပညာမယမုဂ္ဂတေဇံ၊ သတ္ထံ ဣသီနံ သဟသာဒိယိတွာ၊

မာရံ သသေနံ သဟသာ ဘဉ္ဇိဿံ၊ သီဟာသနေ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၀၉၉။

‘‘ကဒါ နုဟံ သဗ္ဘိ သမာဂမေသု၊ ဒိဋ္ဌော ဘဝေ ဓမ္မဂရူဟိ တာဒိဘိ၊

ယာထာဝဒဿီဟိ ဇိတိန္ဒြိယေဟိ၊ ပဓာနိယော တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၁၀၀။

‘‘ကဒါ နု မံ တန္ဒိ ခုဒါ ပိပါသာ၊ ဝါတာတပါ ကီဋသရီသပါ ဝါ၊

န ဗာဓယိဿန္တိ န တံ ဂိရိဗ္ဗဇေ၊ အတ္ထတ္ထိယံ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၁၀၁။

‘‘ကဒါ နု ခေါ ယံ ဝိဒိတံ မဟေသိနာ၊ စတ္တာရိ သစ္စာနိ သုဒုဒ္ဒသာနိ၊

သမာဟိတတ္တော သတိမာ အဂစ္ဆံ၊ ပညာယ တံ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၁၀၂။

‘‘ကဒါ နု ရူပေ အမိတေ စ သဒ္ဒေ၊ ဂန္ဓေ ရသေ ဖုသိတဗ္ဗေ စ ဓမ္မေ၊

အာဒိတ္တတောဟံ သမထေဟိ ယုတ္တော၊ ပညာယ ဒစ္ဆံ တဒိဒံ ကဒါ မေ။

၁၁၀၃။

‘‘ကဒါ နုဟံ ဒုဗ္ဗစနေန ဝုတ္တော၊ တတော နိမိတ္တံ ဝိမနော န ဟေဿံ၊

အထော ပသတ္ထောပိ တတော နိမိတ္တံ၊ တုဋ္ဌော န ဟေဿံ တဒိဒံ ကဒါ မေ။

၁၁၀၄။

‘‘ကဒါ နု ကဋ္ဌေ စ တိဏေ လတာ စ၊ ခန္ဓေ ဣမေဟံ အမိတေ စ ဓမ္မေ၊

အဇ္ဈတ္တိကာနေဝ စ ဗာဟိရာနိ စ၊ သမံ တုလေယျံ တဒိဒံ ကဒါ မေ။

၁၁၀၅။

‘‘ကဒါ နု မံ ပါဝုသကာလမေဃော၊ နဝေန တောယေန သစီဝရံ ဝနေ၊

ဣသိပ္ပယာတမှိ ပထေ ဝဇန္တံ၊ ဩဝဿတေ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၁၀၆။

‘‘ကဒါ မယူရဿ သိခဏ္ဍိနော ဝနေ၊ ဒိဇဿ သုတွာ ဂိရိဂဗ္ဘရေ ရုတံ၊

ပစ္စုဋ္ဌဟိတွာ အမတဿ ပတ္တိယာ၊ သံစိန္တယေ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၁၀၇။

‘‘ကဒါ နု ဂင်္ဂံ ယမုနံ သရဿတိံ၊ ပါတာလခိတ္တံ ဝဠဝါမုခဉ္စ၊

အသဇ္ဇမာနော ပတရေယျမိဒ္ဓိယာ၊ ဝိဘိံသနံ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၁၀၈။

‘‘ကဒါ နု နာဂေါဝ အသင်္ဂစာရီ၊ ပဒါလယေ ကာမဂုဏေသု ဆန္ဒံ၊

နိဗ္ဗဇ္ဇယံ သဗ္ဗသုဘံ နိမိတ္တံ၊ ဈာနေ ယုတော တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၁၀၉။

‘‘ကဒါ ဣဏဋ္ဋောဝ ဒလိဒ္ဒကော နိဓိံ၊ အာရာဓယိတွာ ဓနိကေဟိ ပီဠိတော၊

တုဋ္ဌော ဘဝိဿံ အဓိဂမ္မ သာသနံ၊ မဟေသိနော တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

၁၁၁၀။

‘‘ဗဟူနိ ဝဿာနိ တယာမှိ ယာစိတော၊ အဂါရဝါသေန အလံ နု တေ ဣဒံ၊

တံ ဒါနိ မံ ပဗ္ဗဇိတံ သမာနံ၊ ကိံကာရဏာ စိတ္တ တုဝံ န ယုဉ္ဇသိ။

၁၁၁၁။

‘‘နနု အဟံ စိတ္တ တယာမှိ ယာစိတော၊ ဂိရိဗ္ဗဇေ စိတြဆဒါ ဝိဟင်္ဂမာ၊

မဟိန္ဒဃောသတ္ထနိတာဘိဂဇ္ဇိနော၊ တေ တံ ရမေဿန္တိ ဝနမှိ ဈာယိနံ။

၁၁၁၂။

‘‘ကုလမှိ မိတ္တေ စ ပိယေ စ ဉာတကေ၊ ခိဍ္ဍာရတိံ ကာမဂုဏဉ္စ လောကေ၊

သဗ္ဗံ ပဟာယ ဣမမဇ္ဈုပါဂတော၊ အထောပိ တွံ စိတ္တ န မယှ တုဿသိ။

၁၁၁၃။

‘‘မမေဝ ဧတံ န ဟိ တွံ ပရေသံ၊ သန္နာဟကာလေ ပရိဒေဝိတေန ကိံ၊

သဗ္ဗံ ဣဒံ စလမိတိ ပေက္ခမာနော၊ အဘိနိက္ခမိံ အမတပဒံ ဇိဂီသံ။

၁၁၁၄။

‘‘သုယုတ္တဝါဒီ ဒွိပဒါနမုတ္တမော၊ မဟာဘိသက္ကော နရဒမ္မသာရထိ၊

စိတ္တံ စလံ မက္ကဋသန္နိဘံ ဣတိ၊ အဝီတရာဂေန သုဒုန္နိဝါရယံ။

၁၁၁၅။

‘‘ကာမာ ဟိ စိတြာ မဓုရာ မနောရမာ၊ အဝိဒ္ဒသူ ယတ္ထ သိတာ ပုထုဇ္ဇနာ၊

တေ ဒုက္ခမိစ္ဆန္တိ ပုနဗ္ဘဝေသိနော၊ စိတ္တေန နီတာ နိရယေ နိရာကတာ။

၁၁၁၆။

‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုတမှိ ကာနနေ၊ ဒီပီဟိ ဗျဂ္ဃေဟိ ပုရက္ခတော ဝသံ၊

ကာယေ အပေက္ခံ ဇဟ မာ ဝိရာဓယ၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။

၁၁၁၇။

‘‘ဘာဝေဟိ ဈာနာနိ စ ဣန္ဒြိယာနိ စ၊ ဗလာနိ ဗောဇ္ဈင်္ဂသမာဓိဘာဝနာ၊

တိဿော စ ဝိဇ္ဇာ ဖုသ ဗုဒ္ဓသာသနေ၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။

၁၁၁၈။

‘‘ဘာဝေဟိ မဂ္ဂံ အမတဿ ပတ္တိယာ၊ နိယျာနိကံ သဗ္ဗဒုခက္ခယောဂဓံ၊

အဋ္ဌင်္ဂိကံ သဗ္ဗကိလေသသောဓနံ၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။

၁၁၁၉။

‘‘ဒုက္ခန္တိ ခန္ဓေ ပဋိပဿ ယောနိသော၊ ယတော စ ဒုက္ခံ သမုဒေတိ တံ ဇဟ၊

ဣဓေဝ ဒုက္ခဿ ကရောဟိ အန္တံ၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။

၁၁၂၀။

‘‘အနိစ္စံ ဒုက္ခန္တိ ဝိပဿ ယောနိသော၊ သုညံ အနတ္တာတိ အဃံ ဝဓန္တိ စ၊

မနောဝိစာရေ ဥပရုန္ဓ စေတသော၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။

၁၁၂၁။

‘‘မုဏ္ဍော ဝိရူပေါ အဘိသာပမာဂတော၊ ကပါလဟတ္ထောဝ ကုလေသု ဘိက္ခသု၊

ယုဉ္ဇဿု သတ္ထုဝစနေ မဟေသိနော၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။

၁၁၂၂။

‘‘သုသံဝုတတ္တော ဝိသိခန္တရေ စရံ၊ ကုလေသု ကာမေသု အသင်္ဂမာနသော၊

စန္ဒော ယထာ ဒေါသိနပုဏ္ဏမာသိယာ၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။

၁၁၂၃။

‘‘အာရညိကော ဟောဟိ စ ပိဏ္ဍပါတိကော၊ သောသာနိကော ဟောဟိ စ ပံသုကူလိကော၊

နေသဇ္ဇိကော ဟောဟိ သဒါ ဓုတေ ရတော၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။

၁၁၂၄။

‘‘ရောပေတွ ရုက္ခာနိ ယထာ ဖလေသီ၊ မူလေ တရုံ ဆေတ္တု တမေဝ ဣစ္ဆသိ၊

တထူပမံ စိတ္တမိဒံ ကရောသိ၊ ယံ မံ အနိစ္စမှိ စလေ နိယုဉ္ဇသိ။

၁၁၂၅။

‘‘အရူပ ဒူရင်္ဂမ ဧကစာရိ၊ န တေ ကရိဿံ ဝစနံ ဣဒါနိဟံ၊

ဒုက္ခာ ဟိ ကာမာ ကဋုကာ မဟဗ္ဘယာ၊ နိဗ္ဗာနမေဝါဘိမနော စရိဿံ။

၁၁၂၆။

‘‘နာဟံ အလက္ချာ အဟိရိက္ကတာယ ဝါ၊

န စိတ္တဟေတူ န စ ဒူရကန္တနာ၊

အာဇီဝဟေတူ စ အဟံ န နိက္ခမိံ၊

ကတော စ တေ စိတ္တ ပဋိဿဝေါ မယာ။

၁၁၂၇။

‘‘အပ္ပိစ္ဆတာ သပ္ပုရိသေဟိ ဝဏ္ဏိတာ၊ မက္ခပ္ပဟာနံ ဝူပသမော ဒုခဿ၊

ဣတိဿု မံ စိတ္တ တဒါ နိယုဉ္ဇသိ၊ ဣဒါနိ တွံ ဂစ္ဆသိ ပုဗ္ဗစိဏ္ဏံ။

၁၁၂၈။

‘‘တဏှာ အဝိဇ္ဇာ စ ပိယာပိယဉ္စ၊ သုဘာနိ ရူပါနိ သုခါ စ ဝေဒနာ၊

မနာပိယာ ကာမဂုဏာ စ ဝန္တာ၊ ဝန္တေ အဟံ အာဝမိတုံ န ဥဿဟေ။

၁၁၂၉။

‘‘သဗ္ဗတ္ထ တေ စိတ္တ ဝစော ကတံ မယာ၊ ဗဟူသု ဇာတီသု နမေသိ ကောပိတော၊

အဇ္ဈတ္တသမ္ဘဝေါ ကတညုတာယ တေ၊ ဒုက္ခေ စိရံ သံသရိတံ တယာ ကတေ။

၁၁၃၀။

‘‘တွညေဝ နော စိတ္တ ကရောသိ ဗြာဟ္မဏော၊ တွံ ခတ္တိယော ရာဇဒသီ ကရောသိ၊

ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ ဘဝါမ ဧကဒါ၊ ဒေဝတ္တနံ ဝါပိ တဝေဝ ဝါဟသာ။

၁၁၃၁။

‘‘တဝေဝ ဟေတူ အသုရာ ဘဝါမသေ၊ တွံမူလကံ နေရယိကာ ဘဝါမသေ၊

အထော တိရစ္ဆာနဂတာပိ ဧကဒါ၊ ပေတတ္တနံ ဝါပိ တဝေဝ ဝါဟသာ။

၁၁၃၂။

‘‘နနု ဒုဗ္ဘိဿသိ မံ ပုနပ္ပုနံ၊ မုဟုံ မုဟုံ စာရဏိကံဝ ဒဿယံ၊

ဥမ္မတ္တကေနေဝ မယာ ပလောဘသိ၊ ကိဉ္စာပိ တေ စိတ္တ ဝိရာဓိတံ မယာ။

၁၁၃၃။

‘‘ဣဒံ ပုရေ စိတ္တမစာရိ စာရိကံ၊ ယေနိစ္ဆကံ ယတ္ထကာမံ ယထာသုခံ၊

တဒဇ္ဇဟံ နိဂ္ဂဟေဿာမိ ယောနိသော၊ ဟတ္ထိပ္ပဘိန္နံ ဝိယ အင်္ဂုသဂ္ဂဟော။

၁၁၃၄။

‘‘သတ္ထာ စ မေ လောကမိမံ အဓိဋ္ဌဟိ၊ အနိစ္စတော အဒ္ဓုဝတော အသာရတော၊

ပက္ခန္ဒ မံ စိတ္တ ဇိနဿ သာသနေ၊ တာရေဟိ ဩဃာ မဟတာ သုဒုတ္တရာ။

၁၁၃၅။

‘‘န တေ ဣဒံ စိတ္တ ယထာ ပုရာဏကံ၊ နာဟံ အလံ တုယှ ဝသေ နိဝတ္တိတုံ၊

မဟေသိနော ပဗ္ဗဇိတောမှိ သာသနေ၊ န မာဒိသာ ဟောန္တိ ဝိနာသဓာရိနော။

၁၁၃၆။

‘‘နဂါ သမုဒ္ဒါ သရိတာ ဝသုန္ဓရာ၊ ဒိသာ စတဿော ဝိဒိသာ အဓော ဒိဝါ၊

သဗ္ဗေ အနိစ္စာ တိဘဝါ ဥပဒ္ဒုတာ၊ ကုဟိံ ဂတော စိတ္တ သုခံ ရမိဿသိ။

၁၁၃၇။

‘‘ဓိတိပ္ပရံ ကိံ မမ စိတ္တ ကာဟိသိ၊ န တေ အလံ စိတ္တ ဝသာနုဝတ္တကော၊

န ဇာတု ဘသ္တံ ဥဘတောမုခံ ဆုပေ၊ ဓိရတ္ထု ပူရံ နဝသောတသန္ဒနိံ။

၁၁၃၈။

‘‘ဝရာဟဧဏေယျဝိဂါဠှသေဝိတေ၊ ပဗ္ဘာရကုဋ္ဋေ ပကတေဝ သုန္ဒရေ၊

နဝမ္ဗုနာ ပါဝုသသိတ္တကာနနေ၊ တဟိံ ဂုဟာဂေဟဂတော ရမိဿသိ။

၁၁၃၉။

‘‘သုနီလဂီဝါ သုသိခါ သုပေခုနာ၊ သုစိတ္တပတ္တစ္ဆဒနာ ဝိဟင်္ဂမာ၊

သုမဉ္ဇုဃောသတ္ထနိတာဘိဂဇ္ဇိနော၊ တေ တံ ရမေဿန္တိ ဝနမှိ ဈာယိနံ။

၁၁၄၀။

‘‘ဝုဋ္ဌမှိ ဒေဝေ စတုရင်္ဂုလေ တိဏေ၊ သံပုပ္ဖိတေ မေဃနိဘမှိ ကာနနေ၊

နဂန္တရေ ဝိဋပိသမော သယိဿံ၊ တံ မေ မုဒူ ဟေဟိတိ တူလသန္နိဘံ။

၁၁၄၁။

‘‘တထာ တု ကဿာမိ ယထာပိ ဣဿရော၊ ယံ လဗ္ဘတိ တေနပိ ဟောတု မေ အလံ၊

န တာဟံ ကဿာမိ ယထာ အတန္ဒိတော၊ ဗိဠာရဘသ္တံဝ ယထာ သုမဒ္ဒိတံ။

၁၁၄၂။

‘‘တထာ တု ကဿာမိ ယထာပိ ဣဿရော၊ ယံ လဗ္ဘတိ တေနပိ ဟောတု မေ အလံ၊

ဝိရိယေန တံ မယှ ဝသာနယိဿံ၊ ဂဇံဝ မတ္တံ ကုသလင်္ကုသဂ္ဂဟော။

၁၁၄၃။

‘‘တယာ သုဒန္တေန အဝဋ္ဌိတေန ဟိ၊ ဟယေန ယောဂ္ဂါစရိယောဝ ဥဇ္ဇုနာ၊

ပဟောမိ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ သိဝံ၊ စိတ္တာနုရက္ခီဟိ သဒါ နိသေဝိတံ။

၁၁၄၄။

‘‘အာရမ္မဏေ တံ ဗလသာ နိဗန္ဓိသံ၊ နာဂံဝ ထမ္ဘမှိ ဒဠှာယ ရဇ္ဇုယာ၊

တံ မေ သုဂုတ္တံ သတိယာ သုဘာဝိတံ၊ အနိဿိတံ သဗ္ဗဘဝေသု ဟေဟိသိ။

၁၁၄၅။

‘‘ပညာယ ဆေတွာ ဝိပထာနုသာရိနံ၊ ယောဂေန နိဂ္ဂယှ ပထေ နိဝေသိယ၊

ဒိသွာ သမုဒယံ ဝိဘဝဉ္စ သမ္ဘဝံ၊ ဒါယာဒကော ဟေဟိသိ အဂ္ဂဝါဒိနော။

၁၁၄၆။

‘‘စတုဗ္ဗိပလ္လာသဝသံ အဓိဋ္ဌိတံ၊ ဂါမဏ္ဍလံဝ ပရိနေသိ စိတ္တ မံ၊

နနု သံယောဇနဗန္ဓနစ္ဆိဒံ၊ သံသေဝသေ ကာရုဏိကံ မဟာမုနိံ။

၁၁၄၇။

‘‘မိဂေါ ယထာ သေရိ သုစိတ္တကာနနေ၊ ရမ္မံ ဂိရိံ ပါဝုသအဗ္ဘမာလိနိံ၊

အနာကုလေ တတ္ထ နဂေ ရမိဿံ၊ အသံသယံ စိတ္တ ပရာ ဘဝိဿသိ။

၁၁၄၈။

‘‘ယေ တုယှ ဆန္ဒေန ဝသေန ဝတ္တိနော၊

နရာ စ နာရီ စ အနုဘောန္တိ ယံ သုခံ၊

အဝိဒ္ဒသူ မာရဝသာနုဝတ္တိနော၊

ဘဝါဘိနန္ဒီ တဝ စိတ္တ သာဝကာ’’တိ။

တတ္ထ ကဒါ နုဟန္တိ ကဒါ နု အဟံ။ ပဗ္ဗတကန္ဒရာသူတိ ပဗ္ဗတေသု စ ကန္ဒရေသု စ၊ ပဗ္ဗတဿ ဝါ ကန္ဒရာသု။ ဧကာကိယောတိ ဧကကော။ အဒ္ဒုတိယောတိ နိတ္တဏှော။ တဏှာ ဟိ ပုရိသဿ ဒုတိယာ နာမ။ ဝိဟဿန္တိ ဝိဟရိဿာမိ။ အနိစ္စတော သဗ္ဗဘဝံ ဝိပဿန္တိ ကာမဘဝါဒိဘေဒံ သဗ္ဗမ္ပိ ဘဝံ ‘‘ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စ’’န္တိ ဝိပဿန္တော ကဒါ နု ဝိဟရိဿန္တိ ယောဇနာ။ နိဒဿနမတ္တဉ္စေတံ၊ ‘‘ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခံ၊ ယံ ဒုက္ခံ တဒနတ္တာ’’တိ ဝစနတော (သံ။ နိ။ ၃။၁၅) ဣတရမ္ပိ လက္ခဏဒွယံ ဝုတ္တမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တံ မေ ဣဒံ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတီတိ တံ ဣဒံ မေ ပရိဝိတက္ကိတံ ကဒါ နု ဘဝိဿတိ၊ ကဒါ နု ခေါ မတ္ထကံ ပါပုဏိဿတီတိ အတ္ထော။ တံ နူတိ စေတ္ထ တန္တိ နိပါတမတ္တံ။ အယဉှေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – ကဒါ နု ခေါ အဟံ မဟာဂဇော ဝိယ သင်္ခလိကဗန္ဓနံ၊ ဂိဟိဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ကာယဝိဝေကံ ပရိဗြူဟယန္တော ဧကာကီ ပဗ္ဗတကန္ဒရာသု အဒုတိယော သဗ္ဗတ္ထ နိရပေက္ခော သဗ္ဗသင်္ခါရဂတံ အနိစ္စာဒိတော ဝိပဿန္တော ဝိဟရိဿာမီတိ။

ဘိန္နပဋန္ဓရောတိ ဘိန္နဝတ္ထဓရော၊ ဂါထာသုခတ္ထံ နကာရာဂမံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ သတ္ထကစ္ဆိန္နအဂ္ဃဖဿဝဏ္ဏဘိန္နံ ပဋစီဝရံ ဓာရေန္တောတိ အတ္ထော။ မုနီတိ ပဗ္ဗဇိတော။ အမမောတိ ကုလေ ဝါ ဂဏေ ဝါ မမတ္တာဘာဝေန အမမော။ ကတ္ထစိပိ အာရမ္မဏေ အာသီသနာယ အဘာဝေန နိရာသော။ ဟန္တွာ သုခီ ပဝနဂတော ဝိဟဿန္တိ ရာဂါဒိကေ ကိလေသေ အရိယမဂ္ဂေန သမုစ္ဆိန္ဒိတွာ မဂ္ဂသုခေန ဖလသုခေန သုခီ မဟာဝနဂတော ကဒါ နု ခေါ အဟံ ဝိဟရိဿာမိ။

ဝဓရောဂနီဠန္တိ မရဏဿ စ ရောဂဿ စ ကုလာဝကဘူတံ။ ကာယံ ဣမန္တိ ဣမံ ခန္ဓပဉ္စကသင်္ခါတံ ကာယံ။ ခန္ဓပဉ္စကောပိ ဟိ ‘‘အဝိဇ္ဇာဂတဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ တဏှာနုဂတဿ အယမေဝ ကာယော ဗဟိဒ္ဓါ နာမရူပ’’န္တိအာဒီသု ကာယော ဝုစ္စတိ။ မစ္စုဇရာယုပဒ္ဒုတန္တိ မရဏေန စေဝ ဇရာယ စ ပီဠိတံ၊ ဝိပဿမာနော အဟံ ဘယဟေတုပဟာနေန ဝီတဘယော၊ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။

ဘယဇနနိန္တိ ပဉ္စဝီသတိယာ မဟာဘယာနံ ဥပ္ပာဒကာရဏဘူတံ ကာယိကဿ စ စေတသိကဿ စ သကလဿပိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အာဝဟနတော ဒုခါဝဟံ။ တဏှာလတံ ဗဟုဝိဓာနုဝတ္တနိန္တိ ဗဟုဝိဓဉ္စ အာရမ္မဏံ ဘဝမေဝ ဝါ အနုဝတ္တတိ သန္တနောတီတိ ဗဟုဝိဓာနုဝတ္တနိံ၊ တဏှာသင်္ခါတလတံ။ ပညာမယန္တိ မဂ္ဂပညာမယံ သုနိသိတံ အသိခဂ္ဂံ ဝီရိယပဂ္ဂဟိတေန သဒ္ဓါဟတ္ထေန ဂဟေတွာ သမုစ္ဆိန္ဒိတွာ ‘‘ကဒါ နုဟံ ဝသေ’’တိ ယံ ပရိဝိတက္ကိတံ၊ တမ္ပိ ကဒါ ဘဝိဿတီတိ ယောဇနာ။

ဥဂ္ဂတေဇန္တိ သမထဝိပဿနာဝသေန နိသိတတာယ တိက္ခတေဇံ။ သတ္ထံ ဣသီနန္တိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓအရိယသာဝကဣသီနံ သတ္ထဘူတံ ။ မာရံ သသေနံ သဟသာ ဘဉ္ဇိဿန္တိ ကိလေသသေနာယ သသေနံ အဘိသင်္ခါရာဒိမာရံ သဟသာ သီဃမေဝ ဘဉ္ဇိဿာမိ။ သီဟာသနေတိ ထိရာသနေ၊ အပရာဇိတပလ္လင်္ကေတိ အတ္ထော။

သဗ္ဘိ သမာဂမေသု ဒိဋ္ဌော ဘဝေတိ ဓမ္မဂါရဝယုတ္တတာယ ဓမ္မဂရူဟိ တာဒိလက္ခဏပ္ပတ္တိယာ တာဒီဟိ အဝိပရီတဒဿိတာယ ယာထာဝဒဿီဟိ အရိယမဂ္ဂေနေဝ ပါပဇိတိန္ဒြိယတာယ ဇိတိန္ဒြိယေဟိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ သာဓူဟိ သမာဂမေသု ‘‘ကဒါ နု အဟံ ပဓာနိယောတိ ဒိဋ္ဌော ဘဝေယျ’’န္တိ ယံ မေ ပရိဝိတက္ကိတံ၊ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတီတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ ပဒယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ပဒတ္ထမတ္တမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။

တန္ဒီတိ အာလသိယံ။ ခုဒါတိ ဇိဃစ္ဆာ။ ကီဋသရီသပါတိ ကီဋဉ္စေဝ သရီသပါ စ။ န ဗာဓယိဿန္တီတိ မံ န ဗျာဓယိဿန္တိ သုခဒုက္ခသောမနဿဒေါမနဿာနံ ဈာနေဟိ ပဋိဗာဟိတတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဂိရိဗ္ဗဇေတိ ပဗ္ဗတကန္ဒရာယ။ အတ္ထတ္ထိယန္တိ သဒတ္ထသင်္ခါတေန အတ္ထေန အတ္ထိကံ။

ယံ ဝိဒိတံ မဟေသိနာတိ ယံ စတုသစ္စံ မဟေသိနာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သယမ္ဘူဉာဏေန ဉာတံ ပဋိဝိဒ္ဓံ၊ တာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ အနုပစိတကုသလသမ္ဘာရေဟိ သုဋ္ဌု ဒုဒ္ဒသာနိ မဂ္ဂသမာဓိနာ သမာဟိတတ္တော၊ သမ္မာသတိယာ သတိမာ၊ အရိယမဂ္ဂပညာယ အဟံ အဂစ္ဆံ ပဋိဝိဇ္ဈိဿံ အဓိဂမိဿန္တိ အတ္ထော။

ရူပေတိ စက္ခုဝိညေယျရူပေ။ အမိတေတိ ဉာဏေန အမိတေ၊ အပရိစ္ဆိန္နေ အပရိညာတေတိ အတ္ထော။ ဖုသိတဗ္ဗေတိ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ။ ဓမ္မေတိ မနောဝိညေယျဓမ္မေ။ အမိတေတိ ဝါ အပရိမာဏေ နီလာဒိဝသေန အနေကဘေဒဘိန္နေ ရူပေ ဘေရိသဒ္ဒါဒိဝသေန၊ မူလရသာဒိဝသေန၊ ကက္ခဠမုဒုတာဒိဝသေန၊ သုခဒုက္ခာဒိဝသေန စ၊ အနေကဘေဒသဒ္ဒါဒိကေ စာတိ အတ္ထော။ အာဒိတ္တတောတိ ဧကာဒသဟိ အဂ္ဂီဟိ အာဒိတ္တဘာဝတော။ သမထေဟိ ယုတ္တောတိ ဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂသမာဓီဟိ သမန္နာဂတော။ ပညာယ ဒစ္ဆန္တိ ဝိပဿနာပညာသဟိတာယ မဂ္ဂပညာယ ဒက္ခိဿံ။

ဒုဗ္ဗစနေန ဝုတ္တောတိ ဒုရုတ္တဝစနေန ဃဋ္ဋိတော။ တတော နိမိတ္တန္တိ ဖရုသဝါစာဟေတု။ ဝိမနော န ဟေဿန္တိ ဒေါမနဿိတော န ဘဝေယျံ။ အထောတိ အထ။ ပသတ္ထောတိ ကေနစိ ပသံသိတော။

ကဋ္ဌေတိ ဒါရုက္ခန္ဓေ။ တိဏေတိ တိဏာနံ ခန္ဓေ။ ဣမေတိ ဣမေ မမ သန္တတိပရိယာပန္နေ ပဉ္စ ခန္ဓေ ။ အမိတေ စ ဓမ္မေတိ တတော အညေန ဣန္ဒြိယက္ခန္ဓေန အမိတေ ရူပဓမ္မေ။ တေနာဟ – ‘‘အဇ္ဈတ္တိကာနေဝ စ ဗာဟိရာနိ စာ’’တိ။ သမံ တုလေယျန္တိ အနိစ္စာဒိဝသေန စေဝ အသာရာဒိဥပမာဝသေန စ သဗ္ဗံ သမမေဝ ကတွာ တီရေယျံ။

ဣသိပ္ပယာတမှိပထေ ဝဇန္တန္တိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ မဟေသီဟိ သမ္မဒေဝ ပယာတေ သမထဝိပဿနာမဂ္ဂေ ဝဇန္တံ ပဋိပဇ္ဇန္တံ။ ပါဝုသသမယေ ကာလမေဃော နဝေန တောယေန ဝဿောဒကေန သစီဝရံ ပဝနေ ကဒါ နု ဩဝဿတိ၊ တေမေတီတိ အတ္တနော အဗ္ဘောကာသိကဘာဝပရိဝိတက္ကိတံ ဒဿေတိ။

မယူရဿ သိခဏ္ဍိနော ဝနေ ဒိဇဿာတိ မာတုကုစ္ဆိတော အဏ္ဍကောသတော စာတိ ဒွိက္ခတ္တုံ ဇာယနဝသေန ဒိဇဿ၊ သိခါသမ္ဘဝေန သိခဏ္ဍိနော စ မယူရဿ ဝနေ ကဒါ ပန ဂိရိဂဗ္ဘရေ ရုတံ ကေကာရဝံ သုတွာ ဝေလံ သလ္လက္ခိတွာ သယနတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ အမတဿ ပတ္တိယာ နိဗ္ဗာနာဓိဂမာယ။ သံစိန္တယေတိ ဝုစ္စမာနေ ဘဝေ အနိစ္စာဒိတော မနသိ ကရေယျံ ဝိပဿေယျန္တိ အတ္ထော။

ဂင်္ဂံ ယမုနံ သရဿတိန္တိ ဧတာ မဟာနဒိယော အသဇ္ဇမာနော ဘာဝနာမယာယ ဣဒ္ဓိယာ ကဒါ နု ပတရေယျန္တိ ယောဇနာ။ ပါတာလခိတ္တံ ဗဠဝါမုခဉ္စာတိ ပါတာယ အလံ ပရိယတ္တန္တိ ပါတာလံ၊ တဒေဝ ခိတ္တံ၊ ပထဝိယာ သဏ္ဌဟနကာလေ တထာ ဌိတန္တိ ပါတာလခိတ္တံ။ ယောဇနသတိကာဒိဘေဒါနိ သမုဒ္ဒဿ အန္တောပထဝိယာ တီရဋ္ဌာနာနိ၊ ယေသု ကာနိစိ နာဂါဒီနံ ဝသနဋ္ဌာနာနိ ဟောန္တိ၊ ကာနိစိ သုညာနိယေဝ ဟုတွာ တိဋ္ဌန္တိ။ ဗဠဝါမုခန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ မဟန္တံ အာဝဋ္ဋမုခံ။ မဟာနိရယဒွါရဿ ဟိ ဝိဝဋကာလေ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော တတော နိက္ခန္တော တဒဘိမုခံ အနေကယောဇနသတာယာမဝိတ္ထာရံ ဟေဋ္ဌာ သမုဒ္ဒပဒေသံ ဍဟတိ၊ တသ္မိံ ဒဍ္ဎေ ဥပရိ ဥဒကံ အာဝဋ္ဋာကာရေန ပရိဗ္ဘမန္တံ မဟတာ သဒ္ဒေန ဟေဋ္ဌာ နိပတတိ။ တတ္ထ ဗဠဝါမုခသမညာ၊ ဣတိ တဉ္စ ပါတာလခိတ္တံ ဗဠဝါမုခဉ္စ ဝိဘိံသနံ ဘယာနကံ အသဇ္ဇမာနော ဣဒ္ဓိယာ ကဒါ နု ပတရေယျန္တိ ယံ ပရိဝိတက္ကိတံ၊ တံ ကဒါ နု ဘဝိဿတိ၊ ဘာဝနာမယံ ဣဒ္ဓိံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ကဒါ နု ဧဝံ ဣဒ္ဓိံ ဝဠဉ္ဇိဿာမီတိ အတ္ထော။

နာဂေါဝ အသင်္ဂစာရီ ပဒါလယေတိ ယထာ မတ္တဝါရဏော ဒဠှထမ္ဘံ ဘိန္ဒိတွာ အယသင်္ခလိကံ ဝိဒ္ဓံသေတွာ အသင်္ဂစာရီ ဝနံ ပဝိသိတွာ ဧကော အဒုတိယော ဟုတွာ အတ္တနော ရုစိဝသေန စရတိ၊ ဧဝမဟံ ကဒါ နု သဗ္ဗသုဘံ နိမိတ္တံ နိဗ္ဗဇ္ဇယံ နိရဝသေသတော ဝဇ္ဇယန္တော ကာမစ္ဆန္ဒဝသော အဟုတွာ ဈာနေ ယုတော ပယုတ္တော ကာမဂုဏေသု ဆန္ဒံ သမ္မဒေဝ ပဒါလေယျံ ဆိန္ဒေယျံ ပဇဟေယျန္တိ ယံ ပရိဝိတက္ကိတံ၊ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။

ဣဏဋ္ဋောဝဒလိဒ္ဒကော နိဓိံ အာရာဓယိတွာတိ ယထာ ကောစိ ဒလိဒ္ဒေါ ဇီဝိကပကတော ဣဏံ ဂဟေတွာ တံ သောဓေတုံ အသက္ကောန္တော ဣဏဋ္ဋော ဣဏေန အဋ္ဋိတော ဓနိကေဟိ ပီဠိတော နိဓိံ အာရာဓယိတွာ အဓိဂန္တွာ ဣဏဉ္စ သောဓေတွာ သုခေန စ ဇီဝန္တော တုဋ္ဌော ဘဝေယျ၊ ဧဝံ အဟမ္ပိ ကဒါ နု ဣဏသဒိသံ ကာမစ္ဆန္ဒံ ပဟာယ မဟေသိနော အရိယဓနသမ္ပုဏ္ဏတာယ မဏိကနကာဒိရတနသမ္ပုဏ္ဏနိဓိသဒိသံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ အဓိဂန္တွာ တုဋ္ဌော ဘဝေယျန္တိ ယံ ပရိဝိတက္ကိတံ၊ တံ ကဒါ နု ဘဝိဿတီတိ။

ဧဝံ ပဗ္ဗဇ္ဇတော ပုဗ္ဗေ နေက္ခမ္မဝိတက္ကဝသေန ပဝတ္တံ အတ္တနော ဝိတက္ကပဝတ္တိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ပဗ္ဗဇိတွာ ယေဟာကာရေဟိ အတ္တာနံ ဩဝဒိတွာ အဓိဂစ္ဆိ၊ တေ ဒဿေန္တော ‘‘ဗဟူနိ ဝဿာနီ’’တိအာဒိကာ ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ ဗဟူနိ ဝဿာနိ တယာမှိ ယာစိတော၊ အဂါရဝါသေန အလံ နု တေ ဣဒန္တိ အနေကသံဝစ္ဆရာနိ ဝိဝိဓဒုက္ခာနုဗန္ဓေန အဂါရမဇ္ဈေ ဝါသေန အလံ ပရိယတ္တမေဝ တေတိ၊ အမ္ဘော စိတ္တ၊ ဣဒံ တယာ အနေကာနိ သံဝစ္ဆရာနိ အဟံ အမှိ နနု ယာစိတော။ တံ ဒါနိ မံ ပဗ္ဗဇိတံ သမာနန္တိ တံ မံ တယာ တထာ ဥဿာဟနေန ပဗ္ဗဇိတံ သမာနံ ကေန ကာရဏေန စိတ္တ တုဝံ န ယုဉ္ဇသိ၊ သမထဝိပဿနံ ဆဍ္ဍေတွာ နိဟီနေ အာလသိယေ နိယောဇေသီတိ အတ္ထော။

နနု အဟံ၊ စိတ္တ၊ တယာမှိ ယာစိတောတိ၊ အမ္ဘော စိတ္တ၊ အဟံ တယာ နနု ယာစိတော အမှိ အာယာစိတော မညေ။ ယဒိ ယာစိတော၊ ကသ္မာ ဣဒါနိ တဒနုရူပံ န ပဋိပဇ္ဇသီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဂိရိဗ္ဗဇေ’’တိအာဒိနာ ယာစိတာကာရံ ဒဿေတိ။ စိတြဆဒါ ဝိဟင်္ဂမာ ဝိစိတြပေခုဏပက္ခိနော၊ မယူရာတိ အတ္ထော။ မဟိန္ဒဃောသတ္ထနိတာဘိဂဇ္ဇိနောတိ ဇလဃောသတ္ထနိတေန ဟေတုနာ သုဋ္ဌု ဂဇ္ဇနသီလာ။ တေ တံ ရမေဿန္တိ ဝနမှိ ဈာယိနန္တိ တေ မယူရာ တံ ဝနေ ဈာနပသုတံ ရမေဿန္တီတိ နနု တယာ ယာစိတောတိ ဒဿေတိ။

ကုလမှီတိ ကုလပရိဝဋ္ဋေ။ ဣမမဇ္ဈုပါဂတောတိ ဣမံ အရညဋ္ဌာနံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဝါ အဇ္ဈုပါဂတော။ အထောပိ တွံ၊ စိတ္တ၊ န မယှ တုဿသီတိ တွံ အနုဝတ္တိတွာ ဌိတမ္ပိ မံ နာရာဓေဿသီတိ အတ္ထော။

မမေဝ ဧတံ န ဟိ တွံ ပရေသန္တိ ဧတံ၊ စိတ္တ၊ မမေဝ တသ္မာ တွံ ပရေသံ န ဟောသိ။ တွံ ပန အညေသံ ဝိယ ကတွာ သန္နာဟကာလေ ကိလေသမာရေ ယုဇ္ဈိတုံ ဘာဝနာသန္နာဟကာလေ နတိ ဝတွာ ပရိဒေဝိတေန ကိံ ပယောဇနံ၊ ဣဒါနိ တံ အညထာ ဝတ္တိတုံ န ဒဿာမီတိ အဓိပ္ပာယော။ သဗ္ဗံ ဣဒံ စလမိတိ ပေက္ခမာနောတိ ယသ္မာ ‘‘ဣဒံ စိတ္တံ အညဉ္စ သဗ္ဗံ တေဘူမကသင်္ခါရံ စလံ အနဝဋ္ဌိတ’’န္တိ ပညာစက္ခုနာ ဩလောကေန္တော ဂေဟတော ကာမေဟိ စ အဘိနိက္ခမိံ အမတပဒံ နိဗ္ဗာနံ ဇိဂီသံ ပရိယေသန္တော၊ တသ္မာ၊ စိတ္တ၊ အနနုဝတ္တန္တော နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသနမေဝ ကရောမီတိ အဓိပ္ပာယော။

အဝီတရာဂေန သုဒုန္နိဝါရယံ စိတ္တံ စလံ မက္ကဋသန္နိဘံ ဝနမက္ကဋသဒိသံ ဣတိ သုယုတ္တဝါဒီ သုဘာသိတဝါဒီ ဒွိပဒါနမုတ္တမော မဟာဘိသက္ကော နရဒမ္မသာရထီတိ ယောဇနာ။

အဝိဒ္ဒသူ ယတ္ထ သိတာ ပုထုဇ္ဇနာတိ ယတ္ထ ယေသု ဝတ္ထုကာမေသု ကိလေသကာမေသု စ သိတာ ပဋိဗဒ္ဓါ တေ အန္ဓပုထုဇ္ဇနာ တေန ကာမရာဂေန ပုနဗ္ဘဝေသိနော ဧကန္တေနေဝ ဒုက္ခမိစ္ဆန္တိ။ ဣစ္ဆန္တာ စ စိတ္တေန နီတာ နိရယေ နိရာကတာတိ စိတ္တဝသိကာ နိရယသံဝတ္တနိကံ ကမ္မံ ကရောန္တာ ဟိတသုခတော နိရာကတာ ဟုတွာ အတ္တနော စိတ္တေနေဝ နိရယေ နီတာ န အညထာတိ စိတ္တဿေဝ နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗတံ ဒဿေတိ။

ပုနပိ စိတ္တံယေဝ နိဂ္ဂဟေတုံ မန္တေန္တော ‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုတမှီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မယူရကောဉ္စာဘိရုတမှီတိ သိခီဟိ သာရသေဟိ စ အဘိကူဇိတေ။ ဒီပီဟိ ဗျဂ္ဃေဟိ ပုရက္ခတော ဝသန္တိ မေတ္တာဝိဟာရိတာယ ဧဝရူပေဟိ တိရစ္ဆာနဂတေဟိ ပုရက္ခတော ပရိဝါရိတော ဟုတွာ ဝနေ ဝသန္တော၊ ဧတေန သုညဘာဝပရိဗြူဟနမာဟ။ ကာယေ အပေက္ခံ ဇဟာတိ သဗ္ဗသော ကာယေ နိရပေက္ခော ဇဟ၊ ဧတေန ပဟိတတ္တတံ ဝဒတိ။ မာ ဝိရာဓယာတိ ဣမံ သုဒုလ္လဘံ နဝမံ ခဏံ မာ ဝိရာဓေဟိ။ ဣတိဿု မံ၊ စိတ္တ၊ ပုရေ နိယုဉ္ဇသီတိ ဧဝဉှိ တွံ၊ စိတ္တ၊ မံ ပဗ္ဗဇ္ဇတော ပုဗ္ဗေ သမ္မာပဋိပတ္တိယံ ဥယျောဇေသီတိ အတ္ထော။

ဘာဝေဟီတိ ဥပ္ပာဒေဟိ ဝဍ္ဎေဟိ စ။ ဈာနာနီတိ ပဌမာဒီနိ စတ္တာရိ ဈာနာနိ။ ဣန္ဒြိယာနီတိ သဒ္ဓါဒီနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ဗလာနီတိ တာနိယေဝ ပဉ္စ ဗလာနိ။ ဗောဇ္ဈင်္ဂသမာဓိဘာဝနာတိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ စတဿော သမာဓိဘာဝနာ စ။ တိဿော စ ဝိဇ္ဇာတိ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏာဒိကာ တိဿော ဝိဇ္ဇာ စ။ ဖုသ ပါပုဏာဟိ ဗုဒ္ဓသာသနေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဩဝါဒေ ဌိတော။

နိယျာနိကန္တိ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော နိယှာနဝဟံ။ သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယောဂဓန္တိ အမတောဂဓံ နိဗ္ဗာနပတိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ။ သဗ္ဗကိလေသသောဓနန္တိ အနဝသေသကိလေသမလဝိသောဓနံ။

ခန္ဓေတိ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေ။ ပဋိပဿ ယောနိသောတိ ရောဂတော ဂဏ္ဍတော သလ္လတော အဃတော အာဗာဓတောတိ ဧဝမာဒီဟိ ဝိဝိဓေဟိ ပကာရေဟိ ဝိပဿနာဉာဏေန သမ္မာ ဥပါယေန နယေန ပဿ။ တံ ဇဟာတိ တံ ဒုက္ခဿ သမုဒယံ တဏှံ ပဇဟ၊ သမုစ္ဆိန္ဒ။ ဣဓေဝါတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။

အနိစ္စန္တိအာဒိ အန္တဝန္တတော အနိစ္စန္တိကတော တာဝကာလိကတော နိစ္စပဋိက္ခေပတော စ အနိစ္စန္တိ ဝါ ပဿ။ ဒုက္ခန္တိ တေ ဥဒယဗ္ဗယပဋိပီဠနတော သပ္ပဋိဘယတော ဒုက္ခမတော သုခပဋိက္ခေပတော ဒုက္ခန္တိ ဝါ ပဿ။ သုညန္တိ အဝသဝတ္တနတော အသာမိကတော အသာရတော အတ္တပဋိက္ခေပတော စ သုညံ၊ တတော ဧဝ အနတ္တာတိ။ ဝိဂရဟိတဗ္ဗတော အဝဍ္ဎိအာဗာဓနတော စ အဃန္တိ စ ဝဓန္တိ စ ဝိပဿ ယောနိသောတိ ယောဇနာ။ မနောဝိစာရေဥပရုန္ဓ စေတသောတိ မနောဝိစာရသညိနော ဂေဟသိတသောမနဿုပဝိစာရာဒိကေ အဋ္ဌာရသ စေတသော ဥပရုန္ဓ ဝါရေဟိ နိရောဓေဟိ။

မုဏ္ဍောတိ မုဏ္ဍဘာဝံ ဥပဂတော၊ ဩဟာရိတကေသမဿုကော။ ဝိရူပေါတိ တေန မုဏ္ဍဘာဝေန ပရူဠှလောမတာယ ဆိန္နဘိန္နကာသာယ ဝတ္ထတာယ ဝိရူပေါ ဝေဝဏ္ဏိယံ ဥပဂတော။ အဘိသာပမာဂတောတိ ‘‘ပိဏ္ဍောလော ဝိစရတိ ပတ္တပါဏီ’’တိ အရိယေဟိ ကာတဗ္ဗံ အဘိသာပံ ဥပဂတော။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘အဘိသာပေါယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လောကသ္မိံ ပိဏ္ဍောလော ဝိစရသိ ပတ္တပါဏီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၈၀)။ တေနာဟ ‘‘ကပါလဟတ္ထောဝ ကုလေသု ဘိက္ခသူ’’တိ။ ယုဉ္ဇဿု သတ္ထုဝစနေတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဩဝါဒေ ယောဂံ ကရောဟိ အနုယုဉ္ဇဿု။

သုသံဝုတတ္တောတိ သုဋ္ဌု ကာယဝါစာစိတ္တေဟိ သမ္မဒေဝ သံဝုတော။ ဝိသိခန္တရေ စရန္တိ ဘိက္ခာစရိယာယ ဣစ္ဆာဝိသေသေသု စရန္တော။ စန္ဒော ယထာ ဒေါသိနပုဏ္ဏမာသိယာတိ ဝိဂတဒေါသာယ ပုဏ္ဏမာယ ကုလေသု နိစ္စနဝသာယ ပါသာဒိကတာယ စန္ဒိမာ ဝိယ စရာတိ ယောဇနာ။

သဒါ ဓုတေ ရတောတိ သဗ္ဗကာလဉ္စ ဓုတဂုဏေ အဘိရတော။ တထူပမံ စိတ္တမိဒံ ကရောသီတိ ယထာ ကောစိ ပုရိသော ဖလာနိ ဣစ္ဆန္တော ဖလရုက္ခေ ရောပေတွာ တတော အလဒ္ဓဖလောဝ တေ မူလတော ဆိန္ဒိတုံ ဣစ္ဆတိ၊ စိတ္တ၊ တွံ တထူပမံ တပ္ပဋိဘာဂံ ဣဒံ ကရောသိ။ ယံ မံ အနိစ္စမှိ စလေ နိယုဉ္ဇသီတိ ယံ မံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ နိယောဇေတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အဒ္ဓါဂတံ ပဗ္ဗဇ္ဇာဖလံ အနိစ္စမှိ စလေ သံသာရမုခေ နိယုဉ္ဇသိ နိယောဇနဝသေန ပဝတ္တေသိ။

ရူပါဘာဝတော အရူပါ။ စိတ္တဿ ဟိ တာဒိသံ သဏ္ဌာနံ နီလာဒိဝဏ္ဏဘေဒေါ ဝါ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ အရူပါတိ။ ဒူရဋ္ဌာနပ္ပဝတ္တိယာ ဒူရင်္ဂမ။ ယဒိပိ စိတ္တဿ မက္ကဋသုတ္တမတ္တမ္ပိ ပုရတ္ထိမာဒိဒိသာဘာဂေန ဂမနံ နာမ နတ္ထိ၊ ဒူရေ သန္တံ ပန အာရမ္မဏံ သမ္ပဋိစ္ဆတီတိ ဒူရင်္ဂမ။ ဧကောယေဝ ဟုတွာ စရဏဝသေန ပဝတ္တနတော ဧကစာရိ၊ အန္တမသော ဒွေ တီဏိပိ စိတ္တာနိ ဧကတော ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ သမတ္ထာနိ နာမ နတ္ထိ၊ ဧကမေဝ ပန စိတ္တံ ဧကသ္မိံ သန္တာနေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မိံ နိရုဒ္ဓေ အပရမ္ပိ ဧကမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဧကစာရိ။ န တေ ကရိဿံ ဝစနံ ဣဒါနိဟန္တိ ယဒိပိ ပုဗ္ဗေ တဝ ဝသေ အနုဝတ္တိံ၊ ဣဒါနိ ပန သတ္ထု ဩဝါဒံ လဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ စိတ္တဝသိကော န ဘဝိဿာမိ။ ကသ္မာတိ စေ? ဒုက္ခာ ဟိ ကာမာ ကဋုကာ မဟဗ္ဘယာ ကာမာ နာမေတေ အတီတေပိ ဒုက္ခာ၊ အာယတိမ္ပိ ကဋုကဖလာ၊ အတ္တာနုဝါဒါဒိဘေဒေန မဟတာ ဘယေန အနုဗန္ဓန္တာ မဟဗ္ဘယာ။ နိဗ္ဗာနမေဝါဘိမနော စရိဿံ တသ္မာ နိဗ္ဗာနမေဝ ဥဒ္ဒိဿ အဘိမုခစိတ္တော ဝိဟရိဿံ။

တမေဝ နိဗ္ဗာနာဘိမုခဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘နာဟံ အလက္ချာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နာဟံ အလက္ချာတိ အလက္ခိကတာယ နိဿိရီကတာယ နာဟံ ဂေဟတော နိက္ခမိန္တိ ယောဇနာ။

အဟိရိက္ကတာယာတိ ယထာဝဇ္ဇံ ကေဠိံ ကရောန္တော ဝိယ နိလ္လဇ္ဇတာယ။ စိတ္တဟေတူတိ ဧကဒါ နိဂဏ္ဌော၊ ဧကဒါ ပရိဗ္ဗာဇကာဒိကော ဟောန္တော အနဝဋ္ဌိတစိတ္တော ပုရိသော ဝိယ စိတ္တဝသိကော ဟုတွာ။ ဒူရကန္တနာတိ ရာဇာဒီဟိ မေတ္တံ ကတွာ တေသု ဒုဗ္ဘိတွာ ဒုဗ္ဘိဘာဝေန။ အာဇီဝဟေတူတိ အာဇီဝကာရဏာ ဇီဝိကာပကတော ဟုတွာ အာဇီဝိကာဘယေန အဟံ န နိက္ခမိံ န ပဗ္ဗဇိံ။ ကတော စ တေ၊ စိတ္တ၊ ပဋိဿဝေါ မယာတိ၊ ‘‘ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ န တဝ ဝသေ ဝတ္တာမိ၊ မမေဝ ပန ဝသေ ဝတ္တာမီ’’တိ၊ စိတ္တ၊ မယာ နနု ပဋိညာ ကတာတိ ဒဿေတိ။

အပ္ပိစ္ဆတာ သပ္ပုရိသေဟိ ဝဏ္ဏိတာတိ ‘‘ပစ္စယေသု သဗ္ဗသော အပ္ပိစ္ဆာ နာမ သာဓူ’’တိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ပသဋ္ဌာ၊ တထာ မက္ခပ္ပဟာနံ ပရေသံ ဂုဏေ မက္ခနဿ ပဟာနံ ဝူပသမော သဗ္ဗဿ ဒုက္ခဿ ဝူပသမော နိဗ္ဗာပနံ သပ္ပုရိသေဟိ ဝဏ္ဏိတံ။ ဣတိဿု မံ၊ စိတ္တ၊ တဒါ နိယုဉ္ဇသိ၊ ‘‘သမ္မ၊ တယာ တေသု ဂုဏေသု ပတိဋ္ဌာတဗ္ဗ’’န္တိ၊ စိတ္တ၊ တွံ ဧဝံ တဒါ နိယုဉ္ဇသိ။ ဣဒါနိ တွံ ဂစ္ဆသိ ပုဗ္ဗစိဏ္ဏံ ဣဒါနိ မံ တွံ ပဟာယ အတ္တနော ပုရိမာစိဏ္ဏံ မဟိစ္ဆတာဒိံ ပဋိပဇ္ဇသိ၊ ကိံ နာမေတန္တိ အဓိပ္ပာယော။

ယမတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘ဂစ္ဆသိ ပုဗ္ဗစိဏ္ဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တံ ဒဿေတုံ ‘‘တဏှာ အဝိဇ္ဇာ စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တဏှာတိ ပစ္စယေသု တဏှာ၊ အဝိဇ္ဇာတိ တတ္ထေဝ အာဒီနဝပဋိစ္ဆာဒိကာ အဝိဇ္ဇာ။ ပိယာပိယန္တိ ပုတ္တဒါရာဒီသု ပေမသင်္ခါတော ပိယဘာဝေါ စေဝ ပန္တသေနာသနေသု အဓိကုသလဓမ္မေသု အနဘိရတိသင်္ခါတော အပ္ပိယဘာဝေါ စ ဥဘယတ္ထ အနုရောဓပဋိဝိရောဓော။ သုဘာနိ ရူပါနီတိ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စ သုဘရူပါနိ။ သုခါ ဝေဒနာတိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇနသုခဝေဒနာ။ မနာပိယာ ကာမဂုဏာတိ ဝုတ္တာဝသေသာ မနောရမာ ကာမကောဋ္ဌာသာ။ ဝန္တာတိ နိရူပတော တံနိဿိတဿ ဆန္ဒရာဂဿ ဝိက္ခမ္ဘနပဟာနေန ဆဍ္ဍိတတာယ ပရိစ္စတ္တတာယ စ ဝန္တာ။ ဝန္တေ အဟံ အာဝမိတုံ န ဥဿဟေတိ ဧဝံ တေ ဆဍ္ဍိတေ ပုန ပစ္စာဝမိတုံ အဟံ န သက္ကောမိ၊ ပရိစ္စတ္တာ ဧဝ ဟောန္တီတိ ဝဒတိ။

သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဘဝေသု သဗ္ဗာသု ယောနီသု သဗ္ဗာသု ဂတီသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု စ။ ဝစော ကတံ မယာတိ၊ အမ္ဘော စိတ္တ၊ တဝ ဝစနံ မယာ ကတံ။ ကရောန္တော စ ဗဟူသု ဇာတီသု န မေသိ ကောပိတောတိ အနေကာသု ဇာတီသု ပန မယာ န ကောပိတော အသိ။ မယာ နေဝ ပရိဘဝိတော။ တထာပိ အဇ္ဈတ္တသမ္ဘဝေါ အတ္တနိ သမ္ဘူတော ဟုတွာပိ တဝ အကတညုတာယ ဒုက္ခေ စီရံ သံသရိတံ တယာ ကတေတိ တယာ နိဗ္ဗတ္တိတေ အနာဒိမတိ သံသာရဒုက္ခေ သုစိရကာလံ မယာ သံသရိတံ ပရိဗ္ဘမိတံ။

ဣဒါနိ ‘‘ဒုက္ခေ စိရံ သံသရိတံ တယာ ကတေ’’တိ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဥပ္ပတ္တိဘေဒေန ဂတိဘေဒေန စ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေန္တော ‘‘တွညေဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ရာဇဒသီတိ ရာဇာ အသိ၊ ဒကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ ဘဝါမ ဧကဒါ တဝေဝ ဝါဟသာတိ ယောဇနာ ။ ဒေဝတ္တနံ ဝါပီတိ ဒေဝဘာဝံ ဝါပိ တွံယေဝ နော အမှာကံ၊ စိတ္တ၊ ကရောသီတိ ယောဇနာ။ ဝါဟသာတိ ကာရဏဘာဝေန။

တဝေဝ ဟေတူတိ တဝေဝ ဟေတုဘာဝေန။ တွံမူလကန္တိ တွံနိမိတ္တံ။

နနု ဒုဗ္ဘိဿသိ မံ ပုနပ္ပုနန္တိ ပုနပ္ပုနံ ဒုဗ္ဘိဿသိ နုန၊ ယထာ ပုဗ္ဗေ တွံ အနန္တာသု ဇာတီသု၊ စိတ္တ၊ မိတ္တပဋိရူပကော သပတ္တော ဟုတွာ မယှံ ပုနပ္ပုနံ ဒုဗ္ဘိ၊ ဣဒါနိ တထာ ဒုဗ္ဘိဿသိ မညေ၊ ပုဗ္ဗေ ဝိယ စာရေတုံ န ဒဿာမီတိ အဓိပ္ပာယော။ မုဟုံ မုဟုံ စာရဏိကံဝ ဒဿယန္တိ အဘိဏှတော စရဏာရဟံ ဝိယ မနော ဒဿေန္တော စရဏာရဟံ ပုရိသံ ဝဉ္စေတွာ စရဂေါပကံ နိပ္ဖာဒေန္တော ဝိယ ပုနပ္ပုနံ တံ တံ ဘဝံ ဒဿေန္တော။ ဥမ္မတ္တကေနေဝ မယာ ပလောဘသီတိ ဥမ္မတ္တကပုရိသေန ဝိယ မယာ သဒ္ဓိံ ကီဠန္တော တံ တံ ပလောဘနီယံ ဒဿေတွာ ပလောဘသိ။ ကိဉ္စာပိ တေ၊ စိတ္တ၊ ဝိရာဓိတံ မယာတိ၊ အမ္ဘော စိတ္တ၊ ကိံ နာမ တေ မယာ ဝိရဒ္ဓံ၊ တံ ကထေဟီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဣဒံ ပုရေ စိတ္တန္တိ ဣဒံ စိတ္တံ နာမ ဣတော ပုဗ္ဗေ ရူပါဒီသု အာရမ္မဏေသု ရဇ္ဇနာဒိနာ၊ ယေန အာကာရေန ဣစ္ဆတိ၊ ယတ္ထေဝ စဿ ကာမော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ဝသေန ယတ္ထကာမံ ယထာ ဝိစရန္တဿ သုခံ ဟောတိ၊ တထေဝ စ စရန္တော ယထာသုခံ ဒီဃရတ္တံ စာရိကံ အစရိ။ အဇ္ဇာဟံ ပဘိန္နမဒံ မတ္တဟတ္ထိံ ဟတ္ထာစရိယသင်္ခါတော ဆေကော အင်္ကုသဂ္ဂဟော အင်္ကုသေန ဝိယ ယောနိသောမနသိကာရေန နံ နိဂ္ဂဟေဿာမိ၊ နဿ ဝီတိက္ကမိတုံ ဒဿာမီတိ။

သတ္ထာ စ မေ လောကမိမံ အဓိဋ္ဌဟီတိ မမ သတ္ထာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဣမံ အနဝသေသခန္ဓလောကံ ဉာဏေန အဓိဋ္ဌဟိ။ ကိန္တိ? ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စတော၊ ကဿစိပိ ဓုဝဿ ထာဝရဿ အဘာဝတော အဒ္ဓုဝတော သုခသာရာဒီနံ အဘာဝတော အသာရတော။ ပက္ခန္ဒ မံ၊ စိတ္တ၊ ဇိနဿ သာသနေတိ တသ္မာ ယာထာဝတော ပဋိပဇ္ဇိတုံ၊ စိတ္တ၊ မံ ဇိနဿ ဘဂဝတော သာသနေ ပက္ခန္ဒေဟိ အနုပ္ပဝေသေဟိ။ ‘‘ပက္ခန္ဒိမ’’န္တိပိ ပါဠိ၊ ဇိနဿ သာသနေ ဣမံ လောကံ ဉာဏေန ပက္ခန္ဒ၊ ယာထာဝတော တာရေဟိ၊ ပက္ခန္ဒန္တော စ ဝိပဿနာဉာဏမဂ္ဂေန ယာပေန္တော သုဒုတ္တရတော မဟန္တတော သံသာရမဟောဃတော မံ တာရေဟိ။

န တေ ဣဒံ၊ စိတ္တ၊ ယထာ ပုရာဏကန္တိ၊ အမ္ဘော စိတ္တ၊ ဣဒံ အတ္တဘာဝဂေဟံ ပေါရာဏကံ ဝိယ တဝ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ? နာဟံ အလံ တုယှ ဝသေ နိဝတ္တိတုန္တိ ဣဒါနာဟံ တဝ ဝသေ နိဝတ္တိတုံ န ယုတ္တော။ ယသ္မာ မဟေသိနော ဘဂဝတော ပဗ္ဗဇိတောမှိ သာသနေ။ ပဗ္ဗဇိတကာလတော စ ပဋ္ဌာယ သမဏာ နာမ မာဒိသာဝ န ဟောန္တိ ဝိနာသဓာရိနော၊ ဧကံသတော သမဏာယေဝ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။

နဂါတိ သိနေရုဟိမဝန္တာဒယော သဗ္ဗေ ပဗ္ဗတာ။ သမုဒ္ဒါတိ ပုရတ္ထိမသမုဒ္ဒါဒယော သီတသမုဒ္ဒါဒယော၊ န သဗ္ဗေ သမုဒ္ဒါ။ သရိတာတိ ဂင်္ဂါဒယော သဗ္ဗာ နဒိယော စ။ ဝသုန္ဓရာတိ ပထဝီ။ ဒိသာ စတဿောတိ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒါ စတဿော ဒိသာ။ ဝိဒိသာတိ ပုရတ္ထိမဒက္ခိဏာဒယော စတဿော အနုဒိသာ။ အဓောတိ ဟေဋ္ဌာ ယာဝ ဥဒကသန္ဓာရကဝါယုခန္ဓာ။ ဒိဝါတိ ဒေဝလောကာ။ ဒိဝါဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ တတ္ထ ဂတေ သတ္တသင်္ခါရေ ဝဒတိ။ သဗ္ဗေ အနိစ္စာ တိဘဝါ ဥပဒ္ဒုတာတိ သဗ္ဗေ ကာမဘဝါဒယော တယော ဘဝါ အနိစ္စာ စေဝ ဇာတိအာဒီဟိ ရာဂါဒီဟိ ကိလေသေဟိ ဥပဒ္ဒုတာ ပီဠိတာ စ၊ န ဧတ္ထ ကိဉ္စိ ခေမဋ္ဌာနံ နာမ အတ္ထိ၊ တဒဘာဝတော ကုဟိံ ဂတော၊ စိတ္တ၊ သုခံ ရမိဿသိ၊ တသ္မာ တတော နိဿရဏဉ္စေတ္ထ ပရိယေသာဟီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဓိတိပ္ပရန္တိ ဓိတိပရာယဏံ ပရမံ ထိရဘာဝေ ဌိတံ မမံ၊ စိတ္တ၊ ကိံ ကာဟိသိ၊ တတော ဤသကမ္ပိ မံ စာလေတုံ နာသက္ခိဿသီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘န တေ အလံ၊ စိတ္တ၊ ဝသာနုဝတ္တကော’’တိ။ ဣဒါနိ တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကတွာ ဒဿေန္တော ‘‘န ဇာတု ဘသ္တံ ဥဘတောမုခံ ဆုပေ ၊ ဓိရတ္ထု ပူရံ နဝသောတသန္ဒနိ’’န္တိ အာဟ။ တတ္ထ ဘသ္တန္တိ ရုတ္တိံ။ ဥဘတောမုခန္တိ ပုတောဠိယာ ဥဘတောမုခံ။ န ဇာတု ဆုပေတိ ဧကံသေနေဝ ပါဒေနာပိ န ဆုပေယျ၊ တထာ ဓိရတ္ထု ပူရံ နဝသောတသန္ဒနိန္တိ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပူရံ နဝဟိ သောတေဟိ ဝဏမုခေဟိ အသုစိသန္ဒနိံ သဝတိံ။ တာယ ဝစ္စကုဋိယာ ဓီ အတ္ထု၊ တဿာ ဂရဟာ ဟောတု။

ဧဝံ အဋ္ဌဝီသတိယာ ဂါထာဟိ နိဂ္ဂဏှနဝသေန စိတ္တံ ဩဝဒိတွာ ဣဒါနိ ဝိဝေကဋ္ဌာနာစိက္ခဏာဒိနာ သမ္ပဟံသေန္တော ‘‘ဝရာဟဧဏေယျဝိဂါဠှသေဝိတေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝရာဟဧဏေယျဝိဂါဠှသေဝိတေတိ ဝရာဟေဟိ စေဝ ဧဏေယျေဟိ စ ဩဂါဟေတွာ သေဝိတေ။ ပဗ္ဘာရကုဋ္ဋေတိ ပဗ္ဘာရဋ္ဌာနေ စေဝ ပဗ္ဗတသိခရေ စ။ ပကတေဝ သုန္ဒရေတိ ပကတိယာ ဧဝ သုန္ဒရေ အတိတ္တိမနောဟရေ။ ‘‘ပကတိဝသုန္ဓရေ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ပါကတိကေ ဘူမိပဒေသေတိ အတ္ထော။ နဝမ္ဗုနာ ပါဝုသသိတ္တကာနနေတိ ပါဝုသဝသေန ဝုဋ္ဌေန မေဃောဒကေန ဥပသိတ္တဝဿေ သုထေဝေ ဝနေ။ တဟိံ ဂုဟာဂေဟဂတော ရမိဿသီတိ တသ္မိံ ပဗ္ဗတကာနနေ ဂုဟာသင်္ခါတံ ဂေဟံ ဥပဂတော ဘာဝနာရတိယာ အဘိရမိဿသိ။

တေ တံ ရမေဿန္တီတိ တေ မယူရာဒယော ဝနသညံ ဥပ္ပာဒေန္တာ တံ ရမေဿန္တီတိ အတ္ထော။

ဝုဋ္ဌမှိ ဒေဝေတိ မေဃေ အဓိပ္ပဝုဋ္ဌေ။ စတုရင်္ဂုလေ တိဏေတိ တေနေဝ ဂဿောဒကပါတေန တတ္ထ တတ္ထ တိဏေ သုရတ္တဝဏ္ဏကမ္ဗလသဒိသေ စတုရင်္ဂုလေ ဇာတေ။ သံပုပ္ဖိတေ မေဃနိဘမှိ ကာနနေတိ ပါဝုသမေဃသင်္ကာသေ ကာနနေ သမ္မဒေဝ ပုပ္ဖိတေ။ နဂန္တရေတိ ပဗ္ဗတန္တရေ။ ဝိဋပိသမော သယိဿန္တိ တရုသဒိသော အပရိဂ္ဂဟော ဟုတွာ နိပဇ္ဇိဿံ။ တံ မေ မုဒူ ဟေဟိတိ တူလသန္နိဘန္တိ တံ တိဏပစ္စတ္ထရဏံ မုဒု သုခသမ္ဖဿံ တူလသန္နိဘံ တူလိကသဒိသံ သယနံ မေ ဘဝိဿတိ။

တထာတု ကဿာမိ ယထာပိ ဣဿရောတိ ယထာ ကောစိ ဣဿရပုရိသော အတ္တနော ဝစနကရဒါသာဒိံ ဝသေ ဝတ္တေတိ၊ အဟမ္ပိ၊ စိတ္တ၊ တံ တထာ ကရိဿာမိ၊ မယှံ ဝသေ ဝတ္တေမိယေဝ။ ကထံ? ယံ လဗ္ဘတိ တေနပိ ဟောတု မေ အလန္တိ စတူသု ပစ္စယေသု ယံ ယာဒိသံ ဝါ တာဒိသံ ဝါ လဗ္ဘတိ၊ တေန စ မယှံ အလံ ပရိယတ္တံ ဟောတု။ ဧတေန ဣဒံ ဒဿေတိ – ယသ္မာ ဣဓေကစ္စေ သတ္တာ တဏှုပ္ပာဒဟေတု စိတ္တဿ ဝသေ အနုဝတ္တန္တိ၊ အဟံ ပန တဏှုပ္ပာဒံ ဒူရတော ဝဇ္ဇေန္တော စိတ္တံ ဒါသံ ဝိယ ကရောန္တော အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေမီတိ။ န တာဟံ ကဿာမိ ယထာ အတန္ဒိတော၊ ဗိဠာရဘသ္တံဝ ယထာ သုမဒ္ဒိတန္တိ စိတ္တ တဏှုပ္ပာဒပရိဝဇ္ဇနဟေတု၊ ပုန တန္တိ စိတ္တံ အာမသတိ၊ ယထာ အညောပိ ကောစိ သမ္မပ္ပဓာနယောဂေန ဘာဝနာယ အတန္ဒိတော အတ္တနော စိတ္တံ ကမ္မက္ခမံ၊ ကမ္မယောဂ္ဂံ ကရောတိ၊ တထာ အဟမ္ပိ၊ စိတ္တ၊ တံ ကမ္မက္ခမံ၊ ကမ္မယောဂ္ဂံ မယှံ ဝသေ ဝတ္တံ ကရိဿာမိ ။ ယထာ ကိံ? ဗိဠာရဘသ္တံဝ ယထာ သုမဒ္ဒိတံ၊ နဣတိ နိပါတမတ္တံ။ ယထာ သုဋ္ဌု မဒ္ဒိတံ ဗိဠာရဘသ္တံ ကမ္မက္ခမံ၊ ကမ္မယောဂ္ဂံ သုခေန ပရိဟရဏီယဉ္စ ဟောတိ၊ တထာဟံ တံ ကရိဿာမိ။

ဝီရိယေန တံ မယှ ဝသာနယိဿန္တိ၊ အမ္ဘော စိတ္တ၊ တံ အတ္တနော ဝီရိယေန ဘာဝနာဗလံ ဥပ္ပာဒေတွာ တေန မယှံ ဝသံ အာနယိဿံ။ ဂဇံဝ မတ္တံ ကုသလင်္ကုသဂ္ဂဟောတိ ယထာ ကုသလော ဆေကော အင်္ကုသဂ္ဂဟော ဟတ္ထာစရိယော အတ္တနော သိက္ခာဗလေန မတ္တဟတ္ထိံ အတ္တနော ဝသံ အာနေတိ၊ တထေဝါတိ အတ္ထော။

တယာ သုဒန္တေန အဝဋ္ဌိတေန ဟီတိ ဟီတိ နိပါတမတ္တံ၊ စိတ္တ၊ သမထဝိပဿနာဘာဝနာဟိ သုဋ္ဌု ဒန္တေန တတော ဧဝ သမ္မဒေဝ ဝိပဿနာဝီထိံ ပဋိပန္နတ္တာ အဝဋ္ဌိတေန တယာ။ ဟယေန ယောဂ္ဂါစရိယောဝ ဥဇ္ဇုနာတိ ယထာ သုဒန္တေန သုဒန္တတ္တာ ဧဝ ဥဇုနာ အဝင်္ကဂတိနာ အဿာဇာနီယေန ယောဂ္ဂါစရိယော အဿဒမ္မသာရထိ အခေမဋ္ဌာနတော ခေမန္တဘူမိံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ သက္ကောတိ၊ ဧဝံ ပဟောမိ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ သိဝန္တိ အသိဝဘာဝကရာနံ ကိလေသာနံ အဘာဝေန သိဝံ။ စိတ္တာနုရက္ခီဟီတိ အတ္တနော စိတ္တံ အနုရက္ခဏသီလေဟိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ သဗ္ဗကာလံ သေဝိတံ အရိယမဂ္ဂံ အဟံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ အဓိဂန္တုံ ပဟောမိ သက္ကောမီတိ။

အာရမ္မဏေတံ ဗလသာ နိဗန္ဓိသံ၊ နာဂံဝ ထမ္ဘမှိ ဒဠှာယရဇ္ဇုယာတိ ယထာ ဟတ္ထာစရိယော မဟာဟတ္ထိံ အာဠာနထမ္ဘေ ဒဠှာယ ထိရာယ ရဇ္ဇုယာ နိဗန္ဓတိ၊ ဧဝမဟံ၊ စိတ္တ၊ ကမ္မဋ္ဌာနာရမ္မဏေ ဘာဝနာဗလေန နိဗန္ဓိဿံ။ တံ မေ သုဂုတ္တံ သတိယာ သုဘာဝိတန္တိ တံ တွံ၊ စိတ္တ၊ မမ သတိယာ သုဂုတ္တံ သုဘာဝိတဉ္စ ဟုတွာ။ အနိဿိတံ သဗ္ဗဘဝေသု ဟေဟိသီတိ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာဒိဗလေန ကာမဘဝါဒီသု သဗ္ဗေသုပိ ဘဝေသု တဏှာဒိနိဿယေဟိ အနိဿိတံ ဘဝိဿသိ။

ပညာယ ဆေတွာ ဝိပထာနုသာရိနန္တိ ဥပ္ပထဂါမိနံ အာယတနသမုဒယံ ယာထာဝတော ဒိသွာ ယေန သမုဒယေန ဥပ္ပထဂါမီ၊ တဿ ကိလေသဝိဿန္ဒနံ ကိလေသဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဣန္ဒြိယသံဝရူပနိဿယာယ ပဋိသင်္ခါနပညာယ ဆိန္ဒိတွာ သောတဝိစ္ဆေဒနဝသေန အာဝရဏံ ကတွာ။ ယောဂေန နိဂ္ဂယှာတိ ဝိပဿနာဘာဝနာသင်္ခါတေန ယောဂေန သာမတ္ထိယဝိဓမနေန နိဂ္ဂဟေတွာ။ ပထေ နိဝေသိယာတိ ဝိပဿနာဝီထိယံ နိဝေသေတွာ၊ ပတိဋ္ဌပေတွာ။ ယဒါ ပန ဝိပဿနာ ဥဿုက္ကာပိတာ မဂ္ဂေန ဃဋ္ဋေတိ၊ တဒါ မဂ္ဂပညာယ ‘‘ယံကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ၊ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၁၆၊ သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁) နိဒဿနေန သဗ္ဗသော အာယတနသမုဒယဿ ဝိဘဝံ သမ္ဘဝဉ္စ အသမ္မောဟတော ဒိသွာ သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂဝါဒိနော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဒါယာဒေါ ဩရသပုတ္တော ဟေဟိသိ ဘဝိဿသီတိ အတ္ထော။

စတုဗ္ဗိပလ္လာသဝသံအဓိဋ္ဌိတန္တိ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ၊ အသုဘေ သုဘန္တိ၊ ဒုက္ခေ သုခန္တိ၊ အနတ္တနိ အတ္တာတိ ဣမေသံ စတုန္နံ ဝိပလ္လာသာနံ ဝသံ အဓိဋ္ဌိတံ အနုဝတ္တန္တံ။ ဂါမဏ္ဍလံဝ ပရိနေသိ၊ စိတ္တ၊ မန္တိ၊ အမ္ဘော စိတ္တ၊ မံ ဂါမဒါရကံ ဝိယ ပရိကဍ္ဎသိ၊ ဣတော စိတော ပရိကဍ္ဎသိ။ နနု သံယောဇနဗန္ဓနစ္ဆိဒန္တိ သံယောဇနသင်္ခါတာနံ ဒသန္နံ ဗန္ဓနာနံ ဆေဒကံ ကာရုဏိကံ မဟာမုနိံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ သံသေဝသိ နနု၊ ‘‘တထာရူပေ မဟာနုဘာဝေ ဒူရတောဝ ဝဇ္ဇေသိ၊ မာဒိသေ ပန တပဿိနေ ယထာရုစိ ပရိနေသီ’’တိ အပ္ပသာဒလေသေန သတ္ထာရံ ပသံသတိ။

မိဂေါ ယထာတိ ယထာ မိဂေါ ရုက္ခဂစ္ဆလတာဒီဟိ သုဋ္ဌု စိတ္တဝိစိတ္တေ အနာကုလေ ကာနနေ သေရိ သယံဝသီ ရမတိ။ ရမ္မံ ဂိရိံ ပါဝုသအဗ္ဘမာလိနိန္တိ ဧဝံ ပါဝုသကာလေ သမန္တတော သုမာလိနီဟိ ထလဇဇလဇမာလာဟိ သမန္နာဂတတ္တာ အဗ္ဘမာလိနိံ ဇနဝိဝိတ္တတာယ မနောရမတာယ စ ရမ္မံ ပဗ္ဗတံ လဘိတွာ တတ္ထ နဂေ ရမိဿံ၊ အသံသယံ ဧကံသေနေဝ တွံ၊ စိတ္တ၊ ပရာဘဝိဿသိ၊ သံသာရဗျသနေဟိ ဌဿသီတိ အတ္ထော။

ယေ တုယှ ဆန္ဒေန ဝသေန ဝတ္တိနောတိ သဗ္ဗေ ပုထုဇ္ဇနေ စိတ္တသာမညေန ဂဟေတွာ ဝဒတိ။ တဿတ္ထော – ယေ နရနာရိယော၊ အမ္ဘော စိတ္တ၊ တုယှံ ဆန္ဒေန ဝသေန ရုစိယာ ဌိတာ ယံ ဂေဟနိဿိတံ သုခံ အနုဘောန္တိ အနုဘဝိဿန္တိ၊ တေ အဝိဒ္ဒသူ အန္ဓဗာလာ၊ မာရဝသာနုဝတ္တိနော ကိလေသမာရာဒီနံ ဝသေ အနုဝတ္တနသီလာ၊ ဘဝါဘိနန္ဒီ ကာမာဒိဘဝမေဝ အဘိနန္ဒနတော၊ တဝ သာဝကာ အနုသိဋ္ဌိကရာ။ မယံ ပန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာဝကာ၊ န တုယှံ ဝသေ အနုဝတ္တာမာတိ။

ဧဝံ ထေရော ပုဗ္ဗေ အတ္တနော ဥပ္ပန္နံ ယောနိသောမနသိကာရံ စိတ္တဿ နိဂ္ဂဏှနဝသေန ပဝတ္တံ နာနပ္ပကာရတော ဝိဘဇိတွာ သမီပေ ဌိတာနံ ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒဒါနဝသေန ဓမ္မံ ကထေသိ။ ယံ ပနေတ္ထ အန္တရန္တရာ အတ္ထတော န ဝိဘတ္တံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

တာလပုဋတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပညာသနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။