📜

၂၁။ မဟာနိပါတော

၁။ ဝင်္ဂီသတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

သတ္တတိနိပါတေ နိက္ခန္တံ ဝတ မံ သန္တန္တိအာဒိကာ အာယသ္မတော ဝင်္ဂီသတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တော၊ ပုရိမနယေနေဝ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ပဋိဘာနဝန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သတ္ထု အဓိကာရကမ္မံ ကတွာ – ‘‘အဟမ္ပိ အနာဂတေ ပဋိဘာနဝန္တာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ ကတွာ၊ သတ္ထာရာ ဗျာကတော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝင်္ဂီသောတိ လဒ္ဓနာမော တယော ဗေဒေ ဥဂ္ဂဏှန္တော အာစရိယံ အာရာဓေတွာ၊ ဆဝသီသမန္တံ နာမ သိက္ခိတွာ ဆဝသီသံ နခေန အာကောဋေတွာ ‘‘အယံ သတ္တော အသုကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ဇာနာတိ။

ဗြာဟ္မဏာ ‘‘အယံ အမှာကံ ဇီဝိတမဂ္ဂေါ’’တိ ဉတွာ ဝင်္ဂီသံ ဂဟေတွာ ပဋိစ္ဆန္နယာနေ နိသီဒါပေတွာ ဂါမနိဂမရာဇဓာနိယော ဝိစရန္တိ။ ဝင်္ဂီသောပိ တိဝဿမတ္ထကေ မတာနမ္ပိ သီသံ အာဟရာပေတွာ နခေန အာကောဋေတွာ ‘‘အယံ သတ္တော အသုကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ဝတွာ မဟာဇနဿ ကင်္ခစ္ဆေဒနတ္ထံ တေ တေ ဇနေ အာဝါဟေတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဂတိံ ကထာပေတိ။ တေန တသ္မိံ မဟာဇနော အဘိပ္ပသီဒတိ။ သော တံ နိဿာယ မဟာဇနဿ ဟတ္ထတော သတမ္ပိ သဟဿမ္ပိ လဘတီတိ။ ဗြာဟ္မဏာ ဝင်္ဂီသမာဒါယ ယထာရုစိံ ဝိစရိတွာ ပုန သာဝတ္ထိံ အဂမံသု။ ဝင်္ဂီသော သတ္ထု ဂုဏေ သုတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတုကာမော အဟောသိ။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘သမဏော ဂေါတမော မာယာယ တံ အာဝဋ္ဋေဿတီ’’တိ ပဋိက္ခိပိံသု။ ဝင်္ဂီသော တေသံ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ မဓုရပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

တံ သတ္ထာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဝင်္ဂီသ၊ ကိဉ္စိ သိပ္ပံ ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဆဝသီသမန္တံ နာမ ဇာနာမိ။ တေန တိဝဿမတ္ထကေ မတာနမ္ပိ သီသံ နခေန အာကောဋေတွာ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ ဇာနာမီ’’တိ။ သတ္ထာ တဿ ဧကံ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တဿ သီသံ ဒဿေသိ၊ ဧကံ မနုဿေသု ၊ ဧကံ ဒေဝေသု၊ ဧကံ ပရိနိဗ္ဗုတဿ သီသံ ဒဿေသိ။ သော ပဌမံ သီသံ အာကောဋေတွာ၊ ‘‘ဘော ဂေါတမ၊ အယံ သတ္တော နိရယေ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ အာဟ။ ‘‘သာဓု၊ ဝင်္ဂီသ၊ သုဋ္ဌု တယာ ဒိဋ္ဌံ။ အယံ သတ္တော ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မနုဿလောကေ’’တိ။ ‘‘အယံ ကုဟိ’’န္တိ? ‘‘ဒေဝလောကေ’’တိ တိဏ္ဏန္နမ္ပိ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ ပရိနိဗ္ဗုတဿ ပန သီသံ နခေန အာကောဋေန္တော နေဝ အန္တံ န ကောဋိံ ပဿိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘န သက္ကောသိ ဝင်္ဂီသာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဥပပရိက္ခာမိ တာဝါ’’တိ ပုနပ္ပုနံ ပရိဝတ္တေတွာ အာကောဋေန္တောပိ ဗာဟိရကမန္တေန ခီဏာသဝဿ ဂတိံ ကထံ ဇာနိဿတိ၊ အထဿ မတ္ထကတော သေဒေါ မုစ္စိ။ သော လဇ္ဇိတွာ တုဏှီဘူတော အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သတ္ထာ – ‘‘ကိလမသိ၊ ဝင်္ဂီသာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဣမဿ ဥပ္ပန္နဋ္ဌာနံ ဇာနိတုံ န သက္ကောမိ၊ သစေ တုမှေ ဇာနာထ၊ ကထေထာ’’တိ။ ‘‘ဝင်္ဂီသ၊ အဟံ ဧတမ္ပိ ဇာနာမိ၊ ဣတော ဥတ္တရိတရမ္ပိ ဇာနာမီ’’တိ ဝတွာ –

‘‘စုတိံ ယော ဝေဒိ သတ္တာနံ၊ ဥပပတ္တိဉ္စ သဗ္ဗသော၊

အသတ္တံ သုဂတံ ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယဿ ဂတိံ န ဇာနန္တိ၊ ဒေဝါ ဂန္ဓဗ္ဗမာနုသာ၊

ခီဏာသဝံ အရဟန္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၄၁၉-၄၂၀၊ သု။ နိ။ ၆၄၈-၆၄၉) –

ဣမာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။ ဝင်္ဂီသော ‘‘တေန ဟိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ တံ ဝိဇ္ဇံ မေ ဒေထာ’’တိ အပစိတိံ ဒဿေတွာ သတ္ထု သန္တိကေ နိသီဒိ။ သတ္ထာ ‘‘အမှေဟိ သမာနလိင်္ဂဿ ဒေမာ’’တိ အာဟ။ ဝင်္ဂီသော ‘‘ယံကိဉ္စိ ကတွာ မယာ ဣမံ မန္တံ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဗြာဟ္မဏေ အာဟ – ‘‘တုမှေ မယိ ပဗ္ဗဇန္တေ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ အဟံ မန္တံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဇေဋ္ဌကော ဘဝိဿာမိ၊ တုမှာကမ္ပိ တေန ဘဒ္ဒကမေဝ ဘဝိဿတီ’’တိ မန္တတ္ထာယ သတ္ထုသန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ တဒါ စ ထေရော နိဂြောဓကပ္ပော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဌိတော ဟောတိ၊ တံ ဘဂဝါ အာဏာပေသိ – ‘‘နိဂြောဓကပ္ပ၊ ဣမံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ။ သော သတ္ထု အာဏာယ တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ အထဿ သတ္ထာ ‘‘မန္တပရိဝါရံ တာဝ ဥဂ္ဂဏှာဟီ’’တိ ဒွတ္တိံသာကာရကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာနဉ္စ အာစိက္ခိ။ သော ဒွတ္တိံသာကာရံ သဇ္ဈာယန္တောဝ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေသိ။ ဗြာဟ္မဏာ ဝင်္ဂီသံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကိံ၊ ဘော ဝင်္ဂီသ၊ သမဏသ္မ ဂေါတမဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ သိက္ခိတ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘ကိံ သိပ္ပသိက္ခနေန၊ ဂစ္ဆထ တုမှေ၊ န မယှံ တုမှေဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စ’’န္တိ။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘တွမ္ပိ ဒါနိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝသံ အာပန္နော၊ မာယာယ အာဝဋ္ဋိတော၊ ကိံ မယံ တဝ သန္တိကေ ကရိဿာမာ’’တိ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ ပက္ကမိံသု။ ဝင်္ဂီသတ္ထေရော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၅၅။၉၆-၁၄၂) –

‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊

ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။

‘‘ယထာပိ သာဂရေ ဦမိ၊ ဂဂနေ ဝိယ တာရကာ၊

ဧဝံ ပါဝစနံ တဿ၊ အရဟန္တေဟိ စိတ္တိတံ။

‘‘သဒေဝါသုရနာဂေဟိ၊ မနုဇေဟိ ပုရက္ခတော၊

သမဏဗြာဟ္မဏာကိဏ္ဏေ၊ ဇနမဇ္ဈေ ဇိနုတ္တမော။

‘‘ပဘာဟိ အနုရဉ္ဇန္တော၊ လောကေ လောကန္တဂူ ဇိနော၊

ဝစနေန ဝိဗောဓေန္တော၊ ဝေနေယျပဒုမာနိ သော။

‘‘ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမ္ပန္နော၊ စတူဟိ ပုရိသုတ္တမော၊

ပဟီနဘယသာရဇ္ဇော၊ ခေမပ္ပတ္တော ဝိသာရဒေါ။

‘‘အာသဘံ ပဝရံ ဌာနံ၊ ဗုဒ္ဓဘူမိဉ္စ ကေဝလံ၊

ပဋိဇာနာတိ လောကဂ္ဂေါ၊ နတ္ထိ သဉ္စောဒကော ကွစိ။

‘‘သီဟနာဒမသမ္ဘီတံ၊ နဒတော တဿ တာဒိနော၊

ဒေဝါ နရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ၊ ပဋိဝတ္တာ န ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ဒေသေန္တော ပဝရံ ဓမ္မံ၊ သန္တာရေန္တော သဒေဝကံ၊

ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ၊ ပရိသာသု ဝိသာရဒေါ။

‘‘ပဋိဘာနဝတံ အဂ္ဂံ၊ သာဝကံ သာဓုသမ္မတံ၊

ဂုဏံ ဗဟုံ ပကိတ္တေတွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ တံ။

‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ဗြာဟ္မဏော သာဓုသမ္မတော၊

သဗ္ဗဝေဒဝိဒူ ဇာတော၊ ဝါဂီသော ဝါဒိသူဒနော။

‘‘ဥပေစ္စ တံ မဟာဝီရံ၊ သုတွာဟံ ဓမ္မဒေသနံ၊

ပီတိဝရံ ပဋိလဘိံ၊ သာဝကဿ ဂုဏေ ရတော။

‘‘နိမန္တေတွာဝ သုဂတံ၊ သသင်္ဃံ လောကနန္ဒနံ၊

သတ္တာဟံ ဘောဇယိတွာဟံ၊ ဒုဿေဟစ္ဆာဒယိံ တဒါ။

‘‘နိပစ္စ သိရသာ ပါဒေ၊ ကတောကာသော ကတဉ္ဇလီ၊

ဧကမန္တံ ဌိတော ဟဋ္ဌော၊ သန္ထဝိံ ဇိနမုတ္တမံ။

‘‘နမော တေ ဝါဒိမဒ္ဒန၊ နမော တေ ဣသိသတ္တမ၊

နမော တေ သဗ္ဗလောကဂ္ဂ၊ နမော တေ အဘယံ ကရ။

‘‘နမော တေ မာရမထန၊ နမော တေ ဒိဋ္ဌိသူဒန၊

နမော တေ သန္တိသုခဒ၊ နမော တေ သရဏံ ကရ။

‘‘အနာထာနံ ဘဝံ နာထော၊ ဘီတာနံ အဘယပ္ပဒေါ၊

ဝိဿာမဘူမိ သန္တာနံ၊ သရဏံ သရဏေသိနံ။

‘‘ဧဝမာဒီဟိ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ သန္ထဝိတွာ မဟာဂုဏံ၊

အဝေါစံ ဝါဒိသူဒဿ၊ ဂတိံ ပပ္ပောမိ ဘိက္ခုနော။

‘‘တဒါ အဝေါစ ဘဂဝါ၊ အနန္တပဋိဘာနဝါ၊

ယော သော ဗုဒ္ဓံ အဘောဇေသိ၊ သတ္တာဟံ သဟသာဝကံ။

‘‘ဂုဏဉ္စ မေ ပကိတ္တေသိ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊

ဧသော ပတ္ထယတေ ဌာနံ၊ ဝါဒိသူဒဿ ဘိက္ခုနော။

‘‘အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ၊ လစ္ဆသေ တံ မနောရထံ၊

ဒေဝမာနုသသမ္ပတ္တိံ၊ အနုဘောတွာ အနပ္ပကံ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊

ဝင်္ဂီသော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။

‘‘တံ သုတွာ မုဒိတော ဟုတွာ၊ ယာဝဇီဝံ တဒါ ဇိနံ၊

ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌာသိံ၊ မေတ္တစိတ္တော တထာဂတံ။

‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊

ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တုသိတံ အဂမာသဟံ။

‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတော ဝိပ္ပကုလေ အဟံ၊

ပစ္စာဇာတော ယဒါ အာသိံ၊ ဇာတိယာ သတ္တဝဿိကော။

‘‘သဗ္ဗဝေဒဝိဒူ ဇာတော၊ ဝါဒသတ္ထဝိသာရဒေါ၊

ဝါဒိဿရော စိတ္တကထီ၊ ပရဝါဒပ္ပမဒ္ဒနော။

‘‘ဝင်္ဂေ ဇာတောတိ ဝင်္ဂီသော၊ ဝစနေ ဣဿရောတိ ဝါ၊

ဝင်္ဂီသော ဣတိ မေ နာမံ၊ အဘဝီ လောကသမ္မတံ။

‘‘ယဒါဟံ ဝိညုတံ ပတ္တော၊ ဌိတော ပဌမယောဗ္ဗနေ၊

တဒါ ရာဇဂဟေ ရမ္မေ၊ သာရိပုတ္တမဟဒ္ဒသံ။

‘‘ပိဏ္ဍာယ ဝိစရန္တံ တံ၊ ပတ္တပါဏိံ သုသံဝုတံ၊

အလောလက္ခိံ မိတဘာဏိံ၊ ယုဂမတ္တံ နိဒက္ခိတံ။

‘‘တံ ဒိသွာ ဝိမှိတော ဟုတွာ၊ အဝေါစံ မမနုစ္ဆဝံ၊

ကဏိကာရံဝ နိစိတံ၊ စိတ္တံ ဂါထာပဒံ အဟံ။

‘‘အာစိက္ခိ သော မေ သတ္ထာရံ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ လောကနာယကံ၊

တဒါ သော ပဏ္ဍိတော ဝီရော၊ ဥတ္တရိံ သမဝေါစ မေ။

‘‘ဝိရာဂသံဟိတံ ဝါကျံ၊ ကတွာ ဒုဒ္ဒသမုတ္တမံ၊

ဝိစိတ္တပဋိဘာနေဟိ၊ တောသိတော တေန တာဒိနာ။

‘‘နိပစ္စ သိရသာ ပါဒေ၊ ပဗ္ဗာဇေဟီတိ မံ ဗြဝိ၊

တတော မံ သ မဟာပညော၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌမုပါနယိ။

‘‘နိပစ္စ သိရသာ ပါဒေ၊ နိသီဒိံ သတ္ထု သန္တိကေ၊

မမာဟ ဝဒတံ သေဋ္ဌော၊ ကစ္စိ ဝင်္ဂီသ ဇာနာသိ။

‘‘ကိဉ္စိ သိပ္ပန္တိ တဿာဟံ၊ ဇာနာမီတိ စ အဗြဝိံ၊

မတသီသံ ဝနစ္ဆုဒ္ဓံ၊ အပိ ဗာရသဝဿိကံ၊

တဝ ဝိဇ္ဇာဝိသေသေန၊ သစေ သက္ကောသိ ဝါစယ။

‘‘အာမောတိ မေ ပဋိညာတေ၊ တီဏိ သီသာနိ ဒဿယိ၊

နိရယနရဒေဝေသု၊ ဥပပန္နေ အဝါစယိံ။

‘‘တဒါ ခီဏာသဝဿေဝ၊ သီသံ ဒဿေသိ နာယကော၊

တတောဟံ ဝိဟတာရဗ္ဘော၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမယာစိသံ။

‘‘ပဗ္ဗဇိတွာန သုဂတံ၊ သန္ထဝါမိ တဟိံ တဟိံ၊

တတော မံ ကဗ္ဗဝိတ္တောသိ၊ ဥဇ္ဈာယန္တိဟ ဘိက္ခဝေါ။

‘‘တတော ဝီမံသနတ္ထံ မေ၊ အာဟ ဗုဒ္ဓါ ဝိနာယကော၊

တက္ကိကာ ပနိမာ ဂါထာ၊ ဌာနသော ပဋိဘန္တိ တံ။

‘‘န ကဗ္ဗဝိတ္တောဟံ ဝီရ၊ ဌာနသော ပဋိဘန္တိ မံ၊

တေန ဟိ ဒါနိ ဝင်္ဂီသ၊ ဌာနသော သန္ထဝါဟိ မံ။

‘‘တဒါဟံ သန္ထဝိံ ဝီရံ၊ ဂါထာဟိ ဣသိသတ္တမံ၊

ဌာနသော မေ တဒါ တုဋ္ဌော၊ ဇိနော အဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။

‘‘ပဋိဘာနေန စိတ္တေန၊ အညေသမတိမညဟံ၊

ပေသလေ တေန သံဝိဂ္ဂေါ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။

‘‘ပဋိဘာနဝတံ အဂ္ဂေါ၊ အညော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ယထာယံ ဘိက္ခု ဝင်္ဂီသော၊ ဧဝံ ဓာရေထ ဘိက္ခဝေါ။

‘‘သတသဟဿေ ကတံ ကမ္မံ၊ ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ၊

သုမုတ္တော သရဝေဂေါဝ၊ ကိလေသေ ဈာပယိံ မမ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ၊ ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊

နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။

‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊

ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟာ ပန ဟုတွာ ထေရော သတ္ထု သန္တိကံ ဂစ္ဆန္တော စက္ခုပထတော ပဋ္ဌာယ စန္ဒေန၊ သူရိယေန၊ အာကာသေန၊ မဟာသမုဒ္ဒေန၊ သိနေရုနာ ပဗ္ဗတရာဇေန၊ သီဟေန မိဂရညာ၊ ဟတ္ထိနာဂေနာတိ တေန တေန သဒ္ဓိံ ဥပမေန္တော အနေကေဟိ ပဒသတေဟိ သတ္ထာရံ ဝဏ္ဏေန္တောဝ ဥပဂစ္ဆတိ။ တေန တံ သတ္ထာ သင်္ဃမဇ္ဈေ နိသိန္နော ပဋိဘာနဝန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ အထ ထေရေန အရဟတ္တပ္ပတ္တိတော ပုဗ္ဗေ စ ပစ္ဆာ စ တံ တံ စိတ္တံ အာဂမ္မ ဘာသိတာ။ ထေရံ ဥဒ္ဒိဿ အာနန္ဒတ္ထေရာဒီဟိ ဘာသိတာ စ –

၁၂၁၈။

‘‘နိက္ခန္တံ ဝတ မံ သန္တံ၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊

ဝိတက္ကာ ဥပဓာဝန္တိ၊ ပဂဗ္ဘာ ကဏှတော ဣမေ။

၁၂၁၉။

‘‘ဥဂ္ဂပုတ္တာ မဟိဿာသာ၊ သိက္ခိတာ ဒဠှဓမ္မိနော၊

သမန္တာ ပရိကိရေယျုံ၊ သဟဿံ အပလာယိနံ။

၁၂၂၀။

‘‘သစေပိ ဧတ္တကာ ဘိယျော၊ အာဂမိဿန္တိ ဣတ္ထိယော၊

နေဝ မံ ဗျာဓယိဿန္တိ၊ ဓမ္မေ သမှိ ပတိဋ္ဌိတော။

၁၂၂၁။

‘‘သက္ခီ ဟိ မေ သုတံ ဧတံ၊ ဗုဒ္ဓဿာဒိစ္စဗန္ဓုနော၊

နိဗ္ဗာနဂမနံ မဂ္ဂံ၊ တတ္ထ မေ နိရတော မနော။

၁၂၂၂။

‘‘ဧဝဉ္စေ မံ ဝိဟရန္တံ၊ ပါပိမ ဥပဂစ္ဆသိ၊

တထာ မစ္စု ကရိဿာမိ၊ န မေ မဂ္ဂမ္ပိ ဒက္ခသိ။

၁၂၂၃။

‘‘အရတိဉ္စ ရတိဉ္စ ပဟာယ၊ သဗ္ဗသော ဂေဟသိတဉ္စ ဝိတက္ကံ၊

ဝနထံ န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ၊ နိဗ္ဗနထော အဝနထော သ ဘိက္ခု။

၁၂၂၄။

‘‘ယမိဓ ပထဝိဉ္စ ဝေဟာသံ၊ ရူပဂတံ ဇဂတောဂဓံ ကိဉ္စိ၊

ပရိဇီယတိ သဗ္ဗမနိစ္စံ၊ ဧဝံ သမေစ္စ စရန္တိ မုတတ္တာ။

၁၂၂၅။

‘‘ဥပဓီသု ဇနာ ဂဓိတာသေ၊ ဒိဋ္ဌသုတေ ပဋိဃေ စ မုတေ စ၊

ဧတ္ထ ဝိနောဒယ ဆန္ဒမနေဇော၊ ယော ဟေတ္ထ န လိမ္ပတိ မုနိ တမာဟု။

၁၂၂၆။

‘‘အထ သဋ္ဌိသိတာ သဝိတက္ကာ၊ ပုထုဇ္ဇနတာယ အဓမ္မာ နိဝိဋ္ဌာ၊

န စ ဝဂ္ဂဂတဿ ကုဟိဉ္စိ၊ နော ပန ဒုဋ္ဌုလ္လဂါဟီ သ ဘိက္ခု။

၁၂၂၇။

‘‘ဒဗ္ဗော စိရရတ္တသမာဟိတော၊ အကုဟကော နိပကော အပိဟာလု၊

သန္တံ ပဒံ အဇ္ဈဂမာ မုနိ၊ ပဋိစ္စ ပရိနိဗ္ဗုတော ကင်္ခတိ ကာလံ။

၁၂၂၈။

‘‘မာနံ ပဇဟဿု ဂေါတမ၊ မာနပထဉ္စ ဇဟဿု အသေသံ၊

မာနပထမှိ သ မုစ္ဆိတော၊ ဝိပ္ပဋိသာရီဟုဝါ စိရရတ္တံ။

၁၂၂၉။

‘‘မက္ခေန မက္ခိတာ ပဇာ၊ မာနဟတာ နိရယံ ပပတန္တိ၊

သောစန္တိ ဇနာ စိရရတ္တံ၊ မာနဟတာ နိရယံ ဥပပန္နာ။

၁၂၃၀။

‘‘န ဟိ သောစတိ ဘိက္ခု ကဒါစိ၊ မဂ္ဂဇိနော သမ္မာ ပဋိပန္နော၊

ကိတ္တိဉ္စ သုခဉ္စာနုဘောတိ၊ ဓမ္မဒသောတိ တမာဟု တထတ္တံ။

၁၂၃၁။

‘‘တသ္မာ အခိလော ဣဓ ပဓာနဝါ၊ နီဝရဏာနိ ပဟာယ ဝိသုဒ္ဓါ၊

မာနဉ္စ ပဟာယ အသေသံ၊ ဝိဇ္ဇာယန္တကရော သမိတာဝီ။

၁၂၃၂။

‘‘ကာမရာဂေန ဍယှာမိ၊ စိတ္တံ မေ ပရိဍယှတိ၊

သာဓု နိဗ္ဗာပနံ ဗြူဟိ၊ အနုကမ္ပာယ ဂေါတမ။

၁၂၃၃။

‘‘သညာယ ဝိပရိယေသာ၊ စိတ္တံ တေ ပရိဍယှတိ၊

နိမိတ္တံ ပရိဝဇ္ဇေဟိ၊ သုဘံ ရာဂူပသံဟိတံ။

၁၂၃၄။

‘‘အသုဘာယ စိတ္တံ ဘာဝေဟိ၊ ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ၊

သတိ ကာယဂတာ တျတ္ထု၊ နိဗ္ဗိဒါဗဟုလော ဘဝ။

၁၂၃၅။

‘‘အနိမိတ္တဉ္စ ဘာဝေဟိ၊ မာနာနုသယမုဇ္ဇဟ၊

တတော မာနာဘိသမယာ၊ ဥပသန္တော စရိဿသိ။

၁၂၃၆။

‘‘တမေဝ ဝါစံ ဘာသေယျ၊ ယာယတ္တာနံ န တာပယေ၊

ပရေ စ န ဝိဟိံသေယျ၊ သာ ဝေ ဝါစာ သုဘာသိတာ။

၁၂၃၇။

‘‘ပိယဝါစမေဝ ဘာသေယျ၊ ယာ ဝါစာ ပဋိနန္ဒိတာ၊

ယံ အနာဒါယ ပါပါနိ၊ ပရေသံ ဘာသတေ ပိယံ။

၁၂၃၈။

‘‘သစ္စံ ဝေ အမတာ ဝါစာ၊ ဧသ ဓမ္မော သနန္တနော၊

သစ္စေ အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ၊ အာဟု သန္တော ပတိဋ္ဌိတာ။

၁၂၃၉။

‘‘ယံ ဗုဒ္ဓါ ဘာသတိ ဝါစံ၊ ခေမံ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ၊

ဒုက္ခဿန္တကိရိယာယ၊ သာ ဝေ ဝါစာနမုတ္တမာ။

၁၂၄၀။

‘‘ဂမ္ဘီရပညော မေဓာဝီ၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂဿ ကောဝိဒေါ၊

သာရိပုတ္တော မဟာပညော၊ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဘိက္ခုနံ။

၁၂၄၁။

‘‘သံခိတ္တေနပိ ဒေသေတိ၊ ဝိတ္ထာရေနပိ ဘာသတိ၊

သာလိကာယိဝ နိဂ္ဃောသော၊ ပဋိဘာနံ ဥဒိယျတိ။

၁၂၄၂။

‘‘တဿ တံ ဒေသယန္တဿ၊ သုဏန္တိ မဓုရံ ဂိရံ၊

သရေန ရဇနီယေန၊ သဝနီယေန ဝဂ္ဂုနာ၊

ဥဒဂ္ဂစိတ္တာ မုဒိတာ၊ သောတံ ဩဓေန္တိ ဘိက္ခဝေါ။

၁၂၄၃။

‘‘အဇ္ဇ ပန္နရသေ ဝိသုဒ္ဓိယာ၊ ဘိက္ခူ ပဉ္စသတာ သမာဂတာ၊

သံယောဇနဗန္ဓနစ္ဆိဒါ၊ အနီဃာ ခီဏပုနဗ္ဘဝါ ဣသီ။

၁၂၄၄။

‘‘စက္ကဝတ္တီ ယထာ ရာဇာ၊ အမစ္စပရိဝါရိတော၊

သမန္တာ အနုပရိယေတိ၊ သာဂရန္တံ မဟိံ ဣမံ။

၁၂၄၅။

‘‘ဧဝံ ဝိဇိတသင်္ဂါမံ၊ သတ္ထဝါဟံ အနုတ္တရံ၊

သာဝကာ ပယိရုပါသန္တိ၊ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနော။

၁၂၄၆။

‘‘သဗ္ဗေ ဘဂဝတော ပုတ္တာ၊ ပလာပေတ္ထ န ဝိဇ္ဇတိ၊

တဏှာသလ္လဿ ဟန္တာရံ၊ ဝန္ဒေ အာဒိစ္စဗန္ဓုနံ။

၁၂၄၇။

‘‘ပရောသဟဿံ ဘိက္ခူနံ၊ သုဂတံ ပယိရုပါသတိ၊

ဒေသေန္တံ ဝိရဇံ ဓမ္မံ၊ နိဗ္ဗာနံ အကုတောဘယံ။

၁၂၄၈။

‘‘သုဏန္တိ ဓမ္မံ ဝိမလံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတံ၊

သောဘတိ ဝတ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃပုရက္ခတော။

၁၂၄၉။

‘‘နာဂနာမောသိ ဘဂဝါ၊ ဣသီနံ ဣသိသတ္တမော၊

မဟာမေဃောဝ ဟုတွာန၊ သာဝကေ အဘိဝဿသိ။

၁၂၅၀။

‘‘ဒိဝါ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ၊ သတ္ထုဒဿနကမျတာ၊

သာဝကော တေ မဟာဝီရ၊ ပါဒေ ဝန္ဒတိ ဝင်္ဂိသော။

၁၂၅၁။

‘‘ဥမ္မဂ္ဂပထံ မာရဿ၊ အဘိဘုယျ စရတိ ပဘိဇ္ဇ ခီလာနိ၊

တံ ပဿထ ဗန္ဓပမုဉ္စ ကရံ၊ အသိတံဝ ဘာဂသော ပဝိဘဇ္ဇ။

၁၂၅၂။

‘‘ဩဃဿ ဟိ နိတရဏတ္ထံ၊ အနေကဝိဟိတံ မဂ္ဂံ အက္ခာသိ၊

တသ္မိဉ္စ အမတေ အက္ခာတေ၊ ဓမ္မဒသာ ဌိတာ အသံဟီရာ။

၁၂၅၃။

‘‘ပဇ္ဇောတကရော အတိဝိဇ္ဈ၊ သဗ္ဗဌိတီနံ အတိက္ကမမဒ္ဒသ၊

ဉတွာ စ သစ္ဆိကတွာ စ၊ အဂ္ဂံ သော ဒေသယိ ဒသဒ္ဓါနံ။

၁၂၅၄။

‘‘ဧဝံ သုဒေသိတေ ဓမ္မေ၊ ကော ပမာဒေါ ဝိဇာနတံ ဓမ္မံ၊

တသ္မာ ဟိ တဿ ဘဂဝတော သာသနေ၊ အပ္ပမတ္တော သဒါ နမဿမနုသိက္ခေ။

၁၂၅၅။

‘‘ဗုဒ္ဓါနုဗုဒ္ဓါ ယော ထေရော၊ ကောဏ္ဍညော တိဗ္ဗနိက္ကမော၊

လာဘီ သုခဝိဟာရာနံ၊ ဝိဝေကာနံ အဘိဏှသော။

၁၂၅၆။

‘‘ယံ သာဝကေန ပတ္တဗ္ဗံ၊ သတ္ထု သာသနကာရိနာ၊

သဗ္ဗဿ တံ အနုပ္ပတ္တံ၊ အပ္ပမတ္တဿ သိက္ခတော။

၁၂၅၇။

‘‘မဟာနုဘာဝေါ တေဝိဇ္ဇော၊ စေတောပရိယကောဝိဒေါ၊

ကောဏ္ဍညော ဗုဒ္ဓဒါယာဒေါ၊ ပါဒေ ဝန္ဒတိ သတ္ထုနော။

၁၂၅၈။

‘‘နဂဿ ပဿေ အာသီနံ၊ မုနိံ ဒုက္ခဿ ပါရဂုံ၊

သာဝကာ ပယိရုပါသန္တိ၊ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနော။

၁၂၅၉။

‘‘စေတသာ အနုပရိယေတိ၊ မောဂ္ဂလ္လာနော မဟိဒ္ဓိကော၊

စိတ္တံ နေသံ သမနွေသံ၊ ဝိပ္ပမုတ္တံ နိရူပဓိံ။

၁၂၆၀။

‘‘ဧဝံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နံ၊ မုနိံ ဒုက္ခဿ ပါရဂုံ၊

အနေကာကာရသမ္ပန္နံ၊ ပယိရုပါသန္တိ ဂေါတမံ။

၁၂၆၁။

‘‘စန္ဒော ယထာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေ၊ ဝိရောစတိ ဝီတမလောဝ ဘာဏုမာ၊

ဧဝမ္ပိ အင်္ဂီရသ တွံ မဟာမုနိ၊ အတိရောစသိ ယသသာ သဗ္ဗလောကံ။

၁၂၆၂။

‘‘ကာဝေယျမတ္တာ ဝိစရိမှ ပုဗ္ဗေ၊ ဂါမာ ဂါမံ ပုရာ ပုရံ၊

အထဒ္ဒသာမ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂုံ။

၁၂၆၃။

‘‘သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ မုနိ ဒုက္ခဿ ပါရဂူ၊

ဓမ္မံ သုတွာ ပသီဒိမှ၊ သဒ္ဓါ နော ဥဒပဇ္ဇထ။

၁၂၆၄။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ၊ ခန္ဓေ အာယတနာနိ စ၊

ဓာတုယော စ ဝိဒိတွာန၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။

၁၂၆၅။

‘‘ဗဟူနံ ဝတ အတ္ထာယ၊ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ တထာဂတာ၊

ဣတ္ထီနံ ပုရိသာနဉ္စ၊ ယေ တေ သာသနကာရကာ။

၁၂၆၆။

‘‘တေသံ ခေါ ဝတ အတ္ထာယ၊ ဗောဓိမဇ္ဈဂမာ မုနိ၊

ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနဉ္စ၊ ယေ နိယာမဂတဒ္ဒသာ။

၁၂၆၇။

‘‘သုဒေသိတာ စက္ခုမတာ၊ ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ၊

စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ အနုကမ္ပာယ ပါဏိနံ။

၁၂၆၈။

‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပာဒံ၊ ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊

အရိယံ စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

၁၂၆၉။

‘‘ဧဝမေတေ တထာ ဝုတ္တာ၊ ဒိဋ္ဌာ မေ တေ ယထာ တထာ၊

သဒတ္ထော မေ အနုပ္ပတ္တော၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

၁၂၇၀။

‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ၊ မမ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ၊

သုဝိဘတ္တေသု ဓမ္မေသု၊ ယံ သေဋ္ဌံ တဒုပါဂမိံ။

၁၂၇၁။

‘‘အဘိညာပါရမိပ္ပတ္တော၊ သောတဓာတု ဝိသောဓိတာ၊

တေဝိဇ္ဇော ဣဒ္ဓိပတ္တောမှိ၊ စေတောပရိယကောဝိဒေါ။

၁၂၇၂။

‘‘ပုစ္ဆာမိ သတ္ထာရမနောမပညံ၊ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ယော ဝိစိကိစ္ဆာနံ ဆေတ္တာ၊

အဂ္ဂါဠဝေ ကာလမကာသိ ဘိက္ခု၊ ဉာတော ယသဿီ အဘိနိဗ္ဗုတတ္တော။

၁၂၇၃။

‘‘နိဂြောဓကပ္ပော ဣတိ တဿ နာမံ၊ တယာ ကတံ ဘဂဝါ ဗြာဟ္မဏဿ၊

သော တံ နမဿံ အစရိ မုတျပေခေါ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဒဠှဓမ္မဒဿီ။

၁၂၇၄။

‘‘တံ သာဝကံ သက္က မယမ္ပိ သဗ္ဗေ၊ အညာတုမိစ္ဆာမ သမန္တစက္ခု၊

သမဝဋ္ဌိတာ နော သဝနာယ သောတာ၊ တုဝံ နော သတ္ထာ တွမနုတ္တရောသိ။

၁၂၇၅။

‘‘ဆိန္ဒ နော ဝိစိကိစ္ဆံ ဗြူဟိ မေတံ၊ ပရိနိဗ္ဗုတံ ဝေဒယ ဘူရိပည၊

မဇ္ဈေဝ နော ဘာသ သမန္တစက္ခု၊ သက္ကောဝ ဒေဝါန သဟဿနေတ္တော။

၁၂၇၆။

‘‘ယေ ကေစိ ဂန္ထာ ဣဓ မောဟမဂ္ဂါ၊ အညာဏပက္ခာ ဝိစိကိစ္ဆဌာနာ၊

တထာဂတံ ပတွာ န တေ ဘဝန္တိ၊ စက္ခုဉှိ ဧတံ ပရမံ နရာနံ။

၁၂၇၇။

‘‘နော စေ ဟိ ဇာတု ပုရိသော ကိလေသေ၊ ဝါတော ယထာ အဗ္ဘဃနံ ဝိဟာနေ၊

တမောဝဿ နိဝုတော သဗ္ဗလောကော၊ ဇောတိမန္တောပိ န ပဘာသေယျုံ။

၁၂၇၈။

‘‘ဓီရာ စ ပဇ္ဇောတကရာ ဘဝန္တိ၊ တံ တံ အဟံ ဝီရ တထေဝ မညေ၊

ဝိပဿိနံ ဇာနမုပါဂမိမှ၊ ပရိသာသု နော အာဝိကရောဟိ ကပ္ပံ။

၁၂၇၉။

‘‘ခိပ္ပံ ဂိရံ ဧရယ ဝဂ္ဂု ဝဂ္ဂုံ၊ ဟံသောဝ ပဂ္ဂယှ သဏိကံ နိကူဇ၊

ဗိန္ဒုဿရေန သုဝိကပ္ပိတေန၊ သဗ္ဗေဝ တေ ဥဇ္ဇုဂတာ သုဏောမ။

၁၂၈၀။

‘‘ပဟီနဇာတိမရဏံ အသေသံ၊ နိဂ္ဂယှ ဓောနံ ဝဒေဿာမိ ဓမ္မံ၊

န ကာမကာရော ဟိ ပုထုဇ္ဇနာနံ၊ သင်္ခေယျကာရော စ တထာဂတာနံ။

၁၂၈၁။

‘‘သမ္ပန္နဝေယျာကရဏံ တဝေဒံ၊ သမုဇ္ဇုပညဿ သမုဂ္ဂဟီတံ၊

အယမဉ္ဇလိ ပစ္ဆိမော သုပ္ပဏာမိတော၊ မာ မောဟယီ ဇာနမနောမပည။

၁၂၈၂။

‘‘ပရောပရံ အရိယဓမ္မံ ဝိဒိတွာ၊ မာ မောဟယီ ဇာနမနောမဝီရိယ၊

ဝါရိံ ယထာ ဃမ္မနိ ဃမ္မတတ္တော၊ ဝါစာဘိကင်္ခါမိ သုတံ ပဝဿ။

၁၂၈၃။

‘‘ယဒတ္ထိကံ ဗြဟ္မစရိယံ အစရီ၊ ကပ္ပာယနော ကစ္စိဿတံ အမောဃံ၊

နိဗ္ဗာယိ သော အာဒု သဥပါဒိသေသော၊ ယထာ ဝိမုတ္တော အဟု တံ သုဏောမ။

၁၂၈၄။

‘‘အစ္ဆေစ္ဆိ တဏှံ ဣဓ နာမရူပေ၊ (ဣတိ ဘဂဝါ၊)

ကဏှဿ သောတံ ဒီဃရတ္တာနုသယိတံ၊

အတာရိ ဇာတိံ မရဏံ အသေသံ၊ ဣစ္စဗြဝိ ဘဂဝါ ပဉ္စသေဋ္ဌော။

၁၂၈၅။

‘‘ဧသ သုတွာ ပသီဒါမိ၊ ဝစော တေ ဣသိသတ္တမ၊

အမောဃံ ကိရ မေ ပုဋ္ဌံ၊ န မံ ဝဉ္စေသိ ဗြာဟ္မဏော။

၁၂၈၆။

‘‘ယထာ ဝါဒီ တထာ ကာရီ၊ အဟု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော၊

အစ္ဆေစ္ဆိ မစ္စုနော ဇာလံ၊ တတံ မာယာဝိနော ဒဠှံ။

၁၂၈၇။

‘‘အဒ္ဒသ ဘဂဝါ အာဒိံ၊ ဥပါဒါနဿ ကပ္ပိယော၊

အစ္စဂါ ဝတ ကပ္ပာနော၊ မစ္စုဓေယျံ သုဒုတ္တရံ။

၁၂၈၈။

‘‘တံ ဒေဝဒေဝံ ဝန္ဒာမိ၊ ပုတ္တံ တေ ဒွိပဒုတ္တမ၊

အနုဇာတံ မဟာဝီရံ၊ နာဂံ နာဂဿ ဩရသ’’န္တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ သင်္ဂီတိကာလေ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ သင်္ဂဟံ အာရောပိတာ။ တတ္ထ ‘‘နိက္ခန္တံ ဝတ မံ သန္တ’’န္တိအာဒယော ပဉ္စ ဂါထာ အာယသ္မာ ဝင်္ဂီသော နဝေါ အစိရပဗ္ဗဇိတော ဟုတွာ ဝိဟာရံ ဥပဂတာ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ သမ္ဗဟုလာ ဣတ္ထိယော ဒိသွာ ဥပ္ပန္နရာဂေါ တံ ဝိနောဒေန္တော အဘာသိ။

တတ္ထ နိက္ခန္တံ ဝတ မံ သန္တံ၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယန္တိ အဂါရတော နိက္ခန္တံ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတံ မံ သမာနံ။ ဝိတက္ကာတိ ကာမဝိတက္ကာဒယော ပါပဝိတက္ကာ။ ဥပဓာဝန္တီတိ မမ စိတ္တံ ဥပဂစ္ဆန္တိ။ ပဂဗ္ဘာတိ ပါဂဗ္ဘိယယုတ္တာ ဝသိနော။ ‘‘အယံ ဂေဟတော နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတော၊ နယိမံ အနုဒ္ဓံသိတုံ ယုတ္တ’’န္တိ ဧဝံ အပရိဟာရတော နိလ္လဇ္ဇာ။ ကဏှတောတိ ကာဠတော၊ လာမကဘာဝတောတိ အတ္ထော။ ဣမေတိ တေသံ အတ္တနော ပစ္စက္ခတာ ဝုတ္တာ။

အသုဒ္ဓဇီဝိနော ပရိဝါရယုတ္တာ မနုဿာ ဥဂ္ဂကိစ္စတာယ ‘‘ဥဂ္ဂါ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ တေသံ ပုတ္တာ ဥဂ္ဂပုတ္တာ။ မဟိဿာသာတိ မဟာဣဿာသာ။ သိက္ခိတာတိ ဒွါဒသ ဝဿာနိ အာစရိယကုလေ ဥဂ္ဂဟိတသိပ္ပာ။ ဒဠှဓမ္မိနောတိ၊ ဒဠှဓနုနော ။ ဒဠှဓနု နာမ ဒွိသဟဿထာမံ ဝုစ္စတိ။ ဒွိသဟဿထာမန္တိ၊ စ ယဿ အာရောပိတဿ ဇိယာယ ဗန္ဓော လောဟသီသာဒီနံ ဘာရော ဒဏ္ဍေ ဂဟေတွာ ယာဝ ကဏ္ဍပမာဏာ နဘံ ဥက္ခိတ္တဿ ပထဝိတော မုစ္စတိ။ သမန္တာ ပရိကိရေယျုန္တိ သမန္တတော ကဏ္ဍေ ခိပေယျုံ။ ကိတ္တကာတိ စေ အာဟ ‘‘သဟဿံ အပလာယိန’’န္တိ။ ယုဒ္ဓေ အပရံ မုခါနံ သဟဿမတ္တာနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သိက္ခိတာ ကတဟတ္ထာ ဥဂ္ဂါ ဒဠှဓနုနော မဟိဿာသာ ဥဂ္ဂပုတ္တာ သဟဿမတ္တာ ကဒါစိပိ ယုဒ္ဓေ ပရာဇယံ အပတ္တာ အပ္ပမတ္တာ သမန္တတော ဌတွာ ထမ္ဘံ ဥပနိဿာယ သစေပိ ဝဿေယျုံ။ တာဒိသေဟိပိ ဣဿာသသဟဿေဟိ သမန္တာ သရေ ပရိကိရီယန္တေ သုသိက္ခိတော ပုရိသော ဒဏ္ဍံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗေ သရေ အတ္တနော သရီရေ အပတမာနေ ကတွာ ပါဒမူလေ ပါတေယျ။ တတ္ထ ဧကောပိ ဣဿာသော ဒွေ သရေ ဧကတော ခိပန္တော နာမ နတ္ထိ။ ဣတ္ထိယော ပန ရူပါရမ္မဏာဒိဝသေန ပဉ္စ ပဉ္စ သရေ ဧကတော ခိပန္တိ၊ ဧဝံ ခိပန္တိယော။ ဧတ္တကာ ဘိယျောတိ ဣမာဟိ ဣတ္ထီဟိ ဘိယျောပိ ဗဟူ ဣတ္ထိယော အတ္တနော ဣတ္ထိကုတ္တဟာသဘာဝါဒိတော ဝိဓံသေန္တိ။

သက္ခီ ဟိ မေ သုတံ ဧတန္တိ သမ္မုခါ မယာ ဧတံ သုတံ။ နိဗ္ဗာနဂမနံ မဂ္ဂန္တိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တံ၊ နိဗ္ဗာနဂါမိမဂ္ဂေါတိ အတ္ထော၊ ဝိပဿနံ သန္ဓာယာဟ။ တတ္ထ မေ နိရတော မနောတိ တသ္မိံ ဝိပဿနာမဂ္ဂေ မယှံ စိတ္တံ နိရတံ။

ဧဝဉ္စေမံ ဝိဟရန္တန္တိ ဧဝံ အနိစ္စအသုဘဇ္ဈာနဘာဝနာယ စ ဝိပဿနာဘာဝနာယ စ ဝိဟရန္တံ မံ။ ပါပိမာတိ ကိလေသမာရံ အာလပတိ။ တထာ မစ္စု ကရိဿာမိ၊ န မေ မဂ္ဂမ္ပိ ဒက္ခသီတိ မယာ ကတံ မဂ္ဂမ္ပိ ယထာ န ပဿသိ၊ တထာ မစ္စု အန္တံ ကရိဿာမီတိ ယောဇနာ။

အရတိဉ္စာတိအာဒိကာ ပဉ္စ ဂါထာ အတ္တနော သန္တာနေ ဥပ္ပန္နေ အရတိအာဒိကေ ဝိနောဒေန္တေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ အရတိန္တိ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု ပန္တသေနာသနေသု စ ဥက္ကဏ္ဌနံ။ ရတိန္တိ ပဉ္စကာမဂုဏရတိံ။ ပဟာယာတိ ပဇဟိတွာ။ သဗ္ဗသော ဂေဟသိတဉ္စ ဝိတက္ကန္တိ၊ ဂေဟနိဿိတံ ပုတ္တဒါရာဒိပဋိသံယုတ္တံ ဉာတိဝိတက္ကာဒိဉ္စ မိစ္ဆာဝိတက္ကံ အနဝသေသတော ပဟာယ။ ဝနထံ န ကရေယျ ကုဟိဉ္စီတိ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရပ္ပဘေဒေ သဗ္ဗသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ တဏှံ န ကရေယျံ။ နိဗ္ဗနထော အဝနထော သ ဘိက္ခူတိ ယော ဟိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ နိတ္တဏှော ၊ တတော ဧဝ ကတ္ထစိပိ နန္ဒိယာ အဘာဝတော အဝနထော၊ သော ဘိက္ခု နာမ သံသာရေ ဘယဿ သမ္မဒေဝ ဣက္ခဏတာယ ဘိန္နကိလေသတာယ စာတိ အတ္ထော။

ယမိဓ ပထဝိဉ္စ ဝေဟာသံ၊ ရူပဂတံ ဇဂတောဂဓံ ကိဉ္စီတိ ယံကိဉ္စိ ဣဓ ပထဝီဂတံ ဘူမိနိဿိတံ ဝေဟာသံ ဝေဟာသဋ္ဌံ ဒေဝလောကနိဿိတံ ရူပဂတံ ရူပဇာတံ ရုပ္ပနသဘာဝံ ဇဂတောဂဓံ လောကိကံ ဘဝတ္တယပရိယာပန္နံ သင်္ခတံ။ ပရိဇီယတိ သဗ္ဗမနိစ္စန္တိ သဗ္ဗံ တံ ဇရာဘိဘူတံ၊ တတော ဧဝ အနိစ္စံ တတော ဧဝ ဒုက္ခံ အနတ္တာတိ ဧဝံ တိလက္ခဏာရောပနံ အာဟ။ အယံ ထေရဿ မဟာဝိပဿနာတိ ဝဒန္တိ။ ဧဝံ သမေစ္စ စရန္တိ မုတတ္တာတိ ဧဝံ သမေစ္စ အဘိသမေစ္စ ဝိပဿနာပညာသဟိတာယ မဂ္ဂပညာယ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ မုတတ္တာ ပရိညာတတ္တဘာဝါ ပဏ္ဍိတာ စရန္တိ ဝိဟရန္တိ။

ဥပဓီသူတိ ခန္ဓူပဓိအာဒီသု။ ဇနာတိ အန္ဓပုထုဇ္ဇနာ။ ဂဓိတာသေတိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ။ ဧတ္ထ ဟိ ဝိသေသတော ကာမဂုဏူပဓီသု ဆန္ဒော အပနေတဗ္ဗောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ဒိဋ္ဌသုတေ ပဋိဃေ စ မုတေ စာတိ။ ဒိဋ္ဌသုတေတိ ဒိဋ္ဌေ စေဝ သုတေ စ၊ ရူပသဒ္ဒေသူတိ အတ္ထော။ ပဋိဃေတိ ဃဋ္ဋနီယေ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ။ မုတေတိ ဝုတ္တာဝသေသေ မုတေ၊ ဂန္ဓရသေသူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သာရတ္ထပကာသနိယံ (သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၁၀) ‘‘ပဋိဃပဒေန ဂန္ဓရသာ ဂဟိတာ၊ မုတပဒေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ ဝိနောဒယ ဆန္ဒမနေဇောတိ ဧတသ္မိံ ဒိဋ္ဌာဒိဘေဒေ ပဉ္စကာမဂုဏေ ကာမစ္ဆန္ဒံ ဝိနောဒေဟိ၊ တထာ သတိ သဗ္ဗတ္ထ အနေဇော အဝိကပ္ပော ဘဝသိ။ ယော ဟေတ္ထ န လိမ္ပတိ မုနိ တမာဟူတိ ယော ဟိ ဧတ္ထ ကာမဂုဏေ တဏှာလေပေန န လိမ္ပတိ၊ တံ မောနေယျဓမ္မဋ္ဌတော ‘‘မုနီ’’တိ ပဏ္ဍိတာ ဝဒန္တိ။ ‘‘အထ သဋ္ဌိသိတာ’’တိ ပါဠီတိ အဓိပ္ပာယေန ကေစိ ‘‘သဋ္ဌိဓမ္မာရမ္မဏနိဿိတာ’’တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ ‘‘အဋ္ဌသဋ္ဌိသိတာ သဝိတက္ကာ’’တိ ပန ပါဠိ၊ အပ္ပကဉှိ ဦနံ အဓိကံ ဝါ န ဂဏနူပဂံ ဟောတီတိ။ အဋ္ဌသဋ္ဌိသိတာတိ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဂတသန္နိဿိတာ မိစ္ဆာဝိတက္ကာတိ အတ္ထောတိ ကေစိ ဝဒန္တိ။ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ စ သတ္တာဝါသာဘာဝလဒ္ဓိံ အဇ္ဈူပဂတာတိ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နဝါဒံ ဌပေတွာ ဣတရေသံ ဝသေန ‘‘အထ သဋ္ဌိသိတာ သဝိတက္ကာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယထာ ဟိ တဏှာလေပါဘာဝေန ဘိက္ခူတိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိလေပါဘာဝေနပီတိ ဒဿေတုံ ‘‘အထ သဋ္ဌိသိတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပုထုဇ္ဇနတာယ အဓမ္မာနိဝိဋ္ဌာတိ တေ ပန မိစ္ဆာဝိတက္ကာ နိစ္စာဒိဂါဟဝသေန အဓမ္မာ ဓမ္မတော အပေတာ ပုထုဇ္ဇနတာယံ အန္ဓဗာလေ နိဝိဋ္ဌာ အဘိနိဝိဋ္ဌာ။ န စ ဝဂ္ဂဂတဿ ကုဟိဉ္စီတိ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝတ္ထုသ္မိံ သဿတဝါဒါဒိမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝဂ္ဂဂတော၊ တံလဒ္ဓိကော န စ အဿ ဘဝေယျ။ အဋ္ဌကထာယံ (သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၁၀) ပန ‘‘အထ သဋ္ဌိသိတာ သဝိတက္ကာ၊ ပုထူ ဇနတာယ အဓမ္မာ နိဝိဋ္ဌာ’’တိ ပဒံ ဥဒ္ဓရိတွာ အထ ဆ အာရမ္မဏနိဿိတာ ပုထူ အဓမ္မဝိတက္ကာ ဇနတာယ နိဝိဋ္ဌာတိ ဝုတ္တံ။ တထာ န စ ဝဂ္ဂဂတဿ ကုဟိဉ္စီတိ တေသံ ဝသေန န ကတ္ထစိ ကိလေသဝဂ္ဂဂတော ဘဝေယျာတိ စ ဝုတ္တံ။ နော ပန ဒုဋ္ဌုလ္လဂါဟီ သ ဘိက္ခူတိ ယော ကိလေသေဟိ ဒူသိတတ္တာ အတိဝိယ ဒုဋ္ဌုလ္လတာ စ ဒုဋ္ဌုလ္လာနံ မိစ္ဆာဝါဒါနံ ဂဏှနသီလော စ နော အဿ နော ဘဝေယျ၊ သော ဘိက္ခု နာမ ဟောတီတိ။

ဒဗ္ဗောတိ ဒဗ္ဗဇာတိကော ပဏ္ဍိတော။ စိရရတ္တသမာဟိတောတိ စိရကာလတော ပဋ္ဌာယ သမာဟိတော။ အကုဟကောတိ ကောဟညရဟိတော အသဌော အမာယာဝီ။ နိပကောတိ နိပုဏော ဆေကော။ အပိဟာလူတိ နိတ္တဏှော။ သန္တံ ပဒံ အဇ္ဈဂမာတိ၊ နိဗ္ဗာနံ အဓိဂတော။ မောနေယျဓမ္မသမန္နာဂတတော မုနိ။ ပရိနိဗ္ဗုတောတိ အာရမ္မဏကရဏဝသေန နိဗ္ဗာနံ ပဋိစ္စ သဥပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတော။ ကင်္ခတိ ကာလန္တိ ဣဒါနိ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနတ္ထာယ ကာလံ အာဂမေတိ။ န တဿ ကိဉ္စိ ကရဏီယံ အတ္ထိ၊ ယထာ ဧဒိသော ဘဝိဿတိ၊ တထာ အတ္တာနံ သမ္ပာဒေတီတိ အဓိပ္ပာယော။

မာနံ ပဇဟဿူတိအာဒယော စတဿော ဂါထာ ပဋိဘာနသမ္ပတ္တိံ နိဿာယ အတ္တနော ပဝတ္တမာနံ မာနံ ဝိနောဒေန္တေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ မာနံ ပဇဟဿူတိ သေယျမာနာဒိနဝဝိဓံ မာနံ ပရိစ္စဇ။ ဂေါတမာတိ ဂေါတမဂေါတ္တဿ ဘဂဝတော သာဝကတ္တာ အတ္တာနံ ဂေါတမဂေါတ္တံ ကတွာ အာလပတိ။ မာနပထန္တိ မာနဿ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘူတံ အယောနိသောမနသိကာရပရိက္ခိတ္တံ ဇာတိအာဒိံ တပ္ပဋိဗဒ္ဓကိလေသပ္ပဟာနေန ဇဟဿု ပဇဟ။ အသေသန္တိ သဗ္ဗမေဝ။ မာနပထမှိ သ မုစ္ဆိတောတိ မာနဝတ္ထုနိမိတ္တံ မုစ္ဆံ အာပန္နော။ ဝိပ္ပဋိသာရီဟုဝါ စိရရတ္တန္တိ ဣမသ္မိံ မာနပထာနုယောဂက္ခဏေ ဝီတိဝတ္တေ ပုဗ္ဗေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိဿ၊ ‘‘နဋ္ဌောဟမသ္မီ’’တိ ဝိပ္ပဋိသာရီ အဟုဝါ အဟောသိ။

မက္ခေနမက္ခိတာ ပဇာတိ သူရာဒိနာ အတ္တာနံ ဥက္ကံသေတွာ ပရေ ဝမ္ဘေတွာ ပရဂုဏမက္ခနလက္ခဏေန မက္ခေန ပိသိတတ္တာ မက္ခီ။ ပုဂ္ဂလော ဟိ ယထာ ယထာ ပရေသံ ဂုဏေ မက္ခေတိ၊ တထာ တထာ အတ္တနော ဂုဏေ ပုဉ္ဇတိ နိရာကရောတိ နာမ။ မာနဟတာတိ မာနေန ဟတဂုဏာ။ နိရယံ ပပတန္တီတိ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။

မဂ္ဂဇိနောတိ မဂ္ဂေန ဝိဇိတကိလေသော။ ကိတ္တိဉ္စ သုခဉ္စာတိ ဝိညူဟိ ပသံသိတဉ္စ ကာယိကစေတသိကသုခဉ္စ အနုဘောတီတိ ပဋိလဘတိ။ ဓမ္မဒသောတိ တမာဟု တထတ္တန္တိ တံ တထဘာဝံ သမ္မာပဋိပန္နံ ယာထာဝတော ဓမ္မဒဿီတိ ပဏ္ဍိတာ အာဟု။

အခိလောတိ ပဉ္စစေတောခိလရဟိတော။ ပဓာနဝါတိ သမ္မပ္ပဓာနဝီရိယသမ္ပန္နော။ ဝိသုဒ္ဓါတိ နီဝရဏသင်္ခါတဝလာဟကာပဂမေန ဝိသုဒ္ဓမာနသော ။ အသေသန္တိ နဝဝိဓမ္ပိ မာနံ အဂ္ဂမဂ္ဂေန ပဇဟိတွာ။ ဝိဇ္ဇာယန္တကရော သမိတာဝီတိ သဗ္ဗသော သမိတကိလေသော တိဝိဓာယ ဝိဇ္ဇာယ ပရိယောသာနပ္ပတ္တော ဟောတီတိ အတ္တာနံ ဩဝဒတိ။

အထေကဒိဝသံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အညတရေန ရာဇမဟာမတ္တေန နိမန္တိတော ပုဗ္ဗဏှသမယံ တဿ ဂေဟံ ဂန္တွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ အာယသ္မတာ ဝင်္ဂီသေန ပစ္ဆာသမဏေန။ အထ တသ္မိံ ဂေဟေ ဣတ္ထိယော သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ဝန္ဒိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ၊ ဓမ္မံ သုဏန္တိ။ အထာယသ္မတော ဝင်္ဂီသဿ နဝပဗ္ဗဇိတဿ အာရမ္မဏံ ပရိဂ္ဂဟေတုံ အသက္ကောန္တဿ ဝိသဘာဂါရမ္မဏေ ရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော သဒ္ဓါ ဥဇုဇာတိကော ကုလပုတ္တော ‘‘အယံ မေ ရာဂေါ ဝဍ္ဎိတွာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ သမ္ပရာယိကမ္ပိ အတ္ထံ နာသေယျာ’’တိ စိန္တေတွာ ယထာနိသိန္နောဝ ထေရဿ အတ္တနော ပဝတ္တိံ အာဝိကရောန္တော ‘‘ကာမရာဂေနာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ယဒိပိ ကိလေသရဇ္ဇနပရိဠာဟော ကာယမ္ပိ ဗာဓတိ၊ စိတ္တံ ပန ဗာဓေန္တော စိရတရံ ဗာဓေတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ကာမရာဂေန ဍယှာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘စိတ္တံ မေ ပရိဍယှတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ နိဗ္ဗာပနန္တိ ရာဂနိဗ္ဗာပနကာရဏံ ရာဂပရိဠာဟဿ နိဗ္ဗာပနသမတ္ထံ ဩဝါဒံ ကရောဟီတိ အတ္ထော။

သညာယ ဝိပရိယေသာတိအာဒိကာ ဂါထာ တေန ယာစိတေန အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ဝုတ္တာ။ ဝိပရိယေသာတိ ဝိပလ္လာသေန အသုဘေ သုဘန္တိ ပဝတ္တေန ဝိပရီတဂ္ဂါဟေန။ နိမိတ္တန္တိ ကိလေသဇနကနိမိတ္တံ။ ပရိဝဇ္ဇေဟီတိ ပရိဗ္ဗဇ။ သုဘံ ရာဂူပသံဟိတန္တိ ရာဂဝဍ္ဎနာရမ္မဏံ သုဘံ ပရိဝဇ္ဇေန္တော အသုဘသညာယ ပရိဝဇ္ဇေယျ၊ သဗ္ဗတ္ထ အနဘိရတိသညာယ။ တသ္မာ တဒုဘယမ္ပိ ဒဿေန္တော ‘‘အသုဘာယာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ အသုဘာယာတိ အသုဘာနုပဿနာယ။ စိတ္တံ ဘာဝေဟိ ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတန္တိ အတ္တနော စိတ္တဝိက္ခေပါဘာဝေန ဧကဂ္ဂံ အာရမ္မဏေသု သုသမာဟိတံ အပ္ပိတံ ကတွာ ဘာဝေဟိ တဝ အသုဘာနုပဿနံ သုကရံ အက္ခာမီတိ။ သတိ ကာယဂတာ တျတ္ထူတိ ဝုတ္တကာယဂတာသတိဘာဝနာ တယာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဟောတူတိ အတ္ထော။ နိဗ္ဗိဒါဗဟုလော ဘဝါတိ အတ္တဘာဝေ သဗ္ဗသ္မိဉ္စ နိဗ္ဗေဒဗဟုလော ဟောဟိ။

အနိမိတ္တဉ္စ ဘာဝေဟီတိ နိစ္စနိမိတ္တာဒီနံ ဥဂ္ဃာဋနေန ဝိသေသတော အနိစ္စာနုပဿနာ အနိမိတ္တာ နာမ၊ တတော မာနာနုသယမုဇ္ဇဟာတိ တံ ဘာဝေန္တော မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ အဂ္ဂမဂ္ဂါဓိဂမေန မာနာနုသယံ သမုစ္ဆိန္ဒ။ မာနာဘိသမယာတိ မာနဿ ဒဿနာဘိသမယာ စေဝ ပဟာနာဘိသမယာ စ။ ဥပသန္တောတိ သဗ္ဗသော ရာဂါဒီနံ သန္တတာယ ဥပသန္တော စရိဿသိ ဝိဟရိဿသီတိ အတ္ထော။

တမေဝ ဝါစန္တိအာဒိကာ စတဿော ဂါထာ ဘဂဝတာ သုဘာသိတသုတ္တေ (သံ။ နိ။ ၁။၂၁၃) ဒေသိတေ သောမနဿဇာတေန ထေရေန ဘဂဝန္တံ သမ္မုခါ အဘိတ္ထဝန္တေန ဝုတ္တာ။ ယာယတ္တာနံ န တာပယေတိ ယာယ ဝါစာယ ဟေတုဘူတာယ အတ္တာနံ ဝိပ္ပဋိသာရေန န တာပေယျ န ဝိဟေဌေယျ။ ပရေ စ န ဝိဟိံသေယျာတိ ပရေ စ ပရေဟိ ဘိန္ဒန္တော န ဗာဓေယျ။ သာ ဝေ ဝါစာ သုဘာသိတာတိ သာ ဝါစာ ဧကံသေန သုဘာသိတာ နာမ၊ တသ္မာ တမေဝ ဝါစံ ဘာသေယျာတိ ယောဇနာ။ ဣမာယ ဂါထာယ အပိသုဏဝါစာဝသေန ဘဂဝန္တံ ထောမေတိ။

ပဋိနန္ဒိတာတိ ပဋိမုခဘာဝေန နန္ဒိတာ ပိယာယိတာ သမ္ပတိ အာယတိဉ္စ သုဏန္တေဟိ သမ္ပဋိစ္ဆိတာ။ ယံ အနာဒါယာတိ ယံ ဝါစံ ဘာသန္တော ပါပါနိ ပရေသံ အပ္ပိယာနိ အနိဋ္ဌာနိ ဖရုသဝစနာနိ အနာဒါယ အဂ္ဂဟေတွာ အတ္ထဗျဉ္ဇနမဓုရံ ပိယမေဝ ဒီပေတိ။ တမေဝ ပိယဝါစံ ဘာသေယျာတိ ပိယဝါစာဝသေန အဘိတ္ထဝိ။

အမတာတိ သာဓုဘာဝေန အမတသဒိသာ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘သစ္စံ ဟဝေ သာဓုတရံ ရသာန’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၇၃)။ နိဗ္ဗာနာမတပစ္စယတ္တာ ဝါ အမတာ။ ဧသ ဓမ္မော သနန္တနောတိ ယာ အယံ သစ္စဝါစာ နာမ၊ ဧသ ပေါရာဏော ဓမ္မော စရိယာ ပဝေဏိ။ ဣဒမေဝ ဟိ ပေါရာဏာနံ အာစိဏ္ဏံ ယံ တေ န အလိကံ ဘာသိံသု။ တေနာဟ – ‘‘သစ္စေ အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ၊ အာဟု သန္တော ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ။ တတ္ထ သစ္စေ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ ဧဝ အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတ္ထေ ပတိဋ္ဌိတာ၊ အတ္ထေ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ ဧဝ ဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတာ ဟောန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သစ္စဝိသေသနမေဝ ဝါ ဧတံ။ ဣဒဉှိ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သစ္စေ ပတိဋ္ဌိတာ။ ကီဒိသေ? အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ၊ ယံ ပရေသံ အတ္ထတော အနပေတတ္တာ အတ္ထံ အနုပရောဓကရံ၊ ဓမ္မတော အနပေတတ္တာ ဓမ္မံ ဓမ္မိကမေဝ အတ္ထံ သာဓေတီတိ။ ဣမာယ ဂါထာယ သစ္စဝါစာဝသေန အဘိတ္ထဝိ။ ခေမန္တိ အဘယံ နိရုပဒ္ဒဝံ။ ကေန ကာရဏေနာတိ စေ? နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ ဒုက္ခဿန္တကိရိယာယ၊ ယသ္မာ ကိလေသနိဗ္ဗာနံ ပါပေတိ၊ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ စ အန္တကိရိယာယ သံဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ခေမန္တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ယံ ဗုဒ္ဓါ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ ဝါ ဒုက္ခဿန္တကိရိယာယ ဝါတိ ဒွိန္နံ နိဗ္ဗာနဓာတူနံ အတ္ထာယ ခေမမဂ္ဂပ္ပကာသနတော ခေမံ ဝါစံ ဘာသတိ။ သာ ဝေ ဝါစာနမုတ္တမာတိ သာ ဝါစာ သဗ္ဗဝါစာနံ သေဋ္ဌာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဣမာယ ဂါထာယ မန္တာဝစနဝသေန ဘဂဝန္တံ အဘိတ္ထဝန္တော အရဟတ္တနိကူဋေန ထောမနံ ပရိယောသာပေတိ။

ဂမ္ဘီရပညောတိ တိဿော ဂါထာ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ပသံသနဝသေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ဂမ္ဘီရပညောတိ ဂမ္ဘီရေသု ခန္ဓာယတနာဒီသု ပဝတ္တာယ နိပုဏာယ ပညာယ သမန္နာဂတတ္တာ ဂမ္ဘီရပညော။ မေဓာသင်္ခါတာယ ဓမ္မောဇပညာယ သမန္နာဂတတ္တာ မေဓာဝီ။ ‘‘အယံ ဒုဂ္ဂတိယာ မဂ္ဂေါ၊ အယံ သုဂတိယာ မဂ္ဂေါ၊ အယံ နိဗ္ဗာနဿ မဂ္ဂေါ’’တိ ဧဝံ မဂ္ဂေ စ အမဂ္ဂေ စ ကောဝိဒတာယ မဂ္ဂါမဂ္ဂဿ ကောဝိဒေါ။ မဟတိယာ သာဝကပါရမီဉာဏဿ မတ္ထကံ ပတ္တာယ ပညာယ ဝသေန မဟာပညော။ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဘိက္ခုနန္တိ သမ္မဒေဝ ပဝတ္တိံ နိဝတ္တိံ ဝိဘာဝေန္တော ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တဿာ ပန ဒေသနာယ ပဝတ္တိအာကာရံ ဒဿေတုံ ‘‘သံခိတ္တေနပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ သံခိတ္တေနပီတိ ‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ အာဝုသော၊ အရိယသစ္စာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ…ပေ… ဣမာနိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ တသ္မာ တိဟာဝုသော၊ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ ဧဝံ သံခိတ္တေနပိ ဒေသေတိ။ ‘‘ကတမဉ္စာဝုသော၊ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ? ဇာတိပိ ဒုက္ခာ’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၃။၃၇၂-၃၇၃) နယေန တာနေဝ ဝိဘဇန္တော ဝိတ္ထာရေနပိ ဘာသတိ။ ခန္ဓာဒိဒေသနာသုပိ ဧသေဝ နယော။ သာလိကာယိဝ နိဂ္ဃောသောတိ ယထာ မဓုရံ အမ္ဗပက္ကံ သာယိတွာ ပက္ခေဟိ ဝါတံ ဒတွာ မဓုရရဝံ နိစ္ဆာရေန္တိယာ သာလိကာယ နိဂ္ဃောသော၊ ဧဝံ ထေရဿ ဓမ္မံ ကထေန္တဿ မဓုရော နိဂ္ဃောသော ဟောတိ။ ဓမ္မသေနာပတိဿ ဟိ ပိတ္တာဒီနံ ဝသေန အပလိဗုဒ္ဓဝစနံ ဟောတိ၊ အယဒဏ္ဍေန ပဟဋကံသထာလကော ဝိယ သဒ္ဒေါ နိစ္ဆရတိ။ ပဋိဘာနံ ဥဒိယျတီတိ ကထေတုကမျတာယ သတိ သမုဒ္ဒတော ဝီစိယော ဝိယ ဥပရူပရိ အနန္တံ ပဋိဘာနံ ဥဋ္ဌဟတိ။

တဿာတိ ဓမ္မသေနာပတိဿ။ တန္တိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ။ သုဏန္တီတိ ယံ နော ထေရော ကထေတိ၊ တံ နော သောဿာမာတိ အာဒရဇာတာ သုဏန္တိ။ မဓုရန္တိ ဣဋ္ဌံ။ ရဇနီယေနာတိ ကန္တေန။ သဝနီယေနာတိ ကဏ္ဏသုခေန။ ဝဂ္ဂုနာတိ မဋ္ဌေန မနောဟရေန။ ဥဒဂ္ဂစိတ္တာတိ ဩဒဂျပီတိယာ ဝသေန ဥဒဂ္ဂစိတ္တာ အလီနစိတ္တာ။ မုဒိတာတိ အာမောဒိတာ ပါမောဇ္ဇေန သမန္နာဂတာ။ ဩဓေန္တီတိ အဝဒဟန္တိ အညာယ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တာ သောတံ ဥပနေန္တိ။

အဇ္ဇပန္နရသေတိအာဒိကာ စတဿော ဂါထာ ပဝါရဏာသုတ္တန္တဒေသနာယ (သံ။ နိ။ ၁။၂၁၅) သတ္ထာရံ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတံ နိသိန္နံ ဒိသွာ ထောမေန္တေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ပန္နရသေတိ ယသ္မိဉှိ သမယေ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗာရာမေ နိသီဒန္တော သာယနှသမယေ သမ္ပတ္တပရိသာယ ကာလယုတ္တံ သမယယုတ္တံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ၊ ဥဒကကောဋ္ဌကေ ဂတ္တာနိ ပရိသိဉ္စိတွာ၊ ဝတ္ထနိဝသနော ဧကံသံ သုဂတမဟာစီဝရံ ကတွာ၊ မိဂါရမာတုပါသာဒေ မဇ္ဈိမထမ္ဘံ နိဿာယ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိတွာ၊ သမန္တတော နိသိန္နံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အနုဝိလောကေတွာ တဒဟုပေါသထေ ပဝါရဏာဒိဝသေ နိသိန္နော ဟောတိ၊ ဣမသ္မိံ ပန္နရသီဥပေါသထေတိ အတ္ထော။ ဝိသုဒ္ဓိယာတိ ဝိသုဒ္ဓတ္ထာယ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏာယ။ ဘိက္ခူ ပဉ္စသတာ သမာဂတာတိ ၊ ပဉ္စသတမတ္တာ ဘိက္ခူ သတ္ထာရံ ပရိဝါရေတွာ နိသဇ္ဇဝသေန စေဝ အဇ္ဈာသယဝသေန စ သမာဂတာ။ တေ စ သံယောဇနဗန္ဓနစ္ဆိဒါတိ သံယောဇနသင်္ခါတေ သန္တာနဿ ဗန္ဓနဘူတေ ကိလေသေ ဆိန္ဒိတွာ ဌိတာ။ တတော ဧဝ အနီဃာ ခီဏပုနဗ္ဘဝါ ဣသီတိ ကိလေသဒုက္ခာဘာဝေန နိဒုက္ခာ ခီဏပုနဗ္ဘဝါ၊ အသေက္ခာနံ သီလက္ခန္ဓာဒီနံ ဧသိတဘာဝေန ဣသီတိ။

ဝိဇိတသင်္ဂါမန္တိ ဝိဇိတကိလေသသင်္ဂါမတ္တာ ဝိဇိတမာရဗလတ္တာ ဝိဇိတသင်္ဂါမံ။ သတ္ထဝါဟန္တိ အဋ္ဌင်္ဂိကေ အရိယမဂ္ဂရထေ အာရောပေတွာ ဝေနေယျသတ္တေ ဝါဟေတိ သံသာရကန္တာရတော ဥတ္တာရေတီတိ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော။ တေနာဟ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ‘‘ဥဋ္ဌေဟိ၊ ဝီရ၊ ဝိဇိတသင်္ဂါမ၊ သတ္ထဝါဟာ’’တိ (မဟာဝ။ ၈၊ မ။ နိ။ ၁။၂၈၂)၊ တံ သတ္ထဝါဟံ အနုတ္တရံ သတ္ထာရံ သာဝကာ ပယိရုပါသန္တိ။ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနောတိ ဧဝရူပေဟိ သာဝကေဟိ ပရိဝါရိတော စက္ကဝတ္တိ ဝိယ ရာဇာ အမစ္စပရိဝါရိတော ဇနပဒစာရိကဝသေန သမန္တာ အနုပရိယေတီတိ ယောဇနာ။

ပလာပေါတိ တုစ္ဆော အန္တောသာရရဟိတော၊ သီလရဟိတောတိ အတ္ထော။ ဝန္ဒေ အာဒိစ္စဗန္ဓုနန္တိ အာဒိစ္စဗန္ဓုံ သတ္ထာရံ ဒသဗလံ ဝန္ဒာမီတိ ဝဒတိ။

ပရောသဟဿန္တိအာဒိကာ စတဿော ဂါထာ နိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တာယ ဓမ္မိယာ ကထာယ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ဘဂဝန္တံ ထောမေန္တေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ပရောသဟဿန္တိ အတိရေကသဟဿံ၊ အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသဟဿာနိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အကုတောဘယန္တိ နိဗ္ဗာနေ ကုတောစိပိ ဘယံ နတ္ထိ။ နိဗ္ဗာနံ ပတ္တဿ စ ကုတောစိပိ ဘယံ နတ္ထီတိ နိဗ္ဗာနံ အကုတောဘယံ နာမ။

‘‘အာဂုံ န ကရောတီ’’တိအာဒိနာ (သု။ နိ။ ၅၂၇) ဝုတ္တကာရဏေဟိ ဘဂဝါ နာဂေါတိ ဝုစ္စတီတိ နာဂနာမောသိ ဘဂဝါတိ။ ဣသီနံ ဣသိသတ္တမောတိ သာဝကပစ္စေကဗုဒ္ဓဣသီနံ ဥတ္တမော ဣသိ၊ ဝိပဿီသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတော ပဋ္ဌာယ ဣသီနံ ဝါ သတ္တမကော ဣသိ။ မဟာမေဃောဝါတိ စာတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃော ဝိယ ဟုတွာ။

ဒိဝါ ဝိဟာရာတိ ပဋိသလ္လာနဋ္ဌာနတော။ သာဝကော တေ၊ မဟာဝီရ၊ ပါဒေ ဝန္ဒတိ ဝင်္ဂီသောတိ ဣဒံ ထေရော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ဝိသေသာဓိဂမံ ပကာသေန္တော ဝဒတိ။

ဥမ္မဂ္ဂပထန္တိအာဒိကာ စတဿော ဂါထာ ဘဂဝတာ ‘‘ကိံ နု တေ၊ ဝင်္ဂီသ၊ ဣမာ ဂါထာယော ပုဗ္ဗေ ပရိဝိတက္ကိတာ၊ ဥဒါဟု ဌာနသော စေတာ ပဋိဘန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတေန ဌာနသော ပဋိဘန္တီတိ ဒဿေန္တေန ဝုတ္တာ။ ကသ္မာ ပနေဝံ တံ ဘဂဝါ အဝေါစ? သင်္ဃမဇ္ဈေ ကိရ ကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘ဝင်္ဂီသတ္ထေရော ဝိဿဋ္ဌဂန္ထော နေဝ ဥဒ္ဒေသေန၊ န ပရိပုစ္ဆာယ၊ န ယောနိသောမနသိကာရေန ကမ္မံ ကရောတိ။ ဂါထံ ဗန္ဓန္တော ဝဏ္ဏပဒါနိ ကရောန္တော ဝိစရတီ’’တိ။ အထ ဘဂဝါ ‘‘ဣမေ ဘိက္ခူ ဝင်္ဂီသဿ ပဋိဘာနသမ္ပတ္တိံ န ဇာနန္တိ၊ အဟမဿ ပဋိဘာနသမ္ပတ္တိံ ဇာနာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဝင်္ဂီသာ’’တိအာဒိနာ ပုစ္ဆတိ။ ဥမ္မဂ္ဂပထန္တိ အနေကာနိ ကိလေသုပ္ပဇ္ဇနပထာနိ။ ဝဋ္ဋပ္ပသုတပထတာယ ဟိ ပထန္တိ ဝုတ္တံ။ ပဘိဇ္ဇ ခီလာနီတိ ရာဂါဒိခီလာနိ ပဉ္စ ဘိန္ဒိတွာ စရသိ။ တံ ပဿထာတိ ဧဝံ အဘိဘုယျ စ ဆိန္ဒိတွာ စ စရန္တံ ဗုဒ္ဓံ ပဿထ။ ဗန္ဓပမုဉ္စကရန္တိ ဗန္ဓနမောစနကရံ။ အသိတန္တိ အနိဿိတံ။ ဘာဂသော ပဋိဘဇ္ဇာတိ သတိပဋ္ဌာနာဒိကောဋ္ဌာသတော ဓမ္မံ ပဋိဘဇ္ဇနီယံ ကတွာ။ ပဝိဘဇ္ဇာတိပိ ပါဌော။ ဥဒ္ဒေသာဒိကောဋ္ဌာသတော ပကာရေန ဝိဘဇိတွာ ဝိဘဇိတွာ ဓမ္မံ ဒေသေတီတိ အတ္ထော။

ဩဃဿာတိ ကာမာဒိစတုရောဃဿ။ အနေကဝိဟိတန္တိ သတိပဋ္ဌာနာဒိဝသေန အနေကဝိဓံ အဋ္ဌတိံသာယ ဝါ ကမ္မဋ္ဌာနာနံ ဝသေန အနေကပ္ပကာရံ အမတာဝဟံ မဂ္ဂံ အက္ခာသိ အဘာသိ။ တသ္မိဉ္စ အမတေ အက္ခာတေတိ တသ္မိံ တေန အက္ခာတေ အမတေ အမတာဝဟေ။ ဓမ္မဒသာတိ ဓမ္မဿ ပဿိတာရော။ ဌိတာ အသံဟီရာတိ ကေနစိ အသံဟာရိယာ ဟုတွာ ပတိဋ္ဌိတာ။ အတိဝိဇ္ဈာတိ အတိဝိဇ္ဈိတွာ။ သဗ္ဗဋ္ဌိတီနန္တိ သဗ္ဗေသံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာနံ ဝိညာဏဋ္ဌိတီနံ ဝါ။ အတိက္ကမမဒ္ဒသာတိ အတိက္ကမဘူတံ နိဗ္ဗာနံ အဒ္ဒသ။ အဂ္ဂန္တိ ဥတ္တမံ ဓမ္မံ။ အဂ္ဂေတိ ဝါ ပါဌော၊ ပဌမတရန္တိ အတ္ထော။ ဒသဒ္ဓါနန္တိ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာနံ အဂ္ဂံ ဓမ္မံ၊ အဂ္ဂေ ဝါ အာဒိတော ဒေသယီတိ အတ္ထော။

တသ္မာတိ ယသ္မာ ‘‘ဧသ ဓမ္မော သုဒေသိတော’’တိ ဇာနန္တေန ပမာဒေါ န ကာတဗ္ဗော၊ တသ္မာ အနုသိက္ခေတိ တိဿော သိက္ခာ ဝိပဿနာပဋိပါဋိယာ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ စ သိက္ခေယျ။

ဗုဒ္ဓါနုဗုဒ္ဓါတိအာဒိကာ တိဿော ဂါထာ အာယသ္မတော အညာတကောဏ္ဍညတ္ထေရဿ ထောမနဝသေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ဗုဒ္ဓါနုဗုဒ္ဓါတိ ဗုဒ္ဓါနံ အနုဗုဒ္ဓါ ။ ဗုဒ္ဓါ ဟိ ပဌမံ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဗုဇ္ဈိံသု၊ ပစ္ဆာ ထေရော သဗ္ဗပဌမံ၊ တသ္မာ ဗုဒ္ဓါနုဗုဒ္ဓါတိ။ ထိရေဟိ သီလက္ခန္ဓာဒီဟိ သမန္နာဂတတ္တာ ထေရော၊ အကုပ္ပဓမ္မောတိ အတ္ထော။ တိဗ္ဗနိက္ကမောတိ ဒဠှဝီရိယော။ သုခဝိဟာရာနန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ။ ဝိဝေကာနန္တိ တိဏ္ဏမ္ပိ ဝိဝေကာနံ။ သဗ္ဗဿ တန္တိ ယံ သဗ္ဗသာဝကေန ပတ္တဗ္ဗံ၊ အဿ အနေန တံ အနုပ္ပတ္တံ။ အပ္ပမတ္တဿ သိက္ခတောတိ အပ္ပမတ္တေန ဟုတွာ သိက္ခန္တေန။

တေဝိဇ္ဇောစေတောပရိယကောဝိဒေါတိ ဆသု အဘိညာသု စတဿော ဝဒတိ၊ ဣတရာ ဒွေ ယဒိပိ န ဝုတ္တာ၊ ထေရော ပန ဆဠဘိညောဝ။ ယသ္မာ ထေရံ ဟိမဝန္တေ ဆဒ္ဒန္တဒဟတော အာဂန္တွာ ဘဂဝတိ ပရမနိပစ္စကာရံ ဒဿေတွာ၊ ဝန္ဒန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသေန ဘဂဝတော သမ္မုခါ ထေရံ အဘိတ္ထဝန္တေန ဣမာ ဂါထာ ဝုတ္တာ၊ တသ္မာ ‘‘ကောဏ္ဍညော ဗုဒ္ဓဒါယာဒေါ၊ ပါဒေ ဝန္ဒတိ သတ္ထုနော’’တိ ဝုတ္တံ။

နဂဿ ပဿေတိအာဒိကာ တိဿော ဂါထာ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ သဗ္ဗေဟေဝ အရဟန္တေဟိ ဘဂဝတိ ကာဠသိလာယံ ဝိဟရန္တေ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေသံ ဘိက္ခူနံ စိတ္တံ သမနွေသန္တော အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိံ ပဿိတ္ထ။ တံ ဒိသွာ အာယသ္မာ ဝင်္ဂီသော ဘဂဝန္တံ ထေရေ စ အဘိတ္ထဝန္တော အဘာသိ။ တတ္ထ နဂဿ ပဿေတိ ဣသိဂိလိပဗ္ဗတဿ ပဿေ ကာဠသိလာယံ။ အာသီနန္တိ နိသိန္နံ။

စေတသာတိ အတ္တနော စေတောပရိယဉာဏေန။ စိတ္တံ နေသံ သမနွေသန္တိ တေသံ ခီဏာသဝဘိက္ခူနံ စိတ္တံ သမနွေသန္တော။ အနုပရိယေတီတိ အနုက္ကမေန ပရိစ္ဆိန္ဒတိ။

ဧဝံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နံ ‘‘မုနိံ ဒုက္ခဿ ပါရဂု’’န္တိ ဝုတ္တာယ သတ္ထုသမ္ပတ္တိယာ စေဝ ‘‘တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနော’’တိ ဝုတ္တာယ သာဝကသမ္ပတ္တိယာ စာတိ သဗ္ဗေဟိ အင်္ဂေဟိ သမ္ပန္နံ သမန္နာဂတံ။ မုနိန္တိ ဟိ ဣမိနာ ပဒေန မောနသင်္ခါတေန ဉာဏေန သတ္ထု အနဝသေသဉေယျာဝဗောဓော ဝုတ္တောတိ အနာဝရဏဉာဏေန ဒသဗလဉာဏာဒီနံ သင်္ဂဟော ကတော ဟောတိ၊ တေနဿ ဉာဏသမ္ပဒံ ဒဿေတိ။ ဒုက္ခဿ ပါရဂုန္တိ ဣမိနာ ပဟာနသမ္ပဒံ။ တဒုဘယေန စ သတ္ထု အာနုဘာဝသမ္ပဒါဒယော ဒဿိတာ ဟောန္တိ။ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနောတိ ဣမိနာ သာဝကာနံ ဉာဏသမ္ပတ္တိဒီပနေန စ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ အဓိဂမဒီပနေန စ ပဒဒွယေန သတ္ထုသာဝကသမ္ပတ္တိ ဒဿိတာ ဟောတိ။ တထာ ဟိ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ‘‘မုနိံ ဒုက္ခဿ ပါရဂုံ။ အနေကာကာရသမ္ပန္နံ၊ ပယိရုပါသန္တိ ဂေါတမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အနေကာကာရသမ္ပန္နန္တိ အနေကေဟိ အာကာရေဟိ သမ္ပန္နံ၊ အနေကာကာရဂုဏသမန္နာဂတန္တိ အတ္ထော။

စန္ဒောယထာတိ ဂါထာ ဘဂဝန္တံ စမ္ပာနဂရေ ဂဂ္ဂရာယ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန အနေကေဟိ စ ဒေဝနာဂသဟဿေဟိ ပရိဝုတံ အတ္တနော ဝဏ္ဏေန စ ယသသာ စ ဝိရောစမာနံ ဒိသွာ သောမနဿဇာတေန အဘိတ္ထဝန္တေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ စန္ဒော ယထာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေတိ ယထာ သရဒသမယေ အပဂတဝလာဟကေ ဝလာဟကသဒိသေန အညေန စ မဟိကာဒိနာ ဥပက္ကိလေသေန ဝိမုတ္တေ အာကာသေ ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိရောစတိ၊ ဝီတမလောဝ ဘာဏုမာတိ တေနေဝ ဝလာဟကာဒိဥပက္ကိလေသဝိဂမေန ဝိဂတမလော ဘာဏုမာ သူရိယော ယထာ ဝိရောစတိ။ ဧဝမ္ပိ၊ အင်္ဂီရသ၊ တွန္တိ ဧဝံ အင်္ဂေဟိ နိစ္ဆရဏဇုတီဟိ ဇုတိမန္တ တွမ္ပိ မဟာမုနိ ဘဂဝါ၊ အတိရောစသိ အတ္တနော ယသသာ သဒေဝကံ လောကံ အတိက္ကမိတွာ ဝိရောစသီတိ။

ကာဝေယျမတ္တာတိအာဒိကာ ဒသ ဂါထာ အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ သတ္ထု အတ္တနော စ ဂုဏေ ဝိဘာဝေန္တေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ကာဝေယျမတ္တာတိ ကာဝေယျေန ကဗ္ဗကရဏေန မတ္တာ မာနိတာ သမ္ဘာဝိတာ ဂုဏောဒယံ အာပန္နာ။ အဒ္ဒသာမာတိ အဒ္ဒသိမှာ။

အဒ္ဓါ နော ဥဒပဇ္ဇထာတိ ရတနတ္တယံ အဒ္ဓါ အမှာကံ ဥပကာရတ္ထာယ ဥပ္ပဇ္ဇိ။

ဝစနန္တိ သစ္စပဋိသံယုတ္တံ ဓမ္မကထံ။ ခန္ဓေ အာယတနာနိ စ ဓာတုယော စာတိ ပဉ္စက္ခန္ဓေ ဒွါဒသာယတနာနိ၊ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော စ။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ခန္ဓာဒိကထာ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၄၂၁ အာဒယော) ဝိတ္ထာရိတာ ဧဝါတိ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိဒိတွာနာတိ ရူပါဒိဝိဘာဂါဒိတော အနိစ္စတာဒိတော စ ပုဗ္ဗဘာဂဉာဏေန ဇာနိတွာ။

ယေ တေ သာသနကာရကာတိ ယေ တေ သတ္တာ တထာဂတာနံ သာသနကာရကာ၊ တေသံ ဗဟူနံ အတ္ထာယ ဝတ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ တထာဂတာ။

ယေနိယာမဂတဒ္ဒသာတိ နိယာမော ဧဝ နိယာမဂတံ၊ ယေ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော စ သမ္မတ္တနိယာမံ အဒ္ဒသံသု အဓိဂစ္ဆိံသု။ တေသံ အတ္ထာယ ဝတ ဗောဓိံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဇ္ဈဂမာ၊ မုနိ ဘဂဝါတိ ယောဇနာ။

သုဒေသိတာတိ ဝေနေယျဇ္ဈာသယာနုရူပံ သင်္ခေပတော ဝိတ္ထာရတော စ သုဋ္ဌု ဒေသိတာ။ စက္ခုမတာတိ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမတာ။ အတ္တဟိတကာမေဟိ အရဏီယာနိ ကရဏီယာနိ အရိယဘာဝကရာနိ၊ အရိယဿ ဝါ ဘဂဝတော သစ္စာနီတိ အရိယသစ္စာနိ။ ဒုက္ခန္တိအာဒိ တေသံ အရိယသစ္စာနံ သရူပဒဿနံ ။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ အရိယသစ္စကထာ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ သာ သဗ္ဗာကာရတော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၅၂၉ အာဒယော) ဝိတ္ထာရိတာတိ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝမေတေ တထာတိ ဧတေ ဒုက္ခာဒယော အရိယသစ္စဓမ္မာ ဧဝံ ဒုက္ခာဒိပ္ပကာရေန တထာ အဝိတထာ အနညထာ။ ဝုတ္တာ ဒိဋ္ဌာ မေ တေ ယထာ တထာတိ ယထာ သတ္ထာရာ ဝုတ္တာ၊ တထာ မယာ ဒိဋ္ဌာ၊ အရိယမဂ္ဂဉာဏေန ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဧဝံ တေသံ။ သဒတ္ထော မေ အနုပ္ပတ္တော အရဟတ္တံ မယာ သစ္ဆိကတံ။ တတော စ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သာသနံ ဩဝါဒါနုသိဋ္ဌိယံ အနုပတိဋ္ဌော။

သွာဂတံ ဝတ မေ အာသီတိ သုအာဂမနံ ဝတ မေ အဟောသိ။ မမ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေတိ မမ သမ္ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သန္တိကေ သမီပေ။

အဘိညာပါရမိပ္ပတ္တောတိ ဆန္နမ္ပိ အဘိညာနံ ပါရမိံ၊ ဥက္ကံသံ အဓိဂတော။ ဣမိနာ ဟိ ပဒေန ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဝိဝရိတုံ ‘‘သောတဓာတု ဝိသောဓိတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ပုစ္ဆာမိ သတ္ထာရန္တိအာဒိကာ ဒွါဒသ ဂါထာ အတ္တနော ဥပဇ္ဈာယဿ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ ပုစ္ဆန္တေန ဝုတ္တာ။ အာယသ္မတော နိဂြောဓကပ္ပတ္ထေရဿ ဟိ ပရိနိဗ္ဗာနကာလေ အာယသ္မာ ဝင်္ဂီသော အသမ္မုခါ အဟောသိ။ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗဉ္စ တေန တဿ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စာဒိ၊ ပုဗ္ဗဝါသနာဝသေန ဟိ တာဒိသဉ္စ အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆဿ ဝသလဝါဒေန သမုဒါစာရော ဝိယ ခီဏာသဝါနမ္ပိ ဟောတိယေဝ။ တေန ‘‘ပရိနိဗ္ဗုတော နု ခေါ မေ ဥပဇ္ဈာယော၊ ဥဒါဟု နော’’တိ ဥပ္ပန္နပရိဝိတက္ကော သတ္ထာရံ ပုစ္ဆိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဥပဇ္ဈာယဿ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ ပုစ္ဆန္တေန ဝုတ္တာ’’တိ။ တတ္ထ သတ္ထာရန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒီဟိ ဝေနေယျာနံ အနုသာသကံ။ အနောမပညန္တိ ဩမံ ဝုစ္စတိ ပရိတ္တံ လာမကံ။ န ဩမပညံ အနောမပညံ၊ မဟာပညန္တိ အတ္ထော။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ပစ္စက္ခမေဝ၊ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေတိ အတ္ထော။ ဝိစိကိစ္ဆာနန္တိ သံသယာနံ ဧဝရူပါနံ ဝါ ပရိဝိတက္ကာနံ ဆေတ္တာ။ အဂ္ဂါဠဝေတိ အဂ္ဂါဠဝစေတိယသင်္ခါတေ ဝိဟာရေ။ ဉာတောတိ ပါကဋော။ ယသဿီတိ လာဘသက္ကာရသမ္ပန္နော။ အဘိနိဗ္ဗုတတ္တောတိ ဥပသန္တသဘာဝေါ အပရိဍယှမာနစိတ္တော။

တယာ ကတန္တိ တာဒိသေ ဆာယာသမ္ပန္နေ နိဂြောဓရုက္ခမူလေ နိသိန္နတ္တာ ‘‘နိဂြောဓကပ္ပော’’တိ တယာ ကတံ နာမံ။ ဣတိ သော ယထာ အတ္တနာ ဥပလက္ခိတံ တထာ ဝဒတိ။ ဘဂဝါ ပန န နိသိန္နတ္တာ ဧဝ တံ တထာ အာလပတိ၊ အပိ စ ခေါ တတ္ထ အရဟတ္တံ ပတ္တတ္တာပိ။ ဗြာဟ္မဏဿာတိ ဇာတိံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သော ကိရ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလာ ပဗ္ဗဇိတော။ နမဿံ အစရိန္တိ နမဿမာနော ဝိဟာသိံ။ မုတျပေခေါတိ နိဗ္ဗာနေ ပတိဋ္ဌိတော။

ဒဠှဓမ္မဒဿီတိ ဘဂဝန္တံ အာလပတိ။ ဒဠှဓမ္မဉှိ နိဗ္ဗာနံ အဘိဇ္ဇနဋ္ဌေန၊ တဉ္စ ဘဂဝါ ပဿိ ဒဿေသိ စ။

သက္ကာတိပိ ဘဂဝန္တမေဝ ကုလနာမေန အာလပတိ။ မယမ္ပိ သဗ္ဗေတိ၊ နိရဝသေသပရိသံ သင်္ဂဏှိတွာ အတ္တာနံ ဒဿေန္တော ဝဒတိ။ သမန္တစက္ခူတိပိ ဘဂဝန္တမေဝ သဗ္ဗညုတညာဏေန အာလပတိ။ သမဝဋ္ဌိတာတိ သမ္မာ အဝဋ္ဌိတာ၊ အာဘောဂံ ကတွာ ဌိတာ။ နောတိ အမှာကံ။ သဝနာယာတိ ဣမဿ ပဉှဿ ဝေယျာကရဏံ သဝနတ္ထာယ။ သောတာတိ သောတဓာတုယာ။ တုဝံ နော သတ္ထာ တွမနုတ္တရောသီတိ ထုတိဝစနဝသေန ဝဒတိ။

ဆိန္ဒ နော ဝိစိကိစ္ဆန္တိ ဝိစိကိစ္ဆာပဋိရူပကံ တံ ပရိဝိတက္ကံ သန္ဓာယာဟ။ အကုသလဝိစိကိစ္ဆာယ ပန ထေရော နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆောဝ။ ဗြူဟိ မေတန္တိ ဗြူဟိ မေ ဧတံ။ ယံ မယာ ယာစိတောသိ ‘‘တံ သာဝကံ၊ သက္က၊ မယမ္ပိ သဗ္ဗေ အညာတုမိစ္ဆာမာ’’တိ ယာစိတောဝ၊ တံ ဗြာဟ္မဏံ ပရိနိဗ္ဗုတံ ဝေဒယ ဘူရိပည။ မဇ္ဈေဝ နော ဘာသာ’’တိ ပရိနိဗ္ဗုတံ ဇာနိတွာ မဟာပည ဘဂဝါ မဇ္ဈေဝ အမှာကံ သဗ္ဗေသံ ဘာသ၊ ယထာ သဗ္ဗေ မယံ ဇာနေယျာမ။ သက္ကောဝ ဒေဝါန သဟဿနေတ္တောတိ ၊ ဣဒံ ပန ထုတိဝစနမေဝ။ အပိစေတ္ထ အယမဓိပ္ပာယော – ယထာ သက္ကော သဟဿနေတ္တော ဒေဝါနံ မဇ္ဈေ တေဟိ သက္ကစ္စံ သမ္ပဋိစ္ဆိတဝစနံ ဘာသတိ၊ ဧဝံ အမှာကံ မဇ္ဈေ အမှေဟိ သမ္ပဋိစ္ဆိတဝစနံ ဘာသာတိ။

ယေ ကေစီတိ ဣမမ္ပိ ဂါထံ ဘဂဝန္တံ ထုနန္တော ဝတ္တုကာမတံ ဇနေတုံ ဘဏတိ။ တဿတ္ထော – ယေ ကေစိ အဘိဇ္ဈာဒယော ဂန္ထာ၊ တေသံ အပ္ပဟာနေ သတိ မောဟဝိစိကိစ္ဆာနံ ပဟာနာဘာဝတော မောဟမဂ္ဂါတိ စ၊ အညာဏပက္ခာတိ စ၊ ဝိစိကိစ္ဆဌာနာတိ စ ဝုစ္စန္တိ။ သဗ္ဗေ တေ တထာဂတံ ပတွာ တထာဂတဿ ဒေသနာဗလေန ဝိဒ္ဓံသိတာ ဘဝန္တိ၊ နဿန္တိ။ ကိံကာရဏန္တိ? စက္ခုဉှိ ဧတံ ပရမံ နရာနံ၊ ယသ္မာ တထာဂတော သဗ္ဗဂန္ထဝိဓမနေန ပညာစက္ခုဇနနတော နရာနံ ပရမံ စက္ခုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

နော စေ ဟိ ဇာတူတိ ဣမမ္ပိ ဂါထံ ထုနန္တော ဧဝ ဝတ္တုကာမတံ ဇနေန္တော ဘဏတိ။ တတ္ထ ဇာတူတိ ဧကံသဝစနံ။ ပုရိသောတိ ဘဂဝန္တံ သန္ဓာယာဟ။ ဇောတိမန္တောတိ ပညာဇောတိသမ္ပန္နာ သာရိပုတ္တာဒယော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယဒိ ဘဂဝါ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒေါ ဝါတော ဝိယ အဗ္ဘဃနံ ဒေသနာဝေဂေန ကိလေသေ ဝိဟနေယျ၊ တတော ယထာ အဗ္ဘဃနနိဝုတော လောကော တမောဝ ဟောတိ ဧကန္ဓကာရော၊ ဧဝံ သဗ္ဗောပိ လောကော အညာဏနိဝုတော တမောဝ သိယာ။ ယေ စာပိ ဣမေ ဣဒါနိ ဇောတိမန္တော ခါယန္တိ သာရိပုတ္တာဒယော၊ တေပိ န ဘာသေယျုံ၊ န ဒီပေယျုန္တိ။

ဓီရာ စာတိ ဣမမ္ပိ ဂါထံ ပုရိမနယေနေဝါဟ။ တဿတ္ထော – ဓီရာ စ ပဏ္ဍိတပုရိသာ၊ ပဇ္ဇောတကရာ ဘဝန္တိ ပညာပဇ္ဇောတံ ဥပ္ပာဒေန္တိ။ တံ တသ္မာ အဟံ တံ ဝီရ ပဓာနဝီရိယသမန္နာဂတ ဘဂဝါ၊ တထေဝ မညေ ဓီရော ပဇ္ဇောတကရောတွေဝ မညာမိ။ မယမ္ပိ ဝိပဿိနံ သဗ္ဗဓမ္မေ ယထာဘူတံ ပဿန္တံ ဘဂဝန္တံ ဇာနန္တာ ဧဝ ဥပါဂမိမှာ။ တသ္မာ ‘‘ပရိသာသု နော အာဝိကရောဟိ ကပ္ပံ ပရိနိဗ္ဗုတောဝ ယထာ နိဂြောဓကပ္ပံ အာဝိကရောဟိ ပကာသေဟီ’’တိ။

ခိပ္ပန္တိ ဣမမ္ပိ ဂါထံ ပုရိမနယေနေဝ အာဟ။ တဿတ္ထော – ဘဂဝါ ခိပ္ပံ ဂိရံ ဧရယ ဝဂ္ဂု ဝဂ္ဂုံ အစိရာယမာနော ဝါစံ ဘာသ ဝဂ္ဂု မနောဟရံ။ ဟံသောဝ ယထာ သုဝဏ္ဏဟံသော ဂေါစရံ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ဇာတဿရဝနသဏ္ဍံ ဒိသွာ ဂီဝံ ပဂ္ဂယှ ပက္ခေ ဥဒ္ဓုနိတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော သဏိကံ အတရမာနော ဝဂ္ဂုံ နိကူဇတိ ဂိရံ နိစ္ဆာရေတိ၊ ဧဝမေဝံ တွံ သဏိကံ နိကူဇ ဣမိနာ မဟာပုရိသလက္ခဏညတရေန ဗိန္ဒုဿရေန သုဋ္ဌု ဝိကပ္ပိတေန အဘိသင်္ခတေန၊ ဧတေ မယံ သဗ္ဗေ ဥဇုဂတာ အဝိက္ခိတ္တမာနသာ ဟုတွာ တဝ နိကူဇံ သုဏောမာတိ။

ပဟီနဇာတိမရဏန္တိ ၊ ဣဒမ္ပိ ပုရိမနယေနေဝ အာဟ။ တတ္ထ န သိဿတီတိ အသေသော၊ တံ အသေသံ၊ သောတာပန္နာဒယော ဝိယ ကိဉ္စိ အသေသေတွာ ပဟီနဇာတိမရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နိဂ္ဂယှာတိ နိဗန္ဓိတွာ၊ ဓောနန္တိ ဓုတသဗ္ဗပါပံ။ ဝဒေဿာမီတိ ကထာပေဿာမိ ဓမ္မံ။ န ကာမကာရော ဟောဟိ ပုထုဇ္ဇနာနန္တိ ပုထုဇ္ဇနသေက္ခာဒီနံ တိဝိဓာနံ ဇနာနံ ကာမကာရော နတ္ထိ၊ တေ ယံ ဣစ္ဆန္တိ ဉာတုံ ဝါ ဝတ္တုံ ဝါ၊ တံ န သက္ကောန္တိ။ သင်္ခေယျကာရော စ တထာဂတာနန္တိ တထာဂတာနံ ပန ဝီမံသကာရော ပညာပုဗ္ဗင်္ဂမကိရိယာ၊ တေ ယံ ဣစ္ဆန္တိ ဉာတုံ ဝါ ဝတ္တုံ ဝါ၊ တံ သက္ကောန္တိယေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

ဣဒါနိ တံ သင်္ခေယျကာရံ ပကာသေန္တော ‘‘သမ္ပန္နဝေယျာကရဏ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – တထာ ဟိ တဝ ဘဂဝါ ဣဒံ သမုဇ္ဇုပညဿ သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဋိဟတဘာဝေန ဥဇုဂတပညဿ သမ္မဒေဝ ဝုတ္တံ ပဝတ္တိတံ သမ္ပန္နဝေယျာကရဏံ ‘‘သန္တတိမဟာမတ္တော သတ္တတာလမတ္တံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ၊ သုပ္ပဗုဒ္ဓါ သက္ကော သတ္တမေ ဒိဝသေ ပထဝိံ ပဝိသိဿတီ’’တိ ဧဝမာဒိံ သမုဂ္ဂဟိတံ သမ္မဒေဝ ဥဂ္ဂဟိတံ အဝိပရီတံ ဒိဋ္ဌံ၊ ပုန သုဋ္ဌုတရံ အဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ အာဟ။ အယမဉ္ဇလိ ပစ္ဆိမော သုပ္ပဏာမိတောတိ အယံ အပရောပိ အဉ္ဇလိ သုဋ္ဌုတရံ ပဏာမိတော။ မာ မောဟယီ ဇာနန္တိ မာ နော အဝစနေန မောဟယိ၊ ဇာနန္တော တဿ ဂတိံ။ အနောမပညာတိ ဘဂဝန္တံ အာလပတိ။

ပရောပရန္တိ ဣမံ ပန ဂါထံ အပရေနပိ ပရိယာယေန အမောဟနမေဝ ယာစန္တော အာဟ။ တတ္ထ ပရောပရန္တိ လောကုတ္တရလောကိယဝသေန သုန္ဒရာသုန္ဒရံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ။ အရိယဓမ္မန္တိ စတုသစ္စဓမ္မံ။ ဝိဒိတွာတိ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ။ ဇာနန္တိ သဗ္ဗံ ဉေယျဓမ္မံ ဇာနန္တော။ ဝါစာဘိကင်္ခါမီတိ ယထာ ဃမ္မနိ ဃမ္မကာလေ ဥဏှာဘိတတ္တော ပုရိသော ကိလန္တော တသိတော ဝါရိံ၊ ဧဝံ တေ ဝါစံ အဘိကင်္ခါမိ။ သုတံ ပဝဿာတိ သုတသင်္ခါတံ သဒ္ဒါယတနံ ပဝဿ ပဂ္ဃရ မုဉ္စ ပဝတ္တ။ ‘‘သုတဿ ဝဿာ’’တိပိ ပါဠိ။ ဝုတ္တပကာရဿ သဒ္ဒါယတနဿ ဝုဋ္ဌိံ ဝဿာတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ ယာဒိသံ ဝါစံ အဘိကင်္ခတိ၊ တံ ပကာသေန္တော ‘‘ယဒတ္ထိက’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ကပ္ပာယနောတိ ကပ္ပမေဝ ပူဇာဝသေန ဝဒတိ။ ယထာ ဝိမုတ္တောတိ ‘‘ကိံ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ယထာ အသေက္ခော၊ ဥဒါဟု သဥပါဒိသေသာယ ယထာ သေက္ခော’’တိ ဝါ ပုစ္ဆတိ။ သေသမေတ္ထ ပါကဋမေဝ။

ဧဝံ ဒွါဒသဟိ ဂါထာဟိ ယာစိတော ဘဂဝါ တံ ဝိယာကရောန္တော ‘‘အစ္ဆေစ္ဆီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အစ္ဆေစ္ဆိ တဏှံ ဣဓ နာမရူပေ (ဣတိ ဘဂဝါ) ကဏှဿ သောတံ ဒီဃရတ္တာနုသယိတန္တိ ဣမသ္မိံ နာမရူပေ ကာမတဏှာဒိဘေဒါ တဏှာ ဒီဃရတ္တံ အပ္ပဟီနဋ္ဌေန အနုသယိတာ ကဏှနာမကဿ မာရဿ သောတန္တိပိ ဝုစ္စတိ။ တံ ကဏှဿ သောတမုတံ ဒီဃရတ္တာနုသယိတံ ဣဓ နာမရူပေ တဏှံ ကပ္ပာယနော ဆိန္ဒိ။ ဣတိ ဘဂဝါတိ ဣဒံ ပန သင်္ဂီတိကာရာနံ ဝစနံ။ အတာရိ ဇာတိံ မရဏံ အသေသန္တိ သော တံ တဏှံ ဆေတွာ အသေသံ ဇာတိမရဏံ အတရိ အနုပါဒိသေသာယ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ ဒဿေတိ၊ ဣစ္စဗြဝိ ဘဂဝါ ပဉ္စသေဋ္ဌောတိ အာယသ္မတာ ဝင်္ဂီသေန ပုဋ္ဌော ဘဂဝါ ဧဝံ အဝေါစ ပဉ္စဟိ သဒ္ဓါဒီဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ အနညသာဓာရဏေဟိ စက္ခူဟိ ဝါ သေဋ္ဌော။ အထ ဝါ ပဉ္စသေဋ္ဌောတိ ပဉ္စဟိ သီလာဒီဟိ ဓမ္မက္ခန္ဓေဟိ၊ ပဉ္စဟိ ဝါ ဟေတုသမ္ပဒါဒီဟိ သေဋ္ဌော ဥတ္တမော ပဝရောတိ သင်္ဂီတိကာရာနမေဝိဒမ္ပိ ဝစနံ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒမာနသော အာယသ္မာ ဝင်္ဂီသော ‘‘ဧသ သုတွာ’’တိအာဒိကာ ဂါထာယော အာဟ။ တတ္ထ ပဌမဂါထာယံ န မံ ဝဉ္စေသီတိ ယသ္မာ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ တသ္မာ တဿ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ ဣစ္ဆန္တံ မံ န ဝဉ္စေသိ၊ န ဝိသံဝါဒေသီတိ အတ္ထော။ သေသံ ပါကဋမေဝ။

ဒုတိယဂါထာယံ ယသ္မာ မုတျပေခေါ ဝိဟာသိ၊ တသ္မာ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ယထာ ဝါဒီ တထာ ကာရီ၊ အဟု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော’’တိ။ မစ္စုနော ဇာလံ တတ’’န္တိ တေဘူမကဝဋ္ဋေ ဝိတ္ထတံ မာရဿ တဏှာဇာလံ။ မာယာဝိနောတိ ဗဟုမာယဿ။ ‘‘တထာ မာယာဝိနော’’တိပိ ကေစိ ပဌန္တိ၊ တေသံ ယော အနေကာဟိ မာယာဟိ အနေကက္ခတ္တုံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိ။ တဿ တထာ မာယာဝိနောတိ အဓိပ္ပာယော။

တတိယဂါထာယ အာဒိန္တိ မူလကာရဏံ။ ဥပါဒါနဿာတိ ဝဋ္ဋဿ။ ဝဋ္ဋံ ဒဠှေဟိ ကမ္မကိလေသေဟိ ဥပါဒါတဗ္ဗဋ္ဌေန ‘‘ဥပါဒါန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တဿ ဥပါဒါနဿ အာဒိံ အဝိဇ္ဇာတဏှာဒိဘေဒံ ကာရဏံ ဉာဏစက္ခုနာ အဒ္ဒသ။ ကပ္ပော ကပ္ပိယောတိ ဧဝံ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ ဘဂဝါတိ အဓိပ္ပာယေန ဝဒတိ။ အစ္စဂါ ဝတာတိ အတိက္ကန္တော ဝတ။ မစ္စုဓေယျန္တိ မစ္စု ဧတ္ထ ဓိယျတီတိ မစ္စုဓေယျံ၊ တေဘူမကဝဋ္ဋံ သုဒုတ္တရံ အစ္စဂါ ဝတာတိ ဝေဒဇာတော ဝဒတိ။

ဣဒါနိ သတ္ထရိ အတ္တနော ဥပဇ္ဈာယေ စ ပသန္နမာနသော ပသန္နာကာရံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘တံ ဒေဝဒေဝ’’န္တိ ဩသာနဂါထမာဟ။ တတ္ထ တံ ဒေဝဒေဝံ ဝန္ဒာမီတိ သမ္မုတိဒေဝေါ၊ ဥပပတ္တိဒေဝေါ၊ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝေါတိ တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဒေဝါနံ ဥတ္တမဒေဝတာယ ဒေဝဒေဝံ ဒွိပဒုတ္တမ ဘဂဝါ တံ ဝန္ဒာမိ။ န ကေဝလံ တံယေဝ၊ အထ ခေါ တဝ သစ္စာဘိသမ္ဗောဓိယာ အနုဓမ္မဇာတတ္တာ အနုဇာတံ၊ မာရဝိဇယေန မဟာဝီရိယတာယ မဟာဝီရံ၊ အာဂုအကရဏာဒိအတ္ထေန နာဂံ တဝ ဥရေ ဝါယာမဇနိတဇာတိတာယ ဩရသံ ပုတ္တံ နိဂြောဓကပ္ပဉ္စ ဝန္ဒာမိ။

ဧဝမေတေ သုဘူတိအာဒယော ဝင်္ဂီသပရိယောသာနာ ဒွိသတံ စတုသဋ္ဌိ စ မဟာထေရာ ဣဓ ပါဠိယံ အာရူဠှာ၊ တေ သဗ္ဗေ ယထာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာဝကဘာဝေန ဧကဝိဓာ။ တထာ အသေက္ခဘာဝေန၊ ဥက္ခိတ္တပလိဃတာယ သံကိဏ္ဏပရိက္ခတာယ၊ အဗ္ဗုဠှေသိကတာယ၊ နိရဂ္ဂဠတာယ၊ ပန္နဒ္ဓဇတာယ၊ ပန္နဘာရတာယ၊ ဝိသံယုတ္တတာယ၊ ဒသသု အရိယဝါသေသု ဝုဋ္ဌဝါသတာယ စ။ တထာ ဟိ တေ ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနာ၊ ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတာ၊ ဧကာရက္ခာ၊ စတုရာပဿေနာ၊ ပနုဏ္ဏပစ္စေကသစ္စာ၊ သမဝယသဋ္ဌေသနာ၊ အနာဝိလသင်္ကပ္ပာ၊ ပဿဒ္ဓကာယသင်္ခါရာ၊ သုဝိမုတ္တစိတ္တာ၊ သုဝိမုတ္တပညာ စ (အ။ နိ။ ၁၀။၁၉)။ ဣတိ ဧဝမာဒိနာ နယေန ဧကဝိဓာ။

ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေန ဥပသမ္ပန္နာ၊ န ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေန ဥပသမ္ပန္နာတိ ဒုဝိဓာ။ တတ္ထ အညာသိ ကောဏ္ဍညပ္ပမုခါ ပဉ္စဝဂ္ဂိယတ္ထေရာ၊ ယသတ္ထေရော၊ တဿ သဟာယဘူတာ ဝိမလော သုဗာဟု ပုဏ္ဏဇိ ဂဝမ္ပတီတိ စတ္တာရော၊ အပရေပိ တဿ သဟာယဘူတာ ပဉ္စပညာသ၊ တိံသ ဘဒ္ဒဝဂ္ဂိယာ၊ ဥရုဝေလကဿပပ္ပမုခါ သဟဿပုရာဏဇဋိလာ၊ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ၊ တေသံ ပရိဝါရဘူတာ အဍ္ဎတေရသသတာ ပရိဗ္ဗာဇကာ၊ စောရော အင်္ဂုလိမာလတ္ထေရောတိ သဗ္ဗေ သဟဿံ ပညာသာဓိကာနိ တီဏိ သတာနိ စ ဟောန္တိ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –

‘‘သတတ္တယံ သဟဿဉ္စ၊ ပညာသဉ္စ ပုနာပရေ၊

ဧတေ ထေရာ မဟာပညာ၊ သဗ္ဗေဝ ဧဟိဘိက္ခုကာ’’တိ။

န ကေဝလဉ္စ ဧတေ ဧဝ၊ အထ ခေါ အညေပိ ဗဟူ သန္တိ။ သေယျထိဒံ – သေလော ဗြာဟ္မဏော၊ တဿ အန္တေဝါသိကဘူတာ တိသတဗြာဟ္မဏာ၊ မဟာကပ္ပိနော၊ တဿ ပရိဝါရဘူတံ ပုရိသသဟဿံ၊ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇေန ပေသိတာ ကပိလဝတ္ထုဝါသိနော ဒသသဟဿပုရိသာ၊ မဟာဗာဝရိယဗြာဟ္မဏဿ အန္တေဝါသိကဘူတာ အဇိတာဒယော သောဠသ သဟဿပရိမာဏာတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တတော အညေ န ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေန ဥပသမ္ပဒါ၊ တေ ပန သရဏဂမနူပသမ္ပဒါ၊ ဩဝါဒပဋိဂ္ဂဟဏူပသမ္ပဒါ၊ ပဉှာဗျာကရဏူပသမ္ပဒါ၊ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မူပသမ္ပဒါတိ ဣမေဟိ စတူဟိ အာကာရေဟိ လဒ္ဓူပသမ္ပဒါ။ အာဒိတော ဟိ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝူပဂတာ ထေရာ၊ တေသံ ဘဂဝါ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဝိယ တီဟိ သရဏဂမနေဟေဝ ဥပသမ္ပဒမ္ပိ အနုညာသိ၊ အယံ သရဏဂမနူပသမ္ပဒါ။ ယာ ပန –

‘‘တသ္မာတိဟ တေ၊ ကဿပ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘တိဗ္ဗံ မေ ဟိရောတ္တပ္ပံ၊ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဘဝိဿတိ ထေရေသု နဝေသု မဇ္ဈိမေသူ’တိ၊ ဧဝံ ဟိ တေ၊ ကဿပ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ တသ္မာတိဟ တေ၊ ကဿပ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံကိဉ္စိ ဓမ္မံ သုဏိဿာမိ ကုသလူပသံဟိတံ၊ သဗ္ဗံ တံ အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကရိတွာ သဗ္ဗစေတသာ သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏိဿာမီ’တိ၊ ဧဝဉှိ တေ၊ ကဿပ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ တသ္မာတိဟ တေ၊ ကဿပ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘သာတသဟဂတာ စ မေ ကာယဂတာ သတိ န ဝိဇဟိဿတီ’တိ၊ ဧဝဉှိ တေ၊ ကဿပ၊ သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၅၄)။

ဣမဿ ဩဝါဒဿ ပဋိဂ္ဂဟဏေန မဟာကဿပတ္ထေရဿ အနုညာတဥပသမ္ပဒါ၊ အယံ ဩဝါဒပဋိဂ္ဂဟဏူပသမ္ပဒါ နာမ။ ယာ ပုဗ္ဗာရာမေ စင်္ကမန္တေန ဘဂဝတာ ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကသညာတိ ဝါ သောပါက ‘ရူပသညာ’တိ ဝါ ဣမေ ဓမ္မာ နာနတ္ထာ နာနာဗျဉ္ဇနာ၊ ဥဒါဟု ဧကတ္ထာ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာန’’န္တိအာဒိနာ အသုဘနိဿိတေသု ပဉှေသု ပုစ္ဆိတေသု ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမန္တေန သတ္တဝဿိကေန သောပါကသာမဏေရေန ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကသညာတိ ဝါ ဘဂဝါ ‘ရူပသညာ’တိ ဝါ ဣမေ ဓမ္မာ ဧကတ္ထာ၊ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာန’’န္တိအာဒိနာ ဝိဿဇ္ဇိတေသု ‘‘ဣမိနာ သဗ္ဗညုတညာဏေန သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိတွာ ဣမေ ပဉှာ ဗျာကတာ’’တိ အာရဒ္ဓစိတ္တေန ဘဂဝတာ အနုညာတဥပသမ္ပဒါ။ အယံ ပဉှာဗျာကရဏူပသမ္ပဒါ နာမ။ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မူပသမ္ပဒါ ပါကဋာဝ။

ယထာ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေန ဥပသမ္ပဒါ၊ န ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေန ဥပသမ္ပဒါတိ ဒုဝိဓာ၊ ဧဝံ သမ္မုခါပရမ္မုခါဘေဒတောပိ ဒုဝိဓာ။ ယေ ဟိ သတ္ထု ဓရမာနကာလေ အရိယာယ ဇာတိယာ ဇာတာ၊ တေ အညာသိကောဏ္ဍညာဒယော သမ္မုခသာဝကာ နာမ။ ယေ ပန ဘဂဝတော ပရိနိဗ္ဗာနတော ပစ္ဆာ အဓိဂတဝိသေသာ၊ တေ သတိပိ သတ္ထု ဓမ္မသရီရဿ ပစ္စက္ခဘာဝေ သတ္ထု သရီရဿ အပစ္စက္ခဘာဝတော ပရမ္မုခသာဝကာ နာမ။

တထာ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တပညာဝိမုတ္တတာဝသေန၊ ဣဓ ပါဠိယံ အာဂတာ ပန ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တာ ဧဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၅၅။၁၄၂) –

‘‘ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊ ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ’’တိ။

တထာ သာပဒါနာနပဒါနဘေဒတော၊ ယေသဉှိ ပုရိမေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု ပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကေသုပိ ပုညကိရိယာဝသေန ပဝတ္တိတံ သာဝကပါရမိတာသင်္ခါတံ အတ္ထိ အပဒါနံ၊ တေ သာပဒါနာ၊ သေယျထာပိ အပဒါနပါဠိယံ အာဂတာ ထေရာ။ ယေသံ ပန တံ နတ္ထိ၊ တေ အနပဒါနာ။

ကိံ ပန သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ပုဗ္ဗဟေတုသမ္ပတ္တိယာ ဝိနာ သစ္စာဘိသမ္ဗောဓော သမ္ဘဝတီတိ? န သမ္ဘဝတိ။ န ဟိ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိရဟိတဿ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမော အတ္ထိ၊ တဿ သုဒုက္ကရဒုရဘိသမ္ဘဝသဘာဝတော။ ယထာဟ ‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကတမံ နု ခေါ ဒုက္ကရတရံ ဝါ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရံ ဝါ’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၁၁၅)။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ ဝုတ္တံ – ‘‘ယေသံ ပန တံ နတ္ထိ၊ တေ အနပဒါနာ’’တိ? နယိဒမေဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ‘‘ယေ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိရဟိတာ၊ တေ အနပဒါနာ’’တိ တာဒိသာနံ ဣဓ အနဓိပ္ပေတတ္တာ။ ယေသံ ပန အတိဥက္ကံသဂတံ အပဒါနံ နတ္ထိ၊ တေ ဣဓ ‘‘အနပဒါနာ’’တိ ဝုတ္တာ၊ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဥပနိဿယရဟိတာယေဝ ။ တထာ ဟိ ဣမေ သတ္တာ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေသု အစ္ဆရိယာစိန္တေယျဂုဏဝိဘူတိဝိတ္ထတံ ဗုဒ္ဓါနံ အာနုဘာဝံ ပဿန္တာ စတုပ္ပမာဏိကဿ လောကဿ သဗ္ဗထာပိ ပသာဒါဝဟတ္တာ သတ္ထရိ သဒ္ဓံ ပဋိလဘန္တိ။ တထာ သဒ္ဓမ္မဿဝနေန၊ သာဝကာနံ သမ္မာပဋိပတ္တိဒဿနေန၊ ကဒါစိ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ သမ္မာသမ္ဗောဓိယာ စိတ္တာဘိနီဟာရဒဿနေန၊ တေသံ သန္တိကေ ဩဝါဒါနုသာသနပဋိလာဘေန စ သဒ္ဓမ္မေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘန္တိ၊ တေ တတ္ထ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ယဒိပိ သံသာရေ နိဗ္ဗာနေ စ အာဒီနဝါနိသံသေ ပဿန္တိ၊ မဟာရဇက္ခတာယ ပန ယောဂက္ခေမံ အနဘိသမ္ဘုနန္တာ အန္တရန္တရာ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလဗီဇံ အတ္တနော သန္တာနေ ရောပေန္တိယေဝ သပ္ပုရိသူပနိဿယဿ ဗဟူကာရဘာဝတော။ တေနာဟ (ဗု။ ဝံ။ ၂။၇၂-၇၄) –

‘‘ယဒိမဿ လောကနာထဿ၊ ဝိရဇ္ဈိဿာမ သာသနံ၊

အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ၊ ဟေဿာမ သမ္မုခါ ဣမံ။

‘‘ယထာ မနုဿာ နဒိံ တရန္တာ၊ ပဋိတိတ္ထံ ဝိရဇ္ဈိယ၊

ဟေဋ္ဌာတိတ္ထေ ဂဟေတွာန၊ ဥတ္တရန္တိ မဟာနဒိံ။

‘‘ဧဝမေဝ မယံ သဗ္ဗေ၊ ယဒိ မုဉ္စာမိမံ ဇိနံ၊

အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ၊ ဟေဿာမ သမ္မုခါ ဣမ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝိဝဋ္ဋံ ဥဒ္ဒိဿ ဥပ္ပာဒိတကုသလစိတ္တံ သတသဟဿာဓိကစတုအသင်္ချေယျကာလန္တရေ ဝိမောက္ခာဓိဂမဿ ဥပနိဿယော န ဟောတီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ပဂေဝ ပတ္ထနာဝသေန အဓိကာရံ ကတွာ ပဝတ္တိတံ။ ဧဝံ ဒုဝိဓာပေတေ။

အဂ္ဂသာဝကာ၊ မဟာသာဝကာ၊ ပကတိသာဝကာတိ တိဝိဓာ။ တေသု အာယသ္မာ အညာသိကောဏ္ဍညော၊ ဝပ္ပော၊ ဘဒ္ဒိယော၊ မဟာနာမော၊ အဿဇိ၊ နာလကော၊ ယသော၊ ဝိမလော၊ သုဗာဟု၊ ပုဏ္ဏဇိ၊ ဂဝမ္ပတိ၊ ဥရုဝေလကဿပေါ၊ နဒီကဿပေါ၊ ဂယာကဿပေါ၊ သာရိပုတ္တော၊ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော၊ မဟာကဿပေါ၊ မဟာကစ္စာယနော၊ မဟာကောဋ္ဌိကော၊ မဟာကပ္ပိနော၊ မဟာစုန္ဒော၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ ကင်္ခါရေဝတော၊ အာနန္ဒော၊ နန္ဒကော၊ ဘဂု၊ နန္ဒော၊ ကိမိလော၊ ဘဒ္ဒိယော၊ ရာဟုလော၊ သီဝလိ၊ ဥပါလိ ၊ ဒဗ္ဗော၊ ဥပသေနော၊ ခဒိရဝနိယရေဝတော၊ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော၊ ပုဏ္ဏော သုနာပရန္တကော၊ သောဏော ကုဋိကဏ္ဏော၊ သောဏော ကောဠိဝီသော၊ ရာဓော၊ သုဘူတိ၊ အင်္ဂုလိမာလော၊ ဝက္ကလိ၊ ကာဠုဒါယီ၊ မဟာဥဒါယီ၊ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော၊ သောဘိတော၊ ကုမာရကဿပေါ၊ ရဋ္ဌပါလော၊ ဝင်္ဂီသော၊ သဘိယော၊ သေလော၊ ဥပဝါနော၊ မေဃိယော၊ သာဂတော၊ နာဂိတော၊ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယော၊ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇော၊ မဟာပန္ထကော၊ စူဠပန္ထကော၊ ဗာကုလော၊ ကုဏ္ဍဓာနော၊ ဒါရုစီရိယော၊ ယသောဇော၊ အဇိတော၊ တိဿမေတ္တေယျော၊ ပုဏ္ဏကော၊ မေတ္တဂူ၊ ဓောတကော၊ ဥပသိဝေါ၊ နန္ဒော၊ ဟေမကော၊ တောဒေယျော၊ ကပ္ပော၊ ဇတုကဏ္ဏိ၊ ဘဒြာဝုဓော၊ ဥဒယော၊ ပေါသာလော၊ မောဃရာဇာ၊ ပိင်္ဂိယောတိ ဧတေ အသီတိမဟာသာဝကာ နာမ။

ကသ္မာ ပန တေ ဧဝ ထေရာ ‘‘မဟာသာဝကာ’’တိ ဝုစ္စန္တီတိ? အဘိနီဟာရဿ မဟန္တဘာဝတော။ တထာ ဟိ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာပိ မဟာသာဝကေသု အန္တောဂဓာ။ တေ ဟိ သာဝကပါရမီဉာဏဿ မတ္ထကပ္ပတ္တိယာ သာဝကေသု အဂ္ဂဓမ္မာဓိဂမေန အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌိတာပိ အဘိနီဟာရမဟန္တတာသာမညေန ‘‘မဟာသာဝကာ’’တိပိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣတရေ ပန ပကတိသာဝကေဟိ သာတိသယမဟာဘိနီဟာရာ။ တထာ ဟိ တေ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကတပဏိဓာနာ။ တတော ဧဝ သာတိသယံ အဘိညာသမာပတ္တီသု ဝသိနော ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒါ စ။ ကာမံ သဗ္ဗေပိ အရဟန္တော သီလဝိသုဒ္ဓိအာဒိကေ သမ္ပာဒေတွာ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတွာ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ အနဝသေသတော ကိလေသေ ခေပေတွာ အဂ္ဂဖလေ ပတိဋ္ဌဟန္တိ၊ တထာပိ ယထာ သဒ္ဓါဝိမုတ္တတော ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿ၊ ပညာဝိမုတ္တတော စ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တဿ ပုဗ္ဗဘာဂဘာဝနာဝိသေသော အဒ္ဓါ ဣစ္ဆိတော ဝိသေသော၊ ဧဝံ အဘိနီဟာရမဟန္တတာပုဗ္ဗယောဂမဟန္တတာဟိ အတ္တသန္တာနေ သာတိသယဂုဏဝိသေသဿ နိပ္ဖာဒိတတ္တာ သီလာဒိဂုဏေဟိ မဟန္တာ သာဝကာတိ မဟာသာဝကာ။ တေသုယေဝ ပန ယေ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေသု ပါမောက္ခဘာဝေန ဓုရဘူတာနံ သမ္မာဒိဋ္ဌိသမ္မာသမာဓီနံ သာတိသယကိစ္စန္တရဘာဝနိပ္ဖတ္တိယာ ကာရဏဘူတာယ တဇ္ဇာဘိနီဟာရာဘိနိဟတာယ သက္ကစ္စံ နိရန္တရံ စိရကာလံ သမာဟိတာယ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ယထာက္ကမံ ပညာယ သမာဓိသ္မိဉ္စ ဥက္ကံသပါရမိပ္ပတ္တိယာ သဝိသေသံ သဗ္ဗဂုဏေဟိ အဂ္ဂဘာဝေ ဌိတာ။ တေ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ သတိပိ မဟာသာဝကတ္တေ သာဝကပါရမိယာ မတ္ထကေ သဗ္ဗသာဝကာနံ အဂ္ဂဘာဝေ ဌိတတ္တာ အဘိနီဟာရမဟန္တဘာဝတော၊ ပုဗ္ဗယောဂမဟန္တဘာဝတော စ ‘‘အဂ္ဂသာဝကာ’’ဣစ္စေဝ ဝုစ္စန္တိ။ ယေ ပန အရိယသာဝကာ အဂ္ဂသာဝကာ ဝိယ စ မဟာသာဝကာ ဝိယ စ န ပရိမိတာဝ၊ အထ ခေါ အနေကသတာ အနေကသဟဿာ၊ တေ ပကတိသာဝကာ။ ဣဓ ပါဠိယံ အာရူဠှာ ပန ပရိမိတာဝ ဂါထာဝသေန ပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ။ တထာပိ မဟာသာဝကေသုပိ ကေစိ ဣဓ ပါဠိယံ နာရူဠှာ။

ဧဝံ တိဝိဓာပိ တေ အနိမိတ္တဝိမောက္ခာဒိဘေဒတော တိဝိဓာ၊ ဝိမောက္ခသမဓိဂမဝသေနပိ တိဝိဓာ။ တယော ဟိ ဣမေ ဝိမောက္ခာ သုညတော ဝိမောက္ခော၊ အနိမိတ္တော ဝိမောက္ခော၊ အပ္ပဏိဟိတော ဝိမောက္ခောတိ။ တေ စ ဝိမောက္ခာ သုညတာဒီဟိ အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ တီဟိ အနုပဿနာဟိ အဓိဂန္တဗ္ဗာ။ အာဒိတော ဟိ အနိစ္စာဒီသု ယေန ကေနစိ အာကာရေန ဝိပဿနာဘိနိဝေသော ဟောတိ။ ယဒါ ပန ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိယာ ဝိပဿနာယ အနိစ္စာကာရတော သင်္ခါရေ သမ္မသန္တိယာ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ တဒါ ဝိပဿနာ သတိပိ ရာဂနိမိတ္တာဒီနံ သမုဂ္ဃာဋနေ သင်္ခါရနိမိတ္တံ ပန သာ န ဝိဿဇ္ဇေတီတိ နိပ္ပရိယာယေန အနိမိတ္တနာမံ အလဘမာနာ အတ္တနော မဂ္ဂဿ အနိမိတ္တနာမံ ဒါတုံ န သက္ကောတီတိ။ ကိဉ္စာပိ အဘိဓမ္မေ အနိမိတ္တဝိမောက္ခော န ဥဒ္ဓဋော၊ သုတ္တန္တေ ပန ရာဂါဒိနိမိတ္တာနံ သမုဂ္ဃာဋေန လဗ္ဘတီတိ။

‘‘အနိမိတ္တဉ္စ ဘာဝေဟိ၊ မာနာနုသယမုဇ္ဇဟ၊

တတော မာနာဘိသမယာ၊ ဥပသန္တော စရိဿသီ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၂၁၂) –

အာဒိနာ ဟိ ဝိပဿနာယ အနိမိတ္တဝိမောက္ခဘာဝေါ အနုတ္တရဿ အနိမိတ္တဝိမောက္ခဘာဝေါ စ ဝုတ္တော။ ယဒါ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိယာ ဝိပဿနာယ ဒုက္ခတော သင်္ခါရေ သမ္မသန္တိယာ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ တဒါ ဝိပဿနာ ရာဂပဏိဓိအာဒီနံ သမုဂ္ဃာဋနေန အပ္ပဏိဟိတနာမံ လဘတီတိ အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခံ နာမ ဟောတိ။ တဒနန္တရော စ မဂ္ဂေါ အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခော။ ယဒါ ပန ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိယာ ဝိပဿနာယ အနတ္တာကာရေန သမ္မသန္တိယာ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ တဒါ ဝိပဿနာ အတ္တဒိဋ္ဌိယာ သမုဂ္ဃာဋနေန သုညတနာမံ လဘတီတိ သုညတဝိမောက္ခံ နာမ ဟောတိ။ တဒနန္တရော စ မဂ္ဂေါ သုညတဝိမောက္ခော နာမ ဟောတိ။ ဣမေသု အဂ္ဂမဂ္ဂဘူတေသု တီသု ဝိမောက္ခေသု ဣမေသံ ထေရာနံ ကေစိ အနိမိတ္တဝိမောက္ခေန မုတ္တာ၊ ကေစိ အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခေန၊ ကေစိ သုညတဝိမောက္ခေန။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အနိမိတ္တဝိမောက္ခာဒိဘေဒတော တိဝိဓာ၊ ဝိမောက္ခသမဓိဂမေနပိ တိဝိဓာ’’တိ။

ပဋိပဒါဝိဘာဂေန စတုဗ္ဗိဓာ။ စတဿော ဟိ ပဋိပဒါ – ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ၊ ဒုက္ခပဋိပဒါ ခိပ္ပာဘိညာ၊ သုခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ၊ သုခပဋိပဒါ ခိပ္ပာဘိညာတိ။ တတ္ထ ရူပမုခါဒီသု ဝိပဿနာဘိနိဝေသေသု ယော ရူပမုခေန ဝိပဿနံ အဘိနိဝိသိတွာ စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဥပါဒါရူပံ ပရိဂ္ဂဏှာတိ အရူပံ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ ရူပါရူပံ ပန ပရိဂ္ဂဏှန္တော ဒုက္ခေန ကသိရေန ကိလမန္တော ပရိဂ္ဂဟေတုံ သက္ကောတိ၊ တဿ ဒုက္ခပဋိပဒါ နာမ ဟောတိ၊ ပရိဂ္ဂဟိတရူပါရူပဿ ပန ဝိပဿနာပရိဝါသေ မဂ္ဂပါတုဘာဝဒန္ဓတာယ ဒန္ဓာဘိညာ နာမ ဟောတိ။ ယောပိ ရူပါရူပံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေန္တော ဒုက္ခေန ကသိရေန ကိလမန္တော ဝဝတ္ထပေတိ၊ ဝဝတ္ထပိတေ စ နာမရူပေ ဝိပဿနာပရိဝါသံ ဝသန္တော စိရေန မဂ္ဂံ ဥပ္ပာဒေတုံ သက္ကောတိ၊ တဿပိ ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ နာမ ဟောတိ။ အပရော နာမရူပမ္ပိ ဝဝတ္ထပေတွာ ပစ္စယေ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ဒုက္ခေန ကသိရေန ကိလမန္တော ပရိဂ္ဂဏှာတိ။ ပစ္စယေ စ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝိပဿနာပရိဝါသံ ဝသန္တော စိရေန မဂ္ဂံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဧဝမ္ပိ ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ နာမ ဟောတိ။ အပရော ပစ္စယေပိ ပရိဂ္ဂဟေတွာ လက္ခဏာနိ ပဋိဝိဇ္ဈန္တော ဒုက္ခေန ကသိရေန ကိလမန္တော ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ ပဋိဝိဒ္ဓလက္ခဏော စ ဝိပဿနာပရိဝါသံ ဝသန္တော စိရေန မဂ္ဂံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဧဝမ္ပိ ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ နာမ ဟောတိ။ အပရော လက္ခဏာနိပိ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဝိပဿနာဉာဏေ တိက္ခေ သူရေ ပသန္နေ ဝဟန္တေ ဥပ္ပန္နဝိပဿနာနိကန္တိံ ပရိယာဒိယမာနော ဒုက္ခေန ကသိရေန ကိလမန္တော ပရိယာဒိယတိ၊ နိကန္တိဉ္စ ပရိယာဒိယိတွာ ဝိပဿနာပရိဝါသံ ဝသန္တော စိရေန မဂ္ဂံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဧဝမ္ပိ ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ နာမ ဟောတိ။ ယထာဝုတ္တာသုယေဝ ပဋိပဒါသု မဂ္ဂပါတုဘာဝဿ ခိပ္ပတာယ ဒုက္ခပဋိပဒါ ခိပ္ပာဘိညာ၊ တာသံ ပန ပဋိပဒါနံ အကိစ္ဆသိဒ္ဓိယံ မဂ္ဂပါတုဘာဝဿ ဒန္ဓတာယ ခိပ္ပတာယ စ ယထာက္ကမံ သုခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ၊ သုခပဋိပဒါ ခိပ္ပာဘိညာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမာသံ စတဿန္နံ ပဋိပဒါနံ ဝသေန အဂ္ဂမဂ္ဂပ္ပတ္တိယာ ထေရာနံ စတုဗ္ဗိဓတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ န ဟိ ပဋိပဒါဟိ ဝိနာ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမော အတ္ထိ။ တထာ ဟိ အဘိဓမ္မေ ‘‘ယသ္မိံ သမယေ လောကုတ္တရံ ဈာနံ ဘာဝေတိ နိယျာနိကံ အပစယဂါမိံ…ပေ… ဒုက္ခပဋိပဒံ ဒန္ဓာဘိည’’န္တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ ၂၇၇) ပဋိပဒါယ သဒ္ဓိံယေဝ အရိယမဂ္ဂေါ ဝိဘတ္တော၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပဋိပဒါဝိဘာဂေန စတုဗ္ဗိဓာ’’တိ။

ဣန္ဒြိယာဓိကဝိဘာဂေန ပဉ္စဝိဓာ။ သတိပိ နေသံ သစ္စာဘိသမ္ဗောဓသာမညေ ဧကစ္စေ ထေရာ သဒ္ဓုတ္တရာ၊ သေယျထာပိ ထေရော ဝက္ကလိ၊ ဧကစ္စေ ဝီရိယုတ္တရာ၊ သေယျထာပိ ထေရော မဟာသောဏော၊ ကောဠိဝီသော၊ ဧကစ္စေ သတုတ္တရာ၊ သေယျထာပိ ထေရော သောဘိတော၊ ဧကစ္စေ သမာဓုတ္တရာ၊ သေယျထာပိ ထေရော စူဠပန္ထကော၊ ဧကစ္စေ ပညုတ္တရာ၊ သေယျထာပိ ထေရော အာနန္ဒော။ တထာ ဟိ သော ဂတိမန္တတာယ အတ္ထကောသလ္လာဒိဝန္တတာယ စ ပသံသိတော၊ အယဉ္စ ဝိဘာဂေါ ပုဗ္ဗဘာဂေ လဗ္ဘမာနဝိသေသဝသေန ဝုတ္တော။ အဂ္ဂမဂ္ဂက္ခဏေ ပန သေသာနမ္ပိ ဣန္ဒြိယာနံ ဧကသဘာဝါ ဣစ္ဆိတာတိ။

တထာ ပါရမိပ္ပတ္တာ၊ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာ၊ ဆဠဘိညာ၊ တေဝိဇ္ဇာ၊ သုက္ခဝိပဿကာတိ ပဉ္စဝိဓာ။ သာဝကေသု ဟိ ဧကစ္စေ သာဝကပါရမိယာ မတ္ထကပ္ပတ္တာ၊ ယထာ တံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော၊ အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော၊ ဧကစ္စေ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါတိ ဣမာသံ စတုန္နံ ပဋိသမ္ဘိဒါနံ ဝသေန ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာ၊ ဧကစ္စေ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏာဒီနံ အဘိညာနံ ဝသေန ဆဠဘိညာ၊ ဧကစ္စေ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏာဒီနံ တိဿန္နံ ဝိဇ္ဇာနံ ဝသေန တေဝိဇ္ဇာ။ ယေ ပန ခဏိကသမာဓိမတ္တေ ဌတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အဓိဂတအဂ္ဂမဂ္ဂါ၊ တေ အာဒိတော အန္တရန္တရာ စ သမာဓိဇေန ဈာနင်္ဂေန ဝိပဿနာဗ္ဘန္တရံ ပဋိသန္ဓာနာနံ အဘာဝါ သုက္ခာ ဝိပဿနာ ဧတေသန္တိ သုက္ခဝိပဿကာ နာမ။ အယဉ္စ ဝိဘာဂေါ သာဝကာနံ သာဓာရဏဘာဝံ ဥပပရိက္ခိတွာ ဝုတ္တော။ ဣဓ ပါဠိယံ အာဂတာ နတ္ထေဝ သုက္ခဝိပဿကာ။ တေနေဝါဟ –

‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊

ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိအာဒိ။ (အပ။ ထေရ ၁။၁။၃၇၄၊ ၂။၄၃။၁၄)၊

ဧဝံ ပါရမိပ္ပတ္တာဒိဝသေန ပဉ္စဝိဓာ။

အနိမိတ္တာဒိဝသေန ဆဗ္ဗိဓာ အနိမိတ္တဝိမုတ္တောတိအာဒယော။

သဒ္ဓါဓုရော ၊ ပညာဓုရောတိ ဒုဝိဓာ။ တထာ အပ္ပဏိဟိတဝိမုတ္တော ပညာဝိမုတ္တော စာတိ။ ဧဝံ အနိမိတ္တဝိမုတ္တာဒိဝသေန စ ပရိယာယဝိမုတ္တဘေဒေန သတ္တဝိဓာ။ စတူသု ဟိ အရူပသမာပတ္တီသု ဧကမေကံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ အာရဘိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တာ စတ္တာရော၊ နိရောဓတော ဝုဋ္ဌာယ အရဟတ္တံ ပတ္တော စာတိ ပဉ္စ၊ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တာ၊ သဒ္ဓါဓုရပညာဓုရဝသေန ဒွေ ပညာဝိမုတ္တာတိ ဧဝံ ဝိမုတ္တိဘေဒေန သတ္တဝိဓာ။

ဓုရပဋိပဒါဝိဘာဂေန အဋ္ဌဝိဓာ။ ယော ဟိ ဒုက္ခပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယျာတိ၊ သော သဒ္ဓါဓုရပညာဓုရဝသေန ဒုဝိဓာ၊ တထာ သေသပဋိပဒါသုပီတိ ဧဝံ ဓုရပဋိပဒါဝိဘာဂေန အဋ္ဌဝိဓာ။

ဝိမုတ္တိဘေဒေန နဝဝိဓာ။ ပဉ္စ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တာ၊ ဒွေ ပညာဝိမုတ္တာ၊ ပညာဝိမုတ္တိယံ စေတောဝိမုတ္တိယဉ္စ ပါရမိပ္ပတ္တာ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ စာတိ ဧဝံ နဝဝိဓာ။

ဝိမုတ္တိဝသေနေဝ ဒသဝိဓာ။ စတူသု အရူပါဝစရဇ္ဈာနေသု စ ဧကမေကံ ပါဒကံ ကတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တာ စတ္တာရော၊ သုက္ခဝိပဿကောတိ ပဉ္စ ပညာဝိမုတ္တာ၊ ယထာဝုတ္တာ စ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တာ စာတိ ဧဝံ ဝိမုတ္တိဘေဒေနေဝ ဒသဝိဓာ။ တေ ယထာဝုတ္တေန ဓုရဘေဒေန ဘိဇ္ဇမာနာ ဝီသတိ ဟောန္တိ။ ပဋိပဒါဘေဒေန ဘိဇ္ဇမာနာ စတ္တာလီသံ ဟောန္တိ။ ပုန ပဋိပဒါဘေဒေန ဓုရဘေဒေန စ ဘိဇ္ဇမာနာ အသီတိ ဟောန္တိ။ အထ တေ သုညတဝိမုတ္တာဒိဝိဘာဂေန ဘိဇ္ဇမာနာ စတ္တာလီသာဓိကာ ဒွေ သတာနိ ဟောန္တိ။ ပုန ဣန္ဒြိယာဓိကဘာဝေန ဘိဇ္ဇမာနာ ဒွိသတုတ္တရံ သဟဿံ ဟောန္တီတိ။ ဧဝံ အတ္တနော ဂုဏဝသေန အနေကဘေဒဝိဘတ္တေသု မဂ္ဂဋ္ဌဖလဋ္ဌေသု အရိယသာဝကေသု ယေ အတ္တနော ပဋိပတ္တိပဝတ္တိအာဒိကေ စ ဝိဘာဝေန္တိ။ ယေ ‘‘ဆန္နာ မေ ကုဋိကာ’’တိအာဒိကာ (ထေရဂါ။ ၁) ဂါထာ ဥဒါနာဒိဝသေန အဘာသိံသု။ တေ စ ဣဓ ဂါထာမုခေန သင်္ဂဟံ အာရူဠှာ။ တေနာဟ – ‘‘သီဟာနံဝ နဒန္တာနံ…ပေ… ဖုသိတွာ အစ္စုတံ ပဒ’’န္တိ (ထေရဂါ။ နိဒါနဂါထာ)။ ဧဝမေတ္ထ ပကိဏ္ဏကကထာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဝင်္ဂီသတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

မဟာနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဗဒရတိတ္ထမဟာဝိဟာရဝါသိနာ အာစရိယဓမ္မပါလတ္ထေရေန ကတာ

ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။