📜

၇။ သတ္တကနိပါတော

၁။ သုန္ဒရသမုဒ္ဒတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

သတ္တကနိပါတေ အလင်္ကတာတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သုန္ဒရသမုဒ္ဒတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ အညတရဿ မဟာဝိဘဝဿ သေဋ္ဌိနော ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သမုဒ္ဒေါတိဿ နာမံ အဟောသိ။ ရူပသမ္ပတ္တိယာ ပန သုန္ဒရသမုဒ္ဒေါတိ ပညာယိတ္ထ။ သော ပဌမဝယေ ဌိတော ဘဂဝတော ရာဇဂဟပ္ပဝေသေ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝံ ဒိသွာ၊ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ နိဿရဏဇ္ဈာသယတာယ ပဗ္ဗဇိတွာ၊ လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ သမာဒိန္နဓုတဓမ္မော ရာဇဂဟတော သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ၊ ကလျာဏမိတ္တဿ သန္တိကေ ဝိပဿနာစာရံ ဥဂ္ဂဟေတွာ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇန္တော ဝိဟရတိ။ တဿ မာတာ ရာဇဂဟေ ဥဿဝဒိဝသေ အညေ သေဋ္ဌိပုတ္တေ သပဇာပတိကေ အလင်္ကတပဋိယတ္တေ ဥဿဝကီဠံ ကီဠန္တေ ဒိသွာ၊ ပုတ္တံ အနုဿရိတွာ ရောဒတိ။ တံ ဒိသွာ အညတရာ ဂဏိကာ ရောဒနကာရဏံ ပုစ္ဆိ။ သာ တဿာ တံ ကာရဏံ ကထေသိ။ တံ သုတွာ ဂဏိကာ ‘‘အဟံ တံ အာနေဿာမိ၊ ပဿ တာဝ မမ ဣတ္ထိဘာဝ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ယဒိ ဧဝံ တံယေဝ တဿ ပဇာပတိံ ကတွာ ဣမဿ ကုလဿ သာမိနိံ ကရိဿာမီ’’တိ တာယ ဗဟုံ ဓနံ ဒတွာ ၊ ဝိဿဇ္ဇိတာ မဟတာ ပရိဝါရေန သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ၊ ထေရဿ ပိဏ္ဍာယ ဝိစရဏဋ္ဌာနေ ဧကသ္မိံ ဂေဟေ ဝသမာနာ ဒိဝသေ ဒိဝသေ အညေဟိ ထေရဿ သက္ကစ္စံ ပိဏ္ဍပါတံ ဒါပေသိ။ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ စ ဟုတွာ သုဝဏ္ဏပါဒုကာ အာရုယှ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ အထေကဒိဝသံ ဂေဟဒွါရေန ဂစ္ဆန္တံ ထေရံ ဒိသွာ၊ သုဝဏ္ဏပါဒုကာ ဩမုဉ္စိတွာ၊ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ပုရတော ဂစ္ဆန္တီ နာနပ္ပကာရံ ထေရံ ကာမနိမန္တနာယ နိမန္တေသိ။ တံ သုတွာ ထေရော ‘‘ပုထုဇ္ဇနစိတ္တံ နာမ စဉ္စလံ၊ ယံနူန မယာ ဣဒါနေဝ ဥဿာဟော ကရဏီယော’’တိ တတ္ထေဝ ဌိတော ဘာဝနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ –

၄၅၉။

‘‘အလင်္ကတာ သုဝသနာ၊ မာလဓာရီ ဝိဘူသိတာ၊

အလတ္တကကတာပါဒါ၊ ပါဒုကာရုယှ ဝေသိကာ။

၄၆၀။

‘‘ပါဒုကာ ဩရုဟိတွာန၊ ပုရတော ပဉ္ဇလီကတာ၊

သာ မံ သဏှေန မုဒုနာ၊ မှိတပုဗ္ဗံ အဘာသထ။

၄၆၁။

‘‘‘ယုဝါသိ တွံ ပဗ္ဗဇိတော၊ တိဋ္ဌာဟိ မမ သာသနေ၊

ဘုဉ္ဇ မာနုသကေ ကာမေ၊ အဟံ ဝိတ္တံ ဒဒါမိ တေ၊

သစ္စံ တေ ပဋိဇာနာမိ၊ အဂ္ဂိံ ဝါ တေ ဟရာမဟံ။

၄၆၂။

‘‘‘ယဒါ ဇိဏ္ဏာ ဘဝိဿာမ၊ ဥဘော ဒဏ္ဍပရာယနာ၊

ဥဘောပိ ပဗ္ဗဇိဿာမ၊ ဥဘယတ္ထ ကဋဂ္ဂဟော’’’။

၄၆၃။

‘‘တဉ္စ ဒိသွာန ယာစန္တိံ၊ ဝေသိကံ ပဉ္ဇလီကတံ၊

အလင်္ကတံ သုဝသနံ၊ မစ္စုပါသံဝ ဩဍ္ဍိတံ။

၄၆၄။

‘‘တတော မေ မနသီကာရော၊ ယောနိသော ဥဒပဇ္ဇထ၊

အာဒီနဝေါ ပါတုရဟု၊ နိဗ္ဗိဒါ သမတိဋ္ဌထ။

၄၆၅။

‘‘တတော စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ၊ ပဿ ဓမ္မသုဓမ္မတံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

တတ္ထ မာလဓာရီတိ မာလာဓာရိနီ ပိဠန္ဓပုပ္ဖဒါမာ။ ဝိဘူသိတာတိ ဦနဋ္ဌာနဿ ပူရဏဝသေန ပုပ္ဖေဟိ စေဝ ဂန္ဓဝိလေပနာဒီဟိ စ ဝိဘူသိတဂတ္တာ။ ‘‘အလင်္ကတာ’’တိ ဣမိနာ ဟတ္ထူပဂဂီဝူပဂါဒီဟိ အာဘရဏေဟိ အလင်္ကရဏံ အဓိပ္ပေတံ။ အလတ္တကကတာပါဒါတိ ပရိဏတဇယသုမနပုပ္ဖဝဏ္ဏေန လာခါရသေန ရဉ္ဇိတစရဏယုဂဠာ။ သမာသပဒဉှေတံ၊ ‘‘အလတ္တကကတပါဒါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂါထာသုခတ္ထံ ဒီဃံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အသမာသဘာဝေ ပန ‘‘တဿာ’’တိ ဝစနသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပါဒုကာရုယှ ဝေသိကာတိ ဧကာ ရူပူပဇီဝိကာ ဣတ္ထီ ယထာဝုတ္တဝေသာ သုဝဏ္ဏပါဒုကာ ပဋိမုဉ္စိတွာ ‘‘ဌိတာ’’တိ ဝစနသေသော။

ပါဒုကာ ဩရုဟိတွာနာတိ ပါဒုကာဟိ ဩတရိတွာ၊ သုဝဏ္ဏပါဒုကာယော ဩမုဉ္စိတွာတိ အတ္ထော။ ပဉ္ဇလီကတာတိ ပဂ္ဂဟိတအဉ္ဇလိကာ သာ ဝေသီ မံ။ သာမံ ဝါ ဝစနပရမ္ပရံ ဝိနာ သယမေဝ အဘာသထ။ သဏှေနာတိ မဋ္ဌေန။ မုဒုနာတိ မဓုရေန။ ‘‘ဝစနေနာ’’တိ အဝုတ္တမ္ပိ ဝုတ္တမေဝ ဟောတိ၊ အဘာသထာတိ၊ ဝုတ္တတ္တာ။

ယုဝါသိတွံ ပဗ္ဗဇိတောတိ တွံ ပဗ္ဗဇန္တော ယုဝါ၊ ဒဟရောယေဝ ဟုတွာ ပဗ္ဗဇိတောသိ၊ နနု ပဗ္ဗဇန္တေန သတ္တမေ ဒသကေ သမ္ပတ္တေဝ ပဗ္ဗဇိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ တိဋ္ဌာဟိ မမ သာသနေတိ မမ ဝစနေ တိဋ္ဌ။

ကိံ ပန တန္တိ အာဟ ‘‘ဘုဉ္ဇ မာနုသကေ ကာမေ’’တိ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇိတုကာမဿ ရူပသမ္ပတ္တိ၊ ဝယသမ္ပတ္တိ၊ ပရိဝါရသမ္ပတ္တိ၊ ဘောဂသမ္ပတ္တိ စ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ‘‘ကုတော မေ ဘောဂသမ္ပတ္တီ’’တိ ဝဒေယျာတိ၊ အာဟ ‘‘အဟံ ဝိတ္တံ ဒဒါမိ တေ’’တိ။ ‘‘တယိဒံ ဝစနံ ကထံ သဒ္ဒဟာတဗ္ဗ’’န္တိ မညေယျာတိ တံ သဒ္ဒဟာပေန္တီ အာဟ ‘‘သစ္စံ တေ ပဋိဇာနာမိ၊ အဂ္ဂိံ ဝါ တေ ဟရာမဟ’’န္တိ။ ‘‘ဘုဉ္ဇ မာနုသကေ ကာမေ၊ အဟံ ဝိတ္တံ ဒဒါမိ တေ’’တိ ယဒိဒံ မယာ ပဋိညာတံ၊ တံ ဧကံသေန သစ္စမေဝ ပဋိဇာနာမိ၊ သစေ မေ န ပတ္တိယာယသိ၊ အဂ္ဂိံ ဝါ တေ ဟရာမဟံ အဂ္ဂိံ ဟရိတွာ အဂ္ဂိပစ္စယံ သပထံ ကရောမီတိ အတ္ထော။ ဥဘယတ္ထ ကဋဂ္ဂဟောတိ အမှာကံ ဥဘိန္နံ ဇိဏ္ဏကာလေ ပဗ္ဗဇ္ဇနံ ဥဘယတ္ထ ဇယဂ္ဂါဟော။ ယံ မယံ ယာဝ ဒဏ္ဍပရာယနကာလာ ဘောဂေ ဘုဉ္ဇာမ၊ ဧဝံ ဣဓလောကေပိ ဘောဂေဟိ န ဇီယာမ၊ မယံ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိဿာမ၊ ဧဝံ ပရလောကေပိ ဘောဂေဟိ န ဇီယာမာတိ အဓိပ္ပာယော။ တတောတိ တံ နိမိတ္တံ၊ ကာမေဟိ နိမန္တေန္တိယာ ‘‘ယုဝါသိ တွ’’န္တိအာဒိနာ ‘‘ယဒါ ဇိဏ္ဏာ ဘဝိဿာမာ’’တိအာဒိနာ စ တဿာ ဝေသိယာ ဝုတ္တဝစနဟေတု။ တဉှိ ဝစနံ အင်္ကုသံ ကတွာ ထေရော သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော သဒတ္ထံ ပရိပူရေသိ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

သုန္ဒရသမုဒ္ဒတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ပရေ အမ္ဗာဋကာရာမေတိအာဒိကာ အာယသ္မတော လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ မဟာဘောဂေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ၊ ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော နိသိန္နော တသ္မိံ ခဏေ သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ မဉ္ဇုဿရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ၊ သယမ္ပိ တံ ဌာနံ ပတ္ထေန္တော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ၊ ‘‘အဟော ဝတာဟမ္ပိ အနာဂတေ အယံ ဘိက္ခု ဝိယ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ မဉ္ဇုဿရာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ စ တဿ အနန္တရာယတံ ဒိသွာ ဗျာကရိတွာ ပက္ကာမိ။

သော တတ္ထ ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဖုဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ စိတ္တပတ္တကောကိလော ဟုတွာ ရာဇုယျာနတော မဓုရံ အမ္ဗဖလံ တုဏ္ဍေနာဒါယ ဂစ္ဆန္တော သတ္ထာရံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ‘‘ဒဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ။ သတ္ထာ တဿ စိတ္တံ ဉတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ နိသီဒိ။ ကောကိလော ဒသဗလဿ ပတ္တေ အမ္ဗပက္ကံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သတ္ထာ တံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ သော ကောကိလော ပသန္နမာနသော တေနေဝ ပီတိသုခေန သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေသိ။ တေန စ ပုညကမ္မေန မဉ္ဇုဿရော အဟောသိ။ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ပန စေတိယေ အာရဒ္ဓေ ကိံ ပမာဏံ ကရောမ? သတ္တယောဇနပ္ပမာဏံ။ အတိမဟန္တမေတံ။ ဆယောဇနပ္ပမာဏံ။ ဧတမ္ပိ အတိမဟန္တံ။ ပဉ္စယောဇနံ၊ စတုယောဇနံ၊ တိယောဇနံ၊ ဒွိယောဇနန္တိ ဝုတ္တေ အယံ တဒါ ဇေဋ္ဌဝဍ္ဎကီ ဟုတွာ ‘‘ဧထ၊ ဘော၊ အနာဂတေ သုခပဋိဇဂ္ဂိယံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ ရဇ္ဇုယာ ပရိက္ခိပန္တော ဂါဝုတမတ္တကေ ဌတွာ ‘‘ဧကေကံ မုခံ ဂါဝုတံ ဂါဝုတံ ဟောတု၊ စေတိယံ ဧကယောဇနာဝဋ္ဋံ ယောဇနုဗ္ဗေဓံ ဘဝိဿတီ’’တိ အာဟ။ တေ တဿ ဝစနေ အဋ္ဌံသု။ ဣတိ အပ္ပမာဏဿ ဗုဒ္ဓဿ ပမာဏံ အကာသီတိ။ တေန ပန ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ အညေဟိ နီစတရပ္ပမာဏော ဟောတိ။

သော အမှာကံ သတ္ထု ကာလေ သာဝတ္ထိယံ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဘဒ္ဒိယောတိဿ နာမံ အဟောသိ။ အတိရဿတာယ ပန လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယောတိ ပညာယိတ္ထ။ သော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ၊ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ၊ ဗဟုဿုတော ဓမ္မကထိကော ဟုတွာ မဓုရေန သရေန ပရေသံ ဓမ္မံ ကထေသိ။ အထေကသ္မိံ ဥဿဝဒိဝသေ ဧကေန ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ ရထေန ဂစ္ဆန္တီ အညတရာ ဂဏိကာ ထေရံ ဒိသွာ ဒန္တဝိဒံသကံ ဟသိ။ ထေရော တဿာ ဒန္တဋ္ဌိကေ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ၊ တံ ပါဒကံ ကတွာ၊ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ၊ အနာဂါမီ အဟောသိ။ သော အဘိဏှံ ကာယဂတာယ သတိယာ ဝိဟရန္တော ဧကဒိဝသံ အာယသ္မတာ ဓမ္မသေနာပတိနာ ဩဝဒိယမာနော အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၅၅။၁-၃၃) –

‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊

ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။

‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ သေဋ္ဌိပုတ္တော မဟဒ္ဓနော၊

ဇင်္ဃာဝိဟာရံ ဝိစရံ၊ သင်္ဃာရာမံ အဂစ္ဆဟံ။

‘‘တဒါ သော လောကပဇ္ဇောတော၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ နာယကော၊

မဉ္ဇုဿရာနံ ပဝရံ၊ သာဝကံ အဘိကိတ္တယိ။

‘‘တံ သုတွာ မုဒိတော ဟုတွာ၊ ကာရံ ကတွာ မဟေသိနော၊

ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ။

‘‘တဒါ ဗုဒ္ဓါ ဝိယာကာသိ၊ သင်္ဃမဇ္ဈေ ဝိနာယကော၊

အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ၊ လစ္ဆသေ တံ မနောရထံ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊

ဘဒ္ဒိယော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။

‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊

ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။

‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ဖုဿော ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော၊

ဒုရာသဒေါ ဒုပ္ပသဟော၊ သဗ္ဗလောကုတ္တမော ဇိနော။

‘‘စရဏေန စ သမ္ပန္နော၊ ဗြဟာ ဥဇု ပတာပဝါ၊

ဟိတေသီ သဗ္ဗသတ္တာနံ၊ ဗဟုံ မောစေသိ ဗန္ဓနာ။

‘‘နန္ဒာရာမဝနေ တဿ၊ အဟောသိံ ဖုဿကောကိလော၊

ဂန္ဓကုဋိသမာသန္နေ၊ အမ္ဗရုက္ခေ ဝသာမဟံ။

‘‘တဒါ ပိဏ္ဍာယ ဂစ္ဆန္တံ၊ ဒက္ခိဏေယျံ ဇိနုတ္တမံ၊

ဒိသွာ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ မဉ္ဇုနာဘိနိကူဇဟံ။

‘‘ရာဇုယျာနံ တဒါ ဂန္တွာ၊ သုပက္ကံ ကနကတ္တစံ၊

အမ္ဗပိဏ္ဍံ ဂဟေတွာန၊ သမ္ဗုဒ္ဓဿောပနာမယိံ။

‘‘တဒါ မေ စိတ္တမညာယ၊ မဟာကာရုဏိကော ဇိနော၊

ဥပဋ္ဌာကဿ ဟတ္ထတော၊ ပတ္တံ ပဂ္ဂဏှိ နာယကော။

‘‘အဒါသိံ ဟဋ္ဌစိတ္တောဟံ၊ အမ္ဗပိဏ္ဍံ မဟာမုနေ၊

ပတ္တေ ပက္ခိပ္ပ ပက္ခေဟိ၊ ပဉ္ဇလိံ ကတွာန မဉ္ဇုနာ။

‘‘သရေန ရဇနီယေန၊ သဝနီယေန ဝဂ္ဂုနာ၊

ဝဿန္တော ဗုဒ္ဓပူဇတ္ထံ၊ နီဠံ ဂန္တွာ နိပဇ္ဇဟံ။

‘‘တဒါ မုဒိတစိတ္တံ မံ၊ ဗုဒ္ဓပေမဂတာသယံ၊

သကုဏဂ္ဃိ ဥပါဂန္တွာ၊ ဃာတယီ ဒုဋ္ဌမာနသော။

‘‘တတော စုတောဟံ တုသိတေ၊ အနုဘောတွာ မဟာသုခံ၊

မနုဿယောနိမာဂစ္ဆိံ၊ တဿ ကမ္မဿ ဝါဟသာ။

‘‘ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊

ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။

‘‘သာသနံ ဇောတယိတွာ သော၊ အဘိဘုယျ ကုတိတ္ထိယေ၊

ဝိနယိတွာန ဝေနေယျေ၊ နိဗ္ဗုတော သော သသာဝကော။

‘‘နိဗ္ဗုတေ တမှိ လောကဂ္ဂေ၊ ပသန္နာ ဇနတာ ဗဟူ၊

ပူဇနတ္ထာယ ဗုဒ္ဓဿ၊ ထူပံ ကုဗ္ဗန္တိ သတ္ထုနော။

‘‘သတ္တယောဇနိကံ ထူပံ၊ သတ္တရတနဘူသိတံ၊

ကရိဿာမ မဟေသိဿ၊ ဣစ္စေဝံ မန္တယန္တိ တေ။

‘‘ကိကိနော ကာသိရာဇဿ၊ တဒါ သေနာယ နာယကော၊

ဟုတွာဟံ အပ္ပမာဏဿ၊ ပမာဏံ စေတိယေ ဝဒိံ။

‘‘တဒါ တေ မမ ဝါကျေန၊ စေတိယံ ယောဇနုဂ္ဂတံ၊

အကံသု နရဝီရဿ၊ နာနာရတနဘူသိတံ။

‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊

ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။

‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတော သေဋ္ဌိကုလေ အဟံ၊

သာဝတ္ထိယံ ပုရဝရေ၊ ဣဒ္ဓေ ဖီတေ မဟဒ္ဓနေ။

‘‘ပုရပ္ပဝေသေ သုဂတံ၊ ဒိသွာ ဝိမှိတမာနသော၊

ပဗ္ဗဇိတွာန န စိရံ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။

‘‘စေတိယဿ ပမာဏံ ယံ၊ အကရိံ တေန ကမ္မုနာ၊

လကုဏ္ဍကသရီရောဟံ၊ ဇာတော ပရိဘဝါရဟော။

‘‘သရေန မဓုရေနာဟံ၊ ပူဇိတွာ ဣသိသတ္တမံ၊

မဉ္ဇုဿရာနံ ဘိက္ခူနံ၊ အဂ္ဂတ္တမနုပါပုဏိံ။

‘‘ဖလဒါနေန ဗုဒ္ဓဿ၊ ဂုဏာနုဿရဏေန စ၊

သာမညဖလသမ္ပန္နော၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အပရဘာဂေ အညံ ဗျာကရောန္တော –

၄၆၆။

‘‘ပရေ အမ္ဗာဋကာရာမေ၊ ဝနသဏ္ဍမှိ ဘဒ္ဒိယော၊

သမူလံ တဏှမဗ္ဗုယှ၊ တတ္ထ ဘဒ္ဒေါဝ ဈာယတိ။

၄၆၇။

‘‘ရမန္တေကေ မုဒိင်္ဂေဟိ၊ ဝီဏာဟိ ပဏဝေဟိ စ၊

အဟဉ္စ ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ ရတော ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ။

၄၆၈။

‘‘ဗုဒ္ဓါ စေ မေ ဝရံ ဒဇ္ဇာ၊ သော စ လဗ္ဘေထ မေ ဝရော၊

ဂဏှေဟံ သဗ္ဗလောကဿ၊ နိစ္စံ ကာယဂတံ သတိ’’န္တိ။ –

ဣမာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ပရေတိ သေဋ္ဌေ အဓိကေ၊ ဝိသိဋ္ဌေတိ အတ္ထော။ အဓိကဝါစီ ဟိ အယံ ပရသဒ္ဒေါ ‘‘ပရံ ဝိယ မတ္တာယာ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ အမ္ဗာဋကာရာမေတိ ဧဝံနာမကေ အာရာမေ။ သော ကိရ ဆာယူဒကသမ္ပန္နော ဝနသဏ္ဍမဏ္ဍိတော ရမဏီယော ဟောတိ တေန ‘‘ပရေ’’တိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တော။ ‘‘အမ္ဗာဋကဝနေ အမ္ဗာဋကေဟိ အဘိလက္ခိတဝနေ’’တိ စ ဝဒန္တိ။ ဝနသဏ္ဍမှီတိ ဝနဂဟနေ၊ ဃနနိစိတရုက္ခဂစ္ဆလတာသမူဟေ ဝနေတိ အတ္ထော။ ဘဒ္ဒိယောတိ ဧဝံနာမကော၊ အတ္တာနမေဝ ထေရော အညံ ဝိယ ဝဒတိ။ သမူလံ တဏှမဗ္ဗုယှာတိ တဏှာယ မူလံ နာမ အဝိဇ္ဇာ။ တသ္မာ သာဝိဇ္ဇံ တဏှံ အဂ္ဂမဂ္ဂေန သမုဂ္ဃာဋေတွာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဘဒ္ဒေါဝ ဈာယတီတိ လောကုတ္တရေဟိ သီလာဒီဟိ ဘဒ္ဒေါ သုန္ဒရော တသ္မိံယေဝ ဝနသဏ္ဍေ ကတကိစ္စတာယ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရဝသေန အဂ္ဂဖလဈာနေန ဈာယတိ။

ဖလသုခေန စ ဈာနသမာပတ္တီဟိ စ ဝီတိနာမေတီတိ အတ္တနော ဝိဝေကရတိံ ဒဿေတွာ ‘‘ရမန္တေကေ’’တိ ဂါထာယပိ ဗျတိရေကမုခေန တမေဝတ္ထံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ မုဒိင်္ဂေဟီတိ အင်္ဂိကာဒီဟိ မုရဇေဟိ။ ဝီဏာဟီတိ နန္ဒိနီအာဒီဟိ ဝီဏာဟိ။ ပဏဝေဟီတိ တုရိယေဟိ ရမန္တိ ဧကေ ကာမဘောဂိနော၊ သာ ပန တေသံ ရတိ အနရိယာ အနတ္ထသံဟိတာ။ အဟဉ္စာ တိ အဟံ ပန၊ ဧကကော ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သာသနေ ရတော၊ တတော ဧဝ ရုက္ခမူလသ္မိံ ရတော အဘိရတော ဝိဟရာမီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ အတ္တနော ဝိဝေကာဘိရတိံ ကိတ္တေတွာ ဣဒါနိ ယံ ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော၊ တဿ ပသံသနတ္ထံ ‘‘ဗုဒ္ဓါ စေ မေ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – သစေ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ ‘‘ဧကာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တံ ဝရံ ယာစာမီ’’တိ မယာ ယာစိတော ‘‘အတိက္ကန္တဝရာ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ တထာဂတာ’’တိ အပဋိက္ခိပိတွာ မယှံ ယထာယာစိတံ ဝရံ ဒဒေယျ၊ သော စ ဝရော မမာဓိပ္ပာယပူရကော လဗ္ဘေထ မယှံ မနောရထံ မတ္ထကံ ပါပေယျာတိ ထေရော ပရိကပ္ပဝသေန ဝဒတိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ သဗ္ဗော လောကော သဗ္ဗကာလံ ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတူ’’တိ ‘‘သဗ္ဗလောကဿ နိစ္စံ ကာယဂတာသတိ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ ကတွာ ဝရံ ဂဏှေ အဟန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဂဏှေဟံ သဗ္ဗလောကဿ၊ နိစ္စံ ကာယဂတံ သတိ’’န္တိ။ ဣဒါနိ အပရိက္ခဏဂရဟာမုခေန ပရိက္ခဏံ ပသံသန္တော –

၄၆၉။

‘‘ယေ မံ ရူပေန ပါမိံသု၊ ယေ စ ဃောသေန အနွဂူ၊

ဆန္ဒရာဂဝသူပေတာ၊ န မံ ဇာနန္တိ တေ ဇနာ။

၄၇၀။

‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စ န ဇာနာတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ စ န ပဿတိ၊

သမန္တာဝရဏော ဗာလော၊ သ ဝေ ဃောသေန ဝုယှတိ။

၄၇၁။

‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စ န ဇာနာတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ စ ဝိပဿတိ၊

ဗဟိဒ္ဓါ ဖလဒဿာဝီ၊ သောပိ ဃောသေန ဝုယှတိ။

၄၇၂။

‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ စ ဝိပဿတိ၊

အနာဝရဏဒဿာဝီ၊ န သော ဃောသေန ဝုယှတီ’’တိ။ –

ဣမာ စတဿော ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ယေ မံ ရူပေန ပါမိံသူတိ ယေ ဇနာ အဝိဒ္ဒသူ မမ ရူပေန အပသာဒိကေန နိဟီနေန ‘‘အာကာရသဒိသီ ပညာ’’တိ၊ ဓမ္မသရီရေန စ မံ နိဟီနံ ပါမိံသု၊ ‘‘ဩရကော အယ’’န္တိ ဟီဠေန္တာ ပရိစ္ဆိန္ဒနဝသေန မညိံသူတိ အတ္ထော။ ယေ စ ဃောသေန အနွဂူတိ ယေ စ သတ္တာ ဃောသေန မဉ္ဇုနာ မံ သမ္ဘာဝနာဝသေန အနုဂတာ ဗဟု မညိံသု၊ တံ တေသံ မိစ္ဆာ၊ န ဟိ အဟံ ရူပမတ္တေန အဝမန္တဗ္ဗော၊ ဃောသမတ္တေန ဝါ န ဗဟုံ မန္တဗ္ဗော၊ တသ္မာ ဆန္ဒရာဂဝသူပေတာ၊ န မံ ဇာနန္တိ တေ ဇနာတိ တေ ဒုဝိဓာပိ ဇနာ ဆန္ဒရာဂဿ ဝသံ ဥပေတာ အပ္ပဟီနဆန္ဒရာဂါ သဗ္ဗသော ပဟီနဆန္ဒရာဂံ မံ န ဇာနန္တိ။

အဝိသယော တေသံ မာဒိသော အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စ အပရိညာတဝတ္ထုတာယာတိ ဒဿေတုံ ‘‘အဇ္ဈတ္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဇ္ဈတ္တန္တိ အတ္တနော သန္တာနေ ခန္ဓာယတနာဒိဓမ္မံ။ ဗဟိဒ္ဓါတိ ပရသန္တာနေ။ အထ ဝါ အဇ္ဈတ္တန္တိ၊ မမ အဗ္ဘန္တရေ အသေက္ခသီလက္ခန္ဓာဒိံ။ ဗဟိဒ္ဓါတိ၊ မမေဝ အာကပ္ပသမ္ပတ္တိယာဒိယုတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ ရူပဓမ္မပ္ပဝတ္တိံ စက္ခုဝိညာဏာဒိပ္ပဝတ္တိဉ္စ။ သမန္တာဝရဏောတိ ဧဝံ အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ အဇာနနေန သမန္တတော အာဝရဏယုတ္တော အာဝဋဉာဏဂတိကော။ သ ဝေ ဃောသေန ဝုယှတီတိ သော ပရနေယျဗုဒ္ဓိကော ဗာလော ဃောသေန ပရေသံ ဝစနေန ဝုယှတိ နိယျတိ အာကဍ္ဎီယတိ။

ဗဟိဒ္ဓါ စ ဝိပဿတီတိ ယော စ ဝုတ္တနယေန အဇ္ဈတ္တံ န ဇာနာတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ပန သုတာနုသာရေန အာကပ္ပသမ္ပတ္တိအာဒိဥပဓာရဏေန ဝါ ဝိသေသတော ပဿတိ။ ‘‘ဂုဏဝိသေသယုတ္တော သိယာ’’တိ မညတိ၊ သောပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဖလဒဿာဝီ နယဂ္ဂါဟေန ဖလမတ္တံ ဂဏှန္တော ဝုတ္တနယေန ဃောသေန ဝုယှတိ၊ သောပိ မာဒိသေ န ဇာနာတီတိ အတ္ထော။

ယော ပန အဇ္ဈတ္တဉ္စ ခီဏာသဝဿ အဗ္ဘန္တရေ အသေက္ခသီလက္ခန္ဓာဒိဂုဏံ ဇာနာတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ စဿ ပဋိပတ္တိသလ္လက္ခဏေန ဝိသေသတော ဂုဏဝိသေသယောဂံ ပဿတိ။ အနာဝရဏဒဿာဝီ ကေနစိ အနာဝဋော ဟုတွာ အရိယာနံ ဂုဏေ ဒဋ္ဌုံ ဉာတုံ သမတ္ထော၊ န သော ဃောသမတ္တေန ဝုယှတိ ယာထာဝတော ဒဿနတောတိ။

လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဘဒ္ဒတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဧကပုတ္တောတိအာဒိကာ အာယသ္မတော ဘဒ္ဒတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တံ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ သတသဟဿပရိမာဏံ စီဝရာဒီဟိ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ နိဗ္ဗတ္တမာနော စ အပုတ္တကေသု မာတာပိတူသု ဒေဝတာယာစနာဒီနိ ကတွာပိ အလဘန္တေသု သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘သစေ၊ ဘန္တေ၊ မယံ ဧကံ ပုတ္တံ လစ္ဆာမ၊ တံ တုမှာကံ ဒါသတ္ထာယ ဒဿာမာ’’တိ ဝတွာ အာယာစိတွာ ဂတေသု သတ္ထု အဓိပ္ပာယံ ဉတွာ အညတရော ဒေဝပုတ္တော ခီဏာယုကော ဟုတွာ ဌိတော သက္ကေန ဒေဝရညာ ‘‘အမုကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တာဟီ’’တိ အာဏတ္တော တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဘဒ္ဒေါတိဿ နာမံ အကံသု။ တံ သတ္တဝဿုဒ္ဒေသိကံ ဇာတံ မာတာပိတရော အလင်္ကရိတွာ ဘဂဝတော သန္တိကံ နေတွာ ‘‘အယံ သော၊ ဘန္တေ၊ တုမှေ အာယာစိတွာ လဒ္ဓဒါရကော၊ ဣမံ တုမှာကံ နိယျာတေမာ’’တိ အာဟံသု။ သတ္ထာ အာနန္ဒတ္ထေရံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဣမံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ။ အာဏာပေတွာ စ ဂန္ဓကုဋိံ ပါဝိသိ။ ထေရော တံ ပဗ္ဗာဇေတွာ သင်္ခေပေန ဝိပဿနာမုခံ အာစိက္ခိ။ သော ဥပနိဿယသမ္ပန္နတ္တာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော သူရိယေ အနောဂ္ဂတေယေဝ ဘာဝနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၅။၅၄-၆၉) –

‘‘ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓံ၊ မေတ္တစိတ္တံ မဟာမုနိံ၊

ဥပေတိ ဇနတာ သဗ္ဗာ၊ သဗ္ဗလောကဂ္ဂနာယကံ။

‘‘သတ္တုကဉ္စ ဗဒ္ဓကဉ္စ၊ အာမိသံ ပါနဘောဇနံ၊

ဒဒန္တိ သတ္ထုနော သဗ္ဗေ၊ ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ။

‘‘အဟမ္ပိ ဒါနံ ဒဿာမိ၊ ဒေဝဒေဝဿ တာဒိနော၊

ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ နိမန္တေတွာ၊ သင်္ဃမ္ပိ စ အနုတ္တရံ။

‘‘ဥယျောဇိတာ မယာ စေတေ၊ နိမန္တေသုံ တထာဂတံ၊

ကေဝလံ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ၊ ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ။

‘‘သတသဟဿပလ္လင်္ကံ၊ သောဝဏ္ဏံ ဂေါနကတ္ထတံ၊

တူလိကာပဋလိကာယ၊ ခေါမကပ္ပာသိကေဟိ စ၊

မဟာရဟံ ပညာပယိံ၊ အာသနံ ဗုဒ္ဓယုတ္တကံ။

‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ၊ ဒေဝဒေဝေါ နရာသဘော၊

ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဗျူဠှော၊ မမ ဒွါရမုပါဂမိ။

‘‘ပစ္စုဂ္ဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ လောကနာထံ ယသဿိနံ၊

ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ အဘိနာမယိံ သင်္ဃရံ။

‘‘ဘိက္ခူနံ သတသဟဿံ၊ ဗုဒ္ဓဉ္စ လောကနာယကံ၊

ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ပရမန္နေန တပ္ပယိံ။

‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။

‘‘ယေနိဒံ အာသနံ ဒိန္နံ၊ သောဝဏ္ဏံ ဂေါနကတ္ထတံ၊

တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။

‘‘စတုသတ္တတိက္ခတ္တုံ သော၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊

အနုဘောဿတိ သမ္ပတ္တိံ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။

‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ သဟဿံ၊ ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ၊

ဧကပညာသက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။

‘‘သဗ္ဗာသု ဘဝယောနီသု၊ ဥစ္စာကုလီ ဘဝိဿတိ၊

သော စ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာ၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊

ဘဒ္ဒိယော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။

‘‘ဝိဝေကမနုယုတ္တောမှိ၊ ပန္တသေနနိဝါသဟံ၊

ဖလဉ္စာဓိဂတံ သဗ္ဗံ၊ စတ္တက္လေသောမှိ အဇ္ဇဟံ။

‘‘မမ သဗ္ဗံ အဘိညာယ၊ သဗ္ဗညူ လောကနာယကော၊

ဘိက္ခုသင်္ဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။

‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊

ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

တဿ ဘဂဝါ ဆဠဘိညုပ္ပတ္တိံ ဉတွာ ‘‘ဧဟိ၊ ဘဒ္ဒါ’’တိ အာဟ။ သော တာဝဒေဝ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ပဉ္ဇလိကော သတ္ထု သမီပေ အဋ္ဌာသိ၊ သာ ဧဝ စဿ ဥပသမ္ပဒါ အဟောသိ။ ဗုဒ္ဓူပသမ္ပဒါ နာမ ကိရေသာ။ ထေရော ဇာတိတော ပဋ္ဌာယ အတ္တနော ပဝတ္တိယာ ကထနမုခေန အညံ ဗျာကရောန္တော –

၄၇၃။

‘‘ဧကပုတ္တော အဟံ အာသိံ၊ ပိယော မာတု ပိယော ပိတု၊

ဗဟူဟိ ဝတစရိယာဟိ၊ လဒ္ဓါ အာယာစနာဟိ စ။

၄၇၄။

‘‘တေ စ မံ အနုကမ္ပာယ၊ အတ္ထကာမာ ဟိတေသိနော၊

ဥဘော ပိတာ စ မာတာ စ၊ ဗုဒ္ဓဿ ဥပနာမယုံ။

၄၇၅။

‘‘ကိစ္ဆာ လဒ္ဓါ အယံ ပုတ္တော၊ သုခုမာလော သုခေဓိတော၊

ဣမံ ဒဒါမ တေ နာထ၊ ဇိနဿ ပရိစာရကံ။

၄၇၆။

‘‘သတ္ထာ စ မံ ပဋိဂ္ဂယှ၊ အာနန္ဒံ ဧတဒဗြဝိ၊

ပဗ္ဗာဇေဟိ ဣမံ ခိပ္ပံ၊ ဟေဿတျာဇာနိယော အယံ။

၄၇၇။

‘‘ပဗ္ဗာဇေတွာန မံ သတ္ထာ၊ ဝိဟာရံ ပါဝိသီ ဇိနော၊

အနောဂ္ဂတသ္မိံ သူရိယသ္မိံ၊ တတော စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ။

၄၇၈။

‘‘တတော သတ္ထာ နိရာကတွာ၊ ပဋိသလ္လာနဝုဋ္ဌိတော၊

ဧဟိ ဘဒ္ဒါတိ မံ အာဟ၊ သာ မေ အာသူပသမ္ပဒါ။

၄၇၉။

‘‘ဇာတိယာ သတ္တဝဿေန၊ လဒ္ဓါ မေ ဥပသမ္ပဒါ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ အဟော ဓမ္မသုဓမ္မတာ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ဝတစရိယာဟီတိ၊ ‘‘ဧဝံ ကတွာ ပုတ္တံ လဘိဿထာ’’တိ ဝုတ္တံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဝစနံ သုတွာ၊ ခီရံ ပါယိတွာ၊ အနသနာဒိဝတစရဏေဟိ။ အာယာစနာဟီတိ ဒေဝတာယာစနာဟိ သတ္ထုအာယာစနာယ စ၊ ဣဒမေဝ စေတ္ထ ကာရဏံ၊ ဣတရံ ထေရော မာတာပိတူနံ ပဋိပတ္တိဒဿနတ္ထဉ္စေဝ ကိစ္ဆလဒ္ဓဘာဝဒဿနတ္ထဉ္စ ဝဒတိ။

တေတိ မာတာပိတရော။ ဥပနာမယုန္တိ ဥပနာမေသုံ။

သုခေဓိတောတိ သုခသံဝဍ္ဎိတော။ တေတိ တုယှံ။ ပရိစာရကန္တိ ကိံကာရံ။

ဟေဿတျာဇာနိယော အယန္တိ အယံ ဒါရကော မမ သာသနေ အာဇာနီယော ဘဝိဿတိ။ တသ္မာ ခိပ္ပံ အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗာဇေဟီတိ ဧတံ အဗြဝိ၊ အာဟ။

ပဗ္ဗာဇေတွာနာတိ အာနန္ဒတ္ထေရေန ပဗ္ဗာဇေတွာ။ ဝိဟာရန္တိ ဂန္ဓကုဋိံ။ အနောဂ္ဂတသ္မိံ သူရိယသ္မိန္တိ သူရိယေ အနတ္ထင်္ဂတေယေဝ။ တတော စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေတိ တတော ဝိပဿနာရမ္ဘတော ပရံ န စိရေနေဝ ခဏေန သဗ္ဗာသဝေဟိ မေ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ၊ ခီဏာသဝေါ အဟောသိံ။

တတောတိ မမ အာသဝက္ခယတော ပစ္ဆာ။ နိရာကတွာတိ အတ္တနာ သမာပန္နံ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ။ တေနာဟ ‘‘ပဋိသလ္လာနဝုဋ္ဌိတော’’တိ။ သာ မေ အာသူပသမ္ပဒါတိ ယာ မံ ဥဒ္ဒိဿ ‘‘ဧဟိ၊ ဘဒ္ဒါ’’တိ သတ္ထု ဝါစာ ပဝတ္တာ၊ သာ ဧဝ မေ မယှံ ဥပသမ္ပဒါ အာသိ။ ဧဝံ ဇာတိယာ သတ္တဝဿေန၊ လဒ္ဓါ မေ ဥပသမ္ပဒါတိ သာတိသယံ သတ္ထာရာ အတ္တနော ကတံ အနုဂ္ဂဟံ သာသနဿ စ နိယျာနိကတံ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘အဟော ဓမ္မသုဓမ္မတာ’’တိ။

ဧတ္ထ စ ‘‘စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ’’တိ ခီဏာသဝဘာဝံ ပကာသေတွာပိ ပုန ‘‘တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ’’တိ လောကိယာဘိညေကဒေသဒဿနံ ဆဠဘိညဘာဝဝိဘာဝနတ္ထံ။ တေနာဟ အပဒါနေ ‘‘ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ’’တိ။

ဘဒ္ဒတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ သောပါကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဒိသွာပါသာဒဆာယာယန္တိအာဒိကာ အာယသ္မတော သောပါကတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဗြာဟ္မဏာနံ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဧကသ္မိံ ပဗ္ဗတေ ဝိဟရတိ။ သတ္ထာ အာသန္နမရဏံ တံ ဉတွာ တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ သော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ဥဠာရံ ပီတိသောမနဿံ ပဝေဒေန္တော ပုပ္ဖမယံ အာသနံ ပညပေတွာ အဒါသိ။ သတ္ထာ တတ္ထ နိသီဒိတွာ၊ အနိစ္စတာပဋိသံယုတ္တံ ဓမ္မိံ ကထံ ကထေတွာ တဿ ပဿန္တဿေဝ အာကာသေန အဂမာသိ။ သော ပုဗ္ဗေ ဂဟိတံ နိစ္စဂ္ဂါဟံ ပဟာယ အနိစ္စသညံ ဟဒယေ ဌပေတွာ၊ ကာလင်္ကတွာ၊ ဒေဝလောကေ ဥပ္ပဇိတွာ၊ အပရာပရံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော၊ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ သောပါကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ဇာတိအာဂတေန သောပါကောတိ နာမေန ပညာယိ။ ကေစိ ပန ‘‘ဝါဏိဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တော၊ ‘သောပါကော’တိ ပန နာမမတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ တံ အပဒါနပါဠိယာ ဝိရုဇ္ဈတိ ‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ၊ သောပါကယောနုပါဂမိ’’န္တိ ဝစနတော။

တဿ စတုမာသဇာတဿ ပိတာ ကာလမကာသိ၊ စူဠပိတာ ပေါသေသိ။ အနုက္ကမေန သတ္တဝဿိကော ဇာတော။ ဧကဒိဝသံ စူဠပိတာ ‘‘အတ္တနော ပုတ္တေန ကလဟံ ကရောတီ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ၊ တံ သုသာနံ နေတွာ၊ ဒွေ ဟတ္ထေ ရဇ္ဇုယာ ဧကတော ဗန္ဓိတွာ၊ တာယ ဧဝ ရဇ္ဇုယာ မတမနုဿဿ သရီရေ ဂါဠှံ ဗန္ဓိတွာ ဂတော ‘‘သိင်္ဂါလာဒယော ခါဒန္တူ’’တိ။ ပစ္ဆိမဘဝိကတာယ ဒါရကဿ ပုညဖလေန သယံ မာရေတုံ န ဝိသဟိ၊ သိင်္ဂါလာဒယောပိ န အဘိဘဝိံသု။ ဒါရကော အဍ္ဎရတ္တသမယေ ဧဝံ ဝိပ္ပလပတိ –

‘‘ကာ ဂတိ မေ အဂတိဿ၊ ကော ဝါ ဗန္ဓု အဗန္ဓုနော၊

သုသာနမဇ္ဈေ ဗန္ဓဿ၊ ကော မေ အဘယဒါယကော’’တိ။

သတ္ထာ တာယ ဝေလာယ ဝေနေယျဗန္ဓဝေ ဩလောကေန္တော ဒါရကဿ ဟဒယဗ္ဘန္တရေ ပဇ္ဇလန္တံ အရဟတ္တူပနိဿယံ ဒိသွာ ဩဘာသံ ဖရိတွာ သတိံ ဇနေတွာ ဧဝမာဟ –

‘‘ဧဟိ သောပါက မာ ဘာယိ၊ ဩလောကဿု တထာဂတံ၊

အဟံ တံ တာရယိဿာမိ၊ ရာဟုမုခေဝ စန္ဒိမ’’န္တိ။

ဒါရကော ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန ဆိန္နဗန္ဓနော ဂါထာပရိယောသာနေ သောတာပန္နော ဟုတွာ ဂန္ဓကုဋိသမ္မုခေ အဋ္ဌာသိ။ တဿ မာတာ ပုတ္တံ အပဿန္တီ စူဠပိတရံ ပုစ္ဆိတွာ တေနဿ ပဝတ္တိယာ အကထိတာယ တတ္ထ တတ္ထ ဂန္တွာ ဝိစိနန္တီ ‘‘ဗုဒ္ဓါ ကိရ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ ဇာနန္တိ၊ ယံနူနာဟံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ပုတ္တဿ ပဝတ္တိံ ဇာနေယျ’’န္တိ သတ္ထု သန္တိကံ အဂမာသိ။ သတ္ထာ၊ ဣဒ္ဓိယာ တံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ မမ ပုတ္တံ န ပဿာမိ၊ အပိစ ဘဂဝါ တဿ ပဝတ္တိံ ဇာနာတီ’’တိ တာယ ပုဋ္ဌော –

‘‘န သန္တိ ပုတ္တာ တာဏာယ၊ န ပိတာ နာပိ ဗန္ဓဝါ၊

အန္တကေနာဓိပန္နဿ၊ နတ္ထိ ဉာတီသု တာဏတာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၂၈၈) –

ဓမ္မံ ကထေသိ။ တံ သုတွာ သာ သောတာပန္နာ အဟောသိ။ ဒါရကော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၂။၁၁၂-၁၂၃) –

‘‘ပဗ္ဘာရံ သောဓယန္တဿ၊ ဝိပိနေ ပဗ္ဗတုတ္တမေ၊

သိဒ္ဓတ္ထော နာမ ဘဂဝါ၊ အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။

‘‘ဗုဒ္ဓံ ဥပဂတံ ဒိသွာ၊ လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊

သန္ထရံ သန္ထရိတွာန၊ ပုပ္ဖာသနမဒါသဟံ။

‘‘ပုပ္ဖာသနေ နိသီဒိတွာ၊ သိဒ္ဓတ္ထော လောကနာယကော၊

မမဉ္စ ဂတိမညာယ၊ အနိစ္စတမုဒါဟရိ။

‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ၊ ဥပ္ပာဒဝယဓမ္မိနော၊

ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ တေသံ ဝူပသမော သုခေါ။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန သဗ္ဗညူ၊ လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊

နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမီ ဝီရော၊ ဟံသရာဇာဝ အမ္ဗရေ။

‘‘သကံ ဒိဋ္ဌိံ ဇဟိတွာန၊ ဘာဝယာနိစ္စသညဟံ၊

ဧကာဟံ ဘာဝယိတွာန၊ တတ္ထ ကာလံ ကတော အဟံ။

‘‘ဒွေ သမ္ပတ္တီ အနုဘောတွာ၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊

ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ၊ သပါကယောနုပါဂမိံ။

‘‘အဂါရာ အဘိနိက္ခမ္မ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟံ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော၊ သီလေသု သုသမာဟိတော၊

တောသေတွာန မဟာနာဂံ၊ အလတ္ထံ ဥပသမ္ပဒံ။

‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ပုပ္ဖဒါနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ သညံ ဘာဝယိံ တဒါ၊

တံ သညံ ဘာဝယန္တဿ၊ ပတ္တော မေ အာသဝက္ခယော။

‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အထ ဘဂဝါ ဣဒ္ဓိံ ပဋိသံဟရိ။ သာပိ ပုတ္တံ ဒိသွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော တဿ ခီဏာသဝဘာဝံ သုတွာ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဂတာ။ သော သတ္ထာရံ ဂန္ဓကုဋိစ္ဆာယာယံ စင်္ကမန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ဝန္ဒိတွာ အနုစင်္ကမိ။ တဿ ဘဂဝါ ဥပသမ္ပဒံ အနုဇာနိတုကာမော ‘‘ဧကံ နာမ ကိ’’န္တိအာဒိနာ ဒသ ပဉှေ ပုစ္ဆိ။ သောပိ သတ္ထု အဓိပ္ပာယံ ဂဏှန္တော သဗ္ဗညုတညာဏေန သံသန္ဒေန္တော ‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ’’တိအာဒိနာ (ခု။ ပါ။ ၄။၁) တေ ပဉှေ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တေနေဝ တေ ကုမာရပဉှာ နာမ ဇာတာ။ သတ္ထာ တဿ ပဉှဗျာကရဏေန အာရာဓိတစိတ္တော ဥပသမ္ပဒံ အနုဇာနိ။ တေန သာ ပဉှဗျာကရဏူပသမ္ပဒါ နာမ ဇာတာ။ တဿိမံ အတ္တနော ပဝတ္တိံ ပကာသေတွာ ထေရော အညံ ဗျာကရောန္တော –

၄၈၀။

‘‘ဒိသွာ ပါသာဒဆာယာယံ၊ စင်္ကမန္တံ နရုတ္တမံ၊

တတ္ထ နံ ဥပသင်္ကမ္မ၊ ဝန္ဒိဿံ ပုရိသုတ္တမံ။

၄၈၁။

‘‘ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ၊ သံဟရိတွာန ပါဏယော၊

အနုစင်္ကမိဿံ ဝိရဇံ၊ သဗ္ဗသတ္တာနမုတ္တမံ။

၄၈၂။

‘‘တတော ပဉှေ အပုစ္ဆိ မံ၊ ပဉှာနံ ကောဝိဒေါ ဝိဒူ၊

အစ္ဆမ္ဘီ စ အဘီတော စ၊ ဗျာကာသိံ သတ္ထုနော အဟံ။

၄၈၃။

‘‘ဝိဿဇ္ဇိတေသု ပဉှေသု၊ အနုမောဒိ တထာဂတော၊

ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဝိလောကေတွာ၊ ဣမမတ္ထံ အဘာသထ။

၄၈၄။

‘‘‘လာဘာ အင်္ဂါနံ မဂဓာနံ၊ ယေသာယံ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊

စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ၊ ပစ္စယံ သယနာသနံ၊

ပစ္စုဋ္ဌာနဉ္စ သာမီစိံ၊ တေသံ လာဘာ’တိ စာဗြဝိ။

၄၈၅။

‘‘‘အဇ္ဇဒဂ္ဂေ မံ သောပါက၊ ဒဿနာယောပသင်္ကမ၊

ဧသာ စေဝ တေ သောပါက၊ ဘဝတု ဥပသမ္ပဒါ’’’။

၄၈၆။

‘‘ဇာတိယာ သတ္တဝဿေန၊ လဒ္ဓါန ဥပသမ္ပဒံ၊

ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ အဟော ဓမ္မသုဓမ္မတာ’’တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ ပါသာဒဆာယာယန္တိ ဂန္ဓကုဋိစ္ဆာယာယံ။ ဝန္ဒိဿန္တိ၊ အဘိဝန္ဒိံ။

သံဟရိတွာန ပါဏယောတိ ဥဘော ဟတ္ထေ ကမလမကုဠာကာရေန သင်္ဂတေ ကတွာ၊ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ အနုစင်္ကမိဿန္တိ စင်္ကမန္တဿ သတ္ထုနော အနုပစ္ဆတော အနုဂမနဝသေန စင်္ကမိံ။ ဝိရဇန္တိ ဝိဂတရာဂါဒိရဇံ။

ပဉှေတိ ကုမာရပဉှေ။ ဝိဒူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိဒိတဝါ၊ သဗ္ဗညူတိ အတ္ထော။ ‘‘သတ္ထာ မံ ပုစ္ဆတီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇနကဿ ဆမ္ဘိတတ္တဿ ဘယဿ စ သေတုဃာတေန ပဟီနတ္တာ အစ္ဆမ္ဘီ စ အဘီတော စ ဗျာကာသိ။

ယေသာယန္တိ ယေသံ အင်္ဂမဂဓာနံ အယံ သောပါကော။ ပစ္စယန္တိ ဂိလာနပစ္စယံ။ သာမီစိန္တိ မဂ္ဂဒါနဗီဇနာဒိသာမီစိကိရိယံ။

အဇ္ဇဒဂ္ဂေတိ ဒ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ အဇ္ဇ အဂ္ဂေ အာဒိံ ကတွာ၊ အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ။ ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ’’တိပိ ပါဠိ၊ အဇ္ဇတံ အာဒိံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ဒဿနာယောပသင်္ကမာတိ ‘‘ဟီနဇစ္စော၊ ဝယသာ တရုဏတရော’’တိ ဝါ အစိန္တေတွာ ဒဿနာယ မံ ဥပသင်္ကမ။ ဧသာ စေဝါတိ ယာ တဿ မမ သဗ္ဗညုတညာဏေန သဒ္ဓိံ သံသန္ဒေတွာ ကတာ ပဉှဝိဿဇ္ဇနာ။ ဧသာယေဝ တေ ဘဝတု ဥပသမ္ပဒါ ဣတိ စ အဗြဝီတိ ယောဇနာ။ ‘‘လဒ္ဓါ မေ ဥပသမ္ပဒါ’’တိပိ ပါဠိ။ ယေ ပန ‘‘လဒ္ဓါန ဥပသမ္ပဒ’’န္တိပိ ပဌန္တိ၊ တေသံ သတ္တဝဿေနာတိ သတ္တမေန ဝဿေနာတိ အတ္ထော၊ သတ္တဝဿေန ဝါ ဟုတွာတိ ဝစနသေသော။ ယံ ပနေတ္ထ အဝုတ္တံ၊ တံ သုဝိညေယျမေဝ။

သောပါကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ သရဘင်္ဂတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

သရေဟတ္ထေဟီတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သရဘင်္ဂတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ အနဘိလက္ခိတောတိဿ ကုလဝံသာဂတံ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော ကာမေ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ သရတိဏာနိ သယမေဝ ဘဉ္ဇိတွာ ပဏ္ဏသာလံ ကတွာ ဝသတိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သရဘင်္ဂေါတိဿ သမညာ အဟောသိ။ အထ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော တဿ အရဟတ္တူပနိဿယံ ဒိသွာ၊ တတ္ထ ဂန္တွာ၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သော ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ တတ္ထေဝ ဝသတိ။ အထဿ တာပသကာလေ ကတာ ပဏ္ဏသာလာ ဇိဏ္ဏာ ပလုဂ္ဂါ အဟောသိ။ တံ ဒိသွာ မနုဿာ ‘‘ကိဿ၊ ဘန္တေ၊ ဣမံ ကုဋိကံ န ပဋိသင်္ခရောထာ’’တိ အာဟံသု။ ထေရော ‘‘ကုဋိကာ ယထာ တာပသကာလေ ကတာ၊ ဣဒါနိ တထာ ကာတုံ န သက္ကာ’’တိ တံ သဗ္ဗံ ပကာသေန္တော –

၄၈၇။

‘‘သရေ ဟတ္ထေဟိ ဘဉ္ဇိတွာ၊ ကတွာန ကုဋိမစ္ဆိသံ၊

တေန မေ သရဘင်္ဂေါတိ၊ နာမံ သမ္မုတိယာ အဟု။

၄၈၈။

‘‘န မယှံ ကပ္ပတေ အဇ္ဇ၊ သရေ ဟတ္ထေဟိ ဘဉ္ဇိတုံ၊

သိက္ခာပဒါ နော ပညတ္တာ၊ ဂေါတမေန ယသဿိနာ’’တိ။ – ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ သရေ ဟတ္ထေဟိ ဘဉ္ဇိတွာတိ၊ ပုဗ္ဗေ တာပသကာလေ သရတိဏာနိ မမ ဟတ္ထေဟိ ဆိန္ဒိတွာ တိဏကုဋိံ ကတွာ အစ္ဆိသံ ဝသိံ၊ နိသီဒိဉ္စေဝ နိပဇ္ဇိဉ္စ။ တေနာတိ ကုဋိကရဏတ္ထံ သရာနံ ဘဉ္ဇနေန။ သမ္မုတိယာတိ အနွတ္ထသမ္မုတိယာ သရဘင်္ဂေါတိ၊ နာမံ အဟု အဟောသိ။

န မယှံ ကပ္ပတေ အဇ္ဇာတိ အဇ္ဇ ဣဒါနိ ဥပသမ္ပန္နဿ မယှံ သရေ သရတိဏေ ဟတ္ထေဟိ ဘဉ္ဇိတုံ န ကပ္ပတေ န ဝဋ္ဋတိ။ ကသ္မာ? သိက္ခာပဒါ နော ပညတ္တာ၊ ဂေါတမေန ယသဿိနာတိ။ တေန ယံ အမှာကံ သတ္ထာရာ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ၊ တံ မယံ ဇီဝိတဟေတုနာပိ နာတိက္ကမာမာတိ ဒဿေတိ။

ဧဝံ ဧကေန ပကာရေန တိဏကုဋိကာယ အပဋိသင်္ခရဏေ ကာရဏံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အပရေနပိ ပရိယာယေန နံ ဒဿေန္တော –

၄၈၉။

‘‘သကလံ သမတ္တံ ရောဂံ၊ သရဘင်္ဂေါ နာဒ္ဒသံ ပုဗ္ဗေ၊

သောယံ ရောဂေါ ဒိဋ္ဌော၊ ဝစနကရေနာတိဒေဝဿာ’’တိ။ – ဣမံ ဂါထမာဟ၊

တတ္ထ သကလန္တိ သဗ္ဗံ။ သမတ္တန္တိ သမ္ပုဏ္ဏံ၊ သဗ္ဗဘာဂတော အနဝသေသန္တိ အတ္ထော။ ရောဂန္တိ ဒုက္ခဒုက္ခတာဒိဝသေန ရုဇနဋ္ဌေန ရောဂဘူတံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓပဉ္စကံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ နာဒ္ဒသံ ပုဗ္ဗေတိ သတ္ထု ဩဝါဒပဋိလာဘတော ပုဗ္ဗေ န အဒ္ဒက္ခိံ။ သောယံ ရောဂေါ ဒိဋ္ဌော၊ ဝစနကရေနာတိဒေဝဿာတိ သမ္မုတိဒေဝါ ဥပပတ္တိဒေဝါ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါတိ သဗ္ဗေပိ ဒေဝေ အတ္တနော သီလာဒိဂုဏေဟိ အတိက္ကမိတွာ ဌိတတ္တာ အတိဒေဝဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဩဝါဒပဋိကရေန သရဘင်္ဂေန သော အယံ ခန္ဓပဉ္စကသင်္ခါတော ရောဂေါ ဝိပဿနာပညာသဟိတာယ မဂ္ဂပညာယ ပဉ္စက္ခန္ဓတော ဒိဋ္ဌော၊ ပရိညာတောတိ အတ္ထော။ ဧတေန ဧဝံ အတ္တဘာဝကုဋိကာယမ္ပိ အနပေက္ခော ဗာဟိရံ တိဏကုဋိကံ ကထံ ပဋိသင်္ခရိဿတီတိ ဒဿေတိ။

ဣဒါနိ ယံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇန္တေန မယာ အယံ အတ္တဘာဝရောဂေါ ယာထာဝတော ဒိဋ္ဌော၊ သွာယံ မဂ္ဂေါ သဗ္ဗဗုဒ္ဓသာဓာရဏော။ ယေန နေသံ ဩဝါဒဓမ္မောပိ မဇ္ဈေ ဘိန္နသုဝဏ္ဏသဒိသော ယတ္ထာဟံ ပတိဋ္ဌာယ ဒုက္ခက္ခယံ ပတ္တောတိ ဧဝံ အတ္တနော အရဟတ္တပဋိပတ္တိံ ဗျာကရောန္တော –

၄၉၀။

‘‘ယေနေဝ မဂ္ဂေန ဂတော ဝိပဿီ၊ ယေနေဝ မဂ္ဂေန သိခီ စ ဝေဿဘူ၊

ကကုသန္ဓကောဏာဂမနော စ ကဿပေါ၊ တေနဉ္ဇသေန အဂမာသိ ဂေါတမော။

၄၉၁။

‘‘ဝီတတဏှာ အနာဒါနာ၊ သတ္တ ဗုဒ္ဓါ ခယောဂဓာ၊

ယေဟာယံ ဒေသိတော ဓမ္မော၊ ဓမ္မဘူတေဟိ တာဒိဘိ။

၄၉၂။

‘‘စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ အနုကမ္ပာယ ပါဏိနံ၊

ဒုက္ခံ သမုဒယော မဂ္ဂေါ၊ နိရောဓော ဒုက္ခသင်္ခယော။

၄၉၃။

‘‘ယသ္မိံ နိဝတ္တတေ ဒုက္ခံ၊ သံသာရသ္မိံ အနန္တကံ၊

ဘေဒါ ဣမဿ ကာယဿ၊ ဇီဝိတဿ စ သင်္ခယာ၊

အညော ပုနဗ္ဘဝေါ နတ္ထိ၊ သုဝိမုတ္တောမှိ သဗ္ဗဓီ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

တတ္ထ ယေနေဝ မဂ္ဂေနာတိ ယေနေဝ သပုဗ္ဗဘာဂေန အရိယေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန။ ဂတောတိ ပဋိပန္နော နိဗ္ဗာနံ အဓိဂတော။ ဝိပဿီတိ ဝိပဿီ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ။ ကကုသန္ဓာတိ အဝိဘတ္တိကော နိဒ္ဒေသော။ ‘‘ကကုသန္ဓကောဏာဂမနာ’’တိပိ ပါဌော။ တေနဉ္ဇသေနာတိ တေနေဝ အဉ္ဇသေန အရိယမဂ္ဂေန။

အနာဒါနာတိ အနုပါဒါနာ အပ္ပဋိသန္ဓိကာ ဝါ။ ခယောဂဓာတိ နိဗ္ဗာနောဂဓာ နိဗ္ဗာနပတိဋ္ဌာ။ ယေဟာယံ ဒေသိတော ဓမ္မောတိ ယေဟိ သတ္တဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အယံ သာသနဓမ္မော ဒေသိတော ပဝေဒိတော။ ဓမ္မဘူတေဟီတိ ဓမ္မကာယတာယ ဓမ္မသဘာဝေဟိ၊ နဝလောကုတ္တရဓမ္မတော ဝါ ဘူတေဟိ ဇာတေဟိ၊ ဓမ္မံ ဝါ ပတ္တေဟိ။ တာဒိဘီတိ၊ ဣဋ္ဌာဒီသု တာဒိဘာဝပ္ပတ္တေဟိ။

‘‘စတ္တာရိအရိယသစ္စာနီ’’တိအာဒိနာ တေဟိ ဒေသိတံ ဓမ္မံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ စတ္တာရီတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ။ အရိယသစ္စာနီတိ ပရိစ္ဆိန္နဓမ္မဒဿနံ။ ဝစနတ္ထတော ပန အရိယာနိ စ အဝိတထဋ္ဌေန သစ္စာနိ စာတိ အရိယသစ္စာနိ၊ အရိယဿ ဝါ ဘဂဝတော သစ္စာနိ တေန ဒေသိတတ္တာ၊ အရိယဘာဝကရာနိ ဝါ သစ္စာနီတိ အရိယသစ္စာနိ။ ကုစ္ဆိတဘာဝတော တုစ္ဆဘာဝတော စ ဒုက္ခံ၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓပဉ္စကံ။ တံ ဒုက္ခံ သမုဒေတိ ဧတသ္မာတိ သမုဒယော၊ တဏှာ။ ကိလေသေ မာရေန္တော ဂစ္ဆတိ၊ နိဗ္ဗာနတ္ထိကေဟိ မဂ္ဂီယတီတိ ဝါ မဂ္ဂေါ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယော အဋ္ဌ ဓမ္မာ။ သံသာရစာရကသင်္ခါတော နတ္ထိ ဧတ္ထ ရောဓော၊ ဧတသ္မိံ ဝါ အဓိဂတေ ပုဂ္ဂလဿ ရောဓာဘာဝေါ ဟောတိ၊ နိရုဇ္ဈတိ ဒုက္ခမေတ္ထာတိ ဝါ နိရောဓော၊ နိဗ္ဗာနံ။ တေနာဟ ‘‘ဒုက္ခသင်္ခယော’’တိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယသ္မိန္တိ ယသ္မိံ နိရောဓေ နိဗ္ဗာနေ အဓိဂတေ။ နိဝတ္တတေတိ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာယ သတိ အနန္တကံ အပရိယန္တံ ဣမသ္မိံ သံသာရေ ဇာတိအာဒိဒုက္ခံ န ပဝတ္တတိ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ သော နိရောဓောတိ အယံ ဓမ္မဘူတေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ ဒေသိတော ဓမ္မောတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဘေဒါ’’တိအာဒိနာ ‘‘ရောဂေါ ဒိဋ္ဌော’’တိ ဒုက္ခပရိညာယ သူစိတံ အတ္တနော အရဟတ္တပ္ပတ္တိံ သရူပတော ဒဿေတိ။ ‘‘ယသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တတေ ဒုက္ခ’’န္တိ ပန ပါဌေ သကလဂါထာယ တတ္ထာယံ ယောဇနာ – ယသ္မိံ ခန္ဓာဒိပဋိပါဋိသညိတေ သံသာရေ ဣဒံ အနန္တကံ ဇာတိအာဒိဒုက္ခံ နိဗ္ဗတ္တံ၊ သော ဣတော ဒုက္ခပ္ပတ္တိတော အညော ပုနပ္ပုနံ ဘဝနဘာဝတော ပုနဗ္ဘဝေါ။ ဣမဿ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ သင်္ခယာ ကာယသင်္ခါတဿ ခန္ဓပဉ္စကဿ ဘေဒါ ဝိနာသာ ဥဒ္ဓံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗေဟိ ကိလေသေဟိ သဗ္ဗေဟိ ဘဝေဟိ သုဋ္ဌု ဝိမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော အမှီတိ။

သရဘင်္ဂတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သတ္တကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။