📜

၈။ အဋ္ဌကနိပါတော

၁။ မဟာကစ္စာယနတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌကနိပါတေ ကမ္မံ ဗဟုကန္တိအာဒိကာ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာယနတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဂဟပတိမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော၊ ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပိယမာနံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဒိသွာ၊ သယမ္ပိ တံ ဌာနံ ပတ္ထေန္တော ပဏိဓာနံ ကတွာ၊ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ၊ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဇ္ဇာဓရော ဟုတွာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော သတ္ထာရံ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတေ ဧကသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိသိန္နံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ကဏိကာရပုပ္ဖေဟိ ပူဇံ အကာသိ။

သော တေန ပုညကမ္မေန အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝ ပရိဝတ္တေန္တော ကဿပဒသဗလဿ ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ကုလဃရေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သုဝဏ္ဏစေတိယကရဏဋ္ဌာနေ သတသဟဿဂ္ဃနိကာယ သုဝဏ္ဏိဋ္ဌကာယ ပူဇံ ကတွာ၊ ‘‘ဘဂဝါ မယှံ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သရီရံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဟောတူ’’တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။

တတော ယာဝဇီဝံ ကုသလကမ္မံ ကတွာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဥဇ္ဇေနိယံ ရညော စဏ္ဍပဇ္ဇောတဿ ပုရောဟိတဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ မာတာ ‘‘မယှံ ပုတ္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော၊ အတ္တနော နာမံ ဂဟေတွာ အာဂတော’’တိ ကဉ္စနမာဏဝေါ တွေဝ နာမံ အကာသိ။ သော ဝုဍ္ဎိမနွာယ တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဟေတွာ ပိတု အစ္စယေန ပုရောဟိတဋ္ဌာနံ လဘိ။ သော ဂေါတ္တဝသေန ကစ္စာယနောတိ ပညာယိတ္ထ။ တံ ရာဇာ စဏ္ဍပဇ္ဇောတော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ သုတွာ၊ ‘‘အာစရိယ၊ တွံ တတ္ထ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဣဓာနေဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော အတ္တဋ္ဌမော သတ္ထု သန္တိကံ ဥပဂတော။ တဿ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ သော သတ္တဟိ ဇနေဟိ သဒ္ဓိံ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၂။၅၄။၁-၂၇) –

‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ အနေဇော အဇိတံ ဇယော၊

သတသဟဿေ ကပ္ပာနံ၊ ဣတော ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။

‘‘ဝီရော ကမလပတ္တက္ခော၊ သသင်္ကဝိမလာနနော၊

ကနကာစလသင်္ကာသော၊ ရဝိဒိတ္တိသမပ္ပဘော။

‘‘သတ္တနေတ္တမနောဟာရီ၊ ဝရလက္ခဏဘူသိတော၊

သဗ္ဗဝါကျပထာတီတော၊ မနုဇာမရသက္ကတော။

‘‘သမ္ဗုဒ္ဓါ ဗောဓယံ သတ္တေ၊ ဝါဂီသော မဓုရဿရော၊

ကရုဏာနိဗန္ဓသန္တာနော၊ ပရိသာသု ဝိသာရဒေါ။

‘‘ဒေသေတိ မဓုရံ ဓမ္မံ၊ စတုသစ္စူပသံဟိတံ၊

နိမုဂ္ဂေ မောဟပင်္ကမှိ၊ သမုဒ္ဓရတိ ပါဏိနေ။

‘‘တဒါ ဧကစရော ဟုတွာ၊ တာပသော ဟိမဝါလယော၊

နဘသာ မာနုသံ လောကံ၊ ဂစ္ဆန္တော ဇိနမဒ္ဒသံ။

‘‘ဥပေစ္စ သန္တိကံ တဿ၊ အဿောသိံ ဓမ္မဒေသနံ၊

ဝဏ္ဏယန္တဿ ဝီရဿ၊ သာဝကဿ မဟာဂုဏံ။

‘‘သံခိတ္တေန မယာ ဝုတ္တံ၊ ဝိတ္ထာရေန ပကာသယံ၊

ပရိသံ မဉ္စ တောသေတိ၊ ယထာ ကစ္စာယနော အယံ။

‘‘နာဟံ ဧဝမိဓေကစ္စံ၊ အညံ ပဿာမိ သာဝကံ၊

တသ္မာတဒဂ္ဂေ ဧသဂ္ဂေါ၊ ဧဝံ ဓာရေထ ဘိက္ခဝေါ။

‘‘တဒါဟံ ဝိမှိတော ဟုတွာ၊ သုတွာ ဝါကျံ မနောရမံ၊

ဟိမဝန္တံ ဂမိတွာန၊ အာဟိတွာ ပုပ္ဖသဉ္စယံ။

‘‘ပူဇေတွာ လောကသရဏံ၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ၊

တဒါ မမာသယံ ဉတွာ၊ ဗျာကာသိ သ ရဏဉ္ဇဟော။

‘‘ပဿထေတံ ဣသိဝရံ၊ နိဒ္ဓန္တကနကတ္တစံ၊

ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမံ ပီဏံသံ၊ အစလံ ပဉ္ဇလိံ ဌိတံ။

‘‘ဟာသံ သုပုဏ္ဏနယနံ၊ ဗုဒ္ဓဝဏ္ဏဂတာသယံ၊

ဓမ္မဇံ ဥဂ္ဂဟဒယံ၊ အမတာသိတ္တသန္နိဘံ။

‘‘ကစ္စာနဿ ဂုဏံ သုတွာ၊ တံ ဌာနံ ပတ္ထယံ ဌိတော၊

အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ၊ ဂေါတမဿ မဟာမုနေ။

‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊

ကစ္စာနော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။

‘‘ဗဟုဿုတော မဟာဉာဏီ၊ အဓိပ္ပာယဝိဒူ မုနေ၊

ပါပုဏိဿတိ တံ ဌာနံ၊ ယထာယံ ဗျာကတော မယာ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ဒုဝေ ဘဝေ သံသရာမိ၊ ဒေဝတ္တေ အထ မာနုသေ၊

အညံ ဂတိံ န ဂစ္ဆာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ဒုဝေ ကုလေ ပဇာယာမိ၊ ခတ္တိယေ အထ ဗြာဟ္မဏေ၊

နီစေ ကုလေ န ဇာယာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတော ဥဇ္ဇေနိယံ ပုရေ၊

ပဇ္ဇောတဿ စ စဏ္ဍဿ၊ ပုရောဟိတဒိဇာဓိနော။

‘‘ပုတ္တော တိရိဋိဝစ္ဆဿ၊ နိပုဏော ဝေဒပါရဂူ၊

မာတာ စ စန္ဒိမာ နာမ၊ ကစ္စာနောဟံ ဝရတ္တစော။

‘‘ဝီမံသနတ္ထံ ဗုဒ္ဓဿ၊ ဘူမိပါလေန ပေသိတော၊

ဒိသွာ မောက္ခပုရဒွါရံ၊ နာယကံ ဂုဏသဉ္စယံ။

‘‘သုတွာ စ ဝိမလံ ဝါကျံ၊ ဂတိပင်္ကဝိသောသနံ၊

ပါပုဏိံ အမတံ သန္တံ၊ သေသေဟိ သဟ သတ္တဟိ။

‘‘အဓိပ္ပာယဝိဒူ ဇာတော၊ သုဂတဿ မဟာမတေ။

ဌပိတော ဧတဒဂ္ဂေ စ၊ သုသမိဒ္ဓမနောရထော။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အထ သတ္ထာ ‘‘ဧထ၊ ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တေ တာဝဒေဝ ဒွင်္ဂုလမတ္တကေသမဿုကာ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။ ဧဝံ ထေရော သဒတ္ထံ နိပ္ဖာဒေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ရာဇာ ပဇ္ဇောတော တုမှာကံ ပါဒေ ဝန္ဒိတုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ ဣစ္ဆတီ’’တိ သတ္ထု အာရောစေသိ။ သတ္ထာ၊ ‘‘တွံယေဝ၊ ဘိက္ခု၊ တတ္ထ ဂစ္ဆ၊ တယိ ဂတေပိ ရာဇာ ပသီဒိဿတီ’’တိ အာဟ။ ထေရော သတ္ထု အာဏာယ အတ္တဋ္ဌမော တတ္ထ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ပသာဒေတွာ အဝန္တီသု သာသနံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ပုန သတ္ထု သန္တိကမေဝ ဂတော။ သော ဧကဒိဝသံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ သမဏဓမ္မံ ပဟာယ ကမ္မာရာမေ သင်္ဂဏိကာရာမေ ရသတဏှာနုဂတေ စ ပမာဒဝိဟာရိနော ဒိသွာ တေသံ ဩဝါဒဝသေန –

၄၉၄။

‘‘ကမ္မံ ဗဟုကံ န ကာရယေ၊ ပရိဝဇ္ဇေယျ ဇနံ န ဥယျမေ၊

သော ဥဿုက္ကော ရသာနုဂိဒ္ဓါ၊ အတ္ထံ ရိဉ္စတိ ယော သုခါဓိဝါဟော။

၄၉၅။

‘‘ပင်္ကောတိ ဟိ နံ အဝေဒယုံ၊ ယာယံ ဝန္ဒနပူဇနာ ကုလေသု၊

သုခုမံ သလ္လံ ဒုရုဗ္ဗဟံ၊ သက္ကာရော ကာပုရိသေန ဒုဇ္ဇဟော’’တိ။ –

ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ကမ္မံ ဗဟုကံ န ကာရယေတိ နဝါဝါသကာရာပနာဒိံ သမဏဓမ္မကရဏဿ ပရိဗန္ဓဘူတံ မဟန္တံ နဝကမ္မံ န ပဋ္ဌပေယျ၊ ခုဒ္ဒကံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ခဏ္ဍဖုလ္လပဋိသင်္ခရဏာဒိံ သတ္ထု ဝစနပဋိပူဇနတ္ထံ ကာတဗ္ဗမေဝ။ ပရိဝဇ္ဇေယျ ဇနန္တိ ဂဏသင်္ဂဏိကဝသေန ဇနံ ဝိဝဇ္ဇေယျ။ ဇနန္တိ ဝါ ယာဒိသံ သံသေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ၊ အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ တာဒိသံ အကလျာဏမိတ္တဘူတံ ဇနံ ပရိဝဇ္ဇေယျ။ န ဥယျမေတိ၊ ပစ္စယုပ္ပာဒနတ္ထံ ကုလသင်္ဂဏှနဝသေန န ဝါယမေယျ၊ ယသ္မာ သော ဥဿုက္ကော ရသာနုဂိဒ္ဓါ၊ အတ္ထံ ရိဉ္စတိ ယော သုခါဓိဝါဟောတိ ယော ရသာနုဂိဒ္ဓါ ရသတဏှာဝသိကော ဘိက္ခု ပစ္စယုပ္ပာဒနပသုတော၊ သော ကုလသင်္ဂဏှနတ္ထံ ဥဿုက္ကော၊ တေသု သုခိတေသု သုခိတော၊ ဒုက္ခိတေသု ဒုက္ခိတော၊ ဥပ္ပန္နေသု ကိစ္စကရဏီယေသု အတ္တနာ ယောဂံ အာပဇ္ဇတိ၊ ယော သုခါဓိဝါဟော သမထဝိပဿနာမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနသုခါဝဟော သီလာဒိအတ္ထော၊ တံ ရိဉ္စတိ ပဇဟတိ ဧကံသေန အတ္တာနံ တတော ဝိဝေစေတီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ပဌမဂါထာယ ‘‘ကမ္မာရာမတံ သင်္ဂဏိကာရာမတံ ပစ္စယဂေဓဉ္စ ဝဇ္ဇေထာ’’တိ ဩဝဒိတွာ ဣဒါနိ သက္ကာရာဘိလာသံ ဂရဟန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ယာ အယံ ဘိက္ခာယ ဥပဂတာနံ ပဗ္ဗဇိတာနံ ကုလေသု ဂေဟဝါသီဟိ ဂုဏသမ္ဘာဝနာယ ကရီယမာနာ ဝန္ဒနာ ပူဇနာ စ၊ ယသ္မာ တံ အဘာဝိတတ္တာနံ ဩသီဒါပနဋ္ဌေန မလိနဘာဝကရဏဋ္ဌေန စ ပင်္ကော ကဒ္ဒမောတိ ဗုဒ္ဓါဒယော အရိယာ ပဝေဒယုံ အဗ္ဘညံသု ပဝေဒေသုံ ဝါ၊ ယသ္မာ စ အပရိညာတက္ခန္ဓာနံ အန္ဓပုထုဇ္ဇနာနံ သက္ကာရာဘိလာသံ ဒုဝိညေယျသဘာဝတာယ ပီဠာဇနနတော အန္တော တုဒနတော ဒုရုဒ္ဓရဏတော စ သုခုမံ သလ္လံ ဒုရုဗ္ဗဟံ ပဝေဒယုံ၊ တတော ဧဝ သက္ကာရော ကာပုရိသေန ဒုဇ္ဇဟော ဒုပ္ပဇဟေယျော တဿ ပဟာနပဋိပတ္တိယာ အပ္ပဋိပဇ္ဇနတော။ သက္ကာရာဘိလာသပ္ပဟာနေန ဟိ သက္ကာရော ပဟီနော ဟောတိ၊ တသ္မာ တဿ ပဟာနာယ အာယောဂေါ ကရဏီယောတိ ဒဿေတိ –

၄၉၆။

‘‘န ပရဿုပနိဓာယ၊ ကမ္မံ မစ္စဿ ပါပကံ၊

အတ္တနာ တံ န သေဝေယျ၊ ကမ္မဗန္ဓူ ဟိ မာတိယာ။

၄၉၇။

‘‘န ပရေ ဝစနာ စောရော၊ န ပရေ ဝစနာ မုနိ၊

အတ္တာ စ နံ ယထာ ဝေဒိ၊ ဒေဝါပိ နံ တထာ ဝိဒူ။

၄၉၈။

‘‘ပရေ စ န ဝိဇာနန္တိ၊ မယမေတ္ထ ယမာမသေ၊

ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တိ၊ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါ။

၄၉၉။

‘‘ဇီဝတေ ဝါပိ သပ္ပညော၊ အပိ ဝိတ္တပရိက္ခယော၊

ပညာယ စ အလာဘေန၊ ဝိတ္တဝါပိ န ဇီဝတိ။

၅၀၀။

‘‘သဗ္ဗံ သုဏာတိ သောတေန၊ သဗ္ဗံ ပဿတိ စက္ခုနာ၊

န စ ဒိဋ္ဌံ သုတံ ဓီရော၊ သဗ္ဗံ ဥဇ္ဈိတုမရဟတိ။

၅၀၁။

‘‘စက္ခုမာဿ ယထာ အန္ဓော၊ သောတဝါ ဗဓိရော ယထာ၊

ပညဝါဿ ယထာ မူဂေါ၊ ဗလဝါ ဒုဗ္ဗလောရိဝ၊

အထ အတ္ထေ သမုပ္ပန္နေ၊ သယေထ မတသာယိက’’န္တိ။ –

ဣမာ ဆ ဂါထာ ရညော ပဇ္ဇောတဿ ဩဝါဒဝသေန အဘာသိ။ သော ကိရ ဗြာဟ္မဏေ သဒ္ဒဟိတွာ ပသုဃာတယညံ ကာရေတိ၊ ကမ္မံ အသောဓေတွာဝ အစောရေ စောရသညာယ ဒဏ္ဍေသိ၊ အဋ္ဋကရဏေ စ အဿာမိကေ သာမိကေ ကရောတိ၊ သာမိကေ စ အဿာမိကေ။ တတော နံ ထေရော ဝိဝေစေတုံ ‘‘န ပရဿာ’’တိအာဒိနာ ဆ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ န ပရဿုပနိဓာယ၊ ကမ္မံ မစ္စဿ ပါပကန္တိ ပရဿ မစ္စဿ သတ္တဿ ဥပနိဓာယ ဥဒ္ဒိဿ ကာရဏံ ကတွာ ပါပကံ ဝဓဗန္ဓာဒိကမ္မံ န သေဝေယျ၊ ပရေန န ကာရာပေယျာတိ အတ္ထော။ အတ္တနာ တံ န သေဝေယျာတိ အတ္တနာပိ တံ ပါပကံ န ကရေယျ။ ကသ္မာ? ကမ္မဗန္ဓူ ဟိ မာတိယာ ဣမေ မာတိယာ မစ္စာ ကမ္မဒါယာဒါ၊ တသ္မာ အတ္တနာ စ ကိဉ္စိ ပါပကမ္မံ န ကရေယျ၊ ပရေနပိ န ကာရာပေယျာတိ အတ္ထော။

န ပရေ ဝစနာ စောရောတိ အတ္တနာ စောရိယံ အကတွာ ပရဝစနာ ပရဿ ဝစနမတ္တေန စောရော နာမ န ဟောတိ၊ တထာ န ပရေ ဝစနာ မုနိ ပရဿ ဝစနမတ္တေန မုနိ သုဝိသုဒ္ဓကာယဝစီမနောသမာစာရော န ဟောတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ပရေတိ ဝိဘတ္တိအလောပံ ကတွာ နိဒ္ဒေသော။ ကေစိ ပန ‘‘ပရေသန္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ပရေတိ သံ-ကာရလောပံ ကတွာ နိဒ္ဒိဋ္ဌ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ အတ္တာ စ နံ ယထာ ဝေဒီတိ နံ သတ္တံ တဿ အတ္တာ စိတ္တံ ယထာ ‘‘အဟံ ပရိသုဒ္ဓါ၊ အပရိသုဒ္ဓါ ဝါ’’တိ ယာထာဝတော အဝေဒိ ဇာနာတိ။ ဒေဝါပိ နံ တထာ ဝိဒူတိ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ၊ ဥပပတ္တိဒေဝါ စ တထာ ဝိဒူ ဝိဒန္တိ ဇာနန္တိ၊ တသ္မာ သယံ တာဒိသာ ဒေဝါ စ ပမာဏံ သုဒ္ဓါသုဒ္ဓါနံ သုဒ္ဓါသုဒ္ဓဘာဝဇာနနေ၊ န ယေ ကေစိ ဣစ္ဆာဒေါသပရေတာ သတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။

ပရေတိ ပဏ္ဍိတေ ဌပေတွာ တတော အညေ၊ ကုသလာကုသလသာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇံ ကမ္မံ ကမ္မဖလံ ကာယဿ အသုဘတံ သင်္ခါရာနံ အနိစ္စတံ အဇာနန္တာ ဣဓ ပရေ နာမ။ တေ မယမေတ္ထ ဣမသ္မိံ ဇီဝလောကေ ယမာမ ဥပရမာမ၊ ‘‘သတတံ သမိတံ မစ္စု သန္တိကံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ န ဇာနန္တိ။ ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တီတိ ယေ စ တတ္ထ ပဏ္ဍိတာ ‘‘မယံ မစ္စု သမီပံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝိဇာနန္တိ။ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါတိ ဧဝဉှိ တေ ဇာနန္တာ မေဓဂါနံ ပရဝိဟိံသနာနံ ဝူပသမာယ ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ အတ္တနာ ပရေ စ အညေ န မေဓန္တိ န ဗာဓေန္တီတိ အတ္ထော။ တွံ ပန ဇီဝိတနိမိတ္တံ အစောရေ စောရေ ကရောန္တောပိ ဒဏ္ဍနေန သာမိကေ အဿာမိကေ ကရောန္တောပိ ဓနဇာနိယာ ဗာဓသိ ပညာဝေကလ္လတော။ တထာ အကရောန္တောပိ ဇီဝတေ ဝါပိ သပ္ပညော၊ အပိ ဝိတ္တပရိက္ခယော ပရိက္ခီဏဓနောပိ သပ္ပညဇာတိကော ဣတရီတရသန္တောသေန သန္တုဋ္ဌော အနဝဇ္ဇာယ ဇီဝိကာယ ဇီဝတိယေဝ။ တဿ ဟိ ဇီဝိတံ နာမ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘ပညာဇီဝိံ ဇီဝိတမာဟု သေဋ္ဌ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၇၃၊ ၂၄၆၊ သု။ နိ။ ၁၈၄)။ ဒုမ္မေဓပုဂ္ဂလော ပန ပညာယ စ အလာဘေန ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ သမ္ပရာယိကဉ္စ အတ္ထံ ဝိရာဓေန္တော ဝိတ္တဝါပိ န ဇီဝတိ ဂရဟာဒိပဝတ္တိယာ ဇီဝန္တော နာမ န ဟောတိ၊ အနုပါယညုတာယ ယထာဓိဂတံ ဓနံ နာသေန္တော ဇီဝိတမ္ပိ သန္ဓာရေတုံ န သက္ကောတိယေဝ။

ဣမာ ကိရ စတဿောပိ ဂါထာ ထေရော သုပိနန္တေန ရညော ကထေသိ။ ရာဇာ သုပိနံ ဒိသွာ ထေရံ နမဿန္တောယေဝ ပဗုဇ္ဈိတွာ ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌနိယာမေန သုပိနံ ကထေသိ။ တံ သုတွာ ထေရော တာ ဂါထာ ပစ္စုနုဘာသိတွာ ‘‘သဗ္ဗံ သုဏာတီ’’တိအာဒိနာ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ ရာဇာနံ ဩဝဒိ။ တတ္ထ သဗ္ဗံ သုဏာတိ သောတေနာတိ ဣဓ သောတဗ္ဗံ သဒ္ဒံ အာပါထဂတံ သဗ္ဗံ သုဘာသိတံ ဒုဗ္ဘာသိတဉ္စ အဗဓိရော သောတေန သုဏာတိ။ တထာ သဗ္ဗံ ရူပံ သုန္ဒရံ အသုန္ဒရမ္ပိ စက္ခုနာ အနန္ဓော ပဿတိ၊ အယမိန္ဒြိယာနံ သဘာဝေါ။ တတ္ထ ပန န စ ဒိဋ္ဌံ သုတံ ဓီရော၊ သဗ္ဗံ ဥဇ္ဈိတုန္တိ စ နိဒဿနမတ္တမေတံ။ ယဉှိ တံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ ဝါ၊ န တံ သဗ္ဗံ ဓီရော သပ္ပညော ဥဇ္ဈိတုံ ပရိစ္စဇိတုံ ဂဟေတုံ ဝါ အရဟတိ။ ဂုဏာဂုဏံ ပန တတ္ထ ဥပပရိက္ခိတွာ ဥဇ္ဈိတဗ္ဗမေဝ ဥဇ္ဈိတုံ ဂဟေတဗ္ဗဉ္စ ဂဟေတုံ အရဟတိ၊ တသ္မာ စက္ခုမာဿ ယထာ အန္ဓော စက္ခုမာပိ သမာနော ဥဇ္ဈိတဗ္ဗေ ဒိဋ္ဌေ အန္ဓော ယထာ အဿ အပဿန္တော ဝိယ ဘဝေယျ၊ တထာ ဥဇ္ဈိတဗ္ဗေ သုတေ သောတဝါပိ ဗဓိရော ယထာ အဿ အသုဏန္တော ဝိယ ဘဝေယျ။ ပညဝါဿ ယထာ မူဂေါတိ ဝိစာရဏပညာယ ပညဝါ ဝစနကုသလောပိ အဝတ္တဗ္ဗေ မူဂေါ ဝိယ ဘဝေယျ။ ဗလဝါ ထာမသမ္ပန္နောပိ အကတ္တဗ္ဗေ ဒုဗ္ဗလောရိဝ၊ ရကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ အသမတ္ထော ဝိယ ဘဝေယျ။ အထ အတ္ထေ သမုပ္ပန္နေ၊ သယေထ မတသာယိကန္တိ အတ္တနာ ကာတဗ္ဗကိစ္စေ ဥပ္ပန္နေ ဥပဋ္ဌိတေ မတသာယိကံ သယေထ၊ မတသာယိကံ သယိတွာပိ တံ ကိစ္စံ တီရေတဗ္ဗမေဝ၊ န ဝိရာဓေတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ အထ အတ္ထေ သမုပ္ပန္နေတိ အတ္တနာ အကရဏီယေ အတ္ထေ ကိစ္စေ ဥပ္ပန္နေ ဥပဋ္ဌိတေ မတသာယိကံ သယေထ၊ မတသာယိကံ သယိတွာပိ တံ န ကာတဗ္ဗမေဝ။ န ဟိ ပဏ္ဍိတော အယုတ္တံ ကာတုမရဟတီတိ ဧဝံ ထေရေန ဩဝဒိတော ရာဇာ အကတ္တဗ္ဗံ ပဟာယ ကာတဗ္ဗေယေဝ ယုတ္တပ္ပယုတ္တော အဟောသီတိ။

မဟာကစ္စာယနတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သိရိမိတ္တတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

အက္ကောဓနောတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သိရိမိတ္တတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ မဟဒ္ဓနကုဋုမ္ဗိကဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သိရိမိတ္တောတိ လဒ္ဓနာမော။ တဿ ကိရ မာတာ သိရိဂုတ္တဿ ဘဂိနီ။ တဿ ဝတ္ထု ဓမ္မပဒဝဏ္ဏနာယံ (ဓ။ ပ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဂရဟဒိန္နဝတ္ထု) အာဂတမေဝ။ သော သိရိဂုတ္တဿ ဘာဂိနေယျော သိရိမိတ္တော ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု ဓနပါလဒမနေ လဒ္ဓပ္ပသာဒေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတ္တော။ ဧကဒိဝသံ ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိတုံ အာသနံ အဘိရုဟိတွာ စိတ္တဗီဇနိံ ဂဟေတွာ နိသိန္နော ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ကထေသိ။ ကထေန္တော စ ဥဠာရတရေ ဂုဏေ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေန္တော –

၅၀၂။

‘‘အက္ကောဓနောနုပနာဟီ၊ အမာယော ရိတ္တပေသုဏော၊

သ ဝေ တာဒိသကော ဘိက္ခု၊ ဧဝံ ပေစ္စ န သောစတိ။

၅၀၃။

‘‘အက္ကောဓနောနုပနာဟီ၊ အမာယော ရိတ္တပေသုဏော၊

ဂုတ္တဒွါရော သဒါ ဘိက္ခု၊ ဧဝံ ပေစ္စ န သောစတိ။

၅၀၄။

‘‘အက္ကောဓနောနုပနာဟီ၊ အမာယော ရိတ္တပေသုဏော၊

ကလျာဏသီလော သော ဘိက္ခု၊ ဧဝံ ပေစ္စ န သောစတိ။

၅၀၅။

‘‘အက္ကောဓနောနုပနာဟီ၊ အမာယော ရိတ္တပေသုဏော၊

ကလျာဏမိတ္တော သော ဘိက္ခု၊ ဧဝံ ပေစ္စ န သောစတိ။

၅၀၆။

‘‘အက္ကောဓနောနုပနာဟီ၊ အမာယော ရိတ္တပေသုဏော၊

ကလျာဏပညော သော ဘိက္ခု၊ ဧဝံ ပေစ္စ န သောစတိ။

၅၀၇။

‘‘ယဿ သဒ္ဓါ တထာဂတေ၊ အစလာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ၊

သီလဉ္စ ယဿ ကလျာဏံ၊ အရိယကန္တံ ပသံသိတံ။

၅၀၈။

‘‘သင်္ဃေ ပသာဒေါ ယဿတ္ထိ၊ ဥဇုဘူတဉ္စ ဒဿနံ၊

အဒလိဒ္ဒေါတိ တံ အာဟု၊ အမောဃံ တဿ ဇီဝိတံ။

၅၀၉။

‘‘တသ္မာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ၊ ပသာဒံ ဓမ္မဒဿနံ၊

အနုယုဉ္ဇေထ မေဓာဝီ၊ သရံ ဗုဒ္ဓါန သာသန’’န္တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ အက္ကောဓနောတိ အကုဇ္ဈနသီလော။ ဥပဋ္ဌိတေ ဟိ ကောဓုပ္ပတ္တိနိမိတ္တေ အဓိဝါသနခန္တိယံ ဌတွာ ကောပဿ အနုပ္ပာဒကော။ အနုပနာဟီတိ န ဥပနာဟကော၊ ပရေဟိ ကတံ အပရာဓံ ပဋိစ္စ ‘‘အက္ကောစ္ဆိ မံ အဝဓိ မံ၊ အဇိနိ မံ အဟာသိ မေ’’တိအာဒိနာ (ဓ။ ပ။ ၃၊ မဟာဝ။ ၄၆၄၊ မ။ နိ။ ၃။၂၃၇) ကောဓဿ အနုပနယှနသီလော။ သန္တဒေါသပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာယ မာယာယ အဘာဝတော အမာယော။ ပိသုဏဝါစာဝိရဟိတတော ရိတ္တပေသုဏော၊ သ ဝေ တာဒိသကော ဘိက္ခူတိ သော တထာရူပေါ တထာဇာတိကော ယထာဝုတ္တဂုဏသမန္နာဂတော ဘိက္ခု ။ ဧဝံ ယထာဝုတ္တပဋိပတ္တိယာ ပေစ္စ ပရလောကေ န သောစတိ သောကနိမိတ္တဿ အဘာဝတော။ စက္ခုဒွါရာဒယော ကာယဒွါရာဒယော စ ဂုတ္တာ ပိဟိတာ သံဝုတာ ဧတဿာတိ ဂုတ္တဒွါရော။ ကလျာဏသီလောတိ သုန္ဒရသီလော သုဝိသုဒ္ဓသီလော။ ကလျာဏမိတ္တောတိ –

‘‘ပိယော ဂရုဘာဝနိယော၊ ဝတ္တာ စ ဝစနက္ခမော၊

ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ၊ နော စဋ္ဌာနေ နိယောဇယေ’’တိ။ (အ။ နိ။ ၇။၃၇) –

ဧဝံ ဝိဘာဝိတလက္ခဏော ကလျာဏမိတ္တော ဧတဿာတိ ကလျာဏမိတ္တော။ ကလျာဏပညောတိ သုန္ဒရပညော။ ယဒိပိ ပညာ နာမ အသုန္ဒရာ နတ္ထိ၊ နိယျာနိကာယ ပန ပညာယ ဝသေန ဧဝံ ဝုတ္တံ

ဧဝမေတ္ထ ကောဓာဒီနံ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန သမုစ္ဆေဒဝသေန စ အက္ကောဓနာဒိမုခေန၊ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဂါထာယ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ နိပ္ဖတ္တိတလောကုတ္တရသဒ္ဓါဒိကေ ဥဒ္ဓရိတွာ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဧဝ ဂါထာယ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဒဿေန္တော ‘‘ယဿ သဒ္ဓါ’’တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – ယဿ ပုဂ္ဂလဿ တထာဂတေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ‘‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာ မဂ္ဂေနာဂတသဒ္ဓါ၊ တတော ဧဝ အစလာ အဝိကမ္ပာ သုဋ္ဌု ပတိဋ္ဌိတာ။ ‘‘အတ္ထီ’’တိ၊ ပဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ အရိယကန္တန္တိ အရိယာနံ ကန္တံ ပိယာယိတံ ဘဝန္တရေပိ အဝိဇဟနတော။ ပသံသိတန္တိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ပသဋ္ဌံ၊ ဝဏ္ဏိတံ ထောမိတံ အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ တံ ပနေတံ သီလံ ဂဟဋ္ဌသီလံ ပဗ္ဗဇိတသီလန္တိ ဒုဝိဓံ။ တတ္ထ ဂဟဋ္ဌသီလံ နာမ ပဉ္စသိက္ခာပဒသီလံ၊ ယံ ဂဟဋ္ဌေန ရက္ခိတုံ သက္ကာ။ ပဗ္ဗဇိတသီလံ နာမ ဒသသိက္ခာပဒသီလံ ဥပါဒါယ သဗ္ဗံ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ၊ တယိဒံ သဗ္ဗမ္ပိ အခဏ္ဍာဒိဘာဝေန အပရာမဋ္ဌတာယ ‘‘ကလျာဏ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သင်္ဃေ ပသာဒေါ ယဿတ္ထီတိ ‘‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော’’တိအာဒိနာ အရိယသင်္ဃေ ပသာဒေါ သဒ္ဓါ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ အတ္ထိ အစလော သုပ္ပတိဋ္ဌိတောတိ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဥဇုဘူတဉ္စ ဒဿနန္တိ ဒိဋ္ဌိဝင်္ကာဘာဝတော ကိလေသဝင်္ကာဘာဝတော စ ဥဇုဘူတံ။ အကုဋိလံ အဇိမှံ ကမ္မဿကတာဒဿနဉ္စေဝ သပ္ပစ္စယနာမရူပဒဿနဉ္စာတိ ဒုဝိဓမ္ပိ ဒဿနံ ယဿ အတ္ထိ အစလံ သုပ္ပတိဋ္ဌိတန္တိ ယောဇနာ။ အဒလိဒ္ဒေါတိ တံ အာဟု သဒ္ဓါဓနံ၊ သီလဓနံ၊ သုတဓနံ၊ စာဂဓနံ၊ ပညာဓနန္တိ ဣမေသံ သုဝိသုဒ္ဓါနံ ဓနာနံ အတ္ထိတာယ ‘‘အဒလိဒ္ဒေါ’’တိ တံ တာဒိသံ ပုဂ္ဂလံ ဗုဒ္ဓါဒယော အရိယာ အာဟု။ အမောဃံ တဿ ဇီဝိတံ တဿ တထာရူပဿ ဇီဝိတံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိအတ္ထာဓိဂမေန အမောဃံ အဝဉ္ဈံ သဖလမေဝါတိ အာဟူတိ အတ္ထော။

တသ္မာတိ ၊ ယသ္မာ ယထာဝုတ္တသဒ္ဓါဒိဂုဏသမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ‘‘အဒလိဒ္ဒေါ အမောဃဇီဝိတော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ အဟမ္ပိ တထာရူပေါ ဘဝေယျန္တိ။ သဒ္ဓဉ္စ…ပေ… သာသနန္တိ ‘‘သဗ္ဗပါပဿ အကရဏ’’န္တိအာဒိနာ (ဓ။ ပ။ ၁၈၃၊ ဒီ။ နိ။ ၂။၉၀) ဝုတ္တံ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနံ အနုဿရန္တော ကုလပုတ္တော ဝုတ္တပ္ပဘေဒံ သဒ္ဓဉ္စေဝ သီလဉ္စ ဓမ္မဒဿနဟေတုကံ ဓမ္မေ သုနိစ္ဆယာ ဝိမောက္ခဘူတံ ပသာဒဉ္စ အနုယုဉ္ဇေယျ ဝဍ္ဎေယျာတိ။

ဧဝံ ထေရော ဘိက္ခူနံ ဓမ္မဒေသနာမုခေန အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနေ ဂုဏေ ပကာသေန္တော အညံ ဗျာကာသိ။

သိရိမိတ္တတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ မဟာပန္ထကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ယဒါပဌမမဒ္ဒက္ခိန္တိအာဒိကာ အာယသ္မတော မဟာပန္ထကတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ဝိဘဝသမ္ပန္နော ကုဋုမ္ဗိယော ဟုတွာ ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ သညာဝိဝဋ္ဋကုသလာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ယံ ဘိက္ခုံ တုမှေ ဣတော သတ္တဒိဝသမတ္ထကေ – ‘သညာဝိဝဋ္ဋကုသလာနံ အယံ မမ သာသနေ အဂ္ဂေါ’တိ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပယိတ္ထ၊ အဟမ္ပိ ဣမဿ အဓိကာရကမ္မဿ ဗလေန သော ဘိက္ခု ဝိယ အနာဂတေ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ ကနိဋ္ဌဘာတာ ပနဿ တထေဝ ဘဂဝတိ အဓိကာရကမ္မံ ကတွာ မနောမယဿ ကာယဿာဘိနိမ္မာနံ စေတောဝိဝဋ္ဋကောသလ္လန္တိ ဒွိန္နံ အင်္ဂါနံ ဝသေန ဝုတ္တနယေနေဝ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ ဒွိန္နမ္ပိ ပတ္ထနံ အနန္တရာယေန သမိဇ္ဈနဘာဝံ ဒိသွာ ‘‘အနာဂတေ ကပ္ပသတသဟဿမတ္ထကေ ဂေါတမဿ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ တုမှာကံ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈိဿတီ’’တိ ဗျာကာသိ။

တေ ဥဘောပိ ဇနာ တတ္ထ ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တတ္ထ မဟာပန္ထကဿ အန္တရာကတံ ကလျာဏဓမ္မံ န ကထီယတိ။ စူဠပန္ထကော ပန ကဿပဿ ဘဂဝတော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝီသတိ ဝဿသဟဿာနိ ဩဒါတကသိဏကမ္မံ ကတွာ ဒေဝပုရေ နိဗ္ဗတ္တိ။ အပဒါနေ ပန ‘‘စူဠပန္ထကော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ တာပသော ဟုတွာ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တော တတ္ထ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တေန ပူဇံ အကာသီ’’တိ အာဂတံ။ တေသံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တာနံယေဝ ကပ္ပသတသဟဿံ အတိက္ကန္တံ။ အထ အမှာကံ သတ္ထာ အဘိသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝေဠုဝနေ မဟာဝိဟာရေ ဝိဟရတိ။

တေန စ သမယေန ရာဇဂဟေ ဓနသေဋ္ဌိဿ ဓီတာ အတ္တနော ဒါသေန သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ ကတွာ ဉာတကေဟိ ဘီတာ ဟတ္ထသာရံ ဂဟေတွာ တေန သဒ္ဓိံ ပလာယိတွာ အညတ္ထ ဝသန္တီ တံ ပဋိစ္စ ဂဗ္ဘံ လဘိတွာ ပရိပက္ကဂဗ္ဘာ ‘‘ဉာတိဃရံ ဂန္တွာ ဝိဇာယိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆန္တီ အန္တရာမဂ္ဂေယေဝ ပုတ္တံ ဝိဇာယိတွာ သာမိနာ နိဝတ္တိတာ ပုဗ္ဗေ ဝသိတဋ္ဌာနေ ဝသန္တီ ပုတ္တဿ ပန္ထေ ဇာတတ္တာ ပန္ထကောတိ၊ နာမံ အကာသိ။ တသ္မိံ အာဓာဝိတွာ ဝိဓာဝိတွာ ဝိစရဏကာလေ တမေဝ ပဋိစ္စ ဒုတိယံ ဂဗ္ဘံ ပဋိလဘိတွာ ပရိပက္ကဂဗ္ဘာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ အန္တရာမဂ္ဂေ ပုတ္တံ ဝိဇာယိတွာ သာမိနာ နိဝတ္တိတာ ဇေဋ္ဌပုတ္တဿ မဟာပန္ထကောတိ ကနိဋ္ဌဿ စူဠပန္ထကောတိ နာမံ ကတွာ ယထာဝသိတဋ္ဌာနေယေဝ ဝသန္တီ အနုက္ကမေန ဒါရကေသု ဝဍ္ဎန္တေသု တေဟိ၊ ‘‘အမ္မ၊ အယျကကုလံ နော ဒဿေဟီ’’တိ နိဗုန္ဓိယမာနာ ဒါရကေ မာတာပိတူနံ သန္တိကံ ပေသေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဒါရကာ ဓနသေဋ္ဌိနော ဂေဟေ ဝဍ္ဎန္တိ။ တေသု စူဠပန္ထကော အတိဒဟရော။ မဟာပန္ထကော ပန အယျကေန သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဂတော သတ္ထာရံ ဒိသွာ သဟ ဒဿနေန ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ဓမ္မံ သုတွာ ဥပနိဿယသမ္ပန္နတာယ ပဗ္ဗဇိတုကာမော ဟုတွာ ပိတာမဟံ အာပုစ္ဆိ။ သော သတ္ထု တမတ္ထံ အာရောစေတွာ တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သော ပဗ္ဗဇိတွာ ဗဟုံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပရိပုဏ္ဏဝဿော ဥပသမ္ပဇ္ဇိတွာ ယောနိသောမနသိကာရေ ကမ္မံ ကရောန္တော ဝိသေသတော စတုန္နံ အရူပဇ္ဈာနာနံ လာဘီ ဟုတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ဣတိ သော သညာဝိဝဋ္ဋကုသလာနံ အဂ္ဂေါ ဇာတော။ သော ဈာနသုခေန ဖလသုခေန ဝီတိနာမေန္တော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ အဓိဂတသမ္ပတ္တိံ ပဋိစ္စ သဉ္ဇာတသောမနဿော သီဟနာဒံ နဒန္တော –

၅၁၀။

‘‘ယဒါ ပဌမမဒ္ဒက္ခိံ၊ သတ္ထာရမကုတောဘယံ၊

တတော မေ အဟု သံဝေဂေါ၊ ပဿိတွာ ပုရိသုတ္တမံ။

၅၁၁။

‘‘သိရိံ ဟတ္ထေဟိ ပါဒေဟိ၊ ယော ပဏာမေယျ အာဂတံ၊

ဧတာဒိသံ သော သတ္ထာရံ၊ အာရာဓေတွာ ဝိရာဓယေ။

၅၁၂။

‘‘တဒါဟံ ပုတ္တဒါရဉ္စ၊ ဓနဓညဉ္စ ဆဍ္ဍယိံ၊

ကေသမဿူနိ ဆေဒေတွာ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။

၅၁၃။

‘‘သိက္ခာသာဇီဝသမ္ပန္နော၊ ဣန္ဒြိယေသု သုသံဝုတော၊

နမဿမာနော သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဝိဟာသိံ အပရာဇိတော။

၅၁၄။

‘‘တတော မေ ပဏိဓီ အာသိ၊ စေတသော အဘိပတ္ထိတော၊

န နိသီဒေ မုဟုတ္တမ္ပိ၊ တဏှာသလ္လေ အနူဟတေ။

၅၁၅။

‘‘တဿ မေဝံ ဝိဟရတော၊ ပဿ ဝီရိယပရက္ကမံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

၅၁၆။

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊

အရဟာ ဒက္ခိဏေယျောမှိ၊ ဝိပ္ပမုတ္တော နိရူပဓိ။

၅၁၇။

‘‘တတော ရတျာဝိဝသာနေ၊ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ၊

သဗ္ဗံ တဏှံ ဝိသောသေတွာ၊ ပလ္လင်္ကေန ဥပါဝိသိ’’န္တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ ယဒါတိ ယသ္မိံ ကာလေ။ ပဌမန္တိ အာဒိတော။ အဒ္ဒက္ခိန္တိ ပဿိံ၊ သတ္ထာရန္တိ၊ ဘဂဝန္တံ။ အကုတောဘယန္တိ နိဗ္ဘယံ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – သဗ္ဗေသံ ဘယဟေတူနံ ဗောဓိမူလေယေဝ ပဟီနတ္တာ ကုတောစိပိ ဘယာဘာဝတော အကုတောဘယံ နိဗ္ဘယံ၊ စတုဝေသာရဇ္ဇဝိသာရဒံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ ဝေနေယျာနံ ယထာရဟမနုသာသနတော သတ္ထာရံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ မယှံ ပိတာမဟေန သဒ္ဓိံ ဂန္တွာ ယာယ ဝေလာယ သဗ္ဗပဌမံ ပဿိံ၊ တံ ပုရိသုတ္တမံ သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလံ ပဿိတွာ တတော ဒဿနဟေတု တတော ဒဿနတော ပစ္ဆာ ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ သတ္ထာရံ ဒဋ္ဌုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ နာလတ္ထ’’န္တိ မယှံ သံဝေဂေါ အဟု သဟောတ္တပ္ပံ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဥပ္ပန္နသံဝေဂေါ ပနာဟံ ဧဝံ စိန္တေသိန္တိ ဒဿေတိ သိရိံ ဟတ္ထေဟီတိ ဂါထာယ။ တဿတ္ထော – ယော ဝိဘဝတ္ထိကော ပုရိသော ‘‘ဥပဋ္ဌာယိကော ဟုတွာ တဝ သန္တိကေ ဝသိဿာမီ’’တိ သဝိဂ္ဂဟံ သိရိံ သယနေ ဥပဂတံ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ကောဋ္ဋေန္တော ပဏာမေယျ နီဟရေယျ၊ သော တထာရူပေါ အလက္ခိကပုရိသော ဧတာဒိသံ သတ္ထာရံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အာရာဓေတွာ ဣမသ္မိံ နဝမေ ခဏေ ပဋိလဘိတွာ ဝိရာဓယေ တဿ ဩဝါဒါကရဏေန တံ ဝိရဇ္ဈေယျ၊ အဟံ ပနေဝံ န ကရောမီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘တဒါဟံ…ပေ… အနဂါရိယ’’န္တိ။ တတ္ထ ဆဍ္ဍယိန္တိ၊ ပဇဟိံ။ ‘‘ဆဍ္ဍိယ’’န္တိပိ ပါဌော။ နနု အယံ ထေရော ဒါရပရိဂ္ဂဟံ အကတွာဝ ပဗ္ဗဇိတော၊ သော ကသ္မာ ‘‘ပုတ္တဒါရဉ္စ ဆဍ္ဍယိ’’န္တိ အဝေါစာတိ? ယထာ နာမ ပုရိသော အနိဗ္ဗတ္တဖလမေဝ ရုက္ခံ ဆိန္ဒန္တော အစ္ဆိန္နေ တတော လဒ္ဓဖလေဟိ ပရိဟီနော နာမ ဟောတိ။ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နောတိ ယာ အဓိသီလသိက္ခာ၊ တာယ စ၊ ယတ္ထ ဘိက္ခူ သဟ ဇီဝန္တိ၊ ဧကဇီဝိကာ သဘာဂဝုတ္တိနော ဟောန္တိ၊ တေန ဘဂဝတာ ပညတ္တသိက္ခာပဒသင်္ခါတေန သာဇီဝေန စ သမန္နာဂတော သိက္ခနဘာဝေန သမင်္ဂီဘူတော၊ သိက္ခံ ပရိပူရေန္တော သာဇီဝဉ္စ အဝီတိက္ကမန္တော ဟုတွာ တဒုဘယံ သမ္ပာဒေန္တောတိ အတ္ထော။ တေန သုဝိသုဒ္ဓေ ပါတိမောက္ခေ သီလေ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဣန္ဒြိယေသု သုသံဝုတောတိ မနစ္ဆဋ္ဌေသု ဣန္ဒြိယေသု သုဋ္ဌု သံဝုတော။ ရူပါဒိဝိသယေသု ဥပ္ပဇ္ဇနကာနံ အဘိဇ္ဈာဒီနံ ပဝတ္တိနိဝါရဏဝသေန သတိကဝါဋေန သုပိဟိတစက္ခာဒိဒွါရောတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ပါတိမောက္ခသံဝရဣန္ဒြိယသံဝရသီလသမ္ပတ္တိဒဿနေန ဣတရသီလမ္ပိ အတ္ထတော ဒဿိတမေဝ ဟောတီတိ ထေရော အတ္တနော စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလသမ္ပဒံ ဒဿေတွာ ‘‘နမဿမာနော သမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ ဣမိနာ ဗုဒ္ဓါနုဿတိဘာဝနာနုယောဂမာဟ။ ဝိဟာသိံ အပရာဇိတောတိ ကိလေသမာရာဒီဟိ အပရာဇိတော ဧဝ ဟုတွာ ဝိဟရိံ၊ ယာဝ အရဟတ္တပ္ပတ္တိ၊ တာဝ တေဟိ အနဘိဘူတော၊ အညဒတ္ထု တေ အဘိဘဝန္တော ဧဝ ဝိဟာသိန္တိ အတ္ထော။

တတောတိ တသ္မာ၊ ယသ္မာ သုဝိသုဒ္ဓသီလော သတ္ထရိ အဘိပ္ပသန္နော ကိလေသာဘိဘဝနပဋိပတ္တိယဉ္စ ဌိတော၊ တသ္မာ။ ပဏိဓီတိ ပဏိဓာနံ။ တတော ဝါ စိတ္တာဘိနီဟာရော။ အာသီတိ အဟောသိ။ စေတသော အဘိပတ္ထိတောတိ၊ မမ စိတ္တေန ဣစ္ဆိတော။ ကီဒိသော ပန သောတိ အာဟ ‘‘န နိသီဒေ မုဟုတ္တမ္ပိ၊ တဏှာသလ္လေ အနူဟတေ’’တိ။ ‘‘အဂ္ဂမဂ္ဂသဏ္ဍာသေန မမ ဟဒယတော တဏှာသလ္လေ အနုဒ္ဓဋေ မုဟုတ္တမ္ပိ န နိသီဒေ၊ နိသဇ္ဇံ န ကပ္ပေယျ’’န္တိ ဧဝံ မေ စိတ္တာဘိနီဟာရော အဟောသီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ပန စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာယ ဘာဝနံ ဘာဝယိတွာ ဌာနစင်္ကမေဟေဝ ရတ္တိံ ဝီတိနာမေန္တော အရူပသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ဈာနင်္ဂမုခေန ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တဿ မေ’’တိအာဒိ။ နိရူပဓီတိ ကိလေသုပဓိအာဒီနံ အဘာဝေန နိရုပဓိ။ ရတျာဝိဝသာနေတိ ရတ္တိဘာဂဿ ဝိဂမနေ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ။ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတီတိ သူရိယုဂ္ဂမနံ လက္ခဏံ ကတွာ။ သဗ္ဗံ တဏှန္တိ ကာမတဏှာဒိဘေဒံ သဗ္ဗံ တဏှာသောတံ အဂ္ဂမဂ္ဂေန ဝိသောသေတွာ သုက္ခာပေတွာ ‘‘တဏှာသလ္လေ အနူဟတေ န နိသီဒေ’’တိ၊ ပဋိညာယ မောစိတတ္တာ။ ပလ္လင်္ကေန ဥပါဝိသိန္တိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသီဒိန္တိ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

မဟာပန္ထကတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဋ္ဌကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။