📜

၁၂။ ဒွါဒသကနိပါတော

၁။ သီလဝတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဒွါဒသကနိပါတေ သီလမေဝါတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သီလဝတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ ဗိမ္ဗိသာရရညော ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သီလဝါတိဿ နာမံ အဟောသိ။ တံ ဝယပ္ပတ္တံ ရာဇာ အဇာတသတ္တု မာရေတုကာမော စဏ္ဍံ မတ္တဟတ္ထိံ အာရောပေတွာ နာနာဝိဓေဟိ ဥပါယေဟိ ဥပက္ကမန္တောပိ မာရေတုံ နာသက္ခိ ပစ္ဆိမဘဝိကဿ အရဟတ္တံ အပ္ပတွာ အန္တရာ ဇီဝိတန္တရာယာဘာဝတော။ တဿ ပဝတ္တိံ ဒိသွာ ဘဂဝါ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရံ အာဏာပေသိ – ‘‘သီလဝကုမာရံ အာနေဟီ’’တိ။ ထေရော ဣဒ္ဓိဗလေန သဒ္ဓိံ ဟတ္ထိနာ တံ အာနေသိ။ ကုမာရော ဟတ္ထိတော ဩရုယှ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဘဂဝါ တဿ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သော ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ကောသလရဋ္ဌေ ဝသတိ။ အထ နံ အဇာတသတ္တု ‘‘မာရေထာ’’တိ ပုရိသေ အာဏာပေသိ။ တေ ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဌိတာ ထေရေန ကထိတံ ဓမ္မကထံ သုတွာ သဉ္ဇာတသံဝေဂါ ပသန္နစိတ္တာ ဟုတွာ ပဗ္ဗဇိံသု။ ထေရော တေသံ –

၆၀၈။

‘‘သီလမေဝိဓ သိက္ခေထ၊ အသ္မိံ လောကေ သုသိက္ခိတံ။

သီလဉှိ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ၊ ဥပနာမေတိ သေဝိတံ။

၆၀၉။

‘‘သီလံ ရက္ခေယျ မေဓာဝီ၊ ပတ္ထယာနော တယော သုခေ၊

ပသံသံ ဝိတ္တိလာဘဉ္စ၊ ပေစ္စ သဂ္ဂေ ပမောဒနံ။

၆၁၀။

‘‘သီလဝါ ဟိ ဗဟူ မိတ္တေ၊ သညမေနာဓိဂစ္ဆတိ၊

ဒုဿီလော ပန မိတ္တေဟိ၊ ဓံသတေ ပါပမာစရံ။

၆၁၁။

‘‘အဝဏ္ဏဉ္စ အကိတ္တိဉ္စ၊ ဒုဿီလော လဘတေ နရော၊

ဝဏ္ဏံ ကိတ္တိံ ပသံသဉ္စ၊ သဒါ လဘတိ သီလဝါ။

၆၁၂။

‘‘အာဒိ သီလံ ပတိဋ္ဌာ စ၊ ကလျာဏာနဉ္စ မာတုကံ၊

ပမုခံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ တသ္မာ သီလံ ဝိသောဓယေ။

၆၁၃။

‘‘ဝေလာ စ သံဝရံ သီလံ၊ စိတ္တဿ အဘိဟာသနံ၊

တိတ္ထဉ္စ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ၊ တသ္မာ သီလံ ဝိသောဓယေ။

၆၁၄။

‘‘သီလံ ဗလံ အပ္ပဋိမံ၊ သီလံ အာဝုဓမုတ္တမံ၊

သီလမာဘရဏံ သေဋ္ဌံ၊ သီလံ ကဝစမဗ္ဘုတံ။

၆၁၅။

‘‘သီလံ သေတု မဟေသက္ခော၊ သီလံ ဂန္ဓော အနုတ္တရော၊

သီလံ ဝိလေပနံ သေဋ္ဌံ၊ ယေန ဝါတိ ဒိသောဒိသံ။

၆၁၆။

‘‘သီလံ သမ္ဗလမေဝဂ္ဂံ၊ သီလံ ပါထေယျမုတ္တမံ၊

သီလံ သေဋ္ဌော အတိဝါဟော၊ ယေန ယာတိ ဒိသောဒိသံ။

၆၁၇။

‘‘ဣဓေဝ နိန္ဒံ လဘတိ၊ ပေစ္စာပါယေ စ ဒုမ္မနော၊

သဗ္ဗတ္ထ ဒုမ္မနော ဗာလော၊ သီလေသု အသမာဟိတော။

၆၁၈။

‘‘ဣဓေဝ ကိတ္တိံ လဘတိ၊ ပေစ္စ သဂ္ဂေ စ သုမ္မနော၊

သဗ္ဗတ္ထ သုမနော ဓီရော၊ သီလေသု သုသမာဟိတော။

၆၁၉။

‘‘သီလမေဝ ဣဓ အဂ္ဂံ၊ ပညဝါ ပန ဥတ္တမော၊

မနုဿေသု စ ဒေဝေသု၊ သီလပညာဏတော ဇယ’’န္တိ။ –

ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။

တတ္ထ သီလမေဝိဓ သိက္ခေထ၊ အသ္မိံ လောကေတိ ဣဓာတိ၊ နိပါတမတ္တံ၊ ဣမသ္မိံ သတ္တလောကေ အတ္ထကာမော ကုလပုတ္တော စာရိတ္တဝါရိတ္တာဒိဘေဒံ အာဒိတော သီလမေဝ သိက္ခေယျ၊ သိက္ခန္တော စ နံ သုသိက္ခိတံ အခဏ္ဍာဒိဘာဝါပါဒနေန သုဋ္ဌု သိက္ခိတံ သုပရိသုဒ္ဓံ ပရိပုဏ္ဏဉ္စ ကတွာ သိက္ခေယျ။ အသ္မိံလောကေတိ ဝါ ဣမသ္မိံ သင်္ခါရလောကေ သိက္ခိတဗ္ဗဓမ္မေသု သီလံ အာဒိတော သိက္ခေယျ။ ဒိဋ္ဌိသမ္ပတ္တိယာပိ သီလဿ ပတိဋ္ဌာဘာဝတော အာဟ ‘‘သီလံ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဟီတိ ကာရဏဝစနံ။ ယသ္မာ သီလံ သေဝိတံ ပရိစိတံ ရက္ခိတံ မနုဿသမ္ပတ္တိ၊ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိ၊ နိဗ္ဗာနသမ္ပတ္တီတိ ဧတံ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ တံသမင်္ဂိနော သတ္တဿ ဥပနာမေတိ အာဝဟတိ။

သီလံ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ ဥပနာမေတီတိ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေန္တော ‘‘သီလံ ရက္ခေယျာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ရက္ခေယျာတိ ဂေါပေယျ။ ပါဏာတိပါတာဒိတော ဟိ ဝိရမန္တော ဝတ္တပဋိဝတ္တဉ္စ ပူရေန္တော ပဋိပက္ခာဘိဘဝနတော တံ ရက္ခတိ နာမ။ မေဓာဝီတိ ပညဝါ၊ ဣဒံ တဿ ရက္ခနုပါယဒဿနံ ဉာဏဗလေန ဟိဿ သမာဒါနံ အဝိကောပနဉ္စ ဟောတိ။ ပတ္ထယာနောတိ ဣစ္ဆန္တော။ တယော သုခေတိ တီဏိ သုခါနိ။ သုခနိမိတ္တံ ဝါ ‘‘သုခ’’န္တိ အဓိပ္ပေတံ။ ပသံသန္တိ ကိတ္တိံ၊ ဝိညူဟိ ဝါ ပသံသနံ။ ဝိတ္တိလာဘန္တိ တုဋ္ဌိလာဘံ။ ‘‘ဝိတ္တလာဘ’’န္တိ စ ပဌန္တိ၊ ဓနလာဘန္တိ အတ္ထော။ သီလဝါ ဟိ အပ္ပမတ္တတာယ မဟန္တံ ဘောဂက္ခန္ဓံ အဓိဂစ္ဆတိ။ ပေစ္စာတိ ကာလင်္ကတွာ။ သဂ္ဂေ ပမောဒနန္တိ ဒေဝလောကေ ဣဋ္ဌေဟိ ကာမဂုဏေဟိ၊ မောဒနဉ္စ ပတ္ထယမာနောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဓလောကေ ပသံသံ ဝိတ္တိလာဘံ ပရလောကေ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယာ မောဒနဉ္စ ဣစ္ဆန္တော သီလံ ရက္ခေယျာတိ ယောဇနာ။

သညမေနာတိ ကာယာဒီနံ သံယမေန။ သံယတော ဟိ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ ကဉ္စိ အဝိဟေဌေန္တော အဘယဒါနံ ဒဒန္တော ပိယမနာပတာယ မိတ္တာနိ ဂန္ထတိ။ ဓံသတေတိ အပေတိ။ ပါပမာစရန္တိ ပါဏာတိပါတာဒိပါပကမ္မံ ကရောန္တော။ ဒုဿီလဉှိ ပုဂ္ဂလံ အတ္ထကာမာ သတ္တာ န ဘဇန္တိ၊ အညဒတ္ထု ပရိဝဇ္ဇေန္တိ။

အဝဏ္ဏန္တိ အဂုဏံ၊ သမ္မုခါ ဂရဟံ ဝါ။ အကိတ္တိန္တိ၊ အယသံ အသိလောကံ။ ဝဏ္ဏန္တိ ဂုဏံ။ ကိတ္တိန္တိ သိလောကံ ပတ္ထဋယသတံ။ ပသံသန္တိ သမ္မုခါ ထောမနံ။

အာဒီတိ မူလံ။ သီလဉှိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အာဒိ။ ယထာဟ – ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ အာဒိမေဝ ဝိသောဓေဟိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ကော စာဒိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၆၉)။ ပတိဋ္ဌာတိ အဓိဋ္ဌာနံ။ သီလဉှိ သဗ္ဗေသံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာနံ ပတိဋ္ဌာ။ တေနာဟ – ‘‘သီလေ ပတိဋ္ဌာယာ’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၃၊ ၁၉၂၊ ပေဋကော။ ၂၂၊ မိ။ ပ။ ၂။၁။၉)။ ကလျာဏာနဉ္စ မာတုကန္တိ သမထဝိပဿနာဒီနံ ကလျာဏဓမ္မာနံ မာတုဘူတံ ၊ ဇနကန္တိ၊ အတ္ထော။ ပမုခံ သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ ပါမောဇ္ဇာဒီနံ အနဝဇ္ဇဓမ္မာနံ ပမုခံ မုခဘူတံ၊ ပဝတ္တိဒွါရန္တိ အတ္ထော။ တသ္မာတိ အာဒိဘာဝါဒိတော။ ဝိသောဓယေတိ အက္ခဏ္ဍာဒိဘာဝေန သမ္ပာဒေယျ။

ဝေလာတိ ဒုစ္စရိတေဟိ အနတိက္ကမနီယဋ္ဌေန ဝေလာ၊ သီမာတိ အတ္ထော ။ ဝေလာယတိ ဝါ ဒုဿိလျံ စလယတိ ဝိဒ္ဓံသေတီတိ ဝေလာ။ သံဝရံ သီလံ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ ဥပ္ပတ္တိဒွါရဿ ပိဒဟနတော။ အဘိဟာသနန္တိ တောသနံ အဝိပ္ပဋိသာရဟေတုတာယ စိတ္တဿာဘိပ္ပမောဒနတော။ တိတ္ထဉ္စ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနန္တိ သာဝကဗုဒ္ဓါ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိ သဗ္ဗေသံ ဗုဒ္ဓါနံ ကိလေသမလပ္ပဝါဟနေ နိဗ္ဗာနမဟာသမုဒ္ဒါဝဂါဟဏေ စ တိတ္ထဘူတဉ္စ။

သီလံ ဗလံ အပ္ပဋိမန္တိ မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနေ အသဒိသံ ဗလံ သေနာထာမော စ။ အာဝုဓမုတ္တမန္တိ သံကိလေသဓမ္မာနံ ဆေဒနေ ဥတ္တမံ ပဟရဏံ။ ဂုဏသရီရောပသောဘနဋ္ဌေန အာဘရဏံ။ သေဋ္ဌန္တိ သဗ္ဗကာလံ ဥတ္တမံ ဒဗ္ဗဉ္စ။ သပါဏပရိတ္တာနတော ကဝစမဗ္ဘုတံ။ ‘‘အဗ္ဘိဒ’’န္တိ စ ပဌန္တိ၊ အဘေဇ္ဇန္တိ အတ္ထော။

အပါယမဟောဃာတိက္ကမနေ သံသာရမဟောဃာတိက္ကမနေ စ ကိလေသေဟိ အသံသီဒနဋ္ဌေန သေတု။ မဟေသက္ခောတိ မဟဗ္ဗလော။ ဂန္ဓော အနုတ္တရောတိ ပဋိဝါတံ သဗ္ဗဒိသာသု ဝါယနတော အနုတ္တရော ဂန္ဓော သဗ္ဗဇနမနောဟရတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ယေန ဝါတိ ဒိသောဒိသ’’န္တိ ယေန သီလဂန္ဓေန တံသမင်္ဂီ ဒိသောဒိသံ သဗ္ဗာ ဒိသာ ဝါယတိ။ ‘‘ဒိသောဒိသာ’’တိပိ ပါဠိ၊ ဒသ ဒိသာတိ အတ္ထော။

သမ္ဗလမေဝဂ္ဂန္တိ သမ္ဗလံ နာမ ပုဋဘတ္တံ။ ယထာ ပုဋဘတ္တံ ဂဟေတွာ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တော ပုရိသော အန္တရာမဂ္ဂေ ဇိဃစ္ဆာဒုက္ခေန န ကိလမတိ၊ ဧဝံ သီလသမ္ပန္နောပိ သုဒ္ဓံ သီလသမ္ဗလံ ဂဟေတွာ သံသာရကန္တာရံ ပဋိပန္နော ဂတဂတဋ္ဌာနေ န ကိလမတီတိ သီလံ အဂ္ဂံ သမ္ဗလံ နာမ။ တထာ သီလံ ပါထေယျမုတ္တမံ စောရာဒီဟိ အသာဓာရဏတ္တာ တတ္ထ တတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗသမ္ပတ္တိနိပ္ဖာဒနတော စ။ အတိက္ကာမေန္တော တံ တံ ဌာနံ ယထိစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဝါ ဝါဟေတိ သမ္ပာပေတီတိ အတိဝါဟော၊ ယာနံ။ ကေနစိ အနုပဒ္ဒုတံ ဟုတွာ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနပ္ပတ္တိဟေတုတာယ သီလံ သေဋ္ဌံ အတိဝါဟော။ ယေနာတိ ယေန အတိဝါဟေန ယာတိ ဒိသောဒိသန္တိ အဂတိံ ဂတိဉ္စာပိ တံ တံ ဒိသံ သုခေနေဝ ဂစ္ဆတိ။

ဣဓေဝ နိန္ဒံ လဘတီတိ ဣဓလောကေပိ ဒုမ္မနော ရာဂါဒီဟိ ဒူသိတစိတ္တော ‘‘ဒုဿီလော ပါပဓမ္မော’’တိ နိန္ဒံ ဂရဟံ လဘတိ။ ပေစ္စ ပရလောကေပိ အပါယေ ‘‘ပုရိသတ္တကလိ အဝဇာတာ’’တိအာဒိနာ ယမပုရိသာဒီဟိ စ နိန္ဒံ လဘတိ။ န ကေဝလံ နိန္ဒမေဝ လဘတိ၊ အထ ခေါ သဗ္ဗတ္ထ ဒုမ္မနော ဗာလော ဣဓလောကေ ဒုစ္စရိတစရဏေန ဒူသိတစိတ္တော ပရလောကေ ကမ္မကာရဏာဒိဝသေန ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယာတိ သဗ္ဗတ္ထ ဗာလော ဒုမ္မနော ဟောတိ။ ကထံ? သီလေသု အသမာဟိတော သမ္မာ သီလေသု န ဌပိတစိတ္တော အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော။

ဣဓေဝ ကိတ္တိံ လဘတီတိ ဣဓလောကေပိ သုမနော ‘‘သပ္ပုရိသော သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော’’တိ ကိတ္တိံ လဘတိ။ ပေစ္စ ပရလောကေပိ သဂ္ဂေ ‘‘အယံ သပ္ပုရိသော သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော။ တထာ ဟိ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပန္နော’’တိအာဒိနာ ကိတ္တိံ လဘတိ။ န ကေဝလံ ကိတ္တိမေဝ လဘတိ၊ အထ ခေါ ဓီရော ဓိတိသမ္ပန္နော သီလေသု သုဋ္ဌု သမာဟိတော အပ္ပိတစိတ္တော သုပတိဋ္ဌိတစိတ္တော သဗ္ဗတ္ထ ဣဓလောကေ သုစရိတစရဏေန၊ ပရလောကေ သမ္ပတ္တိပဋိလာဘေန သုမနော သောမနဿပ္ပတ္တော ဟောတိ။ သီလမေဝ ဣဓ အဂ္ဂန္တိ ဒုဝိဓံ သီလံ လောကိယံ လောကုတ္တရန္တိ။ တတ္ထ လောကိယံ တာဝ ကာမလောကေ ခတ္တိယမဟာသာလာဒီသု၊ ဒေဝလောကေ ဗြဟ္မလောကေ စ ဥပပတ္တိဝိသေသံ အာဝဟတိ၊ လာဘီဘာဝါဒိကဿ စ ကာရဏံ ဟောတိ။ လောကုတ္တရံ ပန သကလမ္ပိ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ အတိက္ကာမေတီတိ သီလံ အဂ္ဂမေဝ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ –

‘‘ဟီနေန ဗြဟ္မစရိယေန၊ ခတ္တိယေ ဥပပဇ္ဇတိ၊

မဇ္ဈိမေန စ ဒေဝတ္တံ၊ ဥတ္တမေန ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၈။၇၅)၊

အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘‘လာဘီ အဿံ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’’န္တိ (မ။ နိ။ ၁။၆၅)၊ ‘‘သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၆၅)၊ ‘‘ဣဇ္ဈတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သီလဝတော စေတောပဏိဓိ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ’’တိ (အ။ နိ။ ၈။၃၅၊ ဒီ။ နိ။ ၃။၃၃၇) စ။

လောကုတ္တရသီလဿ ပန သဗ္ဗသော ပဟီနပဋိပက္ခဿ သတ္တမဘဝတော ပဋ္ဌာယ သံသာရဒုက္ခံ ဝိနိဝတ္တေန္တဿ အဂ္ဂဘာဝေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ပညဝါ ပန ဥတ္တမောတိ ‘‘ပညဝါ ပန ပုဂ္ဂလော ဥတ္တမော ပရမော သေဋ္ဌောယေဝါ’’တိ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန ပညာယ ဧဝ သေဋ္ဌဘာဝံ ဝဒတိ။ ဣဒါနိ သီလပညာနံ သေဋ္ဌဘာဝံ ကိစ္စတော ဒဿေန္တော ‘‘သီလပညာဏတော ဇယ’’န္တိ အာဟ။ ဇယန္တိ စ လိင်္ဂဝိပလ္လာသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ အဟူတိ ဝါ ဝစနသေသော။ တတ္ထ ပဇာနနဋ္ဌေန ပညာဏံ၊ သီလတော ပညာဏတော စ ပဋိပက္ခဇယော။ န ဟိ သီလေန ဝိနာ ပညာ သမ္ဘဝတိ၊ ပညာယ စ ဝိနာ သီလံ ကိစ္စကရံ၊ အညမညောပကာရကဉ္စေတံ။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘သီလပရိဓောတာ ပညာ၊ ပညာပရိဓောတံ သီလ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၃၁၇) မနုဿေသု စ ဒေဝေသူတိ ဣဒံ နေသံ ဌာနဝိသေသဒဿနံ။ တတ္ထ ဟိ တာနိ သဝိသေသာနိ ဝတ္တန္တိ၊ သမာဓိ ပနေတ္ထ သီလပက္ခိကော ပညာယ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော၊ ပညာပက္ခိကော ဝါ ဘာဝေတဗ္ဗတော သီလာဓိဋ္ဌာနတော စ။

ဧဝံ ထေရော တေသံ ဘိက္ခူနံ သီလမုခေန ဓမ္မံ ဒေသေန္တော အတ္တနော သုဝိသုဒ္ဓသီလာဒိဂုဏတာဒီပနေန အညံ ဗျာကာသိ။

သီလဝတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သုနီတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ

နီစေကုလမှီတိအာဒိကာ အာယသ္မတော သုနီတတ္ထေရဿ ဂါထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဗုဒ္ဓဿ သုညကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဗာလဇနေဟိ သဒ္ဓိံ ကီဠာပသုတော ဟုတွာ ဝိစရန္တော ဧကံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသွာ၊ ‘‘ကိံ တုယှံ သဗ္ဗသော ဝဏိတသရီရဿ ဝိယ သကလံ ကာယံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဘိက္ခာစရဏေန၊ နနု နာမ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒီဟိ ဇီဝိကာ ကပ္ပေတဗ္ဗာ? တာနိ စေ ကာတုံ န သက္ကောသိ၊ ဃရေ ဃရေ မုတ္တကရီသာဒီနိ နီဟရန္တော ပစ္ဆာ ဝတ္ထုသောဓနေန ဇီဝါဟီ’’တိ အက္ကောသိ။ သော တေန ကမ္မေန နိရယေ ပစ္စိတွာ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန မနုဿလောကေပိ ဗဟူနိ ဇာတိသတာနိ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တထာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ ဣမသ္မိဉ္စ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကကုလေ ဧဝ နိဗ္ဗတ္တော ဥက္ကာရသောဓနကမ္မေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ ဃာသစ္ဆာဒနမတ္တမ္ပိ အလဘန္တော။

အထ ဘဂဝါ ပစ္ဆိမယာမေ ဗုဒ္ဓါစိဏ္ဏံ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော သုနီတဿ ဟဒယဗ္ဘန္တရေ ဃဋေ ပဒီပံ ဝိယ ပဇ္ဇလန္တံ အရဟတ္တူပနိဿယံ ဒိသွာ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော။ ယဿံ ဝီထိယံ သုနီတော ဥက္ကာရသောဓနကမ္မံ ကရောတိ၊ တံ ဝီထိံ ပဋိပဇ္ဇိ။ သုနီတောပိ တတ္ထ တတ္ထ ဝိဃာသုစ္စာရသင်္ကာရာဒိကံ ရာသိံ ကတွာ ပိဋကေသု ပက္ခိပိတွာ ကာဇေနာဒါယ ပရိဟရန္တော ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတံ သတ္ထာရံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ သာရဇ္ဇမာနော သမ္ဘမာကုလဟဒယော ဂမနမဂ္ဂံ နိလီယနောကာသဉ္စ အလဘန္တော ကာဇံ ဘိတ္တိပဿေ ဌပေတွာ ဧကေန ပဿေန အနုပဝိသန္တော ဝိယ ဘိတ္တိံ အလ္လီနော ပဉ္ဇလိကော အဋ္ဌာသိ။ ‘‘ဘိတ္တိဆိဒ္ဒေန အပက္ကမိတုကာမော အဟောသီ’’တိပိ ဝဒန္တိ။

သတ္ထာ တဿ သမီပံ ပတွာ ‘‘အယံ အတ္တနော ကုသလမူလသဉ္စောဒိတံ ဥပဂတံ မံ သာရဇ္ဇမာနော ဇာတိယာ ကမ္မဿ စ နိဟီနတာယ သမ္မုခီဘာဝမ္ပိ လဇ္ဇတိ၊ ဟန္ဒဿ ဝေသာရဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေဿာမီ’’တိ ကရဝီကရုတမဉ္ဇုနာ သကလနဂရနိန္နာဒဝရ-ဂမ္ဘီရေန ဗြဟ္မဿရေန ‘‘သုနီတာ’’တိ အာလပိတွာ ‘‘ကိံ ဣမာယ ဒုက္ခဇီဝိကာယ ပဗ္ဗဇိတုံ သက္ခိဿတီ’’တိ အာဟ။ သုနီတော တေန သတ္ထု ဝစနေန အမတေန ဝိယ အဘိသိတ္တော ဥဠာရံ ပီတိသောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တော ‘‘ဘဂဝါ၊ သစေ မာဒိသာပိ ဣဓ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘန္တိ၊ ကသ္မာဟံ န ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ပဗ္ဗာဇေထ မံ ဘဂဝါ’’တိ အာဟ ။ သတ္ထာ ‘‘ဧဟိ၊ ဘိက္ခူ’’တိ အာဟ။ သော တာဝဒေဝ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေန ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပသမ္ပဒဉ္စ လဘိတွာ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရော ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရော ဝိယ ဟုတွာ သတ္ထု သန္တိကေ အဋ္ဌာသိ။ ဘဂဝါ တံ ဝိဟာရံ နေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အာစိက္ခိ။ သော ပဌမံ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော၊ ပဉ္စ စ အဘိညာယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တံ သက္ကာဒယော ဒေဝါ ဗြဟ္မာနော စ ဥပသင်္ကမိတွာ နမဿိံသု။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘တာ ဒေဝတာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ဗြဟ္မာ စ ဣန္ဒော ဥပသင်္ကမိတွာ၊

အာဇာနီယံ ဇာတိဇရာဘိဘူတံ၊ သုနီတံ နမဿန္တိ ပသန္နစိတ္တာ’’တိအာဒိ။

ဘဂဝါ တံယေဝ ဒေဝသင်္ဃပုရက္ခတံ ဒိသွာ သိတံ ကတွာ ပသံသန္တော ‘‘တပေန ဗြဟ္မစရိယေနာ’’တိ ဂါထာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ အထ နံ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ သီဟနာဒံ နဒါပေတုကာမာ၊ ‘‘အာဝုသော သုနီတ၊ ကသ္မာ ကုလာ တွံ ပဗ္ဗဇိတော၊ ကထံ ဝါ ပဗ္ဗဇိတော၊ ကထဉ္စ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ သော တံ သဗ္ဗံ ပကာသေန္တော –

၆၂၀။

‘‘နီစေ ကုလမှိ ဇာတောဟံ၊ ဒလိဒ္ဒေါ အပ္ပဘောဇနော၊

ဟီနကမ္မံ မမံ အာသိ၊ အဟောသိံ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကော။

၆၂၁။

‘‘ဇိဂုစ္ဆိတော မနုဿာနံ၊ ပရိဘူတော စ ဝမ္ဘိတော၊

နီစံ မနံ ကရိတွာန၊ ဝန္ဒိဿံ ဗဟုကံ ဇနံ။

၆၂၂။

‘‘အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃပုရက္ခတံ၊

ပဝိသန္တံ မဟာဝီရံ၊ မဂဓာနံ ပုရုတ္တမံ။

၆၂၃။

‘‘နိက္ခိပိတွာန ဗျာဘင်္ဂိံ၊ ဝန္ဒိတုံ ဥပသင်္ကမိံ၊

မမေဝ အနုကမ္ပာယ၊ အဋ္ဌာသိ ပုရိသုတ္တမော။

၆၂၄။

‘‘ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ၊ ဧကမန္တံ ဌိတော တဒါ၊

ပဗ္ဗဇ္ဇံ အဟမာယာစိံ၊ သဗ္ဗသတ္တာနမုတ္တမံ။

၆၂၅။

‘‘တတော ကာရုဏိကော သတ္ထာ၊ သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပကော၊

‘ဧဟိ ဘိက္ခူ’တိ မံ အာဟ၊ သာ မေ အာသူပသမ္ပဒါ။

၆၂၆။ ‘‘သောဟံ ဧကော အရညသ္မိံ၊ ဝိဟရန္တော အတန္ဒိတော။

အကာသိံ သတ္ထု ဝစနံ၊ ယထာ မံ ဩဝဒီ ဇိနော။

၆၂၇။

‘‘ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ၊ ပုဗ္ဗဇာတိမနုဿရိံ၊

ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမံ ယာမံ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓယိံ၊

ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ၊ တမောခန္ဓံ ပဒါလယိံ။

၆၂၈။

‘‘တတော ရတျာဝိဝသာနေ၊ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ၊ (ဇာ။ ၁။၁၁။၇၉)၊

ဣန္ဒော ဗြဟ္မာ စ အာဂန္တွာ၊ မံ နမဿိံသု ပဉ္ဇလီ။

၆၂၉။

‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ၊

ယဿ တေ အာသဝါ ခီဏာ၊ ဒက္ခိဏေယျောသိ မာရိသ။

၆၃၀။

‘‘တတော ဒိသွာန မံ သတ္ထာ၊ ဒေဝသင်္ဃပုရက္ခတံ၊

သိတံ ပါတုကရိတွာန၊ ဣမမတ္ထံ အဘာသထ။

၆၃၁။

‘‘တပေန ဗြဟ္မစရိယေန၊ သံယမေန ဒမေန စ၊

ဧတေန ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ဧတံ ဗြာဟ္မဏမုတ္တမ’’န္တိ။ –

ဣမာဟိ ဂါထာဟိ သီဟနာဒံ နဒိ။

တတ္ထ နီစေတိ လာမကေ သဗ္ဗနိဟီနေ။ ဥစ္စနီစဘာဝေါ ဟိ နာမ သတ္တာနံ ဥပါဒါယုပါဒါယ၊ အယံ ပန သဗ္ဗနိဟီနေ ပုက္ကုသကုလေ ဥပ္ပန္နတံ ဒဿေန္တော ‘‘နီစေ ကုလမှိ ဇာတော’’တိ အာဟ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘နီစေတိ လာမကေ သဗ္ဗနိဟီနေ’’တိ။ ဒလိဒ္ဒေါတိ ဒုဂ္ဂတော၊ ဒလိဒ္ဒါပိ ကေစိ ကဒါစိ ဃာသစ္ဆာဒနဿ လာဘိနော၊ အကသိရဝုတ္တိနော ဟောန္တိ၊ အဟံ ပန သဗ္ဗကာလံ ကသိရဝုတ္တိတာယ ဟီနော ဥဒ္ဓနံ ဥပဋ္ဌပိတဥက္ခလိကော ဒဿနယုတ္တံ ထေဝကမ္ပိ အပဿိံ ယေဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘အပ္ပဘောဇနော’’တိ အာဟ။ နီစကုလိကာ ဒလိဒ္ဒါပိ ကေစိ အနီစကမ္မာဇီဝါ ဟောန္တိ၊ မယှံ ပန န တထာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဟီနကမ္မံ မမံ အာသီ’’တိ။ ကီဒိသန္တိ စေ? အဟောသိံ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကော၊ ဟတ္ထဝိကလဿ ဟတ္ထဝါတိ ဝိယ ဥပစာရဝသေနာယံ ဣမဿ သမညာ အဟောသိ ယဒိဒံ ‘‘ပုပ္ဖဆဍ္ဍကော’’တိ။ မိလာတပုပ္ဖသန္ထရဝဏ္ဏတာယ ဝါ ဥက္ကာရဘူမိယာ ဧဝံ ဝုတ္တော။

ဇိဂုစ္ဆိတောတိ ဇာတိယာ စေဝ ကမ္မုနာ စ ဟီဠိတော။ မနုဿာနန္တိ မနုဿေဟိ။ ပရိဘူတောတိ အဝညာတော။ ဝမ္ဘိတောတိ ခုံသိတော။ နီစံ မနံ ကရိတွာနာတိ အညေ မနုဿေ သိနေရုံ ဝိယ ဥက္ခိပိတွာ တေသံ ပါဒပံသုတောပိ အတ္တာနံ နိဟီနံ ကတွာ ပဝတ္တိယာ နီစံ နိဟီနံ မနံ ကတွာ။ ဝန္ဒိဿံဗဟုကံ ဇနန္တိ ပုထုမဟာဇနံ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌကာလေ ဝန္ဒိံ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ကရောန္တော ပဏာမိံ။

အထာတိ အဓိကာရန္တရဒီပနေ နိပါတော။ အဒ္ဒသာသိန္တိ အဒ္ဒက္ခိံ။ မဂဓာနန္တိ မဂဓာ နာမ ဇာနပဒိနော ရာဇကုမာရာ၊ တေသံ နိဝါသော ဧကောပိ ဇနပဒေါ ရုဠှိယာ ‘‘မဂဓာန’’န္တိ ဝုတ္တော၊ မဂဓဇနပဒဿာတိ အတ္ထော။ ပုရုတ္တမန္တိ ဥတ္တမံ နဂရံ။

ဗျာဘင်္ဂိန္တိ ကာဇံ။ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အဟမာယာစိန္တိ၊ ‘‘သုနီတ၊ ပဗ္ဗဇိတုံ သက္ခိဿသီ’’တိ သတ္ထာရာ ဩကာသေ ကတေ အဟံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အယာစိံ။ အာသူပသမ္ပဒါတိ ‘‘ဧဟိ၊ ဘိက္ခူ’’တိ သတ္ထု ဝစနမတ္တေန အာသိ ဥပသမ္ပဒါ။ ယထာ မံ ဩဝဒီတိ ‘‘ဧဝံ သမထပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဝိပဿနံ ဘာဝေဟီ’’တိ ယထာ မံ ဩဝဒိ၊ တထာ သတ္ထုနော ဝစနံ အကာသိံ ပဋိပဇ္ဇိံ။ ရတ္တိယာတိအာဒိ တဿာ ပဋိပတ္တိယာ ရသဒဿနံ။ တတ္ထ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏံ အနာဂတံသဉာဏဉ္စ ဗဟုကိစ္စန္တိ ‘‘ပဌမံ ယာမံမဇ္ဈိမံ ယာမ’’န္တိ အစ္စန္တသံယောဂဝသေန ဥပယောဂဝစနံ ဝုတ္တံ။ န တထာ အာသဝက္ခယဉာဏံ ဧကာဘိသမယဝသေန ပဝတ္တနတောတိ ‘‘ပစ္ဆိမေ ယာမေ’’တိ ဘုမ္မဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣန္ဒောတိ သက္ကော ဒေဝရာဇာ။ ဗြဟ္မာတိ မဟာဗြဟ္မာ။ ဣန္ဒဗြဟ္မဂ္ဂဟဏေန အညေသံ ကာမဒေဝါနံ ဗြဟ္မူနဉ္စ အာဂမနံ ဝုတ္တမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသော ဟေသ ယထာ ‘‘ရာဇာ အာဂတော’’တိ။ နမဿိံသူတိ ကာယေန ဝါစာယ စ နမက္ကာရံ အကံသု။

တတ္ထ ကာယေန ကတံ နမက္ကာရံ ဒဿေန္တော ‘‘ပဉ္ဇလီ’’တိ ဝတွာ ဝါစာယ ကတံ ဒဿေတုံ ‘‘နမော တေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒေဝသင်္ဃပုရက္ခတန္တိ ဒေဝဂ္ဂဟဏေန ဥပပတ္တိဒေဝဘာဝတော ဗြဟ္မာနောပိ ဂဟိတာ။ သိတံ ပါတုကရိတွာနာတိ အတ္တနော ဩဝါဒဿ မဟပ္ဖလတံ ဒေဝဗြဟ္မူနဉ္စ ဂုဏသမ္ပတ္တိံ နိဿာယ သတ္ထာ သိတံ ပါတွာကာသိ။ ပါတုကရောန္တော စ န အညေ ဝိယ ဒန္တေ ဝိဒံသေတိ၊ မုခါဓာနံ ပန ထောကံ ဝိဝရတိ၊ တတ္တကေန စ အဘိဘူတဒိဗ္ဗဖလိကမုတ္တရသ္မိယော အဝဟသိတတာရကာသသိမရီစိယော သုသုက္ကဒါဌသမ္ဘဝါ ဃနရသ္မိယော နိက္ခမိတွာ တိက္ခတ္တုံ သတ္ထု မုခံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တိ၊ တံ ဒိသွာ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တာပိ သတ္ထာ သိတံ ပါတွာကာသီတိ သဉ္ဇာနန္တိ။

တပေနာတိ ဣန္ဒြိယသံဝရေန၊ ‘‘ဓုတဓမ္မသမာဒါနေနာ’’တိ ကေစိ။ သံယမေနာတိ သီလေန။ ဒမေနာတိ ပညာယ။ ဗြဟ္မစရိယေနာတိ အဝသိဋ္ဌသေဋ္ဌစရိယာယ။ ဧတေနာတိ ယထာဝုတ္တေန တပါဒိနာ။ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ ဗာဟိတပါပဘာဝတော။ ဧတန္တိ တပါဒိ ယထာဝုတ္တံ။ ဗြာဟ္မဏမုတ္တမန္တိ ဥတ္တမံ ဗြာဟ္မဏံ၊ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဥတ္တမံ သဗ္ဗသေဋ္ဌံ၊ အဟူတိ ဝစနသေသော။ ဗြာဟ္မဏန္တိ ဝါ ဗြဟ္မညမာဟ၊ ဧဝံ ဥတ္တမံ ဗြဟ္မညံ၊ န ဇစ္စာဒီတိ အဓိပ္ပာယော။ န ဟိ ဇာတိကုလပဒေသဂေါတ္တသမ္ပတ္တိအာဒယော အရိယဘာဝဿ ကာရဏံ၊ အဓိသီလသိက္ခာဒယော ဧဝ ပန ကာရဏံ။ တေနာဟ –

‘‘ယထာ သင်္ကာရဌာနသ္မိံ၊ ဥဇ္ဈိတသ္မိံ မဟာပထေ၊

ပဒုမံ တတ္ထ ဇာယေထ၊ သုစိဂန္ဓံ မနောရမံ။

‘‘ဧဝံ သင်္ကာရဘူတေသု၊ အန္ဓဘူတေ ပုထုဇ္ဇနေ၊

အတိရောစတိ ပညာယ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကော’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၅၈-၅၉)၊

ဧဝံ ထေရော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ပုစ္ဆိတမတ္ထံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ဝိဿဇ္ဇေန္တော သီဟနာဒံ နဒီတိ။

သုနီတတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒွါဒသကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။