📜
၁၉။ ပညာသနိပါတော
၁။ တာလပုဋတ္ထေရဂါထာ
‘‘ကဒါ ¶ ¶ ¶ နုဟံ ပဗ္ဗတကန္ဒရာသု၊ ဧကာကိယော အဒ္ဒုတိယော ဝိဟဿံ၊
အနိစ္စတော သဗ္ဗဘဝံ ဝိပဿံ၊ တံ မေ ဣဒံ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ နုဟံ ဘိန္နပဋန္ဓရော မုနိ၊ ကာသာဝဝတ္ထော ¶ အမမော နိရာသော၊
ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ တထေဝ မောဟံ၊ ဟန္တွာ သုခီ ပဝနဂတော ဝိဟဿံ။
‘‘ကဒါ အနိစ္စံ ဝဓရောဂနီဠံ၊ ကာယံ ဣမံ မစ္စုဇရာယုပဒ္ဒုတံ၊
ဝိပဿမာနော ဝီတဘယော ဝိဟဿံ၊ ဧကော ဝနေ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ နုဟံ ဘယဇနနိံ ဒုခါဝဟံ၊ တဏှာလတံ ဗဟုဝိဓာနုဝတ္တနိံ၊
ပညာမယံ တိခိဏမသိံ ဂဟေတွာ၊ ဆေတွာ ဝသေ တမ္ပိ ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ နု ပညာမယမုဂ္ဂတေဇံ၊ သတ္ထံ ဣသီနံ သဟသာဒိယိတွာ၊
မာရံ သသေနံ သဟသာ ဘဉ္ဇိဿံ၊ သီဟာသနေ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ နုဟံ သဗ္ဘိ သမာဂမေသု၊ ဒိဋ္ဌော ဘဝေ ဓမ္မဂရူဟိ တာဒိဘိ၊
ယာထာဝဒဿီဟိ ဇိတိန္ဒြိယေဟိ၊ ပဓာနိယော ¶ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ နု မံ တန္ဒိ ခုဒါ ပိပါသာ၊ ဝါတာတပါ ကီဋသရီသပါ ဝါ၊
န ဗာဓယိဿန္တိ န တံ ဂိရိဗ္ဗဇေ၊ အတ္ထတ္ထိယံ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ ¶ ¶ နု ခေါ ယံ ဝိဒိတံ မဟေသိနာ၊ စတ္တာရိ သစ္စာနိ သုဒုဒ္ဒသာနိ၊
သမာဟိတတ္တော သတိမာ အဂစ္ဆံ၊ ပညာယ တံ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ နု ရူပေ အမိတေ စ သဒ္ဒေ၊ ဂန္ဓေ ရသေ ဖုသိတဗ္ဗေ စ ဓမ္မေ၊
အာဒိတ္တတောဟံ သမထေဟိ ယုတ္တော၊ ပညာယ ဒစ္ဆံ တဒိဒံ ကဒါ မေ။
‘‘ကဒါ နုဟံ ဒုဗ္ဗစနေန ဝုတ္တော၊ တတောနိမိတ္တံ ဝိမနော န ဟေဿံ၊
အထော ပသတ္ထောပိ တတောနိမိတ္တံ၊ တုဋ္ဌော န ဟေဿံ တဒိဒံ ကဒါ မေ။
‘‘ကဒါ နု ကဋ္ဌေ စ တိဏေ လတာ စ၊ ခန္ဓေ ဣမေဟံ အမိတေ စ ဓမ္မေ၊
အဇ္ဈတ္တိကာနေဝ စ ဗာဟိရာနိ စ၊ သမံ ¶ တုလေယျံ တဒိဒံ ကဒါ မေ။
‘‘ကဒါ နု မံ ပါဝုသကာလမေဃော၊ နဝေန တောယေန သစီဝရံ ဝနေ၊
ဣသိပ္ပယာတမှိ ပထေ ဝဇန္တံ၊ ဩဝဿတေ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ ¶ မယူရဿ သိခဏ္ဍိနော ဝနေ၊ ဒိဇဿ သုတွာ ဂိရိဂဗ္ဘရေ ရုတံ၊
ပစ္စုဋ္ဌဟိတွာ အမတဿ ပတ္တိယာ၊ သံစိန္တယေ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ နု ဂင်္ဂံ ယမုနံ သရဿတိံ၊ ပါတာလခိတ္တံ ဝဠဝါမုခဉ္စ [ဗလဝါမုခဉ္စ (က။)]၊
အသဇ္ဇမာနော ပတရေယျမိဒ္ဓိယာ၊ ဝိဘိံသနံ တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ ¶ နု နာဂေါဝ အသင်္ဂစာရီ၊ ပဒါလယေ ကာမဂုဏေသု ဆန္ဒံ၊
နိဗ္ဗဇ္ဇယံ သဗ္ဗသုဘံ နိမိတ္တံ၊ ဈာနေ ယုတော တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါ ¶ ဣဏဋ္ဋောဝ ဒလိဒ္ဒကော [ဒဠိဒ္ဒကော (သီ။)] နိဓိံ၊ အာရာဓယိတွာ ဓနိကေဟိ ပီဠိတော၊
တုဋ္ဌော ဘဝိဿံ ¶ အဓိဂမ္မ သာသနံ၊ မဟေသိနော တံ နု ကဒါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ဗဟူနိ ဝဿာနိ တယာမှိ ယာစိတော၊ ‘အဂါရဝါသေန အလံ နု တေ ဣဒံ’၊
တံ ဒါနိ မံ ပဗ္ဗဇိတံ သမာနံ၊ ကိံကာရဏာ စိတ္တ တုဝံ န ယုဉ္ဇသိ။
‘‘နနု အဟံ စိတ္တ တယာမှိ ယာစိတော၊ ‘ဂိရိဗ္ဗဇေ စိတြဆဒါ ဝိဟင်္ဂမာ’၊
မဟိန္ဒဃောသတ္ထနိတာဘိဂဇ္ဇိနော၊ တေ တံ ရမေဿန္တိ ဝနမှိ ဈာယိနံ။
‘‘ကုလမှိ မိတ္တေ စ ပိယေ စ ဉာတကေ၊ ခိဍ္ဍာရတိံ ကာမဂုဏဉ္စ လောကေ၊
သဗ္ဗံ ပဟာယ ဣမမဇ္ဈုပါဂတော၊ အထောပိ တွံ စိတ္တ န မယှ တုဿသိ။
‘‘မမေဝ ဧတံ န ဟိ တွံ ပရေသံ၊ သန္နာဟကာလေ ပရိဒေဝိတေန ကိံ၊
သဗ္ဗံ ဣဒံ စလမိတိ ပေက္ခမာနော၊ အဘိနိက္ခမိံ အမတပဒံ ဇိဂီသံ။
‘‘သုယုတ္တဝါဒီ ဒွိပဒါနမုတ္တမော၊ မဟာဘိသက္ကော နရဒမ္မသာရထိ [သာရထီ (သီ။)]၊
‘စိတ္တံ ¶ စလံ မက္ကဋသန္နိဘံ ဣတိ၊ အဝီတရာဂေန သုဒုန္နိဝါရယံ’။
‘‘ကာမာ ¶ ဟိ စိတြာ မဓုရာ မနောရမာ၊ အဝိဒ္ဒသူ ယတ္ထ သိတာ ပုထုဇ္ဇနာ၊
တေ ဒုက္ခမိစ္ဆန္တိ ပုနဗ္ဘဝေသိနော၊ စိတ္တေန နီတာ နိရယေ နိရာကတာ။
‘‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုတမှိ ကာနနေ၊ ဒီပီဟိ ဗျဂ္ဃေဟိ ပုရက္ခတော ဝသံ၊
ကာယေ အပေက္ခံ ဇဟ မာ ဝိရာဓယ’၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
‘‘‘ဘာဝေဟိ ¶ ဈာနာနိ စ ဣန္ဒြိယာနိ စ၊ ဗလာနိ ဗောဇ္ဈင်္ဂသမာဓိဘာဝနာ၊
တိဿော စ ဝိဇ္ဇာ ဖုသ ဗုဒ္ဓသာသနေ’၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
‘‘‘ဘာဝေဟိ မဂ္ဂံ အမတဿ ပတ္တိယာ၊ နိယျာနိကံ သဗ္ဗဒုခက္ခယောဂဓံ၊
အဋ္ဌင်္ဂိကံ သဗ္ဗကိလေသသောဓနံ’၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
‘‘‘ဒုက္ခန္တိ ခန္ဓေ ပဋိပဿ ယောနိသော၊ ယတော ¶ စ ဒုက္ခံ သမုဒေတိ တံ ဇဟ၊
ဣဓေဝ ဒုက္ခဿ ကရောဟိ အန္တံ’၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
‘‘‘အနိစ္စံ ¶ ဒုက္ခန္တိ ဝိပဿ ယောနိသော၊ သုညံ အနတ္တာတိ အဃံ ဝဓန္တိ စ၊
မနောဝိစာရေ ဥပရုန္ဓ စေတသော’၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
‘‘‘မုဏ္ဍော ဝိရူပေါ အဘိသာပမာဂတော၊ ကပါလဟတ္ထောဝ ကုလေသု ဘိက္ခသု၊
ယုဉ္ဇဿု သတ္ထုဝစနေ မဟေသိနော’၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
‘‘‘သုသံဝုတတ္တော ¶ ဝိသိခန္တရေ စရံ၊ ကုလေသု ကာမေသု အသင်္ဂမာနသော၊
စန္ဒော ယထာ ဒေါသိနပုဏ္ဏမာသိယာ’၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
‘‘‘အာရညိကော ဟောဟိ စ ပိဏ္ဍပါတိကော၊ သောသာနိကော ဟောဟိ စ ပံသုကူလိကော၊
နေသဇ္ဇိကော ဟောဟိ သဒါ ဓုတေ ရတော’၊ ဣတိဿု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
‘‘ရောပေတွ ¶ ရုက္ခာနိ ယထာ ဖလေသီ၊ မူလေ တရုံ ဆေတ္တု တမေဝ ဣစ္ဆသိ၊
တထူပမံ စိတ္တမိဒံ ကရောသိ၊ ယံ မံ အနိစ္စမှိ စလေ နိယုဉ္ဇသိ။
‘‘အရူပ ဒူရင်္ဂမ ဧကစာရိ၊ န တေ ကရိဿံ ဝစနံ ဣဒါနိဟံ၊
ဒုက္ခာ ဟိ ကာမာ ကဋုကာ မဟဗ္ဘယာ၊ နိဗ္ဗာနမေဝါဘိမနော စရိဿံ။
‘‘နာဟံ အလက္ချာ အဟိရိက္ကတာယ ဝါ၊ န စိတ္တဟေတူ န စ ဒူရကန္တနာ၊
အာဇီဝဟေတူ စ အဟံ န နိက္ခမိံ၊ ကတော စ တေ စိတ္တ ပဋိဿဝေါ မယာ။
‘‘‘အပ္ပိစ္ဆတာ သပ္ပုရိသေဟိ ဝဏ္ဏိတာ၊ မက္ခပ္ပဟာနံ ဝူပသမော ဒုခဿ’၊
ဣတိဿု ¶ မံ စိတ္တ တဒါ နိယုဉ္ဇသိ၊ ဣဒါနိ တွံ ဂစ္ဆသိ ပုဗ္ဗစိဏ္ဏံ။
‘‘တဏှာ အဝိဇ္ဇာ စ ပိယာပိယဉ္စ၊ သုဘာနိ ရူပါနိ သုခါ စ ဝေဒနာ၊
မနာပိယာ ကာမဂုဏာ စ ဝန္တာ၊ ဝန္တေ အဟံ အာဝမိတုံ န ဥဿဟေ။
‘‘သဗ္ဗတ္ထ ¶ ¶ တေ စိတ္တ ဝစော ကတံ မယာ၊ ဗဟူသု ဇာတီသု န မေသိ ကောပိတော၊
အဇ္ဈတ္တသမ္ဘဝေါ ကတညုတာယ တေ၊ ဒုက္ခေ စိရံ သံသရိတံ တယာ ကတေ။
‘‘တွညေဝ နော စိတ္တ ကရောသိ ဗြာဟ္မဏော [ဗြာဟ္မဏေ (သီ။)၊ ဗြာဟ္မဏံ (?) ဘာဝလောပ-တပ္ပဓာနတာ ဂဟေတဗ္ဗာ]၊ တွံ ခတ္တိယော ရာဇဒသီ [ရာဇဒိသီ (သျာ။ က။)] ကရောသိ၊
ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ ဘဝါမ ဧကဒါ၊ ဒေဝတ္တနံ ဝါပိ တဝေဝ ဝါဟသာ။
‘‘တဝေဝ ဟေတူ အသုရာ ဘဝါမသေ၊ တွံမူလကံ နေရယိကာ ဘဝါမသေ၊
အထော တိရစ္ဆာနဂတာပိ ဧကဒါ၊ ပေတတ္တနံ ဝါပိ တဝေဝ ဝါဟသာ။
‘‘နနု ဒုဗ္ဘိဿသိ မံ ပုနပ္ပုနံ၊ မုဟုံ မုဟုံ စာရဏိကံဝ ဒဿယံ၊
ဥမ္မတ္တကေနေဝ မယာ ပလောဘသိ၊ ကိဉ္စာပိ တေ စိတ္တ ဝိရာဓိတံ မယာ။
‘‘ဣဒံ ပုရေ စိတ္တမစာရိ စာရိကံ၊ ယေနိစ္ဆကံ ယတ္ထကာမံ ယထာသုခံ၊
တဒဇ္ဇဟံ နိဂ္ဂဟေဿာမိ ယောနိသော၊ ဟတ္ထိပ္ပဘိန္နံ ¶ ဝိယ အင်္ကုသဂ္ဂဟော။
‘‘သတ္ထာ ¶ စ မေ လောကမိမံ အဓိဋ္ဌဟိ၊ အနိစ္စတော အဒ္ဓုဝတော အသာရတော၊
ပက္ခန္ဒ မံ စိတ္တ ဇိနဿ သာသနေ၊ တာရေဟိ ဩဃာ မဟတာ သုဒုတ္တရာ။
‘‘န တေ ဣဒံ စိတ္တ ယထာ ပုရာဏကံ၊ နာဟံ အလံ တုယှ ဝသေ နိဝတ္တိတုံ [ဝသေန ဝတ္တိတုံ (?)]၊
မဟေသိနော ပဗ္ဗဇိတောမှိ သာသနေ၊ န မာဒိသာ ဟောန္တိ ဝိနာသဓာရိနော။
‘‘နဂါ ¶ ¶ သမုဒ္ဒါ သရိတာ ဝသုန္ဓရာ၊ ဒိသာ စတဿော ဝိဒိသာ အဓော ဒိဝါ၊
သဗ္ဗေ အနိစ္စာ တိဘဝါ ဥပဒ္ဒုတာ၊ ကုဟိံ ဂတော စိတ္တ သုခံ ရမိဿသိ။
‘‘ဓိတိပ္ပရံ ကိံ မမ စိတ္တ ကာဟိသိ၊ န တေ အလံ စိတ္တ ဝသာနုဝတ္တကော၊
န ဇာတု ဘသ္တံ ဥဘတောမုခံ ဆုပေ၊ ဓိရတ္ထု ပူရံ နဝ သောတသန္ဒနိံ။
‘‘ဝရာဟဧဏေယျဝိဂါဠှသေဝိတေ၊ ပဗ္ဘာရကုဋ္ဋေ ပကတေဝ သုန္ဒရေ၊
နဝမ္ဗုနာ ပါဝုသသိတ္ထကာနနေ၊ တဟိံ ¶ ဂုဟာဂေဟဂတော ရမိဿသိ။
‘‘သုနီလဂီဝါ သုသိခါ သုပေခုနာ၊ သုစိတ္တပတ္တစ္ဆဒနာ ဝိဟင်္ဂမာ၊
သုမဉ္ဇုဃောသတ္ထနိတာဘိဂဇ္ဇိနော၊ တေ တံ ရမေဿန္တိ ဝနမှိ ဈာယိနံ။
‘‘ဝုဋ္ဌမှိ ဒေဝေ စတုရင်္ဂုလေ တိဏေ၊ သံပုပ္ဖိတေ မေဃနိဘမှိ ကာနနေ၊
နဂန္တရေ ဝိဋပိသမော သယိဿံ၊ တံ မေ မုဒူ ဟေဟိတိ တူလသန္နိဘံ။
‘‘တထာ တု ကဿာမိ ယထာပိ ဣဿရော၊ ယံ လဗ္ဘတိ တေနပိ ဟောတု မေ အလံ၊
န တာဟံ ကဿာမိ ယထာ အတန္ဒိတော၊ ဗိဠာရဘသ္တံဝ ယထာ သုမဒ္ဒိတံ။
‘‘တထာ တု ကဿာမိ ယထာပိ ဣဿရော၊ ယံ လဗ္ဘတိ တေနပိ ဟောတု မေ အလံ၊
ဝီရိယေန တံ မယှ ဝသာနယိဿံ၊ ဂဇံဝ မတ္တံ ကုသလင်္ကုသဂ္ဂဟော။
‘‘တယာ ¶ သုဒန္တေန အဝဋ္ဌိတေန ဟိ၊ ဟယေန ¶ ယောဂ္ဂါစရိယောဝ ဥဇ္ဇုနာ၊
ပဟောမိ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ သိဝံ၊ စိတ္တာနုရက္ခီဟိ သဒါ နိသေဝိတံ။
‘‘အာရမ္မဏေ ¶ တံ ဗလသာ နိဗန္ဓိသံ၊ နာဂံဝ ထမ္ဘမှိ ဒဠှာယ ရဇ္ဇုယာ၊
တံ မေ သုဂုတ္တံ သတိယာ သုဘာဝိတံ၊ အနိဿိတံ သဗ္ဗဘဝေသု ဟေဟိသိ။
‘‘ပညာယ ဆေတွာ ဝိပထာနုသာရိနံ၊ ယောဂေန နိဂ္ဂယှ ပထေ နိဝေသိယ၊
ဒိသွာ သမုဒယံ ဝိဘဝဉ္စ သမ္ဘဝံ၊ ဒါယာဒကော ဟေဟိသိ အဂ္ဂဝါဒိနော။
‘‘စတုဗ္ဗိပလ္လာသဝသံ အဓိဋ္ဌိတံ၊ ဂါမဏ္ဍလံဝ ပရိနေသိ စိတ္တ မံ၊
နနု [နူန (သီ။)] သံယောဇနဗန္ဓနစ္ဆိဒံ၊ သံသေဝသေ ကာရုဏိကံ မဟာမုနိံ။
‘‘မိဂေါ ယထာ သေရိ သုစိတ္တကာနနေ၊ ရမ္မံ ဂိရိံ ပါဝုသအဗ္ဘမာလိနိံ [မာလိံ (?)]၊
အနာကုလေ တတ္ထ နဂေ ရမိဿံ [ရမိဿသိ (သျာ။ က။)]၊ အသံသယံ စိတ္တ ပရာ ဘဝိဿသိ။
‘‘ယေ ¶ ¶ တုယှ ဆန္ဒေန ဝသေန ဝတ္တိနော၊ နရာ စ နာရီ စ အနုဘောန္တိ ယံ သုခံ၊
အဝိဒ္ဒသူ မာရဝသာနုဝတ္တိနော၊ ဘဝါဘိနန္ဒီ တဝ စိတ္တ သာဝကာ’’တိ။
… တာလပုဋော ထေရော…။
ပညာသနိပါတော နိဋ္ဌိတော။
တတြုဒ္ဒါနံ –
ပညာသမှိ နိပါတမှိ၊ ဧကော တာလပုဋော သုစိ၊
ဂါထာယော တတ္ထ ပညာသ၊ ပုန ပဉ္စ စ ဥတ္တရီတိ။