📜
၁၀။ ဒသကနိပါတော
၁။ ကာဠုဒါယိတ္ထေရဂါထာ
‘‘အင်္ဂါရိနော ¶ ¶ ¶ ဒါနိ ဒုမာ ဘဒန္တေ၊ ဖလေသိနော ဆဒနံ ဝိပ္ပဟာယ၊
တေ အစ္စိမန္တောဝ ပဘာသယန္တိ၊ သမယော မဟာဝီရ ဘာဂီ ရသာနံ။
‘‘ဒုမာနိ ¶ ဖုလ္လာနိ မနောရမာနိ၊ သမန္တတော သဗ္ဗဒိသာ ပဝန္တိ၊
ပတ္တံ ပဟာယ ဖလမာသသာနာ [ဖလမာသမာနော (က။)]၊ ကာလော ဣတော ပက္ကမနာယ ဝီရ။
‘‘နေဝါတိသီတံ န ပနာတိဥဏှံ၊ သုခါ ဥတု အဒ္ဓနိယာ ဘဒန္တေ၊
ပဿန္တု တံ သာကိယာ ကောဠိယာ စ၊ ပစ္ဆာမုခံ ရောဟိနိယံ တရန္တံ။
‘‘အာသာယ ကသတေ ခေတ္တံ၊ ဗီဇံ အာသာယ ဝပ္ပတိ၊
အာသာယ ဝါဏိဇာ ယန္တိ၊ သမုဒ္ဒံ ဓနဟာရကာ၊
ယာယ အာသာယ တိဋ္ဌာမိ၊ သာ မေ အာသာ သမိဇ္ဈတု။
[သံ။ နိ။ ၁။၁၉၈] ‘‘ပုနပ္ပုနံ စေဝ ဝပန္တိ ဗီဇံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝဿတိ ဒေဝရာဇာ၊
ပုနပ္ပုနံ ခေတ္တံ ကသန္တိ ကဿကာ၊ ပုနပ္ပုနံ ဓညမုပေတိ ရဋ္ဌံ။
[သံ။ နိ။ ၁။၁၉၈] ‘‘ပုနပ္ပုနံ ယာစနကာ စရန္တိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဒါနပတီ ဒဒန္တိ၊
ပုနပ္ပုနံ ဒါနပတီ ဒဒိတွာ၊ ပုနပ္ပုနံ သဂ္ဂမုပေန္တိ ဌာနံ။
‘‘ဝီရော ¶ ¶ ဟဝေ သတ္တယုဂံ ပုနေတိ၊ ယသ္မိံ ကုလေ ဇာယတိ ဘူရိပညော၊
မညာမဟံ သက္ကတိ ဒေဝဒေဝေါ၊ တယာ ဟိ ဇာတော [တယာဘိဇာတော (သီ။)] မုနိ သစ္စနာမော။
‘‘သုဒ္ဓါဒနော ¶ နာမ ပိတာ မဟေသိနော၊ ဗုဒ္ဓဿ မာတာ ပန မာယနာမာ၊
ယာ ဗောဓိသတ္တံ ပရိဟရိယ ကုစ္ဆိနာ၊ ကာယဿ ဘေဒါ တိဒိဝမှိ မောဒတိ။
‘‘သာ ဂေါတမီ ကာလကတာ ဣတော စုတာ၊ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတာ၊
သာ မောဒတိ ကာမဂုဏေဟိ ပဉ္စဟိ၊ ပရိဝါရိတာ ဒေဝဂဏေဟိ တေဟိ။
‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှိ အသယှသာဟိနော၊ အင်္ဂီရသဿပ္ပဋိမဿ တာဒိနော၊
ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသိ သက္က၊ ဓမ္မေန မေ ဂေါတမ အယျကောသီ’’တိ။
… ကာဠုဒါယီ ထေရော…။
၂။ ဧကဝိဟာရိယတ္ထေရဂါထာ
‘‘ပုရတော ¶ ပစ္ဆတော ဝါပိ၊ အပရော စေ န ဝိဇ္ဇတိ၊
အတီဝ ဖာသု ဘဝတိ၊ ဧကဿ ဝသတော ဝနေ။
‘‘ဟန္ဒ ¶ ဧကော ဂမိဿာမိ၊ အရညံ ဗုဒ္ဓဝဏ္ဏိတံ၊
ဖာသု [ဖာသုံ (သျာ။ ပီ။)] ဧကဝိဟာရိဿ၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော။
‘‘ယောဂီ-ပီတိကရံ ရမ္မံ၊ မတ္တကုဉ္ဇရသေဝိတံ၊
ဧကော အတ္တဝသီ ခိပ္ပံ၊ ပဝိသိဿာမိ ကာနနံ။
‘‘သုပုပ္ဖိတေ သီတဝနေ၊ သီတလေ ဂိရိကန္ဒရေ၊
ဂတ္တာနိ ပရိသိဉ္စိတွာ၊ စင်္ကမိဿာမိ ဧကကော။
‘‘ဧကာကိယော အဒုတိယော၊ ရမဏီယေ မဟာဝနေ၊
ကဒါဟံ ဝိဟရိဿာမိ၊ ကတကိစ္စော အနာသဝေါ။
‘‘ဧဝံ မေ ကတ္တုကာမဿ၊ အဓိပ္ပာယော သမိဇ္ဈတု၊
သာဓိယိဿာမဟံယေဝ၊ နာညော အညဿ ကာရကော။
‘‘ဧသ ¶ ဗန္ဓာမိ သန္နာဟံ၊ ပဝိသိဿာမိ ကာနနံ၊
န တတော နိက္ခမိဿာမိ၊ အပ္ပတ္တော အာသဝက္ခယံ။
‘‘မာလုတေ ဥပဝါယန္တေ၊ သီတေ သုရဘိဂန္ဓိကေ [ဂန္ဓကေ (သျာ။ ပီ။ က။)]၊
အဝိဇ္ဇံ ဒါလယိဿာမိ၊ နိသိန္နော နဂမုဒ္ဓနိ။
‘‘ဝနေ ကုသုမသဉ္ဆန္နေ၊ ပဗ္ဘာရေ နူန သီတလေ၊
ဝိမုတ္တိသုခေန သုခိတော၊ ရမိဿာမိ ဂိရိဗ္ဗဇေ။
‘‘သောဟံ ¶ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော၊ စန္ဒော ပန္နရသော ယထာ၊
သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏော၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။
… ဧကဝိဟာရိယော ထေရော…။
၃။ မဟာကပ္ပိနတ္ထေရဂါထာ
‘‘အနာဂတံ ¶ ယော ပဋိကစ္စ [ပဋိဂစ္စ (သီ။)] ပဿတိ၊ ဟိတဉ္စ အတ္ထံ အဟိတဉ္စ တံ ဒွယံ၊
ဝိဒ္ဒေသိနော တဿ ဟိတေသိနော ဝါ၊ ရန္ဓံ န ပဿန္တိ သမေက္ခမာနာ။
[ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၀ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ] ‘‘အာနာပါနသတီ ယဿ၊ ပရိပုဏ္ဏာ သုဘာဝိတာ၊
အနုပုဗ္ဗံ ပရိစိတာ၊ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတာ၊
သောမံ လောကံ ပဘာသေတိ၊ အဗ္ဘာ မုတ္တောဝ စန္ဒိမာ။
‘‘ဩဒါတံ ¶ ဝတ မေ စိတ္တံ၊ အပ္ပမာဏံ သုဘာဝိတံ၊
နိဗ္ဗိဒ္ဓံ ပဂ္ဂဟီတဉ္စ၊ သဗ္ဗာ ဩဘာသတေ ဒိသာ။
‘‘ဇီဝတေ ဝါပိ သပ္ပညော၊ အပိ ဝိတ္တပရိက္ခယော၊
ပညာယ စ အလာဘေန၊ ဝိတ္တဝါပိ န ဇီဝတိ။
‘‘ပညာ သုတဝိနိစ္ဆိနီ၊ ပညာ ကိတ္တိသိလောကဝဒ္ဓနီ၊
ပညာသဟိတော နရော ဣဓ၊ အပိ ဒုက္ခေသု သုခါနိ ဝိန္ဒတိ။
‘‘နာယံ အဇ္ဇတနော ဓမ္မော၊ နစ္ဆေရော နပိ အဗ္ဘုတော၊
ယတ္ထ ဇာယေထ မီယေထ၊ တတ္ထ ကိံ ဝိယ အဗ္ဘုတံ။
‘‘အနန္တရံ ဟိ ဇာတဿ၊ ဇီဝိတာ မရဏံ ဓုဝံ၊
ဇာတာ ဇာတာ မရန္တီဓ၊ ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပါဏိနော။
‘‘န ¶ ဟေတဒတ္ထာယ မတဿ ဟောတိ၊ ယံ ဇီဝိတတ္ထံ ပရပေါရိသာနံ၊
မတမှိ ရုဏ္ဏံ န ယသော န လောကျံ၊ န ¶ ဝဏ္ဏိတံ သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ။
‘‘စက္ခုံ သရီရံ ဥပဟန္တိ တေန [ဥပဟန္တိ ရုဏ္ဏံ (သီ။)၊ ဥပဟန္တိ ရောဏ္ဏံ (သျာ။ ပီ။)]၊ နိဟီယတိ ဝဏ္ဏဗလံ မတီ စ၊
အာနန္ဒိနော တဿ ဒိသာ ဘဝန္တိ၊ ဟိတေသိနော နာဿ သုခီ ဘဝန္တိ။
‘‘တသ္မာ ဟိ ဣစ္ဆေယျ ကုလေ ဝသန္တေ၊ မေဓာဝိနော စေဝ ဗဟုဿုတေ စ၊
ယေသံ ¶ ဟိ ပညာဝိဘဝေန ကိစ္စံ၊ တရန္တိ နာဝါယ နဒိံဝ ပုဏ္ဏ’’န္တိ။
… မဟာကပ္ပိနော ထေရော…။
၄။ စူဠပန္ထကတ္ထေရဂါထာ
‘‘ဒန္ဓာ မယှံ ဂတီ အာသိ၊ ပရိဘူတော ပုရေ အဟံ၊
ဘာတာ စ မံ ပဏာမေသိ၊ ‘ဂစ္ဆ ဒါနိ တုဝံ ဃရံ’။
‘‘သောဟံ ပဏာမိတော သန္တော [ဘာတာ (အဋ္ဌ။)]၊ သင်္ဃာရာမဿ ကောဋ္ဌကေ၊
ဒုမ္မနော တတ္ထ အဋ္ဌာသိံ၊ သာသနသ္မိံ အပေက္ခဝါ။
‘‘ဘဂဝါ တတ္ထ အာဂစ္ဆိ [အာဂဉ္ဆိ (သီ။ ပီ။)]၊ သီသံ မယှံ ပရာမသိ၊
ဗာဟာယ မံ ဂဟေတွာန၊ သင်္ဃာရာမံ ပဝေသယိ။
‘‘အနုကမ္ပာယ မေ သတ္ထာ၊ ပါဒါသိ ပါဒပုဉ္ဆနိံ၊
‘ဧတံ သုဒ္ဓံ အဓိဋ္ဌေဟိ၊ ဧကမန္တံ သွဓိဋ္ဌိတံ’။
‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ၊ ဝိဟာသိံ သာသနေ ရတော၊
သမာဓိံ ¶ ပဋိပါဒေသိံ၊ ဥတ္တမတ္ထဿ ပတ္တိယာ။
‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ¶ ဇာနာမိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘သဟဿက္ခတ္တုမတ္တာနံ ¶ ၊ နိမ္မိနိတွာန ပန္ထကော၊
နိသီဒမ္ဗဝနေ ရမ္မေ၊ ယာဝ ကာလပ္ပဝေဒနာ။
‘‘တတော မေ သတ္ထာ ပါဟေသိ၊ ဒူတံ ကာလပ္ပဝေဒကံ၊
ပဝေဒိတမှိ ကာလမှိ၊ ဝေဟာသာဒုပသင်္ကမိံ [ဝေဟာသာနုပသင်္ကမိံ (သျာ။ က။)]။
‘‘ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ၊ ဧကမန္တံ နိသီဒဟံ၊
နိသိန္နံ မံ ဝိဒိတွာန၊ အထ သတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟိ။
‘‘အာယာဂေါ သဗ္ဗလောကဿ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ပုညက္ခေတ္တံ မနုဿာနံ၊ ပဋိဂဏှိတ္ထ ဒက္ခိဏ’’န္တိ။
… စူဠပန္ထကော ထေရော…။
၅။ ကပ္ပတ္ထေရဂါထာ
‘‘နာနာကုလမလသမ္ပုဏ္ဏော၊ မဟာဥက္ကာရသမ္ဘဝေါ၊
စန္ဒနိကံဝ ပရိပက္ကံ၊ မဟာဂဏ္ဍော မဟာဝဏော။
‘‘ပုဗ္ဗရုဟိရသမ္ပုဏ္ဏော၊ ဂူထကူပေန ဂါဠှိတော [ဂူထကူပေ နိဂါဠှိတော (သျာ။ ပီ။ က။)]၊
အာပေါပဂ္ဃရဏော ကာယော၊ သဒါ သန္ဒတိ ပူတိကံ။
‘‘သဋ္ဌိကဏ္ဍရသမ္ဗန္ဓော ¶ ၊ မံသလေပနလေပိတော၊
စမ္မကဉ္စုကသန္နဒ္ဓါ၊ ပူတိကာယော နိရတ္ထကော။
‘‘အဋ္ဌိသင်္ဃာတဃဋိတော၊ နှာရုသုတ္တနိဗန္ဓနော၊
နေကေသံ သံဂတီဘာဝါ၊ ကပ္ပေတိ ဣရိယာပထံ။
‘‘ဓုဝပ္ပယာတော ¶ မရဏာယ၊ မစ္စုရာဇဿ သန္တိကေ၊
ဣဓေဝ ဆဍ္ဍယိတွာန၊ ယေနကာမင်္ဂမော နရော။
‘‘အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော ကာယော၊ စတုဂန္ထေန ဂန္ထိတော၊
ဩဃသံသီဒနော ကာယော၊ အနုသယဇာလမောတ္ထတော။
‘‘ပဉ္စနီဝရဏေ ယုတ္တော၊ ဝိတက္ကေန သမပ္ပိတော၊
တဏှာမူလေနာနုဂတော၊ မောဟစ္ဆာဒနဆာဒိတော။
‘‘ဧဝါယံ ဝတ္တတေ ကာယော၊ ကမ္မယန္တေန ယန္တိတော၊
သမ္ပတ္တိ စ ဝိပတျန္တာ၊ နာနာဘာဝေါ ဝိပဇ္ဇတိ။
‘‘ယေမံ ¶ ¶ ကာယံ မမာယန္တိ၊ အန္ဓဗာလာ ပုထုဇ္ဇနာ၊
ဝဍ္ဎေန္တိ ကဋသိံ ဃောရံ၊ အာဒိယန္တိ ပုနဗ္ဘဝံ။
‘‘ယေမံ ကာယံ ဝိဝဇ္ဇေန္တိ၊ ဂူထလိတ္တံဝ ပန္နဂံ၊
ဘဝမူလံ ဝမိတွာန၊ ပရိနိဗ္ဗိဿန္တိနာသဝါ’’တိ [ပရိနိဗ္ဗန္တုနာသဝါ (သီ။)]။
… ကပ္ပော ထေရော…။
၆။ ဝင်္ဂန္တပုတ္တဥပသေနတ္ထေရဂါထာ
‘‘ဝိဝိတ္တံ အပ္ပနိဂ္ဃောသံ၊ ဝါဠမိဂနိသေဝိတံ၊
သေဝေ သေနာသနံ ဘိက္ခု၊ ပဋိသလ္လာနကာရဏာ။
‘‘သင်္ကာရပုဉ္ဇာ အာဟတွာ [အာဟိတွာ (က။)]၊ သုသာနာ ရထိယာဟိ စ၊
တတော သင်္ဃာဋိကံ ကတွာ၊ လူခံ ဓာရေယျ စီဝရံ။
‘‘နီစံ မနံ ကရိတွာန၊ သပဒါနံ ကုလာ ကုလံ၊
ပိဏ္ဍိကာယ စရေ ဘိက္ခု၊ ဂုတ္တဒွါရော သုသံဝုတော။
‘‘လူခေနပိ ဝါ [လူခေနပိ စ (ဗဟူသု)] သန္တုဿေ၊ နာညံ ပတ္ထေ ရသံ ဗဟုံ၊
ရသေသု ¶ အနုဂိဒ္ဓဿ၊ ဈာနေ န ရမတီ မနော။
‘‘အပ္ပိစ္ဆော စေဝ သန္တုဋ္ဌော၊ ပဝိဝိတ္တော ဝသေ မုနိ၊
အသံသဋ္ဌော ဂဟဋ္ဌေဟိ၊ အနာဂါရေဟိ စူဘယံ။
‘‘ယထာ ဇဠော ဝ မူဂေါ ဝ၊ အတ္တာနံ ဒဿယေ တထာ၊
နာတိဝေလံ သမ္ဘာသေယျ၊ သင်္ဃမဇ္ဈမှိ ပဏ္ဍိတော။
‘‘န သော ဥပဝဒေ ကဉ္စိ၊ ဥပဃာတံ ဝိဝဇ္ဇယေ၊
သံဝုတော ပါတိမောက္ခသ္မိံ၊ မတ္တညူ စဿ ဘောဇနေ။
‘‘သုဂ္ဂဟီတနိမိတ္တဿ၊ စိတ္တဿုပ္ပာဒကောဝိဒေါ၊
သမံ အနုယုဉ္ဇေယျ၊ ကာလေန စ ဝိပဿနံ။
‘‘ဝီရိယသာတစ္စသမ္ပန္နော ¶ ၊ ယုတ္တယောဂေါ သဒါ သိယာ၊
န စ အပ္ပတွာ ဒုက္ခန္တံ၊ ဝိဿာသံ ဧယျ ပဏ္ဍိတော။
‘‘ဧဝံ ဝိဟရမာနဿ၊ သုဒ္ဓိကာမဿ ဘိက္ခုနော၊
ခီယန္တိ အာသဝါ သဗ္ဗေ၊ နိဗ္ဗုတိဉ္စာဓိဂစ္ဆတီ’’တိ။
… ဥပသေနော ဝင်္ဂန္တပုတ္တော ထေရော…။
၇။ (အပရ)-ဂေါတမတ္ထေရဂါထာ
‘‘ဝိဇာနေယျ ¶ ¶ သကံ အတ္ထံ၊ အဝလောကေယျာထ ပါဝစနံ၊
ယဉ္စေတ္ထ အဿ ပတိရူပံ၊ သာမညံ အဇ္ဈုပဂတဿ။
‘‘မိတ္တံ ဣဓ စ ကလျာဏံ၊ သိက္ခာ ဝိပုလံ သမာဒါနံ၊
သုဿူသာ စ ဂရူနံ၊ ဧတံ သမဏဿ ပတိရူပံ။
‘‘ဗုဒ္ဓေသု သဂါရဝတာ၊ ဓမ္မေ အပစိတိ ယထာဘူတံ၊
သင်္ဃေ ¶ စ စိတ္တိကာရော၊ ဧတံ သမဏဿ ပတိရူပံ။
‘‘အာစာရဂေါစရေ ယုတ္တော၊ အာဇီဝေါ သောဓိတော အဂါရယှော၊
စိတ္တဿ စ သဏ္ဌပနံ၊ ဧတံ သမဏဿ ပတိရူပံ။
‘‘စာရိတ္တံ အထ ဝါရိတ္တံ၊ ဣရိယာပထိယံ ပသာဒနိယံ၊
အဓိစိတ္တေ စ အာယောဂေါ၊ ဧတံ သမဏဿ ပတိရူပံ။
‘‘အာရညကာနိ သေနာသနာနိ၊ ပန္တာနိ အပ္ပသဒ္ဒါနိ၊
ဘဇိတဗ္ဗာနိ မုနိနာ၊ ဧတံ သမဏဿ ပတိရူပံ။
‘‘သီလဉ္စ ဗာဟုသစ္စဉ္စ၊ ဓမ္မာနံ ပဝိစယော ယထာဘူတံ၊
သစ္စာနံ အဘိသမယော၊ ဧတံ သမဏဿ ပတိရူပံ။
‘‘ဘာဝေယျ စ အနိစ္စန္တိ၊ အနတ္တသညံ အသုဘသညဉ္စ၊
လောကမှိ စ အနဘိရတိံ၊ ဧတံ သမဏဿ ပတိရူပံ။
‘‘ဘာဝေယျ စ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ၊ ဣဒ္ဓိပါဒါနိ ဣန္ဒြိယာနိ ဗလာနိ၊
အဋ္ဌင်္ဂမဂ္ဂမရိယံ၊ ဧတံ သမဏဿ ပတိရူပံ။
‘‘တဏှံ ပဇဟေယျ မုနိ၊ သမူလကေ အာသဝေ ပဒါလေယျ၊
ဝိဟရေယျ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ ဧတံ သမဏဿ ပတိရူပ’’န္တိ။
… ဂေါတမော ထေရော…။
ဒသကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။
တတြုဒ္ဒါနံ –
ကာဠုဒါယီ စ သော ထေရော၊ ဧကဝိဟာရီ စ ကပ္ပိနော၊
စူဠပန္ထကော ကပ္ပော စ၊ ဥပသေနော စ ဂေါတမော၊
သတ္တိမေ ဒသကေ ထေရာ၊ ဂါထာယော စေတ္ထ သတ္တတီတိ။