📜

၁၃။ ဝီသတိနိပါတော

၁။ အမ္ဗပါလီထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဝီသတိနိပါတေ ကာဠကာ ဘမရဝဏ္ဏသာဒိသာတိအာဒိကာ အမ္ဗပါလိယာ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တီ သိခိဿ ဘဂဝတော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပသမ္ပန္နာ ဟုတွာ ဘိက္ခုနိသိက္ခာပဒံ သမာဒါယ ဝိဟရန္တီ၊ ဧကဒိဝသံ သမ္ဗဟုလာဟိ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ စေတိယံ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တီ ပုရေတရံ ဂစ္ဆန္တိယာ ခီဏာသဝတ္ထေရိယာ ခိပန္တိယာ သဟသာ ခေဠပိဏ္ဍံ စေတိယင်္ဂဏေ ပတိတံ၊ ခီဏာသဝတ္ထေရိယာ အပဿိတွာ ဂတာယ အယံ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တီ တံ ခေဠပိဏ္ဍံ ဒိသွာ ‘‘ကာ နာမ ဂဏိကာ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ခေဠပိဏ္ဍံ ပါတေသီ’’တိ အက္ကောသိ။ သာ ဘိက္ခုနိကာလေ သီလံ ရက္ခန္တီ ဂဗ္ဘဝါသံ ဇိဂုစ္ဆိတွာ ဩပပါတိကတ္တဘာဝေ စိတ္တံ ဌပေသိ။ တေန စရိမတ္တဘာဝေ ဝေသာလိယံ ရာဇုယျာနေ အမ္ဗရုက္ခမူလေ ဩပပါတိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ ဒိသွာ ဥယျာနပါလော နဂရံ ဥပနေသိ။ အမ္ဗရုက္ခမူလေ နိဗ္ဗတ္တတာယ သာ အမ္ဗပါလီတွေဝ ဝေါဟရီယိတ္ထ။ အထ နံ အဘိရူပံ ဒဿနီယံ ပါသာဒိကံ ဝိလာသကန္တတာဒိဂုဏဝိသေသသမုဒိတံ ဒိသွာ သမ္ဗဟုလာ ရာဇကုမာရာ အတ္တနော အတ္တနော ပရိဂ္ဂဟံ ကာတုကာမာ အညမညံ ကလဟံ အကံသု။ တေသံ ကလဟဝူပသမတ္ထံ တဿာ ကမ္မသဉ္စောဒိတာ ဝေါဟာရိကာ ‘‘သဗ္ဗေသံ ဟောတူ’’တိ ဂဏိကာဋ္ဌာနေ ဌပေသုံ။ သာ သတ္ထရိ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ အတ္တနော ဥယျာနေ ဝိဟာရံ ကတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ နိယျာဒေတွာ ပစ္ဆာ အတ္တနော ပုတ္တဿ ဝိမလကောဏ္ဍညတ္ထေရဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တီ အတ္တနော သရီရဿ ဇရာဇိဏ္ဏဘာဝံ နိဿာယ သံဝေဂဇာတာ သင်္ခါရာနံ အနိစ္စတံ ဝိဘာဝေန္တီ –

၂၅၂။

‘‘ကာဠကာ ဘမရဝဏ္ဏသာဒိသာ၊ ဝေလ္လိတဂ္ဂါ မမ မုဒ္ဓဇာ အဟုံ၊

တေ ဇရာယ သာဏဝါကသာဒိသာ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၅၃။

‘‘ဝါသိတောဝ သုရဘီ ကရဏ္ဍကော၊ ပုပ္ဖပူရ မမ ဥတ္တမင်္ဂဇော၊

တံ ဇရာယထ သလောမဂန္ဓိကံ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၅၄။

‘‘ကာနနံဝ သဟိတံ သုရောပိတံ၊ ကောစ္ဆသူစိဝိစိတဂ္ဂသောဘိတံ၊

တံ ဇရာယ ဝိရလံ တဟိံ တဟိံ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၅၅။

‘‘ကဏှခန္ဓကသုဝဏ္ဏမဏ္ဍိတံ၊ သောဘတေ သုဝေဏီဟိလင်္ကတံ၊

တံ ဇရာယ ခလိတံ သိရံ ကတံ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၅၆။

‘‘စိတ္တကာရသုကတာဝ လေခိကာ၊ သောဘရေ သု ဘမုကာ ပုရေ မမ၊

တာ ဇရာယ ဝလိဘိပ္ပလမ္ဗိတာ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၅၇။

‘‘ဘဿရာ သုရုစိရာ ယထာ မဏီ၊ နေတ္တဟေသုမဘိနီလမာယတာ၊

တေ ဇရာယဘိဟတာ န သောဘရေ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၅၈။

‘‘သဏှတုင်္ဂသဒိသီ စ နာသိကာ၊ သောဘတေ သု အဘိယောဗ္ဗနံ ပတိ၊

သာ ဇရာယ ဥပကူလိတာ ဝိယ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၅၉။

‘‘ကင်္ကဏံဝ သုကတံ သုနိဋ္ဌိတံ၊ သောဘရေ သု မမ ကဏ္ဏပါဠိယော၊

တာ ဇရာယ ဝလိဘိပ္ပလမ္ဗိတာ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၆၀။

‘‘ပတ္တလီမကုလဝဏ္ဏသာဒိသာ ၊ သောဘရေ သု ဒန္တာ ပုရေ မမ၊

တေ ဇရာယ ခဏ္ဍိတာ စာသိတာ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၆၁။

‘‘ကာနနမှိ ဝနသဏ္ဍစာရိနီ၊ ကောကိလာဝ မဓုရံ နိကူဇိဟံ၊

တံ ဇရာယ ခလိတံ တဟိံ တဟိံ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၆၂။

‘‘သဏှကမ္ဗုရိဝ သုပ္ပမဇ္ဇိတာ၊ သောဘတေ သု ဂီဝါ ပုရေ မမ၊

သာ ဇရာယ ဘဂ္ဂါ ဝိနာမိတာ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၆၃။

‘‘ဝဋ္ဋပလိဃသဒိသောပမာ ဥဘော၊ သောဘရေ သု ဗာဟာ ပုရေ မမ၊

တာ ဇရာယ ယထာ ပါဋလိဗ္ဗလိတာ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၆၄။

‘‘သဏှမုဒ္ဒိကသုဝဏ္ဏမဏ္ဍိတာ ၊ သောဘရေ သု ဟတ္ထာ ပုရေ မမ၊

တေ ဇရာယ ယထာ မူလမူလိကာ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၆၅။

‘‘ပီနဝဋ္ဋသဟိဘုဂ္ဂတာ ဥဘော၊ သောဘရေ သု ထနကာ ပုရေ မမ၊

ထေဝိကီဝ လမ္ဗန္တိ နောဒကာ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၆၆။

‘‘ကဉ္စနဿ ဖလကံဝ သမ္မဋ္ဌံ၊ သောဘတေ သု ကာယော ပုရေ မမ၊

သော ဝလီဟိ သုခုမာဟိ ဩတတော၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၆၇။

‘‘နာဂဘောဂသဒိသောပမာ ဥဘော၊ သောဘရေ သု ဦရူ ပုရေ မမ၊

တေ ဇရာယ ယထာ ဝေဠုနာဠိယော၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၆၈။

‘‘သဏှနူပုရသုဝဏ္ဏမဏ္ဍိတာ၊ သောဘရေ သု ဇင်္ဃာ ပုရေ မမ၊

တာ ဇရာယ တိလဒဏ္ဍကာရိဝ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၆၉။

‘‘တူလပုဏ္ဏသဒိသောပမာ ဥဘော၊ သောဘရေ သု ပါဒါ ပုရေ မမ၊

တေ ဇရာယ ဖုဋိတာ ဝလီမတာ၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

၂၇၀။

‘‘ဧဒိသော အဟု အယံ သမုဿယော၊ ဇဇ္ဇရော ဗဟုဒုခါနမာလယော၊

သောပလေပပတိတော ဇရာဃရော၊ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ။

တတ္ထ ကာဠကာတိ ကာဠကဝဏ္ဏာ။ ဘမရဝဏ္ဏသာဒိသာတိ ကာဠကာ ဟောန္တာပိ ဘမရသဒိသဝဏ္ဏာ၊ သိနိဒ္ဓနီလာတိ အတ္ထော။ ဝေလ္လိတဂ္ဂါတိ ကုဉ္စိတဂ္ဂါ၊ မူလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အဂ္ဂါ ကုဉ္စိတာ ဝေလ္လိတာတိ အတ္ထော။ မုဒ္ဓဇာတိ ကေသာ။ ဇရာယာတိ ဇရာဟေတု ဇရာယ ဥပဟတသောဘာ။ သာဏဝါကသာဒိသာတိ သာဏသဒိသာ ဝါကသဒိသာ စ၊ သာဏဝါကသဒိသာ စေဝ မကစိဝါကသဒိသာ စာတိပိ အတ္ထော။ သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာတိ သစ္စဝါဒိနော အဝိတထဝါဒိနော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ‘‘သဗ္ဗံ ရူပံ အနိစ္စံ ဇရာဘိဘူတ’’န္တိအာဒိဝစနံ အနညထာ ယထာဘူတမေဝ၊ န တတ္ထ ဝိတထံ အတ္ထီတိ။

ဝါသိတောဝ သုရဘီ ကရဏ္ဍကောတိ ပုပ္ဖဂန္ဓဝါသစုဏ္ဏာဒီဟိ ဝါသိတော ဝါသံ ဂါဟာပိတော ပသာဓနသမုဂ္ဂေါ ဝိယ သုဂန္ဓိ။ ပုပ္ဖပူရ မမ ဥတ္တမင်္ဂဇောတိ စမ္ပကသုမနမလ္လိကာဒီဟိ ပုပ္ဖေဟိ ပူရိတော ပုဗ္ဗေ မမ ကေသကလာပေါ နိမ္မလောတိ အတ္ထော။ တန္တိ ဥတ္တမင်္ဂဇံ။ အထ ပစ္ဆာ ဧတရဟိ သလောမဂန္ဓိကံ ပါကတိကလောမဂန္ဓမေဝ ဇာတံ။ အထ ဝါ သလောမဂန္ဓိကန္တိ မေဏ္ဍကလောမေဟိ သမာနဂန္ဓံ။ ‘‘ဧဠကလောမဂန္ဓ’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။

ကာနနံဝ သဟိတံ သုရောပိတန္တိ သုဋ္ဌု ရောပိတံ သဟိတံ ဃနသန္နိဝေသံ ဥဒ္ဓမေဝ ဥဋ္ဌိတံ ဥဇုကဒီဃသာခံ ဥပဝနံ ဝိယ။ ကောစ္ဆသူစိဝိစိတဂ္ဂသောဘိတန္တိ ပုဗ္ဗေ ကောစ္ဆေန သုဝဏ္ဏသူစိယာ စ ကေသဇဋာဝိဇဋနေန ဝိစိတဂ္ဂံ ဟုတွာ သောဘိတံ၊ ဃနဘာဝေန ဝါ ကောစ္ဆသဒိသံ ဟုတွာ ပဏဒန္တသူစီဟိ ဝိစိတဂ္ဂတာယ သောဘိတံ။ တန္တိ ဥတ္တမင်္ဂဇံ။ ဝိရလံ တဟိံ တဟိန္တိ တတ္ထ တတ္ထ ဝိရလံ ဝိလူနကေသံ။

ကဏှခန္ဓကသုဝဏ္ဏမဏ္ဍိတန္တိ သုဝဏ္ဏဝဇိရာဒီဟိ ဝိဘူသိတံ ကဏှကေသပုဉ္ဇကံ။ ယေ ပန ‘‘သဏှကဏ္ဍကသုဝဏ္ဏမဏ္ဍိတ’’န္တိ ပဌန္တိ၊ တေသံ သဏှာဟိ သုဝဏ္ဏသူစီဟိ ဇဋာဝိဇဋနေန မဏ္ဍိတန္တိ အတ္ထော။ သောဘတေ သုဝေဏီဟိလင်္ကတန္တိ သုန္ဒရေဟိ ရာဇရုက္ခမာလာ သဒိသေဟိ ကေသဝေဏီဟိ အလင်္ကတံ ဟုတွာ ပုဗ္ဗေ ဝိရာဇတေ။ တံ ဇရာယ ခလိတံ သိရံ ကတန္တိ တံ တထာ သောဘိတံ သိရံ ဣဒါနိ ဇရာယ ခလိတံ ခဏ္ဍိတာခဏ္ဍိတံ ဝိလူနကေသံ ကတံ။

စိတ္တကာရသုကတာဝ လေခိကာတိ စိတ္တကာရေန သိပ္ပိနာ နီလာယ ဝဏ္ဏဓာတုယာ သုဋ္ဌု ကတာ လေခါ ဝိယ သောဘတေ။ သု ဘမုကာ ပုရေ မမာတိ သုန္ဒရာ ဘမုကာ ပုဗ္ဗေ မမ သောဘနံ ဂတာ။ ဝလိဘိပ္ပလမ္ဗိတာတိ နလာဋန္တေ ဥပ္ပန္နာဟိ ဝလီဟိ ပလမ္ဗန္တာ ဌိတာ။

ဘဿရာတိ ဘာသုရာ။ သုရုစိရာတိ သုဋ္ဌု ရုစိရာ။ ယထာ မဏီတိ မဏိမုဒ္ဒိကာ ဝိယ။ နေတ္တဟေသုန္တိ သုနေတ္တာ အဟေသုံ။ အဘိနီလမာယတာတိ အဘိနီလာ ဟုတွာ အာယတာ။ တေတိ နေတ္တာ။ ဇရာယဘိဟတာတိ ဇရာယ အဘိဟတာ။

သဏှတုင်္ဂသဒိသီစာတိ သဏှာ တုင်္ဂါ သေသမုခါဝယဝါနံ အနုရူပါ စ။ သောဘတေတိ ဝဋ္ဋေတွာ ဌပိတဟရိတာလဝဋ္ဋိ ဝိယ မမ နာသိကာ သောဘတေ။ သု အဘိယောဗ္ဗနံ ပတီတိ သုန္ဒရေ အဘိနဝယောဗ္ဗနကာလေ သာ နာသိကာ ဣဒါနိ ဇရာယ နိဝါရိတသောဘတာယ ပရိသေဒိတာ ဝိယ ဝရတ္တာ ဝိယ စ ဇာတာ။

ကင်္ကဏံဝသုကတံ သုနိဋ္ဌိတန္တိ သုပရိကမ္မကတံ သုဝဏ္ဏကင်္ကဏံ ဝိယ ဝဋ္ဋုလဘာဝံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သောဘရေတိ သောဘန္တေ။ ‘‘သောဘန္တေ’’တိ ဝါ ပါဌော။ သုဣတိ နိပါတမတ္တံ။ ကဏ္ဏပါဠိယောတိ ကဏ္ဏဂန္ဓာ။ ဝလိဘိပ္ပလမ္ဗိတာတိ တဟိံ တဟိံ ဥပ္ပန္နဝလီဟိ ဝလိတာ ဟုတွာ ဝဋ္ဋနိယာ ပဏာမိတဝတ္ထခန္ဓာ ဝိယ ဘဿန္တာ ဩလမ္ဗန္တိ။

ပတ္တလီမကုလဝဏ္ဏသာဒိသာတိ ကဒလိမကုလသဒိသဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာ။ ခဏ္ဍိတာတိ ဘေဒနပတနေဟိ ခဏ္ဍိတာ ခဏ္ဍဘာဝံ ဂတာ။ အသိတာတိ ဝဏ္ဏဘေဒေန အသိတဘာဝံ ဂတာ။

ကာနနမှိ ဝနသဏ္ဍစာရိနီ၊ ကောကိလာဝ မဓုရံ နိကူဇိဟန္တိ ဝနသဏ္ဍေ ဂေါစရစရဏေန ဝနသဏ္ဍစာရိနီ ကာနနေ အနုသံဂီတနိဝါသိနီ ကောကိလာ ဝိယ မဓုရာလာပံ နိကူဇိဟံ။ တန္တိ နိကူဇိတံ အာလာပံ။ ခလိတံ တဟိံ တဟိန္တိ ခဏ္ဍဒန္တာဒိဘာဝေန တတ္ထ တတ္ထ ပက္ခလိတံ ဇာတံ။

သဏှကမ္ဗုရိဝ သုပ္ပမဇ္ဇိတာတိ သုဋ္ဌု ပမဇ္ဇိတာ သဏှာ သုဝဏ္ဏသင်္ခါ ဝိယ။ ဘဂ္ဂါ ဝိနာမိတာတိ မံသပရိက္ခယေန ဝိဘူတသိရာဇာလတာယ ဘဂ္ဂါ ဟုတွာ ဝိနတာ။

ဝဋ္ဋပလိဃသဒိသောပမာတိ ဝဋ္ဋေန ပလိဃဒဏ္ဍေန သမသမာ။ တာတိ တာ ဥဘောပိ ဗာဟာယော။ ယထာ ပါဋလိဗ္ဗလိတာတိ ဇဇ္ဇရဘာဝေန ပလိတပါဋလိသာခါသဒိသာ။

သဏှမုဒ္ဒိကသုဝဏ္ဏမဏ္ဍိတာတိ သုဝဏ္ဏမယာဟိ မဋ္ဌဘာသုရာဟိ မုဒ္ဒိကာဟိ ဝိဘူသိတာ။ ယထာ မူလမူလိကာတိ မူလကကဏ္ဍသဒိသာ။

ပီနဝဋ္ဋသဟိတုဂ္ဂတာတိ ပီနာ ဝဋ္ဋာ အညမညံ သဟိတာဝ ဟုတွာ ဥဂ္ဂတာ ဥဒ္ဓမုခါ။ သောဘတေ သု ထနကာ ပုရေ မမာတိ မမ ဥဘောပိ ထနာ ယထာဝုတ္တရူပါ ဟုတွာ သုဝဏ္ဏကလသိယော ဝိယ သောဘိံသု။ ပုထုတ္တေ ဟိ ဣဒံ ဧကဝစနံ၊ အတီတတ္ထေ စ ဝတ္တမာနဝစနံ။ ထေဝိကီဝ လမ္ဗန္တိ နောဒကာတိ တေ ဥဘောပိ မေ ထနာ နောဒကာ ဂလိတဇလာ ဝေဏုဒဏ္ဍကေ ဌပိတဥဒကဘသ္မာ ဝိယ လမ္ဗန္တိ။

ကဉ္စနဖလကံဝသမ္မဋ္ဌန္တိ ဇာတိဟိင်္ဂုလကေန မက္ခိတွာ စိရပရိမဇ္ဇိတသောဝဏ္ဏဖလကံ ဝိယ သောဘတေ။ သော ဝလီဟိ သုခုမာဟိ ဩတတောတိ သော မမ ကာယော ဣဒါနိ သုခုမာဟိ ဝလီဟိ တဟိံ တဟိံ ဝိတတော ဝလိတ္တစတံ အာပန္နော။

နာဂဘောဂသဒိသောပမာတိ ဟတ္ထိနာဂဿ ဟတ္ထေန သမသမာ။ ဟတ္ထော ဟိ ဣဓ ဘုဉ္ဇတိ ဧတေနာတိ ဘောဂေါတိ ဝုတ္တော။ တေတိ ဦရုယော။ ယထာ ဝေဠုနာဠိယောတိ ဣဒါနိ ဝေဠုပဗ္ဗသဒိသာ အဟေသုံ။

သဏှနူပုရသုဝဏ္ဏမဏ္ဍိတာတိ သိနိဒ္ဓမဋ္ဌေဟိ သုဝဏ္ဏနူပုရေဟိ ဝိဘူသိတာ။ ဇင်္ဃာတိ အဋ္ဌိဇင်္ဃာယော။ တာတိ တာ ဇင်္ဃာယော။ တိလဒဏ္ဍကာရိဝါတိ အပ္ပမံသလောဟိတတ္တာ ကိသဘာဝေန လူနာဝသိဋ္ဌဝိသုက္ခတိလဒဏ္ဍကာ ဝိယ အဟေသုံ။ ရ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။

တူလပုဏ္ဏသဒိသောပမာတိ မုဒုသိနိဒ္ဓဘာဝေန သိမ္ဗလိတူလပုဏ္ဏပလိဂုဏ္ဌိတဥပါဟနသဒိသာ။ တေ မမ ပါဒါ ဣဒါနိ ဖုဋိတာ ဖလိတာ၊ ဝလီမတာ ဝလိမန္တော ဇာတာ။

ဧဒိသောတိ ဧဝရူပေါ။ အဟု အဟောသိ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရော။ အယံ သမုဿယောတိ အယံ မမ ကာယော။ ဇဇ္ဇရောတိ သိထိလာဗန္ဓော ။ ဗဟုဒုခါနမာလယောတိ ဇရာဒိဟေတုကာနံ ဗဟူနံ ဒုက္ခာနံ အာလယဘူတော။ သောပလေပပတိတောတိ သော အယံ သမုဿယော အပလေပပတိတော အဘိသင်္ခါရာလေပပရိက္ခယေန ပတိတော ပါတာဘိမုခေါတိ အတ္ထော။ သောပိ အလေပပတိတောတိ ဝါ ပဒဝိဘာဂေါ၊ သော ဧဝတ္ထော။ ဇရာဃရောတိ ဇိဏ္ဏဃရသဒိသော။ ဇရာယ ဝါ ဃရဘူတော အဟောသိ။ တသ္မာ သစ္စဝါဒိနော ဓမ္မာနံ ယထာဘူတံ သဘာဝံ သမ္မဒေဝ ဉတွာ ကထနတော အဝိတထဝါဒိနော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ မမ သတ္ထုဝစနံ အနညထာ။

ဧဝံ အယံ ထေရီ အတ္တနော အတ္တဘာဝေ အနိစ္စတာယ သလ္လက္ခဏမုခေန သဗ္ဗေသုပိ တေဘူမကဓမ္မေသု အနိစ္စတံ ဥပဓာရေတွာ တဒနုသာရေန တတ္ထ ဒုက္ခလက္ခဏံ အနတ္တလက္ခဏဉ္စ အာရောပေတွာ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေန္တီ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရီ ၂။၄။၂၀၄-၂၁၉) –

‘‘ယော ရံသိဖုသိတာဝေဠော၊ ဖုဿော နာမ မဟာမုနိ၊

တဿာဟံ ဘဂိနီ အာသိံ၊ အဇာယိံ ခတ္တိယေ ကုလေ။

‘‘တဿ ဓမ္မံ သုဏိတွာဟံ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊

မဟာဒါနံ ဒဒိတွာန၊ ပတ္ထယိံ ရူပသမ္ပဒံ။

‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ သိခီ လောကဂ္ဂနာယကော၊

ဥပ္ပန္နော လောကပဇ္ဇောတော၊ တိလောကသရဏော ဇိနော။

‘‘တဒါရုဏပုရေ ရမ္မေ၊ ဗြဟ္မညကုလသမ္ဘဝါ၊

ဝိမုတ္တစိတ္တံ ကုပိတာ၊ ဘိက္ခုနိံ အဘိသာပယိံ။

‘‘ဝေသိကာဝ အနာစာရာ၊ ဇိနသာသနဒူသိကာ၊

ဧဝံ အက္ကောသယိတွာန၊ တေန ပါပေန ကမ္မုနာ။

‘‘ဒါရုဏံ နိရယံ ဂန္တွာ၊ မဟာဒုက္ခသမပ္ပိတာ၊

တတော စုတာ မနုဿေသု၊ ဥပပန္နာ တပဿိနီ။

‘‘ဒသဇာတိသဟဿာနိ၊ ဂဏိကတ္တမကာရယိံ၊

တမှာ ပါပါ န မုစ္စိဿံ၊ ဘုတွာ ဒုဋ္ဌဝိသံ ယထာ။

‘‘ဗြဟ္မစရိယမသေဝိဿံ၊ ကဿပေ ဇိနသာသနေ၊

တေန ကမ္မဝိပါကေန၊ အဇာယိံ တိဒသေ ပုရေ။

‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ၊ အဟောသိံ ဩပပါတိကာ၊

အမ္ဗသာခန္တရေ ဇာတာ၊ အမ္ဗပါလီတိ တေနဟံ။

‘‘ပရိဝုတာ ပါဏကောဋီဟိ၊ ပဗ္ဗဇိံ ဇိနသာသနေ၊

ပတ္တာဟံ အစလံ ဌာနံ၊ ဓီတာ ဗုဒ္ဓဿ ဩရသာ။

‘‘ဣဒ္ဓီသု စ ဝသီ ဟောမိ၊ သောတဓာတုဝိသုဒ္ဓိယာ၊

စေတောပရိယဉာဏဿ၊ ဝသီ ဟောမိ မဟာမုနိ။

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊

သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏာ၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။

‘‘အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တီသု၊ ပဋိဘာနေ တထေဝ စ၊

ဉာဏံ မေ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ ဝါဟသာ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ၊ ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊

နာဂီဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝါ။

‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊

ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဥဒါနဝသေန တာ ဧဝ ဂါထာ ပစ္စုဒါဟာသီတိ။

အမ္ဗပါလီထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ရောဟိနီထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

သမဏာတိ ဘောတိ သုပီတိအာဒိကာ ရောဟိနိယာ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တီ ဣတော ဧကနဝုတိကပ္ပေ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတွာ၊ ဧကဒိဝသံ ဗန္ဓုမတီနဂရေ ဘဂဝန္တံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ပူဝဿ ပူရေတွာ ဘဂဝတော ဒတွာ ပီတိသောမနဿဇာတာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိ။ သာ တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တီ အနုက္ကမေန ဥပစိတဝိမောက္ခသမ္ဘာရာ ဟုတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဝေသာလိယံ မဟာဝိဘဝဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ရောဟိနီတိ လဒ္ဓနာမာ ဝိညုတံ ပတွာ၊ သတ္ထရိ ဝေသာလိယံ ဝိဟရန္တေ ဝိဟာရံ ဂန္တဝါ ဓမ္မံ သုတွာ သောတာပန္နာ ဟုတွာ မာတာပိတူနံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သာသနေ ပသာဒံ ဥပ္ပာဒေတွာ တေ အနုဇာနာပေတွာ သယံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တီ န စိရဿေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ၊ ဝိပဿိဿ မဟေသိနော၊

ပိဏ္ဍာယ ဝိစရန္တဿ၊ ပူဝေဒါသိမဟံ တဒါ။

‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊

တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။

‘‘ဆတ္တိံသဒေဝရာဇူနံ ၊ မဟေသိတ္တမကာရယိံ၊

ပညာသစက္ကဝတ္တီနံ၊ မဟေသိတ္တမကာရယိံ။

‘‘မနသာ ပတ္ထိတာ နာမ၊ သဗ္ဗာ မယှံ သမိဇ္ဈထ၊

သမ္ပတ္တိံ အနုဘောတွာန၊ ဒေဝေသု မနုဇေသု စ။

‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝသမ္ပတ္တေ၊ ဇာတော ဝိပ္ပကုလေ အဟံ၊

ရောဟိနီ နာမ နာမေန၊ ဉာတကေဟိ ပိယာယိတာ။

‘‘ဘိက္ခူနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ဓမ္မံ သုတွာ ယထာတထံ၊

သံဝိဂ္ဂမာနသာ ဟုတွာ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။

‘‘ယောနိသော ပဒဟန္တီနံ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ၊

ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ပူဝဒါနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပုဗ္ဗေ သောတာပန္နကာလေ ပိတရာ အတ္တနာ စ ဝစနပဋိဝစနဝသေန ဝုတ္တဂါထာ ဥဒါနဝသေန ဘာသန္တီ –

၂၇၁။

‘‘သမဏာတိ ဘောတိ သုပိ၊ သမဏာတိ ပဗုဇ္ဈသိ၊

သမဏာနေဝ ကိတ္တေသိ၊ သမဏီ နူန ဘဝိဿသိ။

၂၇၂။

‘‘ဝိပုလံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ၊ သမဏာနံ ပဝေစ္ဆသိ၊

ရောဟိနီ ဒါနိ ပုစ္ဆာမိ၊ ကေန တေ သမဏာ ပိယာ။

၂၇၃။

‘‘အကမ္မကာမာ အလသာ၊ ပရဒတ္တူပဇီဝိနော၊

အာသံသုကာ သာဒုကာမာ၊ ကေန တေ သမဏာ ပိယာ။

၂၇၄။

‘‘စိရဿံ ဝတ မံ တာတ၊ သမဏာနံ ပရိပုစ္ဆသိ၊

တေသံ တေ ကိတ္တယိဿာမိ၊ ပညာသီလပရက္ကမံ။

၂၇၅။

‘‘ကမ္မကာမာ အနလသာ၊ ကမ္မသေဋ္ဌဿ ကာရကာ၊

ရာဂံ ဒေါသံ ပဇဟန္တိ၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၇၆။

‘‘တီဏိ ပါပဿ မူလာနိ၊ ဓုနန္တိ သုစိကာရိနော၊

သဗ္ဗံ ပါပံ ပဟီနေသံ၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၇၇။

‘‘ကာယကမ္မံ သုစိ နေသံ၊ ဝစီကမ္မဉ္စ တာဒိသံ၊

မနောကမ္မံ သုစိ နေသံ၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၇၈။

‘‘ဝိမလာ သင်္ခမုတ္တာဝ၊ သုဒ္ဓါ သန္တရဗာဟိရာ၊

ပုဏ္ဏာ သုက္ကာန ဓမ္မာနံ၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၇၉။

‘‘ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ၊ အရိယာ ဓမ္မဇီဝိနော၊

အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဒေသေန္တိ၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၈၀။

‘‘ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ၊ အရိယာ ဓမ္မဇီဝိနော၊

ဧကဂ္ဂစိတ္တာ သတိမန္တော၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၈၁။

‘‘ဒူရင်္ဂမာ သတိမန္တော၊ မန္တဘာဏီ အနုဒ္ဓတာ၊

ဒုက္ခဿန္တံ ပဇာနန္တိ၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၈၂။

‘‘ယသ္မာ ဂါမာ ပက္ကမန္တိ၊ န ဝိလောကေန္တိ ကိဉ္စနံ၊

အနပေက္ခာဝ ဂစ္ဆန္တိ၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၈၃။

‘‘န တေ သံ ကောဋ္ဌေ ဩပေန္တိ၊ န ကုမ္ဘိံ န ခဠောပိယံ၊

ပရိနိဋ္ဌိတမေသာနာ၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၈၄။

‘‘န တေ ဟိရညံ ဂဏှန္တိ၊ န သုဝဏ္ဏံ န ရူပိယံ၊

ပစ္စုပ္ပန္နေန ယာပေန္တိ၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၈၅။

‘‘နာနာကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ၊ နာနာဇနပဒေဟိ စ၊

အညမညံ ပိဟယန္တိ၊ တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

၂၈၆။

‘‘အတ္ထာယ ဝတ နော ဘောတိ၊ ကုလေ ဇာတာသိ ရောဟိနီ၊

သဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓေ စ ဓမ္မေ စ၊ သင်္ဃေ စ တိဗ္ဗဂါရဝါ။

၂၈၇။

‘‘တုဝဉှေတံ ပဇာနာသိ၊ ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ၊

အမှမ္ပိ ဧတေ သမဏာ၊ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ ဒက္ခိဏံ။

၂၈၈။

‘‘ပတိဋ္ဌိတော ဟေတ္ထ ယညော၊ ဝိပုလော နော ဘဝိဿတိ၊

သစေ ဘာယသိ ဒုက္ခဿ၊ သစေ တေ ဒုက္ခမပ္ပိယံ။

၂၈၉။

‘‘ဥပေဟိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မံ သင်္ဃဉ္စ တာဒိနံ၊

သမာဒိယာဟိ သီလာနိ၊ တံ တေ အတ္ထာယ ဟေဟိတိ။

၂၉၀။

‘‘ဥပေမိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မံ သင်္ဃဉ္စ တာဒိနံ၊

သမာဒိယာမိ သီလာနိ၊ တံ မေ အတ္ထာယ ဟေဟိတိ။

၂၉၁။

‘‘ဗြဟ္မဗန္ဓု ပုရေ အာသိံ၊ သော ဣဒါနိမှိ ဗြာဟ္မဏော၊

တေဝိဇ္ဇော သောတ္တိယော စမှိ၊ ဝေဒဂူ စမှိ နှာတကော’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ ပစ္စုဒါဟာသိ။

တတ္ထ အာဒိတော တိဿော ဂါထာ အတ္တနော ဓီတု ဘိက္ခူသု သမ္မုတိံ အနိစ္ဆန္တေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ သမဏာတိ ဘောတိ သုပီတိ ဘောတိ တွံ သုပနကာလေပိ ‘‘သမဏာ သမဏာ’’တိ ကိတ္တေန္တီ သမဏပဋိဗဒ္ဓံယေဝ ကထံ ကထေန္တီ သုပသိ။ သမဏာတိ ပဗုဇ္ဈသီတိ သုပနတော ဥဋ္ဌဟန္တီပိ ‘‘သမဏာ’’ဣစ္စေဝံ ဝတွာ ပဗုဇ္ဈသိ နိဒ္ဒါယ ဝုဋ္ဌာသိ။ သမဏာနေဝ ကိတ္တေသီတိ သဗ္ဗကာလမ္ပိ သမဏေ ဧဝ သမဏာနမေဝ ဝါ ဂုဏေ ကိတ္တေသိ အဘိတ္ထဝသိ။ သမဏီ နူန ဘဝိဿသီတိ ဂိဟိရူပေန ဌိတာပိ စိတ္တေန သမဏီ ဧဝ မညေ ဘဝိဿသိ။ အထ ဝါ သမဏီ နူန ဘဝိဿသီတိ ဣဒါနိ ဂိဟိရူပေန ဌိတာပိ န စိရေနေဝ သမဏီ ဧဝ မညေ ဘဝိဿသိ သမဏေသု ဧဝ နိန္နပေါဏဘာဝတော။

ပဝေစ္ဆသီတိ ဒေသိ။ ရောဟိနီ ဒါနိ ပုစ္ဆာမီတိ၊ အမ္မ ရောဟိနိ၊ တံ အဟံ ဣဒါနိ ပုစ္ဆာမီတိ ဗြာဟ္မဏော အတ္တနော ဓီတရံ ပုစ္ဆန္တော အာဟ။ ကေန တေ သမဏာ ပိယာတိ၊ အမ္မ ရောဟိနိ၊ တွံ သယန္တီပိ ပဗုဇ္ဈန္တီပိ အညဒါပိ သမဏာနမေဝ ဂုဏေ ကိတ္တယသိ၊ ကေန နာမ ကာရဏေန တုယှံ သမဏာ ပိယာယိတဗ္ဗာ ဇာတာတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ ဗြာဟ္မဏော သမဏေသု ဒေါသံ ဓီတု အာစိက္ခန္တော ‘‘အကမ္မကာမာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အကမ္မကာမာတိ န ကမ္မကာမာ၊ အတ္တနော ပရေသဉ္စ အတ္ထာဝဟံ ကိဉ္စိ ကမ္မံ န ကာတုကာမာ။ အလသာတိ ကုသီတာ။ ပရဒတ္တူပဇီဝိနောတိ ပရေဟိ ဒိန္နေနေဝ ဥပဇီဝနသီလာ။ အာသံသုကာတိ တတော ဧဝ ဃာသစ္ဆာဒနာဒီနံ အာသီသနကာ။ သာဒုကာမာတိ သာဒုံ မဓုရမေဝ အာဟာရံ ဣစ္ဆနကာ။ သဗ္ဗမေတံ ဗြာဟ္မဏော သမဏာနံ ဂုဏေ အဇာနန္တော အတ္တနာဝ ပရိကပ္ပိတံ ဒေါသမာဟ။

တံ သုတွာ ရောဟိနီ ‘‘လဒ္ဓါ ဒါနိ မေ ဩကာသော အယျာနံ ဂုဏေ ကထေတု’’န္တိ တုဋ္ဌမာနသာ ဘိက္ခူနံ ဂုဏေ ကိတ္တေတုကာမာ ပဌမံ တာဝ တေသံ ကိတ္တနေ သောမနဿံ ပဝေဒေန္တီ ‘‘စီရဿံ ဝတ မံ၊ တာတာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ စိရဿံ ဝတာတိ စိရေန ဝတ။ တာတာတိ ပိတရံ အာလပတိ။ သမဏာနန္တိ သမဏေ သမဏာနံ ဝါ မယှံ ပိယာယိတဗ္ဗံ ပရိပုစ္ဆသိ။ တေသန္တိ သမဏာနံ။ ပညာသီလပရက္ကမန္တိ ပညဉ္စ သီလဉ္စ ဥဿာဟဉ္စ။

ကိတ္တယိဿာမီတိ ကထယိဿာမိ။ ပဋိဇာနေတွာ တေ ကိတ္တေန္တီ ‘‘အကမ္မကာမာ အလသာ’’တိ တေန ဝုတ္တံ ဒေါသံ တာဝ နိဗ္ဗေဌေတွာ တပ္ပဋိပက္ခဘူတံ ဂုဏံ ဒဿေတုံ ‘‘ကမ္မကာမာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကမ္မကာမာတိ ဝတ္တပဋိဝတ္တာဒိဘေဒံ ကမ္မံ သမဏကိစ္စံ ပရိပူရဏဝသေန ကာမေန္တိ ဣစ္ဆန္တီတိ ကမ္မကာမာ။ တတ္ထ ယုတ္တပ္ပယုတ္တာ ဟုတွာ ဥဋ္ဌာယ သမုဋ္ဌာယ ဝါယမနတော န အလသာတိ အနလသာ။ တံ ပန ကမ္မံ သေဋ္ဌံ ဥတ္တမံ နိဗ္ဗာနာဝဟမေဝ ကရောန္တီတိ ကမ္မသေဋ္ဌဿ ကာရကာ။ ကရောန္တာ ပန တံ ပဋိပတ္တိယာ အနဝဇ္ဇဘာဝတော ရာဂံ ဒေါသံ ပဇဟန္တိ၊ ယထာ ရာဂဒေါသာ ပဟီယန္တိ၊ ဧဝံ သမဏာ ကမ္မံ ကရောန္တိ။ တေန မေ သမဏာ ပိယာတိ တေန ယထာဝုတ္တေန သမ္မာပဋိပဇ္ဇနေန မယှံ သမဏာ ပိယာယိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။

တီဏိ ပါပဿ မူလာနီတိ လောဘဒေါသမောဟသင်္ခါတာနိ အကုသလဿ တီဏိ မူလာနိ။ ဓုနန္တီတိ နိဂ္ဃာတေန္တိ၊ ပဇဟန္တီတိ အတ္ထော။ သုစိကာရိနောတိ အနဝဇ္ဇကမ္မကာရိနော။ သဗ္ဗံ ပါပံ ပဟီနေသန္တိ အဂ္ဂမဂ္ဂါဓိဂမေန ဧသံ သဗ္ဗမ္ပိ ပါပံ ပဟီနံ။

ဧဝံ ‘‘သမဏာ သုစိကာရိနော’’တိ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ကာယကမ္မ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဝိမလာ သင်္ခမုတ္တာဝါတိ သုဓောတသင်္ခါ ဝိယ မုတ္တာ ဝိယ စ ဝိဂတမလာ ရာဂါဒိမလရဟိတာ။ သုဒ္ဓါ သန္တရဗာဟိရာတိ သန္တရဉ္စ ဗာဟိရဉ္စ သန္တရဗာဟိရံ။ တတော သန္တရဗာဟိရတော သုဒ္ဓါ၊ သုဒ္ဓါသယပယောဂါတိ အတ္ထော။ ပုဏ္ဏာ သုက္ကာန ဓမ္မာနန္တိ ဧကန္တသုက္ကေဟိ အနဝဇ္ဇဓမ္မေဟိ ပရိပုဏ္ဏာ၊ အသေခေဟိ သီလက္ခန္ဓာဒီဟိ သမန္နာဂတာတိ အတ္ထော။

သုတ္တဂေယျာဒိဗဟုံ သုတံ ဧတေသံ၊ သုတေန ဝါ ဥပ္ပန္နာတိ ဗဟုဿုတာ၊ ပရိယတ္တိဗာဟုသစ္စေန ပဋိဝေဓဗာဟုသစ္စေန စ သမန္နာဂတာတိ အတ္ထော။ တမေဝ ဒုဝိဓမ္ပိ ဓမ္မံ ဓာရေန္တီတိ ဓမ္မဓရာ။ သတ္တာနံ အာစာရသမာစာရသိက္ခာပဒေန အရီယန္တီတိ အရိယာ။ ဓမ္မေန ဉာယေန ဇီဝန္တီတိ ဓမ္မဇီဝိနော။ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဒေသေန္တီတိ ဘာသိတတ္ထဉ္စ ဒေသနာဓမ္မဉ္စ ကထေန္တိ ပကာသေန္တိ။ အထ ဝါ အတ္ထတော အနပေတံ ဓမ္မတော အနပေတဉ္စ ဒေသေန္တိ အာစိက္ခန္တိ။

ဧကဂ္ဂစိတ္တာတိ သမာဟိတစိတ္တာ။ သတိမန္တောတိ ဥပဋ္ဌိတသတိနော။

ဒူရင်္ဂမာတိ အရညဂတာ၊ မနုဿူပစာရံ မုဉ္စိတွာ ဒူရံ ဂစ္ဆန္တာ၊ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေန ဝါ ယထာရုစိတံ ဒူရံ ဌာနံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဒူရင်္ဂမာ။ မန္တာ ဝုစ္စတိ ပညာ၊ တာယ ဘဏနသီလတာယ မန္တဘာဏီ။ န ဥဒ္ဓတာတိ အနုဒ္ဓတာ၊ ဥဒ္ဓစ္စရဟိတာ ဝူပသန္တစိတ္တာ။ ဒုက္ခဿန္တံ ပဇာနန္တီတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ပရိယန္တဘူတံ နိဗ္ဗာနံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တိ။

န ဝိလောကေန္တိ ကိဉ္စနန္တိ ယတော ဂါမတော ပက္ကမန္တိ၊ တသ္မိံ ဂါမေ ကဉ္စိ သတ္တံ ဝါ သင်္ခါရံ ဝါ အပေက္ခာဝသေန န ဩလောကေန္တိ၊ အထ ခေါ ပန အနပေက္ခာဝ ဂစ္ဆန္တိ ပက္ကမန္တိ။

န တေ သံ ကောဋ္ဌေ ဩပေန္တီတိ တေ သမဏာ သံ အတ္တနော သန္တကံ သာပတေယျံ ကောဋ္ဌေ န ဩပေန္တိ န ပဋိသာမေတွာ ဌပေန္တိ တာဒိသဿ ပရိဂ္ဂဟဿ အဘာဝတော။ ကုမ္ဘိန္တိ ကုမ္ဘိယံ။ ခဠောပိယန္တိ ပစ္ဆိယံ။ ပရိနိဋ္ဌိတမေသာနာတိ ပရကုလေသု ပရေသံ အတ္ထာယ သိဒ္ဓမေဝ ဃာသံ ပရိယေသန္တာ။

ဟိရညန္တိ ကဟာပဏံ။ ရူပိယန္တိ ရဇတံ။ ပစ္စုပ္ပန္နေန ယာပေန္တီတိ အတီတံ အနနုသောစန္တာ အနာဂတဉ္စ အပစ္စာသီသန္တာ ပစ္စုပ္ပန္နေန ယာပေန္တိ အတ္တဘာဝံ ပဝတ္တေန္တိ။

အညမညံ ပိဟယန္တီတိ အညမညသ္မိံ မေတ္တိံ ကရောန္တိ။ ‘‘ပိဟာယန္တိ’’ပိ ပါဌော၊ သော ဧဝ အတ္ထော။

ဧဝံ သော ဗြာဟ္မဏော ဓီတုယာ သန္တိကေ ဘိက္ခူနံ ဂုဏေ သုတွာ ပသန္နမာနသော ဓီတရံ ပသံသန္တော ‘‘အတ္ထာယ ဝတာ’’တိအာဒိမာဟ။

အမှမ္ပီတိ အမှာကမ္ပိ။ ဒက္ခိဏန္တိ ဒေယျဓမ္မံ။

ဧတ္ထာတိ ဧတေသု သမဏေသု။ ယညောတိ ဒါနဓမ္မော။ ဝိပုလောတိ ဝိပုလဖလော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဧဝံ ဗြာဟ္မဏော သရဏေသု သီလေသု စ ပတိဋ္ဌိတော အပရဘာဂေ သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာယ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဥဒါနေန္တော ‘‘ဗြဟ္မဗန္ဓူ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။

ရောဟိနီထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ စာပါထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

လဋ္ဌိဟတ္ထော ပုရေ အာသီတိအာဒိကာ စာပါယ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တီ၊ အနုက္ကမေန ဥပစိတကုသလမူလာ သမ္ဘတဝိမောက္ခသမ္ဘာရာ ဟုတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဝင်္ဂဟာရဇနပဒေ အညတရသ္မိံ မိဂလုဒ္ဒကဂါမေ ဇေဋ္ဌကမိဂလုဒ္ဒကဿ ဓီတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ စာပါတိဿာ နာမံ အဟောသိ။ တေန စ သမယေန ဥပကော အာဇီဝကော ဗောဓိမဏ္ဍတော ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတုံ ဗာရာဏသိံ ဥဒ္ဒိဿ ဂစ္ဆန္တေန သတ္ထာရာ သမာဂတော ‘‘ဝိပ္ပသန္နာနိ ခေါ တေ၊ အာဝုသော၊ ဣန္ဒြိယာနိ၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော၊ ကံသိ တွံ၊ အာဝုသော၊ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတော၊ ကော ဝါ တေ သတ္ထာ၊ ကဿ ဝါ တွံ ဓမ္မံ ရောစေသီ’’တိ (မဟာဝ။ ၁၁၊ မ။ နိ။ ၁။၂၈၅) ပုစ္ဆိတွာ –

‘‘သဗ္ဗာဘိဘူ သဗ္ဗဝိဒူဟမသ္မိ၊ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု အနူပလိတ္တော၊

သဗ္ဗဉ္ဇဟော တဏှာက္ခယေ ဝိမုတ္တော၊ သယံ အဘိညာယ ကမုဒ္ဒိသေယျံ။ (ဓ။ ပ။ ၃၅၃၊ မဟာဝ။ ၁၁၊ ကထာ။ ၄၀၅၊ မ။ နိ။ ၁။၂၈၅)၊

‘‘န မေ အာစရိယော အတ္ထိ၊ သဒိသော မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊

သဒေဝကသ္မိံ လောကသ္မိံ၊ နတ္ထိ မေ ပဋိပုဂ္ဂလော။

‘‘အဟဉှိ အရဟာ လောကေ၊ အဟံ သတ္ထာ အနုတ္တရော၊

ဧကောမှိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သီတိဘူတောမှိ နိဗ္ဗုတော။

‘‘ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတုံ၊ ဂစ္ဆာမိ ကာသိနံ ပုရံ၊

အန္ဓီဘူတသ္မိံ လောကသ္မိံ၊ အာဟဉ္ဆံ အမတဒုန္ဒုဘိ’’န္တိ။ (မဟာဝ။ ၁၁၊ ကထာ။ ၄၀၅၊ မ။ နိ။ ၁။၂၈၅) –

သတ္ထာရာ အတ္တနော သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဘာဝေ ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနေ စ ပဝေဒိတေ ပသန္နစိတ္တော သော ‘‘ဟုပေယျပါဝုသော၊ အရဟသိ အနန္တဇိနော’’တိ (မဟာဝ။ ၁၁၊ မ။ နိ။ ၁။၂၈၅) ဝတွာ ဥမ္မဂ္ဂံ ဂဟေတွာ ပက္ကန္တော ဝင်္ဂဟာရဇနပဒံ အဂမာသိ။ သော တတ္ထ ဧကံ မိဂလုဒ္ဒကဂါမကံ ဥပနိဿာယ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တံ တတ္ထ ဇေဋ္ဌကမိဂလုဒ္ဒကော ဥပဋ္ဌာသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဒူရံ မိဂဝံ ဂစ္ဆန္တော ‘‘မယှံ အရဟန္တေ မာ ပမဇ္ဇီ’’တိ အတ္တနော ဓီတရံ စာပံ အာဏာပေတွာ အဂမာသိ သဒ္ဓိံ ပုတ္တဘာတုကေဟိ။ သာ စဿ ဓီတာ အဘိရူပါ ဟောတိ ဒဿနီယာ။

အထ ခေါ ဥပကော အာဇီဝကော ဘိက္ခာစာရဝေလာယံ မိဂလုဒ္ဒကဿ ဃရံ ဂတော ပရိဝိသိတုံ ဥပဂတံ စာပံ ဒိသွာ ရာဂေန အဘိဘူတော ဘုဉ္ဇိတုမ္ပိ အသက္ကောန္တော ဘာဇနေန ဘတ္တံ အာဒါယ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဘတ္တံ ဧကမန္တေ နိက္ခိပိတွာ ‘‘သစေ စာပံ လဘိဿာမိ၊ ဇီဝါမိ၊ နော စေ၊ မရိဿာမီ’’တိ နိရာဟာရော နိပဇ္ဇိ။ သတ္တမေ ဒိဝသေ မိဂလုဒ္ဒကော အာဂန္တွာ ဓီတရံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ မယှံ အရဟန္တေ န ပမဇ္ဇီ’’တိ? သာ ‘‘ဧကဒိဝသမေဝ အာဂန္တွာ ပုန နာဂတပုဗ္ဗော’’တိ အာဟ။ မိဂလုဒ္ဒကော စ တာဝဒေဝဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ အဖာသုက’’န္တိ ပါဒေ ပရိမဇ္ဇန္တော ပုစ္ဆိ။ ဥပကော နိတ္ထုနန္တော ပရိဝတ္တတိယေဝ။ သော ‘‘ဝဒထ၊ ဘန္တေ၊ ယံ မယာ သက္ကာ ကာတုံ၊ သဗ္ဗံ တံ ကရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ဥပကော ဧကေန ပရိယာယေန အတ္တနော အဇ္ဈာသယံ အာရောစေသိ။ ‘‘ဣတရော ဇာနာသိ ပန၊ ဘန္တေ၊ ကိဉ္စိ သိပ္ပ’’န္တိ။ ‘‘န ဇာနာမီ’’တိ။ ‘‘န၊ ဘန္တေ၊ ကိဉ္စိ သိပ္ပံ အဇာနန္တေန သက္ကာ ဃရံ အာဝသိတု’’န္တိ။ သော အာဟ – ‘‘နာဟံ ကိဉ္စိ သိပ္ပံ ဇာနာမိ၊ အပိစ တုမှာကံ မံသဟာရကော ဘဝိဿာမိ၊ မံသဉ္စ ဝိက္ကိဏိဿာမီ’’တိ။ မာဂဝိကော ‘‘အမှာကမ္ပိ ဧတဒေဝ ရုစ္စတီ’’တိ ဥတ္တရသာဋကံ ဒတွာ အတ္တနော သဟာယကဿ ဂေဟေ ကတိပါဟံ ဝသာပေတွာ တာဒိသေ ဒိဝသေ ဃရံ အာနေတွာ ဓီတရံ အဒါသိ။

အထ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ တေသံ သံဝါသမနွာယ ပုတ္တော နိဗ္ဗတ္တိ၊ သုဘဒ္ဒေါတိဿ နာမံ အကံသု။ စာပါ တဿ ရောဒနကာလေ ‘‘ဥပကဿ ပုတ္တ၊ အာဇီဝကဿ ပုတ္တ၊ မံသဟာရကဿ ပုတ္တ၊ မာ ရောဒိ မာ ရောဒီ’’တိအာဒိနာ ပုတ္တတောသနဂီတေန ဥပကံ ဥပ္ပဏ္ဍေသိ။ သော ‘‘မာ တွံ စာပေ မံ ‘အနာထော’တိ မညိ၊ အတ္ထိ မေ သဟာယော အနန္တဇိနော နာမ၊ တဿာဟံ သန္တိကံ ဂမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ စာပါ ‘‘ဧဝမယံ အဋ္ဋီယတီ’’တိ ဉတွာ ပုနပ္ပုနံ တထာ ကထေသိယေဝ။ သော ဧကဒိဝသံ တာယ တထာ ဝုတ္တော ကုဇ္ဈိတွာ ဂန္တုမာရဒ္ဓါ။ တာယ တံ တံ ဝတွာ အနုနီယမာနောပိ သညတ္တိံ အနာဂစ္ဆန္တော ပစ္ဆိမဒိသာဘိမုခေါ ပက္ကာမိ။

ဘဂဝါ စ တေန သမယေန သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဘိက္ခူနံ အာစိက္ခိ – ‘‘ယော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇ္ဇ ‘ကုဟိံ အနန္တဇိနော’တိ ဣဓာဂန္တွာ ပုစ္ဆတိ၊ တံ မမ သန္တိကံ ပေသေထာ’’တိ။ ဥပကောပိ ‘‘ကုဟိံ အနန္တဇိနော ဝသတီ’’တိ တတ္ထ တတ္ထ ပုစ္ဆန္တော အနုပုဗ္ဗေန သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ဝိဟာရမဇ္ဈေ ဌတွာ ‘‘ကုဟိံ အနန္တဇိနော’’တိ ပုစ္ဆိ။ တံ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော သန္တိကံ နယိံသု။ သော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဇာနာထ မံ ဘဂဝါ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ၊ ဇာနာမိ၊ ကုဟိံ ပန တွံ ဧတ္တကံ ကာလံ ဝသီ’’တိ? ‘‘ဝင်္ဂဟာရဇနပဒေ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဥပက၊ ဣဒါနိ မဟလ္လကော ဇာတော ပဗ္ဗဇိတုံ သက္ခိဿသီ’’တိ? ‘‘ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ သတ္ထာ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ဣမံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ။ သော တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သော ပဗ္ဗဇိတော သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇန္တော န စိရဿေဝ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ ကာလံ ကတွာ အဝိဟေသု နိဗ္ဗတ္တော၊ နိဗ္ဗတ္တက္ခဏေယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အဝိဟေသု နိဗ္ဗတ္တမတ္တာ သတ္တ ဇနာ အရဟတ္တံ ပတ္တာ၊ တေသံ အယံ အညတရော။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘အဝိဟံ ဥပပန္နာသေ၊ ဝိမုတ္တာ သတ္တ ဘိက္ခဝေါ၊

ရာဂဒေါသပရိက္ခီဏာ၊ တိဏ္ဏာ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။

‘‘ဥပကောပလဂဏ္ဍော စ၊ ပက္ကုသာတိ စ တေ တယော၊

ဘဒ္ဒိယော ခဏ္ဍဒေဝေါ စ၊ ဗာဟုရဂ္ဂိ စ သိင်္ဂိယော၊

တေ ဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ ဒိဗ္ဗယောဂံ ဥပစ္စဂု’’န္တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၀၅)၊

ဥပကေ ပန ပက္ကန္တေ နိဗ္ဗိန္ဒဟဒယာ စာပါ ဒါရကံ အယျကဿ နိယျာဒေတွာ ပုဗ္ဗေ ဥပကေန ဂတမဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တီ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တီ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌိတာ၊ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပုဗ္ဗေ ဥပကေန အတ္တနာ စ ကထိတဂါထာယော ဥဒါနဝသေန ဧကဇ္ဈံ ကတွာ –

၂၉၂။

‘‘လဋ္ဌိဟတ္ထော ပုရေ အာသိ၊ သော ဒါနိ မိဂလုဒ္ဒကော၊

အာသာယ ပလိပါ ဃောရာ၊ နာသက္ခိ ပါရမေတဝေ။

၂၉၃။

‘‘သုမတ္တံ မံ မညမာနာ၊ စာပိ ပုတ္တမတောသယိ၊

စာပါယ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ပဗ္ဗဇိဿံ ပုနောပဟံ။

၂၉၄။

‘‘မာ မေ ကုဇ္ဈိ မဟာဝီရ၊ မာ မေ ကုဇ္ဈိ မဟာမုနိ၊

န ဟိ ကောဓပရေတဿ၊ သုဒ္ဓိ အတ္ထိ ကုတော တပေါ။

၂၉၅။

‘‘ပက္ကမိဿဉ္စ နာဠာတော၊ ကောဓ နာဠာယ ဝစ္ဆတိ၊

ဗန္ဓန္တီ ဣတ္ထိရူပေန၊ သမဏေ ဓမ္မဇီဝိနော။

၂၉၆။

‘‘ဧဟိ ကာဠ နိဝတ္တဿု၊ ဘုဉ္ဇ ကာမေ ယထာ ပုရေ၊

အဟဉ္စ တေ ဝသီကတာ၊ ယေ စ မေ သန္တိ ဉာတကာ။

၂၉၇။

‘‘ဧတ္တော စာပေ စတုဗ္ဘာဂံ၊ ယထာ ဘာသသိ တွဉ္စ မေ၊

တယိ ရတ္တဿ ပေါသဿ၊ ဥဠာရံ ဝတ တံ သိယာ။

၂၉၈။

‘‘ကာဠင်္ဂိနိံဝ တက္ကာရိံ၊ ပုပ္ဖိတံ ဂိရိမုဒ္ဓနိ၊

ဖုလ္လံ ဒါလိမလဋ္ဌိံဝ၊ အန္တောဒီပေဝ ပါဋလိံ။

၂၉၉။

‘‘ဟရိစန္ဒနလိတ္တင်္ဂိံ၊ ကာသိကုတ္တမဓာရိနိံ၊

တံ မံ ရူပဝတိံ သန္တိံ၊ ကဿ ဩဟာယံ ဂစ္ဆသိ။

၃၀၀။

‘‘သာကုန္တိကောဝ သကုဏိံ၊ ယထာ ဗန္ဓိတုမိစ္ဆတိ၊

အာဟရိမေန ရူပေန၊ န မံ တွံ ဗာဓယိဿသိ။

၃၀၁။

‘‘ဣမဉ္စ မေ ပုတ္တဖလံ၊ ကာဠ ဥပ္ပာဒိတံ တယာ၊

တံ မံ ပုတ္တဝတိံ သန္တိံ၊ ကဿ ဩဟာယ ဂစ္ဆသိ။

၃၀၂။

‘‘ဇဟန္တိ ပုတ္တေ သပ္ပညာ၊ တတော ဉာတီ တတော ဓနံ၊

ပဗ္ဗဇန္တိ မဟာဝီရာ၊ နာဂေါ ဆေတွာဝ ဗန္ဓနံ။

၃၀၃။

‘‘ဣဒါနိ တေ ဣမံ ပုတ္တံ၊ ဒဏ္ဍေန ဆုရိကာယ ဝါ၊

ဘူမိယံ ဝါ နိသုမ္ဘိဿံ၊ ပုတ္တသောကာ န ဂစ္ဆသိ။

၃၀၄။

‘‘သစေ ပုတ္တံ သိင်္ဂါလာနံ၊ ကုက္ကုရာနံ ပဒါဟိသိ၊

န မံ ပုတ္တကတ္တေ ဇမ္မိ၊ ပုနရာဝတ္တယိဿသိ။

၃၀၅။

‘‘ဟန္ဒ ခေါ ဒါနိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ကုဟိံ ကာဠ ဂမိဿသိ၊

ကတမံ ဂါမနိဂမံ၊ နဂရံ ရာဇဓာနိယော။

၃၀၆။

‘‘အဟုမှ ပုဗ္ဗေ ဂဏိနော၊ အဿမဏာ သမဏမာနိနော၊

ဂါမေန ဂါမံ ဝိစရိမှ၊ နဂရေ ရာဇဓာနိယော။

၃၀၇။

‘‘ဧသော ဟိ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓါ၊ နဒိံ နေရဉ္ဇရံ ပတိ၊

သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟာနာယ၊ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ပါဏိနံ၊

တဿာဟံ သန္တိကံ ဂစ္ဆံ၊ သော မေ သတ္ထာ ဘဝိဿတိ။

၃၀၈။

‘‘ဝန္ဒနံ ဒါနိ မေ ဝဇ္ဇာသိ၊ လောကနာထံ အနုတ္တရံ၊

ပဒက္ခိဏဉ္စ ကတွာန၊ အာဒိသေယျာသိ ဒက္ခိဏံ။

၃၀၉။

‘‘ဧတံ ခေါ လဗ္ဘမမှေဟိ၊ ယထာ ဘာသသိ တွဉ္စ မေ၊

ဝန္ဒနံ ဒါနိ တေ ဝဇ္ဇံ၊ လောကနာထံ အနုတ္တရံ၊

ပဒက္ခိဏဉ္စ ကတွာန၊ အာဒိသိဿာမိ ဒက္ခိဏံ။

၃၁၀။

‘‘တတော စ ကာဠော ပက္ကာမိ၊ နဒိံ နေရဉ္ဇရံ ပတိ၊

သော အဒ္ဒသာသိ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဒေသေန္တံ အမတံ ပဒံ။

၃၁၁။

‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပာဒံ၊ ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊

အရိယံ စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

၃၁၂။

‘‘တဿ ပါဒါနိ ဝန္ဒိတွာ၊ ကတွာန နံ ပဒက္ခိဏံ၊

စာပါယ အာဒိသိတွာန၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ လဋ္ဌိဟတ္ထောတိ ဒဏ္ဍဟတ္ထော။ ပုရေတိ ပုဗ္ဗေ ပရိဗ္ဗာဇကကာလေ စဏ္ဍဂေါဏကုက္ကုရာဒီနံ ပရိဟရဏတ္ထံ ဒဏ္ဍံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ဝိစရဏကော အဟောသိ။ သော ဒါနိ မိဂလုဒ္ဒကောတိ သော ဣဒါနိ မိဂလုဒ္ဒေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္ဘောဂသံဝါသေဟိ မိဂလုဒ္ဒေါ မာဂဝိကော ဇာတော။ အာသာယာတိ တဏှာယ။ ‘‘အာသယာ’’တိပိ ပါဌော၊ အဇ္ဈာသယဟေတူတိ အတ္ထော။ ပလိပါတိ ကာမပင်္ကတော ဒိဋ္ဌိပင်္ကတော စ။ ဃောရာတိ အဝိဒိတဝိပုလာနတ္ထာဝဟတ္တာ ဒါရုဏတော ဃောရာ။ နာသက္ခိ ပါရမေတဝေတိ တဿေဝ ပလိပဿ ပါရဘူတံ နိဗ္ဗာနံ ဧတုံ ဂန္တုံ န အသက္ခိ၊ န အဘိသမ္ဘုနီတိ အတ္တာနမေဝ သန္ဓာယ ဥပကော ဝဒတိ။

သုမတ္တံ မံ မညမာနာတိ အတ္တနိ သုဋ္ဌု မတ္တံ မဒပ္ပတ္တံ ကာမဂေဓဝသေန လဂ္ဂံ ပမတ္တံ ဝါ ကတွာ မံ သလ္လက္ခန္တီ။ စာပါ ပုတ္တမတောသယီတိ မိဂလုဒ္ဒဿ ဓီတာ စာပါ ‘‘အာဇီဝကဿ ပုတ္တာ’’တိအာဒိနာ မံ ဃဋ္ဋေန္တီ ပုတ္တံ တောသေသိ ကေဠာယသိ။ ‘‘သုပတိ မံ မညမာနာ’’တိ စ ပဌန္တိ၊ သုပတီတိ မံ မညမာနာတိ အတ္ထော။ စာပါယ ဗန္ဓနံ ဆေတွာတိ စာပါယ တယိ ဥပ္ပန္နံ ကိလေသဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတွာ။ ပဗ္ဗဇိဿံ ပုနောပဟန္တိ ပုန ဒုတိယဝါရမ္ပိ အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ။

ဣဒါနိ တဿာ ‘‘မယှံ အတ္ထော နတ္ထီ’’တိ ဝဒတိ၊ တံ သုတွာ စာပါ ခမာပေန္တီ ‘‘မာ မေ ကုဇ္ဈီ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ မာ မေ ကုဇ္ဈီတိ ကေဠိကရဏမတ္တေန မာ မယှံ ကုဇ္ဈိ။ မဟာဝီရ၊ မဟာမုနီတိ ဥပကံ အာလပတိ။ တဉှိ သာ ပုဗ္ဗေပိ ပဗ္ဗဇိတော၊ ဣဒါနိပိ ပဗ္ဗဇိတုကာမောတိ ကတွာ ခန္တိဉ္စ ပစ္စာသီသန္တီ ‘‘မဟာမုနီ’’တိ အာဟ။ တေနေဝါဟ – ‘‘န ဟိ ကောဓပရေတဿ၊ သုဒ္ဓိ အတ္ထိ ကုတော တပေါ’’တိ၊ တွံ ဧတ္တကမ္ပိ အသဟန္တော ကထံ စိတ္တံ ဒမေဿသိ၊ ကထံ ဝါ တပံ စရိဿသီတိ အဓိပ္ပာယော။

အထ နာဠံ ဂန္တွာ ဇီဝိတုကာမောသီတိ စာပါယ ဝုတ္တော အာဟ – ‘‘ပက္ကမိဿဉ္စ နာဠာတော၊ ကောဓ နာဠာယ ဝစ္ဆတီ’’တိ ကော ဣဓ နာဠာယ ဝသိဿတိ၊ နာဠာတောဝ အဟံ ပက္ကမိဿာမေဝ။ သော ဟိ တဿ ဇာတဂါမော၊ တတော နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိ။ သော စ မဂဓရဋ္ဌေ ဗောဓိမဏ္ဍဿ အာသန္နပဒေသေ၊ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဗန္ဓန္တီ ဣတ္ထိရူပေန၊ သမဏေ ဓမ္မဇီဝိနောတိ စာပေ တွံ ဓမ္မေန ဇီဝန္တေ ဓမ္မိကေ ပဗ္ဗဇိတေ အတ္တနော ဣတ္ထိရူပေန ဣတ္ထိကုတ္တာကပ္ပေဟိ ဗန္ဓန္တီ တိဋ္ဌသိ။ ယေနာဟံ ဣဒါနိ ဧဒိသော ဇာတော၊ တသ္မာ တံ ပရိစ္စဇာမီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ ဝုတ္တေ စာပါ တံ နိဝတ္တေတုကာမာ ‘‘ဧဟိ၊ ကာဠာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ကာဠဝဏ္ဏတာယ၊ ကာဠ၊ ဥပက၊ ဧဟိ နိဝတ္တဿု မာ ပက္ကမိ၊ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇ၊ အဟဉ္စ ယေ စ မေ သန္တိ ဉာတကာ၊ တေ သဗ္ဗေဝ တုယှံ မာ ပက္ကမိတုကာမတာယ ဝသီကတာ ဝသဝတ္တိနော ကတာတိ။

တံ သုတွာ ဥပကော ‘‘ဧတ္တော စာပေ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ စာပေတိ စာပေ။ စာပသဒိသအင်္ဂလဋ္ဌိတာယ ဟိ သာ၊ စာပါတိ နာမံ လဘိ၊ တသ္မာ၊ စာပါတိ ဝုစ္စတိ။ တွံ စာပေ၊ ယထာ ဘာသသိ၊ ဣဒါနိ ယာဒိသံ ကထေသိ၊ ဣတော စတုဗ္ဘာဂမေဝ ပိယသမုဒါစာရံ ကရေယျာသိ။ တယိ ရတ္တဿ ရာဂါဘိဘူတဿ ပုရိသဿ ဥဠာရံ ဝတ တံ သိယာ၊ အဟံ ပနေတရဟိ တယိ ကာမေသု စ ဝိရတ္တော၊ တသ္မာ စာပါယ ဝစနေ န တိဋ္ဌာမီတိ အဓိပ္ပာယော။

ပုန၊ စာပါ၊ အတ္တနိ တဿ အာသတ္တိံ ဥပ္ပာဒေတုကာမာ ‘‘ကာဠင်္ဂိနိ’’န္တိ အာဟ။ တတ္ထ၊ ကာဠာတိ တဿာလပနံ။ အင်္ဂိနိန္တိ အင်္ဂလဋ္ဌိသမ္ပန္နံ။ ဣဝါတိ ဥပမာယ နိပါတော။ တက္ကာရိံ ပုပ္ဖိတံ ဂိရိမုဒ္ဓနီတိ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ဌိတံ သုပုပ္ဖိတဒါလိမလဋ္ဌိံ ဝိယ။ ‘‘ဥက္ကာဂါရိ’’န္တိ စ ကေစိ ပဌန္တိ၊ အင်္ဂတ္ထိလဋ္ဌိံ ဝိယာတိ အတ္ထော။ ဂိရိမုဒ္ဓနီတိ စ ဣဒံ ကေနစိ အနုပဟတသောဘတာဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ကေစိ ‘‘ကာလိင်္ဂိနိ’’န္တိ ပါဌံ ဝတွာ တဿ ကုမ္ဘဏ္ဍလတာသဒိသန္တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ ဖုလ္လံ ဒါလိမလဋ္ဌိံဝါတိ ပုပ္ဖိတံ ဗီဇပူရလတံ ဝိယ။ အန္တောဒီပေဝ ပါဋလိန္တိ ဒီပကဗ္ဘန္တရေ ပုပ္ဖိတပါဋလိရုက္ခံ ဝိယ၊ ဒီပဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ သောဘာပါဋိဟာရိယဒဿနတ္ထမေဝ။

ဟရိစန္ဒနလိတ္တင်္ဂိန္တိ လောဟိတစန္ဒနေန အနုလိတ္တသဗ္ဗင်္ဂိံ။ ကာသိကုတ္တမဓာရိနိန္တိ ဥတ္တမကာသိကဝတ္ထဓရံ။ တံ မန္တိ တာဒိသံ မံ။ ရူပဝတိံ သန္တိန္တိ ရူပသမ္ပန္နံ သမာနံ။ ကဿဩဟာယ ဂစ္ဆသီတိ ကဿ နာမ သတ္တဿ၊ ကဿ ဝါ ဟေတုနော၊ ကေန ကာရဏေန၊ ဩဟာယ ပဟာယ ပရိစ္စဇိတွာ ဂစ္ဆသိ။

ဣတော ပရမ္ပိ တေသံ ဝစနပဋိဝစနဂါထာဝ ဌပေတွာ ပရိယောသာနေ တိဿော ဂါထာ။ တတ္ထ သာကုန္တိကောဝါတိ သကုဏလုဒ္ဒေါ ဝိယ။ အာဟရိမေန ရူပေနာတိ ကေသမဏ္ဍနာဒိနာ သရီရဇဂ္ဂနေန စေဝ ဝတ္ထာဘရဏာဒိနာ စ အဘိသင်္ခါရိကေန ရူပေန ဝဏ္ဏေန ကိတ္တိမေန စာတုရိယေနာတိ အတ္ထော။ န မံ တွံ ဗာဓယိဿသီတိ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဣဒါနိ မံ တွံ န ဗာဓိတုံ သက္ခိဿသိ။

ပုတ္တဖလန္တိ ပုတ္တသင်္ခါတံ ဖလံ ပုတ္တပသဝေါ။

သပ္ပညာတိ ပညဝန္တော၊ သံသာရေ အာဒီနဝဝိဘာဝိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေ ဟိ အပ္ပံ ဝါ မဟန္တံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ဘောဂက္ခန္ဓံ ဝါ ပဟာယ ပဗ္ဗဇန္တိ။ တေနာဟ – ‘‘ပဗ္ဗဇန္တိ မဟာဝီရာ၊ နာဂေါ ဆေတွာဝ ဗန္ဓန’’န္တိ၊ အယဗန္ဓနံ ဝိယ ဟတ္ထိနာဂေါ ဂိဟိဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတွာ မဟာဝီရိယာဝ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ န နိဟီနဝီရိယာတိ အတ္ထော။

ဒဏ္ဍေနာတိ ယေန ကေနစိ ဒဏ္ဍေန။ ဆုရိကာယာတိ ခုရေန။ ဘူမိယံ ဝါ နိသုမ္ဘိဿန္တိ ပထဝိယံ ပါတေတွာ ပေါထနဝိဇ္ဈနာဒိနာ ဝိဗာဓိဿာမိ။ ပုတ္တသောကာ န ဂစ္ဆသီတိ ပုတ္တသောကနိမိတ္တံ န ဂစ္ဆိဿသိ။

ပဒါဟိသီတိ ဒဿသိ။ ပုတ္တကတ္တေတိ ပုတ္တကာရဏာ။ ဇမ္မီတိ တဿာ အာလပနံ၊ လာမကေတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ တဿ ဂမနံ အနုဇာနိတွာ ဂမနဋ္ဌာနံ ဇာနိတုံ ‘‘ဟန္ဒ ခေါ’’တိ ဂါထမာဟ။

ဣတရော ပုဗ္ဗေ အဟံ အနိယျာနိကံ သာသနံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိံ၊ ဣဒါနိ ပန နိယျာနိကေ အနန္တဇိနဿ သာသနေ ဌာတုကာမော၊ တသ္မာ တဿ သန္တိကံ ဂမိဿာမီတိ ဒဿေန္တော ‘‘အဟုမှာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဂဏိနောတိ ဂဏဓရာ။ အဿမဏာတိ န သမိတပါပါ။ သမဏမာနိနောတိ သမိတပါပါတိ ဧဝံ သညိနော။ ဝိစရိမှာတိ ပူရဏာဒီသု အတ္တာနံ ပက္ခိပိတွာ ဝဒတိ။

နေရဉ္ဇရံပတီတိ နေရဉ္ဇရာယ နဒိယာ သမီပေ တဿာ တီရေ။ ဗုဒ္ဓါတိ အဘိသမ္ဗောဓိံ ပတ္တော၊ အဘိသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော သဗ္ဗကာလံ ဘဂဝါ တတ္ထေဝ ဝသီတိ အဓိပ္ပာယေန ဝဒတိ။

ဝန္ဒနံ ဒါနိ မေ ဝဇ္ဇာသီတိ မမ ဝန္ဒနံ ဝဒေယျာသိ၊ မမ ဝစနေန လောကနာထံ အနုတ္တရံ ဝဒေယျာသီတိ အတ္ထော။ ပဒက္ခိဏဉ္စ ကတွာန၊ အာဒိသေယျာသိ ဒက္ခိဏန္တိ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာပိ စတူသု ဌာနေသု ဝန္ဒိတွာ၊ တတော ပုညတော မယှံ ပတ္တိဒါနံ ဒေန္တော ပဒက္ခိဏံ အာဒိသေယျာသိ ဗုဒ္ဓဂုဏာနံ သုတပုဗ္ဗတ္တာ ဟေတုသမ္ပန္နတာယ စ ဧဝံ ဝဒတိ။

ဧတံခေါ လဗ္ဘမမှေဟီတိ ဧတံ ပဒက္ခိဏကရဏံ ပုညံ အမှေဟိ တဝ ဒါတုံ သက္ကာ၊ န နိဝတ္တနံ၊ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ကာမူပဘောဂေါ စ န သက္ကာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေ ဝဇ္ဇန္တိ တဝ ဝန္ဒနံ ဝဇ္ဇံ ဝက္ခာမိ။

သောတိ ကာဠော၊ အဒ္ဒသာသီတိ အဒ္ဒက္ခိ။

သတ္ထုဒေသနာယံ သစ္စကထာယ ပဓာနတ္တာ တဗ္ဗိနိမုတ္တာယ အဘာဝတော ‘‘ဒုက္ခ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

စာပါထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ သုန္ဒရီထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

ပေတာနိ ဘောတိ ပုတ္တာနီတိအာဒိကာ သုန္ဒရိယာ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တီ ဣတော ဧကတိံသကပ္ပေ ဝေဿဘုဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတွာ ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသာ ဘိက္ခံ ဒတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိ။ သတ္ထာ တဿာ စိတ္တပ္ပသာဒံ ဉတွာ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သာ တေန ပုညကမ္မေန တာဝတိံသေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ တတော စုတာ အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တီ ပရိပက္ကဉာဏာ ဟုတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဗာရာဏသိယံ သုဇာတဿ နာမ ဗြာဟ္မဏဿ ဓီတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿာ ရူပသမ္ပတ္တိယာ သုန္ဒရီတိ နာမံ အဟောသိ။ ဝယပ္ပတ္တကာလေ စဿာ ကနိဋ္ဌဘာတာ ကာလမကာသိ။ အထဿာ ပိတာ ပုတ္တသောကေန အဘိဘူတော တတ္ထ တတ္ထ ဝိစရန္တော ဝါသိဋ္ဌိတ္ထေရိယာ သမာဂန္တွာ တံ သောကဝိနောဒနကာရဏံ ပုစ္ဆန္တော ‘‘ပေတာနိ ဘောတိ ပုတ္တာနီ’’တိအာဒိကာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။ ထေရီ တံ သောကာဘိဘူတံ ဉတွာ သောကံ ဝိနောဒေတုကာမာ ‘‘ဗဟူနိ ပုတ္တသတာနီ’’တိအာဒိကာ ဒွေ ဂါထာ ဝတွာ အတ္တနော အသောကဘာဝံ ကထေသိ။ တံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ကထံ တွံ၊ အယျေ၊ ဧဝံ အသောကာ ဇာတာ’’တိ အာဟ။ တဿ ထေရီ ရတနတ္တယဂုဏံ ကထေသိ။

အထ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ကုဟိံ သတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣဒါနိ မိထိလာယံ ဝိဟရတီ’’တိ တံ သုတွာ တာဝဒေဝ ရထံ ယောဇေတွာ ရထေန မိထိလံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ သမ္မောဒနီယံ ကထံ ကတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တဿ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သော ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော တတိယေ ဒိဝသေ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အထ သာရထိ ရထံ အာဒါယ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏိယာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ သုန္ဒရီ အတ္တနော ပိတု ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ သုတွာ၊ ‘‘အမ္မ၊ အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ မာတရံ အာပုစ္ဆိ။ မာတာ ‘‘ယံ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ ဘောဂဇာတံ၊ သဗ္ဗံ တံ တုယှံ သန္တကံ၊ တွံ ဣမဿ ကုလဿ ဒါယာဒိကာ ပဋိပဇ္ဇ၊ ဣမံ သဗ္ဗဘောဂံ ပရိဘုဉ္ဇ၊ မာ ပဗ္ဗဇီ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘န မယှံ ဘောဂေဟိ အတ္ထော၊ ပဗ္ဗဇိဿာမေဝါဟံ၊ အမ္မာ’’တိ မာတရံ အနုဇာနာပေတွာ မဟတိံ သမ္ပတ္တိံ ခေဠပိဏ္ဍံ ဝိယ ဆဍ္ဍေတွာ ပဗ္ဗဇိ။ ပဗ္ဗဇိတွာ စ သိက္ခမာနာယေဝ ဟုတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ဃဋေန္တီ ဝါယမန္တီ ဟေတုသမ္ပန္နတာယ ဉာဏဿ ပရိပါကံ ဂတတ္တာ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ –

‘‘ပိဏ္ဍပါတံ စရန္တဿ၊ ဝေဿဘုဿ မဟေသိနော၊

ကဋစ္ဆုဘိက္ခမုဂ္ဂယှ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ။

‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဝေဿဘူ လောကနာယကော၊

ဝီထိယာ သဏ္ဌိတော သတ္ထာ၊ အကာ မေ အနုမောဒနံ။

‘‘ကဋစ္ဆုဘိက္ခံ ဒတွာန၊ တာဝတိံသံ ဂမိဿသိ၊

ဆတ္တိံသဒေဝရာဇူနံ၊ မဟေသိတ္တံ ကရိဿသိ။

‘‘ပညာသံ စက္ကဝတ္တီနံ၊ မဟေသိတ္တံ ကရိဿသိ၊

မနသာ ပတ္ထိတံ သဗ္ဗံ၊ ပဋိလစ္ဆသိ သဗ္ဗဒါ။

‘‘သမ္ပတ္တိံ အနုဘောတွာန၊ ပဗ္ဗဇိဿသိ ကိဉ္စနာ၊

သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ နိဗ္ဗာယိဿသိနာသဝါ။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဝေဿဘူ လောကနာယကော၊

နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမီ ဝီရော၊ ဟံသရာဇာဝ အမ္ဗရေ။

‘‘သုဒိန္နံ မေ ဒါနဝရံ၊ သုယိဋ္ဌာ ယာဂသမ္ပဒါ၊

ကဋစ္ဆုဘိက္ခံ ဒတွာန၊ ပတ္တာဟံ အစလံ ပဒံ။

‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊

ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဘိက္ခာဒါနဿိဒံ ဖလံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ ဖလသုခေန နိဗ္ဗာနသုခေန စ ဝိဟရန္တီ အပရဘာဂေ ‘‘သတ္ထု ပုရတော သီဟနာဒံ နဒိဿာမီ’’တိ ဥပဇ္ဈာယံ အာပုစ္ဆိတွာ ဗာရာဏသိတော နိက္ခမိတွာ သမ္ဗဟုလာဟိ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတာ သတ္ထာရာ ကတပဋိသန္ထာရာ သတ္ထု ဩရသဓီတုဘာဝါဒိဝိဘာဝနေန အညံ ဗျာကာသိ။ အထဿာ မာတရံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗော ဉာတိဂဏော ပရိဇနော စ ပဗ္ဗဇိ။ သာ အပရဘာဂေ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပိတရာ ဝုတ္တဂါထံ အာဒိံ ကတွာ ဥဒါနဝသေန –

၃၁၃။

‘‘ပေတာနိ ဘောတိ ပုတ္တာနိ၊ ခါဒမာနာ တုဝံ ပုရေ၊

တုဝံ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ၊ အတီဝ ပရိတပ္ပသိ။

၃၁၄။

‘‘သာဇ္ဇ သဗ္ဗာနိ ခါဒိတွာ၊ သတပုတ္တာနိ ဗြာဟ္မဏီ၊

ဝါသေဋ္ဌိ ကေန ဝဏ္ဏေန၊ န ဗာဠှံ ပရိတပ္ပသိ။

၃၁၅။

‘‘ဗဟူနိ ပုတ္တသတာနိ၊ ဉာတိသင်္ဃသတာနိ စ၊

ခါဒိတာနိ အတီတံသေ၊ မမ တုဉှဉ္စ ဗြာဟ္မဏ။

၃၁၆။

‘‘သာဟံ နိဿရဏံ ဉတွာ၊ ဇာတိယာ မရဏဿ စ၊

န သောစာမိ န ရောဒါမိ၊ န စာပိ ပရိတပ္ပယိံ။

၃၁၇။

‘‘အဗ္ဘုတံ ဝတ ဝါသေဋ္ဌိ၊ ဝါစံ ဘာသသိ ဧဒိသိံ၊

ကဿ တွံ ဓမ္မမညာယ၊ ဂိရံ ဘာသသိ ဧဒိသိံ။

၃၁၈။

‘‘ဧသ ဗြာဟ္မဏ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ နဂရံ မိထိလံ ပတိ၊

သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟာနာယ၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ ပါဏိနံ။

၃၁၉။

‘‘တဿ ဗြဟ္မေ အရဟတော၊ ဓမ္မံ သုတွာ နိရူပဓိံ၊

တတ္ထ ဝိညာတသဒ္ဓမ္မာ၊ ပုတ္တသောကံ ဗျပါနုဒိံ။

၃၂၀။

‘‘သော အဟမ္ပိ ဂမိဿာမိ၊ နဂရံ မိထိလံ ပတိ၊

အပ္ပေဝ မံ သော ဘဂဝါ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမောစယေ။

၃၂၁။

‘‘အဒ္ဒသ ဗြာဟ္မဏော ဗုဒ္ဓံ၊ ဝိပ္ပမုတ္တံ နိရူပဓိံ၊

သွဿ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ မုနိ ဒုက္ခဿ ပါရဂူ။

၃၂၂။

‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပာဒံ၊ ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊

အရိယံ စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

၃၂၃။

‘‘တတ္ထ ဝိညာတသဒ္ဓမ္မော၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမရောစယိ၊

သုဇာတော တီဟိ ရတ္တီဟိ၊ တိဿော ဝိဇ္ဇာ အဖဿယိ။

၃၂၄။

‘‘ဧဟိ သာရထိ ဂစ္ဆာဟိ၊ ရထံ နိယျာဒယာဟိမံ၊

အာရောဂျံ ဗြာဟ္မဏိံ ဝဇ္ဇ၊ ပဗ္ဗဇိ ဒါနိ ဗြာဟ္မဏော၊

သုဇာတော တီဟိ ရတ္တီဟိ၊ တိဿော ဝိဇ္ဇာ အဖဿယိ။

၃၂၅။

‘‘တတော စ ရထမာဒါယ၊ သဟဿဉ္စာပိ သာရထိ၊

အာရောဂျံ ဗြာဟ္မဏိံဝေါစ၊ ‘ပဗ္ဗဇိ ဒါနိ ဗြာဟ္မဏော၊

သုဇာတော တီဟိ ရတ္တီဟိ၊ တိဿော ဝိဇ္ဇာ အဖဿယိ။

၃၂၆။

‘‘ဧတဉ္စာဟံ အဿရထံ၊ သဟဿဉ္စာပိ သာရထိ၊

တေဝိဇ္ဇံ ဗြာဟ္မဏံ သုတွာ၊ ပုဏ္ဏပတ္တံ ဒဒါမိ တေ။

၃၂၇။

‘‘တုယှေဝ ဟောတွဿရထော၊ သဟဿဉ္စာပိ ဗြာဟ္မဏိ၊

အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ဝရပညဿ သန္တိကေ။

၃၂၈။

‘‘ဟတ္ထီ ဂဝဿံ မဏိကုဏ္ဍလဉ္စ၊ ဖီတဉ္စိမံ ဂဟဝိဘဝံ ပဟာယ၊

ပိတာ ပဗ္ဗဇိတော တုယှံ၊ ဘုဉ္ဇ ဘောဂါနိ သုန္ဒရီ၊

တုဝံ ဒါယာဒိကာ ကုလေ။

၃၂၉။

‘‘ဟတ္ထီ ဂဝဿံ မဏိကုဏ္ဍလဉ္စ၊ ရမ္မံ စိမံ ဂဟဝိဘဝံ ပဟာယ၊

ပိတာ ပဗ္ဗဇိတော မယှံ၊ ပုတ္တသောကေန အဋ္ဋိတော၊

အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ဘာတုသောကေန အဋ္ဋိတာ။

၃၃၀။

‘‘သော တေ ဣဇ္ဈတု သင်္ကပ္ပော၊ ယံ တွံ ပတ္ထေသိ သုန္ဒရီ၊

ဥတ္တိဋ္ဌပိဏ္ဍော ဥဉ္ဆော စ၊ ပံသုကူလဉ္စ စီဝရံ၊

ဧတာနိ အဘိသမ္ဘောန္တီ၊ ပရလောကေ အနာသဝါ။

၃၃၁။

‘‘သိက္ခမာနာယ မေ အယျေ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊

ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ၊ ယတ္ထ မေ ဝုသိတံ ပုရေ။

၃၃၂။

‘‘တုဝံ နိဿာယ ကလျာဏိ၊ ထေရိ သင်္ဃဿ သောဘနေ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

၃၃၃။

‘‘အနုဇာနာဟိ မေ အယျေ၊ ဣစ္ဆေ သာဝတ္ထိ ဂန္တဝေ၊

သီဟနာဒံ နဒိဿာမိ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ။

၃၃၄။

‘‘ပဿ သုန္ဒရိ သတ္ထာရံ၊ ဟေမဝဏ္ဏံ ဟရိတ္တစံ၊

အဒန္တာနံ ဒမေတာရံ၊ သမ္ဗုဒ္ဓမကုတောဘယံ။

၃၃၅။

‘‘ပဿ သုန္ဒရိမာယန္တိံ၊ ဝိပ္ပမုတ္တံ နိရူပဓိံ၊

ဝီတရာဂံ ဝိသံယုတ္တံ၊ ကတကိစ္စမနာသဝံ။

၃၃၆။

‘‘ဗာရာဏသိတော နိက္ခမ္မ၊ တဝ သန္တိကမာဂတာ၊

သာဝိကာ တေ မဟာဝီရ၊ ပါဒေ ဝန္ဒတိ သုန္ဒရီ။

၃၃၇။

‘‘တုဝံ ဗုဒ္ဓါ တုဝံ သတ္ထာ၊ တုယှံ ဓီတာမှိ ဗြာဟ္မဏ၊

ဩရသာ မုခတော ဇာတာ၊ ကတကိစ္စာ အနာသဝါ။

၃၃၈။

‘‘တဿာ တေ သွာဂတံ ဘဒ္ဒေ၊ တတော တေ အဒုရာဂတံ၊

ဧဝဉှိ ဒန္တာ အာယန္တိ၊ သတ္ထု ပါဒါနိ ဝန္ဒိကာ၊

ဝီတရာဂါ ဝိသံယုတ္တာ၊ ကတကိစ္စာ အနာသဝါ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ ပစ္စုဒါဟာသိ။

တတ္ထ ပေတာနီတိ မတာနိ။ ဘောတီတိ တံ အာလပတိ။ ပုတ္တာနီတိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တံ၊ ပေတေ ပုတ္တေတိ အတ္ထော။ ဧကော ဧဝ စ တဿာ ပုတ္တော မတော၊ ဗြာဟ္မဏော ပန ‘‘စိရကာလံ အယံ သောကေန အဋ္ဋာ ဟုတွာ ဝိစရိ၊ ဗဟူ မညေ ဣမိဿာ ပုတ္တာ မတာ’’တိ ဧဝံသညီ ဟုတွာ ဗဟုဝစနေနာဟ။ တထာ စ ‘‘သာဇ္ဇ သဗ္ဗာနိ ခါဒိတွာ သတပုတ္တာနီ’’တိ။ ခါဒမာနာတိ လောကဝေါဟာရဝသေန ခုံသနဝစနမေတံ။ လောကေ ဟိ ယဿာ ဣတ္ထိယာ ဇာတဇာတာ ပုတ္တာ မရန္တိ၊ တံ ဂရဟန္တာ ‘‘ပုတ္တခါဒိနီ’’တိအာဒိံ ဝဒန္တိ။ အတီဝါတိ အတိဝိယ ဘုသံ။ ပရိတပ္ပသီတိ သန္တပ္ပသိ၊ ပုရေတိ ယောဇနာ။ အယဉှေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – ဘောတိ ဝါသေဋ္ဌိ၊ ပုဗ္ဗေ တွံ မတပုတ္တာ ဟုတွာ သောစန္တီ ပရိဒေဝန္တီ အတိဝိယ သောကာယ သမပ္ပိတာ ဂါမနိဂမရာဇဓာနိယော အာဟိဏ္ဍသိ။

သာဇ္ဇာတိ သာ အဇ္ဇ၊ သာ တွံ ဧတရဟီတိ အတ္ထော။ ‘‘သဇ္ဇာ’’တိ ဝါ ပါဌော။ ကေန ဝဏ္ဏေနာတိ ကေန ကာရဏေန။

ခါဒိတာနီတိ ထေရီပိ ဗြာဟ္မဏေန ဝုတ္တပရိယာယေနေဝ ဝဒတိ။ ခါဒိတာနိ ဝါ ဗျဂ္ဃဒီပိဗိဠာရာဒိဇာတိယော သန္ဓာယေဝမာဟ။ အတီတံသေတိ အတီတကောဋ္ဌာသေ၊ အတိက္ကန္တဘဝေသူတိ အတ္ထော။ မမ တုယှဉ္စာတိ မယာ စ တယာ စ။

နိဿရဏံ ဉတွာ ဇာတိယာ မရဏဿ စာတိ ဇာတိဇရာမရဏာနံ နိဿရဏဘူတံ နိဗ္ဗာနံ မဂ္ဂဉာဏေန ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ။ န စာပိ ပရိတပ္ပယိန္တိ န စာပိ ဥပါယာသာသိံ၊ အဟံ ဥပါယာသံ န အာပဇ္ဇိန္တိ အတ္ထော။

အဗ္ဘုတံ ဝတာတိ အစ္ဆရိယံ ဝတ။ တဉှိ အဗ္ဘုတံ ပုဗ္ဗေ အဘူတံ အဗ္ဘုတန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဧဒိသိန္တိ ဧဝရူပိံ၊ ‘‘န သောစာမိ န ရောဒါမိ၊ န စာပိ ပရိတပ္ပယိ’’န္တိ ဧဝံ သောစနာဒီနံ အဘာဝဒီပနိံ ဝါစံ။ ကဿ တွံ ဓမ္မမညာယာတိ ကေဝလံ ယထာ ဧဒိသော ဓမ္မော လဒ္ဓုံ န သက္ကာ၊ တသ္မာ ကဿ နာမ သတ္ထုနော ဓမ္မမညာယ ဂိရံ ဘာသသိ ဧဒိသန္တိ သတ္ထာရံ သာသနဉ္စ ပုစ္ဆတိ။

နိရူပဓိန္တိ နိဒ္ဒုက္ခံ။ ဝိညာတသဒ္ဓမ္မာတိ ပဋိဝိဒ္ဓအရိယသစ္စဓမ္မာ။ ဗျပါနုဒိန္တိ နီဟရိံ ပဇဟိံ။

ဝိပ္ပမုတ္တန္တိ သဗ္ဗသော ဝိမုတ္တံ၊ သဗ္ဗကိလေသေဟိ သဗ္ဗဘဝေဟိ စ ဝိသံယုတ္တံ။ သွဿာတိ သော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အဿ ဗြာဟ္မဏဿ။

တတ္ထာတိ တဿံ စတုသစ္စဓမ္မဒေသနာယံ။

ရထံ နိယျာဒယာဟိမန္တိ ဣမံ ရထံ ဗြာဟ္မဏိယာ နိယျာဒေဟိ။

သဟဿဉ္စာပီတိ မဂ္ဂပရိဗ္ဗယတ္ထံ နီတံ ကဟာပဏသဟဿဉ္စာပိ အာဒါယ နိယျာဒေဟီတိ ယောဇနာ။

အဿရထန္တိ အဿယုတ္တရထံ။ ပုဏ္ဏပတ္တန္တိ တုဋ္ဌိဒါနံ။

ဧဝံ ဗြာဟ္မဏိယာ တုဋ္ဌိဒါနေ ဒိယျမာနေ တံ အသမ္ပဋိစ္ဆန္တော သာရထိ ‘‘တုယှေဝ ဟောတူ’’တိ ဂါထံ ဝတွာ သတ္ထု သန္တိကမေဝ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိ။ ပဗ္ဗဇိတေ ပန သာရထိမှိ ဗြာဟ္မဏီ အတ္တနော ဓီတရံ သုန္ဒရိံ အာမန္တေတွာ ဃရာဝါသေ နိယောဇေန္တီ ‘‘ဟတ္ထီ ဂဝဿ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဟတ္ထီတိ ဟတ္ထိနော။ ဂဝဿန္တိ ဂါဝေါ စ အဿာ စ။ မဏိကုဏ္ဍလဉ္စာတိ မဏိ စ ကုဏ္ဍလာနိ စ။ ဖီတဉ္စိမံ ဂဟဝိဘဝံ ပဟာယာတိ ဣမံ ဟတ္ထိအာဒိပ္ပဘေဒံ ယထာဝုတ္တံ အဝုတ္တဉ္စ ခေတ္တဝတ္ထုဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိဘေဒံ ဖီတံ ပဟူတဉ္စ ဂဟဝိဘဝံ ဂေဟူပကရဏံ အညဉ္စ ဒါသိဒါသာဒိကံ သဗ္ဗံ ပဟာယ တဝ ပိတာ ပဗ္ဗဇိတော။ ဘုဉ္ဇ ဘောဂါနိ သုန္ဒရီတိ သုန္ဒရိ၊ တွံ ဣမေ ဘောဂေ ဘုဉ္ဇဿု။ တုဝံ ဒါယာဒိကာ ကုလေတိ တုဝဉှိ ဣမသ္မိံ ကုလေ ဒါယဇ္ဇာရဟာတိ။

တံ သုတွာ သုန္ဒရီ အတ္တနော နေက္ခမ္မဇ္ဈာသယံ ပကာသေန္တီ ‘‘ဟတ္ထီဂဝဿ’’န္တိအာဒိမာဟ။

အထ နံ မာတာ နေက္ခမ္မေယေဝ နိယောဇေန္တီ ‘‘သော တေ ဣဇ္ဈတူ’’တိအာဒိနာ ဒိယဍ္ဎဂါထမာဟ။ တတ္ထ ယံ တွံ ပတ္ထေသိ သုန္ဒရီတိ သုန္ဒရိ တွံ ဣဒါနိ ယံ ပတ္ထေသိ အာကင်္ခသိ။ သော တဝ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ သင်္ကပ္ပော ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဆန္ဒော ဣဇ္ဈတု အနန္တရာယေန သိဇ္ဈတု။ ဥတ္တိဋ္ဌပိဏ္ဍောတိ ဃရေ ဃရေ ပတိဋ္ဌိတွာ လဒ္ဓဗ္ဗဘိက္ခာပိဏ္ဍော။ ဥဉ္ဆောတိ တဒတ္ထံ ဃရပဋိပါဋိယာ အာဟိဏ္ဍနံ ဥဒ္ဒိဿ ဌာနဉ္စ။ ဧတာနီတိ ဥတ္တိဋ္ဌပိဏ္ဍာဒီနိ။ အဘိသမ္ဘောန္တီတိ အနိဗ္ဗိန္နရူပါ ဇင်္ဃဗလံ နိဿာယ အဘိသမ္ဘဝန္တီ၊ သာဓေန္တီတိ အတ္ထော။

အထ သုန္ဒရီ ‘‘သာဓု၊ အမ္မာ’’တိ မာတုယာ ပဋိဿုဏိတွာ နိက္ခမိတွာ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဂန္တွာ သိက္ခမာနာယေဝ သမာနာ တိဿော ဝိဇ္ဇာ သစ္ဆိကတွာ ‘‘သတ္ထု သန္တိကံ ဂမိဿာမီ’’တိ ဥပဇ္ဈာယံ အာရောစေတွာ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သာဝတ္ထိံ အဂမာသိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သိက္ခမာနာယ မေ၊ အယျေ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ သိက္ခမာနာယ မေတိ သိက္ခမာနာယ သမာနာယ မယာ။ အယျေတိ အတ္တနော ဥပဇ္ဈာယံ အာလပတိ။

တုဝံ နိဿာယ ကလျာဏိ၊ ထေရိ သင်္ဃဿ သောဘနေတိ ဘိက္ခုနိသင်္ဃေ ဝုဒ္ဓတရဘာဝေန ထိရဂုဏယောဂေန စ သင်္ဃတ္ထေရိ သောဘနေဟိ သီလာဒီဟိ သမန္နာဂတတ္တာ သောဘနေ ကလျာဏိ ကလျာဏမိတ္တေ၊ အယျေ၊ တံ နိဿာယ မယာ တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနန္တိ ယောဇနာ။

ဣစ္ဆေတိ ဣစ္ဆာမိ။ သာဝတ္ထိ ဂန္တဝေတိ သာဝတ္ထိံ ဂန္တုံ။ သီဟနာဒံ နဒိဿာမီတိ အညာဗျာကရဏမေဝ သန္ဓာယာဟ။

အထ သုန္ဒရီ အနုက္ကမေန သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ သတ္ထာရံ ဓမ္မာသနေ နိသိန္နံ ဒိသွာ ဥဠာရံ ပီတိသောမနဿံ ပဋိသံဝေဒယမာနာ အတ္တာနမေဝ အာလပန္တီ အာဟ ‘‘ပဿ သုန္ဒရီ’’တိ။ ဟေမဝဏ္ဏန္တိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ။ ဟရိတ္တစန္တိ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစံ။ ဧတ္ထ စ ဘဂဝါ ပီတဝဏ္ဏေန ‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော’’တိ ဝုစ္စတိ။ အထ ခေါ သမ္မဒေဝ ဃံသိတွာ ဇာတိဟိင်္ဂုလကေန အနုလိမ္ပိတွာ သုပရိမဇ္ဇိတကဉ္စနာဒါသသန္နိဘောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဟေမဝဏ္ဏ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ဟရိတ္တစ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

ပဿ သုန္ဒရိမာယန္တိန္တိ တံ သုန္ဒရိနာမိကံ မံ ဘဂဝါ အာဂစ္ဆန္တိ ပဿ။ ‘‘ဝိပ္ပမုတ္တ’’န္တိအာဒိနာ အညံ ဗျာကရောန္တီ ပီတိဝိပ္ဖာရဝသေန ဝဒတိ။

ကုတော ပန အာဂတာ၊ ကတ္ထ စ အာဂတာ၊ ကီဒိသာ စာယံ သုန္ဒရီတိ အာသင်္ကန္တာနံ အာသင်္ကံ နိဝတ္တေတုံ ‘‘ဗာရာဏသိတော’’တိ ဂါထံ ဝတွာ တတ္ထ ‘‘သာဝိကာ စာ’’တိ ဝုတ္တမတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ‘‘တုဝံ ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ဣမသ္မိံ သဒေဝကေ လောကေ တုဝမေဝေကော သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ ယထာရဟံ အနုသာသနတော တုဝံ မေ သတ္ထာ၊ အဟဉ္စ ခီဏာသဝဗြာဟ္မဏီ ဘဂဝါ တုယှံ ဥရေ ဝါယာမ ဇနိတာဘိဇာတိတာယ ဩရသာ၊ မုခတော ပဝတ္တဓမ္မဃောသေန သာသနဿ စ မုခဘူတေန အရိယမဂ္ဂေန ဇာတတ္တာ မုခတော ဇာတာ၊ နိဋ္ဌိတပရိညာတာဒိကရဏီယတာယ ကတကိစ္စာ၊ သဗ္ဗသော အာသဝါနံ ခေပိတတ္တာ အနာသဝါတိ။

အထဿာ သတ္ထာ အာဂမနံ အဘိနန္ဒန္တော ‘‘တဿာ တေ သွာဂတ’’န္တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ယာ တွံ မယာ အဓိဂတံ ဓမ္မံ ယာထာဝတော အဓိဂစ္ဆိ။ တဿာ တေ၊ ဘဒ္ဒေ သုန္ဒရိ၊ ဣဓ မမ သန္တိကေ အာဂတံ အာဂမနံ သုအာဂတံ။ တတော ဧဝ တံ အဒုရာဂတံ န ဒုရာဂတံ ဟောတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဧဝဉှိ ဒန္တာ အာယန္တီတိ၊ ယထာ တွံ သုန္ဒရိ၊ ဧဝဉှိ ဥတ္တမေန အရိယမဂ္ဂဒမထေန ဒန္တာ တတော ဧဝ သဗ္ဗဓိ ဝီတရာဂါ၊ သဗ္ဗေသံ သံယောဇနာနံ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ ဝိသံယုတ္တာ ကတကိစ္စာ အနာသဝါ သတ္ထု ပါဒါနံ ဝန္ဒိကာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ တဿာ တေ သွာဂတံ အဒုရာဂတန္တိ ယောဇနာ။

သုန္ဒရီထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ သုဘာကမ္မာရဓီတုထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဒဟရာဟန္တိအာဒိကာ သုဘာယ ကမ္မာရဓီတာယ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တီ အနုက္ကမေန သမ္ဘာဝိတကုသလမူလာ ဥပစိတဝိမောက္ခသမ္ဘာရာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တီ ပရိပက္ကဉာဏာ ဟုတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ အညတရဿ သုဝဏ္ဏကာရဿ ဓီတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ရူပသမ္ပတ္တိသောဘာယ သုဘာတိ တဿာ နာမံ အဟောသိ။ သာ အနုက္ကမေန ဝိညုတံ ပတွာ၊ သတ္ထု ရာဇဂဟပ္ပဝေသနေ သတ္ထရိ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒါ ဧကဒိဝသံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ တဿာ ဣန္ဒြိယပရိပါကံ ဒိသွာ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ စတုသစ္စဂဗ္ဘဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ တာဝဒေဝ သဟဿနယပဋိမဏ္ဍိတေ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သာ အပရဘာဂေ ဃရာဝါသေ ဒေါသံ ဒိသွာ မဟာပဇာပတိယာ ဂေါတမိယာ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဘိက္ခုနိသီလေ ပတိဋ္ဌိတာ ဥပရိမဂ္ဂတ္ထာယ ဘာဝနမနုယုဉ္ဇိ။ တံ ဉာတကာ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ကာမေဟိ နိမန္တေန္တာ ပဟူတဓနံ ဝိဘဝဇာတဉ္စ ဒဿေတွာ ပလောဘေန္တိ။ သာ ဧကဒိဝသံ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတာနံ ဃရာဝါသေသု ကာမေသု စ အာဒီနဝံ ပကာသေန္တီ ‘‘ဒဟရာဟ’’န္တိအာဒီဟိ စတုဝီသတိယာ ဂါထာဟိ ဓမ္မံ ကထေတွာ တေ နိရာသေ ကတွာ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တီ ဣန္ဒြိယာနိ ပရိယောဒပေန္တီ ဘာဝနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ န စိရဿေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရဟတ္တံ ပန ပတွာ –

၃၃၉။

‘‘ဒဟရာဟံ သုဒ္ဓဝသနာ၊ ယံ ပုရေ ဓမ္မမဿုဏိံ၊

တဿာ မေ အပ္ပမတ္တာယ၊ သစ္စာဘိသမယော အဟု။

၃၄၀။

‘‘တတောဟံ သဗ္ဗကာမေသု၊ ဘုသံ အရတိမဇ္ဈဂံ၊

သက္ကာယသ္မိံ ဘယံ ဒိသွာ၊ နေက္ခမ္မမေဝ ပီဟယေ။

၃၄၁။

‘‘ဟိတွာနဟံ ဉာတိဂဏံ၊ ဒါသကမ္မကရာနိ စ၊

ဂါမခေတ္တာနိ ဖီတာနိ၊ ရမဏီယေ ပမောဒိတေ။

၃၄၂။

‘‘ပဟာယဟံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ သာပတေယျမနပ္ပကံ၊

ဧဝံ သဒ္ဓါယ နိက္ခမ္မ၊ သဒ္ဓမ္မေ သုပ္ပဝေဒိတေ။

၃၄၃။

‘‘နေတံ အဿ ပတိရူပံ၊ အာကိဉ္စညဉှိ ပတ္ထယေ၊

ယော ဇာတရူပံ ရဇတံ၊ ဆဍ္ဍေတွာ ပုနရာဂမေ။

၃၄၄။

‘‘ရဇတံ ဇာတရူပံ ဝါ၊ န ဗောဓာယ န သန္တိယာ၊

နေတံ သမဏသာရုပ္ပံ၊ န ဧတံ အရိယဒ္ဓနံ။

၃၄၅။

‘‘လောဘနံ မဒနဉ္စေတံ၊ မောဟနံ ရဇဝဍ္ဎနံ၊

သာသင်္ကံ ဗဟုအာယာသံ၊ နတ္ထိ စေတ္ထ ဓုဝံ ဌိတိ။

၃၄၆။

‘‘ဧတ္ထ ရတ္တာ ပမတ္တာ စ၊ သံကိလိဋ္ဌမနာ နရာ၊

အညမညေန ဗျာရုဒ္ဓါ၊ ပုထူ ကုဗ္ဗန္တိ မေဓဂံ။

၃၄၇။

‘‘ဝဓော ဗန္ဓော ပရိက္လေသော၊ ဇာနိ သောကပရိဒ္ဒဝေါ၊

ကာမေသု အဓိပန္နာနံ၊ ဒိဿတေ ဗျသနံ ဗဟုံ။

၃၄၈။

‘‘တံ မံ ဉာတီ အမိတ္တာဝ၊ ကိံ ဝေါ ကာမေသု ယုဉ္ဇထ၊

ဇာနာထ မံ ပဗ္ဗဇိတံ၊ ကာမေသု ဘယဒဿိနိံ။

၃၄၉။

‘‘န ဟိရညသုဝဏ္ဏေန၊ ပရိက္ခီယန္တိ အာသဝါ၊

အမိတ္တာ ဝဓကာ ကာမာ၊ သပတ္တာ သလ္လဗန္ဓနာ။

၃၅၀။

‘‘တံ မံ ဉာတီ အမိတ္တာဝ၊ ကိံ ဝေါ ကာမေသု ယုဉ္ဇထ၊

ဇာနာထ မံ ပဗ္ဗဇိတံ၊ မုဏ္ဍံ သင်္ဃာဋိပါရုတံ။

၃၅၁။

‘‘ဥတ္တိဋ္ဌပိဏ္ဍော ဥဉ္ဆော စ၊ ပံသုကူလဉ္စ စီဝရံ၊

ဧတံ ခေါ မမ သာရုပ္ပံ၊ အနဂါရူပနိဿယော။

၃၅၂။

‘‘ဝန္တာ မဟေသီဟိ ကာမာ၊ ယေ ဒိဗ္ဗာ ယေ စ မာနုသာ၊

ခေမဋ္ဌာနေ ဝိမုတ္တာ တေ၊ ပတ္တာ တေ အစလံ သုခံ။

၃၅၃။

‘‘မာဟံ ကာမေဟိ သံဂစ္ဆိံ၊ ယေသု တာဏံ န ဝိဇ္ဇတိ၊

အမိတ္တာ ဝဓကာ ကာမာ၊ အဂ္ဂိက္ခန္ဓူပမာ ဒုခါ။

၃၅၄။

‘‘ပရိပန္ထော ဧသ ဘယော၊ သဝိဃာတော သကဏ္ဋကော၊

ဂေဓော သုဝိသမော စေသော၊ မဟန္တော မောဟနာမုခေါ။

၃၅၅။

‘‘ဥပသဂ္ဂေါ ဘီမရူပေါ၊ ကာမာ သပ္ပသိရူပမာ၊

ယေ ဗာလာ အဘိနန္ဒန္တိ၊ အန္ဓဘူတာ ပုထုဇ္ဇနာ။

၃၅၆။

‘‘ကာမပင်္ကေန သတ္တာ ဟိ၊ ဗဟူ လောကေ အဝိဒ္ဒသူ၊

ပရိယန္တံ န ဇာနန္တိ၊ ဇာတိယာ မရဏဿ စ။

၃၅၇။

‘‘ဒုဂ္ဂတိဂမနံ မဂ္ဂံ၊ မနုဿာ ကာမဟေတုကံ၊

ဗဟုံ ဝေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ အတ္တနော ရောဂမာဝဟံ။

၃၅၈။

‘‘ဧဝံ အမိတ္တဇနနာ၊ တာပနာ သံကိလေသိကာ၊

လောကာမိသာ ဗန္ဓနီယာ၊ ကာမာ မရဏဗန္ဓနာ။

၃၅၉။

‘‘ဥမ္မာဒနာ ဥလ္လပနာ၊ ကာမာ စိတ္တပ္ပမာထိနော၊

သတ္တာနံ သံကိလေသာယ၊ ခိပ္ပံ မာရေန ဩဍ္ဍိတံ။

၃၆၀။

‘‘အနန္တာဒီနဝါ ကာမာ၊ ဗဟုဒုက္ခာ မဟာဝိသာ၊

အပ္ပဿာဒါ ရဏကရာ၊ သုက္ကပက္ခဝိသောသနာ။

၃၆၁။

‘‘သာဟံ ဧတာဒိသံ ကတွာ၊ ဗျသနံ ကာမဟေတုကံ၊

န တံ ပစ္စာဂမိဿာမိ၊ နိဗ္ဗာနာဘိရတာ သဒါ။

၃၆၂။

‘‘ရဏံ တရိတွာ ကာမာနံ၊ သီတိဘာဝါဘိကင်္ခိနီ၊

အပ္ပမတ္တာ ဝိဟဿာမိ၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယေ။

၃၆၃။

‘‘အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ၊ အရိယဋ္ဌင်္ဂိကံ ဥဇုံ၊

တံ မဂ္ဂံ အနုဂစ္ဆာမိ၊ ယေန တိဏ္ဏာ မဟေသိနော။

၃၆၄။

‘‘ဣမံ ပဿထ ဓမ္မဋ္ဌံ၊ သုဘံ ကမ္မာရဓီတရံ၊

အနေဇံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ၊ ရုက္ခမူလမှိ ဈာယတိ။

၃၆၅။

‘‘အဇ္ဇဋ္ဌမီ ပဗ္ဗဇိတာ၊ သဒ္ဓါ သဒ္ဓမ္မသောဘနာ၊

ဝိနီတုပ္ပလဝဏ္ဏာယ၊ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနီ။

၃၆၆။

‘‘သာယံ ဘုဇိဿာ အဏဏာ၊ ဘိက္ခုနီ ဘာဝိတိန္ဒြိယာ၊

သဗ္ဗယောဂဝိသံယုတ္တာ၊ ကတကိစ္စာ အနာသဝါ။

၃၆၇။

‘‘တံ သက္ကော ဒေဝသင်္ဃေန၊ ဥပသင်္ကမ္မ ဣဒ္ဓိယာ၊

နမဿတိ ဘူတပတိ၊ သုဘံ ကမ္မာရဓီတရ’’န္တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ ဒဟရာဟံ သုဒ္ဓဝသနာ၊ ယံ ပုရေ ဓမ္မမဿုဏိန္တိ ယသ္မာ အဟံ ပုဗ္ဗေ ဒဟရာ တရုဏီ ဧဝ သုဒ္ဓဝသနာ သုဒ္ဓဝတ္ထနိဝတ္ထာ အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ အဿောသိံ။ တဿာ မေ အပ္ပမတ္တာယ၊ သစ္စာဘိသမယော အဟူတိ ယသ္မာ စ တဿာ မေ မယှံ ယထာသုတံ ဓမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ အပ္ပမတ္တာယ ဥပဋ္ဌိတဿတိယာ သီလံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇန္တိယာဝ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ အဘိသမယော ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိအာဒိနာ (ပဋိ။ မ။ ၁။၃၂) ပဋိဝေဓော အဟောသိ။

တတောဟံ သဗ္ဗကာမေသု၊ ဘုသံ အရတိမဇ္ဈဂန္တိ တတော တေန ကာရဏေန သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မဿ သုတတ္တာ သစ္စာနဉ္စ အဘိသမိတတ္တာ မနုဿေသု ဒိဗ္ဗေသု စာတိ သဗ္ဗေသုပိ ကာမေသု ဘုသံ အတိဝိယ အရတိံ ဥက္ကဏ္ဌိံ အဓိဂစ္ဆိံ။ သက္ကာယသ္မိံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓပဉ္စကေ၊ ဘယံ သပ္ပဋိဘယဘာဝံ ဉာဏစက္ခုနာ ဒိသွာ၊ နေက္ခမ္မမေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇံ နိဗ္ဗာနမေဝ၊ ပီဟယေ ပိဟယာမိ ပတ္ထယာမိ။

ဒါသကမ္မကရာနိ စာတိ ဒါသေ စ ကမ္မကာရေ စ၊ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဟေတံ ဝုတ္တံ။ ဂါမခေတ္တာနီတိ ဂါမေ စ ပုဗ္ဗဏ္ဏာပရဏ္ဏဝိရုဟနက္ခေတ္တာနိ စ၊ ဂါမပရိယာပန္နာနိ ဝါ ခေတ္တာနိ။ ဖီတာနီတိ သမိဒ္ဓါနိ။ ရမဏီယေတိ မနုညေ။ ပမောဒိတေတိ ပမုဒိတေ၊ ဘောဂက္ခန္ဓေ ဟိတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သာပတေယျန္တိ သန္တကံ ဓနံ၊ မဏိကနကရဇတာဒိပရိဂ္ဂဟဝတ္ထုံ။ အနပ္ပကန္တိ မဟန္တံ၊ ပဟာယာတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ သဒ္ဓါယ နိက္ခမ္မာတိ ‘‘ဟိတွာနဟံ ဉာတိဂဏ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တပ္ပကာရေန မဟန္တံ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ မဟန္တဉ္စ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ ကမ္မကမ္မဖလာနိ ရတနတ္တယဉ္စာတိ သဒ္ဓေယျဝတ္ထုံ သဒ္ဓါယ သဒ္ဒဟိတွာ ဃရတော နိက္ခမ္မ၊ သဒ္ဓမ္မေ သုပ္ပဝေဒိတေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သုဋ္ဌု ပဝေဒိတေ အရိယဝိနယေ အဟံ ပဗ္ဗဇိတာ။

ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတာယ ပန နေတံ အဿ ပတိရူပံ၊ ယဒိဒံ ဆဍ္ဍိတာနံ ကာမာနံ ပစ္စာဂမနံ။ အာကိဉ္စညဉှိ ပတ္ထယေတိ အဟံ အကိဉ္စနဘာဝံ အပရိဂ္ဂဟဘာဝမေဝ ပတ္ထယာမိ။ ယော ဇာတရူပရဇတံ၊ ဆဍ္ဍေတွာ ပုနရာဂမေတိ ယော ပုဂ္ဂလော သုဝဏ္ဏံ ရဇတံ အညမ္ပိ ဝါ ကိဉ္စိ ဓနဇာတံ ဆဍ္ဍေတွာ ပုန တံ ဂဏှေယျ၊ သော ပဏ္ဍိတာနံ အန္တရေ ကထံ သီသံ ဥက္ခိပေယျ?

ယသ္မာ ရဇတံ ဇာတရူပံ ဝါ၊ န ဗောဓာယ န သန္တိယာ န မဂ္ဂဉာဏာယ န နိဗ္ဗာနာယ ဟောတီတိ အတ္ထော။ နေတံ သမဏသာရုပ္ပန္တိ ဧတံ ဇာတရူပရဇတာဒိပရိဂ္ဂဟဝတ္ထု၊ တဿ ဝါ ပရိဂ္ဂဏှနံ သမဏာနံ သာရုပ္ပံ န ဟောတိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘န ကပ္ပတိ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ဇာတရူပရဇတ’’န္တိအာဒိ (စူဠဝ။ ၄၄၆)။ န ဧတံ အရိယဒ္ဓနန္တိ ဧတံ ယထာဝုတ္တပရိဂ္ဂဟဝတ္ထု သဒ္ဓါဒိဓနံ ဝိယ အရိယဓမ္မမယမ္ပိ ဓနံ န ဟောတိ၊ န အရိယဘာဝါဝဟတော။ တေနာဟ ‘‘လောဘန’’န္တိအာဒိ။

တတ္ထ လောဘနန္တိ လောဘုပ္ပာဒနံ။ မဒနန္တိ မဒါဝဟံ။ မောဟနန္တိ သမ္မောဟဇနနံ။ ရဇဝဍ္ဎနန္တိ ရာဂရဇာဒိသံဝဍ္ဎနံ။ ယေန ပရိဂ္ဂဟိတံ၊ တဿ အာသင်္ကာဝဟတ္တာ သဟ အာသင်္ကာယ ဝတ္တတီတိ သာသင်္ကံ၊ ယေန ပရိဂ္ဂဟိတံ၊ တဿ ယတော ကုတော အာသင်္ကာဝဟန္တိ အတ္ထော။ ဗဟုအာယာသန္တိ သဇ္ဇနရက္ခဏာဒိဝသေန ဗဟုပရိဿမံ။ နတ္ထိ စေတ္ထ ဓုဝံ ဌိတီတိ ဧတသ္မိံ ဓနေ ဓုဝဘာဝေါ စ ဌိတိဘာဝေါ စ နတ္ထိ၊ စဉ္စလမနဝဋ္ဌိတမေဝါတိ အတ္ထော။

ဧတ္ထ ရတ္တာ ပမတ္တာ စာတိ ဧတသ္မိံ ဓနေ ရတ္တာ သဉ္ဇာတရာဂါ ဒသကုသလဓမ္မေသု သတိယာ ဝိပ္ပဝါသေန ပမတ္တာ။ သံကိလိဋ္ဌမနာ လောဘာဒိသံကိလေသေန သံကိလိဋ္ဌစိတ္တာဝ နာမ ဟောန္တိ။ တတော စ အညမညမှိ ဗျာရုဒ္ဓါ၊ ပုထူ ကုဗ္ဗန္တိ မေဓဂံ အန္တမသော မာတာပိ ပုတ္တေန၊ ပုတ္တောပိ မာတရာတိ ဧဝံ အညမညံ ပဋိရုဒ္ဓါ ဟုတွာ ပုထူ သတ္တာ မေဓဂံ ကလဟံ ကရောန္တိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ…ပေ… မာတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ ပုတ္တောပိ မာတရာ ဝိဝဒတီ’’တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၁။၁၆၈၊ ၁၇၈)။

ဝဓောတိ မရဏံ။ ဗန္ဓောတိ အဒ္ဒုဗန္ဓနာဒိဗန္ဓနံ။ ပရိက္လေသောတိ ဟတ္ထစ္ဆေဒါဒိပရိကိလေသာပတ္တိ။ ဇာနီတိ ဓနဇာနိ စေဝ ပရိဝါရဇာနိ စ။ သောကပရိဒ္ဒဝေါတိ သောကော စ ပရိဒေဝေါ စ။ အဓိပန္နာနန္တိ အဇ္ဈောသိတာနံ။ ဒိဿတေ ဗျသနံ ဗဟုန္တိ ယထာဝုတ္တဝဓဗန္ဓနာဒိဘေဒံ အဝုတ္တဉ္စ ဒေါမနဿုပါယာသာဒိံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ သမ္ပရာယိကဉ္စ ဗဟုံ ဗဟုဝိဓံ ဗျသနံ အနတ္ထော ကာမေသု ဒိဿတေဝ။

တံ မံ ဉာတီ အမိတ္တာဝ၊ ကိံ ဝေါ ကာမေသု ယုဉ္ဇထာတိ တာဒိသံ မံ ယထာ ကာမေသု ဝိရတ္တံ တုမှေ ဉာတီ ဉာတကာ သမာနာ အနတ္ထကာမာ အမိတ္တာ ဝိယ ကိံ ကေန ကာရဏေန ကာမေသု ယုဉ္ဇထ နိယောဇေထ။ ဇာနာထ မံ ပဗ္ဗဇိတံ၊ ကာမေသု ဘယဒဿိနိန္တိ ကာမေ ဘယတော ပဿန္တိံ ပဗ္ဗဇိတံ မံ အာဇာနာထ၊ ကိံ ဧတ္တကံ တုမှေဟိ အနညာတန္တိ အဓိပ္ပာယော။

န ဟိရညသုဝဏ္ဏေန၊ ပရိက္ခီယန္တိ အာသဝါတိ ကာမာသဝါဒယော ဟိရညသုဝဏ္ဏေန န ကဒါစိ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အထ ခေါ တေဟိ ဧဝ ပရိဝဍ္ဎန္တေဝ။ တေနာဟ – ‘‘အမိတ္တာ ဝဓကာ ကာမာ၊ သပတ္တာ သလ္လဗန္ဓနာ’’တိ။ ကာမာ ဟိ အဟိတာဝဟတ္တာ မေတ္တိယာ အဘာဝေန အမိတ္တာ၊ မရဏဟေတုတာယ ဥက္ခိတ္တာသိကဝဓကသဒိသတ္တာ ဝဓကာ၊ အနုဗန္ဓိတွာပိ အနတ္ထာဝဟနတာယ ဝေရာနုဗန္ဓသပတ္တသဒိသတ္တာ သပတ္တာ၊ ရာဂါဒီနံ သလ္လာနံ ဗန္ဓနတော သလ္လဗန္ဓနာ။

မုဏ္ဍန္တိ မုဏ္ဍိတကေသံ။ တတ္ထ တတ္ထ နန္တကာနိ ဂဟေတွာ သင်္ဃာဋိစီဝရပါရုပနေန သင်္ဃာဋိပါရုတံ။

ဥတ္တိဋ္ဌပိဏ္ဍောတိ ဝိဝဋဒွါရေ ဃရေ ဃရေ ပတိဋ္ဌိတွာ လဘနကပိဏ္ဍော။ ဥဉ္ဆောတိ တဒတ္ထံ ဥဉ္ဆာစရိယာ။ အနဂါရူပနိဿယောတိ အနဂါရာနံ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဥပဂန္တွာ နိဿိတဗ္ဗတော ဥပနိဿယဘူတော ဇီဝိတပရိက္ခာရော။ တဉှိ နိဿာယ ပဗ္ဗဇိတာ ဇီဝန္တိ။

ဝန္တာတိ ဆဍ္ဍိတာ။ မဟေသီဟီတိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ မဟေသီဟိ။ ခေမဋ္ဌာနေတိ ကာမယောဂါဒီဟိ အနုပဒ္ဒဝဋ္ဌာနဘူတေ နိဗ္ဗာနေ။ တေတိ မဟေသယော။ အစလံ သုခန္တိ နိဗ္ဗာနသုခံ ပတ္တာ။ တသ္မာ တံ ပတ္ထေန္တေန ကာမာ ပရိစ္စဇိတဗ္ဗာတိ အဓိပ္ပာယော။

မာဟံ ကာမေဟိ သံဂစ္ဆိန္တိ အဟံ ကဒါစိပိ ကာမေဟိ န သမာဂစ္ဆေယျံ။ ကသ္မာတိ စေ အာဟ – ‘‘ယေသု တာဏံ န ဝိဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ၊ ယေသု ကာမေသု ဥပပရိက္ခိယမာနေသု ဧကသ္မိမ္ပိ အနတ္ထပရိတ္တာဏံ နာမ နတ္ထိ။ အဂ္ဂိက္ခန္ဓူပမာ မဟာဘိတာပဋ္ဌေန။ ဒုခါ ဒုက္ခမဋ္ဌေန။

ပရိပန္ထော ဧသ ဘယော ယဒိဒံ ကာမာ နာမ အဝိဒိတဝိပုလာနတ္ထာဝဟတ္တာ။ သဝိဃာတော စိတ္တဝိဃာတကရတ္တာ။ သကဏ္ဋကော ဝိနိဝိဇ္ဈနတ္တာ။ ဂေဓော သုဝိသမော စေသောတိ ဂိဒ္ဓိဟေတုတာယ ဂေဓော။ သုဋ္ဌု ဝိသမော မဟာပလိဗောဓော သော။ ဒုရတိက္ကမနဋ္ဌေန မဟန္တော။ မောဟနာမုခေါ မုစ္ဆာပတ္တိဟေတုတော။

ဥပသဂ္ဂေါ ဘီမရူပေါတိ အတိဘိံသနကသဘာဝေါ၊ မဟန္တော ဒေဝတူပသဂ္ဂေါ ဝိယ အနတ္ထကာဒိဒုက္ခာဝဟနတော။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ သပ္ပဋိဘယဋ္ဌေန။

ကာမပင်္ကေန သတ္တာတိ ကာမသင်္ခါတေန ပင်္ကေန သတ္တာ လဂ္ဂါ။

ဒုဂ္ဂတိဂမနံ မဂ္ဂန္တိ နိရယာဒိအပါယဂါမိနံ မဂ္ဂံ။ ကာမဟေတုကန္တိ ကာမောပဘောဂဟေတုကံ။ ဗဟုန္တိ ပါဏာတိပါတာဒိဘေဒေန ဗဟုဝိဓံ။ ရောဂမာဝဟန္တိ ရုဇ္ဇနဋ္ဌေန ရောဂသင်္ခါတဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိဘေဒဿ ဒုက္ခဿ အာဝဟနကံ။

ဧဝန္တိ ‘‘အမိတ္တာ ဝဓကာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တပ္ပကာရေန။ အမိတ္တဇနနာတိ အမိတ္တဘာဝဿ နိဗ္ဗတ္တနကာ။ တာပနာတိ သန္တာပနကာ၊ တပနီယာတိ အတ္ထော။ သံကိလေသိကာတိ သံကိလေသာဝဟာ။ လောကာမိသာတိ လောကေ အာမိသဘူတာ။ ဗန္ဓနိယာတိ ဗန္ဓဘူတေဟိ သံယောဇနေဟိ ဝဍ္ဎိတဗ္ဗာ၊ သံယောဇနိယာတိ အတ္ထော။ မရဏဗန္ဓနာတိ ဘဝါဒီသု နိဗ္ဗတ္တိနိမိတ္တတာယ ပဝတ္တကာရဏတော စ မရဏဝိဗန္ဓနာ။

ဥမ္မာဒနာတိ ဝိပရိဏာမဓမ္မာနံ ဝိယောဂဝသေန သောကုမ္မာဒကရာ၊ ဝဍ္ဎိယာ ဝါ ဥပရူပရိမဒါဝဟာ။ ဥလ္လပနာတိ ‘‘အဟော သုခံ အဟော သုခ’’န္တိ ဥဒ္ဓံ ဥဒ္ဓံ လပါပနကာ။ ‘‘ဥလ္လောလနာ’’တိပိ ပါဌော၊ ဘတ္တပိဏ္ဍနိမိတ္တံ နင်္ဂုဋ္ဌံ ဥလ္လောလေန္တော သုနခေါ ဝိယ အာမိသဟေတု သတ္တေ ဥပရူပရိလာလနာ၊ ပရာဘဝါဝညာတပါပနကာတိ အတ္ထော။ စိတ္တပ္ပမာထိနောတိ ပရိဠာဟုပ္ပာဒနာဒိနာ သမ္ပတိ အာယတိဉ္စ စိတ္တဿ ပမထနသီလာ။ ‘‘စိတ္တပ္ပမဒ္ဒိနော’’တိ ဝါ ပါဌော၊ သော ဧဝတ္ထော။ ယေ ပန ‘‘စိတ္တပ္ပမာဒိနော’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေသံ စိတ္တဿ ပမာဒါဝဟာတိ အတ္ထော။ သံကိလေသာယာတိ ဝိဗာဓနာယ ဥပတာပနာယ ဝါ။ ခိပ္ပံ မာရေန ဩဍ္ဍိတန္တိ ကာမာ နာမေတေ မာရေန ဩဍ္ဍိတံ ကုမိနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ သတ္တာနံ အနတ္ထာဝဟနတော။

အနန္တာဒီနဝါတိ ‘‘လောဘနံ မဒနဉ္စေတ’’န္တိအာဒိနာ၊ ‘‘ဣဓ သီတဿ ပုရက္ခတော ဥဏှဿ ပုရက္ခတော’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၁၆၇) စ ဒုက္ခက္ခန္ဓသုတ္တာဒီသု ဝုတ္တနယေန အပရိယန္တာဒီနဝါ ဗဟုဒေါသာ။ ဗဟုဒုက္ခာတိ အာပါယိကာဒိဗဟုဝိဓဒုက္ခာနုဗန္ဓာ။ မဟာဝိသာတိ ကဋုကာသယှဖလတာယ ဟလာဟလာဒိမဟာဝိသသဒိသာ ။ အပ္ပဿာဒါတိ သတ္ထဓာရာဂတမဓုဗိန္ဒု ဝိယ ပရိတ္တဿာဒါ။ ရဏကရာတိ သာရာဂါဒိသံဝဍ္ဎကာ။ သုက္ကပက္ခဝိသောသနာတိ သတ္တာနံ အနဝဇ္ဇကောဋ္ဌာသဿ ဝိနာသကာ။

သာဟန္တိ သာ အဟံ၊ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ကာမေ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ ဌိတာတိ အတ္ထော။ ဧတာဒိသန္တိ ဧဝရူပံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ။ ကတွာတိ ဣတိ ကတွာ၊ ယထာဝုတ္တကာရဏေနာတိ အတ္ထော။ န တံ ပစ္စာဂမိဿာမီတိ တံ မယာ ပုဗ္ဗေ ဝန္တကာမေ ပုန န ပရိဘုဉ္ဇိဿာမိ။ နိဗ္ဗာနာဘိရတာ သဒါတိ ယသ္မာ ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗကာလံ နိဗ္ဗာနာဘိရတာ၊ တသ္မာ န တံ ပစ္စာဂမိဿာမီတိ ယောဇနာ။

ရဏံ တရိတွာ ကာမာနန္တိ ကာမာနံ ရဏံ တရိတွာ၊ တဉ္စ မယာ ကာတဗ္ဗံ အရိယမဂ္ဂသံပဟာရံ ကတွာ။ သီတိဘာဝါဘိကင်္ခိနီတိ သဗ္ဗကိလေသဒရထပရိဠာဟဝူပသမေန သီတိဘာဝသင်္ခါတံ အရဟတ္တံ အဘိကင်္ခန္တီ။ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယေတိ သဗ္ဗေသံ သံယောဇနာနံ ခယဘူတေ နိဗ္ဗာနေ အဘိရတာ။

ယေနတိဏ္ဏာ မဟေသိနောတိ ယေန အရိယမဂ္ဂေန ဗုဒ္ဓါဒယော မဟေသိနော သံသာရမဟောဃံ တိဏ္ဏာ၊ အဟမ္ပိ တေဟိ ဂတမဂ္ဂံ အနုဂစ္ဆာမိ၊ သီလာဒိပဋိပတ္တိယာ အနုပါပုဏာမီတိ အတ္ထော။

ဓမ္မဋ္ဌန္တိ အရိယဖလဓမ္မေ ဌိတံ။ အနေဇန္တိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓ ဧဇတာယ အနေဇန္တိ လဒ္ဓနာမံ အဂ္ဂဖလံ။ ဥပသမ္ပဇ္ဇာတိ သမ္ပာဒေတွာ အဂ္ဂမဂ္ဂါဓိဂမေန အဓိဂန္တွာ။ ဈာယတီတိ တမေဝ ဖလဇ္ဈာနံ ဥပနိဇ္ဈာယတိ။

အဇ္ဇဋ္ဌမီ ပဗ္ဗဇိတာတိ ပဗ္ဗဇိတာ ဟုတွာ ပဗ္ဗဇိတတော ပဋ္ဌာယ အဇ္ဇ အဋ္ဌမဒိဝသော၊ ဣတော အတီတေ အဋ္ဌမိယံ ပဗ္ဗဇိတာတိ အတ္ထော။ သဒ္ဓါတိ သဒ္ဓါသမ္ပန္နာ။ သဒ္ဓမ္မသောဘနာတိ သဒ္ဓမ္မာဓိဂမေန သောဘနာ။

ဘုဇိဿာတိ ဒါသဘာဝသဒိသာနံ ကိလေသာနံ ပဟာနေန ဘုဇိဿာ။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒိဣဏာပဂမေန အဏဏာ။

ဣမာ ကိရ တိဿော ဂါထာ ပဗ္ဗဇိတွာ အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ အရဟတ္တံ ပတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ နိသိန္နံ ထေရိံ ဘိက္ခူနံ ဒဿေတွာ ပသံသန္တေန ဘဂဝတာ ဝုတ္တာ။

အထ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော တံ ပဝတ္တိံ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဒိသွာ ‘‘ဧဝံ သတ္ထာရာ ပသံသီယမာနာ အယံ ထေရီ ယသ္မာ ဒေဝေဟိ စ ပယိရုပါသိတဗ္ဗာ’’တိ တာဝဒေဝ တာဝတိံသေဟိ ဒေဝေဟိ သဒ္ဓိံ ဥပသင်္ကမိတွာ အဘိဝါဒေတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။ တံ သန္ဓာယ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဝုတ္တံ –

‘‘တံ သက္ကော ဒေဝသင်္ဃေန၊ ဥပသင်္ကမ္မ ဣဒ္ဓိယာ၊

နမဿတိ ဘူတပတိ၊ သုဘံ ကမ္မာရဓီတရ’’န္တိ။

တတ္ထ တီသု ကာမဘဝေသု ဘူတာနံ သတ္တာနံ ပတိ ဣဿရောတိ ကတွာ ဘူတပတီတိ လဒ္ဓနာမော သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဒေဝသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ တံ သုဘံ ကမ္မာရဓီတရံ အတ္တနော ဒေဝိဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမ္မ နမဿတိ၊ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒတီတိ အတ္ထော။

သုဘာကမ္မာရဓီတုထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝီသတိနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။