📜

၆။ ဆက္ကနိပါတော

၁။ ပဉ္စသတမတ္တာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဆက္ကနိပါတေ ယဿ မဂ္ဂံ န ဇာနာသီတိအာဒိကာ ပဉ္စသတမတ္တာနံ ထေရီနံ ဂါထာ။ ဣမာပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တိယော အနုက္ကမေန ဥပစိတဝိမောက္ခသမ္ဘာရာ ဟုတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ တတ္ထ တတ္ထ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တာ မာတာပိတူဟိ ပတိကုလံ အာနီတာ တတ္ထ တတ္ထ ပုတ္တေ လဘိတွာ ဃရာဝါသံ ဝသန္တိယော သမာနဇာတိကဿ တာဒိသဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ သဗ္ဗာဝ မတပုတ္တာ ဟုတွာ၊ ပုတ္တသောကေန အဘိဘူတာ ပဋာစာရာယ ထေရိယာ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နာ အတ္တနော သောကကာရဏံ အာရောစေသုံ။ ထေရီ တာသံ သောကံ ဝိနောဒေန္တီ –

၁၂၇။

‘‘ယဿ မဂ္ဂံ န ဇာနာသိ၊ အာဂတဿ ဂတဿ ဝါ၊

တံ ကုတော စာဂတံ သတ္တံ၊ မမ ပုတ္တောတိ ရောဒသိ။

၁၂၈။

‘‘မဂ္ဂဉ္စ ခေါဿ ဇာနာသိ၊ အာဂတဿ ဂတဿ ဝါ၊

န နံ သမနုသောစေသိ၊ ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပါဏိနော။

၁၂၉။

‘‘အယာစိတော တတာဂစ္ဆိ၊ နာနုညာတော ဣတော ဂတော၊

ကုတောစိ နူန အာဂန္တွာ၊ ဝသိတွာ ကတိပါဟကံ၊

ဣတောပိ အညေန ဂတော၊ တတောပညေန ဂစ္ဆတိ။

၁၃၀။

‘‘ပေတော မနုဿရူပေန၊ သံသရန္တော ဂမိဿတိ၊

ယထာဂတော တထာ ဂတော၊ ကာ တတ္ထ ပရိဒေဝနာ’’တိ။ –

ဣမာဟိ စတူဟိ ဂါထာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။

တာ တဿာ ဓမ္မံ သုတွာ သဉ္ဇာတသံဝေဂါ ထေရိယာ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိံသု။ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တိယော ဝိမုတ္တိပရိပါစနီယာနံ ဓမ္မာနံ ပရိပါကံ ဂတတ္တာ န စိရဿေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ အထ တာ အဓိဂတာရဟတ္တာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဥဒါနဝသေန ‘‘ယဿ မဂ္ဂံ န ဇာနာသီ’’တိအာဒိကာဟိ ဩဝါဒဂါထာဟိ သဒ္ဓိံ –

၁၃၁။

‘‘အဗ္ဗဟီ ဝတ မေ သလ္လံ၊ ဒုဒ္ဒသံ ဟဒယဿိတံ၊

ယာ မေ သောကပရေတာယ၊ ပုတ္တသောကံ ဗျပါနုဒိ။

၁၃၂။

‘‘သာဇ္ဇ အဗ္ဗူဠှသလ္လာဟံ၊ နိစ္ဆာတာ ပရိနိဗ္ဗုတာ၊

ဗုဒ္ဓံ ဓမ္မဉ္စ သင်္ဃဉ္စ၊ ဥပေမိ သရဏံ မုနိ’’န္တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ ဝိသုံ ဝိသုံ အဘာသိံသု။

တတ္ထ ယဿ မဂ္ဂံ န ဇာနာသိ၊ အာဂတဿ ဂတဿ ဝါတိ ယဿ သတ္တဿ ဣဓ အာဂတဿ အာဂတမဂ္ဂံ ဝါ ဣတော ဂတဿ ဂတမဂ္ဂံ ဝါ တွံ န ဇာနာသိ။ အနန္တရာ အတီတာနာဂတဘဝူပပတ္တိယော သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တံ ကုတော စာဂတံ သတ္တန္တိ တံ ဧဝံ အဝိညာတာဂတဂတမဂ္ဂံ ကုတောစိ ဂတိတော အာဂတမဂ္ဂံ အာဂစ္ဆန္တေန အန္တရာမဂ္ဂေ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အကတပရိစယသမာဂတပုရိသသဒိသံ သတ္တံ ကေဝလံ မမတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ မမ ပုတ္တောတိ ကုတော ကေန ကာရဏေန ရောဒသိ။ အပ္ပဋိကာရတော မမ ပုတ္တဿ စ အကာတဗ္ဗတော န ဧတ္ထ ရောဒနကာရဏံ အတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။

မဂ္ဂဉ္စ ခေါဿ ဇာနာသီတိ အဿ တဝ ပုတ္တာဘိမတဿ သတ္တဿ အာဂတဿ အာဂတမဂ္ဂဉ္စ ဂတဿ ဂတမဂ္ဂဉ္စ အထ ဇာနေယျာသိ။ န နံ သမနုသောစေသီတိ ဧဝမ္ပိ နံ န သမနုသောစေယျာသိ။ ကသ္မာ? ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပါဏိနော၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မေပိ ဟိ သတ္တာနံ သဗ္ဗေဟိ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝါ ဝိနာဘာဝါ တတ္ထ ဝသဝတ္တိတာယ အဘာဝတော၊ ပဂေဝ အဘိသမ္ပရာယံ။

အယာစိတော တတာဂစ္ဆီတိ တတော ပရလောကတော ကေနစိ အယာစိတော ဣဓ အာဂစ္ဆိ။ ‘‘အာဂတော’’တိပိ ပါဠိ၊ သော ဧဝတ္ထော။ နာနုညာတော ဣတော ဂတောတိ ဣဓလောကတော ကေနစိ အနနုညာတော ပရလောကံ ဂတော။ ကုတောစီတိ နိရယာဒိတော ယတော ကုတောစိ ဂတိတော။ နူနာတိ ပရိသင်္ကာယံ ။ ဝသိတွာ ကတိပါဟကန္တိ ကတိပယဒိဝသမတ္တံ ဣဓ ဝသိတွာ။ ဣတောပိ အညေန ဂတောတိ ဣတောပိ ဘဝတော အညေန ဂတော၊ ဣတော အညမ္ပိ ဘဝံ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဥပဂတော။ တတောပညေန ဂစ္ဆတီတိ တတောပိ ဘဝတော အညေန ဂမိဿတိ၊ အညမေဝ ဘဝံ ဥပဂမိဿတိ။

ပေတောတိ အပေတော တံ တံ ဘဝံ ဥပပဇ္ဇိတွာ တတော အပဂတော။ မနုဿရူပေနာတိ နိဒဿနမတ္တမေတံ၊ မနုဿဘာဝေန တိရစ္ဆာနာဒိဘာဝေန စာတိ အတ္ထော။ သံသရန္တောတိ အပရာပရံ ဥပပတ္တိဝသေန သံသရန္တော။ ယထာဂတော တထာ ဂတောတိ ယထာ အဝိညာတဂတိတော စ အနာမန္တေတွာ အာဂတော တထာ အဝိညာတဂတိကော အနနုညာတောဝ ဂတော။ ကာ တတ္ထ ပရိဒေဝနာတိ တတ္ထ တာဒိသေ အဝသဝတ္တိနိ ယထာကာမာဝစရေ ကာ နာမ ပရိဒေဝနာ၊ ကိံ ပရိဒေဝိတေန ပယောဇနန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဧတ္ထ စ အာဒိတော စတဿော ဂါထာ ပဋာစာရာယ ထေရိယာ တေသံ ပဉ္စမတ္တာနံ ဣတ္ထိသတာနံ သောကဝိနောဒနဝသေန ဝိသုံ ဝိသုံ ဘာသိတာ။ တဿာ ဩဝါဒေ ဌတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အဓိဂတဝိသေသာဟိ တာဟိ ပဉ္စသတမတ္တာဟိ ဘိက္ခုနီဟိ ဆပိ ဂါထာ ပစ္စေကံ ဘာသိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ပဉ္စသတာ ပဋာစာရာတိ ပဋာစာရာယ ထေရိယာ သန္တိကေ လဒ္ဓဩဝါဒတာယ ပဋာစာရာယ ဝုတ္တံ အဝေဒိသုန္တိ ကတွာ ‘‘ပဋာစာရာ’’တိ လဒ္ဓနာမာ ပဉ္စသတာ ဘိက္ခုနိယော။

ပဉ္စသတမတ္တာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဝါသေဋ္ဌီထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

ပုတ္တသောကေနဟံ အဋ္ဋာတိအာဒိကာ ဝါသေဋ္ဌိယာ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တီ အနုက္ကမေန သမ္ဘတဝိမောက္ခသမ္ဘာရာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တီ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဝေသာလိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တာ မာတာပိတူဟိ သမာနဇာတိကဿ ကုလပုတ္တဿ ဒိန္နာ ပတိကုလံ ဂန္တွာ တေန သဒ္ဓိံ သုခသံဝါသံ ဝသန္တီ ဧကံ ပုတ္တံ လဘိတွာ တသ္မိံ အာဓာဝိတွာ ပရိဓာဝိတွာ ဝိစရဏကာလေ ကာလံ ကတေ ပုတ္တသောကေန အဋ္ဋိတာ ဥမ္မတ္တိကာ အဟောသိ။ သာ ဉာတကေသု သာမိကေ စ တိကိစ္ဆံ ကရောန္တေသု တေသံ အဇာနန္တာနံယေဝ ပလာယိတွာ ယတော တတော ပရိဗ္ဘမန္တီ မိထိလာနဂရံ သမ္ပတ္တာ တတ္ထဒ္ဒသ ဘဂဝန္တံ အန္တရဝီထိယံ ဂစ္ဆန္တံ ဒန္တံ ဂုတ္တံ သံယတိန္ဒြိယံ နာဂံ။ ဒိသွာန သဟ ဒဿနေန ဗုဒ္ဓါနုဘာဝတော အပဂတုမ္မာဒါ ပကတိစိတ္တံ ပဋိလဘိ။ အထဿာ သတ္ထာ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ တံ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသံဝေဂါ သတ္ထာရံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာ သတ္ထု အာဏာယ ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတွာ ကတပုဗ္ဗကိစ္စာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဃဋေန္တီ ဝါယမန္တီ ပရိပက္ကဉာဏတာယ န စိရဿေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဥဒါနဝသေန –

၁၃၃။

‘‘ပုတ္တသောကေနဟံ အဋ္ဋာ၊ ခိတ္တစိတ္တာ ဝိသညိနီ၊

နဂ္ဂါ ပကိဏ္ဏကေသီ စ၊ တေန တေန ဝိစာရိဟံ။

၁၃၄။

‘‘ဝီထိသင်္ကာရကူဋေသု၊ သုသာနေ ရထိယာသု စ၊

အစရိံ တီဏိ ဝဿာနိ၊ ခုပ္ပိပါသာ သမပ္ပိတာ။

၁၃၅။

‘‘အထဒ္ဒသာသိံ သုဂတံ၊ နဂရံ မိထိလံ ပတိ၊

အဒန္တာနံ ဒမေတာရံ၊ သမ္ဗုဒ္ဓမကုတောဘယံ။

၁၃၆။

‘‘သစိတ္တံ ပဋိလဒ္ဓါန၊ ဝန္ဒိတွာန ဥပါဝိသိံ၊

သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ အနုကမ္ပာယ ဂေါတမော။

၁၃၇။

‘‘တဿ ဓမ္မံ သုဏိတွာန၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

ယုဉ္ဇန္တီ သတ္ထုဝစနေ၊ သစ္ဆာကာသိံ ပဒံ သိဝံ။

၁၃၈။

‘‘သဗ္ဗေ သောကာ သမုစ္ဆိန္နာ၊ ပဟီနာ ဧတဒန္တိကာ၊

ပရိညာတာ ဟိ မေ ဝတ္ထူ၊ ယတော သောကာန သမ္ဘဝေါ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ အဋ္ဋာတိ အဋ္ဋိတာ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော၊ အဋ္ဋိတာ ပီဠိတာတိ အတ္ထော။ ခိတ္တစိတ္တာတိ သောကုမ္မာဒေန ခိတ္တဟဒယာ။ တတော ဧဝ ပကတိသညာယ ဝိဂမေန ဝိသညိနီ။ ဟိရောတ္တပ္ပာဘာဝတော အပဂတဝတ္ထတာယ နဂ္ဂါ။ ဝိဓုတကေသတာယ ပကိဏ္ဏကေသီ။ တေန တေနာတိ ဂါမေန ဂါမံ နဂရေန နဂရံ ဝီထိယာ ဝီထိံ ဝိစရိံ အဟံ။

အထာတိ ပစ္ဆာ ဥမ္မာဒသံဝတ္တနိယဿ ကမ္မဿ ပရိက္ခယေ။ သုဂတန္တိ သောဘနဂမနတ္တာ သုန္ဒရံ ဌာနံ ဂတတ္တာ သမ္မာ ဂဒတ္တာ သမ္မာ စ ဂတတ္တာ သုဂတံ ဘဂဝန္တံ။ မိထိလံ ပတီတိ မိထိလာဘိမုခံ၊ မိထိလာနဂရာဘိမုခံ ဂစ္ဆန္တန္တိ အတ္ထော။

သစိတ္တံ ပဋိလဒ္ဓါနာတိ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန ဥမ္မာဒံ ပဟာယ အတ္တနော ပကတိစိတ္တံ ပဋိလဘိတွာ။

ယုဉ္ဇန္တီ သတ္ထုဝစနေတိ သတ္ထု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ ယောဂံ ကရောန္တီ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇန္တီ။ သစ္ဆာကာသိံ ပဒံ သိဝန္တိ သိဝံ ခေမံ စတူဟိ ယောဂေဟိ အနုပဒ္ဒုတံ နိဗ္ဗာနံ ပဒံ သစ္ဆိအကာသိံ။

ဧတဒန္တိကာတိ ဧတံ ဣဒါနိ မယာ အဓိဂတံ အရဟတ္တံ အန္တော ပရိယောသာနံ ဧတေသန္တိ ဧတဒန္တိကာ၊ သောကာ။ န ဒါနိ တေသံ သမ္ဘဝေါ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ယတော သောကာန သမ္ဘဝေါတိ ယတော အန္တောနိဇ္ဈာနလက္ခဏာနံ သောကာနံ သမ္ဘဝေါ၊ တေသံ သောကာနံ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓသင်္ခါတာ ဝတ္ထူ အဓိဋ္ဌာနာနိ ဉာတတီရဏပဟာနပရိညာဟိ ပရိညာတာ။ တသ္မာ သောကာ ဧတဒန္တိကာတိ ယောဇနာ။

ဝါသေဋ္ဌီထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ခေမာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဒဟရာ တွံ ရူပဝတီတိအာဒိကာ ခေမာယ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ပရာဓီနဝုတ္တိကာ ပရေသံ ဒါသီ အဟောသိ။ သာ ပရေသံ ဝေယျာဝစ္စကရဏေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တီ ဧကဒိဝသံ ပဒုမုတ္တရဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ အဂ္ဂသာဝကံ သုဇာတတ္ထေရံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသွာ တယော မောဒကေ ဒတွာ တံဒိဝသမေဝ အတ္တနော ကေသေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ထေရဿ ဒါနံ ဒတွာ ‘‘အနာဂတေ မဟာပညာ ဗုဒ္ဓဿ သာဝိကာ ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ ကတွာ ယာဝဇီဝံ ကုသလကမ္မေ အပ္ပမတ္တာ ဟုတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တီ အနုက္ကမေန ဆကာမသဂ္ဂေ၊ တေသံ တေသံ ဒေဝရာဇူနံ မဟေသိဘာဝေန ဥပပန္နာ၊ မနုဿလောကေပိ အနေကဝါရံ စက္ကဝတ္တီနံ မဏ္ဍလရာဇူနဉ္စ မဟေသိဘာဝံ ဥပဂတာ မဟာသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ မနုဿလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဝိညုတံ ပတွာ၊ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသံဝေဂါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဒသဝဿသဟဿာနိ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ ဟုတွာ ဗဟုဇနဿ ဓမ္မကထနာဒိနာ ပညာသံဝတ္တနိယကမ္မံ ကတွာ တတော စဝိတွာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တီ ဣမသ္မိံ ကပ္ပေ ဘဂဝတော စ ကကုသန္ဓဿ ဘဂဝတော စ ကောဏာဂမနဿ ကာလေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတွာ မဟန္တံ သင်္ဃာရာမံ ကာရေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ နိယျာဒေသိ။

ဘဂဝတော ပန ကဿပဒသဗလဿ ကာလေ ကိကိဿ ကာသိရညော သဗ္ဗဇေဋ္ဌိကာ သမဏီ နာမ ဓီတာ ဟုတွာ၊ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသံဝေဂါ အဂါရေယေဝ ဌိတာ၊ ဝီသတိ ဝဿသဟဿာနိ ကောမာရိဗြဟ္မစရိယံ စရန္တီ သမဏဂုတ္တာဒီဟိ အတ္တနော ဘဂိနီဟိ သဒ္ဓိံ ရမဏီယံ ပရိဝေဏံ ကာရေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ နိယျာဒေသိ။ ဧဝမေဝ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ အာယတနဂတံ ဥဠာရံ ပုညကမ္မံ ကတွာ သုဂတီသုယေဝ သံသရိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ မဒ္ဒရဋ္ဌေ သာကလနဂရေ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ခေမာတိဿာ နာမံ အဟောသိ၊ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစာ။ သာ ဝယပ္ပတ္တာ ဗိမ္ဗိသာရရညော ဂေဟံ ဂတာ။ သတ္ထရိ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ ရူပမတ္တာ ဟုတွာ ‘‘ရူပေ ဒေါသံ ဒဿေတီ’’တိ သတ္ထု ဒဿနာယ န ဂစ္ဆတိ။

ရာဇာ မနုဿေဟိ ဝေဠုဝနဿ ဝဏ္ဏေ ပကာသာပေတွာ ဒေဝိယာ ဝိဟာရဒဿနာယ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ။ အထ ဒေဝီ ‘‘ဝိဟာရံ ပဿိဿာမီ’’တိ ရာဇာနံ ပဋိပုစ္ဆိ။ ရာဇာ ‘‘ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ အဒိသွာ အာဂန္တုံ န လဘိဿသီ’’တိ ဝတွာ ပုရိသာနံ သညံ အဒါသိ – ‘‘ဗလက္ကာရေနပိ ဒေဝိံ ဒသဗလံ ဒဿေထာ’’တိ။ ဒေဝီ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဒိဝသဘာဂံ ခေပေတွာ နိဝတ္တေန္တီ သတ္ထာရံ အဒိသွာဝ ဂန္တုံ အာရဒ္ဓါ။ အထ နံ ရာဇပုရိသာ အနိစ္ဆန္တိမ္ပိ သတ္ထု သန္တိကံ နယိံသု။ သတ္ထာ တံ အာဂစ္ဆန္တိံ ဒိသွာ ဣဒ္ဓိယာ ဒေဝစ္ဆရာသဒိသံ ဣတ္ထိံ နိမ္မိနိတွာ တာလပဏ္ဏံ ဂဟေတွာ ဗီဇယမာနံ အကာသိ။ ခေမာ ဒေဝီ တံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘ဧဝရူပါ နာမ ဒေဝစ္ဆရပဋိဘာဂါ ဣတ္ထိယော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ တိဋ္ဌန္တိ၊ အဟံ ဧတာသံ ပရိစာရိကတာယပိ နပ္ပဟောမိ၊ မနမ္ပိ နိက္ကာရဏာ ပါပစိတ္တဿ ဝသေန နဋ္ဌာ’’တိ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ တမေဝ ဣတ္ထိံ ဩလောကယမာနာ အဋ္ဌာသိ။ အထဿာ ပဿန္တိယာဝ သတ္ထု အဓိဋ္ဌာနဗလေန သာ ဣတ္ထီ ပဌမဝယံ အတိက္ကမ္မ မဇ္ဈိမဝယမ္ပိ အတိက္ကမ္မ ပစ္ဆိမဝယံ ပတွာ ခဏ္ဍဒန္တာ ပလိတကေသာ ဝလိတ္တစာ ဟုတွာ သဒ္ဓိံ တာလပဏ္ဏေန ပရိဝတ္တိတွာ ပတိ ။ တတော ခေမာ ကတာဓိကာရတ္တာ ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘ဧဝံဝိဓမ္ပိ သရီရံ ဤဒိသံ ဝိပတ္တိံ ပါပုဏိ၊ မယှမ္ပိ သရီရံ ဧဝံဂတိကမေဝ ဘဝိဿတီ’’တိ။ အထဿာ စိတ္တာစာရံ ဉတွာ သတ္ထာ –

‘‘ယေ ရာဂရတ္တာနုပတန္တိ သောတံ၊ သယံ ကတံ မက္ကဋကောဝ ဇာလံ၊

ဧတမ္ပိ ဆေတွာန ပရိဗ္ဗဇန္တိ၊ အနပေက္ခိနော ကာမသုခံ ပဟာယာ’’တိ။ –

ဂါထမာဟ ။ သာ ဂါထာပရိယောသာနေ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏီတိ အဋ္ဌကထာသု အာဂတံ။ အပဒါနေ ပန ‘‘ဣမံ ဂါထံ သုတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတာ ရာဇာနံ အနုဇာနာပေတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏီ’’တိ အာဂတံ။ တတ္ထာယံ အပဒါနပါဠိ (အပ။ ထေရီ ၂။၂။၂၈၉-၃၈၃) –

‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊

ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။

‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ဇာတာ သေဋ္ဌိကုလေ အဟုံ၊

နာနာရတနပဇ္ဇောတေ၊ မဟာသုခသမပ္ပိတာ။

‘‘ဥပေတွာ တံ မဟာဝီရံ၊ အဿောသိံ ဓမ္မဒေသနံ၊

တတော ဇာတပ္ပသာဒါဟံ၊ ဥပေမိ သရဏံ ဇိနံ။

‘‘မာတရံ ပိတရံ စာဟံ၊ အာယာစိတွာ ဝိနာယကံ၊

နိမန္တယိတွာ သတ္တာဟံ၊ ဘောဇယိံ သဟသာဝကံ။

‘‘အတိက္ကန္တေ စ သတ္တာဟေ၊ မဟာပညာနမုတ္တမံ၊

ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဂ္ဂမှိ၊ ဌပေသိ နရသာရထိ။

‘‘တံ သုတွာ မုဒိတာ ဟုတွာ၊ ပုနော တဿ မဟေသိနော၊

ကာရံ ကတွာန တံ ဌာနံ၊ ပဏိပစ္စ ပဏီဒဟိံ။

‘‘တတော မမ ဇိနော အာဟ၊ သိဇ္ဈတံ ပဏိဓီ တဝ၊

သသင်္ဃေ မေ ကတံ ကာရံ၊ အပ္ပမေယျဖလံ တယာ။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒါ၊ ဩရသာ ဓမ္မနိမ္မိတာ၊

ဧတဒဂ္ဂမနုပ္ပတ္တာ၊ ခေမာ နာမ ဘဝိဿတိ။

‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊

ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသူပဂါ အဟံ။

‘‘တတော စုတာ ယာမမဂံ၊ တတောဟံ တုသိတံ ဂတာ၊

တတော စ နိမ္မာနရတိံ၊ ဝသဝတ္တိပုရံ တတော။

‘‘ယတ္ထ ယတ္ထူပပဇ္ဇာမိ၊ တဿ ကမ္မဿ ဝါဟသာ၊

တတ္ထ တတ္ထေဝ ရာဇူနံ၊ မဟေသိတ္တမကာရယိံ။

‘‘တတော စုတာ မနုဿတ္တေ၊ ရာဇူနံ စက္ကဝတ္တိနံ၊

မဏ္ဍလီနဉ္စ ရာဇူနံ၊ မဟေသိတ္တမကာရယိံ။

‘‘သမ္ပတ္တိံ အနုဘောတွာန၊ ဒေဝေသု မနုဇေသု စ၊

သဗ္ဗတ္ထ သုခိတာ ဟုတွာ၊ နေကကပ္ပေသု သံသရိံ။

‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ဝိပဿီ လောကနာယကော၊

ဥပ္ပဇ္ဇိ စာရုဒဿနော၊ သဗ္ဗဓမ္မဝိပဿကော။

‘‘တမဟံ လောကနာယကံ၊ ဥပေတွာ နရသာရထိံ၊

ဓမ္မံ ဘဏိတံ သုတွာန၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။

‘‘ဒသဝဿသဟဿာနိ၊ တဿ ဝီရဿ သာသနေ၊

ဗြဟ္မစရိယံ စရိတွာန၊ ယုတ္တယောဂါ ဗဟုဿုတာ။

‘‘ပစ္စယာကာရကုသလာ၊ စတုသစ္စဝိသာရဒါ၊

နိပုဏာ စိတ္တကထိကာ၊ သတ္ထုသာသနကာရိကာ။

‘‘တတော စုတာဟံ တုသိတံ၊ ဥပပန္နာ ယသဿိနီ၊

အဘိဘောမိ တဟိံ အညေ၊ ဗြဟ္မစာရီဖလေနဟံ။

‘‘ယတ္ထ ယတ္ထူပပန္နာဟံ၊ မဟာဘောဂါ မဟဒ္ဓနာ၊

မေဓာဝိနီ သီလဝတီ၊ ဝိနီတပရိသာပိ စ။

‘‘ဘဝါမိ တေန ကမ္မေန၊ ယောဂေန ဇိနသာသနေ၊

သဗ္ဗာ သမ္ပတ္တိယော မယှံ၊ သုလဘာ မနသော ပိယာ။

‘‘ယောပိ မေ ဘဝတေ ဘတ္တာ၊ ယတ္ထ ယတ္ထ ဂတာယပိ၊

ဝိမာနေတိ န မံ ကောစိ၊ ပဋိပတ္တိဗလေန မေ။

‘‘ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊

နာမေန ကောဏာဂမနော၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။

‘‘တဒါ ဟိ ဗာရာဏသိယံ၊ သုသမိဒ္ဓကုလပ္ပဇာ၊

ဓနဉ္ဇာနီ သုမေဓာ စ၊ အဟမ္ပိ စ တယော ဇနာ။

‘‘သင်္ဃာရာမမဒါသိမှ၊ ဒါနသဟာယိကာ ပုရေ၊

သင်္ဃဿ စ ဝိဟာရမ္ပိ၊ ဥဒ္ဒိဿ ကာရိကာ မယံ။

‘‘တတော စုတာ မယံ သဗ္ဗာ၊ တာဝတိံသူပဂါ အဟုံ၊

ယသသာ အဂ္ဂတံ ပတ္တာ၊ မနုဿေသု တထေဝ စ။

‘‘ဣမသ္မိံယေဝ ကပ္ပမှိ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊

ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။

‘‘ဥပဋ္ဌာကော မဟေသိဿ၊ တဒါ အာသိ နရိဿရော၊

ကာသိရာဇာ ကိကီ နာမ၊ ဗာရာဏသိပုရုတ္တမေ။

‘‘တဿာသိံ ဇေဋ္ဌိကာ ဓီတာ၊ သမဏီ ဣတိ ဝိဿုတာ၊

ဓမ္မံ သုတွာ ဇိနဂ္ဂဿ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမရောစယိံ။

‘‘အနုဇာနိ န နော တာတော၊ အဂါရေဝ တဒါ မယံ၊

ဝီသဝဿသဟဿာနိ၊ ဝိစရိမှ အတန္ဒိတာ။

‘‘ကောမာရိဗြဟ္မစရိယံ၊ ရာဇကညာ သုခေဓိတာ၊

ဗုဒ္ဓါပဋ္ဌာနနိရတာ၊ မုဒိတာ သတ္တ ဓီတရော။

‘‘သမဏီ သမဏဂုတ္တာ စ၊ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုဒါယိကာ၊

ဓမ္မာ စေဝ သုဓမ္မာ စ၊ သတ္တမီ သင်္ဃဒါယိကာ။

‘‘အဟံ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ၊ ပဋာစာရာ စ ကုဏ္ဍလာ၊

ကိသာဂေါတမီ ဓမ္မဒိန္နာ၊ ဝိသာခါ ဟောတိ သတ္တမီ။

‘‘ကဒါစိ သော နရာဒိစ္စော၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ အဗ္ဘုတံ၊

မဟာနိဒါနသုတ္တန္တံ၊ သုတွာ တံ ပရိယာပုဏိံ။

‘‘တေဟိ ကမ္မေဟိ သုကတေဟိ၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊

ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။

‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ သာကလာယ ပုရုတ္တမေ၊

ရညော မဒ္ဒဿ ဓီတာမှိ၊ မနာပါ ဒယိတာ ပိယာ။

‘‘သဟ မေ ဇာတမတ္တမှိ၊ ခေမံ တမှိ ပုရေ အဟု၊

တတော ခေမာတိ နာမံ မေ၊ ဂုဏတော ဥပပဇ္ဇထ။

‘‘ယဒါဟံ ယောဗ္ဗနံ ပတ္တာ၊ ရူပလာဝညဘူသိတာ၊

တဒါ အဒါသိ မံ တာတော၊ ဗိမ္ဗိသာရဿ ရာဇိနော။

‘‘တဿာဟံ သုပ္ပိယာ အာသိံ၊ ရူပကေလာယနေ ရတာ၊

ရူပါနံ ဒေါသဝါဒီတိ၊ န ဥပေသိံ မဟာဒယံ။

‘‘ဗိမ္ဗိသာရော တဒါ ရာဇာ၊ မမာနုဂ္ဂဟဗုဒ္ဓိယာ၊

ဝဏ္ဏယိတွာ ဝေဠုဝနံ၊ ဂါယကေ ဂါပယီ မမံ။

‘‘ရမ္မံ ဝေဠုဝနံ ယေန၊ န ဒိဋ္ဌံ သုဂတာလယံ၊

န တေန နန္ဒနံ ဒိဋ္ဌံ၊ ဣတိ မညာမသေ မယံ။

‘‘ယေန ဝေဠုဝနံ ဒိဋ္ဌံ၊ နရနန္ဒနနန္ဒနံ၊

သုဒိဋ္ဌံ နန္ဒနံ တေန၊ အမရိန္ဒသုနန္ဒနံ။

‘‘ဝိဟာယ နန္ဒနံ ဒေဝါ၊ ဩတရိတွာ မဟီတလံ၊

ရမ္မံ ဝေဠုဝနံ ဒိသွာ၊ န တပ္ပန္တိ သုဝိမှိတာ။

‘‘ရာဇပုညေန နိဗ္ဗတ္တံ၊ ဗုဒ္ဓပုညေန ဘူသိတံ၊

ကော ဝတ္တာ တဿ နိဿေသံ၊ ဝနဿ ဂုဏသဉ္စယံ။

‘‘တံ သုတွာ ဝနသမိဒ္ဓံ၊ မမ သောတမနောဟရံ၊

ဒဋ္ဌုကာမာ တမုယျာနံ၊ ရညော အာရောစယိံ တဒါ။

‘‘မဟတာ ပရိဝါရေန၊ တဒါ စ သော မဟီပတိ၊

မံ ပေသေသိ တမုယျာနံ၊ ဒဿနာယ သမုဿုကံ။

‘‘ဂစ္ဆ ပဿ မဟာဘောဂေ၊ ဝနံ နေတ္တရသာယနံ၊

ယံ သဒါ ဘာတိ သိရိယာ၊ သုဂတာဘာနုရဉ္ဇိတံ။

‘‘ယဒါ စ ပိဏ္ဍာယ မုနိ၊ ဂိရိဗ္ဗဇပုရုတ္တမံ၊

ပဝိဋ္ဌောဟံ တဒါယေဝ၊ ဝနံ ဒဋ္ဌုမုပါဂမိံ။

‘‘တဒါ တံ ဖုလ္လဝိပိနံ၊ နာနာဘမရကူဇိတံ၊

ကောကိလာဂီတသဟိတံ၊ မယူရဂဏနစ္စိတံ။

‘‘အပ္ပသဒ္ဒမနာကိဏ္ဏံ၊ နာနာစင်္ကမဘူသိတံ၊

ကုဋိမဏ္ဍပသံကိဏ္ဏံ၊ ယောဂီဝရဝိရာဇိတံ။

‘‘ဝိစရန္တီ အမညိဿံ၊ သဖလံ နယနံ မမ၊

တတ္ထာပိ တရုဏံ ဘိက္ခုံ၊ ယုတ္တံ ဒိသွာ ဝိစိန္တယိံ။

‘‘ဤဒိသေ ဝိပိနေ ရမ္မေ၊ ဌိတောယံ နဝယောဗ္ဗနေ၊

ဝသန္တမိဝ ကန္တေန၊ ရူပေန စ သမနွိတော။

‘‘နိသိန္နော ရုက္ခမူလမှိ၊ မုဏ္ဍော သင်္ဃာဋိပါရုတော၊

ဈာယတေ ဝတယံ ဘိက္ခု၊ ဟိတွာ ဝိသယဇံ ရတိံ။

‘‘နနု နာမ ဂဟဋ္ဌေန၊ ကာမံ ဘုတွာ ယထာသုခံ၊

ပစ္ဆာ ဇိဏ္ဏေန ဓမ္မောယံ၊ စရိတဗ္ဗော သုဘဒ္ဒကော။

‘‘သုညကန္တိ ဝိဒိတွာန၊ ဂန္ဓဂေဟံ ဇိနာလယံ၊

ဥပေတွာ ဇိနမဒ္ဒက္ခံ၊ ဥဒယန္တံ ဝ ဘာကရံ။

‘‘ဧကကံ သုခမာသီနံ၊ ဗီဇမာနံ ဝရိတ္ထိယာ၊

ဒိသွာနေဝံ ဝိစိန္တေသိံ၊ နာယံ လူခေါ နရာသဘော။

‘‘သာ ကညာ ကနကာဘာသာ၊ ပဒုမာနနလောစနာ၊

ဗိမ္ဗောဋ္ဌီ ကုန္ဒဒသနာ၊ မနောနေတ္တရသာယနာ။

‘‘ဟေမဒေါလာဘသဝနာ၊ ကလိကာကာရသုတ္ထနီ၊

ဝေဒိမဇ္ဈာဝ သုဿောဏီ၊ ရမ္ဘောရု စာရုဘူသနာ။

‘‘ရတ္တံသကုပသံဗျာနာ ၊ နီလမဋ္ဌနိဝါသနာ၊

အတပ္ပနေယျရူပေန၊ ဟာသဘာဝသမနွိတာ။

‘‘ဒိသွာ တမေဝံ စိန္တေသိံ၊ အဟောယမဘိရူပိနီ၊

န မယာနေန နေတ္တေန၊ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ ကုဒါစနံ။

‘‘တတော ဇရာဘိဘူတာ သာ၊ ဝိဝဏ္ဏာ ဝိကတာနနာ၊

ဘိန္နဒန္တာ သေတသိရာ၊ သလာလာ ဝဒနာသုစိ။

‘‘သံခိတ္တကဏ္ဏာ သေတက္ခီ၊ လမ္ဗာသုဘပယောဓရာ၊

ဝလိဝိတတသဗ္ဗင်္ဂီ၊ သိရာဝိတတဒေဟိနီ။

‘‘နတင်္ဂါ ဒဏ္ဍဒုတိယာ၊ ဥပ္ဖာသုလိကတာ ကိသာ၊

ပဝေဓမာနာ ပတိတာ၊ နိဿသန္တီ မုဟုံ မုဟုံ။

‘‘တတော မေ အာသိ သံဝေဂေါ၊ အဗ္ဘုတော လောမဟံသနော၊

ဓိရတ္ထု ရူပံ အသုစိံ၊ ရမန္တေ ယတ္ထ ဗာလိသာ။

‘‘တဒါ မဟာကာရုဏိကော၊ ဒိသွာ သံဝိဂ္ဂမာနသံ၊

ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုဂတော၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။

‘‘အာတုရံ အသုစိံ ပူတိံ၊ ပဿ ခေမေ သမုဿယံ၊

ဥဂ္ဃရန္တံ ပဂ္ဃရန္တံ၊ ဗာလာနံ အဘိနန္ဒိတံ။

‘‘အသုဘာယ စိတ္တံ ဘာဝေဟိ၊ ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ၊

သတိ ကာယဂတာ တျတ္ထု၊ နိဗ္ဗိဒါ ဗဟုလာ ဘဝ။

‘‘ယထာ ဣဒံ တထာ ဧတံ၊ ယထာ ဧတံ တထာ ဣဒံ၊

အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ၊ ကာယေ ဆန္ဒံ ဝိရာဇယ။

‘‘အနိမိတ္တဉ္စ ဘာဝေဟိ၊ မာနာနုသယမုဇ္ဇဟ၊

တတော မာနာဘိသမယာ၊ ဥပသန္တာ စရိဿသိ။

‘‘ယေ ရာဂရတ္တာနုပတန္တိ သောတံ၊ သယံ ကတံ မက္ကဋကောဝ ဇာလံ၊

ဧတမ္ပိ ဆေတွာန ပရိဗ္ဗဇန္တိ၊ အနပေက္ခိနော ကာမသုခံ ပဟာယ။

‘‘တတော ကလ္လိတစိတ္တံ မံ၊ ဉတွာန နရသာရထိ၊

မဟာနိဒါနံ ဒေသေသိ၊ သုတ္တန္တံ ဝိနယာယ မေ။

‘‘သုတွာ သုတ္တန္တသေဋ္ဌံ တံ၊ ပုဗ္ဗသညမနုဿရိံ၊

တတ္ထ ဌိတာဝဟံ သန္တီ၊ ဓမ္မစက္ခုံ ဝိသောဓယိံ။

‘‘နိပတိတွာ မဟေသိဿ၊ ပါဒမူလမှိ တာဝဒေ၊

အစ္စယံ ဒေသနတ္ထာယ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။

‘‘နမော တေ သဗ္ဗဒဿာဝိ၊ နမော တေ ကရုဏာကရ၊

နမော တေ တိဏ္ဏသံသာရ၊ နမော တေ အမတံ ဒဒ။

‘‘ဒိဋ္ဌိဂဟနပက္ခန္ဒာ၊ ကာမရာဂဝိမောဟိတာ၊

တယာ သမ္မာ ဥပါယေန၊ ဝိနီတာ ဝိနယေ ရတာ။

‘‘အဒဿနေန ဝိဘောဂါ၊ တာဒိသာနံ မဟေသိနံ၊

အနုဘောန္တိ မဟာဒုက္ခံ၊ သတ္တာ သံသာရသာဂရေ။

‘‘ယဒါဟံ လောကသရဏံ၊ အရဏံ အရဏန္တဂုံ၊

နာဒ္ဒသာမိ အဒူရဋ္ဌံ၊ ဒေသယာမိ တမစ္စယံ။

‘‘မဟာဟိတံ ဝရဒဒံ၊ အဟိတောတိ ဝိသင်္ကိတာ၊

နောပေသိံ ရူပနိရတာ၊ ဒေသယာမိ တမစ္စယံ။

‘‘တဒါ မဓုရနိဂ္ဃောသော၊ မဟာကာရုဏိကော ဇိနော၊

အဝေါစ တိဋ္ဌ ခေမေတိ၊ သိဉ္စန္တော အမတေန မံ။

‘‘တဒါ ပကမျ သိရသာ၊ ကတွာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ၊

ဂန္တွာ ဒိသွာ နရပတိံ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။

‘‘အဟော သမ္မာ ဥပါယော တေ၊ စိန္တိတောယမရိန္ဒမ၊

ဝနဒဿနကာမာယ၊ ဒိဋ္ဌော နိဗ္ဗာနတော မုနိ။

‘‘ယဒိ တေ ရုစ္စတေ ရာဇ၊ သာသနေ တဿ တာဒိနော၊

ပဗ္ဗဇိဿာမိ ရူပေဟံ၊ နိဗ္ဗိန္နာ မုနိဝါဏိနာ။

‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန၊ တဒါဟ သ မဟီပတိ၊

အနုဇာနာမိ တေ ဘဒ္ဒေ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ တဝ သိဇ္ဈတု။

‘‘ပဗ္ဗဇိတွာ တဒါ စာဟံ၊ အဒ္ဓမာသေ ဥပဋ္ဌိတေ၊

ဒီပေါဒယဉ္စ ဘေဒဉ္စ၊ ဒိသွာ သံဝိဂ္ဂမာနသာ။

‘‘နိဗ္ဗိန္နာ သဗ္ဗသင်္ခါရေ၊ ပစ္စယာကာရကောဝိဒါ၊

စတုရောဃေ အတိက္ကမ္မ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။

‘‘ဣဒ္ဓီသု စ ဝသီ အာသိံ၊ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ၊

စေတောပရိယဉာဏဿ၊ ဝသီ စာပိ ဘဝါမဟံ။

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊

သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏာ၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။

‘‘အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တီသ၊ ပဋိဘာနေ တထေဝ စ၊

ပရိသုဒ္ဓံ မမ ဉာဏံ၊ ဥပ္ပန္နံ ဗုဒ္ဓသာသနေ။

‘‘ကုသလာဟံ ဝိသုဒ္ဓီသု၊ ကထာဝတ္ထုဝိသာရဒါ၊

အဘိဓမ္မနယညူ စ၊ ဝသိပ္ပတ္တာမှိ သာသနေ။

‘‘တတော တောရဏဝတ္ထုသ္မိံ၊ ရညာ ကောသလသာမိနာ၊

ပုစ္ဆိတာ နိပုဏေ ပဉှေ၊ ဗျာကရောန္တီ ယထာတထံ။

‘‘တဒါ သ ရာဇာ သုဂတံ၊ ဥပသင်္ကမ္မ ပုစ္ဆထ၊

တထေဝ ဗုဒ္ဓါ ဗျာကာသိ၊ ယထာ တေ ဗျာကတာ မယာ။

‘‘ဇိနော တသ္မိံ ဂုဏေ တုဋ္ဌော၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ၊

မဟာပညာနမဂ္ဂါတိ၊ ဘိက္ခုနီနံ နရုတ္တမော။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ (အပ။ ထေရီ ၂။၂။၂၈၉-၃၈၃)၊

အရဟတ္တံ ပန ပတွာ ဖလသုခေန နိဗ္ဗာနသုခေန စ ဝိဟရန္တိယာ ဣမိဿာ ထေရိယာ သတိပိ အညာသံ ခီဏာသဝတ္ထေရီနံ ပညာဝေပုလ္လပ္ပတ္တိယံ တတ္ထ ပန ကတာဓိကာရတာယ မဟာပညာဘာဝေါ ပါကဋော အဟောသိ။ တထာ ဟိ နံ ဘဂဝါ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရေ အရိယဂဏမဇ္ဈေ နိသိန္နော ပဋိပါဋိယာ ဘိက္ခုနိယော ဌာနန္တရေ ဌပေန္တော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝိကာနံ ဘိက္ခုနီနံ မဟာပညာနံ ယဒိဒံ ခေမာ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၃၅-၂၃၆) မဟာပညတာယ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ တံ ဧကဒိဝသံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသိန္နံ မာရော ပါပိမာ တရုဏရူပေန ဥပသင်္ကမိတွာ ကာမေဟိ ပလောဘေန္တော –

၁၃၉။

‘‘ဒဟရာ တွံ ရူပဝတီ၊ အဟမ္ပိ ဒဟရော ယုဝါ၊

ပဉ္စင်္ဂိကေန တုရိယေန၊ ဧဟိ ခေမေ ရမာမသေ’’တိ။ – ဂါထမာဟ ၊

တဿတ္ထော – ခေမေ၊ တွံ တရုဏပ္ပတ္တာ၊ ယောဗ္ဗနေ ဌိတာ ရူပသမ္ပန္နာ၊ အဟမ္ပိ တရုဏော ယုဝါ၊ တသ္မာ မယံ ယောဗ္ဗညံ အခေပေတွာ ပဉ္စင်္ဂိကေန တုရိယေန ဝဇ္ဇမာနေန ဧဟိ ကာမခိဍ္ဍာရတိယာ ရမာမ ကီဠာမာတိ။

တံ သုတွာ သာ ကာမေသု သဗ္ဗဓမ္မေသု စ အတ္တနော ဝိရတ္တဘာဝံ တဿ စ မာရဘာဝံ အတ္တာဘိနိဝေသေသု သတ္တေသု အတ္တနော ထာမဂတံ အပ္ပသာဒံ ကတကိစ္စတဉ္စ ပကာသေန္တီ –

၁၄၀။

‘‘ဣမိနာ ပူတိကာယေန၊ အာတုရေန ပဘင်္ဂုနာ၊

အဋ္ဋိယာမိ ဟရာယာမိ၊ ကာမတဏှာ သမူဟတာ။

၁၄၁။

‘‘သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ၊ ခန္ဓာသံ အဓိကုဋ္ဋနာ၊

ယံ တွံ ကာမရတိံ ဗြူသိ၊ အရတီ ဒါနိ သာ မမ။

၁၄၂။

‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဝိဟတာ နန္ဒီ၊ တမောခန္ဓော ပဒါလိတော၊

ဧဝံ ဇာနာဟိ ပါပိမ၊ နိဟတော တွမသိ အန္တက။

၁၄၃။

‘‘နက္ခတ္တာနိ နမဿန္တာ၊ အဂ္ဂိံ ပရိစရံ ဝနေ၊

ယထာဘုစ္စမဇာနန္တာ၊ ဗာလာ သုဒ္ဓိမမညထ။

၁၄၄။

‘‘အဟဉ္စ ခေါ နမဿန္တီ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ပုရိသုတ္တမံ၊

ပမုတ္တာ သဗ္ဗဒုက္ခေဟိ၊ သတ္ထုသာသနကာရိကာ’’တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ အဂ္ဂိံ ပရိစရံ ဝနေတိ တပေါဝနေ အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပရိစရန္တော။ ယထာဘုစ္စမဇာနန္တာတိ ပဝတ္တိယော ယထာဘူတံ အပရိဇာနန္တာ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနမေဝ။

ခေမာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ သုဇာတာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

အလင်္ကတာ သုဝသနာတိအာဒိကာ သုဇာတာယ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တီ အနုက္ကမေန သမ္ဘတဝိမောက္ခသမ္ဘာရာ ဟုတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာကေတနဂရေ သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တာ မာတာပိတူဟိ သမာနဇာတိကဿ သေဋ္ဌိပုတ္တဿ ဒိန္နာ ဟုတွာ ပတိကုလံ ဂတာ။ တတ္ထ တေန သဒ္ဓိံ သုခသံဝါသံ ဝသန္တီ ဧကဒိဝသံ ဥယျာနံ ဂန္တွာ နက္ခတ္တကီဠံ ကီဠိတွာ ပရိဇနေန သဒ္ဓိံ နဂရံ အာဂစ္ဆန္တီ အဉ္ဇနဝနေ သတ္ထာရံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ တဿာ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေတွာ ကလ္လစိတ္တတံ ဉတွာ ဥပရိ သာမုက္ကံသိကံ ဓမ္မဒေသနံ ပကာသေသိ။ သာ ဒေသနာဝသာနေ အတ္တနော ကတာဓိကာရတာယ ဉာဏဿ ပရိပါကံ ဂတတ္တာ စ ၊ သတ္ထု စ ဒေသနာဝိလာသေန ယထာနိသိန္နာဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဂေဟံ ဂန္တွာ သာမိကဉ္စ မာတာပိတရော စ အနုဇာနာပေတွာ သတ္ထုအာဏာယ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိ။ ပဗ္ဗဇိတွာ စ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဥဒါနဝသေန –

၁၄၅။

‘‘အလင်္ကတာ သုဝသနာ၊ မာလိနီ စန္ဒနောက္ခိတာ၊

သဗ္ဗာဘရဏသဉ္ဆန္နာ၊ ဒါသီဂဏပုရက္ခတာ။

၁၄၆။

‘‘အန္နံ ပါနဉ္စ အာဒါယ၊ ခဇ္ဇံ ဘောဇ္ဇံ အနပ္ပကံ၊

ဂေဟတော နိက္ခမိတွာန၊ ဥယျာနမဘိဟာရယိံ။

၁၄၇။

‘‘တတ္ထ ရမိတွာ ကီဠိတွာ၊ အာဂစ္ဆန္တီ သကံ ဃရံ၊

ဝိဟာရံ ဒဋ္ဌုံ ပါဝိသိံ၊ သာကေတေ အဉ္ဇနံ ဝနံ။

၁၄၈။

‘‘ဒိသွာန လောကပဇ္ဇောတံ၊ ဝန္ဒိတွာန ဥပါဝိသိံ၊

သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ အနုကမ္ပာယ စက္ခုမာ။

၁၄၉။

‘‘သုတွာ စ ခေါ မဟေသိဿ၊ သစ္စံ သမ္ပဋိဝိဇ္ဈဟံ၊

တတ္ထေဝ ဝိရဇံ ဓမ္မံ၊ ဖုသယိံ အမတံ ပဒံ။

၁၅၀။

‘‘တတော ဝိညာတသဒ္ဓမ္မာ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ အမောဃံ ဗုဒ္ဓသာသန’’န္တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ အလင်္ကတာတိ ဝိဘူသိတာ။ တံ ပန အလင်္ကတာကာရံ ဒဿေတုံ ‘‘သုဝသနာ မာလိနီ စန္ဒနောက္ခိတာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ မာလိနီတိ မာလာဓာရိနီ။ စန္ဒနောက္ခိတာတိ စန္ဒနာနုလိတ္တာ။ သဗ္ဗာဘရဏသဉ္ဆန္နာတိ ဟတ္ထူပဂါဒီဟိ သဗ္ဗေဟိ အာဘရဏေဟိ အလင်္ကာရဝသေန သဉ္ဆာဒိတသရီရာ။

အန္နံပါနဉ္စ အာဒါယ၊ ခဇ္ဇံ ဘောဇ္ဇံ အနပ္ပကန္တိ သာလိဩဒနာဒိအန္နံ၊ အမ္ဗပါနာဒိပါနံ၊ ပိဋ္ဌခါဒနီယာဒိခဇ္ဇံ၊ အဝသိဋ္ဌံ အာဟာရသင်္ခါတံ ဘောဇ္ဇဉ္စ ပဟူတံ ဂဟေတွာ။ ဥယျာနမဘိဟာရယိန္တိ နက္ခတ္တကီဠာဝသေန ဥယျာနံ ဥပနေသိံ။ အန္နပါနာဒိံ တတ္ထ အာနေတွာ သဟ ပရိဇနေန ကီဠန္တီ ရမန္တီ ပရိစာရေသိန္တိ အဓိပ္ပာယော။

သာကေတေ အဉ္ဇနံ ဝနန္တိ သာကေတသမီပေ အဉ္ဇနဝနေ ဝိဟာရံ ပါဝိသိံ။

လောကပဇ္ဇောတန္တိ ဉာဏပဇ္ဇောတေန လောကဿ ပဇ္ဇောတဘူတံ။

ဖုသယိန္တိ ဖုသိံ၊ အဓိဂစ္ဆိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

သုဇာတာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ အနောပမာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စေ ကုလေတိအာဒိကာ အနောပမာယ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တီ အနုက္ကမေန ဝိမုတ္တိပရိပါစနီယေ ဓမ္မေ ပရိဗြူဟိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာကေတနဂရေ မဇ္ဈဿ နာမ သေဋ္ဌိနော ဓီတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿာ ရူပသမ္ပတ္တိယာ အနောပမာတိ နာမံ အဟောသိ။ တဿာ ဝယပ္ပတ္တကာလေ ဗဟူ သေဋ္ဌိပုတ္တာ ရာဇမဟာမတ္တာ ရာဇာနော စ ပိတု ဒူတံ ပါဟေသုံ – ‘‘အတ္တနော ဓီတရံ အနောပမံ ဒေဟိ၊ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ တေ ဒဿာမာ’’တိ။ သာ တံ သုတွာ ဥပနိဿယသမ္ပန္နတာယ ‘‘ဃရာဝါသေန မယှံ အတ္ထော နတ္ထီ’’တိ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ဉာဏဿ ပရိပါကံ ဂတတ္တာ ဒေသနာနုသာရေန ဝိပဿနံ အာရဘိတွာ တံ ဥဿုက္ကာပေန္တီ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ တတိယဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သာ သတ္ထာရံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာ သတ္ထုအာဏာယ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဥဒါနဝသေန –

၁၅၁။

‘‘ဥစ္စေ ကုလေ အဟံ ဇာတာ၊ ဗဟုဝိတ္တေ မဟဒ္ဓနေ၊

ဝဏ္ဏရူပေန သမ္ပန္နာ၊ ဓီတာ မဇ္ဈဿ အတြဇာ။

၁၅၂။

‘‘ပတ္ထိတာ ရာဇပုတ္တေဟိ၊ သေဋ္ဌိပုတ္တေဟိ ဂိဇ္ဈိတာ၊

ပိတု မေ ပေသယီ ဒူတံ၊ ဒေထ မယှံ အနောပမံ။

၁၅၃။

‘‘ယတ္တကံ တုလိတာ ဧသာ၊ တုယှံ ဓီတာ အနောပမာ၊

တတော အဋ္ဌဂုဏံ ဒဿံ၊ ဟိရညံ ရတနာနိ စ။

၁၅၄။

‘‘သာဟံ ဒိသွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ လောကဇေဋ္ဌံ အနုတ္တရံ၊

တဿ ပါဒါနိ ဝန္ဒိတွာ၊ ဧကမန္တံ ဥပါဝိသိံ။

၁၅၅။

‘‘သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ အနုကမ္ပာယ ဂေါတမော၊

နိသိန္နာ အာသနေ တသ္မိံ၊ ဖုသယိံ တတိယံ ဖလံ။

၁၅၆။

‘‘တတော ကေသာနိ ဆေတွာန၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

အဇ္ဇ မေ သတ္တမီ ရတ္တိ၊ ယတော တဏှာ ဝိသေသိတာ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ဥစ္စေ ကုလေတိ ဥဠာရတမေ ဝေဿကုလေ။ ဗဟုဝိတ္တေတိ အလင်္ကာရာဒိပဟူတဝိတ္တူပကရဏေ။ မဟဒ္ဓနေတိ နိဓာနဂတဿေဝ စတ္တာရီသကောဋိပရိမာဏဿ မဟတော ဓနဿ အတ္ထိဘာဝေန မဟဒ္ဓနေ အဟံ ဇာတာတိ ယောဇနာ။ ဝဏ္ဏရူပေန သမ္ပန္နာတိ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နာ စေဝ ရူပသမ္ပန္နာ စ၊ သိနိဒ္ဓဘာသုရာယ ဆဝိသမ္ပတ္တိယာ ဝတ္ထာဘရဏာဒိသရီရာဝယဝသမ္ပတ္တိယာ စ သမန္နာဂတာတိ အတ္ထော။ ဓီတာ မဇ္ဈဿ အတြဇာတိ မဇ္ဈနာမဿ သေဋ္ဌိနော ဩရသာ ဓီတာ။

ပတ္ထိတာ ရာဇပုတ္တေဟီတိ ‘‘ကထံ နု ခေါ တံ လဘေယျာမာ’’တိ ရာဇကုမာရေဟိ အဘိပတ္ထိတာ။ သေဋ္ဌိပုတ္တေဟိ ဂိဇ္ဈိတာတိ တထာ သေဋ္ဌိကုမာရေဟိပိ အဘိဂိဇ္ဈိတာ ပစ္စာသီသိတာ။ ဒေထ မယှံ အနောပမန္တိ ရာဇပုတ္တာဒယော ‘‘ဒေထ မယှံ အနောပမံ ဒေထ မယှ’’န္တိ ပိတု သန္တိကေ ဒူတံ ပေသယိံသု။

ယတ္တကံ တုလိတာ ဧသာတိ ‘‘တုယှံ ဓီတာ အနောပမာ ယတ္တကံ ဓနံ အဂ္ဃတီ’’တိ တုလိတာ လက္ခဏညူဟိ ပရိစ္ဆိန္နာ၊ ‘‘တတော အဋ္ဌဂုဏံ ဒဿာမီ’’တိ ပိတု မေ ပေသယိ ဒူတန္တိ ယောဇနာ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

အနောပမာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ မဟာပဇာပတိဂေါတမီထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဗုဒ္ဓဝီရ နမော တျတ္ထူတိအာဒိကာ မဟာပဇာပတိဂေါတမိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ကိရ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တီ သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုနိံ ရတ္တညူနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ၊ အဓိကာရကမ္မံ ကတွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတွာ ယာဝဇီဝံ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ကပ္ပသတသဟဿံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရိတွာ၊ ကဿပဿ စ ဘဂဝတော အန္တရေ အမှာကဉ္စ ဘဂဝတော ဗုဒ္ဓသုညေ လောကေ ဗာရာဏသိယံ ပဉ္စန္နံ ဒါသိသတာနံ ဇေဋ္ဌိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထ သာ ဝဿူပနာယိကသမယေ ပဉ္စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရတော ဣသိပတနေ ဩတရိတွာ၊ နဂရေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဣသိပတနမေဝ ဂန္တွာ၊ ဝဿူပနာယိကသမယေ ကုဋိယာ အတ္ထာယ ဟတ္ထကမ္မံ ပရိယေသန္တေ ဒိသွာ၊ တာ ဒါသိယော တာသံ အတ္တနော စ သာမိကေ သမာဒပေတွာ စင်္ကမာဒိပရိဝါရသမ္ပန္နာ ပဉ္စ ကုဋိယော ကာရေတွာ၊ မဉ္စပီဌပါနီယပရိဘောဇနီယဘာဇနာဒီနိ ဥပဋ္ဌပေတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ တေမာသံ တတ္ထေဝ ဝသနတ္ထာယ ပဋိညံ ကာရေတွာ ဝါရဘိက္ခံ ပဋ္ဌပေသုံ။ ယာ အတ္တနော ဝါရဒိဝသေ ဘိက္ခံ ဒါတုံ န သက္ကောတိ၊ တဿာ သယံ သကဂေဟတော နီဟရိတွာ ဒေတိ။ ဧဝံ တေမာသံ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ ပဝါရဏာယ သမ္ပတ္တာယ ဧကေကံ ဒါသိံ ဧကေကံ သာဋကံ ဝိဿဇ္ဇာပေသိ။ ပဉ္စထူလသာဋကသတာနိ အဟေသုံ။ တာနိ ပရိဝတ္တာပေတွာ ပဉ္စန္နံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ တိစီဝရာနိ ကတွာ အဒါသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ တာသံ ပဿန္တီနံယေဝ အာကာသေန ဂန္ဓမာဒနပဗ္ဗတံ အဂမံသု။

တာပိ သဗ္ဗာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တာသံ ဇေဋ္ဌိကာ တတော စဝိတွာ ဗာရာဏသိယာ အဝိဒူရေ ပေသကာရဂါမေ ပေသကာရဇေဋ္ဌကဿ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတွာ၊ ပဒုမဝတိယာ ပုတ္တေ ပဉ္စသတေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဒိသွာ သမ္ပိယာယမာနာ သဗ္ဗေ ဝန္ဒိတွာ ဘိက္ခံ အဒါသိ။ တေ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ဂန္ဓမာဒနမေဝ အဂမံသု။ သာပိ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တီ အမှာကံ သတ္ထု နိဗ္ဗတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဒေဝဒဟနဂရေ မဟာသုပ္ပဗုဒ္ဓဿ ဂေဟေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ၊ ဂေါတမီတိဿာ ဂေါတ္တာဂတမေဝ နာမံ အဟောသိ၊ မဟာမာယာယ ကနိဋ္ဌဘဂိနီ။ လက္ခဏပါဌကာပိ ‘‘ဣမာသံ ဒွိန္နမ္ပိ ကုစ္ဆိယံ ဝသိတာ ဒါရကာ စက္ကဝတ္တိနော ဘဝိဿန္တီ’’တိ ဗျာကရိံသု။ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ ဝယပ္ပတ္တကာလေ ဒွေပိ မင်္ဂလံ ကတွာ အတ္တနော ဃရံ အဘိနေသိ။

အပရဘာဂေ အမှာကံ သတ္ထရိ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ အနုပုဗ္ဗေန တတ္ထ တတ္ထ ဝေနေယျာနံ အနုဂ္ဂဟံ ကရောန္တေ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယ ကူဋာဂါရသာလာယံ ဝိဟရန္တေ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ သေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ အထ မဟာပဇာပတိဂေါတမီ ပဗ္ဗဇိတုကာမာ ဟုတွာ သတ္ထာရံ ဧကဝါရံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစမာနာ အလဘိတွာ ဒုတိယဝါရံ ကေသေ ဆိန္ဒာပေတွာ ကာသာယာနိ အစ္ဆာဒေတွာ ကလဟဝိဝါဒသုတ္တန္တဒေသနာပရိယောသာနေ (သု။ နိ။ ၈၆၈ အာဒယော) နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတာနံ ပဉ္စန္နံ သကျကုမာရသတာနံ ပါဒပရိစာရိကာဟိ သဒ္ဓိံ ဝေသာလိံ ဂန္တွာ အာနန္ဒတ္ထေရံ သတ္ထာရံ ယာစာပေတွာ အဋ္ဌဟိ ဂရုဓမ္မေဟိ (အ။ နိ။ ၈။၅၁၊ စူဠဝ။ ၄၀၃) ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စ ဥပသမ္ပဒဉ္စ ပဋိလဘိ။ ဣတရာ ပန သဗ္ဗာပိ ဧကတောဥပသမ္ပန္နာ အဟေသုံ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရတော ပနေတံ ဝတ္ထု ပါဠိယံ အာဂတမေဝ။

ဧဝံ ဥပသမ္ပန္နာ ပန မဟာပဇာပတိဂေါတမီ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထဿာ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဘာဝနမနုယုဉ္ဇန္တီ န စိရဿေဝ အဘိညာပဋိသမ္ဘိဒါပရိဝါရံ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ သေသာ ပန ပဉ္စသတာ ဘိက္ခုနိယော နန္ဒကောဝါဒပရိယောသာနေ (မ။ နိ။ ၃။၃၉၈ အာဒယော) ဆဠဘိညာ အဟေသုံ။ အထေကဒိဝသံ သတ္ထာ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရေ အရိယဂဏမဇ္ဈေ နိသိန္နော ဘိက္ခုနိယော ဌာနန္တရေ ဌပေန္တော မဟာပဇာပတိဂေါတမိံ ရတ္တညူနံ ဘိက္ခုနီနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သာ ဖလသုခေန နိဗ္ဗာနသုခေန စ ဝီတိနာမေန္တီ ကတညုတာယ ဌတွာ ဧကဒိဝသံ သတ္ထု ဂုဏာဘိတ္ထဝနပုဗ္ဗကဥပကာရကဝိဘာဝနာမုခေန အညံ ဗျာကရောန္တီ –

၁၅၇။

‘‘ဗုဒ္ဓဝီရ နမော တျတ္ထု၊ သဗ္ဗသတ္တာနမုတ္တမ၊

ယော မံ ဒုက္ခာ ပမောစေသိ၊ အညဉ္စ ဗဟုကံ ဇနံ။

၁၅၈။

‘‘သဗ္ဗဒုက္ခံ ပရိညာတံ၊ ဟေတုတဏှာ ဝိသောသိတာ၊

ဘာဝိတော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ နိရောဓော ဖုသိတော မယာ။

၁၅၉။

‘‘မာတာ ပုတ္တော ပိတာ ဘာတာ၊ အယျကာ စ ပုရေ အဟုံ၊

ယထာဘုစ္စမဇာနန္တီ၊ သံသရိံဟံ အနိဗ္ဗိသံ။

၁၆၀။

‘‘ဒိဋ္ဌော ဟိ မေ သော ဘဂဝါ၊ အန္တိမောယံ သမုဿယော၊

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။

၁၆၁။

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယေ ပဟိတတ္တေ၊ နိစ္စံ ဒဠှပရက္ကမေ၊

သမဂ္ဂေ သာဝကေ ပဿေ၊ ဧသာ ဗုဒ္ဓါန ဝန္ဒနာ။

၁၆၂။

‘‘ဗဟူနံ ဝတ အတ္ထာယ၊ မာယာ ဇနယိ ဂေါတမံ၊

ဗျာဓိမရဏတုန္နာနံ၊ ဒုက္ခက္ခန္ဓံ ဗျပါနုဒီ’’တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ၊

တတ္ထ ဗုဒ္ဓဝီရာတိ စတုသစ္စဗုဒ္ဓေသု ဝီရ၊ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါ ဟိ ဥတ္တမဝီရိယေဟိ စတုသစ္စဗုဒ္ဓေဟိ ဝါ စတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနဝီရိယနိပ္ဖတ္တိယာ ဝိဇိတဝိဇယတ္တာ ဝီရာ နာမ။ ဘဂဝါ ပန ဝီရိယပါရမိပါရိပူရိယာ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတဝီရိယာဓိဋ္ဌာနေန သာတိသယစတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနကိစ္စနိပ္ဖတ္တိယာ တဿာ စ ဝေနေယျသန္တာနေ သမ္မဒေဝ ပတိဋ္ဌာပိတတ္တာ ဝိသေသတော ဝီရိယယုတ္တတာယ ဝီရောတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ။ နမော တျတ္ထူတိ နမော နမက္ကာရော တေ ဟောတု။ သဗ္ဗသတ္တာနမုတ္တမာတိ အပဒါဒိဘေဒေသု သတ္တေသု သီလာဒိဂုဏေဟိ ဥတ္တမော ဘဂဝါ။ တဒေကဒေသံ သတ္ထုပကာရဂုဏံ ဒဿေတုံ၊ ‘‘ယော မံ ဒုက္ခာ ပမောစေသိ၊ အညဉ္စ ဗဟုကံ ဇန’’န္တိ ဝတွာ အတ္တနော ဒုက္ခာ ပမုတ္တဘာဝံ ဝိဘာဝေန္တီ ‘‘သဗ္ဗဒုက္ခ’’န္တိ ဂါထမာဟ။

ပုန ယတော ပမောစေသိ၊ တံ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ ဧကဒေသေန ဒဿေန္တီ ‘‘မာတာ ပုတ္တော’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ယထာဘုစ္စမဇာနန္တီတိ ပဝတ္တိဟေတုအာဒိံ ယထာဘူတံ အနဝဗုဇ္ဈန္တီ။ သံသရိံဟံ အနိဗ္ဗိသန္တိ သံသာရသမုဒ္ဒေ ပတိဋ္ဌံ အဝိန္ဒန္တီ အလဘန္တီ ဘဝါဒီသု အပရာပရုပ္ပတ္တိဝသေန သံသရိံ အဟန္တိ ကထေန္တီ အာဟ ‘‘မာတာ ပုတ္တော’’တိအာဒိ။ ယသ္မိံ ဘဝေ ဧတဿ မာတာ အဟောသိ၊ တတော အညသ္မိံ ဘဝေ တဿေဝ ပုတ္တော၊ တတော အညသ္မိံ ဘဝေ ပိတာ ဘာတာ အဟူတိ အတ္ထော။

‘‘ဒိဋ္ဌောဟိ မေ’’တိ ဂါထာယပိ အတ္တနော ဒုက္ခတော ပမုတ္တဘာဝမေဝ ဝိဘာဝေတိ။ တတ္ထ ဒိဋ္ဌော ဟိ မေ သော ဘဂဝါတိ သော ဘဂဝါ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌလောကုတ္တရဓမ္မဒဿနေန ဉာဏစက္ခုနာ မယာ ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌော။ ယော ဟိ ဓမ္မံ ပဿတိ၊ သော ဘဂဝန္တံ ပဿတိ နာမ။ ယထာဟ – ‘‘ယော ခေါ၊ ဝက္ကလိ၊ ဓမ္မံ ပဿတိ၊ သော မံ ပဿတီ’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၃။၈၇)။

အာရဒ္ဓဝီရိယေတိ ပဂ္ဂဟိတဝီရိယေ။ ပဟိတတ္တေတိ နိဗ္ဗာနံ ပေသိတစိတ္တေ။ နိစ္စံ ဒဠှပရက္ကမေတိ အပတ္တဿ ပတ္တိယာ ပတ္တဿ ဝေပုလ္လတ္ထာယ သဗ္ဗကာလံ ထိရပရက္ကမေ။ သမဂ္ဂေတိ သီလဒိဋ္ဌိသာမညေန သံဟတဘာဝေန သမဂ္ဂေ။ သတ္ထုဒေသနာယ သဝနန္တေ ဇာတတ္တာ သာဝကေ၊ ‘‘ဣမေ မဂ္ဂဋ္ဌာ ဣမေ ဖလဋ္ဌာ’’တိ ယာထာဝတော ပဿတိ။ ဧသာ ဗုဒ္ဓါန ဝန္ဒနာတိ ယာ သတ္ထု ဓမ္မသရီရဘူတဿ အရိယသာဝကာနံ အရိယဘာဝဘူတဿ စ လောကုတ္တရဓမ္မဿ အတ္တပစ္စက္ခကိရိယာ၊ ဧသာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ သာဝကဗုဒ္ဓါနဉ္စ ဝန္ဒနာ ယာထာဝတော ဂုဏနိန္နတာ။

‘‘ဗဟူနံ ဝတ အတ္ထာယာ’’တိ ဩသာနဂါထာယပိ သတ္ထု လောကဿ ဗဟူပကာရတံယေဝ ဝိဘာဝေတိ။ ယံ ပနေတ္ထ အတ္ထတော န ဝိဘတ္တံ၊ တံ သုဝိညေယျမေဝ။

အထေကဒါ မဟာပဇာပတိဂေါတမီ သတ္ထရိ ဝေသာလိယံ ဝိဟရန္တေ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ သယံ ဝေသာလိယံ ဘိက္ခုနုပဿယေ ဝိဟရန္တီ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝေသာလိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ အတ္တနော ဒိဝါဋ္ဌာနေ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလံ ဖလသမာပတ္တိသုခေန ဝီတိနာမေတွာ ဖလသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ သောမနဿဇာတာ အတ္တနော အာယုသင်္ခါရေ အာဝဇ္ဇေန္တီ တေသံ ခီဏဘာဝံ ဉတွာ ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ အနုဇာနာပေတွာ မနောဘာဝနီယေ စ ထေရေ သဗ္ဗေဝ သဗြဟ္မစရိယေ အာပုစ္ဆိတွာ ဣဓေဝ အာဂန္တွာ ပရိနိဗ္ဗာယေယျ’’န္တိ။ ယထာ စ ထေရိယာ၊ ဧဝံ တဿာ ပရိဝါရဘူတာနံ ပဉ္စန္နံ ဘိက္ခုနိသတာနံ ပရိဝိတက္ကော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရီ ၂။၂။၉၇-၂၈၈) –

‘‘ဧကဒါ လောကပဇ္ဇောတော၊ ဝေသာလိယံ မဟာဝနေ၊

ကူဋာဂါရေ ကုသာလာယံ၊ ဝသတေ နရသာရထိ။

‘‘တဒါ ဇိနဿ မာတုစ္ဆာ၊ မဟာဂေါတမိ ဘိက္ခုနီ၊

တဟိံ ကတေ ပုရေ ရမ္မေ၊ ဝသီ ဘိက္ခုနုပဿယေ။

‘‘ဘိက္ခုနီဟိ ဝိမုတ္တာဟိ၊ သတေဟိ သဟ ပဉ္စဟိ၊

ရဟောဂတာယ တဿေဝံ၊ စိတဿာသိ ဝိတက္ကိတံ။

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ၊ သာဝကဂ္ဂယုဂဿ ဝါ၊

ရာဟုလာနန္ဒနန္ဒာနံ၊ နာဟံ လစ္ဆာမိ ပဿိတုံ။

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပရိနိဗ္ဗာနာ၊ သာဝကဂ္ဂယုဂဿ ဝါ၊

မဟာကဿပနန္ဒာနံ၊ အာနန္ဒရာဟုလာန စ။

‘‘ပဋိကစ္စာယုသင်္ခါရံ၊ ဩသဇ္ဇိတွာန နိဗ္ဗုတိံ၊

ဂစ္ဆေယျံ လောကနာထေန၊ အနုညာတာ မဟေသိနာ။

‘‘တထာ ပဉ္စသတာနမ္ပိ၊ ဘိက္ခုနီနံ ဝိတက္ကိတံ၊

အာသိ ခေမာဒိကာနမ္ပိ၊ ဧတဒေဝ ဝိတက္ကိတံ။

‘‘ဘူမိစာလော တဒါ အသိ၊ နာဒိတာ ဒေဝဒုန္ဒုဘီ၊

ဥပဿယာဓိဝတ္ထာယော၊ ဒေဝတာ သောကပီဠိတာ။

‘‘ဝိလပန္တာ သုကရုဏံ၊ တတ္ထဿူနိ ပဝတ္တယုံ၊

မိတ္တာ ဘိက္ခုနိယော တာဟိ၊ ဥပဂန္တွာန ဂေါတမိံ။

‘‘နိပစ္စ သိရသာ ပါဒေ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝုံ၊

တတ္ထ တောယလဝါသိတ္တာ၊ မယမယျေ ရဟောဂတာ။

‘‘သာ စလာ စလိတာ ဘူမိ၊ နာဒိတာ ဒေဝဒုန္ဒုဘီ၊

ပရိဒေဝါ စ သုယျန္တေ၊ ကိမတ္ထံ နူန ဂေါတမီ။

‘‘တဒါ အဝေါစ သာ သဗ္ဗံ၊ ယထာပရိဝိတက္ကိတံ၊

တာယောပိ သဗ္ဗာ အာဟံသု၊ ယထာပရိဝိတက္ကိတံ။

‘‘ယဒိ တေ ရုစိတံ အယျေ၊ နိဗ္ဗာနံ ပရမံ သိဝံ၊

နိဗ္ဗာယိဿာမ သဗ္ဗာပိ၊ ဗုဒ္ဓါနုညာယ သုဗ္ဗတေ။

‘‘မယံ သဟာဝ နိက္ခန္တာ၊ ဃရာပိ စ ဘဝါပိ စ၊

သဟာယေဝ ဂမိဿာမ၊ နိဗ္ဗာနံ ပဒမုတ္တမံ။

‘‘နိဗ္ဗာနာယ ဝဇန္တီနံ၊ ကိံ ဝက္ခာမီတိ သာ ဝဒံ၊

သဟ သဗ္ဗာဟိ နိဂ္ဂဉ္ဆိ၊ ဘိက္ခုနီနိလယာ တဒါ။

‘‘ဥပဿယေ ယာဓိဝတ္ထာ၊ ဒေဝတာ တာ ခမန္တု မေ၊

ဘိက္ခုနီနိလယဿေဒံ၊ ပစ္ဆိမံ ဒဿနံ မမ။

‘‘န ဇရာ မစ္စု ဝါ ယတ္ထ၊ အပ္ပိယေဟိ သမာဂမော၊

ပိယေဟိ န ဝိယောဂေါတ္ထိ၊ တံ ဝဇိဿံ အသင်္ခတံ။

‘‘အဝီတရာဂါ တံ သုတွာ၊ ဝစနံ သုဂတောရသာ၊

သောကဋ္ဋာ ပရိဒေဝိံသု၊ အဟော နော အပ္ပပုညတာ။

‘‘ဘိက္ခုနီနိလယော သုညော၊ ဘူတော တာဟိ ဝိနာ အယံ၊

ပဘာတေ ဝိယ တာရာယော၊ န ဒိဿန္တိ ဇိနောရသာ။

‘‘နိဗ္ဗာနံ ဂေါတမီ ယာတိ၊ သတေဟိ သဟ ပဉ္စဟိ၊

နဒီသတေဟိဝ သဟ၊ ဂင်္ဂါ ပဉ္စဟိ သာဂရံ။

‘‘ရထိယာယ ဝဇန္တိယော၊ ဒိသွာ သဒ္ဓါ ဥပါသိကာ၊

ဃရာ နိက္ခမ္မ ပါဒေသု၊ နိပစ္စ ဣဒမဗြဝုံ။

‘‘ပသီဒဿု မဟာဘောဂေ၊ အနာထာယော ဝိဟာယ နော၊

တယာ န ယုတ္တာ နိဗ္ဗာတုံ၊ ဣစ္ဆဋ္ဋာ ဝိလပိံသု တာ။

‘‘တာသံ သောကပဟာနတ္ထံ၊ အဝေါစ မဓုရံ ဂိရံ၊

ရုဒိတေန အလံ ပုတ္တာ၊ ဟာသကာလောယမဇ္ဇ ဝေါ။

‘‘ပရိညာတံ မယာ ဒုက္ခံ၊ ဒုက္ခဟေတု ဝိဝဇ္ဇိတော၊

နိရောဓော မေ သစ္ဆိကတော၊ မဂ္ဂေါ စာပိ သုဘာဝိတော။

‘‘ပရိစိဏ္ဏော မယာ သတ္ထာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ၊

ဩဟိတော ဂရုကော ဘာရော၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။

‘‘ယဿတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတာ၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊

သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော။

‘‘ဗုဒ္ဓါ တဿ စ သဒ္ဓမ္မော၊ အနူနော ယာဝ တိဋ္ဌတိ၊

နိဗ္ဗာတုံ တာဝ ကာလော မေ၊ မာ မံ သောစထ ပုတ္တိကာ။

‘‘ကောဏ္ဍညာနန္ဒနန္ဒာဒီ ၊ တိဋ္ဌန္တိ ရာဟုလော ဇိနော၊

သုခိတော သဟိတော သင်္ဃော၊ ဟတဒဗ္ဗာ စ တိတ္ထိယာ။

‘‘ဩက္ကာကဝံသဿ ယသော၊ ဥဿိတော မာရမဒ္ဒနော၊

နနု သမ္ပတိ ကာလော မေ၊ နိဗ္ဗာနတ္ထာယ ပုတ္တိကာ။

‘‘စိရပ္ပဘုတိ ယံ မယှံ၊ ပတ္ထိတံ အဇ္ဇ သိဇ္ဈတေ၊

အာနန္ဒဘေရိကာလောယံ၊ ကိံ ဝေါ အဿူဟိ ပုတ္တိကာ။

‘‘သစေ မယိ ဒယာ အတ္ထိ၊ ယဒိ စတ္ထိ ကတညုတာ၊

သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိယာ သဗ္ဗာ၊ ကရောထ ဝီရိယံ ဒဠှံ။

‘‘ထီနံ အဒါသိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါ ယာစိတော မယာ၊

တသ္မာ ယထာဟံ နန္ဒိဿံ၊ တထာ တမနုတိဋ္ဌထ။

‘‘တာ ဧဝမနုသာသိတွာ၊ ဘိက္ခုနီဟိ ပုရက္ခတာ၊

ဥပေစ္စ ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒိတွာ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

‘‘အဟံ သုဂတ တေ မာတာ၊ တွဉ္စ ဝီရ ပိတာ မမ၊

သဒ္ဓမ္မသုခဒ နာထ၊ တယိ ဇာတာမှိ ဂေါတမ။

‘‘သံဝဒ္ဓိတောယံ သုဂတ၊ ရူပကာယော မယာ တဝ၊

အနိန္ဒိတော ဓမ္မကာယော၊ မမ သံဝဒ္ဓိတော တယာ။

‘‘မုဟုတ္တံ တဏှာသမဏံ၊ ခီရံ တွံ ပါယိတော မယာ၊

တယာဟံ သန္တမစ္စန္တံ၊ ဓမ္မခီရဉှိ ပါယိတာ။

‘‘ဗန္ဓနာရက္ခဏေ မယှံ၊ အဏဏော တွံ မဟာမုနေ၊

ပုတ္တကာမာ ထိယော ယာစံ၊ လဘန္တိ တာဒိသံ သုတံ။

‘‘မန္ဓာတာဒိနရိန္ဒာနံ၊ ယာ မာတာ သာ ဘဝဏ္ဏဝေ၊

နိမုဂ္ဂါဟံ တယာ ပုတ္တ၊ တာရိတာ ဘဝသာဂရာ။

‘‘ရညော မာတာ မဟေသီတိ၊ သုလဘံ နာမမိတ္ထိနံ၊

ဗုဒ္ဓမာတာတိ ယံ နာမံ၊ ဧတံ ပရမဒုလ္လဘံ။

‘‘တဉ္စ လဒ္ဓံ မဟာဝီရ၊ ပဏိဓာနံ မမံ တယာ၊

အဏုကံ ဝါ မဟန္တံ ဝါ၊ တံ သဗ္ဗံ ပူရိတံ မယာ။

‘‘ပရိနိဗ္ဗာတုမိစ္ဆာမိ ၊ ဝိဟာယေမံ ကဠေဝရံ၊

အနုဇာနာဟိ မေ ဝီရ၊ ဒုက္ခန္တကရ နာယက။

‘‘စက္ကင်္ကုသဓဇာကိဏ္ဏေ၊ ပါဒေ ကမလကောမလေ၊

ပသာရေဟိ ပဏာမံ တေ၊ ကရိဿံ ပုတ္တဥတ္တမေ။

‘‘သုဝဏ္ဏရာသိသင်္ကာသံ၊ သရီရံ ကုရု ပါကဋံ၊

ကတွာ ဒေဟံ သုဒိဋ္ဌံ တေ၊ သန္တိံ ဂစ္ဆာမိ နာယက။

‘‘ဒွတ္တိံသလက္ခဏူပေတံ၊ သုပ္ပဘာလင်္ကတံ တနုံ၊

သဉ္ဈာဃနာဝ ဗာလက္ကံ၊ မာတုစ္ဆံ ဒဿယီ ဇိနော။

‘‘ဖုလ္လာရဝိန္ဒသံကာသေ ၊ တရုဏာဒိစ္စသပ္ပဘေ၊

စက္ကင်္ကိတေ ပါဒတလေ၊ တတော သာ သိရသာ ပတိ။

‘‘ပဏမာမိ နရာဒိစ္စ၊ အာဒိစ္စကုလကေတုကံ၊

ပစ္ဆိမေ မရဏေ မယှံ၊ န တံ ဣက္ခာမဟံ ပုနော။

‘‘ဣတ္ထိယော နာမ လောကဂ္ဂ၊ သဗ္ဗဒေါသာကရာ မတာ၊

ယဒိ ကော စတ္ထိ ဒေါသော မေ၊ ခမဿု ကရုဏာကရ။

‘‘ဣတ္ထိကာနဉ္စ ပဗ္ဗဇ္ဇံ၊ ဟံ တံ ယာစိံ ပုနပ္ပုနံ၊

တတ္ထ စေ အတ္ထိ ဒေါသော မေ၊ တံ ခမဿု နရာသဘ။

‘‘မယာ ဘိက္ခုနိယော ဝီရ၊ တဝါနုညာယ သာသိတာ၊

တတြ စေ အတ္ထိ ဒုန္နီတံ၊ တံ ခမဿု ခမာဓိပ။

‘‘အက္ခန္တေ နာမ ခန္တဗ္ဗံ၊ ကိံ ဘဝေ ဂုဏဘူသနေ၊

ကိမုတ္တရံ တေ ဝတ္ထာမိ၊ နိဗ္ဗာနာယ ဝဇန္တိယာ။

‘‘သုဒ္ဓေ အနူနေ မမ ဘိက္ခုသင်္ဃေ၊ လောကာ ဣတော နိဿရိတုံ ခမန္တေ၊

ပဘာတကာလေ ဗျသနင်္ဂတာနံ၊ ဒိသွာန နိယျာတိဝ စန္ဒလေခါ။

‘‘တဒေတရာ ဘိက္ခုနိယော ဇိနဂ္ဂံ၊ တာရာဝ စန္ဒာနုဂတာ သုမေရုံ၊

ပဒက္ခိဏံ ကစ္စ နိပစ္စ ပါဒေ၊ ဌိတာ မုခန္တံ သမုဒိက္ခမာနာ။

‘‘န တိတ္တိပုဗ္ဗံ တဝ ဒဿနေန၊ စက္ခုံ န သောတံ တဝ ဘာသိတေန၊

စိတ္တံ မမံ ကေဝလမေကမေဝ၊ ပပ္ပုယျ တံ ဓမ္မရသေန တိတ္တိ။

‘‘နဒတော ပရိသာယံ တေ၊ ဝါဒိတဗ္ဗပဟာရိနော၊

ယေ တေ ဒက္ခန္တိ ဝဒနံ၊ ဓညာ တေ နရပုင်္ဂဝ။

‘‘ဒီဃင်္ဂုလီ တမ္ဗနခေ၊ သုဘေ အာယတပဏှိကေ၊

ယေ ပါဒေ ပဏမိဿန္တိ၊ တေပိ ဓညာ ဂုဏန္ဓရ။

‘‘မဓုရာနိ ပဟဋ္ဌာနိ၊ ဒေါသဂ္ဃာနိ ဟိတာနိ စ၊

ယေ တေ ဝါကျာနိ သုယျန္တိ၊ တေပိ ဓညာ နရုတ္တမ။

‘‘ဓညာဟံ တေ မဟာဝီရ၊ ပါဒပူဇနတပ္ပရာ၊

တိဏ္ဏသံသာရကန္တာရာ၊ သုဝါကျေန သိရီမတော။

‘‘တတော သာ အနုသာဝေတွာ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃမ္ပိ သုဗ္ဗတာ၊

ရာဟုလာနန္ဒနန္ဒေ စ၊ ဝန္ဒိတွာ ဣဒမဗြဝိ။

‘‘အာသီဝိသာလယသမေ၊ ရောဂါဝါသေ ကဠေဝရေ၊

နိဗ္ဗိန္ဒာ ဒုက္ခသင်္ဃာဋေ၊ ဇရာမရဏဂေါစရေ။

‘‘နာနာကလိမလာကိဏ္ဏေ၊ ပရာယတ္တေ နိရီဟကေ၊

တေန နိဗ္ဗာတုမိစ္ဆာမိ၊ အနုမညထ ပုတ္တကာ။

‘‘နန္ဒော ရာဟုလဘဒ္ဒေါ စ၊ ဝီတသောကာ နိရာသဝါ၊

ဌိတာစလဋ္ဌိတိ ထိရာ၊ ဓမ္မတမနုစိန္တယုံ။

‘‘ဓိရတ္ထု သင်္ခတံ လောလံ၊ အသာရံ ကဒလူပမံ၊

မာယာမရီစိသဒိသံ၊ ဣတ္တရံ အနဝဋ္ဌိတံ။

‘‘ယတ္ထ နာမ ဇိနဿာယံ၊ မာတုစ္ဆာ ဗုဒ္ဓပေါသိကာ၊

ဂေါတမီ နိဓနံ ယာတိ၊ အနိစ္စံ သဗ္ဗသင်္ခတံ။

‘‘အာနန္ဒော စ တဒါ သေခေါ၊ သောကဋ္ဋော ဇိနဝစ္ဆလော၊

တတ္ထဿူနိ ကရောန္တော သော၊ ကရုဏံ ပရိဒေဝတိ။

‘‘ဟာ သန္တိံ ဂေါတမီ ယာတိ၊ နူန ဗုဒ္ဓါပိ နိဗ္ဗုတိံ၊

ဂစ္ဆတိ န စိရေနေဝ၊ အဂ္ဂိရိဝ နိရိန္ဓနော။

‘‘ဧဝံ ဝိလာပမာနံ တံ၊ အာနန္ဒံ အာဟ ဂေါတမီ၊

သုတသာဂရဂမ္ဘီရ၊ ဗုဒ္ဓါပဋ္ဌာန တပ္ပရ။

‘‘န ယုတ္တံ သောစိတုံ ပုတ္တ၊ ဟာသကာလေ ဥပဋ္ဌိတေ၊

တယာ မေ သရဏံ ပုတ္တ၊ နိဗ္ဗာနံ တမုပါဂတံ။

‘‘တယာ တာတ သမဇ္ဈိဋ္ဌော၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနိ နော၊

မာ ပုတ္တ ဝိမနော ဟောဟိ၊ သဖလော တေ ပရိဿမော။

‘‘ယံ န ဒိဋ္ဌံ ပုရာဏေဟိ၊ တိတ္ထိကာစရိယေဟိပိ၊

တံ ပဒံ သုကုမာရီဟိ၊ သတ္တဝဿာဟိ ဝေဒိတံ။

‘‘ဗုဒ္ဓသာသနပါလေတ၊ ပစ္ဆိမံ ဒဿနံ တဝ၊

တတ္ထ ဂစ္ဆာမဟံ ပုတ္တ၊ ဂတော ယတ္ထ န ဒိဿတေ။

‘‘ကဒါစိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော၊ ခိပီ လောကဂ္ဂနာယကော၊

တဒါဟံ အာသီသဝါစံ၊ အဝေါစံ အနုကမ္ပိကာ။

‘‘စိရံ ဇီဝ မဟာဝီရ၊ ကပ္ပံ တိဋ္ဌ မဟာမုနေ၊

သဗ္ဗလောကဿ အတ္ထာယ၊ ဘဝဿု အဇရာမရော။

‘‘တံ တထာဝါဒိနိံ ဗုဒ္ဓါ၊ မမံ သော ဧတဒဗြဝိ၊

န ဟေဝံ ဝန္ဒိယာ ဗုဒ္ဓါ၊ ယထာ ဝန္ဒသိ ဂေါတမီ။

‘‘ကထံ စရဟိ သဗ္ဗညူ၊ ဝန္ဒိတဗ္ဗာ တထာဂတာ၊

ကထံ အဝန္ဒိယာ ဗုဒ္ဓါ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော။

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယေ ပဟိတတ္တေ၊ နိစ္စံ ဒဠှပရက္ကမေ၊

သမဂ္ဂေ သာဝကေ ပဿ၊ ဧတံ ဗုဒ္ဓါနဝန္ဒနံ။

‘‘တတော ဥပဿယံ ဂန္တွာ၊ ဧကိကာဟံ ဝိစိန္တယိံ၊

သမဂ္ဂပရိသံ နာထော၊ ရောဓေသိ တိဘဝန္တဂေါ။

‘‘ဟန္ဒာဟံ ပရိနိဗ္ဗိဿံ၊ မာ ဝိပတ္တိတမဒ္ဒသံ၊

ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန၊ ဒိသွာန ဣသိသတ္တမံ။

‘‘ပရိနိဗ္ဗာနကာလံ မေ၊ အာရောစေသိံ ဝိနာယကံ၊

တတော သော သမနုညာသိ၊ ကာလံ ဇာနာဟိ ဂေါတမီ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ၊ ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊

နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝါ။

‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ၊ မမ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊

ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

‘‘ထီနံ ဓမ္မာဘိသမယေ၊ ယေ ဗာလာ ဝိမတိံ ဂတာ၊

တေသံ ဒိဋ္ဌိပ္ပဟာနတ္ထံ၊ ဣဒ္ဓိံ ဒဿေဟိ ဂေါတမီ။

‘‘တဒါ နိပစ္စ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဥပ္ပတိတွာန အမ္ဗရံ၊

ဣဒ္ဓီ အနေကာ ဒဿေသိ၊ ဗုဒ္ဓါနုညာယ ဂေါတမီ။

‘‘ဧကိကာ ဗဟုဓာ အာသိ၊ ဗဟုဓာ စေကိကာ တထာ၊

အာဝိဘာဝံ တိရောဘာဝံ၊ တိရောကုဋ္ဋံ တိရောနဂံ။

‘‘အသဇ္ဇမာနာ အဂမာ၊ ဘူမိယမ္ပိ နိမုဇ္ဇထ၊

အဘိဇ္ဇမာနေ ဥဒကေ၊ အဂဉ္ဆိ မဟိယာ ယထာ။

‘‘သကုဏီဝ တထာကာသေ၊ ပလ္လင်္ကေန ကမီ တဒါ၊

ဝသံ ဝတ္တေသိ ကာယေန၊ ယာဝ ဗြဟ္မနိဝေသနံ။

‘‘သိနေရုံ ဒဏ္ဍံ ကတွာန၊ ဆတ္တံ ကတွာ မဟာမဟိံ၊

သမူလံ ပရိဝတ္တေတွာ၊ ဓာရယံ စင်္ကမီ နဘေ။

‘‘ဆဿူရောဒယကာလေဝ၊ လောကဉ္စာကာသိ ဓူမိကံ၊

ယုဂန္တေ ဝိယ လောကံ သာ၊ ဇာလာမာလာကုလံ အကာ။

‘‘မုစလိန္ဒံ မဟာသေလံ၊ မေရုမူလနဒန္တရေ၊

သာသပါရိဝ သဗ္ဗာနိ၊ ဧကေနဂ္ဂဟိ မုဋ္ဌိနာ။

‘‘အင်္ဂုလဂ္ဂေန ဆာဒေသိ၊ ဘာကရံ သနိသာကရံ၊

စန္ဒသူရသဟဿာနိ၊ အာဝေဠမိဝ ဓာရယိ။

‘‘စတုသာဂရတောယာနိ၊ ဓာရယီ ဧကပါဏိနာ၊

ယုဂန္တဇလဒါကာရံ၊ မဟာဝဿံ ပဝဿထ။

‘‘စက္ကဝတ္တိံ သပရိသံ၊ မာပယီ သာ နဘတ္တလေ၊

ဂရုဠံ ဒွိရဒံ သီဟံ၊ ဝိနဒန္တံ ပဒဿယိ။

‘‘ဧကိကာ အဘိနိမ္မိတွာ၊ အပ္ပမေယျံ ဘိက္ခုနီဂဏံ၊

ပုန အန္တရဓာပေတွာ၊ ဧကိကာ မုနိမဗြဝိ။

‘‘မာတုစ္ဆာ တေ မဟာဝီရ၊ တဝ သာသနကာရိကာ၊

အနုပ္ပတ္တာ သကံ အတ္ထံ၊ ပါဒေ ဝန္ဒာမိ စက္ခုမ။

‘‘ဒဿေတွာ ဝိဝိဓာ ဣဒ္ဓီ၊ ဩရောဟိတွာ နဘတ္တလာ၊

ဝန္ဒိတွာ လောကပဇ္ဇောတံ၊ ဧကမန္တံ နိသီဒိ သာ။

‘‘သာ ဝီသဝဿသတိကာ၊ ဇာတိယာဟံ မဟာမုနေ၊

အလမေတ္တာဝတာ ဝီရ၊ နိဗ္ဗာယိဿာမိ နာယက။

‘‘တဒါတိဝိမှိတာ သဗ္ဗာ၊ ပရိသာ သာ ကတဉ္ဇလီ၊

အဝေါစယျေ ကထံ အာသိ၊ အတုလိဒ္ဓိပရက္ကမာ။

‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊

ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။

‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ဇာတာမစ္စကုလေ အဟုံ၊

သဗ္ဗောပကာရသမ္ပန္နေ၊ ဣဒ္ဓေ ဖီတေ မဟဒ္ဓနေ။

‘‘ကဒါစိ ပိတုနာ သဒ္ဓိံ၊ ဒါသီဂဏပုရက္ခတာ၊

မဟတာ ပရိဝါရေန၊ တံ ဥပေစ္စ နရာသဘံ။

‘‘ဝါသဝံ ဝိယ ဝဿန္တံ၊ ဓမ္မမေဃံ အနာသဝံ၊

သရဒါဒိစ္စသဒိသံ၊ ရံသိဇာလသမုဇ္ဇလံ။

‘‘ဒိသွာ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ သုတွာ စဿ သုဘာသိတံ၊

မာတုစ္ဆံ ဘိက္ခုနိံ အဂ္ဂေ၊ ဌပေန္တံ နရနာယကံ။

‘‘သုတွာ ဒတွာ မဟာဒါနံ၊ သတ္တာဟံ တဿ တာဒိနော၊

သသင်္ဃဿ နရဂ္ဂဿ၊ ပစ္စယာနိ ဗဟူနိ စ။

‘‘နိပစ္စ ပါဒမူလမှိ၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ၊

တတော မဟာပရိသတိံ၊ အဝေါစ ဣသိသတ္တမော။

‘‘ယာ သသင်္ဃံ အဘောဇေသိ၊ သတ္တာဟံ လောကနာယကံ၊

တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။

‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊

ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။

တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒါ၊ ဩရသာ ဓမ္မနိမ္မိတာ၊

ဂေါတမီ နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝိကာ။

‘‘တဿ ဗုဒ္ဓဿ မာတုစ္ဆာ၊ ဇီဝိတာပါဒိကာ အယံ၊

ရတ္တညူနဉ္စ အဂ္ဂတ္တံ၊ ဘိက္ခုနီနံ လဘိဿတိ။

‘‘တံ သုတွာန ပမောဒိတွာ၊ ယာဝဇီဝံ တဒါ ဇိနံ၊

ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌိတွာ၊ တတော ကာလင်္ကတာ အဟံ။

‘‘တာဝတိံသေသု ဒေဝေသု၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိသု၊

နိဗ္ဗတ္တာ ဒသဟင်္ဂေဟိ၊ အညေ အဘိဘဝိံ အဟံ။

‘‘ရူပသဒ္ဒေဟိ ဂန္ဓေဟိ၊ ရသေဟိ ဖုသနေဟိ စ၊

အာယုနာပိ စ ဝဏ္ဏေန၊ သုခေန ယသသာပိ စ။

‘‘တထေဝါဓိပတေယျေန၊ အဓိဂယှ ဝိရောစဟံ၊

အဟောသိံ အမရိန္ဒဿ၊ မဟေသီ ဒယိတာ တဟိံ။

‘‘သံသာရေ သံသရန္တီဟံ၊ ကမ္မဝါယုသမေရိတာ၊

ကာသိဿ ရညော ဝိသယေ၊ အဇာယိံ ဒါသဂါမကေ။

‘‘ပဉ္စဒါသသတာနူနာ၊ နိဝသန္တိ တဟိံ တဒါ၊

သဗ္ဗေသံ တတ္ထ ယော ဇေဋ္ဌော၊ တဿ ဇာယာ အဟောသဟံ။

‘‘သယမ္ဘုနော ပဉ္စသတာ၊ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသုံ၊

တေ ဒိသွာန အဟံ တုဋ္ဌာ၊ သဟ သဗ္ဗာဟိ ဣတ္ထိဘိ။

‘‘ပူဂါ ဟုတွာဝ သဗ္ဗာယော၊ စတုမာသေ ဥပဋ္ဌဟုံ၊

တိစီဝရာနိ ဒတွာန၊ သံသရိမှ သသာမိကာ။

‘‘တတော စုတာ သဗ္ဗာပိ တာ၊ တာဝတိံသဂတာ မယံ၊

ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတာ ဒေဝဒဟေ ပုရေ။

‘‘ပိတာ အဉ္ဇနသက္ကော မေ၊ မာတာ မမ သုလက္ခဏာ၊

တတော ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ၊ သုဒ္ဓါဒနဃရံ ဂတာ။

‘‘သေသာ သကျကုလေ ဇာတာ၊ သကျာနံ ဃရမာဂမုံ၊

အဟံ ဝိသိဋ္ဌာ သဗ္ဗာသံ၊ ဇိနဿာပါဒိကာ အဟုံ။

‘‘မမ ပုတ္တောဘိနိက္ခမ္မ၊ ဗုဒ္ဓါ အာသိ ဝိနာယကော၊

ပစ္ဆာဟံ ပဗ္ဗဇိတွာန၊ သတေဟိ သဟ ပဉ္စဟိ။

‘‘သာကိယာနီဟိ ဓီရာဟိ၊ သဟ သန္တိသုခံ ဖုသိံ၊

ယေ တဒါ ပုဗ္ဗဇာတိယံ၊ အမှာကံ အာသု သာမိနော။

‘‘သဟပုညဿ ကတ္တာရော၊ မဟာသမယကာရကာ၊

ဖုသိံသု အရဟတ္တံ တေ၊ သုဂတေနာနုကမ္ပိတာ။

‘‘တဒေတရာ ဘိက္ခုနိယော၊ အာရုဟိံသု နဘတ္တလံ၊

သံဂတာ ဝိယ တာရာယော၊ ဝိရောစိံသု မဟိဒ္ဓိကာ။

‘‘ဣဒ္ဓီ အနေကာ ဒဿေသုံ၊ ပိဠန္ဓဝိကတိံ ယထာ၊

ကမ္မာရော ကနကဿေဝ၊ ကမ္မညဿ သုသိက္ခိတော။

‘‘ဒဿေတွာ ပါဋိဟီရာနိ၊ ဝိစိတ္တာနိ ဗဟူနိ စ၊

တောသေတွာ ဝါဒိပဝရံ၊ မုနိံ သပရိသံ တဒါ။

‘‘ဩရောဟိတွာန ဂဂနာ၊ ဝန္ဒိတွာ ဣသိသတ္တမံ၊

အနုညာတာ နရဂ္ဂေန၊ ယထာဌာနေ နိသီဒိသုံ။

‘‘အဟောနုကမ္ပိကာ အမှံ၊ သဗ္ဗာသံ စိရ ဂေါတမီ၊

ဝါသိတာ တဝ ပုညေဟိ၊ ပတ္တာ နော အာသဝက္ခယံ။

‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ အမှံ၊ ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊

နာဂီဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ဝိဟရာမ အနာသဝါ။

‘‘သွာဂတံ ဝတ နော အာသိ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊

ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

‘‘ဣဒ္ဓီသု စ ဝသီ ဟောမ၊ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ၊

စေတောပရိယဉာဏဿ၊ ဝသီ ဟောမ မဟာမုနေ။

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊

သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏာ၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝါ။

‘‘အတ္ထေ ဓမ္မေ စ နေရုတ္တေ၊ ပဋိဘာနေ စ ဝိဇ္ဇတိ၊

ဉာဏံ အမှံ မဟာဝီရ၊ ဥပ္ပန္နံ တဝ သန္တိကေ။

‘‘အသ္မာဘိ ပရိစိဏ္ဏောသိ၊ မေတ္တစိတ္တာ ဟိ နာယက၊

အနုဇာနာဟိ သဗ္ဗာသံ၊ နိဗ္ဗာနာယ မဟာမုနေ။

‘‘နိဗ္ဗာယိဿာမ ဣစ္စေဝံ၊ ကိံ ဝက္ခာမိ ဝဒန္တိယော၊

ယဿ ဒါနိ စ ဝေါ ကာလံ၊ မညထာတိ ဇိနောဗြဝိ။

‘‘ဂေါတမီအာဒိကာ တာယော၊ တဒါ ဘိက္ခုနိယော ဇိနံ၊

ဝန္ဒိတွာ အာသနာ တမှာ၊ ဝုဋ္ဌာယ အာဂမိံသု တာ။

‘‘မဟတာ ဇနကာယေန၊ သဟ လောကဂ္ဂနာယကော၊

အနုသံယာယီ သော ဝီရော၊ မာတုစ္ဆံ ယာဝကောဋ္ဌကံ။

‘‘တဒါ နိပတိ ပါဒေသု၊ ဂေါတမီ လောကဗန္ဓုနော၊

သဟေဝ တာဟိ သဗ္ဗာဟိ၊ ပစ္ဆိမံ ပါဒဝန္ဒနံ။

‘‘ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ မယှံ၊ လောကနာထဿ ဒဿနံ၊

န ပုနော အမတာကာရံ၊ ပဿိဿာမိ မုခံ တဝ။

‘‘န စ မေ ဝန္ဒနံ ဝီရ၊ တဝ ပါဒေ သုကောမလေ၊

သမ္ဖုသိဿတိ လောကဂ္ဂ၊ အဇ္ဇ ဂစ္ဆာမိ နိဗ္ဗုတိံ။

‘‘ရူပေန ကိံ တဝါနေန၊ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ယထာတထေ၊

သဗ္ဗံ သင်္ခတမေဝေတံ၊ အနဿာသိကမိတ္တရံ။

‘‘သာ သဟ တာဟိ ဂန္တွာန၊ ဘိက္ခုနုပဿယံ သကံ၊

အဍ္ဎပလ္လင်္ကမာဘုဇ္ဇ၊ နိသီဒိ ပရမာသနေ။

‘‘တဒါ ဥပါသိကာ တတ္ထ၊ ဗုဒ္ဓသာသနဝစ္ဆလာ၊

တဿာ ပဝတ္တိံ သုတွာန၊ ဥပေသုံ ပါဒဝန္ဒိကာ။

‘‘ကရေဟိ ဥရံ ပဟန္တာ၊ ဆိန္နမူလာ ယထာ လတာ၊

ရောဒန္တာ ကရုဏံ ရဝံ၊ သောကဋ္ဋာ ဘူမိပါတိတာ။

‘‘မာ နော သရဏဒေ နာထေ၊ ဝိဟာယ ဂမိ နိဗ္ဗုတိံ၊

နိပတိတွာန ယာစာမ၊ သဗ္ဗာယော သိရသာ မယံ။

‘‘ယာ ပဓာနတမာ တာသံ၊ သဒ္ဓါ ပညာ ဥပါသိကာ၊

တဿာ သီသံ ပမဇ္ဇန္တီ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

‘‘အလံ ပုတ္တာ ဝိသာဒေန၊ မာရပါသာနုဝတ္တိနာ၊

အနိစ္စံ သင်္ခတံ သဗ္ဗံ၊ ဝိယောဂန္တံ စလာစလံ။

‘‘တတော သာ တာ ဝိသဇ္ဇိတွာ၊ ပဌမံ ဈာနမုတ္တမံ၊

ဒုတိယဉ္စ တတိယဉ္စ၊ သမာပဇ္ဇိ စတုတ္ထကံ။

‘‘အာကာသာယတနဉ္စေဝ၊ ဝိညာဏာယတနံ တထာ၊

အာကိဉ္စံ နေဝသညဉ္စ၊ သမာပဇ္ဇိ ယထာက္ကမံ။

‘‘ပဋိလောမေန ဈာနာနိ၊ သမာပဇ္ဇိတ္ထ ဂေါတမီ၊

ယာဝတာ ပဌမံ ဈာနံ၊ တတော ယာဝစတုတ္ထကံ။

‘‘တတော ဝုဋ္ဌာယ နိဗ္ဗာယိ၊ ဒီပစ္စီဝ နိရာသဝါ၊

ဘူမိစာလော မဟာ အာသိ၊ နဘသာ ဝိဇ္ဇုတာ ပတိ။

‘‘ပနာဒိတာ ဒုန္ဒုဘိယော၊ ပရိဒေဝိံသု ဒေဝတာ၊

ပုပ္ဖဝုဋ္ဌီ စ ဂဂနာ၊ အဘိဝဿထ မေဒနိံ။

‘‘ကမ္ပိတော မေရုရာဇာပိ၊ ရင်္ဂမဇ္ဈေ ယထာ နဋော၊

သောကေန စာတိဒီနောဝ၊ ဝိရဝေါ အာသိ သာဂရော။

‘‘ဒေဝါ နာဂါသုရာ ဗြဟ္မာ၊ သံဝိဂ္ဂါဟိံသု တင်္ခဏေ၊

အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ၊ ယထာယံ ဝိလယံ ဂတာ။

‘‘ယာ စေ မံ ပရိဝါရိံသု၊ သတ္ထု သာသနကာရိကာ၊

တယောပိ အနုပါဒါနာ၊ ဒီပစ္စိ ဝိယ နိဗ္ဗုတာ။

‘‘ဟာ ယောဂါ ဝိပ္ပယောဂန္တာ၊ ဟာနိစ္စံ သဗ္ဗသင်္ခတံ၊

ဟာ ဇီဝိတံ ဝိနာသန္တံ၊ ဣစ္စာသိ ပရိဒေဝနာ။

‘‘တတော ဒေဝါ စ ဗြဟ္မာ စ၊ လောကဓမ္မာနုဝတ္တနံ၊

ကာလာနုရူပံ ကုဗ္ဗန္တိ၊ ဥပေတွာ ဣသိသတ္တမံ။

‘‘တဒါ အာမန္တယီ သတ္ထာ၊ အာနန္ဒံ သုတသာဂရံ၊

ဂစ္ဆာနန္ဒ နိဝေဒေဟိ၊ ဘိက္ခူနံ မာတု နိဗ္ဗုတိံ။

‘‘တဒါနန္ဒော နိရာနန္ဒော၊ အဿုနာ ပုဏ္ဏလောစနော၊

ဂဂ္ဂရေန သရေနာဟ၊ သမာဂစ္ဆန္တု ဘိက္ခဝေါ။

‘‘ပုဗ္ဗဒက္ခိဏပစ္ဆာသု၊ ဥတ္တရာယ စ သန္တိကေ၊

သုဏန္တု ဘာသိတံ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေါ သုဂတောရသာ။

‘‘ယာ ဝဍ္ဎယိ ပယတ္တေန၊ သရီရံ ပစ္ဆိမံ မုနေ၊

သာ ဂေါတမီ ဂတာ သန္တိံ၊ တာရာဝ သူရိယောဒယေ။

‘‘ဗုဒ္ဓမာတာပိ ပညတ္တိံ၊ ဌပယိတွာ ဂတာသမံ၊

န ယတ္ထ ပဉ္စနေတ္တောပိ၊ ဂတိံ ဒက္ခတိ နာယကော။

‘‘ယဿတ္ထိ သုဂတေ သဒ္ဓါ၊ ယော စ ပိယော မဟာမုနေ၊

ဗုဒ္ဓမာတုဿ သက္ကာရံ၊ ကရောတု သုဂတောရသော။

‘‘သုဒူရဋ္ဌာပိ တံ သုတွာ၊ သီဃမာဂစ္ဆု ဘိက္ခဝေါ၊

ကေစိ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန၊ ကေစိ ဣဒ္ဓီသု ကောဝိဒါ။

‘‘ကူဋာဂါရဝရေ ရမ္မေ၊ သဗ္ဗသောဏ္ဏမယေ သုဘေ၊

မဉ္စကံ သမာရောပေသုံ၊ ယတ္ထ သုတ္တာသိ ဂေါတမီ။

‘‘စတ္တာရော လောကပါလာ တေ၊ အံသေဟိ သမဓာရယုံ၊

သေသာ သက္ကာဒိကာ ဒေဝါ၊ ကူဋာဂါရေ သမဂ္ဂဟုံ။

‘‘ကူဋာဂါရာနိ သဗ္ဗာနိ၊ အာသုံ ပဉ္စသတာနိပိ၊

သရဒါဒိစ္စဝဏ္ဏာနိ၊ ဝိဿကမ္မကတာနိ ဟိ။

‘‘သဗ္ဗာ တာပိ ဘိက္ခုနိယော၊ အာသုံ မဉ္စေသု သာယိတာ၊

ဒေဝါနံ ခန္ဓမာရုဠှာ၊ နိယျန္တိ အနုပုဗ္ဗသော။

‘‘သဗ္ဗသော ဆာဒိတံ အာသိ၊ ဝိတာနေန နဘတ္တလံ၊

သတာရာ စန္ဒသူရာ စ၊ လဉ္ဆိတာ ကနကာမယာ။

‘‘ပဋာကာ ဥဿိတာနေကာ၊ ဝိတတာ ပုပ္ဖကဉ္စုကာ၊

ဩဂတာကာသပဒုမာ၊ မဟိယာ ပုပ္ဖမုဂ္ဂတံ။

‘‘ဒိဿန္တိ စန္ဒသူရိယာ၊ ပဇ္ဇလန္တိ စ တာရကာ၊

မဇ္ဈံ ဂတောပိ စာဒိစ္စော၊ န တာပေသိ သသီ ယထာ။

‘‘ဒေဝါ ဒိဗ္ဗေဟိ ဂန္ဓေဟိ၊ မာလေဟိ သုရဘီဟိ စ၊

ဝါဒိတေဟိ စ နစ္စေဟိ၊ သင်္ဂီတီဟိ စ ပူဇယုံ။

‘‘နာဂါသုရာ စ ဗြဟ္မာနော၊ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ၊

ပူဇယိံသု စ နိယျန္တိံ၊ နိဗ္ဗုတံ ဗုဒ္ဓမာတရံ။

‘‘သဗ္ဗာယော ပုရတော နီတာ၊ နိဗ္ဗုတာ သုဂတောရသာ၊

ဂေါတမီ နိယျတေ ပစ္ဆာ၊ သက္ကတာ ဗုဒ္ဓပေါသိကာ။

‘‘ပုရတော ဒေဝမနုဇာ၊ သနာဂါသုရဗြဟ္မကာ၊

ပစ္ဆာ သသာဝကော ဗုဒ္ဓါ၊ ပူဇတ္ထံ ယာတိ မာတုယာ။

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ၊ နေဒိသံ အာသိ ယာဒိသံ၊

ဂေါတမီပရိနိဗ္ဗာနံ၊ အတေဝစ္ဆရိယံ အဟု။

‘‘ဗုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓဿ နိဗ္ဗာနေ၊ နောပဋိယာဒိ ဘိက္ခဝေါ၊

ဗုဒ္ဓါ ဂေါတမိနိဗ္ဗာနေ၊ သာရိပုတ္တာဒိကာ တထာ။

‘‘စိတကာနိ ကရိတွာန၊ သဗ္ဗဂန္ဓမယာနိ တေ၊

ဂန္ဓစုဏ္ဏပကိဏ္ဏာနိ၊ ဈာပယိံသု စ တာ တဟိံ။

‘‘သေသဘာဂါနိ ဍယှိံသု၊ အဋ္ဌီ သေသာနိ သဗ္ဗသော၊

အာနန္ဒော စ တဒါဝေါစ၊ သံဝေဂဇနကံ ဝစော။

‘‘ဂေါတမီ နိဓနံ ယာတာ၊ ဍယှဉ္စဿ သရီရကံ၊

သင်္ကေတံ ဗုဒ္ဓနိဗ္ဗာနံ၊ န စိရေန ဘဝိဿတိ။

‘‘တတော ဂေါတမိဓာတူနိ၊ တဿာ ပတ္တဂတာနိ သော၊

ဥပနာမေသိ နာထဿ၊ အာနန္ဒော ဗုဒ္ဓစောဒိတော။

‘‘ပါဏိနာ တာနိ ပဂ္ဂယှ၊ အဝေါစ ဣသိသတ္တမော၊

မဟတော သာရဝန္တဿ၊ ယထာ ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော။

‘‘ယော သော မဟတ္တရော ခန္ဓော၊ ပလုဇ္ဇေယျ အနိစ္စတာ၊

တထာ ဘိက္ခုနိသင်္ဃဿ၊ ဂေါတမီ ပရိနိဗ္ဗုတာ။

‘‘အဟော အစ္ဆရိယံ မယှံ၊ နိဗ္ဗုတာယပိ မာတုယာ၊

သာရီရမတ္တသေသာယ၊ နတ္ထိ သောကပရိဒ္ဒဝေါ။

‘‘န သောစိယာ ပရေသံ သာ၊ တိဏ္ဏသံသာရသာဂရာ၊

ပရိဝဇ္ဇိတသန္တာပါ၊ သီတိဘူတာ သုနိဗ္ဗုတာ။

‘‘ပဏ္ဍိတာသိ မဟာပညာ၊ ပုထုပညာ တထေဝ စ၊

ရတ္တညူ ဘိက္ခုနီနံ သာ၊ ဧဝံ ဓာရေထ ဘိက္ခဝေါ။

‘‘ဣဒ္ဓီသု စ ဝသီ အာသိ၊ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ၊

စေတောပရိယဉာဏဿ၊ ဝသီ အာသိ စ ဂေါတမီ။

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသမညာသိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊

သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏာ၊ နတ္ထိ တဿာ ပုနဗ္ဘဝေါ။

‘‘အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တီသု ၊ ပဋိဘာနေ တထေဝ စ၊

ပရိသုဒ္ဓံ အဟု ဉာဏံ၊ တသ္မာ သောစနိယာ န သာ။

‘‘အယောဃနဟတဿေဝ ၊ ဇလတော ဇာတဝေဒဿ၊

အနုပုဗ္ဗူပသန္တဿ၊ ယထာ န ဉာယတေ ဂတိ။

‘‘ဧဝံ သမ္မာ ဝိမုတ္တာနံ၊ ကာမဗန္ဓောဃတာရိနံ၊

ပညာပေတုံ ဂတိ နတ္ထိ၊ ပတ္တာနံ အစလံ သုခံ။

‘‘အတ္တဒီပါ တတော ဟောထ၊ သတိပဋ္ဌာနဂေါစရာ၊

ဘာဝေတွာ သတ္တဗောဇ္ဈင်္ဂေ၊ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿထာ’’တိ။ (အပ။ ထေရီ ၂။၂။၉၇-၂၈၈)၊

မဟာပဇာပတိဂေါတမီထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဂုတ္တာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

ဂုတ္တေ ယဒတ္ထံ ပဗ္ဗဇ္ဇာတိအာဒိကာ ဂုတ္တာယ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တီ အနုက္ကမေန သမ္ဘတဝိမောက္ခသမ္ဘာရာ ဟုတွာ၊ ပရိပက္ကကုသလမူလာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တီ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဂုတ္တာတိဿာ နာမံ အဟောသိ။ သာ ဝိညုတံ ပတွာ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိယာ စောဒိယမာနာ ဃရာဝါသံ ဇိဂုစ္ဆန္တီ မာတာပိတရော အနုဇာနာပေတွာ မဟာပဇာပတိဂေါတမိယာ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိ။ ပဗ္ဗဇိတွာ စ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇန္တိယာ တဿာ စိတ္တံ စိရကာလပရိစယေန ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏေ ဝိဓာဝတိ၊ ဧကဂ္ဂံ နာဟောသိ။ သတ္ထာ ဒိသွာ တံ အနုဂ္ဂဏှန္တော၊ ဂန္ဓကုဋိယံ ယထာနိသိန္နောဝ ဩဘာသံ ဖရိတွာ တဿာ အာသန္နေ အာကာသေ နိသိန္နံ ဝိယ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ ဩဝဒန္တော –

၁၆၃။

‘‘ဂုတ္တေ ယဒတ္ထံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ ဟိတွာ ပုတ္တံ ဝသုံ ပိယံ၊

တမေဝ အနုဗြူဟေဟိ၊ မာ စိတ္တဿ ဝသံ ဂမိ။

၁၆၄။

‘‘စိတ္တေန ဝဉ္စိတာ သတ္တာ၊ မာရဿ ဝိသယေ ရတာ၊

အနေကဇာတိသံသာရံ၊ သန္ဓာဝန္တိ အဝိဒ္ဒသူ။

၁၆၅။

‘‘ကာမာစ္ဆန္ဒဉ္စ ဗျာပါဒံ၊ သက္ကာယဒိဋ္ဌိမေဝ စ၊

သီလဗ္ဗတပရာမာသံ၊ ဝိစိကိစ္ဆံ စ ပဉ္စမံ။

၁၆၆။

‘‘သံယောဇနာနိ ဧတာနိ၊ ပဇဟိတွာန ဘိက္ခုနီ၊

ဩရမ္ဘာဂမနီယာနိ၊ နယိဒံ ပုနရေဟိသိ။

၁၆၇။

‘‘ရာဂံ မာနံ အဝိဇ္ဇဉ္စ၊ ဥဒ္ဓစ္စဉ္စ ဝိဝဇ္ဇိယ၊

သံယောဇနာနိ ဆေတွာန၊ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿသိ။

၁၆၈။

‘‘ခေပေတွာ ဇာတိသံသာရံ၊ ပရိညာယ ပုနဗ္ဘဝံ၊

ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတာ၊ ဥပသန္တာ စရိဿသီ’’တိ။ – ဣမာ ဂါထာ အာဘာသိ၊

တတ္ထ တမေဝ အနုဗြူဟေဟီတိ ယဒတ္ထံ ယဿ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနဿ ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနဿ စ အတ္ထာယ။ ဟိတွာ ပုတ္တံ ဝသုံ ပိယန္တိ ပိယာယိတဗ္ဗံ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ဘောဂက္ခန္ဓဉ္စ ဟိတွာ မမ သာသနေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဗြဟ္မစရိယဝါသော ဣစ္ဆိတော၊ တမေဝ ဝဍ္ဎေယျာသိ သမ္ပာဒေယျာသိ။ မာ စိတ္တဿ ဝသံ ဂမီတိ ဒီဃရတ္တံ ရူပါဒိအာရမ္မဏဝသေန ဝဍ္ဎိတဿ ကူဋစိတ္တဿ ဝသံ မာ ဂစ္ဆိ။

ယသ္မာ စိတ္တံ နာမေတံ မာယူပမံ၊ ယေန ဝဉ္စိတာ အန္ဓပုထုဇ္ဇနာ မာရဝသာနုဂါ သံသာရံ နာတိဝတ္တန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘စိတ္တေန ဝဉ္စိတာ’’တိအာဒိ။

သံယောဇနာနိဧတာနီတိ ဧတာနိ ‘‘ကာမစ္ဆန္ဒဉ္စ ဗျာပါဒ’’န္တိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တာနိ ပဉ္စ ဗန္ဓနဋ္ဌေန သံယောဇနာနိ။ ပဇဟိတွာနာတိ အနာဂါမိမဂ္ဂေန သမုစ္ဆိန္ဒိတွာ။ ဘိက္ခုနီတိ တဿာ အာလပနံ။ ဩရမ္ဘာဂမနီယာနီတိ ရူပါရူပဓာတုတော ဟေဋ္ဌာဘာဂေ ကာမဓာတုယံ မနုဿဇီဝဿ ဟိတာနိ ဥပကာရာနိ တတ္ထ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယဘာဝတော။ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ‘‘ဩရမာဂမနီယာနီ’’တိ ပါဠိ၊ သော ဧဝတ္ထော။ နယိဒံ ပုနရေဟိသီတိ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနေန ဣဒံ ကာမဋ္ဌာနံ ကာမဘဝံ ပဋိသန္ဓိဝသေန ပုန နာဂမိဿသိ။ ရ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ‘‘ဣတ္ထ’’န္တိ ဝါ ပါဠိ၊ ဣတ္ထတ္တံ ကာမဘဝမိစ္စေဝ အတ္ထော။

ရာဂန္တိ ရူပရာဂဉ္စ အရူပရာဂဉ္စ။ မာနန္တိ အဂ္ဂမဂ္ဂဝဇ္ဈံ မာနံ။ အဝိဇ္ဇဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စဉ္စာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ဝိဝဇ္ဇိယာတိ ဝိပဿနာယ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ။ သံယောဇနာနိ ဆေတွာနာတိ ဧတာနိ ရူပရာဂါဒီနိ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ အရဟတ္တမဂ္ဂေန သမုစ္ဆိန္ဒိတွာ။ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿသီတိ သဗ္ဗဿာပိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ပရိယန္တံ ပရိယောသာနံ ပါပုဏိဿသိ။

ခေပေတွာ ဇာတိသံသာရန္တိ ဇာတိ သမူလိကသံသာရပဝတ္တိံ ပရိယောသာပေတွာ။ နိစ္ဆာတာတိ နိတ္တဏှာ။ ဥပသန္တာတိ သဗ္ဗသော ကိလေသာနံ ဝူပသမေန ဥပသန္တာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဧဝံ သတ္ထာရာ ဣမာသု ဂါထာသု ဘာသိတာသု ဂါထာပရိယောသာနေ ထေရီ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပတွာ ဥဒါနဝသေန ဘဂဝတာ ဘာသိတနိယာမေနေဝ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။ တေနေဝ တာ ထေရိယာ ဂါထာ နာမ ဇာတာ။

ဂုတ္တာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဝိဇယာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ

စတုက္ခတ္တုန္တိအာဒိကာ ဝိဇယာယ ထေရိယာ ဂါထာ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တီ၊ အနုက္ကမေန ပရိဗြူဟိတကုသလမူလာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တီ၊ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ အညတရသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတွာ ခေမာယ ထေရိယာ ဂိဟိကာလေ သဟာယိကာ အဟောသိ။ သာ တဿာ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ သုတွာ ‘‘သာပိ နာမ ရာဇမဟေသီ ပဗ္ဗဇိဿတိ ကိမင်္ဂံ ပနာဟ’’န္တိ ပဗ္ဗဇိတုကာမာယေဝ ဟုတွာ ခေမာထေရိယာ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိ။ ထေရီ တဿာ အဇ္ဈာသယံ ဉတွာ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ ယထာ သံသာရေ သံဝိဂ္ဂမာနသာ သာသနေ သာ အဘိပ္ပသန္နာ ဘဝိဿတိ။ သာ တံ ဓမ္မံ သုတွာ သံဝေဂဇာတာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ စ ဟုတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ ထေရီ တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သာ ပဗ္ဗဇိတွာ ကတပုဗ္ဗကိစ္စာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဟေတုသမ္ပန္နတာယ၊ န စိရဿေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဥဒါနဝသေန –

၁၆၉။

‘‘စတုက္ခတ္တုံ ပဉ္စက္ခတ္တုံ၊ ဝိဟာရာ ဥပနိက္ခမိံ၊

အလဒ္ဓါ စေတသော သန္တိံ၊ စိတ္တေ အဝသဝတ္တိနီ။

၁၇၀။

‘‘ဘိက္ခုနိံ ဥပသင်္ကမ္မ၊ သက္ကစ္စံ ပရိပုစ္ဆဟံ၊

သာ မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ ဓာတုအာယတနာနိ စ။

၁၇၁။

‘‘စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ ဣန္ဒြိယာနိ ဗလာနိ စ၊

ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဥတ္တမတ္ထဿ ပတ္တိယာ။

၁၇၂။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ၊ ကရောန္တီ အနုသာသနိံ၊

ရတ္တိယာ ပုရိမေ ယာမေ၊ ပုဗ္ဗဇာတိမနုဿရိံ။

၁၇၃။

‘‘ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓယိံ၊

ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ၊ တမောခန္ဓံ ပဒါလယိံ။

၁၇၄။

‘‘ပီတိသုခေန စ ကာယံ၊ ဖရိတွာ ဝိဟရိံ တဒါ၊

သတ္တမိယာ ပါဒေ ပသာရေသိံ၊ တမောခန္ဓံ ပဒါလိယာ’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။

တတ္ထ ဘိက္ခုနိန္တိ ခေမာထေရိံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။

ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂန္တိ သတ္တဗောဇ္ဈင်္ဂဉ္စ အဋ္ဌင်္ဂိကဉ္စ အရိယမဂ္ဂံ။ ဥတ္တမတ္ထဿ ပတ္တိယာတိ အရဟတ္တဿ နိဗ္ဗာနဿေဝ ဝါ ပတ္တိယာ အဓိဂမာယ။

ပီတိသုခေနာတိ ဖလသမာပတ္တိပရိယာပန္နာယ ပီတိယာ သုခေန စ။ ကာယန္တိ တံသမ္ပယုတ္တံ နာမကာယံ တဒနုသာရေန ရူပကာယဉ္စ။ ဖရိတွာတိ ဖုသိတွာ ဗျာပေတွာ ဝါ။ သတ္တမိယာ ပါဒေ ပသာရေသိန္တိ ဝိပဿနာယ အာရဒ္ဓဒိဝသတော သတ္တမိယံ ပလ္လင်္ကံ ဘိန္ဒိတွာ ပါဒေ ပသာရေသိံ။ ကထံ? တမောခန္ဓံ ပဒါလိယ၊ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ မောဟက္ခန္ဓံ အဂ္ဂမဂ္ဂဉာဏာသိနာ ပဒါလေတွာ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဝိဇယာထေရီဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဆက္ကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။