📜
၁၆။ မဟာနိပါတော
၁။ သုမေဓာထေရီဂါထာ
မန္တာဝတိယာ ¶ နဂရေ၊ ရညော ကောဉ္စဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ၊
ဓီတာ အာသိံ သုမေဓာ၊ ပသာဒိတာ သာသနကရေဟိ။
သီလဝတီ စိတ္တကထာ၊ ဗဟုဿုတာ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဝိနီတာ၊
မာတာပိတရော ဥပဂမ္မ၊ ဘဏတိ ‘‘ဥဘယော နိသာမေထ။
‘‘နိဗ္ဗာနာဘိရတာဟံ၊ အသဿတံ ဘဝဂတံ ယဒိပိ ဒိဗ္ဗံ၊
ကိမင်္ဂံ ပန [ကိမင်္ဂ ပန (သီ။ သျာ။)၊ ကိံ ပန (?)] တုစ္ဆာ ကာမာ၊ အပ္ပဿာဒါ ဗဟုဝိဃာတာ။
‘‘ကာမာ ကဋုကာ အာသီဝိသူပမာ၊ ယေသု မုစ္ဆိတာ ဗာလာ၊
တေ ဒီဃရတ္တံ နိရယေ၊ သမပ္ပိတာ ဟညန္တေ ဒုက္ခိတာ [ဟညရေ ဒုခိတာ (?)]။
‘‘သောစန္တိ ပါပကမ္မာ၊ ဝိနိပါတေ ပါပဝဒ္ဓိနော သဒါ၊
ကာယေန စ ဝါစာယ စ၊ မနသာ စ အသံဝုတာ ဗာလာ။
‘‘ဗာလာ ¶ တေ ဒုပ္ပညာ၊ အစေတနာ ဒုက္ခသမုဒယောရုဒ္ဓါ၊
ဒေသန္တေ ¶ အဇာနန္တာ၊ န ဗုဇ္ဈရေ အရိယသစ္စာနိ။
‘‘သစ္စာနိ ¶ အမ္မ ဗုဒ္ဓဝရဒေသိတာနိ၊ တေ ဗဟုတရာ အဇာနန္တာ ယေ၊
အဘိနန္ဒန္တိ ဘဝဂတံ၊ ပိဟေန္တိ ဒေဝေသု ဥပပတ္တိံ။
‘‘ဒေဝေသုပိ ဥပပတ္တိ၊ အသဿတာ ဘဝဂတေ အနိစ္စမှိ၊
န စ သန္တသန္တိ ဗာလာ၊ ပုနပ္ပုနံ ဇာယိတဗ္ဗဿ။
‘‘စတ္တာရော ဝိနိပါတာ၊ ဒုဝေ [ဒွေ (သဗ္ဗတ္ထ)] စ ဂတိယော ကထဉ္စိ လဗ္ဘန္တိ၊
န စ ဝိနိပါတဂတာနံ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အတ္ထိ နိရယေသု။
‘‘အနုဇာနာထ မံ ဥဘယော၊ ပဗ္ဗဇိတုံ ဒသဗလဿ ပါဝစနေ၊
အပ္ပောဿုက္ကာ ဃဋိဿံ၊ ဇာတိမရဏပ္ပဟာနာယ။
‘‘ကိံ ဘဝဂတေ [ဘဝဂတေန (သျာ။)] အဘိနန္ဒိတေန၊ ကာယကလိနာ အသာရေန၊
ဘဝတဏှာယ နိရောဓာ၊ အနုဇာနာထ ပဗ္ဗဇိဿာမိ။
‘‘ဗုဒ္ဓါနံ ¶ ဥပ္ပာဒေါ ဝိဝဇ္ဇိတော၊ အက္ခဏော ခဏော လဒ္ဓါ၊
သီလာနိ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ယာဝဇီဝံ န ဒူသေယျံ’’။
ဧဝံ ဘဏတိ သုမေဓာ၊ မာတာပိတရော ‘‘န တာဝ အာဟာရံ၊
အာဟရိဿံ [အာဟရိယာမိ (သီ။)၊ အာဟာရိသံ (?)] ဂဟဋ္ဌာ၊ မရဏဝသံ ဂတာဝ ဟေဿာမိ’’။
မာတာ ဒုက္ခိတာ ရောဒတိ ပိတာ စ၊ အဿာ သဗ္ဗသော သမဘိဟတော၊
ဃဋေန္တိ သညာပေတုံ၊ ပါသာဒတလေ ဆမာပတိတံ။
‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ပုတ္တက ကိံ သောစိတေန၊ ဒိန္နာသိ ဝါရဏဝတိမှိ၊
ရာဇာ ¶ အနီကရတ္တော [အဏီကဒတ္တော (သီ။ သျာ။)]၊ အဘိရူပေါ တဿ တွံ ဒိန္နာ။
‘‘အဂ္ဂမဟေသီ ဘဝိဿသိ၊ အနိကရတ္တဿ ရာဇိနော ဘရိယာ၊
သီလာနိ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဒုက္ကရာ ပုတ္တက။
‘‘ရဇ္ဇေ အာဏာဓနမိဿရိယံ၊ ဘောဂါ သုခါ ဒဟရိကာသိ၊
ဘုဉ္ဇာဟိ ကာမဘောဂေ၊ ဝါရေယျံ ဟောတု တေ ပုတ္တ’’။
အထ နေ ဘဏတိ သုမေဓာ၊ ‘‘မာ ဧဒိသိကာနိ ဘဝဂတမသာရံ၊
ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဝါ ဟောဟိတိ၊ မရဏံ ဝါ မေ န စေဝ ဝါရေယျံ။
‘‘ကိမိဝ ¶ ပူတိကာယမသုစိံ၊ သဝနဂန္ဓံ ဘယာနကံ ကုဏပံ၊
အဘိသံဝိသေယျံ ဘသ္တံ၊ အသကိံ ပဂ္ဃရိတံ အသုစိပုဏ္ဏံ။
‘‘ကိမိဝ ¶ တာဟံ ဇာနန္တီ၊ ဝိကုလကံ မံသသောဏိတုပလိတ္တံ၊
ကိမိကုလာလယံ သကုဏဘတ္တံ၊ ကဠေဝရံ ကိဿ ဒိယျတိ။
‘‘နိဗ္ဗုယှတိ သုသာနံ၊ အစိရံ ကာယော အပေတဝိညာဏော၊
ဆုဒ္ဓါ [ဆဍ္ဍိတော (သျာ။)၊ ဆုဋ္ဌော (က။)] ကဠိင်္ဂရံ ဝိယ၊ ဇိဂုစ္ဆမာနေဟိ ဉာတီဟိ။
‘‘ဆုဒ္ဓူန [ဆဍ္ဍူန (သျာ။)၊ ဆုဋ္ဌူန (က။)] နံ သုသာနေ၊ ပရဘတ္တံ နှာယန္တိ [နှာယရေ (?)] ဇိဂုစ္ဆန္တာ၊
နိယကာ မာတာပိတရော၊ ကိံ ပန သာဓာရဏာ ဇနတာ။
‘‘အဇ္ဈောသိတာ အသာရေ၊ ကဠေဝရေ အဋ္ဌိနှာရုသင်္ဃာတေ၊
ခေဠဿုစ္စာရဿဝ၊ ပရိပုဏ္ဏေ [ခေဠဿုစ္စာရပဿဝပရိပုဏ္ဏေ (သီ။)] ပူတိကာယမှိ။
‘‘ယော ¶ နံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ၊ အဗ္ဘန္တရမဿ ဗာဟိရံ ကယိရာ ¶ ၊
ဂန္ဓဿ အသဟမာနာ၊ သကာပိ မာတာ ဇိဂုစ္ဆေယျ။
‘‘ခန္ဓဓာတုအာယတနံ၊ သင်္ခတံ ဇာတိမူလကံ ဒုက္ခံ၊
ယောနိသော အနုဝိစိနန္တီ၊ ဝါရေယျံ ကိဿ ဣစ္ဆေယျံ။
‘‘ဒိဝသေ ဒိဝသေ တိသတ္တိ၊ သတာနိ နဝနဝါ ပတေယျုံ ကာယမှိ၊
ဝဿသတမ္ပိ စ ဃာတော၊ သေယျော ဒုက္ခဿ စေဝံ ခယော။
‘‘အဇ္ဈုပဂစ္ဆေ ဃာတံ၊ ယော ဝိညာယေဝံ သတ္ထုနော ဝစနံ၊
‘ဒီဃော တေသံ [ဝေါ (က။)] သံသာရော၊ ပုနပ္ပုနံ ဟညမာနာနံ’။
‘‘ဒေဝေသု မနုဿေသု စ၊ တိရစ္ဆာနယောနိယာ အသုရကာယေ၊
ပေတေသု ¶ စ နိရယေသု စ၊ အပရိမိတာ ဒိဿရေ ဃာတာ။
‘‘ဃာတာ နိရယေသု ဗဟူ၊ ဝိနိပါတဂတဿ ပီဠိယမာနဿ [ကိလိဿမာနဿ (သျာ။ က။)]၊
ဒေဝေသုပိ အတ္တာဏံ၊ နိဗ္ဗာနသုခါ ပရံ နတ္ထိ။
‘‘ပတ္တာ တေ နိဗ္ဗာနံ၊ ယေ ယုတ္တာ ဒသဗလဿ ပါဝစနေ၊
အပ္ပောဿုက္ကာ ဃဋေန္တိ၊ ဇာတိမရဏပ္ပဟာနာယ။
‘‘အဇ္ဇေဝ တာတဘိနိက္ခမိဿံ၊ ဘောဂေဟိ ကိံ အသာရေဟိ၊
နိဗ္ဗိန္နာ မေ ကာမာ၊ ဝန္တသမာ တာလဝတ္ထုကတာ’’။
သာ စေဝံ ဘဏတိ ပိတရမနီကရတ္တော စ ယဿ သာ ဒိန္နာ၊
ဥပယာသိ ဝါရဏဝတေ၊ ဝါရေယျမုပဋ္ဌိတေ ကာလေ။
အထ အသိတနိစိတမုဒုကေ၊ ကေသေ ခဂ္ဂေန ဆိန္ဒိယ သုမေဓာ၊
ပါသာဒံ ပိဒဟိတွာ [ပိဓေတွာ (သီ။ သျာ။)၊ ပိဓိတွာ (က။)]၊ ပဌမဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ။
သာ ¶ ¶ စ တဟိံ သမာပန္နာ၊ အနီကရတ္တော စ အာဂတော နဂရံ၊
ပါသာဒေ စ [ပါသာဒေဝ (သီ။ သျာ။)] သုမေဓာ၊ အနိစ္စသညံ [အနိစ္စသညာ (သဗ္ဗတ္ထ)] သုဘာဝေတိ။
သာ စ မနသိ ကရောတိ၊ အနီကရတ္တော စ အာရုဟီ တုရိတံ၊
မဏိကနကဘူသိတင်္ဂေါ၊ ကတဉ္ဇလီ ယာစတိ သုမေဓံ။
‘‘ရဇ္ဇေ အာဏာဓနမိဿရိယံ၊ ဘောဂါ သုခါ ဒဟရိကာသိ၊
ဘုဉ္ဇာဟိ ကာမဘောဂေ၊ ကာမသုခါ ဒုလ္လဘာ လောကေ။
‘‘နိဿဋ္ဌံ ¶ တေ ရဇ္ဇံ၊ ဘောဂေ ဘုဉ္ဇဿု ဒေဟိ ဒါနာနိ၊
မာ ဒုမ္မနာ အဟောသိ၊ မာတာပိတရော တေ ဒုက္ခိတာ’’ [မာတာပိတရော စ တေ ဒုခိတာ (?)]။
တံ တံ ဘဏတိ သုမေဓာ၊ ကာမေဟိ အနတ္ထိကာ ဝိဂတမောဟာ၊
‘‘မာ ကာမေ အဘိနန္ဒိ၊ ကာမေသွာဒီနဝံ ပဿ။
‘‘စာတုဒ္ဒီပေါ ရာဇာ မန္ဓာတာ၊ အာသိ ကာမဘောဂိန မဂ္ဂေါ၊
အတိတ္တော ¶ ကာလင်္ကတော၊ န စဿ ပရိပူရိတာ ဣစ္ဆာ။
‘‘သတ္တ ရတနာနိ ဝဿေယျ၊ ဝုဋ္ဌိမာ ဒသဒိသာ သမန္တေန၊
န စတ္ထိ တိတ္တိ ကာမာနံ၊ အတိတ္တာဝ မရန္တိ နရာ။
‘‘အသိသူနူပမာ ကာမာ၊ ကာမာ သပ္ပသိရောပမာ၊
ဥက္ကောပမာ အနုဒဟန္တိ၊ အဋ္ဌိကင်္ကလ [ကင်္ခလ (သီ။)] သန္နိဘာ။
‘‘အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝါ ကာမာ၊ ဗဟုဒုက္ခာ မဟာဝိသာ၊
အယောဂုဠောဝ သန္တတ္တော၊ အဃမူလာ ဒုခပ္ဖလာ။
‘‘ရုက္ခပ္ဖလူပမာ ကာမာ၊ မံသပေသူပမာ ဒုခါ၊
သုပိနောပမာ ¶ ဝဉ္စနိယာ၊ ကာမာ ယာစိတကူပမာ။
‘‘သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ၊ ရောဂေါ ဂဏ္ဍော အဃံ နိဃံ၊
အင်္ဂါရကာသုသဒိသာ၊ အဃမူလံ ဘယံ ဝဓော။
‘‘ဧဝံ ဗဟုဒုက္ခာ ကာမာ၊ အက္ခာတာ အန္တရာယိကာ၊
ဂစ္ဆထ န မေ ဘဂဝတေ၊ ဝိဿာသော အတ္ထိ အတ္တနော။
‘‘ကိံ မမ ပရော ကရိဿတိ၊ အတ္တနော သီသမှိ ဍယှမာနမှိ၊
အနုဗန္ဓေ ဇရာမရဏေ၊ တဿ ဃာတာယ ဃဋိတဗ္ဗံ’’။
ဒွါရံ ¶ အပါပုရိတွာနဟံ [အဝါပုရိတွာဟံ (သီ။)]၊ မာတာပိတရော အနီကရတ္တဉ္စ၊
ဒိသွာန ဆမံ နိသိန္နေ၊ ရောဒန္တေ ဣဒမဝေါစံ။
‘‘ဒီဃော ဗာလာနံ သံသာရော၊ ပုနပ္ပုနဉ္စ ရောဒတံ၊
အနမတဂ္ဂေ ပိတု မရဏေ၊ ဘာတု ဝဓေ အတ္တနော စ ဝဓေ။
‘‘အဿု ထညံ ရုဓိရံ၊ သံသာရံ အနမတဂ္ဂတော သရထ၊
သတ္တာနံ သံသရတံ၊ သရာဟိ အဋ္ဌီနဉ္စ သန္နိစယံ။
‘‘သရ ¶ စတုရောဒဓီ [သရဿု စတုရော ဥဒဓီ (?)]၊ ဥပနီတေ အဿုထညရုဓိရမှိ၊
သရ ဧကကပ္ပမဋ္ဌီနံ၊ သဉ္စယံ ဝိပုလေန သမံ။
‘‘အနမတဂ္ဂေ ¶ သံသရတော၊ မဟိံ [မဟာမဟိံ (?)] ဇမ္ဗုဒီပမုပနီတံ၊
ကောလဋ္ဌိမတ္တဂုဠိကာ၊ မာတာ မာတုသွေဝ နပ္ပဟောန္တိ။
‘‘တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ [သရ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ (သီ။)]၊ ဥပနီတံ အနမတဂ္ဂတော သရ၊
စတုရင်္ဂုလိကာ ဃဋိကာ၊ ပိတုပိတုသွေဝ နပ္ပဟောန္တိ။
‘‘သရ ကာဏကစ္ဆပံ ပုဗ္ဗသမုဒ္ဒေ၊ အပရတော စ ယုဂဆိဒ္ဒံ၊
သိရံ ¶ [သရ (သီ။)] တဿ စ ပဋိမုက္ကံ၊ မနုဿလာဘမှိ ဩပမ္မံ။
‘‘သရ ရူပံ ဖေဏပိဏ္ဍောပမဿ၊ ကာယကလိနော အသာရဿ၊
ခန္ဓေ ပဿ အနိစ္စေ၊ သရာဟိ နိရယေ ဗဟုဝိဃာတေ။
‘‘သရ ကဋသိံ ဝဍ္ဎေန္တေ၊ ပုနပ္ပုနံ တာသု တာသု ဇာတီသု၊
သရ ကုမ္ဘီလဘယာနိ စ၊ သရာဟိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ။
‘‘အမတမှိ ဝိဇ္ဇမာနေ၊ ကိံ တဝ ပဉ္စကဋုကေန ပီတေန၊
သဗ္ဗာ ဟိ ကာမရတိယော၊ ကဋုကတရာ ပဉ္စကဋုကေန။
‘‘အမတမှိ ဝိဇ္ဇမာနေ၊ ကိံ တဝ ကာမေဟိ ယေ ပရိဠာဟာ [သပရိဠာဟာ (သီ။ အဋ္ဌ။)]၊
သဗ္ဗာ ဟိ ကာမရတိယော၊ ဇလိတာ ကုထိတာ ကမ္ပိတာ သန္တာပိတာ။
‘‘အသပတ္တမှိ သမာနေ၊ ကိံ တဝ ကာမေဟိ ယေ ဗဟုသပတ္တာ၊
ရာဇဂ္ဂိစောရဥဒကပ္ပိယေဟိ၊ သာဓာရဏာ ကာမာ ဗဟုသပတ္တာ။
‘‘မောက္ခမှိ ဝိဇ္ဇမာနေ၊ ကိံ တဝ ကာမေဟိ ယေသု ဝဓဗန္ဓော၊
ကာမေသု ဟိ အသကာမာ၊ ဝဓဗန္ဓဒုခါနိ အနုဘောန္တိ။
‘‘အာဒီပိတာ ¶ ¶ တိဏုက္ကာ၊ ဂဏှန္တံ ဒဟန္တိ နေဝ မုဉ္စန္တံ၊
ဥက္ကောပမာ ဟိ ကာမာ၊ ဒဟန္တိ ယေ တေ န မုဉ္စန္တိ။
‘‘မာ အပ္ပကဿ ဟေတု၊ ကာမသုခဿ ဝိပုလံ ဇဟီ သုခံ၊
မာ ပုထုလောမောဝ ဗဠိသံ၊ ဂိလိတွာ ပစ္ဆာ ဝိဟညသိ။
‘‘ကာမံ ¶ ကာမေသု ဒမဿု၊ တာဝ သုနခေါဝ သင်္ခလာဗဒ္ဓါ၊
ကာဟိန္တိ ခု တံ ကာမာ၊ ဆာတာ သုနခံဝ စဏ္ဍာလာ။
‘‘အပရိမိတဉ္စ ¶ ဒုက္ခံ၊ ဗဟူနိ စ စိတ္တဒေါမနဿာနိ၊
အနုဘောဟိသိ ကာမယုတ္တော၊ ပဋိနိဿဇ [ပဋိနိဿရ (သီ။)] အဒ္ဓုဝေ ကာမေ။
‘‘အဇရမှိ ဝိဇ္ဇမာနေ၊ ကိံ တဝ ကာမေဟိ [ယေသု ဇရာယ စ၊ မရဏဗျာဓိဟိ ဂဟိတာ (?)] ယေသု ဇရာ၊
မရဏဗျာဓိဂဟိတာ [ယေသု ဇရာယ စ၊ မရဏဗျာဓိဟိ ဂဟိတာ (?)]၊ သဗ္ဗာ သဗ္ဗတ္ထ ဇာတိယော။
‘‘ဣဒမဇရမိဒမမရံ [ဣဒံ အဇရံ ဣဒံ အမရံ (?)]၊ ဣဒမဇရာမရံ ပဒမသောကံ၊
အသပတ္တမသမ္ဗာဓံ၊ အခလိတမဘယံ နိရုပတာပံ။
‘‘အဓိဂတမိဒံ ဗဟူဟိ၊ အမတံ အဇ္ဇာပိ စ လဘနီယမိဒံ၊
ယော ယောနိသော ပယုဉ္ဇတိ၊ န စ သက္ကာ အဃဋမာနေန’’။
ဧဝံ ဘဏတိ သုမေဓာ၊ သင်္ခါရဂတေ ရတိံ အလဘမာနာ၊
အနုနေန္တီ အနိကရတ္တံ၊ ကေသေ စ ဆမံ ခိပိ သုမေဓာ။
ဥဋ္ဌာယ အနိကရတ္တော၊ ပဉ္ဇလိကော ယာစိတဿာ ပိတရံ သော၊
‘‘ဝိဿဇ္ဇေထ သုမေဓံ၊ ပဗ္ဗဇိတုံ ဝိမောက္ခသစ္စဒဿာ’’။
ဝိဿဇ္ဇိတာ မာတာပိတူဟိ၊ ပဗ္ဗဇိ သောကဘယဘီတာ၊
ဆ အဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ အဂ္ဂဖလံ သိက္ခမာနာယ။
အစ္ဆရိယမဗ္ဘုတံ ¶ တံ၊ နိဗ္ဗာနံ အာသိ ရာဇကညာယ၊
ပုဗ္ဗေနိဝါသစရိတံ၊ ယထာ ဗျာကရိ ပစ္ဆိမေ ကာလေ။
‘‘ဘဂဝတိ ကောဏာဂမနေ၊ သင်္ဃာရာမမှိ နဝနိဝေသမှိ၊
သခိယော တိဿော ဇနိယော၊ ဝိဟာရဒါနံ အဒါသိမှ။
‘‘ဒသက္ခတ္တုံ သတက္ခတ္တုံ၊ ဒသသတက္ခတ္တုံ သတာနိ စ သတက္ခတ္တုံ၊
ဒေဝေသု ¶ ဥပ္ပဇ္ဇိမှ၊ ကော ပန ဝါဒေါ မနုဿေသု။
‘‘ဒေဝေသု မဟိဒ္ဓိကာ အဟုမှ၊ မာနုသကမှိ ကော ပန ဝါဒေါ၊
သတ္တရတနဿ မဟေသီ၊ ဣတ္ထိရတနံ အဟံ အာသိံ။
‘‘သော ¶ ¶ ဟေတု သော ပဘဝေါ၊ တံ မူလံ သာဝ သာသနေ ခန္တီ၊
တံ ပဌမသမောဓာနံ၊ တံ ဓမ္မရတာယ နိဗ္ဗာနံ’’။
ဧဝံ ကရောန္တိ ယေ သဒ္ဒဟန္တိ၊ ဝစနံ အနောမပညဿ၊
နိဗ္ဗိန္ဒန္တိ ဘဝဂတေ၊ နိဗ္ဗိန္ဒိတွာ ဝိရဇ္ဇန္တီတိ။
ဣတ္ထံ သုဒံ သုမေဓာ ထေရီ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဟာနိပါတော နိဋ္ဌိတော။
သမတ္တာ ထေရီဂါထာယော။
ဂါထာသတာနိ စတ္တာရိ၊ အသီတိ ပုန စုဒ္ဒသ [ဂါထာသင်္ချာ ဣဓ အနုက္ကမဏိကဂဏနာဝသေန ပါကဋာ]၊
ထေရိယေကုတ္တရသတာ [ထေရီယေကုတ္တရဆသတာ (?) တိံသမတ္တာပိ ပဉ္စသတမတ္တာပိ ထေရိယော ဧကတော အာဂတာ မနသိကာတဗ္ဗာ]၊ သဗ္ဗာ တာ အာသဝက္ခယာတိ။
ထေရီဂါထာပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။