📜

၄။ ကုဏ္ဍဓာနဝဂ္ဂေါ

၁။ ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သတ္တာဟံပဋိသလ္လီနန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုတ္တနယေန ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ပဌမံ သလာကံ ဂဏှန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတွာ တဒနုရူပံ ပုညံ ကရောန္တော ဝိစရိ။ သော ဧကဒိဝသံ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော နိရောဓသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ နိသိန္နဿ မနောသိလာစုဏ္ဏပိဉ္ဇရံ မဟန္တံ ကဒလိဖလကဏ္ဏိကံ ဥပနေသိ၊ တံ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဧကာဒသက္ခတ္တုံ ဒေဝေသု ဒေဝရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ စတုဝီသတိဝါရေ စ ရာဇာ အဟောသိ စက္ကဝတ္တီ။

သော ဧဝံ အပရာပရံ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ ဘုမ္မဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဒီဃာယုကဗုဒ္ဓါနဉ္စ နာမ န အနွဒ္ဓမာသိကော ဥပေါသထော ဟောတိ။ တထာ ဟိ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ဆဗ္ဗဿန္တရေ ဆဗ္ဗဿန္တရေ ဥပေါသထော အဟောသိ၊ ကဿပဒသဗလော ပန ဆဋ္ဌေ ဆဋ္ဌေ မာသေ ပါတိမောက္ခံ ဩသာရေသိ၊ တဿ ပါတိမောက္ခဿ ဩသာရဏကာလေ ဒိသာဝါသိကာ ဒွေ သဟာယကာ ဘိက္ခူ ‘‘ဥပေါသထံ ကရိဿာမာ’’တိ ဂစ္ဆန္တိ။ အယံ ဘုမ္မဒေဝတာ စိန္တေသိ – ‘‘ဣမေသံ ဒွိန္နံ ဘိက္ခူနံ မေတ္တိ အတိဝိယ ဒဠှာ၊ ကိံ နု ခေါ ဘေဒကေ သတိ ဘိဇ္ဇေယျ၊ န ဘိဇ္ဇေယျာ’’တိ။ တေသံ ဩကာသံ ဩလောကယမာနာ တေသံ အဝိဒူရေ ဂစ္ဆတိ။

အထေကော ထေရော ဧကဿ ဟတ္ထေ ပတ္တစီဝရံ ဒတွာ သရီရဝဠဉ္ဇနတ္ထံ ဥဒကဖာသုကဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဓောတဟတ္ထပါဒေါ ဟုတွာ ဂုမ္ဗသမီပတော နိက္ခမတိ။ ဘုမ္မဒေဝတာ တဿ ထေရဿ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ဥတ္တမရူပါ ဣတ္ထီ ဟုတွာ ကေသေ ဝိဓုနိတွာ သံဝိဓာယ ဗန္ဓန္တီ ဝိယ ပိဋ္ဌိယံ ပံသုံ ပုဉ္ဆမာနာ ဝိယ သာဋကံ သံဝိဓာယ နိဝါသယမာနာ ဝိယ စ ဟုတွာ ထေရဿ ပဒါနုပဒိကာ ဟုတွာ ဂုမ္ဗတော နိက္ခန္တာ ။ ဧကမန္တေ ဌိတော သဟာယကတ္ထေရော တံ ကာရဏံ ဒိသွာဝ ဒေါမနဿဇာတော ‘‘နဋ္ဌော ဒါနိ မေ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဒီဃရတ္တာနုဂတော သိနေဟော၊ သစာဟံ ဧဝံဝိဓဘာဝံ ဇာနေယျံ၊ ဧတ္တကံ ကာလံ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ န ကရေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ အာဂစ္ဆန္တံယေဝ နံ ‘‘ဂဏှာဟာဝုသော၊ တုယှံ ပတ္တစီဝရံ၊ တာဒိသေန ပါပေန သဒ္ဓိံ ဧကမဂ္ဂေန န ဂစ္ဆာမီ’’တိ အာဟ။ တံ ကထံ သုတွာ တဿ လဇ္ဇိဘိက္ခုနော ဟဒယံ တိခိဏသတ္တိံ ဂဟေတွာ ဝိဒ္ဓံ ဝိယ အဟောသိ။ တတော နံ အာဟ – ‘‘အာဝုသော၊ ကိန္နာမေတံ ဝဒသိ၊ အဟံ ဧတ္တကံ ကာလံ ဒုက္ကဋမတ္တမ္ပိ အာပတ္တိံ န ဇာနာမိ၊ တွံ ပန မံ အဇ္ဇ ‘ပါပေါ’တိ ဝဒသိ၊ ကိံ တေ ဒိဋ္ဌန္တိ၊ ကိံ အညေန ဒိဋ္ဌေန၊ ကိံ တွံ ဧဝံဝိဓေန အလင်္ကတပဋိယတ္တေန မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဧကဋ္ဌာနေ ဟုတွာ နိက္ခန္တော’’တိ? ‘‘နတ္ထေတံ၊ အာဝုသော၊ မယှံ၊ နာဟံ ဧဝရူပံ မာတုဂါမံ ပဿာမီ’’တိ တဿ ယာဝတတိယံ ကထေန္တဿာပိ ဣတရော ထေရော ကထံ အသဒ္ဒဟိတွာ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌကာရဏံယေဝ ဘူတတ္တံ ကတွာ ဂဏှန္တော တေန သဒ္ဓိံ ဧကမဂ္ဂေန အဂန္တွာ အညေန မဂ္ဂေန သတ္ထု သန္တိကံ ဂတော။ ဣတရောပိ ဘိက္ခု အညေန မဂ္ဂေန သတ္ထု သန္တိကံယေဝ ဂတော။

တတော ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဥပေါသထာဂါရံ ပဝိသနဝေလာယ သော ဘိက္ခု တံ ဘိက္ခုံ ဥပေါသထဂ္ဂေ ဒိသွာ သဉ္ဇာနိတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဥပေါသထဂ္ဂေ ဧဝရူပေါ နာမ ပါပဘိက္ခု အတ္ထိ၊ နာဟံ တေန သဒ္ဓိံ ဥပေါသထံ ကရိဿာမီ’’တိ နိက္ခမိတွာ ဗဟိ အဋ္ဌာသိ။ အထ ဘုမ္မဒေဝတာ ‘‘ဘာရိယံ မယာ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ မဟလ္လကဥပါသကဝဏ္ဏေန တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ – ‘‘ကသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ အယျော ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဌိတော’’တိ အာဟ။ ‘‘ဥပါသက၊ ဣမံ ဥပေါသထဂ္ဂံ ဧကော ပါပဘိက္ခု ပဝိဋ္ဌော၊ ‘အဟံ တေန သဒ္ဓိံ ဥပေါသထံ န ကရောမီ’တိ ဗဟိ ဌိတောမှီ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ မာ ဧဝံ ဂဏှထ၊ ပရိသုဒ္ဓသီလော ဧသ ဘိက္ခု၊ တုမှေဟိ ဒိဋ္ဌမာတုဂါမော နာမ အဟံ။ မယာ တုမှာကံ ဝီမံသနတ္ထာယ ‘ဒဠှာ နု ခေါ ဣမေသံ ထေရာနံ မေတ္တိ၊ နော ဒဠှာ’တိ ဘိဇ္ဇနာဘိဇ္ဇနဘာဝံ ဩလောကေန္တေန တံ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ။ ‘‘ကော ပန တွံ၊ သပ္ပုရိသာ’’တိ? ‘‘အဟံ ဧကာ ဘုမ္မဒေဝတာ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ဒေဝပုတ္တော ကထေန္တောယေဝ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝေန ဌတွာ ထေရဿ ပါဒမူလေ ပတိတွာ ‘‘မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ခမထ၊ ထေရဿ ဧသော ဒေါသော နတ္ထိ၊ ဥပေါသထံ ကရောထာ’’တိ ထေရံ ယာစိတွာ ဥပေါသထဂ္ဂံ ပဝေသေသိ။ သော ထေရော ဥပေါသထံ တာဝ ဧကဋ္ဌာနေ အကာသိ။ မိတ္တသန္ထဝဝသေန ပန ပုန တေန သဒ္ဓိံ န ဧကဋ္ဌာနေ ဝသိ။ ဣမဿ ထေရဿ ဒေါသံ န ကထေသိ။ အပရဘာဂေ စုဒိတကတ္ထေရော ပန ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

ဘုမ္မဒေဝတာ တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒေန ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ အပါယတော န မုစ္စိတ္ထ။ သစေ ပန ကာလေန ကာလံ မနုဿတ္တံ အာဂစ္ဆတိ၊ အညေန ယေန ကေနစိ ကတော ဒေါသော တဿေဝ ဥပရိ ပတတိ။ သော အမှာကံ ဘဂဝတော ဥပ္ပန္နကာလေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဓာနမာဏဝေါတိဿ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ မဟလ္လကကာလေ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ သာသနေ ပဗ္ဗဇိ။ တဿ ဥပသမ္ပန္နဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဧကာ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ ဣတ္ထီ တသ္မိံ ဂါမံ ပဝိသန္တေ သဒ္ဓိံယေဝ ပဝိသတိ၊ နိက္ခမန္တေ နိက္ခမတိ၊ ဝိဟာရံ ပဝိသန္တေပိ သဒ္ဓိံ ပဝိသတိ၊ တိဋ္ဌန္တေပိ တိဋ္ဌတီတိ ဧဝံ နိစ္စာနုဗန္ဓာ ပညာယတိ။ ထေရော တံ န ပဿတိ။ တဿ ပန ပုရိမကမ္မဿ နိဿန္ဒေန သာ အညေသံ ဥပဋ္ဌာသိ။

ဂါမေ ယာဂုဘိက္ခံ ဒဒမာနာ ဣတ္ထိယော၊ ‘‘ဘန္တေ၊ အယံ ဧကော ယာဂုဥဠုင်္ကော တုမှာကံ၊ ဧကော ဣမိဿာ အမှာကံ သဟာယိကာယာ’’တိ ပရိဟာသံ ကရောန္တိ။ ထေရဿ မဟတီ ဝိဟေသာ ဟောတိ။ ဝိဟာရဂတမ္ပိ နံ သာမဏေရာ စေဝ ဒဟရဘိက္ခူ စ ပရိဝါရေတွာ ‘‘ဓာနော ကောဏ္ဍော ဇာတော’’တိ ပရိဟာသံ ကရောန္တိ။ အထဿ တေနေဝ ကာရဏေန ကုဏ္ဍဓာနော ထေရောတိ နာမံ ဇာတံ။ သော ဥဋ္ဌာယ သမုဋ္ဌာယ တေဟိ ကရိယမာနံ ကေဠိံ သဟိတုံ အသက္ကောန္တော ဥမ္မာဒံ ဂဟေတွာ ‘‘တုမှေ ကောဏ္ဍာ၊ တုမှာကံ ဥပဇ္ဈာယော ကောဏ္ဍော၊ အာစရိယော ကောဏ္ဍော’’တိ ဝဒတိ။ အထ နံ သတ္ထု အာရောစေသုံ – ‘‘ကုဏ္ဍဓာနော၊ ဘန္တေ၊ ဒဟရသာမဏေရေဟိ သဒ္ဓိံ ဧဝံ ဖရုသဝါစံ ဝဒတီ’’တိ။ သတ္ထာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ၊ ဓာန၊ ဒဟရသာမဏေရေဟိ သဒ္ဓိံ ဖရုသဝါစံ ဝဒသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေန ‘‘သစ္စံ ဘဂဝါ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘ကသ္မာ ဧဝံ ဝဒသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘန္တေ၊ နိဗဒ္ဓံ ဝိဟေသံ သဟိတုံ အသက္ကောန္တော ဧဝံ ကထေမီ’’တိ ။ ‘‘တွံ ပုဗ္ဗေ ကတကမ္မံ ယာဝဇ္ဇဒိဝသာ ဇီရာပေတုံ န သက္ကောသိ၊ ပုန ဧဝံ ဖရုသဝါစံ မာ ဝဒ ဘိက္ခူ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

‘‘မာဝေါစ ဖရုသံ ကဉ္စိ၊ ဝုတ္တာ ပဋိဝဒေယျု တံ၊

ဒုက္ခာ ဟိ သာရမ္ဘကထာ၊ ပဋိဒဏ္ဍာ ဖုသေယျု တံ။

‘‘သစေ နေရေသိ အတ္တာနံ၊ ကံသော ဥပဟတော ယထာ၊

ဧသ ပတ္တောသိ နိဗ္ဗာနံ၊ သာရမ္ဘော တေ န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၃၃-၁၃၄) –

ဣမဉ္စ ပန တဿ ထေရဿ မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဝိစရဏဘာဝံ ကောသလရညောပိ ကထယိံသု။ ရာဇာ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ ဘဏေ၊ နံ ဝီမံသထာ’’တိ ပေသေတွာ သယမ္ပိ မန္ဒေနေဝ ပရိဝါရေန သဒ္ဓိံ ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧကမန္တေ ဩလောကေန္တော အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ထေရော သူစိကမ္မံ ကရောန္တော နိသိန္နော ဟောတိ။ သာပိ ဣတ္ထီ အဝိဒူရေ ဌာနေ ဌိတာ ဝိယ ပညာယတိ။

ရာဇာ တံ ဒိသွာ ‘‘အတ္ထိ တံ ကာရဏ’’န္တိ တဿာ ဌိတဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ သာ တသ္မိံ အာဂစ္ဆန္တေ ထေရဿ ဝသနပဏ္ဏသာလံ ပဝိဋ္ဌာ ဝိယ အဟောသိ။ ရာဇာပိ တာယ သဒ္ဓိံ ဧဝ ပဏ္ဏသာလာယံ ပဝိသိတွာ သဗ္ဗတ္ထ ဩလောကေန္တော အဒိသွာ ‘‘နာယံ မာတုဂါမော၊ ထေရဿ ဧကော ကမ္မဝိပါကော’’တိ သညံ ကတွာ ပဌမံ ထေရဿ သမီပေန ဂစ္ဆန္တောပိ ထေရံ အဝန္ဒိတွာ တဿ ကာရဏဿ အဘူတဘာဝံ ဉတွာ ပဏ္ဏသာလတော နိက္ခမိတွာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တေ နိသိန္နော ‘‘ကစ္စိ၊ ဘန္တေ၊ ပိဏ္ဍကေန န ကိလမထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ထေရော ‘‘ဝဋ္ဋတိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဇာနာမဟံ၊ ဘန္တေ၊ အယျဿ ကထံ၊ ဧဝရူပေနုပက္ကိလေသေန သဒ္ဓိံ စရန္တာနံ တုမှာကံ ကေ နာမ ပသီဒိဿန္တိ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဝေါ ကတ္ထစိ ဂမနကိစ္စံ နတ္ထိ။ အဟံ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟိဿာမိ၊ တုမှေ ယောနိသောမနသိကာရေ မာ ပမဇ္ဇိတ္ထာ’’တိ ဝတွာ နိဗဒ္ဓဘိက္ခံ ပဋ္ဌပေသိ။ ထေရော ရာဇာနံ ဥပတ္ထမ္ဘကံ လဘိတွာ ဘောဇနသပ္ပာယေန ဧကဂ္ဂစိတ္တော ဟုတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သာ ဣတ္ထီ အန္တရဓာယိ။

တဒါ မဟာသုဘဒ္ဒါ ဥဂ္ဂနဂရေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကုလေ ဝသမာနာ ‘‘သတ္ထာ မံ အနုကမ္ပတူ’’တိ ဥပေါသထင်္ဂံ အဓိဋ္ဌာယ နိရာမဂန္ဓာ ဟုတွာ ဥပရိပါသာဒတလေ ဌိတာ ‘‘ဣမာနိ ပုပ္ဖာနိ အန္တရေ အဋ္ဌတွာ ဒသဗလဿ မတ္ထကေ ဝိတာနံ ဟုတွာ တိဋ္ဌန္တု၊ ဒသဗလော ဣမာယ သညာယ သွေ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ မယှံ ဘိက္ခံ ဂဏှတူ’’တိ သစ္စကိရိယံ ကတွာ အဋ္ဌ သုမနပုပ္ဖမုဋ္ဌိယော ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ပုပ္ဖာနိ ဂန္တွာ ဓမ္မဒေသနာဝေလာယ သတ္ထု မတ္ထကေ ဝိတာနံ ဟုတွာ အဋ္ဌံသု။ သတ္ထာ တံ သုမနပုပ္ဖဝိတာနံ ဒိသွာ စိတ္တေနေဝ သုဘဒ္ဒါယ ဘိက္ခံ အဓိဝါသေတွာ ပုနဒိဝသေ အရုဏေ ဥဋ္ဌိတေ အာနန္ဒတ္ထေရံ အာဟ – ‘‘အာနန္ဒ၊ မယံ အဇ္ဇ ဒူရံ ဘိက္ခာစာရံ ဂမိဿာမ၊ ပုထုဇ္ဇနာနံ အဒတွာ အရိယာနံယေဝ သလာကံ ဒေဟီ’’တိ။ ထေရော ဘိက္ခူနံ အာရောစေသိ – ‘‘အာဝုသော၊ သတ္ထာ အဇ္ဇ ဒူရံ ဘိက္ခာစာရံ ဂမိဿတိ။ ပုထုဇ္ဇနာ မာ ဂဏှန္တု၊ အရိယာဝ သလာကံ ဂဏှန္တူ’’တိ။ ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရော – ‘‘အာဟရာဝုသော၊ သလာက’’န္တိ ပဌမံယေဝ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ အာနန္ဒော ‘‘သတ္ထာ တာဒိသာနံ ဘိက္ခူနံ သလာကံ န ဒါပေတိ၊ အရိယာနံယေဝ ဒါပေတီ’’တိ ဝိတက္ကံ ဥပ္ပာဒေတွာ ဂန္တွာ သတ္ထု အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘အာဟရာပေန္တဿ သလာကံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ထေရော စိန္တေသိ – ‘‘သစေ ကုဏ္ဍဓာနဿ သလာကာ ဒါတုံ န ယုတ္တာ၊ အထ သတ္ထာ ပဋိဗာဟေယျ၊ ဘဝိဿတိ ဧတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ ‘‘ကုဏ္ဍဓာနဿ သလာကံ ဒဿာမီ’’တိ ဂမနံ အဘိနီဟရိ။ ကုဏ္ဍဓာနော တဿ ပုရာဂမနာ ဧဝ အဘိညာပါဒကံ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဣဒ္ဓိယာ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘အာဟရာဝုသော အာနန္ဒ၊ သတ္ထာ မံ ဇာနာတိ၊ မာဒိသံ ဘိက္ခုံ ပဌမံ သလာကံ ဂဏှန္တံ န သတ္ထာ ဝါရေတီ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ သလာကံ ဂဏှိ။ သတ္ထာ တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ထေရံ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဌမံ သလာကံ ဂဏှန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ ယသ္မာ အယံ ထေရော ရာဇာနံ ဥပတ္ထမ္ဘံ လဘိတွာ သပ္ပာယာဟာရပဋိလာဘေန သမာဟိတစိတ္တော ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဥပနိဿယသမ္ပန္နတာယ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ ဧဝံဘူတဿာပိ ဣမဿ ထေရဿ ဂုဏေ အဇာနန္တာ ယေ ပုထုဇ္ဇနာ ဘိက္ခူ ‘‘အယံ ပဌမံ သလာကံ ဂဏှတိ၊ ကိံ နု ခေါ ဧတ’’န္တိ ဝိမတိံ ဥပ္ပာဒေန္တိ။ တေသံ တံ ဝိမတိဝိဓမနတ္ထံ ထေရော အာကာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒဿေတွာ အညာပဒေသေန အညံ ဗျာကရောန္တော ‘‘ပဉ္စ ဆိန္ဒေ’’တိ ဂါထံ အဘာသိ။

၁။ ဧဝံ သော ပူရိတပုညသမ္ဘာရာနုရူပေန အရဟာ ဟုတွာ ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သတ္တာဟံ ပဋိသလ္လီနန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သတ္ထာဟံ သတ္တဒိဝသံ နိရောဓသမာပတ္တိဝိဟာရေန ပဋိသလ္လီနံ ဝိဝေကဘူတန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ သာဂတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သောဘိတော နာမ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သာဂတတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော နာမေန သောဘိတော နာမ ဟုတွာ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယျာကရဏော လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ သော ဧကဒိဝသံ ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တံ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏသိရိယာ သောဘမာနံ ဥယျာနဒွါရေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ အတီဝ ပသန္နမာနသော အနေကေဟိ ဥပါယေဟိ အနေကေဟိ ဂုဏဝဏ္ဏေဟိ ထောမနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ တဿ ထောမနံ သုတွာ ‘‘အနာဂတေ ဂေါတမဿ ဘဂဝတော သာသနေ သာဂတော နာမ သာဝကော ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကရဏံ အဒါသိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ပုညာနိ ကရောန္တော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော။ ကပ္ပသတသဟဿဒေဝမနုဿေသု ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော။ တဿ မာတာပိတရော သောမနဿံ ဝဍ္ဎေန္တော သုဇာတော အာဂတောတိ သာဂတောတိ နာမံ ကရိံသု။ သော သာသနေ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော။

၁၇။ ဧဝံ သော ပုညသမ္ဘာရာနုရူပေန ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သောဘိတော နာမ နာမေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တဒါ ပုညသမ္ဘာရဿ ပရိပူရဏသမယေ နာမေန သောဘိတော နာမ ဗြာဟ္မဏော အဟောသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

၂၁။ ဝိပထာ ဥဒ္ဓရိတွာနာတိ ဝိရုဒ္ဓပထာ ကုမဂ္ဂါ၊ ဥပ္ပထာ ဝါ ဥဒ္ဓရိတွာ အပနေတွာ။ ပထံ အာစိက္ခသေတိ၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗညု တုဝံ ပထံ သပ္ပုရိသမဂ္ဂံ နိဗ္ဗာနာဓိဂမနုပါယံ အာစိက္ခသေ ကထေသိ ဒေသေသိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနိံ အကာသီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သာဂတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ မဟာကစ္စာနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရနာထဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကစ္စာနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဂဟပတိမဟာသာလကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဇ္ဇာဓရော ဟုတွာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော သတ္ထာရံ ဧကသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိသိန္နံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ကဏိကာရပုပ္ဖေဟိ ပူဇံ အကာသိ။

သော တေန ပုညကမ္မေန အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝ ပရိဝတ္တေတွာ ကဿပဒသဗလဿ ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ကုလဃရေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သုဝဏ္ဏစေတိယကရဏဋ္ဌာနံ ဒသသဟဿဂ္ဃနိကာယ သုဝဏ္ဏိဋ္ဌကာယ ပူဇံ ကတွာ ‘‘ဘဂဝါ မယှံ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သရီရံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဟောတူ’’တိ ပတ္ထရံ အကာသိ။ တတော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဥဇ္ဇေနိယံ ရညော စဏ္ဍပဇ္ဇောတဿ ပုရောဟိတဿ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ မာတာပိတရော ‘‘အမှာကံ ပုတ္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အတ္တနော နာမံ ဂဟေတွာ အာဂတော’’တိ ကဉ္စနမာဏဝေါတွေဝ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝုဒ္ဓိမနွာယ တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတု အစ္စယေန ပုရောဟိတဋ္ဌာနံ လဘိ။ သော ဂေါတ္တဝသေန ကစ္စာနောတိ ပညာယိတ္ထ။

ရာဇာ စဏ္ဍပဇ္ဇောတော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ သုတွာ၊ ‘‘အာစရိယ၊ တွံ တတ္ထ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဣဓာနေဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော အတ္တဋ္ဌမော သတ္ထု သန္တိကံ ဥပဂတော။ တဿ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ သော သတ္တဟိ ဇနေဟိ သဒ္ဓိံ သဟပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။ အထ သတ္ထာ ‘‘ဧထ၊ ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တေ တာဝဒေဝ ဒွင်္ဂုလမတ္တကေသမဿုကာ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။ ဧဝံ ထေရော သဒတ္ထံ နိပ္ဖာဒေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ရာဇာ ပဇ္ဇောတော တုမှာကံ ပါဒေ ဝန္ဒိတုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ ဣစ္ဆတီ’’တိ သတ္ထု အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘တွံယေဝ ဘိက္ခု တတ္ထ ဂစ္ဆ၊ တယိ ဂတေပိ ရာဇာ ပသီဒိဿတီ’’တိ အာဟ။ ထေရော အတ္တဋ္ဌမော တတ္ထ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ပသာဒေတွာ အဝန္တီသု သာသနံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ပုန သတ္ထု သန္တိကမေဝ ဂတော။

၃၁။ ဧဝံ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇန္တာနံ ယဒိဒံ မဟာကစ္စာနော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၈၈၊ ၁၉၇) ဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရနာထဿာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဒုမံ နာမ စေတိယန္တိ ပဒုမေဟိ ဆာဒိတတ္တာ ဝါ ပဒုမာကာရေဟိ ကတတ္တာ ဝါ ဘဂဝတော ဝသနဂန္ဓကုဋိဝိဟာရောဝ ပူဇနီယဘာဝေန စေတိယံ၊ ယထာ ‘‘ဂေါတမကစေတိယံ၊ အာဠဝကစေတိယ’’န္တိ ဝုတ္တေ တေသံ ယက္ခာနံ နိဝသနဋ္ဌာနံ ပူဇနီယဋ္ဌာနတ္တာ စေတိယန္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝမိဒံ ဘဂဝတော ဝသနဋ္ဌာနံ စေတိယန္တိ ဝုစ္စတိ၊ န ဓာတုနိဓာယကစေတိယန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟိ အပရိနိဗ္ဗုတဿ ဘဂဝတော သရီရဓာတူနံ အဘာဝါ ဓာတုစေတိယံ အကရိ။ သိလာသနံ ကာရယိတွာတိ တဿာ ပဒုမနာမိကာယ ဂန္ဓကုဋိယာ ပုပ္ဖာဓာရတ္ထာယ ဟေဋ္ဌာ ဖလိကမယံ သိလာသနံ ကာရေတွာ။ သုဝဏ္ဏေနာဘိလေပယိန္တိ တံ သိလာသနံ ဇမ္ဗောနဒသုဝဏ္ဏေန အဘိဝိသေသေန လေပယိံ ဆာဒေသိန္တိ အတ္ထော။

၃၂။ ရတနာမယံ သတ္တဟိ ရတနေဟိ ကတံ ဆတ္တံ ပဂ္ဂယှ မုဒ္ဓနိ ဓာရေတွာ ဝါဠဗီဇနိဉ္စ သေတပဝရစာမရိဉ္စ ပဂ္ဂယှ ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။ လောကဗန္ဓုဿ တာဒိနောတိ သကလလောကဗန္ဓုသဒိသဿ တာဒိဂုဏသမင်္ဂိဿ ဗုဒ္ဓဿ ဓာရေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

မဟာကစ္စာနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ကာဠုဒါယိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကာဠုဒါယိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ကုလပ္ပသာဒကာနံ ဘိက္ခူနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တဇ္ဇံ အဘိနီဟာရံ ကတွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေသိ။

သော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အမှာကံ ဗောဓိသတ္တဿ မာတုကုစ္ဆိယံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံယေဝ အမစ္စဂေဟေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ၊ ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ဧကဒိဝသံယေဝ ဇာတောတိ တံ ဒိဝသံယေဝ နံ ဒုကူလစုမ္ဗဋကေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဥပဋ္ဌာနတ္ထာယ နယိံသု။ ဗောဓိသတ္တေန ဟိ သဒ္ဓိံ ဗောဓိရုက္ခော၊ ရာဟုလမာတာ၊ စတ္တာရော နိဓီ၊ အာရောဟနဟတ္ထီ၊ အဿကဏ္ဍကော၊ အာနန္ဒော၊ ဆန္နော၊ ကာဠုဒါယီတိ ဣမေ သတ္တ ဧကဒိဝသေ ဇာတတ္တာ သဟဇာတာ နာမ အဟေသုံ။ အထဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ သကလနဂရဿ ဥဒဂ္ဂစိတ္တဒိဝသေ ဇာတတ္တာ ဥဒါယိတွေဝ နာမံ အကံသု။ ထောကံ ကာဠဓာတုကတ္တာ ပန ကာဠုဒါယီတိ ပညာယိတ္ထ။ သော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ကုမာရကီဠံ ကီဠန္တော ဝုဒ္ဓိံ အဂမာသိ။

အပရဘာဂေ လောကနာထေ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတွာ အနုက္ကမေန သဗ္ဗညုတံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ပုရိသသဟဿပရိဝါရံ ဧကံ အမစ္စံ ‘‘ပုတ္တံ မေ ဣဓာနေဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော ဓမ္မဒေသနာဝေလာယံ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုတွာ သပရိဝါရော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အထ နေ သတ္ထာ ‘‘ဧထ၊ ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ သဗ္ဗေ တင်္ခဏညေဝ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။ အရဟတ္တပ္ပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ ပန အရိယာ မဇ္ဈတ္တာဝ ဟောန္တိ။ တသ္မာ ရညာ ပဟိတသာသနံ ဒသဗလဿ န ကထေသိ။ ရာဇာ ‘‘နေဝ ဂတော အာဂစ္ဆတိ၊ န သာသနံ သုယျတီ’’တိ အပရံ အမစ္စံ ပုရိသသဟဿေဟိ ပေသေသိ။ တသ္မိမ္ပိ တထာ ပဋိပန္နေ အပရမ္ပိ ပေသေသီတိ ဧဝံ နဝဟိ ပုရိသသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ နဝ အမစ္စေ ပေသေသိ။ သဗ္ဗေ အရဟတ္တံ ပတွာ တုဏှီ အဟေသုံ။

အထ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘ဧတ္တကာ ဇနာ မယိ သိနေဟာဘာဝေန ဒသဗလဿ ဣဓာဂမနတ္ထာယ န ကိဉ္စိ ကထယိံသု၊ အယံ ခေါ ဥဒါယိ ဒသဗလေန သမဝယော၊ သဟပံသုကီဠိကော၊ မယိ စ သိနေဟော အတ္ထိ၊ ဣမံ ပေသေဿာမီ’’တိ တံ ပက္ကောသာပေတွာ၊ ‘‘တာတ၊ တွံ ပုရိသသဟဿပရိဝါရော ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ ဒသဗလံ ဣဓာနေဟီ’’တိ ဝတွာ ပေသေသိ။ သော ပန ဂစ္ဆန္တော ‘‘သစာဟံ၊ ဒေဝ၊ ပဗ္ဗဇိတုံ လဘိဿာမိ၊ ဧဝါဟံ ဘဂဝန္တံ ဣဓာနေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ကတွာ မမ ပုတ္တံ ဒဿေဟီ’’တိ ဝုတ္တော ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနဝေလာယံ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုတွာ သပရိဝါရော အရဟတ္တံ ပတွာ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေ ပတိဋ္ဌာသိ။ အရဟတ္တံ ပန ပတွာ ‘‘န တာဝါယံ ဒသဗလဿ ကုလနဂရံ ဂန္တုံ ကာလော၊ ဝသန္တေ ပန ဥပဂတေ ပုပ္ဖိတေ ဝနသဏ္ဍေ ဟရိတတိဏသဉ္ဆန္နာယ ဘူမိယာ ဂမနကာလော ဘဝိဿတီ’’တိ ကာလံ ပဋိမာနေန္တော ဝသန္တေ သမ္ပတ္တေ သတ္ထု ကုလနဂရံ ဂန္တုံ ဂမနမဂ္ဂဝဏ္ဏံ သံဝဏ္ဏေန္တော –

‘‘အင်္ဂါရိနော ဒါနိ ဒုမာ ဘဒန္တေ၊ ဖလေသိနော ဆဒနံ ဝိပ္ပဟာယ၊

တေ အစ္စိမန္တောဝ ပဘာသယန္တိ၊ သမယော မဟာဝီရ ဘာဂီ ရထာနံ။

‘‘ဒုမာနိ ဖုလ္လာနိ မနောရမာနိ၊ သမန္တတော သဗ္ဗဒိသာ ပဝန္တိ၊

ပတ္တံ ပဟာယ ဖလမာသသာနာ၊ ကာလော ဣတော ပက္ကမနာယ ဝီရ။

‘‘နေဝါတိသီတံ န ပနာတိဥဏှံ၊ သုခါ ဥတု အဒ္ဓနိယာ ဘဒန္တေ၊

ပဿန္တု တံ သာကိယာ ကောဠိယာ စ၊ ပစ္ဆာမုခံ ရောဟိနိယံ တရန္တံ။

‘‘အာသာယ ကသတေ ခေတ္တံ၊ ဗီဇံ အာသာယ ဝပ္ပတိ၊

အာသာယ ဝါဏိဇာ ယန္တိ၊ သမုဒ္ဒံ ဓနဟာရကာ၊

ယာယ အာသာယ တိဋ္ဌာမိ၊ သာ မေ အာသာ သမိဇ္ဈတု။ (ထေရဂါ။ ၅၂၇-၅၃၀)၊

‘‘နာတိသီတံ နာတိဥဏှံ၊ နာတိဒုဗ္ဘိက္ခဆာတကံ၊

သဒ္ဒလာ ဟရိတာ ဘူမိ၊ ဧသ ကာလော မဟာမုနိ။ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၂၅)၊

‘‘ပုနပ္ပုနဉ္စေဝ ဝပန္တိ ဗီဇံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝဿတိ ဒေဝရာဇာ၊

ပုနပ္ပုနံ ခေတ္တံ ကသန္တိ ကဿကာ၊ ပုနပ္ပုနံ ဓညမုပေတိ ရဋ္ဌံ။

‘‘ပုနပ္ပုနံ ယာစနကာ စရန္တိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဒါနပ္ပတီ ဒဒန္တိ၊

ပုနပ္ပုနံ ဒါနပ္ပတီ ဒဒိတွာ၊ ပုနပ္ပုနံ သဂ္ဂမုပေန္တိ ဌာနံ။

‘‘ဝီရော ဟဝေ သတ္တယုဂံ ပုနေတိ၊ ယသ္မိံ ကုလေ ဇာယတိ ဘူရိပညော၊

မညာမဟံ သက္ကတိ ဒေဝဒေဝေါ၊ တယာ ဟိ ဇာတော မုနိ သစ္စနာမော။

‘‘သုဒ္ဓါဒနော နာမ ပိတာ မဟေသိနော၊ ဗုဒ္ဓဿ မာတာ ပန မာယနာမာ၊

ယာ ဗောဓိသတ္တံ ပရိဟရိယ ကုစ္ဆိနာ၊ ကာယဿ ဘေဒါ တိဒိဝမှိ မောဒတိ။

‘‘သာ ဂေါတမီ ကာလကတာ ဣတော စုတာ၊ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတာ၊

သာ မောဒတိ ကာမဂုဏေဟိ ပဉ္စဟိ၊ ပရိဝါရိတာ ဒေဝဂဏေဟိ တေဟီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၅၃၁-၅၃၅)၊

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ အင်္ဂါရိနောတိ အင်္ဂါရာနိ ဝိယာတိ အင်္ဂါရာနိ။ အင်္ဂါရာနိ ရတ္တပဝါဠဝဏ္ဏာနိ ရုက္ခာနံ ပုပ္ဖဖလာနိ၊ တာနိ ဧတေသံ သန္တီတိ အင်္ဂါရိနော၊ အဘိလောဟိတကုသုမကိသလယေဟိ အင်္ဂါရဝုဋ္ဌိသမ္ပရိကိဏ္ဏာ ဝိယာတိ အတ္ထော။ ဒါနီတိ ဣမသ္မိံ ကာလေ။ ဒုမာတိ ရုက္ခာ။ ဘဒန္တေတိ ဘဒ္ဒံ အန္တေ ဧတဿာတိ၊ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ ဧကဿ ဒ-ကာရဿ လောပံ ကတွာ ဝုစ္စတိ။ ဂုဏဝိသေသယုတ္တော၊ ဂုဏဝိသေသယုတ္တာနဉ္စ အဂ္ဂဘူတော သတ္ထာ။ တသ္မာ၊ ဘဒန္တေတိ သတ္ထု အာလပနမေဝ၊ ပစ္စတ္တဝစနဉ္စေတံ ဧကာရန္တံ ‘‘သုဂတေ ပဋိကမ္မေ သုခေ ဒုက္ခေ ဇီဝေ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ ဣဓ ပန သမ္ဗောဓနဋ္ဌေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေန ဝုတ္တံ၊ ‘‘ဘဒန္တေတိ အာလပန’’န္တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒသဒ္ဒေန သမာနတ္ထံ ပဒန္တရမေက’’န္တိ ကေစိ။ ဖလာနိ ဧသန္တီတိ ဖလေသိနော။ အစေတနေပိ ဟိ သစေတနကိရိယံ အာဟ။ ဧဝံ ထေရေန ယာစိတော ဘဂဝါ တတ္ထ ဂမနေ ဗဟူနံ ဝိသေသာဓိဂမနံ ဒိသွာ ဝီသတိသဟဿခီဏာသဝပရိဝုတော ရာဇဂဟတော အတုရိတစာရိကာဝသေန ကပိလဝတ္ထုဂါမိမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ထေရော ဣဒ္ဓိယာ ကပိလဝတ္ထုံ ဂန္တွာ ရညော ပုရတော အာကာသေ ဌိတောဝ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗဝေသံ ဒိသွာ ရညာ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ ပုစ္ဆိတော ‘‘အမစ္စပုတ္တံ တယာ ဘဂဝတော သန္တိကံ ပေသိတံ မံ န ဇာနာသိ၊ တွံ ဧဝံ ပန ဇာနာဟီ’’တိ ဒဿေန္တော –

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှိ အသယှသာဟိနော၊ အင်္ဂီရသဿပ္ပဋိမဿ တာဒိနော၊

ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသိ သက္က၊ ဓမ္မေန မေ ဂေါတမ အယျကောသီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၅၃၆) –

ဂါထမာဟ။

တတ္ထ ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှီတိ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဿ ဩရဿ ပုတ္တော အမှိ။ အသယှသာဟိနောတိ အဘိသမ္ဗောဓိတော ပုဗ္ဗေ ဌပေတွာ မဟာဗောဓိသတ္တံ အညေဟိ သဟိတုံ ဝဟိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အသယှဿ သကလဿ ဗောဓိသမ္ဘာရဿ မဟာကာရုဏိကာဓိကာရဿ စ သဟနတော ဝဟနတော၊ တတော ပရမ္ပိ အညေဟိ သဟိတုံ အဘိဘဝိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အသယှာနံ ပဉ္စန္နံ မာရာနံ သဟနတော အဘိဘဝနတော၊ အာသယာနုသယစရိတာဓိမုတ္တိအာဒိဝိဘာဂါဝဗောဓနေန ယထာရဟံ ဝေနေယျာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ အနုသာသနီသင်္ခါတဿ အညေဟိ အသယှဿ ဗုဒ္ဓကိစ္စဿ သဟနတော၊ တတ္ထ ဝါ သာဓုကာရိဘာဝတော အသယှသာဟိနော။ အင်္ဂီရသဿာတိ အင်္ဂီကတသီလာဒိသမ္ပတ္တိကဿ။ အင်္ဂမင်္ဂေဟိ နိစ္ဆရဏကဩဘာသဿာတိ အပရေ။ ကေစိ ပန ‘‘အင်္ဂီရသော၊ သိဒ္ဓတ္ထောတိ ဒွေ နာမာနိ ပိတရာယေဝ ဂဟိတာနီ’’တိ ဝဒန္တိ။ အပ္ပဋိမဿာတိ အနူပမဿ။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု တာဒိလက္ခဏပ္ပတ္တိယာ တာဒိနော။ ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသီတိ အရိယဇာတိဝသေန မယှံ ပိတု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ လောကဝေါဟာရေန တွံ ပိတာ အသိ။ သက္ကာတိ ဇာတိဝသေန ရာဇာနံ အာလပတိ။ ဓမ္မေနာတိ သဘာဝေန အရိယဇာတိ လောကိယဇာတီတိ ဒွိန္နံ ဇာတီနံ သဘာဝသမောဓာနေန။ ဂေါတမာတိ ရာဇာနံ ဂေါတ္တေန အာလပတိ။ အယျကောသီတိ ပိတာမဟော အသိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှီ’’တိအာဒိံ ဝဒန္တော ထေရော အညံ ဗျာကာသိ။

ဧဝံ ပန အတ္တာနံ ဇာနာပေတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌေန ရညာ မဟာရဟေ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ အတ္တနော ပဋိယာဒိတဿ နာနဂ္ဂရသဘောဇနဿ ပတ္တံ ပူရေတွာ ဒိန္နေ ဂမနာကာရံ ဒဿေသိ။ ‘‘ကသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ ဂန္တုကာမတ္ထ၊ ဘုဉ္ဇထာ’’တိ စ ဝုတ္တေ၊ ‘‘သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ကဟံ ပန သတ္ထာ’’တိ? ‘‘ဝီသတိသဟဿဘိက္ခုပရိဝါရော တုမှာကံ ဒဿနတ္ထာယ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နော’’တိ။ ‘‘တုမှေ ဣမံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇထ၊ အညံ ဘဂဝတော ဟရိဿထ။ ယာဝ စ မမ ပုတ္တော ဣမံ နဂရံ သမ္ပာပုဏာတိ၊ တာဝဿ ဣတော ပိဏ္ဍပါတံ ဟရထာ’’တိ ဝုတ္တေ ထေရော ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ရညော ပရိသာယ စ ဓမ္မံ ကထေတွာ သတ္ထု အာဂမနတော ပုရေတရမေဝ သကလရာဇနိဝေသနံ ရတနတ္တယေ အဘိပ္ပသန္နံ ကရောန္တော သဗ္ဗေသံ ပဿန္တာနံယေဝ သတ္ထု အာဟရိတဗ္ဗဘတ္တပုဏ္ဏံ ပတ္တံ အာကာသေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သယမ္ပိ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပိဏ္ဍပါတံ ဥပနာမေတွာ သတ္ထု ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ သတ္ထာ တံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဧဝံ သဋ္ဌိယောဇနမဂ္ဂေ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ယောဇနံ ဂစ္ဆန္တဿ ဘဂဝတော ရာဇဂေဟတောယေဝ ပိဏ္ဍပါတံ အာဟရိတွာ အဒါသိ။ အထ နံ ဘဂဝါ ‘‘အယံ မယှံ ပိတုနော သကလနိဝေသနံ ပသာဒေတီ’’တိ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ကုလပ္ပသာဒကာနံ ဘိက္ခူနံ ယဒိဒံ ကာဠုဒါယီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉၊ ၂၂၅) ကုလပ္ပသာဒကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

၄၈-၉။ ဧဝံ သော ကတပုညသမ္ဘာရာနုရူပေန အရဟတ္တံ ပတွာ ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိမာဟ။ အဒ္ဓါနံ ပဋိပန္နဿာတိ အပရရဋ္ဌံ ဂမနတ္ထာယ ဒူရမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇန္တဿ။ စရတော စာရိကံ တဒါတိ အန္တောမဏ္ဍလံ မဇ္ဈေမဏ္ဍလံ ဗဟိမဏ္ဍလန္တိ တီဏိ မဏ္ဍလာနိ တဒါ စာရိကံ စရတော စရန္တဿ ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သုဖုလ္လံ သုဋ္ဌု ဖုလ္လံ ပဗောဓိတံ ဂယှ ဂဟေတွာ န ကေဝလမေဝ ပဒုမံ၊ ဥပ္ပလဉ္စ မလ္လိကံ ဝိကသိတံ အဟံ ဂယှ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ ပူရေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရမန္နံ ဂဟေတွာနာတိ ပရမံ ဥတ္တမံ သေဋ္ဌံ မဓုရံ သဗ္ဗသုပက္ကံ သာလိဩဒနံ ဂဟေတွာ သတ္ထုနော အဒါသိံ ဘောဇေသိန္တိ အတ္ထော။

၉၇။ သကျာနံနန္ဒိဇနနောတိ သကျရာဇကုလာနံ ဘဂဝတော ဉာတီနံ အာရောဟပရိဏာဟရူပယောဗ္ဗနဝစနာလပနသမ္ပတ္တိယာ နန္ဒံ တုဋ္ဌိံ ဇနေန္တော ဥပ္ပာဒေန္တော။ ဉာတိဗန္ဓု ဘဝိဿတီတိ ဉာတော ပါကဋော ဗန္ဓု ဘဝိဿတိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ကာဠုဒါယိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ မောဃရာဇတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မောဃရာဇတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ လူခစီဝရဓရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တံ ဌာနန္တရံ အာကင်္ခန္တော ပဏိဓာနံ ကတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ကရောန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ပုန ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော ဧကဒိဝသံ အတ္ထဒဿိံ ဘဂဝန္တံ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတံ ရထိယံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ကတွာ ‘‘ယာဝတာ ရူပိနော သတ္ထာ’’တိအာဒီဟိ ဆဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝိတွာ ဘာဇနံ ပူရေတွာ မဓုံ ဥပနေသိ။ သတ္ထာ တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အနုမောဒနံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ကဿပဘဂဝတော ကာလေ ကဋ္ဌဝါဟနဿ နာမ ရညော အမစ္စော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော တေန သတ္ထု အာနယနတ္ထာယ ပေသိတော သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝီသတိဝဿသဟဿာနိ သမဏဓမ္မံ ကတွာ တတော စုတော ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ သုဂတီသုယေဝ ပရိဝတ္တေန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မောဃရာဇာတိ လဒ္ဓနာမော ဗာဝရီယဗြာဟ္မဏဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟိတသိပ္ပော သံဝေဂဇာတော တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တာပသသဟဿပရိဝါရော အဇိတာဒီဟိ သဒ္ဓိံ သတ္ထု သန္တိကံ ပေသိတော တေသံ ပန္နရသမော ဟုတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ဝိဿဇ္ဇနပရိယောသာနေ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရဟတ္တံ ပန ပတွာ သတ္ထလူခံ သုတ္တလူခံ ရဇနလူခန္တိ ဝိသေသေန တိဝိဓေနပိ လူခေန သမန္နာဂတံ ပံသုကူလံ ဓာရေသိ။ တေန နံ သတ္ထာ လူခစီဝရဓရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

၆၄။ ဧဝံ သော ပဏိဓာနာနုရူပေန အရဟတ္တဖလံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗသမ္ဘာရံ ဒိသွာ ပုဗ္ဗကမ္မာပဒါနံ ပကာသေန္တော အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၇၃။ ပုဋကံ ပူရယိတွာနာတိ ပုဋကံ ဝုစ္စတိ ဝါရကံ၊ ဃဋံ ဝါ။ အနေဠကံ နိဒ္ဒေါသံ မက္ခိကဏ္ဍဝိရဟိတံ ခုဒ္ဒမဓုနာ ဃဋံ ပူရေတွာ တံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ ပကာရေန အာဒရေန ဂဟေတွာ မဟေသိနော ဘဂဝတော ဥပနေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

မောဃရာဇတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ အဓိမုတ္တတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အဓိမုတ္တတ္ထေရဿ အပဒါနံ (ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၂။အဓိမုတ္တတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ)။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိမှိ လောကနာထေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ရတနတ္တယေ ပသန္နော ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိမန္တေတွာ ဥစ္ဆူဟိ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ ပရိယောသာနေ သန္တိပဒံ ပဏိဓေသိ။ သော တတော စုတော ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သာသနေ ပသီဒိတွာ သဒ္ဓါယ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ အဓိမုတ္တတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

၈၄။ ဧဝံ ကတသမ္ဘာရဝသေန အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အဓိမုတ္တတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ လသုဏဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော လသုဏဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ ဧသောပါယသ္မာ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဂေဟံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တံ နိဿာယ ဝနေ ဝသန္တော ဗဟူနိ လသုဏာနိ ရောပေတွာ တဒေဝ ဝနမူလဖလဉ္စ ခါဒန္တော ဝိဟာသိ။ သော ဗဟူနိ လသုဏာနိ ကာဇေနာဒါယ မနုဿပထံ အာဟရိတွာ ပသန္နော ဒါနံ ဒတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဘေသဇ္ဇတ္ထာယ ဒတွာ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ သော ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ တေနေဝ ပုညဗလေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ကမေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဥပ္ပန္နော ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတ္တော ပုဗ္ဗကမ္မဝသေန လသုဏဒါယကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

၈၉။ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဟိမာလယပဗ္ဗတဿ ပရိယောသာနေ မနုဿာနံ သဉ္စရဏဋ္ဌာနေ ယဒါ ဝိပဿီ ဘဂဝါ ဥဒပါဒိ၊ တဒါ အဟံ တာပသော အဟောသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ လသုဏံ ဥပဇီဝါမီတိ ရတ္တလသုဏံ ရောပေတွာ တဒေဝ ဂေါစရံ ကတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေမီတိ အတ္ထော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘လသုဏံ မယှဘောဇန’’န္တိ။

၉၀။ ခါရိယော ပူရယိတွာနာတိ တာပသဘာဇနာနိ လသုဏေန ပူရယိတွာ ကာဇေနာဒါယ သင်္ဃာရာမံ သင်္ဃဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဟေမန္တာဒီသု တီသု ကာလေသု သင်္ဃဿ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ဝသနဝိဟာရံ အဂစ္ဆိံ အဂမာသိန္တိ အတ္ထော။ ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေနာတိ အဟံ သန္တုဋ္ဌော သောမနဿယုတ္တစိတ္တေန သင်္ဃဿ လသုဏံ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။

၉၁။ ဝိပဿိဿ…ပေ…နိရတဿဟန္တိ နရာနံ အဂ္ဂဿ သေဋ္ဌဿ အဿ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော သာသနေ နိရတော နိဿေသေန ရတော အဟန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ဃဿ…ပေ… မောဒဟန္တိ အဟံ သင်္ဃဿ လသုဏဒါနံ ဒတွာ သဂ္ဂမှိ သုဋ္ဌု အဂ္ဂသ္မိံ ဒေဝလောကေ အာယုကပ္ပံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝမာနော မောဒိံ၊ သန္တုဋ္ဌော ဘဝါမီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

လသုဏဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ အာယာဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေလောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အာယာဂဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ပရိနိဗ္ဗုတကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သာသနေ ပသန္နော ဝဍ္ဎကီနံ မူလံ ဒတွာ အတိမနောဟရံ ဒီဃံ ဘောဇနသာလံ ကာရာပေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိမန္တေတွာ ပဏီတေနာဟာရေန ဘောဇေတွာ မဟာဒါနံ ဒတွာ စိတ္တံ ပသာဒေသိ။ သော ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသုယေဝ သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ န စိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ပုဗ္ဗေ ကတပုညဝသေန အာယာဂတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

၉၄။ ဧဝံ သော ကတပုညသမ္ဘာရဝသေန အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနာ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နိဗ္ဗုတေတိ ဝဒတံ ‘‘မယံ ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဝဒန္တာနံ အန္တရေ ဝရေ ဥတ္တမေ သိခိမှိ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေတိ အတ္ထော။ ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေနာတိ သဒ္ဓတာယ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌော သောမနဿယုတ္တစိတ္တတာယ ပဟဋ္ဌေန စိတ္တေန ဥတ္တမံ ထူပံ သေဋ္ဌံ စေတိယံ အဝန္ဒိံ ပဏာမယိန္တိ အတ္ထော။

၉၅။ ဝဍ္ဎကီဟိ ကထာပေတွာတိ ‘‘ဘောဇနသာလာယ ပမာဏံ ကိတ္တက’’န္တိ ပမာဏံ ကထာပေတွာတိ အတ္ထော။ မူလံ ဒတွာနဟံ တဒါတိ တဒါ တသ္မိံ ကာလေ အဟံ ကမ္မကရဏတ္ထာယ တေသံ ဝဍ္ဎကီနံ မူလံ ဒတွာ အာယာဂံ အာယတံ ဒီဃံ ဘောဇနသာလံ အဟံ သန္တုဋ္ဌော သောမနဿစိတ္တေန ကာရပေသဟံ ကာရာပေသိံ အဟန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

၉၇။ အာယာဂဿ ဣဒံ ဖလန္တိ ဘောဇနသာလဒါနဿ ဣဒံ ဝိပါကန္တိ အတ္ထော။

အာယာဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဓမ္မစက္ကိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဓမ္မစက္ကိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ပုတ္တဒါရေဟိ ဝဍ္ဎိတော ဝိဘဝသမ္ပန္နော မဟာဘောဂေါ၊ သော ရတနတ္တယေ ပသန္နော သဒ္ဓါဇာတော ဓမ္မသဘာယံ ဓမ္မာသနဿ ပိဋ္ဌိတော ရတနမယံ ဓမ္မစက္ကံ ကာရေတွာ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေသု သက္ကသမ္ပတ္တိံ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိဉ္စ အနုဘဝိတွာ ကမေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ ဥပ္ပန္နော ဝိဘဝသမ္ပန္နော သဉ္ဇာတသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလနာမသဒိသနာမေန ဓမ္မစက္ကိကတ္ထေရောတိ ပါကဋော ဇာတော အဟောသိ။

၁၀၂။ သော ပုညသမ္ဘာရာနုရူပေန ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ သီဟာသနဿ သမ္မုခါတိ သီဟဿ ဘဂဝတော နိသိန္နဿ သမ္မုခါ ဗုဒ္ဓါသနဿ အဘိမုခဋ္ဌာနေတိ အတ္ထော၊ ဓမ္မစက္ကံ မေ ဌပိတန္တိ မယာ ဓမ္မစက္ကာကာရေန ဥဘတော သီဟရူပံ ဒဿေတွာ မဇ္ဈေ အာဒါသသဒိသံ ကာရေတွာ ကတံ ဓမ္မစက္ကံ ဌပိတံ ပူဇိတံ။ ကိံ ဘူတံ? ဝိညူဟိ မေဓာဝီဟိ ‘‘အတီဝ သုန္ဒရ’’န္တိ ဝဏ္ဏိတံ ထောမိတံ သုကတံ ဓမ္မစက္ကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

၁၀၃။ စာရုဝဏ္ဏောဝသောဘာမီတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဣဝ သောဘာမိ ဝိရောစာမီတိ အတ္ထော။ ‘‘စတုဝဏ္ဏေဟိ သောဘာမီ’’တိပိ ပါဌော၊ တဿ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏဝေဿသုဒ္ဒဇာတိသင်္ခါတေဟိ စတူဟိ ဝဏ္ဏေဟိ သောဘာမိ ဝိရောစာမီတိ အတ္ထော။ သယောဂ္ဂဗလဝါဟနောတိ သုဝဏ္ဏသိဝိကာဒီဟိ ယောဂ္ဂေဟိ စ သေနာပတိမဟာမတ္တာဒီဟိ သေဝကေဟိ ဗလေဟိ စ ဟတ္ထိအဿရထသင်္ခါတေဟိ ဝါဟနေဟိ စ သဟိတောတိ အတ္ထော။ ဗဟုဇ္ဇနာ ဗဟဝေါ မနုဿာ အနုယန္တာ မမာနုဝတ္တန္တာ နိစ္စံ နိစ္စကာလံ ပရိဝါရေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဓမ္မစက္ကိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ကပ္ပရုက္ခိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကပ္ပရုက္ခိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ (ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၂။၅၇၆)။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တေသု တေသု ဘဝေသု နိဗ္ဗာနာဓိဂမူပါယဘူတာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ သတ္ထရိ ပသန္နော သတ္တဟိ ရတနေဟိ ဝိစိတ္တံ သုဝဏ္ဏမယံ ကပ္ပရုက္ခံ ကာရေတွာ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော စေတိယဿ သမ္မုခေ ဌပေတွာ ပူဇေသိ။ သော ဧဝရူပံ ပုညံ ကတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ကမေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ရတနတ္တယေ ပသန္နော ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ သတ္ထု အာရာဓေတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလနာမေန ကပ္ပရုက္ခိယတ္ထေရောတိ ပါကဋော အဟောသိ။

၁၀၈။ သော ဧဝံ ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ ထူပသေဋ္ဌဿ သမ္မုခါတိ သေဋ္ဌဿ ဥတ္တမဿ ဓာတုနိဟိတထူပဿ စေတိယဿ သမ္မုခဋ္ဌာနေ ဝိစိတ္တဒုဿေ အနေကဝဏ္ဏေဟိ ဝိသမေန ဝိသဒိသေန စိတ္တေန မနောဟရေ စိနပဋ္ဋသောမာရပဋ္ဋာဒိကေ ဒုဿေ ။ လဂေတွာ ဩလဂ္ဂေတွာ ကပ္ပရုက္ခံ ဌပေသိံ အဟံ ပတိဋ္ဌပေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကပ္ပရုက္ခိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

စတုတ္ထဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။