📜

၅၅။ ဘဒ္ဒိယဝဂ္ဂေါ

၁။ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စပညာသမဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မံ သုဏန္တော နိသိန္နော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ မဉ္ဇုဿရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ သပ္ပိသက္ခရာဒိမဓုရရသသမ္မိဿံ မဟာဒါနံ ဒတွာ ‘‘အဟမ္ပိ၊ ဘန္တေ၊ အနာဂတေ အယံ ဘိက္ခု ဝိယ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ မဉ္ဇုဿရာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ တဿ အနန္တရာယံ ဒိသွာ ဗျာကရိတွာ ပက္ကာမိ။

သော ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဖုဿဘဂဝတော ကာလေ စိတြကောကိလော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော ရာဇုယျာနတော မဓုရံ အမ္ဗဖလံ တုဏ္ဍေနာဒါယ ဂစ္ဆန္တော သတ္ထာရံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ‘‘ဒဿာမိ ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ။ သတ္ထာ တဿ စိတ္တာစာရံ ဉတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ နိသီဒိ။ ကောကိလော ဒသဗလဿ ပတ္တေ အမ္ဗပက္ကံ ဌပေသိ။ သတ္ထာ တဿ သောမနဿုပ္ပာဒနတ္ထံ တဿ ပဿန္တဿေဝ တံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ အထ သော ကောကိလော ပသန္နမာနသော တေနေဝ ပီတိသုခေန သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေသိ။ တေနေဝ ပုညကမ္မေန ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ မဉ္ဇုဿရော အဟောသိ။ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ဝဍ္ဎကိကုလေ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဇေဋ္ဌကဝဍ္ဎကီ ဟုတွာ ပါကဋော အဟောသိ။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ တဿ သရီရဓာတုယော နိဒဟိတုံ သတ္တယောဇနပ္ပမာဏေ ထူပေ အာရဒ္ဓေ သော အာဟ – ‘‘ယောဇနာဝဋ္ဋံ ယောဇနုဗ္ဗေဓံ ကရောမာ’’တိ။ တေ သဗ္ဗေ တဿ ဝစနေ အဋ္ဌံသု။ ဣတိ အပ္ပမာဏဿ ဗုဒ္ဓဿ ဩရပ္ပမာဏံ စေတိယံ ကာရေသိ၊ တေန ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ အညေဟိ ဟီနပ္ပမာဏော အဟောသိ။ သော အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အတိရဿတာယ စ သုဝဏ္ဏပဋိမာ ဝိယ သုန္ဒရသရီရတာယ စ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယောတိ ပညာယိတ္ထ။ သော အပရဘာဂေ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဗဟုဿုတော ဓမ္မကထိကော ဟုတွာ မဓုရေန သရေန ပရေသံ ဓမ္မံ ကထေသိ။

အထေကသ္မိံ ဥဿဝဒိဝသေ ဧကေန ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ ရထေန ဂစ္ဆန္တီ ဧကာ ဂဏိကာ ထေရံ ဒိသွာ ဒန္တဝိဒံသကံ ဟသိ။ ထေရော တဿာ ဒန္တဋ္ဌိကေ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ တံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အနာဂါမီ အဟောသိ၊ သော အဘိဏှံ ကာယဂတာယ သတိယာ ဝိဟရန္တော ဧကဒိဝသံ အာယသ္မတာ ဓမ္မသေနာပတိနာ ဩဝဒိယမာနော အနုသာသိယမာနော အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ စ သာမဏေရာ စ တဿ အရဟတ္တပ္ပတ္တဘာဝံ အဇာနန္တော ကဏ္ဏေသု ဂဟေတွာ ကဍ္ဎန္တိ၊ သီသေ ဗာဟာယ ဟတ္ထပါဒါဒီသု ဝါ ဂဟေတွာ စာလေတွာ ကီဠန္တာ ဝိဟေဌေသုံ။ အထ ဘဂဝါ သုတွာ – ‘‘မာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ ပုတ္တံ ဝိဟေဌေထာ’’တိ အာဟ။ တတော ပဋ္ဌာယ တံ ‘‘အရဟာ’’တိ ဇာနိတွာ န ဝိဟေဌေသုံ။

၁၂။ သော အရဟာ ဟုတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ မဉ္ဇုနာဘိနိကူဇဟန္တိ မဓုရေန ပေမနိယေန သရေန အဘိနိကူဇိံ သဒ္ဒံ နိစ္ဆာရေသိံ အဟန္တိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ ကင်္ခါရေဝတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

၃၄။ ဒုတိယာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကင်္ခါရေဝတတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော၊ တံ သဗ္ဗံ ပါဌာနုသာရေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ကင်္ခါရေဝတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ သီဝလိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

တတိယာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သီဝလိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပရိသာယ ပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ လာဘီနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ ‘‘မယာပိ အနာဂတေ ဧဝရူပေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဒသဗလံ နိမန္တေတွာ သတ္တာဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမိနာ အဓိကာရကမ္မေန န အညံ သမ္ပတ္တိံ ပတ္ထေမိ၊ အနာဂတေ ပန ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ အဟမ္ပိ တုမှေဟိ သော ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိတဘိက္ခု ဝိယ လာဘီနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ သတ္ထာ တဿ အနန္တရာယတံ ဒိသွာ ‘‘အယံ တေ ပတ္ထနာ အနာဂတေ ဂေါတမဿ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ သမိဇ္ဈိဿတီ’’တိ ဗျာကရိတွာ ပက္ကာမိ။ သော ကုလပုတ္တော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗန္ဓုမတီနဂရတော အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တသ္မိံ သမယေ ဗန္ဓုမတီနဂရဝါသိနော ရညာ သဒ္ဓိံ သာကစ္ဆိတွာ ဒသဗလဿ ဒါနံ အဒံသု။

ဧကဒိဝသံ သဗ္ဗေ ဧကတော ဟုတွာ ဒါနံ ဒေန္တာ ‘‘ကိံ နု ခေါ အမှာကံ ဒါနဂ္ဂေ နတ္ထီ’’တိ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၀၇၊ ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၁။၅၉ သီဝလိတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ) ဩလောကေန္တာ မဓုဉ္စ ဂုဠဒဓိဉ္စ နာဒ္ဒသံသု။ တေ ‘‘ယတော ကုတောစိ အာဟရိဿာမာ’’တိ ဇနပဒတော နဂရပဝိသနမဂ္ဂေသု ပုရိသေ ဌပေသုံ။ တဒါ ဧသ ကုလပုတ္တော အတ္တနော ဂါမတော ဂုဠဒဓိဝါရကံ ဂဟေတွာ ‘‘ကိဉ္စိဒေဝ အာဟရိဿာမီ’’တိ နဂရံ ဂစ္ဆန္တော ‘‘မုခံ ဓောဝိတွာ ဓောတဟတ္ထပါဒေါ ပဝိသိဿာမီ’’တိ ဖာသုကဋ္ဌာနံ ဩလောကေန္တော နင်္ဂလသီသပ္ပမာဏံ နိမ္မက္ခိကဒဏ္ဍကမဓုံ ဒိသွာ ‘‘ပုညေန မေ ဣဒံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ဂဟေတွာ နဂရံ ပါဝိသိ။ နာဂရေဟိ ဌပိတပုရိသော တံ ဒိသွာ၊ ‘‘မာရိသ၊ ကဿ ဣမံ ဟရသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘န ကဿစိ၊ သာမိ၊ ဝိက္ကာယိကံ မေ ဣဒ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဣမံ ကဟာပဏံ ဂဟေတွာ ဧတံ မဓုဉ္စ ဂုဠဒဓိဉ္စ ဒေဟီ’’တိ။

သော စိန္တေသိ – ‘‘ဣဒံ မေ န ဗဟုံ အဂ္ဃတိ၊ အယဉ္စ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဗဟုံ ဒေတိ၊ ဝီမံသိဿာမီ’’တိ။ တတော နံ အာဟ – ‘‘နာဟံ ဧကကဟာပဏေန ဒေမီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ ဒွေ ကဟာပဏေ ဂဟေတွာ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဒွီဟိပိ န ဒေမီ’’တိ။ ဧတေနုပါယေန ဝဍ္ဎေတွာ ယာဝ သဟဿံ ပါပုဏိ၊ သော စိန္တေသိ – ‘‘အတိအဉ္ဆိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဟောတု တာဝ ဣမိနာ ကတ္တဗ္ဗကမ္မံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ။ အထ နံ အာဟ – ‘‘န ဣဒံ ဗဟုအဂ္ဃနကံ၊ တွံ ပန ဗဟုံ ဒေသိ၊ ကေန ကမ္မေန ဣဒံ ဂဏှသီ’’တိ။ ‘‘ဣဓ၊ ဘော၊ နဂရဝါသိနော ရညာ သဒ္ဓိံ ပဋိဝိရုဇ္ဈိတွာ ဝိပဿိသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဒါနံ ဒေန္တာ ဣဒံ ဒွယံ ဒါနဂ္ဂေ အပဿန္တာ မံ ပရိယေသာပေန္တိ။ သစေ ဣဒံ ဒွယံ န လဘိဿန္တိ၊ နာဂရာနံ ပရာဇယော ဘဝိဿတိ။ တသ္မာ သဟဿံ ဒတွာ ဂဏှာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနေတံ နာဂရာနံ ဧဝ ဝဋ္ဋတိ၊ ဥဒါဟု အညေသမ္ပိ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘ယဿ ကဿစိ ဒါတုံ အဝါရိတမေတ’’န္တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန ကောစိ နာဂရာနံ ဒါနေ ဧကဒိဝသံ သဟဿံ ဒါတာ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ၊ သမ္မာ’’တိ။ ‘‘ဣမေသံ မေ ဒွိန္နံ သဟဿဂ္ဃနကဘာဝံ ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဇာနာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆ၊ နာဂရာနံ အာရောစေဟိ – ‘ဧကော ပုရိသော ဣမာနိ ဒွေ မူလေန န ဒေတိ၊ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ သဟတ္ထေနေဝ ဒါတုကာမော၊ တုမှေ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ကာရဏာ နိဗ္ဗိတက္ကာ ဟောထာ’’တိ။ ‘‘တွံ ဣမသ္မိံ ဒါနေ ဇေဋ္ဌကဘာဂဿ ကာယသက္ခီ ဟောဟီ’’တိ ဝတွာ ဂတော။ သော ပန ကုလပုတ္တော ဂါမတော ပရိဗ္ဗယတ္ထံ ဂဟိတကဟာပဏေန ပဉ္စကဋုကံ ဂဟေတွာ စုဏ္ဏံ ကတွာ ဒဓိတော ကဉ္စိယံ ဝါဟေတွာ တတ္ထ မဓုပဋလံ ပီဠေတွာ ပဉ္စကဋုကစုဏ္ဏေန ယောဇေတွာ ပဒုမိနိပတ္တေ ပက္ခိပိတွာ တံ သံဝိဒဟိတွာ အာဒါယ ဒသဗလဿ အဝိဒူရေ နိသီဒိ။ မဟာဇနေဟိ အာဟရိယမာနဿ သက္ကာရဿ အန္တရေ အတ္တနော ပတ္တဝါရံ ဩလောကေန္တော ဩကာသံ ဉတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ အယံ မေ ဒုဂ္ဂတသက္ကာရော၊ ဣမံ မေ အနုကမ္ပံ ပဋိစ္စ ပဋိဂ္ဂဏှထာ’’တိ။ သတ္ထာ တဿာနုကမ္ပံ ပဋိစ္စ စတုမဟာရာဇေဟိ ဒတ္တိယေန သေလမယပတ္တေန တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ယထာ အဋ္ဌသဋ္ဌိယာ ဘိက္ခုသတသဟဿဿ ဒိယျမာနံ န ခီယတိ၊ ဧဝံ အဓိဋ္ဌာသိ။

သော ကုလပုတ္တော နိဋ္ဌိတဘတ္တကိစ္စံ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော အာဟ – ‘‘ဒိဋ္ဌော မေ၊ ဘန္တေ ဘဂဝါ၊ အဇ္ဇ ဗန္ဓုမတီနဂရဝါသီဟိ တုမှာကံ သက္ကာရော အာဟရိယမာနော၊ အဟမ္ပိ ဣမဿ နိဿန္ဒေန နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဘဝေ လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပ္ပတ္တော ဘဝေယျ’’န္တိ။ သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ ဟောတု ကုလပုတ္တာ’’တိ ဝတွာ တဿ စ နဂရဝါသီနဉ္စ ဘတ္တာနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သော ကုလပုတ္တော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သုပ္ပဝါသာယ ရာဇဓီတုယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တဿ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏကာလတော ပဋ္ဌာယ သာယံ ပါတဉ္စ ပဉ္စပဏ္ဏာကာရသတာနိ သုပ္ပဝါသာယ ဥပနီယန္တိ။ အထဿ သာ ပုညဝီမံသနတ္ထံ ဟတ္ထေန ဗီဇပစ္ဆိံ ဖုသာပေန္တီ အဋ္ဌာသိ။ ဧကေကဗီဇတော သလာကသတံ သလာကသဟဿမ္ပိ နိဂ္ဂစ္ဆတိ၊ ဧကေကကရီသခေတ္တတော ပဏ္ဏာသမ္ပိ သဋ္ဌိပိ သကဋပမာဏာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ကောဋ္ဌပူရဏကာလေပိဿာ ကောဋ္ဌဒွါရံ ဟတ္ထေန ဖုသန္တိယာ ရာဇဓီတာယ ပုညေန ဂဏှန္တာနံ ဂဟိတဂဟိတံ ပုန ပူရတိ။ ပရိပုဏ္ဏဘတ္တကုမ္ဘိတောပိ ‘‘ရာဇဓီတာယ ပုည’’န္တိ ဝတွာ ယဿ ကဿစိ ဒေန္တာ နံ ယာဝ န ဥက္ကဍ္ဎန္တိ၊ န တာဝ ဘတ္တံ ခီယတိ။ ဒါရကေ ကုစ္ဆိဂတေယေဝ သတ္တ ဝဿာနိ အတိက္ကမိံသု။

ဂဗ္ဘေ ပန ပရိပက္ကေ သတ္တာဟံ မဟာဒုက္ခံ အနုဘောသိ။ သာ သာမိကံ အာမန္တေတွာ – ‘‘ပုရေ မရဏာ ဇီဝမာနာ ဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ သတ္ထု သန္တိကံ ပေသေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ၊ သာမိ၊ ဣမံ ပဝတ္တိံ သတ္ထု အာရောစေတွာ သတ္ထာရံ နိမန္တေဟိ၊ ယဉ္စ သတ္ထာ ဝဒတိ၊ တံ သာဓုကံ ဥပလက္ခေတွာ အာဂန္တွာ မယှံ ကထေဟီ’’တိ။ သော ဂန္တွာ တဿာ သာသနံ သတ္ထု အာရောစေသိ – ‘‘သတ္ထု ဘန္တေ၊ ကောဠိယဓီတာ ပါဒေ ဝန္ဒတီ’’တိ။ သတ္ထာ တဿာ အနုကမ္ပံ ပဋိစ္စ – ‘‘သုခိနီ ဟောတု သုပ္ပဝါသာ ကောဠိယဓီတာ အရောဂါ၊ အရောဂံ ပုတ္တံ ဝိဇာယတူ’’တိ အာဟ။ သော တံ သုတွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော ဂါမာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ တဿ ပုရေ အာဂမနာယေဝ သုပ္ပဝါသာယ ကုစ္ဆိတော ဓမ္မကရဏတော ဥဒကံ ဝိယ ဂဗ္ဘော နိက္ခမိ၊ ပရိဝါရေတွာ နိသိန္နဇနော အဿုမုခေါ ရောဒိတုံ အာရဒ္ဓါ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌောဝ တဿာ သာမိကဿ တုဋ္ဌိသာသနံ အာရောစေတုံ အဂမာသိ။ သော တေသံ ဣင်္ဂိတံ ဒိသွာ – ‘‘ဒသဗလေန ကထိတကထာ နိပ္ဖန္နာ ဘဝိဿတိ မညေ’’တိ စိန္တေသိ။ သော အာဂန္တွာ သတ္ထု ကထံ ရာဇဓီတာယ ကထေသိ။ ရာဇဓီတာ တယာ နိမန္တိတံ ဇီဝဘတ္တမေဝ မင်္ဂလဘတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ ဂစ္ဆ သတ္တာဟံ ဒသဗလံ နိမန္တေဟီတိ။ သော တထာ အကာသိ။ သတ္တာဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံသု။ သော ဒါရကော ဉာတီနံ သန္တတ္တစိတ္တံ နိဗ္ဗာပေန္တော သီတလဘာဝံ ကုရုမာနော ဇာတောတိ၊ သီဝလိတွေဝ နာမံ ကရိံသု။ သော သတ္တ ဝဿာနိ ဂဗ္ဘေ ဝသိတတ္တာ ဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗကမ္မက္ခမော အဟောသိ။ ဓမ္မသေနာပတိ သာရိပုတ္တတ္ထေရော သတ္တမေ ဒိဝသေ တေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပမကာသိ။ သတ္ထာပိ ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘ယောမံ ပလိပထံ ဒုဂ္ဂံ၊ သံသာရံ မောဟမစ္စဂါ၊

တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော ဈာယီ၊ အနေဇော အကထံကထီ၊

အနုပါဒါယ နိဗ္ဗုတော၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၄၁၄၊ သု။ နိ။ ၆၄၃)၊

အထ နံ ထေရော ဧဝမာဟ – ‘‘ကိံ ပန တယာ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ အနုဘဝိတွာ ပဗ္ဗဇိတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘လဘန္တော ပဗ္ဗဇေယျံ၊ ဘန္တေ’’တိ။ သုပ္ပဝါသာ တံ ထေရေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တံ ဒိသွာ – ‘‘ကိံ နု ခေါ မေ ပုတ္တော ဓမ္မသေနာပတိနာ ကထေတီ’’တိ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘မယှံ ပုတ္တော တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ကိံ ကထေတိ၊ ဘန္တေ’’တိ? အတ္တနာ အနုဘုတ္တဂဗ္ဘဝါသဒုက္ခံ ကထေတွာ – ‘‘တုမှေဟိ အနုညာတော ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ ဝဒတီတိ။ ‘‘သာဓု ဘန္တေ၊ ပဗ္ဗာဇေထ န’’န္တိ။ ထေရော တံ ဝိဟာရံ နေတွာ တစပဉ္စကကမ္မဋ္ဌာနံ ဒတွာ ပဗ္ဗာဇေန္တော၊ ‘‘သီဝလိ ၊ တုယှံ အညေန ဩဝါဒေန ကမ္မံ နတ္ထိ၊ တယာ သတ္တ ဝဿာနိ အနုဘုတ္တဒုက္ခမေဝ ပစ္စဝေက္ခာဟီ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာယေဝ တုမှာကံ ဘာရော၊ ယံ ပန မယာ သက္ကာ ကာတုံ၊ တမဟံ ဇာနိဿာမီ’’တိ။ သော ပန ပဌမကေသဝဋ္ဋိယာ ဩရောပိတက္ခဏေယေဝ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ၊ ဒုတိယာယ ဩရောပိတက္ခဏေ သကဒါဂါမိဖလေ၊ တတိယာယ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သဗ္ဗေသံယေဝ ကေသာနံ ဩရောပနဉ္စ အရဟတ္တဖလသစ္ဆိကိရိယာ စ အပုရေ အပစ္ဆာ အဟောသိ။

အထ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘အဟော ဧဝံ ပုညဝါပိ ထေရော သတ္တမာသာဓိကာနိ သတ္တ သံဝစ္ဆရာနိ မာတုဂဗ္ဘေ ဝသိတွာ သတ္တ ဒိဝသာနိ မူဠှဂဗ္ဘေ ဝသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ – ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ – ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမိနာ ကုလပုတ္တေန ဣမာယ ဇာတိယာ ကတကမ္မ’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိတွာ အတီတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒတော ပုရေတရမေဝ ဧသ ကုလပုတ္တော ဗာရာဏသိယံ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တော၊ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ဝိဘဝသမ္ပန္နော ပါကဋော အဟောသိ။ တဒါ ဧကော ပစ္စန္တရာဇာ ‘‘ရဇ္ဇံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ အာဂန္တွာ နဂရံ ဥပရုန္ဓိတွာ ခန္ဓာဝါရံ ကာရေတွာ ဝိဟာသိ။ အထ ရာဇာ မာတုယာ သဒ္ဓိံ သမာနစ္ဆန္ဒော ဟုတွာ သတ္တာဟံ ခန္ဓာဝါရနဂရေ စတူသု ဒိသာသု ဒွါရံ ပိဓာပေသိ၊ နိက္ခမန္တာနံ ပဝိသန္တာနဉ္စ ဒွါရမူဠှံ အဟောသိ။ အထ မိဂဒါယဝိဟာရေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဥဂ္ဃောသေသုံ။ ရာဇာ သုတွာ ဒွါရံ ဝိဝရာပေသီတိ။ ပစ္စန္တရာဇာပိ ပလာယိ။ သော တေန ကမ္မဝိပါကေန နရကာဒီသု ဒုက္ခမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တောပိ မာတုယာ သဒ္ဓိံ ဣမံ ဧဝရူပံ ဒုက္ခမနုဘဝိ။ တဿ ပန ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စတ္တာရော ပစ္စယာ ယဒိစ္ဆကံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဧဝံ ဧတ္ထ ဝတ္ထု သမုဋ္ဌိတံ။

အပရဘာဂေ သတ္ထာ သာဝတ္ထိံ အဂမာသိ။ ထေရော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ မယှံ ပုညဗလံ ဝီမံသိဿာမိ၊ ပဉ္စဘိက္ခုသတာနိ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘ဂဏှ၊ သီဝလီ’’တိ။ သော ပဉ္စသတေ ဘိက္ခူ ဂဟေတွာ ဟိမဝန္တာဘိမုခံ ဂစ္ဆန္တော အဋဝိမဂ္ဂံ ဂစ္ဆတိ။ တဿ ပဌမံ ဒိဋ္ဌနိဂြောဓေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ သတ္တ ဒိဝသာနိ ဒါနံ အဒါသိ။ ဣတိ သော –

‘‘နိဂြောဓံ ပဌမံ ပဿိ၊ ဒုတိယံ ပဏ္ဍဝပဗ္ဗတံ၊

တတိယံ အစိရဝတိယံ၊ စတုတ္ထံ ဝရသာဂရံ။

‘‘ပဉ္စမံ ဟိမဝန္တံ သော၊ ဆဋ္ဌံ ဆဒ္ဒန္တုပါဂမိ၊

သတ္တမံ ဂန္ဓမာဒနံ၊ အဋ္ဌမံ အထ ရေဝတ’’န္တိ။ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၀၇၊ ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၁။၅၉ သီဝလိတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ) –

သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု သတ္တ သတ္တ ဒိဝသာနေဝ ဒါနံ အဒံသု။ ဂန္ဓမာဒနပဗ္ဗတေ ပန နာဂဒတ္တဒေဝရာဇာ သတ္တသု ဒိဝသေသု ဧကဒိဝသံ ခီရပိဏ္ဍပါတံ အဒါသိ၊ ဧကဒိဝသံ သပ္ပိပိဏ္ဍပါတံ အဒါသိ။ အထ နံ ဘိက္ခုသင်္ဃော အာဟ – ‘‘အာဝုသော၊ ဣမဿ ဒေဝရညော နေဝ ဓေနုယော ဒုယှမာနာ ပညာယန္တိ၊ န ဒဓိနိမ္မထနံ၊ ကုတော တေ၊ ဒေဝရာဇ၊ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘ဘန္တေ၊ ကဿပဒသဗလဿ ကာလေ ခီရသလာကဘတ္တဒါနဿေတံ ဖလ’’န္တိ ဒေဝရာဇာ အာဟ။

အပရဘာဂေ သတ္ထာ ခဒိရဝနိယရေဝတတ္ထေရဿ ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကာသိ။ ကထံ? အထာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သတ္ထာရံ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ မယှံ ကိရ ကနိဋ္ဌဘာတာ ရေဝတော ပဗ္ဗဇိတော၊ သော အဘိရမေယျ ဝါ န ဝါ၊ ဂန္တွာ နံ ပဿိဿာမီ’’တိ။ ဘဂဝါ ရေဝတဿ အာရဒ္ဓဝိပဿကဘာဝံ ဉတွာ ဒွေ ဝါရေ ပဋိက္ခိပိတွာ တတိယဝါရေ ယာစိတော အရဟတ္တပ္ပတ္တဘာဝံ ဉတွာ – သာရိပုတ္တ၊ အဟမ္ပိ ဂမိဿာမိ ဘိက္ခူနံ အာရောစေဟီတိ။ ထေရော ဘိက္ခူ သန္နိပါတာပေတွာ – ‘‘အာဝုသော၊ သတ္ထာ စာရိကံ စရိတုကာမော၊ ဂန္တုကာမာ အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ သဗ္ဗေသံယေဝ အာရောစေသိ။ ဒသဗလဿ စာရိကတ္ထာယ ဂမနကာလေ ဩဟိယျမာနကဘိက္ခူ နာမ အပ္ပကာ ဟောန္တိ၊ ‘‘သတ္ထု သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သရီရံ ပဿိဿာမ၊ မဓုရဓမ္မကထံ ဝါ သုဏိဿာမာ’’တိ ယေဘုယျေန ဂန္တုကာမာ ဗဟုတရာဝ ဟောန္တိ။ ဣတိ သတ္ထာ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝါရော ‘‘ရေဝတံ ပဿိဿာမာ’’တိ နိက္ခန္တော။

အထေကသ္မိံ ပဒေသေ အာနန္ဒတ္ထေရော ဒွေဓာပထံ ပတွာ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဒွေဓာပထော၊ ကတရမဂ္ဂေန ဘိက္ခုသင်္ဃော ဂစ္ဆတူ’’တိ? ‘‘ကတရမဂ္ဂေါ၊ အာနန္ဒ၊ ဥဇုကော’’တိ? ‘‘ဘန္တေ၊ ဥဇုမဂ္ဂေါ တိံသယောဇနိကော အမနုဿပထော။ ပရိဟာရမဂ္ဂေါ ပန သဋ္ဌိယောဇနိကော ခေမော သုဘိက္ခော’’တိ။ ‘‘အာနန္ဒ၊ သီဝလိ၊ အမှေဟိ သဒ္ဓိံ အာဂတော’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ အာဂတော’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ သင်္ဃော ဥဇုမဂ္ဂမေဝ ဂစ္ဆတု၊ သီဝလိဿ ပုညံ ဝီမံသိဿာမာ’’တိ။ သတ္ထာ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝါရော သီဝလိတ္ထေရဿ ပုညဝီမံသနတ္ထံ တိံသယောဇနမဂ္ဂံ အဘိရုဟိ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၀၃)။

မဂ္ဂံ အဘိရုဟနဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ဒေဝသင်္ဃော ယောဇနေ ယောဇနေ ဌာနေ နဂရံ မာပေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဝသနတ္ထာယ ဝိဟာရေ ပဋိယာဒေသိ။ ဒေဝပုတ္တာ ရညာ ပေသိတကမ္မကာရာ ဝိယ ဟုတွာ ယာဂုခဇ္ဇကာဒီနိ ဂဟေတွာ – ‘‘ကဟံ၊ အယျော သီဝလီ’’တိ ပုစ္ဆန္တာ ဂစ္ဆန္တိ။ ထေရော သက္ကာရသမ္မာနံ ဂါဟာပေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂစ္ဆတိ။ သတ္ထာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဣမိနာဝ နိယာမေန သတ္ထာ သက္ကာရံ အနုဘဝန္တော ဒေဝသိကံ ယောဇနပရမံ ဂန္တွာ တိံသယောဇနိကံ ကန္တာရံ အတိက္ကမ္မ ခဒိရဝနိယရေဝတတ္ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ပတ္တော၊ ထေရော သတ္ထု အာဂမနံ ဉတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပဟောနကဝိဟာရေ ဒသဗလဿ ဂန္ဓကုဋိံ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာနိ စ ဣဒ္ဓိယာ မာပေတွာ တထာဂတဿ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ဂတော။ သတ္ထာ အလင်္ကတပဋိယတ္တေန မဂ္ဂေန ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။ အထ တထာဂတေ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိဋ္ဌေ ဘိက္ခူ ဝဿဂ္ဂေန ပတ္တသေနာသနာနိ ပဝိသိံသု။ ဒေဝတာ ‘‘အကာလော အာဟာရဿာ’’တိ အဋ္ဌဝိဓံ ပါနကံ အာဟရိံသု။ သတ္ထာ သင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ပါနကံ ပိဝိ။ ဣမိနာ နိယာမေနေဝ တထာဂတဿ သက္ကာရသမ္မာနံ အနုဘဝန္တဿေဝ အဒ္ဓမာသော အတိက္ကန္တော။

အထေကစ္စေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခူ ဧကသ္မိံ ဌာနေ နိသီဒိတွာ ကထံ ဥပ္ပာဒယိံသု – ‘‘ဒသဗလော ‘မယှံ အဂ္ဂသာဝကဿ ကနိဋ္ဌဘာတာ’တိ ဝတွာ ဧဝရူပံ နဝကမ္မိကံ ဘိက္ခုံ ပဿိတုံ အာဂတော၊ ဣမဿ ဝိဟာရဿ သန္တိကေ ဇေတဝနဝိဟာရော ဝါ ဝေဠုဝနဝိဟာရာဒယော ဝါ ကိံ ကရိဿန္တိ? အယမ္ပိ ဘိက္ခု ဧဝရူပဿ နဝကမ္မဿ ကာရကော၊ ကိံ နာမ သမဏဓမ္မံ ကရိဿတီ’’တိ? အထ သတ္ထာ စိန္တေသိ – ‘‘မယိ ဣဓ စိရံ ဝသန္တေ ဣဒံ ဌာနံ အာကိဏ္ဏံ ဘဝိဿတိ၊ အာရညကာ နာမ ဘိက္ခူ ပဝိဝေကတ္ထိကာ ဟောန္တိ၊ ရေဝတဿ ဖာသုဝိဟာရော န ဘဝိဿတီ’’တိ။ တတော ထေရဿ ဒိဝါဋ္ဌာနံ ဂတော။ ထေရောပိ ဧကကောဝ စင်္ကမနကောဋိယံ အာလမ္ဗနဖလကံ နိဿာယ ပါသာဏဖလကေ နိသိန္နော သတ္ထာရံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ဝန္ဒိ။

အထ နံ သတ္ထာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ရေဝတ၊ ဣဒံ ဝါဠမိဂဋ္ဌာနံ၊ စဏ္ဍာနံ ဟတ္ထိအဿာဒီနံ သဒ္ဒံ သုတွာ ကိံ ကရောသီ’’တိ? ‘‘တေသံ မေ၊ ဘန္တေ၊ သဒ္ဒံ သုဏတော အရညပီတိ နာမ ဥပ္ပန္နာ’’တိ။ သတ္ထာ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ရေဝတတ္ထေရဿ ပဉ္စဟိ ဂါထာသတေဟိ အရညာနိသံသံ နာမ ကထေတွာ ပုနဒိဝသေ အဝိဒူရဋ္ဌာနေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ရေဝတတ္ထေရံ အာမန္တေတွာ ယေဟိ ဘိက္ခူဟိ ထေရဿ အဝဏ္ဏော ကထိတော၊ တေသံ ကတ္တရယဋ္ဌိဥပါဟနတေလနာဠိဆတ္တာနံ ပမုဿနဘာဝမကာသိ။ တေ အတ္တနော ပရိက္ခာရတ္ထာယ နိဝတ္တာ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ ဂစ္ဆန္တာပိ တံ ဌာနံ သလ္လက္ခေတုံ န သက္ကောန္တိ။ ပဌမဉှိ တေ အလင်္ကတပဋိယတ္တေန မဂ္ဂေန ဂန္တွာ၊ တံဒိဝသံ ပန ဝိသမမဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒန္တာ ဇဏ္ဏုကေဟိ ဂစ္ဆန္တိ။ တေ ဂုမ္ဗေ စ ဂစ္ဆေ စ ကဏ္ဍကေ စ မဒ္ဒန္တာ အတ္တနာ ဝသိတသဘာဂဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တသ္မိံ တသ္မိံ ခဒိရခါဏုကေ လဂ္ဂိတံ အတ္တနော ဆတ္တံ သဉ္ဇာနန္တိ၊ ဥပါဟနံ ကတ္တရယဋ္ဌိံ တေလနာဠိဉ္စ သဉ္ဇာနန္တိ။ တေ တသ္မိံ သမယေ ‘‘ဣဒ္ဓိမာ အယံ ဘိက္ခူ’’တိ ဉတွာ အတ္တနော ပရိက္ခာရမာဒါယ ‘‘ဒသဗလဿ ပဋိယတ္တသက္ကာရော နာမ ဧဝရူပေါ ဟောတီ’’တိ ဝဒန္တာ အဂမံသု။

ပုရတော အာဂတေ ဘိက္ခူ၊ ဝိသာခါ ဥပါသိကာ၊ အတ္တနော ဂေဟေ နိသိန္နကာလေ ပုစ္ဆိ – ‘‘မနာပံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ရေဝတဿ ဝသနဋ္ဌာန’’န္တိ? ‘‘မနာပံ၊ ဥပါသိကေ၊ နန္ဒဝနစိတ္တလတာဝနပဋိဘာဂံ တံ သေနာသန’’န္တိ။ အထ တေသံ ပစ္ဆတော အာဂတေ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိ – ‘‘မနာပံ၊ အယျာ၊ ရေဝတဿ ဝသနဋ္ဌာန’’န္တိ? ‘‘မာ ပုစ္ဆ၊ ဥပါသိကေ၊ ကထေတုံ အယုတ္တဋ္ဌာနံ၊ ဧတံ ဥဇ္ဇင်္ဂလသက္ခရပါသာဏဝိသမခဒိရဝနံ ဧဝ၊ တတ္ထ သော ဘိက္ခု ဝသတီ’’တိ။

ဝိသာခါ ပုရိမာနံ ပစ္ဆိမာနဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကထံ သုတွာ၊ ‘‘ကေသံ နု ခေါ ကထာ သစ္စာ’’တိ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဂန္ဓမာလံ အာဒါယ ဒသဗလဿ ဥပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ သတ္ထာရံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘန္တေ၊ ရေဝတတ္ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဧကစ္စေ အယျာ ဝဏ္ဏေန္တိ၊ ဧကစ္စေ နိန္ဒန္တိ၊ ကိမေတံ၊ ဘန္တေ’’တိ? ‘‘ဝိသာခေ၊ ရမဏိယံ ဝါ ဟောတု မာ ဝါ၊ ယသ္မိံ ဌာနေ အရိယာနံ စိတ္တံ ရမတိ၊ တဒေဝ ဌာနံ ရမဏိယံ နာမာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ဂါမေ ဝါ ယဒိ ဝါရညေ၊ နိန္နေ ဝါ ယဒိ ဝါ ထလေ၊

ယတ္ထ အရဟန္တော ဝိဟရန္တိ၊ တံ ဘူမိရာမဏေယျက’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၉၈၊ ထေရဂါ။ ၉၉၁၊ သံ။ နိ။ ၁။၂၆၁)၊

အပရဘာဂေ ဘဂဝါ အရိယဂဏမဇ္ဈေ နိသိန္နော ထေရံ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ လာဘီနံ ယဒိဒံ၊ သီဝလီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၉၈၊ ၂၀၇) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။

၅၄။ အထာယသ္မာ သီဝလိတ္ထေရော အရဟတ္တံ ပတွာ ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ အနုတ္တာနတ္ထပဒဝဏ္ဏနမေဝ ကရိဿာမ။

၅၅။ သီလံ တဿ အသင်္ခေယျန္တိ တဿ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော သီလံ အသင်္ခေယျံ။

‘‘နဝ ကောဋိသဟဿာနိ၊ အသီတိသတကောဋိယော၊

ပညာသသတသဟဿာနိ၊ ဆတ္တိံသာ စ ပုနာပရေ။

‘‘ဧတေ သံဝရဝိနယာ၊ သမ္ဗုဒ္ဓေန ပကာသိတာ၊

ပေယျာလမုခေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ၊ သိက္ခာဝိနယသံဝရေ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၀၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၃၇) –

ဧဝံ ဝုတ္တသိက္ခာပဒါနိ ဘိက္ခူနံ သာဝကပညတ္တိဝသေန ဝုတ္တာနိ။ ဘဂဝတော ပန သီလံ အသင်္ခေယျမေဝ သံခါတုံ ဂဏေတုံ အသက္ကုဏေယျန္တိ အတ္ထော။ သမာဓိဝဇိရူပမော ယထာ ဝဇိရံ ဣန္ဒနီလမဏိဝေဠုရိယမဏိဖလိကမသာရဂလ္လာဒီနိ ရတနာနိ ဝိဇ္ဈတိ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ ကရောတိ၊ ဧဝမေဝ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော လောကုတ္တရမဂ္ဂသမာဓိ ပဋိပက္ခပစ္စနီကဓမ္မေ ဝိဇ္ဈတိ ဘိန္ဒတိ သမုစ္ဆိန္ဒတီတိ အတ္ထော။ အသင်္ခေယျံ ဉာဏဝရံ တဿ ဗုဒ္ဓဿ စတ္တာရိ သစ္စာနိ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ သင်္ခတာသင်္ခတဓမ္မေ စ ဇာနိတုံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ သမတ္ထံ သယမ္ဘူဉာဏသဗ္ဗညုတညာဏာဒိဉာဏသမူဟံ အသင်္ခေယျံ၊ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာဒိဘေဒေန သံခါဝိရဟိတန္တိ အတ္ထော။ ဝိမုတ္တိ စ အနောပမာတိ သံကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ သောတာပတ္တိဖလာဒိကာ စတဿော ဝိမုတ္တိယော အနုပမာ ဥပမာရဟိတာ ‘‘ဣမာ ဝိယ ဘူတာ’’တိ ဥပမေတုံ န သက္ကာတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သီဝလိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ဝင်္ဂီသတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝင်္ဂီသတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဓမ္မံ သောတုံ ဂစ္ဆန္တေဟိ နဂရဝါသီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကဘိက္ခုံ ပဋိဘာနဝန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သတ္ထု အဓိကာရကမ္မံ ကတွာ – ‘‘အဟမ္ပိ အနာဂတေ ပဋိဘာနဝန္တာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ ကတွာ သတ္ထာရာ ဗျာကတော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မာတု ပရိဗ္ဗာဇိကာဘာဝေန အပရဘာဂေ ပရိဗ္ဗာဇကောတိ ပါကဋော ဝင်္ဂီသောတိ စ လဒ္ဓနာမော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ တတော အာစရိယံ အာရာဓေတွာ ဆဝသီသဇာနနမန္တံ နာမ သိက္ခိတွာ ဆဝသီသံ နခေန အာကောဋေတွာ – ‘‘အယံ သတ္တော အသုကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ဇာနာတိ။

ဗြာဟ္မဏာ ‘‘အယံ အမှာကံ ဇိဝိကာယ မဂ္ဂေါ’’တိ ဝင်္ဂီသံ ဂဟေတွာ ဂါမနိဂမရာဇဓာနိယော ဝိစရိံသု။ ဝင်္ဂီသော တိဝဿမတ္ထကေ မတာနမ္ပိ သီသံ အာဟရာပေတွာ နခေန အာကောဋေတွာ – ‘‘အယံ သတ္တော အသုကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ဝတွာ မဟာဇနဿ ကင်္ခါစ္ဆေဒနတ္ထံ တေ တေ ဇနေ အာဝါဟေတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဂတိံ ကထာပေတိ။ တေန တသ္မိံ မဟာဇနော အဘိပ္ပသီဒတိ။ သော တံ နိဿာယ မဟာဇနဿ ဟတ္ထတော သတမ္ပိ သဟဿမ္ပိ လဘတိ။ ဗြာဟ္မဏာ ဝင်္ဂီသံ အာဒါယ ယထာရုစိ ဝိစရိံသု။ ဝင်္ဂီသော သတ္ထု ဂုဏေ သုတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတုကာမော အဟောသိ။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘သမဏော ဂေါတမော မာယာယ တံ အာဝဋ္ဋေဿတီ’’တိ ပဋိက္ခိပိံသု။

ဝင်္ဂီသော တေသံ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ၊ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ၊ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဝင်္ဂီသ၊ ကိဉ္စိ သိပ္ပံ ဇာနာတီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဆဝသီသမန္တံ နာမေကံ ဇာနာမိ၊ တေန တိဝဿမတ္ထကေ မတာနမ္ပိ သီသံ နခေန အာကောဋေတွာ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ ဇာနာမီ’’တိ။ အထ သတ္ထာ တဿ ဧကံ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တဿ သီသံ၊ ဧကံ မနုဿေသု၊ ဧကံ ဒေဝေသု၊ ဧကံ ပရိနိဗ္ဗုတဿ သီသံ အာဟရာပေတွာ ဒဿေသိ။ သော ပဌမသီသံ အာကောဋေတွာ၊ ‘‘ဘော ဂေါတမ၊ အယံ သတ္တော နိရယေ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ အာဟ။ သာဓု ဝင်္ဂီသ၊ သုဋ္ဌု တယာ ဒိဋ္ဌံ၊ ‘‘အယံ သတ္တော ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မနုဿလောကေ’’တိ။ ‘‘အယံ ကုဟိ’’န္တိ? ‘‘ဒေဝလောကေ’’တိ။ တိဏ္ဏန္နမ္ပိ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ ပရိနိဗ္ဗုတဿ ပန သီသံ နခေန အာကောဋေန္တော နေဝ အန္တံ န ကောဋိံ ပဿိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘န သက္ကောသိ၊ ဝင်္ဂီသာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပဿထ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဥပပရိက္ခာမိ တာဝါတိ ပုနပ္ပုနံ ပရိဝတ္တေတွာပိ ဗာဟိရကမန္တေန ခီဏာသဝဿ သီသံ ဇာနိတုံ န သက္ကောတိ။ အထဿ မတ္ထကတော သေဒေါ မုစ္စိ။ သော လဇ္ဇိတွာ တုဏှီ အဟောသိ’’။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကိလမသိ၊ ဝင်္ဂီသာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဣမဿ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ ဇာနိတုံ န သက္ကောမိ။ သစေ တုမှေ ဇာနာထ၊ ကထေထာ’’တိ။ ‘‘ဝင်္ဂီသ၊ အဟံ ဧတမ္ပိ ဇာနာမိ၊ ဣတော ဥတ္တရိပိ ဇာနာမီ’’တိ ဝတွာ –

‘‘စုတိံ ယော ဝေဒိ သတ္တာနံ၊ ဥပပတ္တိဉ္စ သဗ္ဗသော၊

အသတ္တံ သုဂတံ ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယဿ ဂတိံ န ဇာနန္တိ၊ ဒေဝါ ဂန္ဓဗ္ဗမာနုသာ၊

ခီဏာသဝံ အရဟန္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၄၁၉-၄၂၀၊ သု။ နိ။ ၆၄၈-၆၄၉) –

ဣမာ ဒွေ ဂါထာယော အဘာသိ။ သော တေန ဟိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ တံ ဝိဇ္ဇံ မေ ဒေထာတိ အပစိတိံ ဒဿေတွာ သတ္ထု သန္တိကေ နိသီဒိ။ သတ္ထာ ‘‘အမှေဟိ သမာနလိင်္ဂဿ ဒေမာ’’တိ အာဟ။ ဝင်္ဂီသော ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ကတွာ မယာ ဣမံ မန္တံ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဗြာဟ္မဏေ ဥပဂန္တွာ အာဟ – ‘‘တုမှေ မယိ ပဗ္ဗဇန္တေ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ အဟံ မန္တံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဇေဋ္ဌကော ဘဝိဿာမိ၊ တုမှာကမ္ပိ တေန ဘဒ္ဒမေဝ ဘဝိဿတီ’’တိ သော မန္တတ္ထာယ သတ္ထု သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ တဒါ စ ထေရော နိဂြောဓကပ္ပော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဌိတော ဟောတိ၊ တံ ဘဂဝါ အာဏာပေသိ – ‘‘နိဂြောဓကပ္ပ၊ ဣမံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ။ ထေရော သတ္ထု အာဏာယ တံ ပဗ္ဗာဇေတွာ ‘‘မန္တပရိဝါရံ တာဝ ဥဂ္ဂဏှာဟီ’’တိ ဒွတ္တိံသာကာရကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာနဉ္စ အာစိက္ခိ။ သော ဒွတ္တိံသာကာရကမ္မဋ္ဌာနံ သဇ္ဈာယန္တောဝ ဝိပဿနာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပဋ္ဌပေသိ။ ဗြာဟ္မဏာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ – ‘‘ကိံ၊ ဘော ဝင်္ဂီသ၊ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဟိတ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘အာမ သိက္ခိတံ’’။ ‘‘တေန ဟိ ဧဟိ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ကိံ သိပ္ပသိက္ခနေန၊ ဂစ္ဆထ တုမှေ န မယှံ တုမှေဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စ’’န္တိ။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘တွမ္ပိ ဒါနိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝသံ အာပန္နော၊ မာယာယ အာဝဋ္ဋိတော၊ ကိံ မယံ တဝ သန္တိကေ ကရိဿာမာ’’တိ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ ပက္ကမိံသု။ ဝင်္ဂီသော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။

၉၆။ ဧဝံ ထေရော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ အနုတ္တာနတ္ထမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။

၉၉။ ပဘာဟိ အနုရဉ္ဇန္တောတိ သော ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ နီလပီတာဒိဆဗ္ဗဏ္ဏပဘာဟိ ရံသီဟိ အနုရဉ္ဇန္တော ဇလန္တော သောဘယမာနော ဝိဇ္ဇောတမာနောတိ အတ္ထော။ ဝေနေယျပဒုမာနိ သောတိ ပဒုမုတ္တရသူရိယော အတ္တနော ဝစနသင်္ခါတေန သူရိယရံသိယာ ဝေနေယျဇနသင်္ခါတပဒုမာနိ ဝိသေသေန ဗောဓေန္တော ပဗောဓေန္တော အရဟတ္တမဂ္ဂါဓိဂမေန ဖုလ္လိတာနိ ကရောတီတိ အတ္ထော။

၁၀၀။ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမ္ပန္နောတိ –

‘‘အန္တရာယေ စ နိယျာနေ၊ ဗုဒ္ဓတ္တေ အာသဝက္ခယေ၊

ဧတေသု စတုဋ္ဌာနေသု၊ ဗုဒ္ဓါ သုဋ္ဌု ဝိသာရဒေါ’’တိ။ –

ဧဝံ ဝုတ္တစတုဝေသာရဇ္ဇဉာဏေဟိ သမ္ပန္နော သမင်္ဂီဘူတော သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။

၁၀၅။ ဝါဂီသော ဝါဒိသူဒနောတိ ဝါဒီနံ ပဏ္ဍိတဇနာနံ ဤသော ပဓာနော ‘‘ဝါဒီသော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဒ-ကာရဿ ဂ-ကာရံ ကတွာ ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သကတ္ထပရတ္ထဝါဒံ သူဒတိ ပဂ္ဃရာပေတိ ပါကဋံ ကရောတီတိ ဝါဒိသူဒနော။

၁၁၀။ မာရမသနာတိ ခန္ဓမာရာဒယော ပဉ္စမာရေ မသတိ ပရာမသတိ ဝိဒ္ဓံသေတီတိ မာရမသနော။ ဒိဋ္ဌိသူဒနာတိ ဝေါဟာရပရမတ္ထသင်္ခါတံ ဒိဋ္ဌိဒဿနံ သူဒတိ ပဂ္ဃရံ ဒီပေတီတိ ဒိဋ္ဌိသူဒနော။

၁၁၁။ ဝိဿာမဘူမိ သန္တာနန္တိ သကလသံသာရသာဂရေ သန္တာနံ ကိလမန္တာနံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂါဒိအဓိဂမာပနေန ဝိဿမဘူမိ ဝိဿမဋ္ဌာနံ ဝူပသမနဋ္ဌာနန္တိ အတ္ထော။

၁၃၂။ တတောဟံ ဝိဟတာရမ္ဘောတိ တတော ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ သရီရဒဿနေန အဟံ ဝိဟတာရမ္ဘော ဝိနဋ္ဌသာရမ္ဘော၊ ဝိနဋ္ဌမာနော နိမ္မဒေါ ဟုတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သံ သုဋ္ဌု ယာစိံ သံယာစိံ အာရောစေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဝင်္ဂီသတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ နန္ဒကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော နန္ဒကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရောတိအာဒိ သဗ္ဗံ ပါဌာနုသာရေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

နန္ဒကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ကာဠုဒါယိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကာဠုဒါယိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ကုလပ္ပသာဒကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တဇ္ဇံ အဘိနီဟာရကမ္မံ ကတွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေသိ။ သတ္ထာပိ ဗျာကာသိ။ သော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အမှာကံ ဗောဓိသတ္တဿ မာတုကုစ္ဆိယံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ဒေဝလောကတော စဝိတွာ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံယေဝ အမစ္စကုလေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ ဗောဓိသတ္တေန သဟ ဧကဒိဝသေယေဝ ဇာတော၊ တံဒိဝသံယေဝ နံ ဒုကူလစုမ္ဗဋကေန နိပဇ္ဇာပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဥပဋ္ဌာနံ နယိံသု။ ဗောဓိသတ္တေန ဟိ သဒ္ဓိံ ဗောဓိရုက္ခော၊ ရာဟုလမာတာ၊ စတ္တာရော နိဓီ ၊ အာရောဟနိယဟတ္ထီ၊ ကဏ္ဍကော၊ ဆန္နော၊ ကာဠုဒါယီတိ ဣမေ သတ္တ ဧကဒိဝသေ ဇာတတ္တာ သဟဇာတာ နာမ အဟေသုံ။ အထဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ သကလနဂရဿ ဥဒဂ္ဂစိတ္တဒိဝသေ ဇာတတ္တာ ဥဒါယီတွေဝ နာမံ ကရိံသု။ ထောကံ ကာဠဓာတုကတ္တာ ပန ကာဠုဒါယီတိ ပညာယိတ္ထ။ သော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ကုမာရကီဠံ ကီဠန္တော ဝုဒ္ဓိံ အဂမာသိ။

အပရဘာဂေ လောကနာထေ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတွာ အနုက္ကမေန သဗ္ဗညုတံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ပုရိသသဟဿပရိဝါရံ ဧကံ အမစ္စံ ‘‘ပုတ္တံ မေ ဣဓာနေဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနာဝေလာယံ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုတွာ သပရိဝါရော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အထ နေ သတ္ထာ ‘‘ဧထ၊ ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ သဗ္ဗေ တံခဏံယေဝ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။ အရဟတ္တပ္ပတ္တတော ပဋ္ဌာယ အရိယာ နာမ မဇ္ဈတ္တာဝ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ရညာ ပေသိတသာသနံ ဒသဗလဿ နာရောစေသိ။ ရာဇာ နေဝ ဂတော အာဂစ္ဆတိ၊ န သာသနံ သုယျတီတိ အပရမ္ပိ အမစ္စံ ပုရိသသဟဿပရိဝါရံ ပေသေသိ။ တသ္မိမ္ပိ တထာ ပဋိပန္နေ အပရမ္ပီတိ ဧတေန နယေန နဝပုရိသသဟဿပရိဝါရေ နဝ အမစ္စေ ပေသေသိ။ သဗ္ဗေ ဂန္တွာ အရဟတ္တံ ပတွာ တုဏှီဘူတာ အဟေသုံ။

အထ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘ဧတ္တကာ ဇနာ မယိ သိနေဟာဘာဝေန ဒသဗလဿ ဣဓာဂမနတ္ထာယ န ကိဉ္စိ ကထယိံသု၊ အယံ ခေါ ပန ဥဒါယီ ဒသဗလေန သမဝယော သဟပံသုကီဠိကော၊ မယိ စ သိနေဟဝါ၊ ဣမံ ပေသေဿာမီ’’တိ။ အထ တံ ပက္ကောသာပေတွာ၊ ‘‘တာတ၊ တွံ ပုရိသသဟဿပရိဝါရော ဂန္တွာ ဒသဗလံ ဣဓာနေဟီ’’တိ ဝတွာ ပေသေသိ။ သော ပန ဂစ္ဆန္တော ‘‘သစာဟံ၊ ဒေဝ၊ ပဗ္ဗဇိတုံ လဘိဿာမိ၊ ဧဝါဟံ ဘဂဝန္တံ ဣဓာနေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ရညာ ‘‘ပဗ္ဗဇိတောပိ မမ ပုတ္တံ ဒဿေဟီ’’တိ ဝုတ္တော ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနာဝေလာယ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုတွာ သပရိဝါရော အရဟတ္တံ ပတွာ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ – ‘‘န တာဝါယံ ဒသဗလဿ ကုလနဂရံ ဂန္တုံ ကာလော၊ ဝဿန္တေ ပန ဥပဂတေ ပဗ္ဗတေသု ဝနသဏ္ဍေသု ဟရိတတိဏသဉ္ဆန္နာယ ဘူမိယာ ဂမနကာလော ဘဝိဿတီ’’တိ ဂမနကာလံ အာဂမေန္တော ဝဿန္တေ သမ္ပတ္တေ သတ္ထု ကုလနဂရံ ဂန္တုံ ဂမနဝဏ္ဏံ သံဝဏ္ဏေသိ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ ထေရဂါထာယ (ထေရဂါ။ ၅၂၇-၅၃၀) –

‘‘အင်္ဂါရိနော ဒါနိ ဒုမာ ဘဒန္တေ၊ ဖလေသိနော ဆဒနံ ဝိပ္ပဟာယ၊

တေ အစ္စိမန္တောဝ ပဘာသယန္တိ၊ သမယော မဟာဝီရ ဘာဂီ ရသာနံ။

‘‘ဒုမာနိ ဖုလ္လာနိ မနောရမာနိ၊ သမန္တတော သဗ္ဗဒိသာ ပဝန္တိ၊

ပတ္တံ ပဟာယ ဖလမာသသာနာ၊ ကာလော ဣတော ပက္ကမနာယ ဝီရ။

‘‘နေဝါတိသီတံ န ပနာတိဥဏှံ၊ သုခါ ဥတု အဒ္ဓနိယာ ဘဒန္တေ၊

ပဿန္တု တံ သာကိယာ ကောဠိယာ စ၊ ပစ္ဆာမုခံ ရောဟိနိယံ တရန္တံ။

‘‘အာသာယ ကသတေ ခေတ္တံ၊ ဗီဇံ အာသာယ ဝပ္ပတိ၊

အာသာယ ဝါဏိဇာ ယန္တိ၊ သမုဒ္ဒံ ဓနဟာရကာ၊

ယာယ အာသာယ တိဋ္ဌာမိ၊ သာ မေ အာသာ သမိဇ္ဈတု။

‘‘နာတိသီတံ နာတိဥဏှံ၊ နာတိဒုဗ္ဘိက္ခဆာတကံ၊

သဒ္ဒလာ ဟရိတာ ဘူမိ၊ ဧသ ကာလော မဟာမုနိ။ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၂၅)၊

‘‘ပုနပ္ပုနဉ္စေဝ ဝပန္တိ ဗီဇံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝဿတိ ဒေဝရာဇာ၊

ပုနပ္ပုနံ ခေတ္တံ ကသန္တိ ကဿကာ၊ ပုနပ္ပုနံ ဓညမုပေတိ ရဋ္ဌံ။

‘‘ပုနပ္ပုနံ ယာစနကာ စရန္တိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဒါနပတီ ဒဒန္တိ၊

ပုနပ္ပုနံ ဒါနပတီ ဒဒိတွာ၊ ပုနပ္ပုနံ သဂ္ဂမုပေန္တိ ဌာနံ။

‘‘ဝီရော ဟဝေ သတ္တယုဂံ ပုနေတိ၊ ယသ္မိံ ကုလေ ဇာယတိ ဘူရိပညော၊

မညာမဟံ သက္ကတိ ဒေဝဒေဝေါ၊ တယာ ဟိ ဇာတော မုနိ သစ္စနာမော။

‘‘သုဒ္ဓါဒနော နာမ ပိတာ မဟေသိနော၊ ဗုဒ္ဓဿ မာတာ ပန မာယနာမာ၊

ယာ ဗောဓိသတ္တံ ပရိဟရိယ ကုစ္ဆိနာ၊ ကာယဿ ဘေဒါ တိဒိဝမှိ မောဒတိ။

‘‘သာ ဂေါတမီ ကာလကတာ ဣတော စုတာ၊ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတာ၊

သာ မောဒတိ ကာမဂုဏေဟိ ပဉ္စဟိ၊ ပရိဝါရိတာ ဒေဝဂဏေဟိ တေဟိ။

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှိ အသယှသာဟိနော၊ အင်္ဂီရသဿပ္ပဋိမဿ တာဒိနော၊

ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသိ သက္က၊ ဓမ္မေန မေ ဂေါတမ အယျကောသီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၅၃၁-၅၃၆)၊

‘‘အမ္ဗာ ပနသာ ကပိဋ္ဌာ စ၊ ပုပ္ဖပလ္လဝလင်္ကတာ၊

ဓုဝပ္ဖလာနိ သဝန္တိ၊ ခုဒ္ဒါမဓုကကူပမာ၊

သေဝမာနော ဥဘော ပဿေ၊ ဂန္တုကာလော မဟာယဿ။

‘‘ဇမ္ဗူ သုမဓုရာ နီပါ၊ မဓုဂဏ္ဍိဒိဝပ္ဖလာ၊

တာ ဥဘောသု ပဇ္ဇောတန္တိ၊ ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘တိဏ္ဍုကာနိ ပိယာလာနိ၊ သောဏ္ဏဝဏ္ဏာ မနောရမာ၊

ခုဒ္ဒကပ္ပဖလာ နိစ္စံ၊ ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘ကဒလီ ပဉ္စမောစ္စိ စ၊ သုပက္ကဖလဘူသိတာ၊

ဥဘောပဿေသု လမ္ဗန္တိ၊ ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘မဓုပ္ဖလဓရာ နိစ္စံ၊ မောရရုက္ခာ မနောရမာ၊

ခုဒ္ဒကပ္ပဖလာ နိစ္စံ၊ ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘ဟိန္တာလတာလပန္တီ စ၊ ရဇတက္ခန္ဓောဝ ဇောတရေ၊

သုပက္ကဖလသဉ္ဆန္နာ၊ ခုဒ္ဒကပ္ပာ မဓုဿဝါ၊

ဖလာနိ တာနိ ခါဒန္တေ၊ ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘ဥဒုမ္ဗရာရုဏာဝဏ္ဏာ ၊ သဒါသုမဓုရပ္ဖလာ၊

ဥဘောပဿေသု လမ္ဗန္တိ၊ ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘ဣတ္ထမ္ဘူတာ အနေကာ တေ၊ နာနာဖလဓရာ ဒုမာ၊

ဥဘောပဿေသု လမ္ဗန္တိ၊ ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘စမ္ပကာ သလဠာ နာဂါ၊ သုဂန္ဓာ မာလုတေရိတာ၊

သုပုပ္ဖိတဂ္ဂါ ဇောတန္တိ၊ သုဂန္ဓေနာဘိပူဇယုံ၊

သာဒရာ ဝိနတာနေဝ၊ ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘ပုန္နာဂါ ဂိရိပုန္နာဂါ၊ ပုပ္ဖိတာ ဓရဏီရုဟာ၊

သုပုပ္ဖိတဂ္ဂါ ဇောတန္တိ၊ သုဂန္ဓေနာဘိပူဇယုံ၊

သာဒရာ ဝိနတုဂ္ဂဂ္ဂါ၊ ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘အသောကာ ကောဝိဠာရာ စ၊ သောမနဿကရာ ဝရာ၊

သုဂန္ဓာ ကဏ္ဏိကာ ဗန္ဓာ၊ ရတ္တဝဏ္ဏေဟိ ဘူသိတာ၊

သာဒရာ ဝိနတုဂ္ဂဂ္ဂါ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘ကဏ္ဏိကာရာ ဖုလ္လိတာ နိစ္စံ၊ သောဝဏ္ဏရံသိဇောတကာ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ ပဝါယန္တိ၊ ဒိသာ သဗ္ဗာနိ သောဘယံ၊

သာဒရာ ဝိနတာနေဝ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘သုပတ္တာ ဂန္ဓသမ္ပန္နာ၊ ကေတကီ ဓနုကေတကီ၊

သုဂန္ဓာ သမ္ပဝါယန္တိ၊ ဒိသာ သဗ္ဗာဘိဂန္ဓိနော၊

သာဒရာ ပူဇယန္တာဝ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘မလ္လိကာ ဇာတိသုမနာ၊ သုဂန္ဓာ ခုဒ္ဒမလ္လိကာ၊

ဒိသာ သဗ္ဗာ ပဝါယန္တိ၊ ဥဘော မဂ္ဂေ ပသောဘယံ၊

သာဒရာ တေ ပလမ္ဗန္တိ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘သိန္ဓုဝါရာ သီတဂန္ဓာ၊ သုဂန္ဓာ မာလုတေရိတာ၊

ဒိသာ သဗ္ဗာဘိပူဇေန္တာ၊ ဥဘော မဂ္ဂေ ပသောဘယံ၊

သာဒရာ ဝိနတုဂ္ဂဂ္ဂါ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘သီဟာ ကေသရသီဟာ စ၊ စတုပ္ပဒနိသေဝိတာ၊

အစ္ဆမ္ဘီတာ သုရာပါနေ၊ မိဂရာဇာ ပတာပိနော။

‘‘သီဟနာဒေန ပူဇေန္တိ၊ သာဒရာ တေ မိဂါဘိဘူ၊

မဂ္ဂမှိ ဥဘတော ဝူဠှာ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘ဗျဂ္ဃာ သိန္ဓဝါ နကုလာ၊ သာဓုရူပါ ဘယာနကာ၊

အာကာသေ သမ္ပတန္တာဝ၊ နိဗ္ဘီတာ ယေန ကေနစိ၊

တေဟိ တေ သာဒရာ နတာ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘တိဓာ ပဘိန္နာ ဆဒ္ဒန္တာ၊ သုရူပါ သုဿရာ သုဘာ၊

သတ္တပ္ပတိဋ္ဌိတင်္ဂါ တေ၊ ဥဘော မဂ္ဂေသု ကူဇိနော၊

သာဒရာ ဟာသမာနာဝ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘မိဂါ ဝရာဟာ ပသဒါ၊ စိတြာသာဝယဝါ သုဘာ၊

အာရောဟပရိဏာဟေန၊ သုရူပါ အင်္ဂသံယုတာ၊

ဥဘော မဂ္ဂေ ဂါယမာနာဝ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘ဂေါကဏ္ဏာ သရဘာ ရုရူ၊ အာရောဟပရိဏာဟိနော၊

သုရူပါ အင်္ဂသမ္ပန္နာ၊ သေဝမာနာဝ အစ္ဆရုံ၊

သေဝမာနာ တေဟိ တဒါ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘ဒီပီ အစ္ဆာ တရစ္ဆာ စ၊ တုဒရာ ဝရုဏာ သဒါ၊

တေ ဒါနိ သိက္ခိတာ သဗ္ဗေ၊ မေတ္တာယ တဝ တာဒိနော၊

တေ ပစ္စသေဝကာ အဒ္ဓါ၊ သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘သသာ သိင်္ဂါလာ နကုလာ၊ ကလန္ဒကာဠကာ ဗဟူ၊

ကသ္တုရာ သူရာ ဂန္ဓာ တေ၊ ကေဝလာ ဂါယမာနာဝ။

သမယော တေ မဟာယသ၊

‘‘မယူရာ နီလဂီဝါ တေ၊ သုသိခါ သုဘပက္ခိကာ၊

သုပိဉ္ဆာ တေ သုနာဒါ စ၊ ဝေဠုရိယမဏိသန္နိဘာ၊

နာဒံ ကရောန္တာ ပူဇေန္တိ၊ ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘သုဝဏ္ဏစိတြဟံသာ စ၊ ဇဝဟံသာ ဝိဟာစရာ၊

တေ သဗ္ဗေ အာသယာ ဆုဒ္ဓါ၊ ဇိနဒဿနဗျာဝဋာ၊

မဓုရဿရေန ကူဇန္တိ၊ ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘ဟံသာ ကောဉ္စာ သုနဒါ တေ၊ စက္ကဝါကာ နဒီစရာ၊

ဗကာ ဗလာကာ ရုစိရာ၊ ဇလကာကာ သရကုက္ကုဋာ၊

သာဒရာဘိနာဒိနော ဧတေ၊ ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘စိတြာ သုရူပါ သုဿရာ၊ သာဠိကာ သုဝတဏ္ဍိကာ၊

ရုက္ခဂ္ဂါ သမ္ပတန္တာ တေ၊ ဥဘော မဂ္ဂေသု ကူဇိနော၊

တေသု တေသု နိကူဇန္တိ၊ ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘ကောကိလာ သကလာ စိတြာ၊ သဒါ မဉ္ဇုဿရာ ဝရာ၊

ဝိမှာပိတာ တေ ဇနတံ၊ သဒ္ဓိမိတ္တာဒိကေ သုရာ၊

သရေဟိ ပူဇယန္တာဝ၊ ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘ဘိင်္ကာ ကုရရာ သာရာ၊ ပူရိတာ ကာနနေ သဒါ၊

နိန္နာဒယန္တာ ပဝနံ၊ အညမညသမင်္ဂိနော၊

ဂါယမာနာ သရေနေဝ၊ ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘တိတ္တိရာ သုသရာ သာရာ၊ သုသရာ ဝနကုက္ကုဋာ၊

မဉ္ဇုဿရာ ရာမဏေယျာ၊ ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘သေတဝါလုကသဉ္ဆန္နာ၊ သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊

မဓုရောဒကသမ္ပုဏ္ဏာ၊ သရာ ဇောတန္တိ တေ သဒါ၊

တတ္ထ နှတွာ ပိဝိတွာ စ၊ သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘ကုမ္ဘီရာမကရာကိဏ္ဏာ ၊ ဝလယာ မုဉ္ဇရောဟိတာ၊

မစ္ဆကစ္ဆပဗျာဝိဒ္ဓါ၊ သရာ သီတောဒကာ သုဘာ၊

တတ္ထ နှတွာ ပိဝိတွာ စ၊ သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘နီလုပ္ပလသမာကိဏ္ဏာ၊ တထာ ရတ္တုပ္ပလေဟိ စ၊

ကုမုဒုပ္ပလသံကိဏ္ဏာ၊ သရာ သောဘန္တိနေကဓာ၊

တတ္ထ သီတလကာ တောယာ၊ သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘ပုဏ္ဍရီကေဟိ သဉ္ဆန္နာ၊ ပဒုမေဟိ သမောဟတာ၊

ဥဘော မဂ္ဂေသု သောဘန္တိ၊ ပေါက္ခရညော တဟိံ တဟိံ၊

တတ္ထောဒကာနိ နှာယန္တိ၊ သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘သေတပုလိနသံကိဏ္ဏာ၊ သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊

သီတောဒကမဟောဃေဟိ၊ သမ္ပုဏ္ဏာ တာ နဒီ သုဘာ၊

ဥဘော မဂ္ဂေဟိ သန္ဒန္တိ၊ သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘မဂ္ဂဿ ဥဘတောပဿေ၊ ဂါမနိဂမသမာကုလာ၊

သဒ္ဓါ ပသန္နာ ဇနတာ၊ ရတနတ္တယမာမကာ၊

တေသံ သမ္ပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော၊ သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘တေသု တေသု ပဒေသေသု၊ ဒေဝါ မာနုဿကာ ဥဘော၊

ဂန္ဓမာလာဘိပူဇေန္တိ၊ သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ’’တိ။

ဧဝံ ထေရော သဋ္ဌိမတ္တာဟိ ဂါထာဟိ သတ္ထု ဂမနဝဏ္ဏံ သံဝဏ္ဏေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ‘‘ကာဠုဒါယီ မမ ဂမနံ ပတ္ထေတိ၊ ပူရေဿာမိဿ သင်္ကပ္ပ’’န္တိ တတ္ထ ဂမနေ ဗဟူနံ ဝိသေသာဓိဂမံ ဒိသွာ ဝီသတိသဟဿခီဏာသဝပရိဝုတော ရာဇဂဟတော အတုရိတစာရိကာဝသေန ဝုတ္တပ္ပကာရဖလာဖလေ အနုဘဝန္တော ဒွိပဒစတုပ္ပဒါဒိသမူဟာနံ သေဝနပူဇာယ ပူဇိယမာနော ဝုတ္တပ္ပကာရသုဂန္ဓပုပ္ဖဂန္ဓေဟိ ဂန္ဓိယမာနော ဂါမနိဂမဝါသီနံ သင်္ဂဟံ ကုရုမာနော ကပိလဝတ္ထုဂါမိမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ထေရော ဣဒ္ဓိယာ ကပိလဝတ္ထုံ ဂန္တွာ ရညော ပုရတော အာကာသေ ဌိတော အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဝေသံ ဒိသွာ၊ ရညာ – ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ ပုစ္ဆိတော ‘‘သစေ အမစ္စပုတ္တံ တယာ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပေသိတံ န ဇာနာသိ၊ ဧဝံ ဇာနာဟီ’’တိ ဝဒန္တော –

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှိ အသယှသာဟိနော၊ အင်္ဂီရသဿပ္ပဋိမဿ တာဒိနော၊

ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသိ သက္က၊ ဓမ္မေန မေ ဂေါတမ အယျကောသီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၅၃၆) – ဂါထမာဟ၊

တတ္ထ ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှီတိ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဿ ဥရေ ဝါယာမဇနိတာဟိ ဓမ္မဒေသနာဟိ ဇာတတာယ ဩရသပုတ္တော အမှိ။ အသယှသာဟိနောတိ အဘိသမ္ဗောဓိတော ပုဗ္ဗေ ဌပေတွာ မဟာဗောဓိသတ္တံ အညေဟိ သဟိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အသယှဿ သကလဗောဓိသမ္ဘာရဿ၊ မဟာကရုဏာကရဿ စ သဟနတော တတော ပရမ္ပိ အညေဟိ သဟိတုံ အဘိဘဝိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အသယှာနံ ပဉ္စန္နံ မာရာနံ သဟနတော အဘိဘဝနတော အာသယာနုသယစရိတာဓိမုတ္တိအာဒိဝိဘာဂါဝဗောဓေန ယထာရဟံ ဝေနေယျာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ အနုသာသနီသင်္ခါတဿ အညေဟိ အသယှဿ ဗုဒ္ဓကိစ္စဿ သဟနတော တတ္ထ ဝါ သာဓုကာရီဘာဝတော အသယှသာဟိနော။ အင်္ဂီရသဿာတိ အင်္ဂီကတသီလာဒိသမ္ပတ္တိကဿ။ ‘‘အင်္ဂမင်္ဂေဟိ နိစ္ဆရဏကဩဘာသဿာ’’တိ အပရေ။ ကေစိ ပန ‘‘အင်္ဂီရသော သိဒ္ဓတ္ထောတိ ဣမာနိ ဒွေ နာမာနိ ပိတရာယေဝ ဂဟိတာနီ’’တိ ဝဒန္တိ။ အပ္ပဋိမဿာတိ အနုပမဿ ဣဋ္ဌာဒီသု တာဒိလခဏသမ္ပတ္တိယာ တာဒိနော။ ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသီတိ အရိယဇာတိဝသေန မယှံ ပိတု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ လောကဝေါဟာရဝသေန တွံ ပိတာ အသိ။ သက္ကာတိ ဝံသေန ရာဇာနံ အာလပတိ။ ဓမ္မေနာတိ သဘာဝေန အရိယဇာတိလောကိယဇာတီဟိ ဒွိန္နံ ဇာတီနံ သဘာဝသမောဓာနေန။ ဂေါတမာတိ ဂေါတ္တေန ရာဇာနံ အာလပတိ။ အယျကောသီတိ ပိတာမဟော အဟောသိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှီ’’တိအာဒိံ ဝဒန္တော ထေရော အညံ ဗျာကာသိ။

ဧဝံ ပန အတ္တာနံ ဇာနာပေတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌေန ရညာ မဟာရဟေ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ အတ္တနော ပဋိယာဒိတဿ နာနဂ္ဂရသဘောဇနဿ ပတ္တံ ပူရေတွာ ပတ္တေ ဒိန္နေ ဂမနာကာရံ ဒဿေသိ။ ‘‘ကသ္မာ ဂန္တုကာမတ္ထ၊ ဘုဉ္ဇထာ’’တိ ဝုတ္တေ၊ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ။ ကဟံ ပန သတ္ထာတိ? ဝီသတိသဟဿဘိက္ခုပရိဝါရော တုမှာကံ ဒဿနတ္ထာယ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နောတိ။ တုမှေ ဣမံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇထ၊ အညံ ဘဂဝတော ဟရထ။ ယာဝ စ မမ ပုတ္တော ဣမံ နဂရံ ပါပုဏာတိ၊ တာဝဿ ဣတောယေဝ ပိဏ္ဍပါတံ ဟရထာတိ။ ထေရော ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ရညော စ ပရိသာယ စ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သတ္ထု အာဂမနတော ပုရေတရမေဝ ရာဇနိဝေသနံ ရတနတ္တယဂုဏေသု အဘိပ္ပသန္နံ ကရောန္တော သဗ္ဗေသံ ပဿန္တာနံယေဝ သတ္ထု အာဟရိတဗ္ဗဘတ္တပုဏ္ဏံ ပတ္တံ အာကာသေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သယမ္ပိ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပိဏ္ဍပါတံ ဥပနေတွာ သတ္ထု ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ သတ္ထာပိ တံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဧဝံ သဋ္ဌိယောဇနံ မဂ္ဂံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ယောဇနံ ဂစ္ဆန္တဿ ဘဂဝတော ရာဇဂေဟတော ဘတ္တံ အာဟရိတွာ အဒါသိ။ ဘဂဝါ ကမေန ကပိလဝတ္ထုနဂရံ ပတွာ ပုနဒိဝသေ ရာဇဝီထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရတိ။ တံ သုတွာ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ တတ္ထ ဂန္တွာ၊ ‘‘မာ ဧဝံ ကတ္တဗ္ဗံ မညိ၊ နယိဒံ ရာဇဝံသပ္ပဝေဏီ’’တိ။ ‘‘အယံ တုမှာကံ၊ မဟာရာဇ၊ ဝံသော၊ ဤဒိသော အမှာကံ ပန ဗုဒ္ဓဝံသော’’တိ ဝတွာ –

‘‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယျ၊ ဓမ္မံ သုစရိတံ စရေ၊

ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။

‘‘ဓမ္မံ စရေ သုစရိတံ၊ န နံ ဒုစ္စရိတံ စရေ၊

ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၆၈-၁၆၉) –

ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ရာဇာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တတော ရာဇာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နိမန္တေတွာ သကမန္ဒိရေ ဘောဇေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘောဇနာဝသာနေ ဓမ္မပါလဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁၀။၉၂ အာဒယော) သုတွာ သပရိသော အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ အပရဘာဂေ သေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ နိပန္နောဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။

တတော ဘဂဝါ ရာဟုလမာတုယာ ဗိမ္ဗာဒေဝိယာ ပါသာဒံ ဂန္တွာ တဿာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သောကံ ဝိနောဒေတွာ စန္ဒကိန္နရီဇာတကဒေသနာယ (ဇာ။ ၁။၁၄။၁၈ အာဒယော) ပသာဒံ ဇနေတွာ နိဂြောဓာရာမံ အဂမာသိ။ အထ ဗိမ္ဗာဒေဝီ ပုတ္တံ ရာဟုလကုမာရံ အာဟ – ‘‘ဂစ္ဆ၊ တဝ ပိတု သန္တကံ ဓနံ ယာစာဟီ’’တိ။ ကုမာရော ‘‘ဒါယဇ္ဇံ ၊ မေ သမဏ၊ ဒေဟီ’’တိ ဝတွာ ဘဂဝန္တံ အနုဗန္ဓိတွာ၊ ‘‘သုခါ၊ တေ သမဏ၊ ဆာယာ’’တိ ဝဒန္တော ဂစ္ဆတိ။ တံ ဘဂဝါ နိဂြောဓာရာမံ နေတွာ ‘‘လောကုတရဒါယဇ္ဇံ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝတွာ ပဗ္ဗာဇေသိ။ အထ ဘဂဝါ အရိယဂဏမဇ္ဈေ နိသိန္နော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ကုလပ္ပသာဒကာနံ ယဒိဒံ ကာဠုဒါယီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉၊ ၂၂၅) ထေရံ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။

၁၆၅။ ထေရော ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိဂါထာယော အဘာသိ။ တတ္ထ အနုတ္တာနပဒမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။

၁၆၆။ ဂုဏာဂုဏဝိဒူတိ ဂုဏဉ္စ အဂုဏဉ္စ ဂုဏာဂုဏံ၊ ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏံ၊ ကုသလာကုသလံ ဝါ တံ ဇာနာတီတိ ဂုဏာဂုဏဝိဒူ။ ကတညူတိ အညေဟိ ကတဂုဏံ ဇာနာတီတိ ကတညူ၊ ဧကဒိဝသမ္ပိ ဘတ္တဒါနာဒိနာ ကတူပကာရဿ ရဇ္ဇမ္ပိ ဒါတုံ သမတ္ထတ္တာ ကတညူ။ ကတဝေဒီတိ ကတံ ဝိန္ဒတိ အနုဘဝတိ သမ္ပဋိစ္ဆတီတိ ကတဝေဒီ။ တိတ္ထေ ယောဇေတိ ပါဏိနေတိ သဗ္ဗသတ္တေ နိဗ္ဗာနပဝေသနုပါယေ ကုသလပထေ မဂ္ဂေ ဓမ္မဒေသနာယ ယောဇေတိ သမ္ပယောဇေတိ ပတိဋ္ဌာပေတီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဂမနဝဏ္ဏနဂါထာနမတ္ထော ထေရဂါထာယံ ဝုတ္တောယေဝါတိ။

ကာဠုဒါယိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ အဘယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သတ္တမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အဘယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိပဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော။ သော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဝေဒင်္ဂပါရဂေါ သကပရသမယကုသလော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ဘဂဝန္တံ ဂါထာဟိ ထောမေသိ။ သော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ပုညာနိ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝံ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ ဗိမ္ဗိသာရရညော ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ အဘယောတွေဝဿ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော နိဂဏ္ဌေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဿာသိကော ဟုတွာ စရန္တော ဧကဒိဝသံ နိဂဏ္ဌေန နာဋပုတ္တေန သတ္ထု ဝါဒါရောပနတ္ထာယ ပေသိတော နိပုဏပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ နိပုဏဗျာကရဏံ သုတွာ ပသန္နော သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနာနုရူပံ ဉာဏံ ပေသေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

၁၉၅။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

အဘယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ လောမသကင်္ဂိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမာပဒါနေ ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော လောမသကင်္ဂိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓါ ပသန္နော အဟောသိ။ အပရော စန္ဒနော နာမ တဿ သဟာယော စာသိ။ တေ ဒွေပိ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပသန္နမာနသာ ပဗ္ဗဇိတွာ ယာဝဇီဝံ သီလံ ရက္ခိတွာ သုပရိသုဒ္ဓသီလာ တတော စုတာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝိံသု။ တေသု အယံ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာကိယကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အပရော စန္ဒနော ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထ သော သကျကုလပ္ပသာဒကေန ကာဠုဒါယိနာ အာရာဓိတေန ဘဂဝတာ သကျရာဇူနံ မာနမဒ္ဒနာယ ကတံ ဝေဿန္တရဓမ္မဒေသနာယံ (ဇာ။ ၂။၂၂။၁၆၅၅ အာဒယော) ပေါက္ခရဝဿဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပဗ္ဗဇိတွာ မဇ္ဈိမနိကာယေ ဝုတ္တံ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တန္တဒေသနံ သုတွာ အရညဝါသံ ဝသန္တော ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တန္တဒေသနာနုသာသနံ (မ။ နိ။ ၃။၂၈၆ အာဒယော) သရိတွာ တဒနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိ ကရိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

၂၂၅။ အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကပ္ပော တာဝ စတုဗ္ဗိဓော – သာရကပ္ပော၊ ဝရကပ္ပော၊ မဏ္ဍကပ္ပော၊ ဘဒ္ဒကပ္ပောတိ။ တေသု ယသ္မိံ ကပ္ပေ ဧကော ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အယံ သာရကပ္ပော နာမ။ ယသ္မိံ ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ အယံ ဝရကပ္ပော နာမ။ ယသ္မိံ စတ္တာရော ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ အယံ မဏ္ဍကပ္ပော နာမ။ ယသ္မိံ ပဉ္စ ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ အယံ ဘဒ္ဒကပ္ပော နာမ။ အညတ္ထ ပန –

‘‘သာရကပ္ပော မဏ္ဍကပ္ပော၊ သာရမဏ္ဍကပ္ပော တထာ၊

ဝရကပ္ပော ဘဒ္ဒကပ္ပော၊ ကပ္ပာ ပဉ္စဝိဓာ သိယုံ။

‘‘ဧကော ဒွေ တယော စတ္တာရော၊ ပဉ္စ ဗုဒ္ဓါ ယထာက္ကမံ၊

ဧတေသု ပဉ္စကပ္ပေသု၊ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝိနာယကာ’’တိ။ –

ဧဝံ ပဉ္စ ကပ္ပာ ဝုတ္တာ။ တေသု အယံ ကပ္ပော ‘‘ကကုသန္ဓော ကောဏာဂမနော ကဿပေါ ဂေါတမော မေတ္တေယျော’’တိ ပဉ္စဗုဒ္ဓပဋိမဏ္ဍိတတ္တာ ဘဒ္ဒကပ္ပော နာမ ဇာတော။

တသ္မာ ဣမသ္မိံ ဘဒ္ဒကပ္ပမှိ ကဿပေါ နာယကော ဥပ္ပဇ္ဇီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

လောမသကင်္ဂိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဝနဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နဝမာပဒါနေ ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝနဝစ္ဆတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော၊ တတော စုတော အရညာယတနေ ဘိက္ခူနံ သမီပေ ကပေါတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော။ တေသု မေတ္တစိတ္တော ဓမ္မံ သုတွာ တတော စုတော ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ မာတုကုစ္ဆိဂတကာလေယေဝ မာတု ဒေါဟဠော ဥဒပါဒိ ဝနေ ဝသိတုံ ဝနေ ဝိဇာယိတုံ ။ တတော ဣစ္ဆာနုရူပဝသေန ဝနေ ဝသန္တိယာ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနံ အဟောသိ။ ဂဗ္ဘတော နိက္ခန္တဉ္စ နံ ကာသာဝခဏ္ဍေန ပဋိဂ္ဂဟေသုံ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တဿ ဥပ္ပန္နကာလော၊ ရာဇာ တံ ကုမာရံ အာဟရာပေတွာ သဟေဝ ပေါသေသိ။ အထ ဗောဓိသတ္တော မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဆဗ္ဗသာနိ ဒုက္ကရကာရိကံ ကတွာ ဗုဒ္ဓေ ဇာတေ သော မဟာကဿပဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တဿောဝါဒေ ပသန္နော တဿ သန္တိကာ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒဘာဝံ သုတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ ဆဠဘိညော အရဟာ အဟောသိ။

၂၅၁။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသောတိ ဧတ္ထ ဗြာဟ္မဏာနံ ဗန္ဓု ဉာတကောတိ ဗြာဟ္မဏဗန္ဓူတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ ‘‘ဗြဟ္မဗန္ဓူ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ လောကတ္တယဗျာပကယသတ္တာ မဟာယသော။ သေသံ သဗ္ဗံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဝနဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ စူဠသုဂန္ဓတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဒသမာပဒါနေ ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုဂန္ဓတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ဗာရာဏသိယံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ သဗ္ဗဒါ နမဿမာနော မဟာဒါနံ ဒဒမာနော မာသဿ သတ္တက္ခတ္တုံ ဘဂဝတော ဂန္ဓကုဋိယာ စတုဇ္ဇာတိဂန္ဓေန ဝိလိမ္ပေသိ။ ‘‘မမ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သရီရတော သုဂန္ဓဂန္ဓော နိဗ္ဗတ္တတူ’’တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ တံ ဗျာကာသိ။ သော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ပုညာနိ ကရောန္တော တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော ကာမာဝစရလောကံ သရီရဂန္ဓေန သုဂန္ဓံ ကုရုမာနော သုဂန္ဓဒေဝပုတ္တောတိ ပါကဋော အဟောသိ။ သော ဒေဝလောကသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ တတော စုတော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ မာတုကုစ္ဆိဂတဿေဝ မာတုယာ သရီရဂန္ဓေန သကလဂေဟံ သကလနဂရဉ္စ သုဂန္ဓေန ဧကဂန္ဓံ အဟောသိ၊ ဇာတက္ခဏေ သကလံ သာဝတ္ထိနဂရံ သုဂန္ဓကရဏ္ဍကော ဝိယ အဟောသိ၊ တေနဿ သုဂန္ဓောတိ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝုဒ္ဓိံ အဂမာသိ။ တဒါ သတ္ထာ သာဝတ္ထိယံ ပတွာ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ၊ တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တဿ ဥပ္ပန္နဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိနိဗ္ဗာနာ ဧတ္ထန္တရေ နိပန္နဋ္ဌာနာဒီသု သုဂန္ဓမေဝ ဝါယိ။ ဒေဝါပိ ဒိဗ္ဗစုဏ္ဏဒိဗ္ဗဂန္ဓပုပ္ဖာနိ ဩကိရန္တိ။

၂၇၂။ သောပိ ထေရော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ သုဝိညေယျမေဝ၊ ကေဝလံ ပုညနာနတ္တံ နာမနာနတ္တဉ္စ ဝိသေသော။

စူဠသုဂန္ဓတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ပဉ္စပညာသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။