📜
၁၉။ ကုဋဇပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ
၁။ ကုဋဇပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ¶ ¶ ¶ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ သတရံသိံဝ ဥဂ္ဂတံ၊
ဒိသံ အနုဝိလောကေန္တံ၊ ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ။
‘‘ကုဋဇံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ၊ သံဝိတ္ထတသမောတ္ထတံ၊
ရုက္ခတော ဩစိနိတွာန၊ ဖုဿဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော သတ္တရသေ ကပ္ပေ၊ တယော အာသုံ သုပုပ္ဖိတာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကုဋဇပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကုဋဇပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဗန္ဓုဇီဝကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထော ¶ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သယမ္ဘူ သဗ္ဘိ ဝဏ္ဏိတော၊
သမာဓိံ သော သမာပန္နော၊ နိသီဒိ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘ဇာတဿရေ ¶ ဂဝေသန္တော၊ ဒကဇံ ပုပ္ဖမုတ္တမံ၊
ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖာနိ၊ အဒ္ဒသံ သမနန္တရံ။
‘‘ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ၊ ဥပါဂစ္ဆိံ မဟာမုနိံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ သိဒ္ဓတ္ထဿာဘိရောပယိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ¶ ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ¶ စာတုဒ္ဒသေ ကပ္ပေ၊ ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
သမုဒ္ဒကပ္ပော နာမေန၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗန္ဓုဇီဝကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗန္ဓုဇီဝကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ကောဋုမ္ဗရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တံ၊ နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
အပ္ပမေယျံဝ ဥဒဓိံ၊ ဝိတ္ထတံ ဓရဏိံ ယထာ။
‘‘ပူဇိတံ [ပရေတံ (သီ။)] ဒေဝသင်္ဃေန၊ နိသဘာဇာနိယံ ယထာ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန၊ ဥပါဂစ္ဆိံ နရုတ္တမံ။
‘‘သတ္တပုပ္ဖာနိ ¶ ပဂ္ဂယှ၊ ကောဋုမ္ဗရသမာကုလံ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ၊ သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဝီသတိကပ္ပမှိ၊ မဟာနေလသနာမကော၊
ဧကော အာသိ မဟာတေဇော၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကောဋုမ္ဗရိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကောဋုမ္ဗရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဿော ¶ နာမာသိ ဘဂဝါ၊ လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ပုရက္ခတော သာဝကေဟိ၊ ရထိယံ ပဋိပဇ္ဇထ။
‘‘ပဉ္စ ¶ ¶ ဥပ္ပလဟတ္ထာ စ၊ စာတုရာ ဌပိတာ မယာ၊
အာဟုတိံ ဒါတုကာမောဟံ၊ ပဂ္ဂဏှိံ ဝတသိဒ္ဓိယာ [ပုတ္တောမှိ ဟိတသိဒ္ဓိယာ (သျာ။)]။
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဂစ္ဆန္တံ အန္တရာပဏေ၊
ဗုဒ္ဓရံသီဟိ ဖုဋ္ဌောသ္မိ [ဗုဒ္ဓရံသျာဘိဖုဋ္ဌောမှိ (သီ။)၊ ဗုဒ္ဓရံသာဘိဃုဋ္ဌောသ္မိ (က။)]၊ ပူဇေသိံ ဒွိပဒုတ္တမံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ¶ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တေရသကပ္ပမှိ၊ ပဉ္စ သုသဘသမ္မတာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဉ္စဟတ္ထိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဣသိမုဂ္ဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥဒေန္တံ သတရံသိံဝ၊ ပီတရံသိံဝ [သိတရံသိံဝ (သီ။)] ဘာဏုမံ၊
ကကုဓံ ဝိလသန္တံဝ၊ ပဒုမုတ္တရနာယကံ။
‘‘ဣသိမုဂ္ဂါနိ ပိသိတွာ [ဣသိသုဂ္ဂါနိ ပိံသေတွာ (သီ။)၊ ဣသိမုဂ္ဂံ နိမန္တေတွာ (သျာ။)]၊ မဓုခုဒ္ဒေ အနီဠကေ၊
ပါသာဒေဝ ဌိတော သန္တော၊ အဒါသိံ လောကဗန္ဓုနော။
‘‘အဋ္ဌသတသဟဿာနိ၊ အဟေသုံ ဗုဒ္ဓသာဝကာ၊
သဗ္ဗေသံ ပတ္တပူရေန္တံ [ပတ္တပူရံ တံ (သီ။)]၊ တတော စာပိ ဗဟုတ္တရံ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ကပ္ပာနံ သတသဟဿံ၊ ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘စတ္တာလီသမှိ ¶ ¶ သဟဿေ၊ ကပ္ပာနံ အဋ္ဌတိံသ တေ၊
ဣသိမုဂ္ဂသနာမာ [မဟိသမန္တနာမာ (သျာ။)] တေ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ¶ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဣသိမုဂ္ဂဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဣသိမုဂ္ဂဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဗောဓိဥပဋ္ဌာကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ¶ ရမ္မဝတိယာ၊ အာသိံ မုရဇဝါဒကော၊
နိစ္စုပဋ္ဌာနယုတ္တောမှိ၊ ဂတောဟံ ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘သာယံ ပါတံ ဥပဋ္ဌိတွာ၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
အဋ္ဌာရသကပ္ပသတေ၊ ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ပန္နရသေ ကပ္ပသတေ၊ ဣတော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
မုရဇော [ဒမထော (သျာ။)] နာမ နာမေန၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗောဓိဥပဋ္ဌာကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗောဓိဥပဋ္ဌာကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဧကစိန္တိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ယဒါ ¶ ဒေဝေါ [ဒေဝါ (က။)] ဒေဝကာယာ၊ စဝတေ [စဝန္တိ (က။)] အာယုသင်္ခယာ၊
တယော သဒ္ဒါ နိစ္ဆရန္တိ၊ ဒေဝါနံ အနုမောဒတံ။
‘ဣတော ဘော သုဂတိံ ဂစ္ဆ၊ မနုဿာနံ သဟဗျတံ၊
မနုဿဘူတော သဒ္ဓမ္မေ၊ လဘ သဒ္ဓံ အနုတ္တရံ။
‘‘‘သာ တေ သဒ္ဓါ နိဝိဋ္ဌာဿ၊ မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာ၊
ယာဝဇီဝံ အသံဟီရာ၊ သဒ္ဓမ္မေ သုပ္ပဝေဒိတေ။
‘‘‘ကာယေန ¶ ¶ ကုသလံ ကတွာ၊ ဝါစာယ ကုသလံ ဗဟုံ၊
မနသာ ကုသလံ ကတွာ၊ အဗျာပဇ္ဇံ [အဗျာပဇ္ဈံ (သျာ။)၊ အပ္ပမာဏံ (ဣတိဝုတ္တကေ ၈၃)] နိရူပဓိံ။
‘‘‘တတော ဩပဓိကံ ပုညံ၊ ကတွာ ဒါနေန တံ ဗဟုံ၊
အညေပိ မစ္စေ သဒ္ဓမ္မေ၊ ဗြဟ္မစရိယေ နိဝေသယ’။
‘‘ဣမာယ အနုကမ္ပာယ၊ ဒေဝါ ဒေဝံ ယဒါ ဝိဒူ၊
စဝန္တံ အနုမောဒန္တိ၊ ဧဟိ ဒေဝ ပုနပ္ပုနံ [ဒေဝပုရံ ပုန (သျာ။)]။
‘‘သံဝေဂေါ မေ [သံဝိဂ္ဂေါဟံ (သျာ။)] တဒါ အာသိ၊ ဒေဝသင်္ဃေ သမာဂတေ၊
ကံသု နာမ အဟံ ယောနိံ၊ ဂမိဿာမိ ဣတော စုတော။
‘‘မမ ¶ သံဝေဂမညာယ၊ သမဏော ဘာဝိတိန္ဒြိယော၊
မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော၊ အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘သုမနော နာမ နာမေန၊ ပဒုမုတ္တရသာဝကော၊
အတ္ထဓမ္မာနုသာသိတွာ၊ သံဝေဇေသိ မမံ တဒါ။
‘‘တဿာဟံ ¶ ဝစနံ သုတွာ၊ ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
တံ ဓီရံ အဘိဝါဒေတွာ၊ တတ္ထ ကာလံကတော အဟံ။
‘‘ဥပပဇ္ဇိံ သ [ဥပပဇ္ဇိဿံ (သီ။)] တတ္ထေဝ၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ကပ္ပာနံ သတသဟဿံ၊ ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကစိန္တိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကစိန္တိကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ တိကဏ္ဏိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒေဝဘူတော အဟံ သန္တော၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော၊
ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာန၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အနုဿရိံ။
‘‘တိကဏ္ဏိပုပ္ဖံ [ကိံကဏိပုပ္ဖံ (က။)] ပဂ္ဂယှ၊ သကံ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
ဗုဒ္ဓမှိ အဘိရောပေသိံ၊ ဝိပဿိမှိ နရာသဘေ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ¶ ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘တေသတ္တတိမှိတော ကပ္ပေ၊ စတုရာသုံ ရမုတ္တမာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ¶ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိကဏ္ဏိပုပ္ဖိယော [ကိံကဏိကပုပ္ဖိယော (က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိကဏ္ဏိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဧကစာရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တာဝတိံသေသု ¶ ¶ ဒေဝေသု၊ မဟာဃောသော တဒါ အဟု၊
ဗုဒ္ဓါ စ လောကေ နိဗ္ဗာတိ၊ မယဉ္စမှ သရာဂိနော။
‘‘တေသံ သံဝေဂဇာတာနံ၊ သောကသလ္လသမင်္ဂိနံ၊
သဗလေန ဥပတ္ထဒ္ဓါ၊ အဂမံ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ။
‘‘မန္ဒာရဝံ ဂဟေတွာန၊ သင်္ဂီတိ [သဏှိတံ (သီ။)၊ သင်္ဂိတံ (သျာ။)] အဘိနိမ္မိတံ၊
ပရိနိဗ္ဗုတကာလမှိ၊ ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘သဗ္ဗေ ဒေဝါနုမောဒိံသု၊ အစ္ဆရာယော စ မေ တဒါ၊
ကပ္ပာနံ သတသဟဿံ၊ ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘သဋ္ဌိကပ္ပသဟဿမှိ၊ ဣတော သောဠသ တေ ဇနာ၊
မဟာမလ္လဇနာ နာမ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ ¶ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကစာရိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကစာရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ တိဝဏ္ဋိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အဘိဘူတံ ¶ ပနိဇ္ဈန္တိ [အဘိဘူတောပနိဇ္ဈန္တိ (သီ။)]၊ သဗ္ဗေ သင်္ဂမ္မ တေ မမံ [အဘိဘုံ ထေရံ ပနိဇ္ဈာမ၊ သဗ္ဗေ သင်္ဂမ္မ တေ မယံ (သျာ။)]၊
တေသံ နိဇ္ဈာယမာနာနံ၊ ပရိဠာဟော အဇာယထ။
‘‘သုနန္ဒော နာမ နာမေန၊ ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော တဒါ၊
ဓမ္မဒဿိဿ မုနိနော၊ အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘ယေ မေ ဗဒ္ဓစရာ အာသုံ၊ တေ မေ ပုပ္ဖံ အဒုံ တဒါ၊
တာဟံ ပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန၊ သာဝကေ အဘိရောပယိံ။
‘‘သောဟံ ကာလံကတော တတ္ထ၊ ပုနာပိ ဥပပဇ္ဇဟံ၊
အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ၊ ဝိနိပါတံ န ဂစ္ဆဟံ။
‘‘တေရသေတော ¶ ကပ္ပသတေ၊ အဋ္ဌာသုံ ဓူမကေတုနော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ¶ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိဝဏ္ဋိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
တိဝဏ္ဋိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ကုဋဇပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ ဧကူနဝီသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကုဋဇော ¶ ဗန္ဓုဇီဝီ စ၊ ကောဋုမ္ဗရိကဟတ္ထိယော၊
ဣသိမုဂ္ဂေါ စ ဗောဓိ စ၊ ဧကစိန္တီ တိကဏ္ဏိကော၊
ဧကစာရီ တိဝဏ္ဋိ စ၊ ဂါထာ ဒွါသဋ္ဌိ ကိတ္တိတာတိ။