📜
၅၅။ ဘဒ္ဒိယဝဂ္ဂေါ
၁။ လကုဏ္ဍဘဒ္ဒိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော ¶ ¶ ¶ ¶ နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ သေဋ္ဌိပုတ္တော မဟဒ္ဓနော၊
ဇင်္ဃာဝိဟာရံ ဝိစရံ၊ သင်္ဃာရာမံ အဂစ္ဆဟံ။
‘‘တဒါ သော လောကပဇ္ဇောတော၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ နာယကော၊
မဉ္ဇုဿရာနံ ပဝရံ၊ သာဝကံ အဘိကိတ္တယိ။
‘‘တံ သုတွာ မုဒိတော ဟုတွာ၊ ကာရံ ကတွာ မဟေသိနော၊
ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ။
‘‘တဒါ ဗုဒ္ဓါ ဝိယာကာသိ၊ သင်္ဃမဇ္ဈေ ဝိနာယကော၊
‘အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ၊ လစ္ဆသေ တံ မနောရထံ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
ဘဒ္ဒိယော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ¶ ဣတော ကပ္ပေ၊ ဖုဿော ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော၊
ဒုရာသဒေါ ဒုပ္ပသဟော၊ သဗ္ဗလောကုတ္တမော ဇိနော။
‘‘စရဏေန စ သမ္ပန္နော၊ ဗြဟာ ဥဇု ပတာပဝါ၊
ဟိတေသီ သဗ္ဗသတ္တာနံ [သဗ္ဗပါဏီနံ (သီ။)]၊ ဗဟုံ မောစေသိ ဗန္ဓနာ။
‘‘နန္ဒာရာမဝနေ တဿ၊ အဟောသိံ ဖုဿကောကိလော [ပုဿကောကိလော (သီ။ သျာ။)]၊
ဂန္ဓကုဋိသမာသန္နေ၊ အမ္ဗရုက္ခေ ဝသာမဟံ။
‘‘တဒါ ¶ ပိဏ္ဍာယ ဂစ္ဆန္တံ၊ ဒက္ခိဏေယျံ ဇိနုတ္တမံ၊
ဒိသွာ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ မဉ္ဇုနာဘိနိကူဇဟံ [မဉ္ဇုနာဒေန ကူဇဟံ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ရာဇုယျာနံ ¶ တဒါ ဂန္တွာ၊ သုပက္ကံ ကနကတ္တစံ၊
အမ္ဗပိဏ္ဍံ ဂဟေတွာန၊ သမ္ဗုဒ္ဓဿောပနာမယိံ။
‘‘တဒါ မေ စိတ္တမညာယ၊ မဟာကာရုဏိကော ဇိနော၊
ဥပဋ္ဌာကဿ ဟတ္ထတော၊ ပတ္တံ ပဂ္ဂဏှိ နာယကော။
‘‘အဒါသိံ ¶ ဟဋ္ဌစိတ္တောဟံ [တုဋ္ဌစိတ္တောဟံ (သီ။)]၊ အမ္ဗပိဏ္ဍံ မဟာမုနေ၊
ပတ္တေ ပက္ခိပ္ပ ပက္ခေဟိ၊ ပဉ္ဇလိံ [ပက္ခေဟဉ္ဇလိံ (သီ။)] ကတွာန မဉ္ဇုနာ။
‘‘သရေန ရဇနီယေန၊ သဝနီယေန ဝဂ္ဂုနာ၊
ဝဿန္တော ဗုဒ္ဓပူဇတ္ထံ၊ နီဠံ [နိဒ္ဒံ (သျာ။ ပီ။)] ဂန္တွာ နိပဇ္ဇဟံ။
‘‘တဒါ မုဒိတစိတ္တံ မံ၊ ဗုဒ္ဓပေမဂတာသယံ၊
သကုဏဂ္ဃိ ဥပါဂန္တွာ၊ ဃာတယီ ဒုဋ္ဌမာနသော။
‘‘တတော စုတောဟံ တုသိတေ၊ အနုဘောတွာ မဟာသုခံ၊
မနုဿယောနိမာဂစ္ဆိံ၊ တဿ ကမ္မဿ ဝါဟသာ။
‘‘ဣမမှိ ¶ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊
ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။
‘‘သာသနံ ဇောတယိတွာ သော၊ အဘိဘုယျ ကုတိတ္ထိယေ၊
ဝိနယိတွာန ဝေနေယျေ၊ နိဗ္ဗုတော သော သသာဝကော။
‘‘နိဗ္ဗုတေ တမှိ လောကဂ္ဂေ၊ ပသန္နာ ဇနတာ ဗဟူ၊
ပူဇနတ္ထာယ ဗုဒ္ဓဿ၊ ထူပံ ကုဗ္ဗန္တိ သတ္ထုနော။
‘‘‘သတ္တယောဇနိကံ ထူပံ၊ သတ္တရတနဘူသိတံ၊
ကရိဿာမ မဟေသိဿ’၊ ဣစ္စေဝံ မန္တယန္တိ တေ။
‘‘ကိကိနော ကာသိရာဇဿ၊ တဒါ သေနာယ နာယကော၊
ဟုတွာဟံ အပ္ပမာဏဿ၊ ပမာဏံ စေတိယေ ဝဒိံ။
‘‘တဒါ တေ မမ ဝါကျေန၊ စေတိယံ ယောဇနုဂ္ဂတံ၊
အကံသု နရဝီရဿ၊ နာနာရတနဘူသိတံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ ¶ ¶ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတော သေဋ္ဌိကုလေ အဟံ၊
သာဝတ္ထိယံ ပုရဝရေ၊ ဣဒ္ဓေ ဖီတေ မဟဒ္ဓနေ။
‘‘ပုရပ္ပဝေသေ သုဂတံ၊ ဒိသွာ ဝိမှိတမာနသော၊
ပဗ္ဗဇိတွာန န စိရံ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘စေတိယဿ ပမာဏံ ယံ၊ အကရိံ တေန ကမ္မုနာ၊
လကုဏ္ဍကသရီရောဟံ၊ ဇာတော ပရိဘဝါရဟော။
‘‘သရေန ¶ မဓုရေနာဟံ၊ ပူဇိတွာ ဣသိသတ္တမံ၊
မဉ္ဇုဿရာနံ ဘိက္ခူနံ၊ အဂ္ဂတ္တမနုပါပုဏိံ။
‘‘ဖလဒါနေန ¶ ဗုဒ္ဓဿ၊ ဂုဏာနုဿရဏေန စ၊
သာမညဖလသမ္ပန္နော၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ၊ ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ လကုဏ္ဍဘဒ္ဒိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော
အဘာသိတ္ထာတိ။
လကုဏ္ဍဘဒ္ဒိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ကင်္ခါရေဝတတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘သီဟဟနု ဗြဟ္မဂိရော၊ ဟံသဒုန္ဒုဘိနိဿနော [ဟံသဒုန္ဒုဘိနိဿရော (သီ။) … နိဿဝနော (ပီ။) … သာဝနော (သျာ။)]၊
နာဂဝိက္ကန္တဂမနော၊ စန္ဒသူရာဒိကပ္ပဘော။
‘‘မဟာမတီ ¶ မဟာဝီရော၊ မဟာဈာယီ မဟာဗလော [မဟာဂတိ (သျာ။)၊ မဟာဟိတော (ပီ။)]၊
မဟာကာရုဏိကော နာထော၊ မဟာတမပနူဒနော [မဟာတမဝိဓံသနော (သျာ။)၊ မဟာတမနိသူဒနော (ပီ။)]။
‘‘သ ¶ ¶ ကဒါစိ တိလောကဂ္ဂေါ၊ ဝေနေယျံ ဝိနယံ ဗဟုံ [ဝေနေယျေ ဝိနိယံ ဗဟူ (သီ။)]၊
ဓမ္မံ ဒေသေသိ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သတ္တာသယဝိဒူ မုနိ။
‘‘ဈာယိံ ဈာနရတံ ဝီရံ၊ ဥပသန္တံ အနာဝိလံ၊
ဝဏ္ဏယန္တော ပရိသတိံ၊ တောသေသိ [တောသေတိ (သျာ။ ပီ။ က။)] ဇနတံ ဇိနော။
‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ဗြာဟ္မဏော ဝေဒပါရဂူ၊
ဓမ္မံ သုတွာန မုဒိတော၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ။
‘‘တဒါ ဇိနော ဝိယာကာသိ၊ သင်္ဃမဇ္ဈေ ဝိနာယကော၊
‘မုဒိတော ဟောဟိ တွံ ဗြဟ္မေ၊ လစ္ဆသေ တံ မနောရထံ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
ရေဝတော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတောဟံ ကောလိယေ ပုရေ၊
ခတ္တိယေ ကုလသမ္ပန္နေ၊ ဣဒ္ဓေ ဖီတေ မဟဒ္ဓနေ။
‘‘ယဒါ ¶ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ၊ ဗုဒ္ဓါ ဓမ္မမဒေသယိ၊
တဒါ ပသန္နော သုဂတေ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘ကင်္ခါ မေ ဗဟုလာ အာသိ၊ ကပ္ပာကပ္ပေ တဟိံ တဟိံ၊
သဗ္ဗံ တံ ဝိနယီ ဗုဒ္ဓါ၊ ဒေသေတွာ ဓမ္မမုတ္တမံ။
‘‘တတောဟံ ¶ တိဏ္ဏသံသာရော၊ သဒါ ဈာနသုခေ ရတော၊
ဝိဟရာမိ တဒါ ဗုဒ္ဓါ၊ မံ ဒိသွာ ဧတဒဗြဝိ။
‘‘‘ယာ ¶ ကာစိ ကင်္ခါ ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ၊ သကဝေဒိယာ ဝါ ပရဝေဒိယာ ဝါ၊
ယေ ဈာယိနော တာ ပဇဟန္တိ သဗ္ဗာ၊ အာတာပိနော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တာ’။
‘‘သတသဟဿေ ကတံ ကမ္မံ၊ ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ၊
သုမုတ္တော သရဝေဂေါဝ ကိလေသေ ဈာပယိံ မမ။
‘‘တတော ဈာနရတံ ဒိသွာ၊ ဗုဒ္ဓါ လောကန္တဂူ မုနိ၊
ဈာယီနံ ဘိက္ခူနံ အဂ္ဂေါ၊ ပညာပေတိ မဟာမတိ။
‘‘ကိလေသာ ¶ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကင်္ခါရေဝတော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော
အဘာသိတ္ထာတိ။
ကင်္ခါရေဝတတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ သီဝလိတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော ¶ နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘သီလံ တဿ အသင်္ခေယျံ၊ သမာဓိ ဝဇိရူပမော၊
အသင်္ခေယျံ ဉာဏဝရံ၊ ဝိမုတ္တိ စ အနောပမာ။
‘‘မနုဇာမရနာဂါနံ၊ ဗြဟ္မာနဉ္စ သမာဂမေ၊
သမဏဗြာဟ္မဏာကိဏ္ဏေ၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ နာယကော။
‘‘သသာဝကံ မဟာလာဘိံ၊ ပုညဝန္တံ ဇုတိန္ဓရံ၊
ဌပေသိ ဧတဒဂ္ဂမှိ၊ ပရိသာသု ဝိသာရဒေါ။
‘‘တဒါဟံ ခတ္တိယော အာသိံ၊ နဂရေ ဟံသသဝှယေ၊
သုတွာ ဇိနဿ တံ ဝါကျံ၊ သာဝကဿ ဂုဏံ ဗဟုံ။
‘‘နိမန္တယိတွာ ¶ ¶ သတ္တာဟံ၊ ဘောဇယိတွာ သသာဝကံ၊
မဟာဒါနံ ဒဒိတွာန၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ။
‘‘တဒါ မံ ဝိနတံ ပါဒေ၊ ဒိသွာန ပုရိသာသဘော၊
သရေန မဟတာ ဝီရော [သုဿရေန မဟာဝီရော (သီ။ ပီ။)]၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘‘တတော ဇိနဿ ဝစနံ၊ သောတုကာမာ မဟာဇနာ၊
ဒေဝဒါနဝဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ဗြဟ္မာနော စ မဟိဒ္ဓိကာ’။
‘‘သမဏဗြာဟ္မဏာ စေဝ၊ နမဿိံသု ကတဉ္ဇလီ၊
‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ။
‘‘‘ခတ္တိယေန ¶ ¶ မဟာဒါနံ၊ ဒိန္နံ သတ္တာဟိကမ္ပိ ဝေါ [သတ္တဟိကံ မိ ဝေါ (သီ။)၊ သတ္တဟိကာဓိကံ (သျာ။)၊ သတ္တဟိကံ ဝိဘော (ပီ။)]၊
သောတုကာမာ ဖလံ တဿ၊ ဗျာကရောဟိ မဟာမုနေ’။
‘‘တတော အဝေါစ ဘဂဝါ၊ ‘သုဏာထ မမ ဘာသိတံ၊
အပ္ပမေယျမှိ ဗုဒ္ဓမှိ၊ သသင်္ဃမှိ ပတိဋ္ဌိတာ [သံဃမှိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘‘ဒက္ခိဏာ တာယ [ဒက္ခိဏာဒါယ (သျာ။ ပီ။)] ကော ဝတ္တာ၊ အပ္ပမေယျဖလာ ဟိ သာ၊
အပိ စေ သ မဟာဘောဂေါ၊ ဌာနံ ပတ္ထေတိ ဥတ္တမံ။
‘‘‘လာဘီ ဝိပုလလာဘာနံ၊ ယထာ ဘိက္ခု သုဒဿနော၊
တထာဟမ္ပိ ဘဝေယျန္တိ၊ လစ္ဆသေ တံ အနာဂတေ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သီဝလိ နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသူပဂေါ အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ဝိပဿီ လောကနာယကော၊
ဥပ္ပဇ္ဇိ စာရုဒဿနော၊ သဗ္ဗဓမ္မဝိပဿကော။
‘‘တဒါဟံ ¶ ဗန္ဓုမတိယံ၊ ကုလဿညတရဿ စ၊
ဒယိတော ပဿိတော စေဝ၊ အာသိံ ကမ္မန္တဝါဝဋော [ကမ္မန္တဗျာဝဋော (သီ။ သျာ။ က။)]။
‘‘တဒါ အညတရော ပူဂေါ၊ ဝိပဿိဿ မဟေသိနော၊
ပရိဝေသံ အကာရယိ၊ မဟန္တမတိဝိဿုတံ။
‘‘နိဋ္ဌိတေ ¶ ¶ စ မဟာဒါနေ၊ ဒဒုံ ခဇ္ဇကသဉှိတံ၊
နဝံ ဒဓိံ မဓုဉ္စေဝ၊ ဝိစိနံ နေဝ အဒ္ဒသုံ။
‘‘တဒါဟံ တံ ဂဟေတွာန၊ နဝံ ဒဓိံ မဓုမ္ပိ စ၊
ကမ္မဿာမိဃရံ ဂစ္ဆိံ၊ တမေသန္တာ မမဒ္ဒသုံ။
‘‘သဟဿမပိ ဒတွာန၊ နာလဘိံသု စ တံ ဒွယံ၊
တတောဟံ ဧဝံ စိန္တေသိံ၊ ‘နေတံ ဟေဿတိ ဩရကံ။
‘‘‘ယထာ ဣမေ ဇနာ သဗ္ဗေ၊ သက္ကရောန္တိ တထာဂတံ၊
အဟမ္ပိ ကာရံ ကဿာမိ၊ သသင်္ဃေ လောကနာယကေ’။
‘‘တဒါဟမေဝံ ¶ စိန္တေတွာ၊ ဒဓိံ မဓုဉ္စ ဧကတော၊
မဒ္ဒိတွာ လောကနာထဿ၊ သသင်္ဃဿ အဒါသဟံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ပုနာဟံ ဗာရာဏသိယံ၊ ရာဇာ ဟုတွာ မဟာယသော၊
သတ္တုကဿ တဒါ ဒုဋ္ဌော၊ ဒွါရရောဓမကာရယိံ။
‘‘တဒါ တပဿိနော ရုဒ္ဓါ၊ ဧကာဟံ ရက္ခိတာ အဟုံ၊
တတော တဿ ဝိပါကေန၊ ပါပတိံ [ပါပိဋ္ဌံ (သျာ။) ပါပတ္တံ (က။)] နိရယံ ဘုသံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတောဟံ ကောလိယေ ပုရေ၊
သုပ္ပဝါသာ စ မေ မာတာ၊ မဟာလိ လိစ္ဆဝီ ပိတာ။
‘‘ခတ္တိယေ ပုညကမ္မေန၊ ဒွါရရောဓဿ ဝါဟသာ၊
သတ္တ ဝဿာနိ နိဝသိံ၊ မာတုကုစ္ဆိမှိ ဒုက္ခိတော။
‘‘သတ္တာဟံ ¶ ဒွါရမူဠှောဟံ၊ မဟာဒုက္ခသမပ္ပိတော၊
မာတာ မေ ဆန္ဒဒါနေန၊ ဧဝံ အာသိ သုဒုက္ခိတာ။
‘‘သုဝတ္ထိတောဟံ ¶ နိက္ခန္တော၊ ဗုဒ္ဓေန အနုကမ္ပိတော၊
နိက္ခန္တဒိဝသေယေဝ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘ဥပဇ္ဈာ သာရိပုတ္တော မေ၊ မောဂ္ဂလ္လာနော မဟိဒ္ဓိကော၊
ကေသေ ဩရောပယန္တော မေ၊ အနုသာသိ မဟာမတိ။
‘‘ကေသေသု ¶ ဆိဇ္ဇမာနေသု၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ၊
ဒေဝါ နာဂါ မနုဿာ စ၊ ပစ္စယေ ဥပနေန္တိ မေ။
‘‘ပဒုမုတ္တရနာထဉ္စ၊ ဝိပဿိဉ္စ ဝိနာယကံ၊
ယံ ပူဇယိံ ပမုဒိတော၊ ပစ္စယေဟိ ဝိသေသတော။
‘‘တတော တေသံ ဝိသေသေန၊ ကမ္မာနံ ဝိပုလုတ္တမံ၊
လာဘံ လဘာမိ သဗ္ဗတ္ထ၊ ဝနေ ဂါမေ ဇလေ ထလေ။
‘‘ရေဝတံ ဒဿနတ္ထာယ၊ ယဒါ ယာတိ ဝိနာယကော၊
တိံသဘိက္ခုသဟဿေဟိ၊ သဟ လောကဂ္ဂနာယကော။
‘‘တဒါ ဒေဝေါပဏီတေဟိ၊ မမတ္ထာယ မဟာမတိ၊
ပစ္စယေဟိ မဟာဝီရော၊ သသင်္ဃော လောကနာယကော။
‘‘ဥပဋ္ဌိတော ¶ မယာ ဗုဒ္ဓါ၊ ဂန္တွာ ရေဝတမဒ္ဒသ၊
တတော ဇေတဝနံ ဂန္တွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
‘‘‘လာဘီနံ သီဝလိ အဂ္ဂေါ၊ မမ သိဿေသု ဘိက္ခဝေါ’၊
သဗ္ဗလောကဟိတော သတ္ထာ၊ ကိတ္တယီ ပရိသာသု မံ။
‘‘ကိလေသာ ¶ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သီဝလိထေရော ဣမာ ဂါထာယော
အဘာသိတ္ထာတိ။
သီဝလိတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဝင်္ဂီသတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘ယထာပိ ¶ သာဂရေ ဦမိ၊ ဂဂနေ ဝိယ တာရကာ၊
ဧဝံ ပါဝစနံ တဿ၊ အရဟန္တေဟိ စိတ္တိတံ။
‘‘သဒေဝါသုရနာဂေဟိ၊ မနုဇေဟိ ပုရက္ခတော၊
သမဏဗြာဟ္မဏာကိဏ္ဏေ၊ ဇနမဇ္ဈေ ဇိနုတ္တမော။
‘‘ပဘာဟိ အနုရဉ္ဇန္တော၊ လောကေ [လောကံ (သီ။)] လောကန္တဂူ ဇိနော၊
ဝစနေန ဝိဗောဓေန္တော၊ ဝေနေယျပဒုမာနိ သော။
‘‘ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမ္ပန္နော၊ စတူဟိ ပုရိသုတ္တမော၊
ပဟီနဘယသာရဇ္ဇော၊ ခေမပ္ပတ္တော ဝိသာရဒေါ။
‘‘အာသဘံ ¶ ¶ ပဝရံ ဌာနံ၊ ဗုဒ္ဓဘူမိဉ္စ ကေဝလံ၊
ပဋိဇာနာတိ လောကဂ္ဂေါ၊ နတ္ထိ သဉ္စောဒကော ကွစိ။
‘‘သီဟနာဒမသမ္ဘီတံ၊ နဒတော တဿ တာဒိနော၊
ဒေဝေါ နရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ၊ ပဋိဝတ္တာ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ဒေသေန္တော ¶ ပဝရံ ဓမ္မံ၊ သန္တာရေန္တော သဒေဝကံ၊
ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ၊ ပရိသာသု ဝိသာရဒေါ။
‘‘ပဋိဘာနဝတံ အဂ္ဂံ၊ သာဝကံ သာဓုသမ္မတံ၊
ဂုဏံ ဗဟုံ ပကိတ္တေတွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ တံ။
‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ဗြာဟ္မဏော သာဓုသမ္မတော၊
သဗ္ဗဝေဒဝိဒူ ဇာတော၊ ဝါဂီသော ဝါဒိသူဒနော။
‘‘ဥပေစ္စ တံ မဟာဝီရံ၊ သုတွာဟံ ဓမ္မဒေသနံ၊
ပီတိဝရံ ပဋိလဘိံ၊ သာဝကဿ ဂုဏေ ရတော။
‘‘နိမန္တေတွာဝ သုဂတံ၊ သသင်္ဃံ လောကနန္ဒနံ၊
သတ္တာဟံ ဘောဇယိတွာဟံ၊ ဒုဿေဟစ္ဆာဒယိံ တဒါ။
‘‘နိပစ္စ သိရသာ ပါဒေ၊ ကတောကာသော ကတဉ္ဇလီ၊
ဧကမန္တံ ဌိတော ဟဋ္ဌော၊ သန္ထဝိံ ဇိနမုတ္တမံ။
‘‘‘နမော တေ ဝါဒိမဒ္ဒန [ဝါဒိသဒ္ဒုလ (သီ။ ပီ။)၊ ဝါဒိသူဒန (သျာ။)]၊ နမော တေ ဣသိသတ္တမ [ပုရိသုတ္တမ (သီ။ ပီ။)]၊
နမော တေ သဗ္ဗလောကဂ္ဂ၊ နမော တေ အဘယင်္ကရ။
‘‘‘နမော ¶ တေ မာရမထန [မာရမသန (အဋ္ဌ။)]၊ နမော တေ ဒိဋ္ဌိသူဒန၊
နမော တေ သန္တိသုခဒ၊ နမော တေ သရဏင်္ကရ။
‘‘‘အနာထာနံ ¶ ဘဝံ နာထော၊ ဘီတာနံ အဘယပ္ပဒေါ၊
ဝိဿာမဘူမိ [ဝိဿာသံ ဘူမိ (သျာ။)၊ ဝိဿာနဘူမိ (ပီ။)] သန္တာနံ၊ သရဏံ သရဏေသိနံ’။
‘‘ဧဝမာဒီဟိ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ သန္ထဝိတွာ မဟာဂုဏံ၊
အဝေါစံ ဝါဒိသူဒဿ [ဝါဒိသူရဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ဂတိံ ပပ္ပောမိ ဘိက္ခုနော။
‘‘တဒါ အဝေါစ ဘဂဝါ၊ အနန္တပဋိဘာနဝါ၊
‘ယော သော ဗုဒ္ဓံ အဘောဇေသိ၊ သတ္တာဟံ သဟသာဝကံ။
‘‘‘ဂုဏဉ္စ မေ ပကိတ္တေသိ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
ဧသော ပတ္ထယတေ ဌာနံ၊ ဝါဒိသူဒဿ ဘိက္ခုနော။
‘‘‘အနာဂတမှိ ¶ အဒ္ဓါနေ၊ လစ္ဆသေ တံ မနောရထံ၊
ဒေဝမာနုသသမ္ပတ္တိံ၊ အနုဘောတွာ အနပ္ပကံ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ¶ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
ဝင်္ဂီသော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘တံ သုတွာ မုဒိတော ဟုတွာ၊ ယာဝဇီဝံ တဒါ ဇိနံ၊
ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌာသိံ၊ မေတ္တစိတ္တော တထာဂတံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တုသိတံ [တာဝတိံသံ (သျာ။)] အဂမာသဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတော ဝိပ္ပကုလေ [ပရိဗ္ဗာဇကုလေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အဟံ၊
ပစ္စာဇာတော [သမ္ပတ္တော စ (က။)] ယဒါ အာသိံ၊ ဇာတိယာ သတ္တဝဿိကော။
‘‘သဗ္ဗဝေဒဝိဒူ ¶ ဇာတော၊ ဝါဒသတ္ထဝိသာရဒေါ၊
ဝါဒိဿရော [ဝဂ္ဂုဿရော (သျာ။ ပီ။)] စိတ္တကထီ၊ ပရဝါဒပ္ပမဒ္ဒနော။
‘‘ဝင်္ဂေ ဇာတောတိ ဝင်္ဂီသော၊ ဝစနေ ဣဿရောတိ ဝါ၊
ဝင်္ဂီသော ဣတိ မေ နာမံ၊ အဘဝီ လောကသမ္မတံ။
‘‘ယဒါဟံ ¶ ဝိညုတံ ပတ္တော၊ ဌိတော ပဌမယောဗ္ဗနေ၊
တဒါ ရာဇဂဟေ ရမ္မေ၊ သာရိပုတ္တမဟဒ္ဒသံ [မထဒ္ဒသံ (သီ။ ပီ။)၊ စ အဒ္ဒသံ (သျာ။)]။
ပဉ္စဝီသတိမံ ဘာဏဝါရံ။
‘‘ပိဏ္ဍာယ ဝိစရန္တံ တံ၊ ပတ္တပါဏိံ သုသံဝုတံ၊
အလောလက္ခိံ မိတဘာဏိံ၊ ယုဂမတ္တံ နိဒက္ခိတံ [နိရိက္ခတံ (သီ။ ပီ။)၊ ဥဒိက္ခတံ (သျာ။)]။
‘‘တံ ဒိသွာ ဝိမှိတော ဟုတွာ၊ အဝေါစံ မမနုစ္ဆဝံ [မနနုစ္ဆဝံ (သီ။ သျာ။)]၊
ကဏိကာရံဝ နိစိတံ [ကဏိကာရပရိစိတံ (ပီ။)၊ ခဏိကံ ဌာနရစိတံ (သီ။)]၊ စိတ္တံ ဂါထာပဒံ အဟံ။
‘‘အာစိက္ခိ သော မေ သတ္ထာရံ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ လောကနာယကံ၊
တဒါ သော ပဏ္ဍိတော ဝီရော၊ ဥတ္တရိံ [ဥတ္တရံ (သီ။ ပီ။)] သမဝေါစ မေ။
‘‘ဝိရာဂသံဟိတံ ဝါကျံ၊ ကတွာ ဒုဒ္ဒသမုတ္တမံ၊
ဝိစိတ္တပဋိဘာနေဟိ၊ တောသိတော တေန တာဒိနာ။
‘‘နိပစ္စ သိရသာ ပါဒေ၊ ‘ပဗ္ဗာဇေဟီ’တိ မံ ဗြဝိ၊
တတော မံ သ မဟာပညော၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌမုပါနယိ။
‘‘နိပစ္စ သိရသာ ပါဒေ၊ နိသီဒိံ သတ္ထု သန္တိကေ၊
မမာဟ ဝဒတံ သေဋ္ဌော၊ ကစ္စိ ဝင်္ဂီသ ဇာနာသိ [သစ္စံ ဝင်္ဂီသ ကစ္စိ တေ (သျာ။)]။
‘‘ကိဉ္စိ ¶ သိပ္ပန္တိ တဿာဟံ၊ ‘ဇာနာမီ’တိ စ အဗြဝိံ၊
မတသီသံ ¶ ¶ ဝနစ္ဆုဒ္ဓံ၊ အပိ ဗာရသဝဿိကံ၊
တဝ ဝိဇ္ဇာဝိသေသေန၊ သစေ သက္ကောသိ ဝါစယ [ဘာသယ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘အာမောတိ မေ ပဋိညာတေ၊ တီဏိ သီသာနိ ဒဿယိ၊
နိရယနရဒေဝေသု၊ ဥပပန္နေ အဝါစယိံ။
‘‘တဒါ ခီဏာသဝဿေဝ [ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ (သီ။ ပီ။)]၊ သီသံ ဒဿေသိ နာယကော၊
တတောဟံ ဝိဟတာရဗ္ဘော၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမယာစိသံ။
‘‘ပဗ္ဗဇိတွာန သုဂတံ၊ သန္ထဝါမိ တဟိံ တဟိံ၊
တတော မံ ကဗ္ဗဝိတ္တောသိ [ကဝိစိတ္တောတိ (သျာ။ ပီ။)]၊ ဥဇ္ဈာယန္တိဟ ဘိက္ခဝေါ။
‘‘တတော ¶ ဝီမံသနတ္ထံ မေ၊ အာဟ ဗုဒ္ဓါ ဝိနာယကော၊
တက္ကိကာ ပနိမာ ဂါထာ၊ ဌာနသော ပဋိဘန္တိ တံ။
‘‘န ကဗ္ဗဝိတ္တောဟံ ဝီရ၊ ဌာနသော ပဋိဘန္တိ မံ၊
တေန ဟိ ဒါနိ ဝင်္ဂီသ၊ ဌာနသော သန္ထဝါဟိ မံ။
‘‘တဒါဟံ သန္ထဝိံ ဝီရံ၊ ဂါထာဟိ ဣသိသတ္တမံ၊
ဌာနသော မေ တဒါ တုဋ္ဌော၊ ဇိနော အဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
‘‘ပဋိဘာနေန စိတ္တေန၊ အညေသမတိမညဟံ၊
ပေသလေ တေန သံဝိဂ္ဂေါ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘‘ပဋိဘာနဝတံ အဂ္ဂေါ၊ အညော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ၊
ယထာယံ ဘိက္ခု ဝင်္ဂီသော၊ ဧဝံ ဓာရေထ ဘိက္ခဝေါ’။
‘‘သတသဟဿေ ကတံ ကမ္မံ၊ ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ၊
သုမုတ္တော သရဝေဂေါဝ ကိလေသေ ဈာပယိံ မမ။
‘‘ကိလေသာ ¶ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝင်္ဂီသော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော
အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝင်္ဂီသတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ နန္ဒကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော ¶ ¶ နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘ဟိတာယ သဗ္ဗသတ္တာနံ၊ သုခါယ ဝဒတံ ဝရော၊
အတ္ထာယ ပုရိသာဇညော၊ ပဋိပန္နော သဒေဝကေ။
‘‘ယသဂ္ဂပတ္တော သိရိမာ၊ ကိတ္တိဝဏ္ဏဘတော [ကိတ္တိဝဏ္ဏ ဘဋော (သျာ။ က။)] ဇိနော၊
ပူဇိတော သဗ္ဗလောကဿ၊ ဒိသာ သဗ္ဗာသု ဝိဿုတော။
‘‘ဥတ္တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ¶ သော၊ ဝီတိဝတ္တကထံကထော၊
ပရိပုဏ္ဏမနသင်္ကပ္ပော၊ ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘အနုပ္ပန္နဿ မဂ္ဂဿ၊ ဥပ္ပာဒေတာ နရုတ္တမော၊
အနက္ခာတဉ္စ အက္ခာသိ၊ အသဉ္ဇာတဉ္စ သဉ္ဇနီ။
‘‘မဂ္ဂညူ ¶ မဂ္ဂဝိဒူ [သော မဂ္ဂဝိဒူ (သီ။ ပီ။)] စ၊ မဂ္ဂက္ခာယီ နရာသဘော၊
မဂ္ဂဿ ကုသလော သတ္ထာ၊ သာရထီနံ ဝရုတ္တမော [နရုတ္တမော (သျာ။)]။
‘‘တဒါ မဟာကာရုဏိကော၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ နာယကော၊
နိမုဂ္ဂေ ကာမပင်္ကမှိ [မောဟပင်္ကမှိ (သီ။ သျာ။)၊ မောဟမဂ္ဂမှိ (ပီ။)]၊ သမုဒ္ဓရတိ ပါဏိနေ။
‘‘ဘိက္ခုနီနံ ဩဝဒနေ၊ သာဝကံ သေဋ္ဌသမ္မတံ၊
ဝဏ္ဏယံ ဧတဒဂ္ဂမှိ၊ ပညပေသိ မဟာမုနိ။
‘‘တံ သုတွာဟံ ပမုဒိတော၊ နိမန္တေတွာ တထာဂတံ၊
ဘောဇယိတွာ သသင်္ဃံ တံ၊ ပတ္ထယိံ ဌာနမုတ္တမံ။
‘‘တဒါ ပမုဒိတော နာထော၊ မံ အဝေါစ မဟာဣသိ၊
‘သုခီ ဘဝဿု ဒီဃာဝု [ဒီဃာယု (သီ။ သျာ။)]၊ လစ္ဆသေ တံ မနောရထံ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
နန္ဒကော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသူပဂေါ အဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ ¶ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတော သေဋ္ဌိကုလေ အဟံ၊
သာဝတ္ထိယံ ပုရေ ဝရေ၊ ဣဒ္ဓေ ဖီတေ မဟဒ္ဓနေ။
‘‘ပုရပ္ပဝေသေ သုဂတံ၊ ဒိသွာ ဝိမှိတမာနသော၊
ဇေတာရာမပဋိဂ္ဂါဟေ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘နစိရေနေဝ ¶ ¶ ကာလေန၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ၊
တတောဟံ တိဏ္ဏသံသာရော၊ သာသိတော သဗ္ဗဒဿိနာ။
‘‘ဘိက္ခုနီနံ ¶ ဓမ္မကထံ၊ ပဋိပုစ္ဆာကရိံ အဟံ၊
သာသိတာ တာ မယာ သဗ္ဗာ၊ အဘဝိံသု အနာသဝါ။
‘‘သတာနိ ပဉ္စနူနာနိ၊ တဒါ တုဋ္ဌော မဟာဟိတော၊
ဘိက္ခုနီနံ ဩဝဒတံ၊ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ မံ။
‘‘သတသဟဿေ ကတံ ကမ္မံ၊ ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ၊
သုမုတ္တော သရဝေဂေါဝ၊ ကိလေသေ ဈာပယိံ မမ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နန္ဒကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော
အဘာသိတ္ထာတိ။
နန္ဒကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ကာဠုဒါယိတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘နာယကာနံ ¶ ဝရော သတ္ထာ၊ ဂုဏာဂုဏဝိဒူ ဇိနော၊
ကတညူ ကတဝေဒီ စ၊ တိတ္ထေ ယောဇေတိ ပါဏိနေ [ပါဏိနော (သီ။ သျာ ပီ။)]။
‘‘သဗ္ဗညုတေန ဉာဏေန၊ တုလယိတွာ ဒယာသယော၊
ဒေသေတိ ပဝရံ ဓမ္မံ၊ အနန္တဂုဏသဉ္စယော။
‘‘သ ¶ ကဒါစိ မဟာဝီရော၊ အနန္တဇိနသံသရိ [အနန္တဇနသံသဒိ (သီ။)၊ အနန္တဇနသံသုဓိ (သျာ။)၊ အနန္တဇနသံသရီ (ပီ။)]၊
ဒေသေတိ မဓုရံ ဓမ္မံ၊ စတုသစ္စူပသဉှိတံ။
‘‘သုတွာန တံ ဓမ္မဝရံ၊ အာဒိမဇ္ဈန္တသောဘဏံ၊
ပါဏသတသဟဿာနံ၊ ဓမ္မာဘိသမယော အဟု။
‘‘နိန္နာဒိတာ တဒါ ဘူမိ၊ ဂဇ္ဇိံသု စ ပယောဓရာ၊
သာဓုကာရံ ပဝတ္တိံသု၊ ဒေဝဗြဟ္မနရာသုရာ။
‘‘‘အဟော ¶ ကာရုဏိကော သတ္ထာ၊ အဟော သဒ္ဓမ္မဒေသနာ၊
အဟော ဘဝသမုဒ္ဒမှိ၊ နိမုဂ္ဂေ ဥဒ္ဓရီ ဇိနော’။
‘‘ဧဝံ ပဝေဒဇာတေသု၊ သနရာမရဗြဟ္မသု၊
ကုလပ္ပသာဒကာနဂ္ဂံ၊ သာဝကံ ဝဏ္ဏယီ ဇိနော။
‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ဇာတောမစ္စကုလေ အဟုံ၊
ပါသာဒိကော ဒဿနိယော၊ ပဟူတဓနဓညဝါ။
‘‘ဟံသာရာမမုပေစ္စာဟံ ¶ ၊ ဝန္ဒိတွာ တံ တထာဂတံ၊
သုဏိတွာ မဓုရံ ဓမ္မံ၊ ကာရံ ကတွာ စ တာဒိနော။
‘‘နိပစ္စ ပါဒမူလေဟံ၊ ဣမံ ဝစနမဗြဝိံ၊
‘ကုလပ္ပသာဒကာနဂ္ဂေါ၊ ယော တယာ သန္ထုတော [ယော တဝ သာသနေ (သျာ။)] မုနေ။
‘‘‘တာဒိသော ¶ ဟောမဟံ ဝီရ [တာဒိသောဟံ မဟာဝီရ (သျာ။ က။)]၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သာသနေ’၊
တဒါ မဟာကာရုဏိကော၊ သိဉ္စန္တော ဝါ မတေန မံ။
‘‘အာဟ မံ ‘ပုတ္တ ဥတ္တိဋ္ဌ၊ လစ္ဆသေ တံ မနောရထံ၊
ကထံ နာမ ဇိနေ ကာရံ၊ ကတွာန ဝိဖလော သိယာ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
ဥဒါယိ နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘တံ သုတွာ မုဒိတော ဟုတွာ၊ ယာဝဇီဝံ တဒါ ဇိနံ၊
မေတ္တစိတ္တော ပရိစရိံ၊ ပစ္စယေဟိ ဝိနာယကံ။
‘‘တေန ကမ္မဝိပါကေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ ¶ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ရမ္မေ ကပိလဝတ္ထဝေ၊
ဇာတော မဟာမစ္စကုလေ၊ သုဒ္ဓါဒနမဟီပတေ [သုဒ္ဓါဒနော မဟီပတိ (သျာ။)]။
‘‘တဒါ အဇာယိ သိဒ္ဓတ္ထော၊ ရမ္မေ လုမ္ဗိနိကာနနေ၊
ဟိတာယ သဗ္ဗလောကဿ၊ သုခါယ စ နရာသဘော။
‘‘တဒဟေဝ ¶ အဟံ ဇာတော၊ သဟ တေနေဝ ဝဍ္ဎိတော၊
ပိယော သဟာယော ဒယိတော၊ ဝိယတ္တော နီတိကောဝိဒေါ။
‘‘ဧကူနတိံသော ဝယသာ၊ နိက္ခမိတွာ အဂါရတော [နိက္ခန္တော ပဗ္ဗဇိတ္ထသော (သီ။ သျာ။)]၊
ဆဗ္ဗဿံ ဝီတိနာမေတွာ၊ အာသိ ဗုဒ္ဓါ ဝိနာယကော။
‘‘ဇေတွာ ¶ သသေနကံ မာရံ၊ ခေပယိတွာန အာသဝေ၊
ဘဝဏ္ဏဝံ တရိတွာန၊ ဗုဒ္ဓါ အာသိ သဒေဝကေ။
‘‘ဣသိဝှယံ ဂမိတွာန [ဣသိဝှယံ ပတနံ ဂန္တွာ (သျာ။)]၊ ဝိနေတွာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ၊
တတော ဝိနေသိ ဘဂဝါ၊ ဂန္တွာ ဂန္တွာ တဟိံ တဟိံ။
‘‘ဝေနေယျေ ဝိနယန္တော သော၊ သင်္ဂဏှန္တော သဒေဝကံ၊
ဥပေစ္စ မဂဓေ ဂိရိံ [မာဂဒဂိရိံ (သီ။)၊ မင်္ဂလာဂိရိံ (ပီ။)]၊ ဝိဟရိတ္ထ တဒါ ဇိနော။
‘‘တဒါ ¶ သုဒ္ဓါဒနေနာဟံ၊ ဘူမိပါလေန ပေသိတော၊
ဂန္တွာ ဒိသွာ ဒသဗလံ၊ ပဗ္ဗဇိတွာရဟာ အဟုံ။
‘‘တဒါ မဟေသိံ ယာစိတွာ၊ ပါပယိံ ကပိလဝှယံ၊
တတော ပုရာဟံ ဂန္တွာန၊ ပသာဒေသိံ မဟာကုလံ။
‘‘ဇိနော တသ္မိံ ဂုဏေ တုဋ္ဌော၊ မံ မဟာပရိသာယ သော [မမာဟ ပုရိသာသဘော (သျာ။ ပီ။)]၊
ကုလပ္ပသာဒကာနဂ္ဂံ၊ ပညာပေသိ ဝိနာယကော။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကာဠုဒါယိထေရော ဣမာ ဂါထာယော
အဘာသိတ္ထာတိ။
ကာဠုဒါယိတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ အဘယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော ¶ ¶ နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘သရဏဂမနေ ¶ ကိဉ္စိ၊ နိဝေသေသိ တထာဂတော၊
ကိဉ္စိ သီလေ နိဝေသေသိ၊ ဒသကမ္မပထုတ္တမေ။
‘‘ဒေတိ ကဿစိ သော ဝီရော၊ သာမညဖလမုတ္တမံ၊
သမာပတ္တီ တထာ အဋ္ဌ၊ တိဿော ဝိဇ္ဇာ ပဝစ္ဆတိ။
‘‘ဆဠဘိညာသု ယောဇေသိ၊ ကိဉ္စိ သတ္တံ နရုတ္တမော၊
ဒေတိ ကဿစိ နာထော သော၊ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ။
‘‘ဗောဓနေယျံ ပဇံ ဒိသွာ၊ အသင်္ခေယျမ္ပိ ယောဇနံ [အသင်္ခေယျေပိ ယောဇနေ သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ခဏေန ဥပဂန္တွာန၊ ဝိနေတိ နရသာရထိ။
‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ အဟောသိံ ဗြာဟ္မဏတြဇော၊
ပါရဂူ သဗ္ဗဝေဒါနံ၊ ဝေယျာကရဏသမ္မတော။
‘‘နိရုတ္တိယာ စ ကုသလော၊ နိဃဏ္ဍုမှိ ဝိသာရဒေါ၊
ပဒကော ကေဋုဘဝိဒူ၊ ဆန္ဒောဝိစိတိကောဝိဒေါ။
‘‘ဇင်္ဃာဝိဟာရံ ဝိစရံ၊ ဟံသာရာမမုပေစ္စဟံ၊
အဒ္ဒသံ ဝရဒံ [ဝဒတံ (သီ။ ပီ။)၊ ပဝရံ (သျာ။)] သေဋ္ဌံ၊ မဟာဇနပုရက္ခတံ။
‘‘ဒေသေန္တံ ဝိရဇံ ဓမ္မံ၊ ပစ္စနီကမတီ အဟံ၊
ဥပေတွာ တဿ ကလျာဏံ၊ သုတွာန ဝိမလံ အဟံ [ဝါကျာနိ၊ သုတွာန ဝိမလာနဟံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘ဗျာဟတံ ¶ ¶ ပုနရုတ္တံ ဝါ၊ အပတ္ထံ ဝါ နိရတ္ထကံ၊
နာဒ္ဒသံ တဿ မုနိနော၊ တတော ပဗ္ဗဇိတော အဟံ။
‘‘နစိရေနေဝ ကာလေန၊ သဗ္ဗသတ္တဝိသာရဒေါ၊
နိပုဏော ဗုဒ္ဓဝစနေ၊ အဟောသိံ ဂုဏိသမ္မတော။
‘‘တဒါ စတဿော ဂါထာယော၊ ဂန္ထယိတွာ သုဗျဉ္ဇနာ၊
သန္ထဝိတွာ တိလောကဂ္ဂံ၊ ဒေသယိဿံ ဒိနေ ဒိနေ။
‘‘ဝိရတ္တောသိ မဟာဝီရော၊ သံသာရေ သဘယေ ဝသံ၊
ကရုဏာယ န နိဗ္ဗာယိ၊ တတော ကာရုဏိကော မုနိ။
‘‘ပုထုဇ္ဇနော ¶ ဝယော သန္တော၊ န ကိလေသဝသော အဟု၊
သမ္ပဇာနော သတိယုတ္တော၊ တသ္မာ ဧသော အစိန္တိယော။
‘‘ဒုဗ္ဗလာနိ ¶ ကိလေသာနိ၊ ယဿာသယဂတာနိ မေ၊
ဉာဏဂ္ဂိပရိဒဍ္ဎာနိ၊ န ခီယိံသု တမဗ္ဘုတံ။
‘‘ယော သဗ္ဗလောကဿ ဂရု၊ လောကော [လောကေ (သျာ။ က။)] ယဿ တထာ ဂရု၊
တထာပိ လောကာစရိယော၊ လောကော တဿာနုဝတ္တကော။
‘‘ဧဝမာဒီဟိ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ကိတ္တယံ ဓမ္မဒေသနံ၊
ယာဝဇီဝံ ကရိတွာန၊ ဂတော သဂ္ဂံ တတော စုတော။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဗုဒ္ဓမဘိကိတ္တယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ကိတ္တနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဒေဝလောကေ မဟာရဇ္ဇံ၊ ပါဒေသိံ ကဉ္စနဂ္ဃိယံ [ဒိဗ္ဗာနုဘောဇဟံ တဒါ (သျာ။)၊ ရဇ္ဇံ ပါဒေသိ ကံစယံ (သီ။)]၊
စက္ကဝတ္တီ မဟာရဇ္ဇံ၊ ဗဟုသောနုဘဝိံ အဟံ။
‘‘ဒုဝေ ¶ ဘဝေ ပဇာယာမိ၊ ဒေဝတ္တေ အထ မာနုသေ၊
အညံ ဂတိံ န ဇာနာမိ၊ ကိတ္တနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဒုဝေ ကုလေ ပဇာယာမိ၊ ခတ္တိယေ အထ ဗြာဟ္မဏေ၊
နီစေ ကုလေ န ဇာယာမိ၊ ကိတ္တနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဂိရိဗ္ဗဇပုရုတ္တမေ၊
ရညောဟံ ဗိမ္ဗိသာရဿ၊ ပုတ္တော နာမေန စာဘယော။
‘‘ပါပမိတ္တဝသံ ဂန္တွာ၊ နိဂဏ္ဌေန ဝိမောဟိတော၊
ပေသိတော နာဋပုတ္တေန၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌမုပေစ္စဟံ။
‘‘ပုစ္ဆိတွာ ¶ နိပုဏံ ပဉှံ၊ သုတွာ ဗျာကရဏုတ္တမံ၊
ပဗ္ဗဇိတွာန နစိရံ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ကိတ္တယိတွာ ဇိနဝရံ၊ ကိတ္တိတော ဟောမိ သဗ္ဗဒါ၊
သုဂန္ဓဒေဟဝဒနော၊ အာသိံ သုခသမပ္ပိတော။
‘‘တိက္ခဟာသလဟုပညော၊ မဟာပညော တထေဝဟံ၊
ဝိစိတ္တပဋိဘာနော စ၊ တဿ ကမ္မဿ ဝါဟသာ။
‘‘အဘိတ္ထဝိတွာ ပဒုမုတ္တရာဟံ၊ ပသန္နစိတ္တော အသမံ သယမ္ဘုံ၊
န ဂစ္ဆိ ကပ္ပာနိ အပါယဘူမိံ၊ သတံ သဟဿာနိ ဗလေန တဿ။
‘‘ကိလေသာ ¶ ¶ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ¶ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဘယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော
အဘာသိတ္ထာတိ။
အဘယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ လောမသကင်္ဂိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊
ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။
‘‘တဒါဟံ စန္ဒနော စေဝ၊ ပဗ္ဗဇိတွာန သာသနေ၊
အာပါဏကောဋိကံ ဓမ္မံ၊ ပူရယိတွာန သာသနေ။
‘‘တတော စုတာ သန္တုသိတံ၊ ဥပပန္နာ ဥဘော မယံ၊
တတ္ထ ဒိဗ္ဗေဟိ နစ္စေဟိ၊ ဂီတေဟိ ဝါဒိတေဟိ စ။
‘‘ရူပါဒိဒသဟင်္ဂေဟိ၊ အဘိဘောတွာန သေသကေ၊
ယာဝတာယုံ ဝသိတွာန၊ အနုဘောတွာ မဟာသုခံ။
‘‘တတော စဝိတွာ တိဒသံ၊ စန္ဒနော ဥပပဇ္ဇထ၊
အဟံ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ၊ အဇာယိံ သာကိယတြဇော။
‘‘ယဒါ ဥဒါယိတ္ထေရေန၊ အဇ္ဈိဋ္ဌော လောကနာယကော၊
အနုကမ္ပိယ သကျာနံ၊ ဥပေသိ ကပိလဝှယံ။
‘‘တဒါတိမာနိနော ¶ သကျာ၊ န ဗုဒ္ဓဿ ဂုဏညုနော၊
ပဏမန္တိ န သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဇာတိထဒ္ဓါ အနာဒရာ။
‘‘တေသံ ¶ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ အာကာသေ စင်္ကမီ ဇိနော၊
ပဇ္ဇုန္နော ဝိယ ဝဿိတ္ထ၊ ပဇ္ဇလိတ္ထ ယထာ သိခီ။
‘‘ဒဿေတွာ ရူပမတုလံ၊ ပုန အန္တရဓာယထ၊
ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓာ၊ အဟောသိ ပုနရေကကော။
‘‘အန္ဓကာရံ ¶ ¶ ပကာသဉ္စ၊ ဒဿယိတွာ အနေကဓာ၊
ပါဋိဟေရံ ကရိတွာန၊ ဝိနယီ ဉာတကေ မုနိ။
‘‘စာတုဒ္ဒီပေါ မဟာမေဃော၊ တာဝဒေဝ ပဝဿထ၊
တဒါ ဟိ ဇာတကံ ဗုဒ္ဓါ၊ ဝေဿန္တရမဒေသယိ။
‘‘တဒါ တေ ခတ္တိယာ သဗ္ဗေ၊ နိဟန္တွာ ဇာတိဇံ မဒံ၊
ဥပေသုံ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ၊ အာဟ သုဒ္ဓါဒနော တဒါ။
‘‘‘ဣဒံ တတိယံ တဝ ဘူရိပည၊ ပါဒါနိ ဝန္ဒာမိ သမန္တစက္ခု၊
ယဒါဘိဇာတော ပထဝီ ပကမ္ပယီ၊ ယဒါ စ တံ နဇ္ဇဟိ ဇမ္ဗုဆာယာ’။
‘‘တဒါ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝံ တံ၊ ဒိသွာ ဝိမှိတမာနသော၊
ပဗ္ဗဇိတွာန တတ္ထေဝ၊ နိဝသိံ မာတုပူဇကော။
‘‘စန္ဒနော ဒေဝပုတ္တော မံ၊ ဥပဂန္တွာနုပုစ္ဆထ၊
ဘဒ္ဒေကရတ္တဿ တဒါ၊ သင်္ခေပဝိတ္ထာရံ နယံ။
‘‘စောဒိတောဟံ ¶ တဒါ တေန၊ ဥပေစ္စ နရနာယကံ၊
ဘဒ္ဒေကရတ္တံ သုတွာန၊ သံဝိဂ္ဂေါ ဝနမာမကော။
‘‘တဒါ မာတရမပုစ္ဆိံ၊ ဝနေ ဝစ္ဆာမိ ဧကကော၊
သုခုမာလောတိ မေ မာတာ၊ ဝါရယီ တံ [တေ (သျာ။ ပီ။ က။)] တဒါ ဝစံ။
‘‘ကာသံ [ဒဗ္ဗံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကုသံ ပေါဋကိလံ၊ ဥသီရံ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇံ [မုဉ္ဇဗဗ္ဗဇံ (သီ။ ပီ။)]၊
ဥရသာ ပနုဒိဿာမိ၊ ဝိဝေကမနုဗြူဟယံ။
‘‘တဒါ ဝနံ ပဝိဋ္ဌောဟံ၊ သရိတွာ ဇိနသာသနံ၊
ဘဒ္ဒေကရတ္တဩဝါဒံ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘‘အတီတံ ¶ နာနွာဂမေယျ၊ နပ္ပဋိကင်္ခေ အနာဂတံ၊
ယဒတီတံ ပဟီနံ တံ၊ အပ္ပတ္တဉ္စ အနာဂတံ။
‘‘‘ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ ယော ဓမ္မံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဝိပဿတိ၊
အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ တံ ဝိဒွါ မနုဗြူဟယေ။
‘‘‘အဇ္ဇေဝ ကိစ္စမာတပ္ပံ၊ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ၊
န ဟိ နော သင်္ဂရံ [သင်္ကရံ (က။)] တေန၊ မဟာသေနေန မစ္စုနာ။
‘‘‘ဧဝံဝိဟာရိံ ¶ အာတာပိံ၊ အဟောရတ္တမတန္ဒိတံ၊
တံ ဝေ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနိ’။
‘‘ကိလေသာ ¶ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ¶ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ လောမသကင်္ဂိယော [လောမသင်္ခိယော (သျာ။ က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော
အဘာသိတ္ထာတိ။
လောမသကင်္ဂိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဝနဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊
ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။
‘‘တဒါဟံ ပဗ္ဗဇိတွာန၊ တဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ၊
ယာဝဇီဝံ စရိတွာန၊ ဗြဟ္မစာရံ တတော စုတော။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘တတော စုတော အရညမှိ၊ ကပေါတော အာသဟံ တဟိံ၊
ဝသတေ ဂုဏသမ္ပန္နော၊ ဘိက္ခု ဈာနရတော သဒါ။
‘‘မေတ္တစိတ္တော ကာရုဏိကော၊ သဒါ ပမုဒိတာနနော၊
ဥပေက္ခကော မဟာဝီရော၊ အပ္ပမညာသု ကောဝိဒေါ။
‘‘ဝိနီဝရဏသင်္ကပ္ပေ၊ သဗ္ဗသတ္တဟိတာသယေ၊
ဝိသဋ္ဌော နစိရေနာသိံ၊ တသ္မိံ သုဂတသာဝကေ။
‘‘ဥပေစ္စ ¶ ပါဒမူလမှိ၊ နိသိန္နဿ တဒါဿမေ၊
ကဒါစိ သာမိသံ ဒေတိ၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ စေကဒါ။
‘‘တဒါ ¶ ဝိပုလပေမေန၊ ဥပါသိတွာ ဇိနတြဇံ၊
တတော စုတော ဂတော သဂ္ဂံ၊ ပဝါသော သဃရံ ယထာ။
‘‘သဂ္ဂါ ¶ စုတော မနုဿေသု၊ နိဗ္ဗတ္တော ပုညကမ္မုနာ၊
အဂါရံ ဆဍ္ဍယိတွာန၊ ပဗ္ဗဇိံ ဗဟုသော အဟံ။
‘‘သမဏော ¶ တာပသော ဝိပ္ပော၊ ပရိဗ္ဗဇော တထေဝဟံ၊
ဟုတွာ ဝသိံ အရညမှိ၊ အနေကသတသော အဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ရမ္မေ ကပိလဝတ္ထဝေ၊
ဝစ္ဆဂေါတ္တော ဒိဇော တဿ၊ ဇာယာယ အဟမောက္ကမိံ။
‘‘မာတု မေ ဒေါဟဠော အာသိ၊ တိရောကုစ္ဆိဂတဿ မေ၊
ဇာယမာနသမီပမှိ၊ ဝနဝါသာယ နိစ္ဆယော။
‘‘တတော မေ အဇနီ မာတာ၊ ရမဏီယေ ဝနန္တရေ၊
ဂဗ္ဘတော နိက္ခမန္တံ မံ၊ ကာသာယေန ပဋိဂ္ဂဟုံ။
‘‘တတော ကုမာရော သိဒ္ဓတ္ထော၊ ဇာတော သကျကုလဒ္ဓဇော၊
တဿ မိတ္တော ပိယော အာသိံ၊ သံဝိသဋ္ဌော သုမာနိယော။
‘‘သတ္တသာရေဘိနိက္ခန္တေ၊ ဩဟာယ ဝိပုလံ ယသံ၊
အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိတွာန၊ ဟိမဝန္တမုပါဂမိံ။
‘‘ဝနာလယံ ဘာဝနီယံ၊ ကဿပံ ဓုတဝါဒိကံ၊
ဒိသွာ သုတွာ ဇိနုပ္ပာဒံ၊ ဥပေသိံ နရသာရထိံ။
‘‘သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သဗ္ဗတ္ထံ သမ္ပကာသယံ၊
တတောဟံ ပဗ္ဗဇိတွာန၊ ဝနမေဝ ပုနာဂမံ [ပုနာဂမိံ (သီ။ ပီ။)၊ ပုနောက္ကမံ (သျာ။)]။
‘‘တတ္ထာပ္ပမတ္တော ¶ ဝိဟရံ၊ ဆဠဘိညာ အဖဿယိံ [အပဿယိံ (သျာ။ က။)]၊
အဟော သုလဒ္ဓလာဘောမှိ၊ သုမိတ္တေနာနုကမ္ပိတော။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝနဝစ္ဆော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော
အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝနဝစ္ဆတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ စူဠသုဂန္ဓတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဣမမှိ ¶ ¶ ¶ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊
ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။
‘‘အနုဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နော၊ ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏော၊
ဗျာမပ္ပဘာပရိဝုတော၊ ရံသိဇာလသမောတ္ထဋော။
‘‘အဿာသေတာ ယထာ စန္ဒော၊ သူရိယောဝ ပဘင်္ကရော၊
နိဗ္ဗာပေတာ ယထာ မေဃော၊ သာဂရောဝ ဂုဏာကရော။
‘‘ဓရဏီရိဝ သီလေန၊ ဟိမဝါဝ သမာဓိနာ၊
အာကာသော ဝိယ ပညာယ၊ အသင်္ဂေါ အနိလော ယထာ။
‘‘တဒါဟံ ¶ ဗာရာဏသိယံ၊ ဥပပန္နော မဟာကုလေ၊
ပဟူတဓနဓညသ္မိံ၊ နာနာရတနသဉ္စယေ။
‘‘မဟတာ ပရိဝါရေန၊ နိသိန္နံ လောကနာယကံ၊
ဥပေစ္စ ဓမ္မမဿောသိံ၊ အမတံဝ မနောဟရံ။
‘‘ဒွတ္တိံသလက္ခဏဓရော၊ သနက္ခတ္တောဝ စန္ဒိမာ၊
အနုဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နော၊ သာလရာဇာဝ ဖုလ္လိတော။
‘‘ရံသိဇာလပရိက္ခိတ္တော၊ ဒိတ္တောဝ ကနကာစလော၊
ဗျာမပ္ပဘာပရိဝုတော၊ သတရံသီ ဒိဝါကရော။
‘‘သောဏ္ဏာနနော ဇိနဝရော၊ သမဏီဝ [ရမ္မဏီဝ (သျာ။)] သိလုစ္စယော၊
ကရုဏာပုဏ္ဏဟဒယော၊ ဂုဏေန ဝိယ သာဂရော။
‘‘လောကဝိဿုတကိတ္တိ စ၊ သိနေရူဝ နဂုတ္တမော၊
ယသသာ ဝိတ္ထတော ဝီရော၊ အာကာသသဒိသော မုနိ။
‘‘အသင်္ဂစိတ္တော သဗ္ဗတ္ထ၊ အနိလော ဝိယ နာယကော၊
ပတိဋ္ဌာ သဗ္ဗဘူတာနံ၊ မဟီဝ မုနိသတ္တမော။
‘‘အနုပလိတ္တော လောကေန၊ တောယေန ပဒုမံ ယထာ၊
ကုဝါဒဂစ္ဆဒဟနော၊ အဂ္ဂိခန္ဓောဝ သောဘသိ [သောဘတိ (သီ။)၊ သော ဝသိ (သျာ။ က။)]။
‘‘အဂဓော ဝိယ သဗ္ဗတ္ထ၊ ကိလေသဝိသနာသကော၊
ဂန္ဓမာဒနသေလောဝ၊ ဂုဏဂန္ဓဝိဘူသိတော။
‘‘ဂုဏာနံ ¶ ¶ အာကရော ဝီရော၊ ရတနာနံဝ သာဂရော၊
သိန္ဓူဝ ဝနရာဇီနံ၊ ကိလေသမလဟာရကော။
‘‘ဝိဇယီဝ ¶ ¶ မဟာယောဓော၊ မာရသေနာဝမဒ္ဒနော၊
စက္ကဝတ္တီဝ သော ရာဇာ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနိဿရော။
‘‘မဟာဘိသက္ကသင်္ကာသော၊ ဒေါသဗျာဓိတိကိစ္ဆကော၊
သလ္လကတ္တော ယထာ ဝေဇ္ဇော၊ ဒိဋ္ဌိဂဏ္ဍဝိဖာလကော။
‘‘သော တဒါ လောကပဇ္ဇောတော၊ သနရာမရသက္ကတော၊
ပရိသာသု နရာဒိစ္စော၊ ဓမ္မံ ဒေသယတေ ဇိနော။
‘‘ဒါနံ ဒတွာ မဟာဘောဂေါ၊ သီလေန သုဂတူပဂေါ၊
ဘာဝနာယ စ နိဗ္ဗာတိ၊ ဣစ္စေဝမနုသာသထ။
‘‘ဒေသနံ တံ မဟဿာဒံ၊ အာဒိမဇ္ဈန္တသောဘဏံ၊
သုဏန္တိ ပရိသာ သဗ္ဗာ၊ အမတံဝ မဟာရသံ။
‘‘သုတွာ သုမဓုရံ ဓမ္မံ၊ ပသန္နော ဇိနသာသနေ၊
သုဂတံ သရဏံ ဂန္တွာ၊ ယာဝဇီဝံ နမဿဟံ။
‘‘မုနိနော ဂန္ဓကုဋိယာ၊ ဩပုဉ္ဇေသိံ [ဥဗ္ဗဋ္ဋေသိံ (သျာ။)] တဒါ မဟိံ၊
စတုဇ္ဇာတေန ဂန္ဓေန၊ မာသေ အဋ္ဌ ဒိနေသွဟံ။
‘‘ပဏိဓာယ သုဂန္ဓတ္တံ၊ သရီရဝိဿဂန္ဓိနော [သရီရဿ ဝိဂန္ဓိနော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
တဒါ ဇိနော ဝိယာကာသိ၊ သုဂန္ဓတနုလာဘိတံ။
‘‘‘ယော ယံ ဂန္ဓကုဋိဘူမိံ၊ ဂန္ဓေနောပုဉ္ဇတေ သကိံ၊
တေန ကမ္မဝိပါကေန၊ ဥပပန္နော တဟိံ တဟိံ။
‘‘‘သုဂန္ဓဒေဟော သဗ္ဗတ္ထ၊ ဘဝိဿတိ အယံ နရော၊
ဂုဏဂန္ဓယုတ္တော ဟုတွာ၊ နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘တေန ¶ ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတော ဝိပ္ပကုလေ အဟံ၊
ဂဗ္ဘံ မေ ဝသတော မာတာ၊ ဒေဟေနာသိ သုဂန္ဓိတာ။
‘‘ယဒါ ¶ စ မာတုကုစ္ဆိမှာ၊ နိက္ခမာမိ တဒါ ပုရီ [ပုရံ (သျာ။ က။)]၊
သာဝတ္ထိသဗ္ဗဂန္ဓေဟိ၊ ဝါသိတာ ဝိယ ဝါယထ။
‘‘ပုပ္ဖဝဿဉ္စ ¶ သုရဘိ၊ ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ မနောရမံ၊
ဓူပါနိ စ မဟဂ္ဃာနိ၊ ဥပဝါယိံသု တာဝဒေ။
‘‘ဒေဝါ ¶ စ သဗ္ဗဂန္ဓေဟိ၊ ဓူပပုပ္ဖေဟိ တံ ဃရံ၊
ဝါသယိံသု သုဂန္ဓေန၊ ယသ္မိံ ဇာတော အဟံ ဃရေ။
‘‘ယဒါ စ တရုဏော ဘဒ္ဒေါ၊ ပဌမေ ယောဗ္ဗနေ ဌိတော၊
တဒါ သေလံ [သေသံ (သျာ။)] သပရိသံ၊ ဝိနေတွာ နရသာရထိ။
‘‘တေဟိ သဗ္ဗေဟိ ပရိဝုတော [သဟိတော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ သာဝတ္ထိပုရမာဂတော၊
တဒါ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝံ တံ၊ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိတော အဟံ။
‘‘သီလံ သမာဓိပညဉ္စ၊ ဝိမုတ္တိဉ္စ အနုတ္တရံ၊
ဘာဝေတွာ စတုရော ဓမ္မေ၊ ပါပုဏိံ အာသဝက္ခယံ။
‘‘ယဒါ ပဗ္ဗဇိတော စာဟံ၊ ယဒါ စ အရဟာ အဟုံ၊
နိဗ္ဗာယိဿံ ယဒါ စာဟံ၊ ဂန္ဓဝဿော တဒါ အဟု။
‘‘သရီရဂန္ဓော စ သဒါတိသေတိ [သဒါ ဝါသေတိ (က။)] မေ၊ မဟာရဟံ စန္ဒနစမ္ပကုပ္ပလံ၊
တထေဝ ¶ ဂန္ဓေ ဣတရေ စ သဗ္ဗသော၊ ပသယှ ဝါယာမိ တတော တဟိံ [ယဟိံ (သျာ။)] တဟိံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စူဠသုဂန္ဓော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
စူဠသုဂန္ဓတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဘဒ္ဒိယဝဂ္ဂေါ ပဉ္စပညာသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ ¶ –
ဘဒ္ဒိယော ရေဝတော ထေရော၊ မဟာလာဘီ စ သီဝလီ၊
ဝင်္ဂီသော နန္ဒကော စေဝ၊ ကာဠုဒါယီ တထာဘယော။
လောမသော ဝနဝစ္ဆော စ၊ သုဂန္ဓော စေဝ ဒသမော၊
တီဏိ ဂါထာသတာ တတ္ထ၊ သောဠသာ စ တဒုတ္တရိ။
အထ ¶ ဝဂ္ဂုဒ္ဒါနံ –
ကဏိကာရဝှယော ဝဂ္ဂေါ၊ ဖလဒေါ တိဏဒါယကော၊
ကစ္စာနော ဘဒ္ဒိယော ဝဂ္ဂေါ၊ ဂါထာယော ဂဏိတာ စိမာ။
နဝဂါထာသတာနီဟ ¶ ¶ ၊ စတုရာသီတိယေဝ စ၊
သပညာသံ ပဉ္စသတံ၊ အပဒါနာ ပကာသိတာ။
သဟ ဥဒါနဂါထာဟိ၊ ဆသဟဿာနိ ဟောန္တိမာ၊
ဒွေသတာနိ စ ဂါထာနံ၊ အဋ္ဌာရသ တဒုတ္တရိ။