📜
၃။ ကုဏ္ဍလကေသီဝဂ္ဂေါ
၁။ ကုဏ္ဍလကေသာထေရီအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော ¶ ¶ ¶ နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ဇာတာ သေဋ္ဌိကုလေ အဟုံ၊
နာနာရတနပဇ္ဇောတေ၊ မဟာသုခသမပ္ပိတာ။
‘‘ဥပေတွာ ¶ တံ မဟာဝီရံ၊ အဿောသိံ ဓမ္မဒေသနံ၊
တတော ဇာတပ္ပသာဒါဟံ၊ ဥပေသိံ သရဏံ ဇိနံ။
‘‘တဒါ မဟာကာရုဏိကော၊ ပဒုမုတ္တရနာမကော၊
ခိပ္ပာဘိညာနမဂ္ဂန္တိ၊ ဌပေသိ ဘိက္ခုနိံ သုဘံ။
‘‘တံ သုတွာ မုဒိတာ ဟုတွာ၊ ဒါနံ ဒတွာ မဟေသိနော၊
နိပစ္စ သိရသာ ပါဒေ၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ။
‘‘အနုမောဒိ မဟာဝီရော၊ ‘ဘဒ္ဒေ ယံ တေဘိပတ္ထိတံ၊
သမိဇ္ဈိဿတိ တံ သဗ္ဗံ၊ သုခိနီ ဟောဟိ နိဗ္ဗုတာ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒါ၊ ဩရသာ ဓမ္မနိမ္မိတာ၊
ဘဒ္ဒါကုဏ္ဍလကေသာတိ၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝိကာ’။
‘‘တေန ¶ ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘တတော စုတာ ယာမမဂံ၊ တတောဟံ တုသိတံ ဂတာ၊
တတော စ နိမ္မာနရတိံ၊ ဝသဝတ္တိပုရံ တတော။
‘‘ယတ္ထ ယတ္ထူပပဇ္ဇာမိ၊ တဿ ကမ္မဿ ဝါဟသာ၊
တတ္ထ တတ္ထေဝ ရာဇူနံ၊ မဟေသိတ္တမကာရယိံ။
‘‘တတော ¶ စုတာ မနုဿေသု၊ ရာဇူနံ စက္ကဝတ္တိနံ၊
မဏ္ဍလီနဉ္စ ရာဇူနံ၊ မဟေသိတ္တမကာရယိံ။
‘‘သမ္ပတ္တိံ ¶ အနုဘောတွာန၊ ဒေဝေသု မာနုသေသု စ၊
သဗ္ဗတ္ထ သုခိတာ ဟုတွာ၊ နေကကပ္ပေသု သံသရိံ။
‘‘ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊
ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။
‘‘ဥပဋ္ဌာကော မဟေသိဿ၊ တဒါ အာသိ နရိဿရော၊
ကာသိရာဇာ ကိကီ နာမ၊ ဗာရာဏသိပုရုတ္တမေ။
‘‘တဿ ဓီတာ စတုတ္ထာသိံ၊ ဘိက္ခုဒါယီတိ ဝိဿုတာ၊
ဓမ္မံ သုတွာ ဇိနဂ္ဂဿ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမရောစယိံ။
‘‘အနုဇာနိ န နော တာတော၊ အဂါရေဝ တဒါ မယံ၊
ဝီသဝဿသဟဿာနိ၊ ဝိစရိမှ အတန္ဒိတာ။
‘‘ကောမာရိဗြဟ္မစရိယံ၊ ရာဇကညာ သုခေဓိတာ၊
ဗုဒ္ဓါပဋ္ဌာနနိရတာ၊ မုဒိတာ သတ္တ ဓီတရော။
‘‘သမဏီ ¶ သမဏဂုတ္တာ စ၊ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုဒါယိကာ၊
ဓမ္မာ စေဝ သုဓမ္မာ စ၊ သတ္တမီ သင်္ဃဒါယိကာ။
‘‘ခေမာ ¶ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ၊ ပဋာစာရာ အဟံ တဒါ၊
ကိသာဂေါတမီ ဓမ္မဒိန္နာ၊ ဝိသာခါ ဟောတိ သတ္တမီ။
‘‘တေဟိ ကမ္မေဟိ သုကတေဟိ၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဂိရိဗ္ဗဇပုရုတ္တမေ၊
ဇာတာ သေဋ္ဌိကုလေ ဖီတေ၊ ယဒါဟံ ယောဗ္ဗနေ ဌိတာ။
‘‘စောရံ ဝဓတ္ထံ နီယန္တံ၊ ဒိသွာ ရတ္တာ တဟိံ အဟံ၊
ပိတာ မေ တံ သဟဿေန၊ မောစယိတွာ ဝဓာ တတော။
‘‘အဒါသိ တဿ မံ တာတော၊ ဝိဒိတွာန မနံ မမ၊
တဿာဟမာသိံ ဝိသဋ္ဌာ၊ အတီဝ ဒယိတာ ဟိတာ။
‘‘သော မေ ဘူသနလောဘေန၊ ဗလိမဇ္ဈာသယော [ခလိတဇ္ဈာသယော (သီ။)၊ ဗလိံ ပစ္စာဟရံ (သျာ။)၊ မာလပစ္ဆာဟတံ (ပီ။)] ဒိသော၊
စောရပ္ပပါတံ နေတွာန၊ ပဗ္ဗတံ စေတယီ ဝဓံ။
‘‘တဒါဟံ ¶ ¶ ပဏမိတွာန၊ သတ္တုကံ သုကတဉ္ဇလီ၊
ရက္ခန္တီ အတ္တနော ပါဏံ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘ဣဒံ သုဝဏ္ဏကေယူရံ၊ မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ ဗဟူ၊
သဗ္ဗံ ဟရဿု [ဝရဿု (က။)] ဘဒ္ဒန္တေ၊ မဉ္စ ဒါသီတိ သာဝယ’။
‘‘‘ဩရောပယဿု ကလျာဏီ၊ မာ ဗာဠှံ ပရိဒေဝသိ၊
န စာဟံ အဘိဇာနာမိ၊ အဟန္တွာ ဓနမာဘတံ’။
‘‘‘ယတော ¶ သရာမိ အတ္တာနံ၊ ယတော ပတ္တောသ္မိ ဝိညုတံ၊
န စာဟံ အဘိဇာနာမိ၊ အညံ ပိယတရံ တယာ’။
‘‘‘ဧဟိ တံ ဥပဂူဟိဿံ၊ ကတွာန တံ ပဒက္ခိဏံ၊
န စ ဒါနိ ပုနော အတ္ထိ [တံ ဝန္ဒာမိ ပုန နတ္ထိ (သျာ။)]၊ မမ တုယှဉ္စ သင်္ဂမော။
‘‘‘န ဟိ သဗ္ဗေသု ဌာနေသု၊ ပုရိသော ဟောတိ ပဏ္ဍိတော၊
ဣတ္ထီပိ ပဏ္ဍိတာ ဟောတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဝိစက္ခဏာ။
‘‘‘န ဟိ သဗ္ဗေသု ဌာနေသု၊ ပုရိသော ဟောတိ ပဏ္ဍိတော၊
ဣတ္ထီပိ ပဏ္ဍိတာ ဟောတိ၊ လဟုံ အတ္ထဝိစိန္တိကာ။
‘‘‘လဟုဉ္စ ¶ ဝတ ခိပ္ပဉ္စ၊ နိကဋ္ဌေ [နေကတ္ထေ (သီ။ သျာ။)] သမစေတယိံ၊
မိဂံ ဥဏ္ဏာ ယထာ ဧဝံ [စိတ္တပုဏ္ဏာယ တာနေဝ (သျာ။)၊ မိဂံ ပုဏ္ဏာယ တေနေဝ (ပီ။)]၊ တဒါဟံ သတ္တုကံ ဝဓိံ။
‘‘‘ယော စ ဥပ္ပတိတံ အတ္ထံ၊ န ခိပ္ပမနုဗုဇ္ဈတိ၊
သော ဟညတေ မန္ဒမတိ၊ စောရောဝ ဂိရိဂဗ္ဘရေ။
‘‘‘ယော စ ဥပ္ပတိတံ အတ္ထံ၊ ခိပ္ပမေဝ နိဗောဓတိ၊
မုစ္စတေ သတ္တုသမ္ဗာဓာ၊ တဒါဟံ သတ္တုကာ ယထာ’။
‘‘တဒါဟံ ပါတယိတွာန၊ ဂိရိဒုဂ္ဂမှိ သတ္တုကံ၊
သန္တိကံ သေတဝတ္ထာနံ၊ ဥပေတွာ ပဗ္ဗဇိံ အဟံ။
‘‘သဏ္ဍာသေန စ ကေသေ မေ၊ လုဉ္စိတွာ သဗ္ဗသော တဒါ၊
ပဗ္ဗဇိတွာန သမယံ၊ အာစိက္ခိံသု နိရန္တရံ။
‘‘တတော တံ ဥဂ္ဂဟေတွာဟံ၊ နိသီဒိတွာန ဧကိကာ၊
သမယံ တံ ဝိစိန္တေသိံ၊ သုဝါနော မာနုသံ ကရံ။
‘‘ဆိန္နံ ¶ ¶ ဂယှ သမီပေ မေ၊ ပါတယိတွာ အပက္ကမိ၊
ဒိသွာ နိမိတ္တမလဘိံ၊ ဟတ္ထံ တံ ပုဠဝါကုလံ။
‘‘တတော ¶ ဥဋ္ဌာယ သံဝိဂ္ဂါ၊ အပုစ္ဆိံ သဟဓမ္မိကေ၊
တေ အဝေါစုံ ဝိဇာနန္တိ၊ တံ အတ္ထံ သကျဘိက္ခဝေါ။
‘‘သာဟံ တမတ္ထံ ပုစ္ဆိဿံ၊ ဥပေတွာ ဗုဒ္ဓသာဝကေ၊
တေ မမာဒါယ ဂစ္ဆိံသု၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကံ။
‘‘သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ ခန္ဓာယတနဓာတုယော၊
အသုဘာနိစ္စဒုက္ခာတိ၊ အနတ္တာတိ စ နာယကော။
‘‘တဿ ဓမ္မံ သုဏိတွာဟံ၊ ဓမ္မစက္ခုံ ဝိသောဓယိံ၊
တတော ဝိညာတသဒ္ဓမ္မာ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပသမ္ပဒံ။
‘‘အာယာစိတော တဒါ အာဟ၊ ‘ဧဟိ ဘဒ္ဒေ’တိ နာယကော၊
တဒါဟံ ဥပသမ္ပန္နာ၊ ပရိတ္တံ တောယမဒ္ဒသံ။
‘‘ပါဒပက္ခာလနေနာဟံ ¶ ၊ ဉတွာ သဥဒယဗ္ဗယံ၊
တထာ သဗ္ဗေပိ သင်္ခါရေ၊ ဤဒိသံ စိန္တယိံ [သင်္ခါရာ၊ ဣတိ သံစိန္တယိံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] တဒါ။
‘‘တတော စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ၊ အနုပါဒါယ သဗ္ဗသော၊
ခိပ္ပာဘိညာနမဂ္ဂံ မေ၊ တဒါ ပညာပယီ ဇိနော။
‘‘ဣဒ္ဓီသု စ ဝသီ ဟောမိ၊ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ၊
ပရစိတ္တာနိ ဇာနာမိ၊ သတ္ထုသာသနကာရိကာ။
‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊
ခေပေတွာ အာသဝေ သဗ္ဗေ၊ ဝိသုဒ္ဓါသိံ သုနိမ္မလာ။
‘‘ပရိစိဏ္ဏော ¶ မယာ သတ္ထာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ၊
ဩဟိတော ဂရုကော ဘာရော၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။
‘‘ယဿတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတာ၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော။
‘‘အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တီသု၊ ပဋိဘာနေ တထေဝ စ၊
ဉာဏံ မေ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သာသနေ။
‘‘ကိလေသာ ¶ ဈာပိတာ မယှံ၊ ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
နာဂီဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ၊ မမ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ¶ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ ဘဒ္ဒါကုဏ္ဍလကေသာ ဘိက္ခုနီ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကုဏ္ဍလကေသာထေရိယာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ကိသာဂေါတမီထေရီအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘တဒါဟံ ¶ ဟံသဝတိယံ၊ ဇာတာ အညတရေ ကုလေ၊
ဥပေတွာ တံ နရဝရံ၊ သရဏံ သမုပါဂမိံ။
‘‘ဓမ္မဉ္စ တဿ အဿောသိံ၊ စတုသစ္စူပသဉှိတံ၊
မဓုရံ ပရမဿာဒံ၊ ဝဋ္ဋသန္တိသုခါဝဟံ [စိတ္တသန္တိ … (သျာ။)]။
‘‘တဒါ စ ဘိက္ခုနိံ ဝီရော၊ လူခစီဝရဓာရိနိံ၊
ဌပေန္တော ဧတဒဂ္ဂမှိ၊ ဝဏ္ဏယီ ပုရိသုတ္တမော။
‘‘ဇနေတွာနပ္ပကံ ¶ ပီတိံ၊ သုတွာ ဘိက္ခုနိယာ ဂုဏေ၊
ကာရံ ကတွာန ဗုဒ္ဓဿ၊ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ။
‘‘နိပစ္စ မုနိဝရံ တံ၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ၊
တဒါနုမောဒိ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဌာနလာဘာယ နာယကော။
‘‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒါ၊ ဩရသာ ဓမ္မနိမ္မိတာ၊
ကိသာဂေါတမီ [ဂေါတမီ နာမ (သီ။ က။)] နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝိကာ’။
‘‘တံ ¶ သုတွာ မုဒိတာ ဟုတွာ၊ ယာဝဇီဝံ တဒါ ဇိနံ၊
မေတ္တစိတ္တာ ပရိစရိံ၊ ပစ္စယေဟိ ဝိနာယကံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ဣမမှိ ¶ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊
ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။
‘‘ဥပဋ္ဌာကော ¶ မဟေသိဿ၊ တဒါ အာသိ နရိဿရော၊
ကာသိရာဇာ ကိကီ နာမ၊ ဗာရာဏသိပုရုတ္တမေ။
‘‘ပဉ္စမီ တဿ ဓီတာသိံ၊ ဓမ္မာ နာမေန ဝိဿုတာ၊
ဓမ္မံ သုတွာ ဇိနဂ္ဂဿ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမရောစယိံ။
‘‘အနုဇာနိ န နော တာတော၊ အဂါရေဝ တဒါ မယံ၊
ဝီသဝဿသဟဿာနိ၊ ဝိစရိမှ အတန္ဒိတာ။
‘‘ကောမာရိဗြဟ္မစရိယံ၊ ရာဇကညာ သုခေဓိတာ၊
ဗုဒ္ဓါပဋ္ဌာနနိရတာ၊ မုဒိတာ သတ္တ ဓီတရော။
‘‘သမဏီ သမဏဂုတ္တာ စ၊ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုဒါယိကာ၊
ဓမ္မာ စေဝ သုဓမ္မာ စ၊ သတ္တမီ သင်္ဃဒါယိကာ။
‘‘ခေမာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ၊ ပဋာစာရာ စ ကုဏ္ဍလာ၊
အဟဉ္စ ဓမ္မဒိန္နာ စ၊ ဝိသာခါ ဟောတိ သတ္တမီ။
‘‘တေဟိ ကမ္မေဟိ သုကတေဟိ၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတာ သေဋ္ဌိကုလေ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတေ အဓနေ နဋ္ဌေ [နီစေ (သျာ။)၊ နိဒ္ဓေ (ပီ။)]၊ ဂတာ စ သဓနံ ကုလံ။
‘‘ပတိံ ဌပေတွာ သေသာ မေ၊ ဒေဿန္တိ အဓနာ ဣတိ၊
ယဒါ စ ပသူတာ [သသုတာ (သီ။ ပီ။)] အာသိံ၊ သဗ္ဗေသံ ဒယိတာ တဒါ။
‘‘ယဒါ ¶ သော တရုဏော ဘဒ္ဒေါ [ပုတ္တော (သီ။ သျာ။)]၊ ကောမလကော [ကောမာရကော (သျာ။)၊ ကောမလင်္ဂေါ (သီ။ ပီ။)] သုခေဓိတော၊
သပါဏမိဝ ကန္တော မေ၊ တဒါ ယမဝသံ ဂတော။
‘‘သောကဋ္ဋာ ¶ ဒီနဝဒနာ ¶ ၊ အဿုနေတ္တာ ရုဒမ္မုခါ၊
မတံ ကုဏပမာဒါယ၊ ဝိလပန္တီ ဂမာမဟံ။
‘‘တဒါ ဧကေန သန္ဒိဋ္ဌာ၊ ဥပေတွာဘိသက္ကုတ္တမံ၊
အဝေါစံ ဒေဟိ ဘေသဇ္ဇံ၊ ပုတ္တသဉ္ဇီဝနန္တိ ဘော။
‘‘န ဝိဇ္ဇန္တေ မတာ ယသ္မိံ၊ ဂေဟေ သိဒ္ဓတ္ထကံ တတော၊
အာဟရာတိ ဇိနော အာဟ၊ ဝိနယောပါယကောဝိဒေါ။
‘‘တဒါ ¶ ဂမိတွာ သာဝတ္ထိံ၊ န လဘိံ တာဒိသံ ဃရံ၊
ကုတော သိဒ္ဓတ္ထကံ တသ္မာ၊ တတော လဒ္ဓါ သတိံ အဟံ။
‘‘ကုဏပံ ဆဍ္ဍယိတွာန၊ ဥပေသိံ လောကနာယကံ၊
ဒူရတောဝ မမံ ဒိသွာ၊ အဝေါစ မဓုရဿရော။
‘‘‘ယော စ ဝဿသတံ ဇီဝေ၊ အပဿံ ဥဒယဗ္ဗယံ၊
ဧကာဟံ ဇီဝိတံ သေယျော၊ ပဿတော ဥဒယဗ္ဗယံ။
‘‘‘န ဂါမဓမ္မော နိဂမဿ ဓမ္မော၊ န စာပိယံ ဧကကုလဿ ဓမ္မော၊
သဗ္ဗဿ လောကဿ သဒေဝကဿ၊ ဧသေဝ ဓမ္မော ယဒိဒံ အနိစ္စတာ’။
‘‘သာဟံ သုတွာနိမာ [သဟသုတွာနိမာ (က။)] ဂါထာ၊ ဓမ္မစက္ခုံ ဝိသောဓယိံ၊
တတော ဝိညာတသဒ္ဓမ္မာ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘တထာ ပဗ္ဗဇိတာ သန္တီ၊ ယုဉ္ဇန္တီ ဇိနသာသနေ၊
န စိရေနေဝ ကာလေန၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ဣဒ္ဓီသု ¶ စ ဝသီ ဟောမိ၊ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ၊
ပရစိတ္တာနိ ဇာနာမိ၊ သတ္ထုသာသနကာရိကာ။
‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊
ခေပေတွာ အာသဝေ သဗ္ဗေ၊ ဝိသုဒ္ဓါသိံ သုနိမ္မလာ။
‘‘ပရိစိဏ္ဏော မယာ သတ္ထာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ၊
ဩဟိတော ဂရုကော ဘာရော၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။
‘‘ယဿတ္ထာယ ¶ ¶ ပဗ္ဗဇိတာ၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော။
‘‘အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တီသု၊ ပဋိဘာနေ တထေဝ စ၊
ဉာဏံ မေ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ ဝါဟသာ။
‘‘သင်္ကာရကူဋာ အာဟိတွာ၊ သုသာနာ ရထိယာပိ စ၊
တတော သင်္ဃာဋိကံ ကတွာ၊ လူခံ ဓာရေမိ စီဝရံ။
‘‘ဇိနော တသ္မိံ ဂုဏေ တုဋ္ဌော၊ လူခစီဝရဓာရဏေ၊
ဌပေသိ ဧတဒဂ္ဂမှိ၊ ပရိသာသု ဝိနာယကော။
‘‘ကိလေသာ ¶ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ ¶ သုဒံ ကိသာဂေါတမီ ဘိက္ခုနီ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကိသာဂေါတမီထေရိယာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဓမ္မဒိန္နာထေရီအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ကုလေ အညတရေ အဟုံ၊
ပရကမ္မကာရီ အာသိံ၊ နိပကာ သီလသံဝုတာ။
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ၊ သုဇာတော အဂ္ဂသာဝကော၊
ဝိဟာရာ အဘိနိက္ခမ္မ၊ ပိဏ္ဍပါတာယ [ပတ္တမာဒါယ (က။)] ဂစ္ဆတိ။
‘‘ဃဋံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တီ၊ တဒါ ဥဒကဟာရိကာ၊
တံ ဒိသွာ အဒဒံ ပူပံ၊ ပသန္နာ သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာ တတ္ထေဝ၊ နိသိန္နော ပရိဘုဉ္ဇိ သော၊
တတော နေတွာန တံ ဂေဟံ၊ အဒါသိံ တဿ ဘောဇနံ။
‘‘တတော ¶ မေ အယျကော တုဋ္ဌော၊ အကရီ သုဏိသံ သကံ၊
သဿုယာ သဟ ဂန္တွာန၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒယိံ။
‘‘တဒါ သော ဓမ္မကထိကံ၊ ဘိက္ခုနိံ ပရိကိတ္တယံ၊
ဌပေသိ ဧတဒဂ္ဂမှိ၊ တံ သုတွာ မုဒိတာ အဟံ။
‘‘နိမန္တယိတွာ ¶ သုဂတံ၊ သသင်္ဃံ လောကနာယကံ၊
မဟာဒါနံ ဒဒိတွာန၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ။
‘‘တတော ¶ မံ သုဂတော အာဟ၊ ဃနနိန္နာဒသုဿရော [ဃနနိန္နာဒသုဿရေ (က။)]၊
‘မမုပဋ္ဌာနနိရတေ၊ သသင်္ဃပရိဝေသိကေ။
‘‘‘သဒ္ဓမ္မဿဝနေ ¶ ယုတ္တေ၊ ဂုဏဝဒ္ဓိတမာနသေ၊
ဘဒ္ဒေ ဘဝဿု မုဒိတာ၊ လစ္ဆသေ ပဏိဓီဖလံ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒါ၊ ဩရသာ ဓမ္မနိမ္မိတာ၊
ဓမ္မဒိန္နာတိ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝိကာ’။
‘‘တံ သုတွာ မုဒိတာ ဟုတွာ၊ ယာဝဇီဝံ မဟာမုနိံ၊
မေတ္တစိတ္တာ ပရိစရိံ၊ ပစ္စယေဟိ ဝိနာယကံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊
ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။
‘‘ဥပဋ္ဌာကော မဟေသိဿ၊ တဒါ အာသိ နရိဿရော၊
ကာသိရာဇာ ကိကီ နာမ၊ ဗာရာဏသိပုရုတ္တမေ။
‘‘ဆဋ္ဌာ တဿာသဟံ ဓီတာ၊ သုဓမ္မာ ဣတိ ဝိဿုတာ၊
ဓမ္မံ သုတွာ ဇိနဂ္ဂဿ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမရောစယိံ။
‘‘အနုဇာနိ န နော တာတော၊ အဂါရေဝ တဒါ မယံ၊
ဝီသဝဿသဟဿာနိ၊ ဝိစရိမှ အတန္ဒိတာ။
တတိယံ ဘာဏဝါရံ။
‘‘ကောမာရိဗြဟ္မစရိယံ ¶ ¶ ၊ ရာဇကညာ သုခေဓိတာ၊
ဗုဒ္ဓါပဋ္ဌာနနိရတာ၊ မုဒိတာ သတ္တ ဓီတရော။
‘‘သမဏီ သမဏဂုတ္တာ စ၊ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုဒါယိကာ၊
ဓမ္မာ စေဝ သုဓမ္မာ စ၊ သတ္တမီ သင်္ဃဒါယိကာ။
‘‘ခေမာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ၊ ပဋာစာရာ စ ကုဏ္ဍလာ၊
ဂေါတမီ စ အဟဉ္စေဝ၊ ဝိသာခါ ဟောတိ သတ္တမီ။
‘‘တေဟိ ကမ္မေဟိ သုကတေဟိ၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ ¶ ¶ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဂိရိဗ္ဗဇပုရုတ္တမေ၊
ဇာတာ သေဋ္ဌိကုလေ ဖီတေ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနေ။
‘‘ယဒါ ရူပဂုဏူပေတာ၊ ပဌမေ ယောဗ္ဗနေ ဌိတာ၊
တဒါ ပရကုလံ ဂန္တွာ၊ ဝသိံ သုခသမပ္ပိတာ။
‘‘ဥပေတွာ လောကသရဏံ၊ သုဏိတွာ ဓမ္မဒေသနံ၊
အနာဂါမိဖလံ ပတ္တော၊ သာမိကော မေ သုဗုဒ္ဓိမာ။
‘‘တဒါဟံ အနုဇာနေတွာ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
န စိရေနေဝ ကာလေန၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘တဒါ ဥပါသကော သော မံ၊ ဥပဂန္တွာ အပုစ္ဆထ၊
ဂမ္ဘီရေ နိပုဏေ ပဉှေ၊ တေ သဗ္ဗေ ဗျာကရိံ အဟံ။
‘‘ဇိနော တသ္မိံ ဂုဏေ တုဋ္ဌော၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ၊
‘ဘိက္ခုနိံ ဓမ္မကထိကံ၊ နာညံ ပဿာမိ ဧဒိသိံ။
‘ဓမ္မဒိန္နာ ¶ ယထာ ဓီရာ၊ ဧဝံ ဓာရေထ ဘိက္ခဝေါ’၊
‘‘ဧဝါဟံ ပဏ္ဍိတာ ဟောမိ [ဇာတာ (သီ။)၊ နာမ (သျာ။)]၊ နာယကေနာနုကမ္ပိတာ။
‘‘ပရိစိဏ္ဏော မယာ သတ္ထာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ၊
ဩဟိတော ဂရုကော ဘာရော၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။
‘‘ယဿတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတာ၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော။
‘‘ဣဒ္ဓီသု ¶ စ ဝသီ ဟောမိ၊ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ၊
ပရစိတ္တာနိ ဇာနာမိ၊ သတ္ထုသာသနကာရိကာ။
‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊
ခေပေတွာ အာသဝေ သဗ္ဗေ၊ ဝိသုဒ္ဓါသိံ သုနိမ္မလာ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ ဓမ္မဒိန္နာ ဘိက္ခုနီ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဓမ္မဒိန္နာထေရိယာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ သကုလာထေရီအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော ¶ ¶ နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘ဟိတာယ သဗ္ဗသတ္တာနံ၊ သုခါယ ဝဒတံ ဝရော၊
အတ္ထာယ ပုရိသာဇညော၊ ပဋိပန္နော သဒေဝကေ။
‘‘ယသဂ္ဂပတ္တော ¶ သိရိမာ၊ ကိတ္တိဝဏ္ဏဂတော ဇိနော၊
ပူဇိတော သဗ္ဗလောကဿ၊ ဒိသာသဗ္ဗာသု ဝိဿုတော။
‘‘ဥတ္တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော သော၊ ဝီတိဝတ္တကထံကထော၊
သမ္ပုဏ္ဏမနသင်္ကပ္ပော၊ ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘အနုပ္ပန္နဿ မဂ္ဂဿ၊ ဥပ္ပာဒေတာ နရုတ္တမော၊
အနက္ခာတဉ္စ အက္ခာသိ၊ အသဉ္ဇာတဉ္စ သဉ္ဇနီ။
‘‘မဂ္ဂညူ စ မဂ္ဂဝိဒူ၊ မဂ္ဂက္ခာယီ နရာသဘော၊
မဂ္ဂဿ ကုသလော သတ္ထာ၊ သာရထီနံ ဝရုတ္တမော။
‘‘မဟာကာရုဏိကော သတ္ထာ၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ နာယကော၊
နိမုဂ္ဂေ ကာမပင်္ကမှိ၊ သမုဒ္ဓရတိ ပါဏိနေ။
‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ဇာတာ ခတ္တိယနန္ဒနာ၊
သုရူပါ သဓနာ စာပိ၊ ဒယိတာ စ သိရီမတီ။
‘‘အာနန္ဒဿ ¶ မဟာရညော၊ ဓီတာ ပရမသောဘဏာ၊
ဝေမာတာ [ဝေမာတု (သီ။)] ဘဂိနီ စာပိ၊ ပဒုမုတ္တရနာမိနော။
‘‘ရာဇကညာဟိ ¶ သဟိတာ၊ သဗ္ဗာဘရဏဘူသိတာ၊
ဥပါဂမ္မ မဟာဝီရံ၊ အဿောသိံ ဓမ္မဒေသနံ။
‘‘တဒါ ဟိ သော လောကဂရု၊ ဘိက္ခုနိံ ဒိဗ္ဗစက္ခုကံ၊
ကိတ္တယံ ပရိသာမဇ္ဈေ [စတုပရိသာယ မဇ္ဈေ (သျာ။)]၊ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ တံ။
‘‘သုဏိတွာ တမဟံ ဟဋ္ဌာ၊ ဒါနံ ဒတွာန သတ္ထုနော၊
ပူဇိတွာန စ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ အပတ္ထယိံ။
‘‘တတော အဝေါစ မံ သတ္ထာ၊ ‘နန္ဒေ လစ္ဆသိ ပတ္ထိတံ၊
ပဒီပဓမ္မဒါနာနံ၊ ဖလမေတံ သုနိစ္ဆိတံ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ¶ ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒါ၊ ဩရသာ ဓမ္မနိမ္မိတာ၊
သကုလာ နာမ နာမေန [သကုလာတိ စ နာမေန (သျာ။)]၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝိကာ’။
‘‘တေန ¶ ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသော၊
ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝဒတံ ဝရော။
‘‘ပရိဗ္ဗာဇကိနီ အာသိံ၊ တဒါဟံ ဧကစာရိနီ၊
ဘိက္ခာယ ဝိစရိတွာန၊ အလဘိံ တေလမတ္တကံ။
‘‘တေန ဒီပံ ပဒီပေတွာ၊ ဥပဋ္ဌိံ သဗ္ဗသံဝရိံ၊
စေတိယံ ဒွိပဒဂ္ဂဿ [ဒိပဒဂ္ဂဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘တေန ¶ ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ယတ္ထ ယတ္ထူပပဇ္ဇာမိ၊ တဿ ကမ္မဿ ဝါဟသာ၊
ပဇ္ဇလန္တိ [သဉ္ဇလန္တိ (သျာ။ က။)၊ သံစရန္တိ (ပီ။)] မဟာဒီပါ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဂတာယ မေ။
‘‘တိရောကုဋ္ဋံ ¶ တိရောသေလံ၊ သမတိဂ္ဂယှ ပဗ္ဗတံ၊
ပဿာမဟံ ယဒိစ္ဆာမိ၊ ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဝိသုဒ္ဓနယနာ ဟောမိ၊ ယသသာ စ ဇလာမဟံ၊
သဒ္ဓါပညာဝတီ စေဝ၊ ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတာ ဝိပ္ပကုလေ အဟံ၊
ပဟူတဓနဓညမှိ၊ မုဒိတေ ရာဇပူဇိတေ။
‘‘အဟံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နာ၊ သဗ္ဗာဘရဏဘူသိတာ၊
ပုရပ္ပဝေသေ သုဂတံ၊ ဝါတပါနေ ဌိတာ အဟံ။
‘‘ဒိသွာ ဇလန္တံ ယသသာ၊ ဒေဝမနုဿသက္ကတံ၊
အနုဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နံ၊ လက္ခဏေဟိ ဝိဘူသိတံ။
‘‘ဥဒဂ္ဂစိတ္တာ သုမနာ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမရောစယိံ၊
န စိရေနေဝ ကာလေန၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ဣဒ္ဓီသု ¶ စ ဝသီ ဟောမိ၊ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ၊
ပရစိတ္တာနိ ဇာနာမိ၊ သတ္ထုသာသနကာရိကာ။
‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊
ခေပေတွာ အာသဝေ သဗ္ဗေ၊ ဝိသုဒ္ဓါသိံ သုနိမ္မလာ။
‘‘ပရိစိဏ္ဏော ¶ မယာ သတ္ထာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ၊
ဩဟိတော ဂရုကော ဘာရော၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။
‘‘ယဿတ္ထာယ ¶ ပဗ္ဗဇိတာ၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော။
‘‘တတော မဟာကာရုဏိကော၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ၊
ဒိဗ္ဗစက္ခုကာနံ အဂ္ဂါ၊ သကုလာတိ နရုတ္တမော။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ သကုလာ ဘိက္ခုနီ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သကုလာထေရိယာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ နန္ဒာထေရီအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော ¶ နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘ဩဝါဒကော ဝိညာပကော၊ တာရကော သဗ္ဗပါဏိနံ၊
ဒေသနာကုသလော ဗုဒ္ဓါ၊ တာရေသိ ဇနတံ ဗဟုံ။
‘‘အနုကမ္ပကော ¶ ကာရုဏိကော၊ ဟိတေသီ သဗ္ဗပါဏိနံ၊
သမ္ပတ္တေ တိတ္ထိယေ သဗ္ဗေ၊ ပဉ္စသီလေ ပတိဋ္ဌပိ။
‘‘ဧဝံ နိရာကုလံ အာသိ၊ သုညတံ တိတ္ထိယေဟိ စ၊
ဝိစိတ္တံ အရဟန္တေဟိ၊ ဝသီဘူတေဟိ တာဒိဘိ။
‘‘ရတနာနဋ္ဌပညာသံ ¶ ၊ ဥဂ္ဂတောဝ မဟာမုနိ၊
ကဉ္စနဂ္ဃိယသင်္ကာသော၊ ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏော။
‘‘ဝဿသတသဟဿာနိ၊ အာယု ဝိဇ္ဇတိ တာဝဒေ၊
တာဝတာ တိဋ္ဌမာနော သော၊ တာရေသိ ဇနတံ ဗဟုံ။
‘‘တဒါဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ဇာတာ သေဋ္ဌိကုလေ အဟုံ၊
နာနာရတနပဇ္ဇောတေ၊ မဟာသုခသမပ္ပိတာ။
‘‘ဥပေတွာ တံ မဟာဝီရံ၊ အဿောသိံ ဓမ္မဒေသနံ၊
အမတံ ပရမဿာဒံ၊ ပရမတ္ထနိဝေဒကံ။
‘‘တဒါ နိမန္တယိတွာန၊ သသင်္ဃံ လောကနာယကံ၊
ဒတွာ တဿ မဟာဒါနံ၊ ပသန္နာ သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ဈာယိနီနံ ¶ ဘိက္ခုနီနံ၊ အဂ္ဂဋ္ဌာနမပတ္ထယိံ၊
နိပစ္စ သိရသာ ဓီရံ၊ သသင်္ဃံ လောကနာယကံ။
‘‘တဒါ အဒန္တဒမကော၊ တိလောကသရဏော ပဘူ၊
ဗျာကာသိ နရသာရထိ၊ ‘လစ္ဆသေ တံ သုပတ္ထိတံ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ¶ ဓမ္မေသု ဒါယာဒါ၊ ဩရသာ ဓမ္မနိမ္မိတာ၊
နန္ဒာတိ နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝိကာ’။
‘‘တံ ¶ သုတွာ မုဒိတာ ဟုတွာ၊ ယာဝဇီဝံ တဒါ ဇိနံ၊
မေတ္တစိတ္တာ ပရိစရိံ၊ ပစ္စယေဟိ ဝိနာယကံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘တတော စုတာ ယာမမဂံ၊ တတောဟံ တုသိတံ ဂတာ [အဂံ (သီ။ ပီ။ က။)]၊
တတော စ နိမ္မာနရတိံ၊ ဝသဝတ္တိပုရံ တတော [ဂတာ (သျာ။)]။
‘‘ယတ္ထ ယတ္ထူပပဇ္ဇာမိ၊ တဿ ကမ္မဿ ဝါဟသာ၊
တတ္ထ တတ္ထေဝ ရာဇူနံ၊ မဟေသိတ္တမကာရယိံ။
‘‘တတော စုတာ မနုဿတ္တေ၊ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိနံ၊
မဏ္ဍလီနဉ္စ ရာဇူနံ၊ မဟေသိတ္တမကာရယိံ။
‘‘သမ္ပတ္တိံ ¶ အနုဘောတွာန၊ ဒေဝေသု မနုဇေသု စ၊
သဗ္ဗတ္ထ သုခိတာ ဟုတွာ၊ နေကကပ္ပေသု သံသရိံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ၊ သုရမ္မေ [ပုရသ္မိံ (သျာ။)] ကပိလဝှယေ၊
ရညော သုဒ္ဓါဒနဿာဟံ၊ ဓီတာ အာသိံ အနိန္ဒိတာ။
‘‘သိရိယာ [သိရိံဝ (သီ။)၊ ရံသိရိဝ (သျာ။)] ရူပိနိံ ဒိသွာ၊ နန္ဒိတံ အာသိ တံ ကုလံ၊
တေန နန္ဒာတိ မေ နာမံ၊ သုန္ဒရံ ပဝရံ အဟု။
‘‘ယုဝတီနဉ္စ သဗ္ဗာသံ၊ ကလျာဏီတိ စ ဝိဿုတာ၊
တသ္မိမ္ပိ နဂရေ ရမ္မေ၊ ဌပေတွာ တံ ယသောဓရံ။
‘‘ဇေဋ္ဌော ¶ ဘာတာ တိလောကဂ္ဂေါ၊ ပစ္ဆိမော [မဇ္ဈိမော (ပီ။)] အရဟာ တထာ၊
ဧကာကိနီ ဂဟဋ္ဌာဟံ၊ မာတရာ ပရိစောဒိတာ။
‘‘‘သာကိယမှိ ¶ ကုလေ ဇာတာ၊ ပုတ္တေ ဗုဒ္ဓါနုဇာ တုဝံ၊
နန္ဒေနပိ ဝိနာ ဘူတာ၊ အဂါရေ ကိံ နု အစ္ဆသိ။
‘‘‘ဇရာဝသာနံ ယောဗ္ဗညံ၊ ရူပံ အသုစိသမ္မတံ၊
ရောဂန္တမပိစာရောဂျံ၊ ဇီဝိတံ မရဏန္တိကံ။
‘‘‘ဣဒမ္ပိ တေ သုဘံ ရူပံ၊ သသီကန္တံ မနောဟရံ၊
ဘူသနာနံ အလင်္ကာရံ၊ သိရိသင်္ဃာဋသန္နိဘံ။
‘‘‘ပုဉ္ဇိတံ ¶ လောကသာရံဝ၊ နယနာနံ ရသာယနံ၊
ပုညာနံ ကိတ္တိဇနနံ၊ ဥက္ကာကကုလနန္ဒနံ။
‘‘‘န စိရေနေဝ ကာလေန၊ ဇရာ သမဓိသေဿတိ [သမဘိဘောဿတိ (သီ။ သျာ။)၊ သမဓိဟေဿတိ (ပီ။)]၊
ဝိဟာယ ဂေဟံ ကာရုညေ [ကာရုညေ (သီ။ ပီ။)၊ ပါရယှိံ (သျာ။)]၊ စရ ဓမ္မမနိန္ဒိတေ’။
‘‘သုတွာဟံ မာတု ဝစနံ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
ဒေဟေန န တု စိတ္တေန၊ ရူပယောဗ္ဗနလာဠိတာ။
‘‘မဟတာ စ ပယတ္တေန၊ ဈာနဇ္ဈေန ပရံ မမ၊
ကာတုဉ္စ ဝဒတေ မာတာ၊ န စာဟံ တတ္ထ ဥဿုကာ။
‘‘တတော မဟာကာရုဏိကော၊ ဒိသွာ မံ ကာမလာလသံ [ကမလာနနံ (သျာ။)]၊
နိဗ္ဗိန္ဒနတ္ထံ ရူပသ္မိံ၊ မမ စက္ခုပထေ ဇိနော။
‘‘သကေန အာနုဘာဝေန၊ ဣတ္ထိံ မာပေသိ သောဘိနိံ၊
ဒဿနီယံ သုရုစိရံ၊ မမတောပိ သုရူပိနိံ။
‘‘တမဟံ ¶ ¶ ဝိမှိတာ ဒိသွာ၊ အတိဝိမှိတဒေဟိနိံ၊
စိန္တယိံ သဖလံ မေတိ၊ နေတ္တလာဘဉ္စ မာနုသံ။
‘‘တမဟံ ဧဟိ သုဘဂေ၊ ယေနတ္ထော တံ ဝဒေဟိ မေ၊
ကုလံ တေ နာမဂေါတ္တဉ္စ၊ ဝဒ မေ ယဒိ တေ ပိယံ။
‘န ¶ ဝဉ္စကာလော သုဘဂေ [ပဉှကာလော သုဘဏေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ဥစ္ဆင်္ဂေ မံ နိဝါသယ၊
သီဒန္တီဝ မမင်္ဂါနိ၊ ပသုပ္ပယ မုဟုတ္တကံ’။
‘‘တတော သီသံ မမင်္ကေ သာ၊ ကတွာ သယိ သုလောစနာ၊
တဿာ နလာဋေ ပတိတာ၊ လုဒ္ဓါ [လူတာ (သျာ။)] ပရမဒါရုဏာ။
‘‘သဟ တဿာ နိပါတေန၊ ပိဠကာ ဥပပဇ္ဇထ၊
ပဂ္ဃရိံသု ပဘိန္နာ စ၊ ကုဏပါ ပုဗ္ဗလောဟိတာ။
‘‘ပဘိန္နံ ဝဒနဉ္စာပိ၊ ကုဏပံ ပူတိဂန္ဓနံ၊
ဥဒ္ဓုမာတံ ဝိနိလဉ္စ၊ ပုဗ္ဗဉ္စာပိ သရီရကံ။
‘‘သာ ပဝေဒိတသဗ္ဗင်္ဂီ၊ နိဿသန္တီ မုဟုံ မုဟုံ၊
ဝေဒယန္တီ သကံ ဒုက္ခံ၊ ကရုဏံ ပရိဒေဝယိ။
‘‘‘ဒုက္ခေန ¶ ဒုက္ခိတာ ဟောမိ၊ ဖုသယန္တိ စ ဝေဒနာ၊
မဟာဒုက္ခေ နိမုဂ္ဂမှိ၊ သရဏံ ဟောဟိ မေ သခီ’။
‘‘‘ကုဟိံ ဝဒနသောဘံ တေ၊ ကုဟိံ တေ တုင်္ဂနာသိကာ၊
တမ္ဗဗိမ္ဗဝရောဋ္ဌံ တေ၊ ဝဒနံ တေ ကုဟိံ ဂတံ။
‘‘‘ကုဟိံ သသီနိဘံ ဝဏ္ဏံ၊ ကမ္ဗုဂီဝါ ကုဟိံ ဂတာ၊
ဒေါဠာလောလာဝ [ဒါမာမာလဉ္စ (သျာ။)၊ ဒေါလောလုလ္လာဝ (က။)] တေ ကဏ္ဏာ၊ ဝေဝဏ္ဏံ သမုပါဂတာ။
‘‘‘မကုဠခါရကာကာရာ ¶ [မကုလမ္ဗုရူဟာကာရာ (သီ။)၊ မကုဠပဒုမာကာရာ (သျာ။)]၊ ကလိကာဝ [ကလသာဝ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပယောဓရာ၊
ပဘိန္နာ ပူတိကုဏပါ၊ ဒုဋ္ဌဂန္ဓိတ္တမာဂတာ။
‘‘‘ဝေဒိမဇ္ဈာဝ သုဿောဏီ [တနုမဇ္ဈာ ပုထုဿောဏီ (သီ။ သျာ။)၊ ဝေဒိမဇ္ဈာ ပုထုဿောဏီ (ပီ။)]၊ သူနာဝ နီတကိဗ္ဗိသာ၊
ဇာတာ အမေဇ္ဈဘရိတာ၊ အဟော ရူပမသဿတံ။
‘‘‘သဗ္ဗံ သရီရသဉ္ဇာတံ၊ ပူတိဂန္ဓံ ဘယာနကံ၊
သုသာနမိဝ ဗီဘစ္ဆံ၊ ရမန္တေ ယတ္ထ ဗာလိသာ’။
‘‘တဒါ ¶ မဟာကာရုဏိကော၊ ဘာတာ မေ လောကနာယကော၊
ဒိသွာ သံဝိဂ္ဂစိတ္တံ မံ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘အာတုရံ ¶ ကုဏပံ ပူတိံ၊ ပဿ နန္ဒေ သမုဿယံ၊
အသုဘာယ စိတ္တံ ဘာဝေဟိ၊ ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။
‘‘‘ယထာ ဣဒံ တထာ ဧတံ၊ ယထာ ဧတံ တထာ ဣဒံ၊
ဒုဂ္ဂန္ဓံ ပူတိကံ ဝါတိ၊ ဗာလာနံ အဘိနန္ဒိတံ။
‘‘‘ဧဝမေတံ အဝေက္ခန္တီ၊ ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတာ၊
တတော သကာယ ပညာယ၊ အဘိနိဗ္ဗိဇ္ဈ ဒက္ခသိ’။
‘‘တတောဟံ အတိသံဝိဂ္ဂါ၊ သုတွာ ဂါထာ သုဘာသိတာ၊
တတြဋ္ဌိတာဝဟံ သန္တီ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ယတ္ထ ယတ္ထ နိသိန္နာဟံ၊ သဒါ ဈာနပရာယနာ၊
ဇိနော တသ္မိံ ဂုဏေ တုဋ္ဌော၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝါ။
‘‘သွာဂတံ ¶ ¶ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ နန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဇနပဒကလျာဏီ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နန္ဒာထေရိယာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ သောဏာထေရီအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘တဒါ သေဋ္ဌိကုလေ ဇာတာ၊ သုခိတာ ပူဇိတာ ပိယာ၊
ဥပေတွာ တံ မုနိဝရံ၊ အဿောသိံ မဓုရံ ဝစံ။
‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယာနဂ္ဂံ၊ ဝဏ္ဏေသိ [ဝဏ္ဏေတိ (သျာ။)] ဘိက္ခုနိံ ဇိနော၊
တံ သုတွာ မုဒိတာ ဟုတွာ၊ ကာရံ ကတွာန သတ္ထုနော။
‘‘အဘိဝါဒိယ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဌာနံ တံ ပတ္ထယိံ တဒါ၊
အနုမောဒိ မဟာဝီရော၊ ‘သိဇ္ဈတံ ပဏိဓီ တဝ။
‘‘‘သတသဟဿိတော ¶ ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ¶ ¶ ဓမ္မေသု ဒါယာဒါ၊ ဩရသာ ဓမ္မနိမ္မိတာ၊
သောဏာတိ နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝိကာ’။
‘‘တံ သုတွာ မုဒိတာ ဟုတွာ၊ ယာဝဇီဝံ တဒါ ဇိနံ၊
မေတ္တစိတ္တာ ပရိစရိံ၊ ပစ္စယေဟိ ဝိနာယကံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒါနိ၊ ဇာတာ သေဋ္ဌိကုလေ အဟံ၊
သာဝတ္ထိယံ ပုရဝရေ၊ ဣဒ္ဓေ ဖီတေ မဟဒ္ဓနေ။
‘‘ယဒါ ¶ စ ယောဗ္ဗနပ္ပတ္တာ၊ ဂန္တွာ ပတိကုလံ အဟံ၊
ဒသ ပုတ္တာနိ အဇနိံ၊ သုရူပါနိ ဝိသေသတော။
‘‘သုခေဓိတာ စ တေ သဗ္ဗေ၊ ဇနနေတ္တမနောဟရာ၊
အမိတ္တာနမ္ပိ ရုစိတာ၊ မမ ပဂေဝ တေ ပိယာ။
‘‘တတော မယှံ အကာမာယ၊ ဒသပုတ္တပုရက္ခတော၊
ပဗ္ဗဇိတ္ထ သ မေ ဘတ္တာ၊ ဒေဝဒေဝဿ သာသနေ။
‘‘တဒေကိကာ ဝိစိန္တေသိံ၊ ဇီဝိတေနာလမတ္ထု မေ၊
စတ္တာယ ပတိပုတ္တေဟိ၊ ဝုဍ္ဎာယ စ ဝရာကိယာ။
‘‘အဟမ္ပိ တတ္ထ ဂစ္ဆိဿံ၊ သမ္ပတ္တော ယတ္ထ မေ ပတိ၊
ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘တတော စ မံ ဘိက္ခုနိယော၊ ဧကံ ဘိက္ခုနုပဿယေ၊
ဝိဟာယ ဂစ္ဆုမောဝါဒံ၊ တာပေဟိ ဥဒကံ ဣတိ။
‘‘တဒါ ¶ ဥဒကမာဟိတွာ၊ ဩကိရိတွာန ကုမ္ဘိယာ၊
စုလ္လေ ဌပေတွာ အာသီနာ၊ တတော စိတ္တံ သမာဒဟိံ။
‘‘ခန္ဓေ အနိစ္စတော ဒိသွာ၊ ဒုက္ခတော စ အနတ္တတော၊
ခေပေတွာ အာသဝေ သဗ္ဗေ၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘တဒါဂန္တွာ ဘိက္ခုနိယော၊ ဥဏှောဒကမပုစ္ဆိသုံ၊
တေဇောဓာတုမဓိဋ္ဌာယ၊ ခိပ္ပံ သန္တာပယိံ ဇလံ။
‘‘ဝိမှိတာ ¶ ¶ တာ ဇိနဝရံ၊ ဧတမတ္ထမသာဝယုံ၊
တံ သုတွာ မုဒိတော နာထော၊ ဣမံ ဂါထံ အဘာသထ။
‘‘‘ယော စ ဝဿသတံ ဇီဝေ၊ ကုသီတော ဟီနဝီရိယော၊
ဧကာဟံ ဇီဝိတံ သေယျော၊ ဝီရိယမာရဘတော ဒဠှံ’။
‘‘အာရာဓိတော မဟာဝီရော၊ မယာ သုပ္ပဋိပတ္တိယာ၊
အာရဒ္ဓဝီရိယာနဂ္ဂံ၊ မမာဟ သ မဟာမုနိ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ¶ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ သောဏာ ဘိက္ခုနီ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သောဏာထေရိယာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဘဒ္ဒကာပိလာနီထေရီအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော ¶ နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ [သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ (သီ။ ပီ။)]၊
ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။
‘‘တဒါဟု ဟံသဝတိယံ၊ ဝိဒေဟော နာမ နာမတော [နာမကော (သျာ။ ပီ။)]၊
သေဋ္ဌီ ပဟူတရတနော၊ တဿ ဇာယာ အဟောသဟံ။
‘‘ကဒါစိ သော နရာဒိစ္စံ၊ ဥပေစ္စ သပရိဇ္ဇနော၊
ဓမ္မမဿောသိ ဗုဒ္ဓဿ၊ သဗ္ဗဒုက္ခဘယပ္ပဟံ [ဒုက္ခက္ခယာဝဟံ (သျာ။)]။
‘‘သာဝကံ ဓုတဝါဒါနံ၊ အဂ္ဂံ ကိတ္တေသိ နာယကော၊
သုတွာ သတ္တာဟိကံ ဒါနံ၊ ဒတွာ ဗုဒ္ဓဿ တာဒိနော။
‘‘နိပစ္စ သိရသာ ပါဒေ၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ၊
သ ဟာသယန္တော ပရိသံ၊ တဒါ ဟိ နရပုင်္ဂဝေါ။
‘‘သေဋ္ဌိနော အနုကမ္ပာယ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ၊
‘လစ္ဆသေ ပတ္ထိတံ ဌာနံ၊ နိဗ္ဗုတော ဟောဟိ ပုတ္တက။
‘‘‘သတသဟဿိတော ¶ ¶ ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘တံ သုတွာ မုဒိတော ဟုတွာ၊ ယာဝဇီဝံ တဒါ ဇိနံ၊
မေတ္တစိတ္တော ပရိစရိ၊ ပစ္စယေဟိ ဝိနာယကံ။
‘‘သာသနံ ¶ ဇောတယိတွာန၊ သော မဒ္ဒိတွာ ကုတိတ္ထိယေ၊
ဝေနေယျံ ဝိနယိတွာ စ၊ နိဗ္ဗုတော သော သသာဝကော။
‘‘နိဗ္ဗုတေ ¶ တမှိ လောကဂ္ဂေ၊ ပူဇနတ္ထာယ သတ္ထုနော၊
ဉာတိမိတ္တေ သမာနေတွာ၊ သဟ တေဟိ အကာရယိ။
‘‘သတ္တယောဇနိကံ ထူပံ၊ ဥဗ္ဗိဒ္ဓံ ရတနာမယံ၊
ဇလန္တံ သတရံသိံဝ၊ သာလရာဇံဝ ဖုလ္လိတံ။
‘‘သတ္တသတသဟဿာနိ၊ ပါတိယော [စာတိယော (သျာ။)] တတ္ထ ကာရယိ၊
နဠဂ္ဂီ ဝိယ ဇောတန္တီ [ဇောတန္တေ (သျာ။ ပီ။)]၊ ရတနေဟေဝ သတ္တဟိ။
‘‘ဂန္ဓတေလေန ပူရေတွာ၊ ဒီပါနုဇ္ဇလယီ တဟိံ၊
ပူဇနတ္ထာယ [ပူဇတ္ထာယ (သီ။ က။)] မဟေသိဿ၊ သဗ္ဗဘူတာနုကမ္ပိနော။
‘‘သတ္တသတသဟဿာနိ၊ ပုဏ္ဏကုမ္ဘာနိ ကာရယိ၊
ရတနေဟေဝ ပုဏ္ဏာနိ၊ ပူဇနတ္ထာယ မဟေသိနော။
‘‘မဇ္ဈေ အဋ္ဌဋ္ဌကုမ္ဘီနံ၊ ဥဿိတာ ကဉ္စနဂ္ဃိယော၊
အတိရောစန္တိ ဝဏ္ဏေန၊ သရဒေဝ ဒိဝါကရော။
‘‘စတုဒွါရေသု သောဘန္တိ၊ တောရဏာ ရတနာမယာ၊
ဥဿိတာ ဖလကာ ရမ္မာ၊ သောဘန္တိ ရတနာမယာ။
‘‘ဝိရောစန္တိ ပရိက္ခိတ္တာ [ပရိက္ခာယော (သျာ။)]၊ အဝဋံသာ သုနိမ္မိတာ၊
ဥဿိတာနိ ပဋာကာနိ၊ ရတနာနိ ဝိရောစရေ။
‘‘သုရတ္တံ သုကတံ စိတ္တံ၊ စေတိယံ ရတနာမယံ၊
အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန၊ သသဉ္ဈောဝ [သသဇ္ဈာဝ (သျာ။ က။)၊ သသဉ္ဇာဝ (ပီ။)] ဒိဝါကရော။
‘‘ထူပဿ ¶ ¶ ဝေဒိယော တိဿော၊ ဟရိတာလေန ပူရယိ၊
ဧကံ မနောသိလာယေကံ၊ အဉ္ဇနေန စ ဧကိကံ။
‘‘ပူဇံ ¶ ဧတာဒိသံ ရမ္မံ၊ ကာရေတွာ ဝရဝါဒိနော၊
အဒါသိ ဒါနံ သင်္ဃဿ၊ ယာဝဇီဝံ ယထာဗလံ။
‘‘သဟာဝ သေဋ္ဌိနာ တေန၊ တာနိ ပုညာနိ သဗ္ဗသော၊
ယာဝဇီဝံ ကရိတွာန၊ သဟာဝ သုဂတိံ ဂတာ။
‘‘သမ္ပတ္တိယောနုဘောတွာန၊ ဒေဝတ္တေ အထ မာနုသေ၊
ဆာယာ ဝိယ သရီရေန၊ သဟ တေနေဝ သံသရိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ¶ ကပ္ပေ၊ ဝိပဿီ နာမ နာယကော၊
ဥပ္ပဇ္ဇိ စာရုဒဿနော၊ သဗ္ဗဓမ္မဝိပဿကော။
‘‘တဒါယံ ဗန္ဓုမတိယံ၊ ဗြာဟ္မဏော သာဓုသမ္မတော၊
အဍ္ဎော သန္တော ဂုဏေနာပိ [သတ္ထာဂမေနာသိ (သီ။)]၊ ဓနေန စ သုဒုဂ္ဂတော။
‘‘တဒါပိ တဿာဟံ အာသိံ၊ ဗြာဟ္မဏီ သမစေတသာ၊
ကဒါစိ သော ဒိဇဝရော၊ သင်္ဂမေသိ မဟာမုနိံ။
‘‘နိသိန္နံ ဇနကာယမှိ၊ ဒေသေန္တံ အမတံ ပဒံ၊
သုတွာ ဓမ္မံ ပမုဒိတော၊ အဒါသိ ဧကသာဋကံ။
‘‘ဃရမေကေန ဝတ္ထေန၊ ဂန္တွာနေတံ သ မဗြဝိ [မမဗြဝိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
‘အနုမောဒ မဟာပုညံ [မဟာပညေ (သီ။)၊ မဟာပုညေ (သျာ။ က။)]၊ ဒိန္နံ ဗုဒ္ဓဿ သာဋကံ’။
‘‘တဒါဟံ အဉ္ဇလိံ ကတွာ၊ အနုမောဒိံ သုပီဏိတာ [သုဝိဒိတာ (သျာ။)၊ သုပီတိယာ (က။)]၊
‘သုဒိန္နော သာဋကော သာမိ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ တာဒိနော’။
‘‘သုခိတော ¶ သဇ္ဇိတော ဟုတွာ၊ သံသရန္တော ဘဝါဘဝေ၊
ဗာရာဏသိပုရေ ရမ္မေ၊ ရာဇာ အာသိ မဟီပတိ။
‘‘တဒါ ¶ တဿ မဟေသီဟံ၊ ဣတ္ထိဂုမ္ဗဿ ဥတ္တမာ၊
တဿာတိ ဒယိတာ [တဿာဝိ ဒုတိယိကာ (သျာ။)] အာသိံ၊ ပုဗ္ဗသ္နေဟေန ဘတ္တုနော [စုတ္တရိ (သျာ။ ပီ။ က။)]။
‘‘ပိဏ္ဍာယ ဝိစရန္တေ တေ [သော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ အဋ္ဌ ပစ္စေကနာယကေ၊
ဒိသွာ ပမုဒိတော ဟုတွာ၊ ဒတွာ ပိဏ္ဍံ မဟာရဟံ။
‘‘ပုနော နိမန္တယိတွာန၊ ကတွာ ရတနမဏ္ဍပံ၊
ကမ္မာရေဟိ ကတံ ပတ္တံ [ကတံ ဆတ္တံ (သီ။)၊ ကတမဋ္ဌံ (သျာ။)]၊ သောဝဏ္ဏံ ဝတ တတ္တကံ။
‘‘သမာနေတွာန တေ သဗ္ဗေ၊ တေသံ ဒါနမဒါသိ သော၊
သောဏ္ဏာသနေ ပဝိဋ္ဌာနံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘တမ္ပိ ¶ ဒါနံ သဟာဒါသိံ၊ ကာသိရာဇေနဟံ တဒါ၊
ပုနာဟံ ဗာရာဏသိယံ၊ ဇာတာ ကာသိကဂါမကေ။
‘‘ကုဋုမ္ဗိကကုလေ ¶ ဖီတေ၊ သုခိတော သော သဘာတုကော၊
ဇေဋ္ဌဿ ဘာတုနော ဇာယာ၊ အဟောသိံ သုပတိဗ္ဗတာ။
‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာန၊ ကနိယဿ မမ ဘတ္တုနော [ဘတ္တုကနိယသော (သျာ။)]၊
ဘာဂန္နံ တဿ ဒတွာန၊ အာဂတေ တမှိ ပါဝဒိံ။
‘‘နာဘိနန္ဒိတ္ထ သော ဒါနံ၊ တတော တဿ အဒါသဟံ၊
ဥခါ [ဗုဒ္ဓါ (သျာ။)] အာနိယ တံ အန္နံ၊ ပုနော တဿေဝ သော အဒါ။
‘‘တဒန္နံ ဆဍ္ဍယိတွာန၊ ဒုဋ္ဌာ ဗုဒ္ဓဿဟံ တဒါ၊
ပတ္တံ ကလလပုဏ္ဏံ တံ၊ အဒါသိံ တဿ တာဒိနော။
‘‘ဒါနေ ¶ စ ဂဟဏေ စေဝ၊ အပစေ ပဒုသေပိ စ၊
သမစိတ္တမုခံ ဒိသွာ၊ တဒါဟံ သံဝိဇိံ ဘုသံ။
‘‘ပုနော ¶ ပတ္တံ ဂဟေတွာန၊ သောဓယိတွာ သုဂန္ဓိနာ၊
ပသန္နစိတ္တာ ပူရေတွာ၊ သဃတံ သက္ကရံ အဒံ။
‘‘ယတ္ထ ယတ္ထူပပဇ္ဇာမိ၊ သုရူပါ ဟောမိ ဒါနတော၊
ဗုဒ္ဓဿ အပကာရေန၊ ဒုဂ္ဂန္ဓာ ဝဒနေန စ။
‘‘ပုန ကဿပဝီရဿ၊ နိဓာယန္တမှိ စေတိယေ၊
သောဝဏ္ဏံ ဣဋ္ဌကံ ဝရံ၊ အဒါသိံ မုဒိတာ အဟံ။
‘‘စတုဇ္ဇာတေန ဂန္ဓေန၊ နိစယိတွာ တမိဋ္ဌကံ၊
မုတ္တာ ဒုဂ္ဂန္ဓဒေါသမှာ၊ သဗ္ဗင်္ဂသုသမာဂတာ။
‘‘သတ္တပါတိသဟဿာနိ၊ ရတနေဟေဝ သတ္တဟိ၊
ကာရေတွာ ဃတပူရာနိ၊ ဝဋ္ဋီနိ [ဝဋ္ဋီယော (သီ။)] စ သဟဿသော။
‘‘ပက္ခိပိတွာ ပဒီပေတွာ၊ ဌပယိံ သတ္တပန္တိယော၊
ပူဇနတ္ထံ လောကနာထဿ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘တဒါပိ တမှိ ပုညမှိ၊ ဘာဂိနီယိ ဝိသေသတော၊
ပုန ကာသီသု သဉ္ဇာတော၊ သုမိတ္တာ ဣတိ ဝိဿုတော။
‘‘တဿာဟံ ဘရိယာ အာသိံ၊ သုခိတာ သဇ္ဇိတာ ပိယာ၊
တဒါ ပစ္စေကမုနိနော၊ အဒါသိံ ဃနဝေဌနံ။
‘‘တဿာပိ ¶ ¶ ဘာဂိနီ အာသိံ၊ မောဒိတွာ ဒါနမုတ္တမံ၊
ပုနာပိ ကာသိရဋ္ဌမှိ၊ ဇာတော ကောလိယဇာတိယာ။
‘‘တဒါ ¶ ကောလိယပုတ္တာနံ၊ သတေဟိ သဟ ပဉ္စဟိ၊
ပဉ္စပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ၊ သတာနိ သမုပဋ္ဌဟိ။
‘‘တေမာသံ တပ္ပယိတွာန [ဝါသယိတွာန (သျာ။ ပီ။)]၊ အဒါသိ စ တိစီဝရေ [တိစီဝရံ (သျာ။)]၊
ဇာယာ တဿ တဒါ အာသိံ၊ ပုညကမ္မပထာနုဂါ။
‘‘တတော ¶ စုတော အဟု ရာဇာ၊ နန္ဒော နာမ မဟာယသော၊
တဿာပိ မဟေသီ အာသိံ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ။
‘‘တဒါ ရာဇာ ဘဝိတွာန၊ ဗြဟ္မဒတ္တော မဟီပတိ၊
ပဒုမဝတီပုတ္တာနံ၊ ပစ္စေကမုနိနံ တဒါ။
‘‘သတာနိ ပဉ္စနူနာနိ၊ ယာဝဇီဝံ ဥပဋ္ဌဟိံ၊
ရာဇုယျာနေ နိဝါသေတွာ၊ နိဗ္ဗုတာနိ စ ပူဇယိံ။
‘‘စေတိယာနိ စ ကာရေတွာ၊ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥဘော မယံ၊
ဘာဝေတွာ အပ္ပမညာယော၊ ဗြဟ္မလောကံ အဂမှသေ။
‘‘တတော စုတော မဟာတိတ္ထေ၊ သုဇာတော ပိပ္ဖလာယနော၊
မာတာ သုမနဒေဝီတိ၊ ကောသိဂေါတ္တော ဒိဇော ပိတာ။
‘‘အဟံ မဒ္ဒေ ဇနပဒေ၊ သာကလာယ ပုရုတ္တမေ၊
ကပ္ပိလဿ ဒိဇဿာသိံ၊ ဓီတာ မာတာ သုစီမတိ။
‘‘ဃနကဉ္စနဗိမ္ဗေန၊ နိမ္မိနိတွာန မံ ပိတာ၊
အဒါ ကဿပဓီရဿ၊ ကာမေဟိ ဝဇ္ဇိတဿမံ။
‘‘ကဒါစိ သော ကာရုဏိကော၊ ဂန္တွာ ကမ္မန္တပေက္ခကော၊
ကာကာဒိကေဟိ ခဇ္ဇန္တေ၊ ပါဏေ ဒိသွာန သံဝိဇိ။
‘‘ဃရေဝါဟံ ¶ တိလေ ဇာတေ၊ ဒိသွာနာတပတာပနေ၊
ကိမိ ကာကေဟိ ခဇ္ဇန္တေ၊ သံဝေဂမလဘိံ တဒါ။
‘‘တဒါ သော ပဗ္ဗဇီ ဓီရော၊ အဟံ တမနုပဗ္ဗဇိံ၊
ပဉ္စဝဿာနိ နိဝသိံ၊ ပရိဗ္ဗာဇဝတေ [ပရိဗ္ဗာဇပထေ (သျာ။ ပီ။)] အဟံ။
‘‘ယဒါ ¶ ပဗ္ဗဇိတာ အာသိ၊ ဂေါတမီ ဇိနပေါသိကာ၊
တဒါဟံ တမုပဂန္တွာ၊ ဗုဒ္ဓေန အနုသာသိတာ။
‘‘န ¶ စိရေနေဝ ကာလေန၊ အရဟတ္တမပါပုဏိံ၊
အဟော ကလျာဏမိတ္တတ္တံ၊ ကဿပဿ သိရီမတော။
‘‘သုတော ဗုဒ္ဓဿ ဒါယာဒေါ၊ ကဿပေါ သုသမာဟိတော၊
ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ယော ဝေဒိ၊ သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတိ။
‘‘အထော ¶ ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော၊ အဘိညာဝေါသိတော မုနိ၊
ဧတာဟိ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ၊ တေဝိဇ္ဇော ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။
‘‘တထေဝ ဘဒ္ဒကာပိလာနီ [ဘဒ္ဒါကာပိလာနီ (သီ။ ပီ။)]၊ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနီ၊
ဓာရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇိတွာ မာရံ သဝါဟနံ။
‘‘ဒိသွာ အာဒီနဝံ လောကေ၊ ဥဘော ပဗ္ဗဇိတာ မယံ၊
တျမှ ခီဏာသဝါ ဒန္တာ၊ သီတိဘူတာမှ နိဗ္ဗုတာ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ¶ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ ဘဒ္ဒကာပိလာနီ ဘိက္ခုနီ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘဒ္ဒကာပိလာနီထေရိယာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ ယသောဓရာထေရီအပဒါနံ
ဧကသ္မိံ သမယေ ရမ္မေ၊ ဣဒ္ဓေ ရာဇဂဟေ ပုရေ၊
ပဗ္ဘာရမှိ ဝရေကမှိ၊ ဝသန္တေ နရနာယကေ။
ဝသန္တိယာ တမှိ နဂရေ၊ ရမ္မေ ဘိက္ခုနုပဿယေ၊
ယသောဓရာဘိက္ခုနိယာ၊ ဧဝံ အာသိ ဝိတက္ကိတံ။
‘‘သုဒ္ဓါဒနော မဟာရာဇာ၊ ဂေါတမီ စ ပဇာပတီ၊
အဘိညာတာ မဟာထေရာ၊ ထေရိယော စ မဟိဒ္ဓိကာ။
‘‘သန္တိံ ¶ ဂတာဝ အာသုံ တေ၊ ဒီပစ္စီဝ နိရာသဝါ၊
လောကနာထေ ဓရန္တေဝ၊ အဟမ္ပိ စ သိဝံ ပဒံ။
‘‘ဂမိဿာမီတိ ¶ စိန္တေတွာ၊ ပဿန္တီ အာယုမတ္တနော၊
ပဿိတွာ အာယုသင်္ခါရံ၊ တဒဟေဝ ခယံ ဂတံ။
‘‘ပတ္တစီဝရမာဒါယ၊ နိက္ခမိတွာ သကဿမာ၊
ပုရက္ခတာ ဘိက္ခုနီဘိ၊ သတေဟိ သဟဿေဟိ သာ [သဟ ပဉ္စဟိ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘မဟိဒ္ဓိကာ မဟာပညာ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပသင်္ကမိ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ၊ သတ္ထုနော စက္ကလက္ခဏေ၊
နိသိန္နာ ဧကမန္တမှိ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘‘အဋ္ဌသတ္တတိဝဿာဟံ၊ ပစ္ဆိမော ဝတ္တတေ ဝယော [ပစ္ဆိမာ ဝတ္တယိ ဝယာ (သျာ။)]၊
ပဗ္ဘာရမှိ အနုပ္ပတ္တာ၊ အာရောစေမိ မဟာမုနိ။
‘‘‘ပရိပက္ကော ဝယော မယှံ၊ ပရိတ္တံ မမ ဇီဝိတံ၊
ပဟာယ ဝေါ ဂမိဿာမိ၊ ကတံ မေ သရဏမတ္တနော။
‘‘‘ဝယမှိ ပစ္ဆိမေ ကာလေ၊ မရဏံ ဥပရုဒ္ဓတိ၊
အဇ္ဇရတ္တိံ မဟာဝီရ၊ ပါပုဏိဿာမိ နိဗ္ဗုတိံ။
‘‘‘နတ္ထိ ဇာတိ ဇရာ ဗျာဓိ၊ မရဏဉ္စ မဟာမုနေ၊
အဇရာမရဏံ ပုရံ၊ ဂမိဿာမိ အသင်္ခတံ။
‘‘‘ယာဝတာ ပရိသာ နာမ၊ သမုပါသန္တိ သတ္ထုနော၊
အပရာဓမဇာနန္တီ [သစေ မေတ္ထိ (သီ။)၊ ပဇာနန္တီ (က။)]၊ ခမန္တံ သမ္မုခါ မုနေ။
‘‘‘သံသရိတွာ ¶ ¶ စ သံသာရေ၊ ခလိတဉ္စေ မမံ တယိ၊
အာရောစေမိ မဟာဝီရ၊ အပရာဓံ ခမဿု မေ’။
‘‘သုတွာန ဝစနံ တဿာ၊ မုနိန္ဒော ဣဒမဗြဝိ၊
‘ကိမုတ္တရံ တေ ဝက္ခာမိ၊ နိဗ္ဗာနာယ ဝဇန္တိယာ။
‘‘‘ဣဒ္ဓိဉ္စာပိ နိဒဿေဟိ၊ မမ သာသနကာရိကေ၊
ပရိသာနဉ္စ သဗ္ဗာသံ၊ ကင်္ခံ ဆိန္ဒဿု ယာဝတာ’။
‘‘သုတွာ တံ မုနိနော ဝါစံ၊ ဘိက္ခုနီ သာ ယသောဓရာ၊
ဝန္ဒိတွာ မုနိရာဇံ တံ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘‘ယသောဓရာ ¶ အဟံ ဝီရ၊ အဂါရေ တေ ပဇာပတိ၊
သာကိယမှိ ကုလေ ဇာတာ၊ ဣတ္ထိအင်္ဂေ ပတိဋ္ဌိတာ။
‘‘‘ထီနံ သတသဟဿာနံ၊ နဝုတီနံ ဆဒုတ္တရိ၊
အဂါရေ တေ အဟံ ဝီရ၊ ပါမောက္ခာ သဗ္ဗာ ဣဿရာ။
‘‘‘ရူပါစာရဂုဏူပေတာ ¶ ၊ ယောဗ္ဗနဋ္ဌာ ပိယံဝဒါ၊
သဗ္ဗာ မံ အပစာယန္တိ၊ ဒေဝတာ ဝိယ မာနုသာ။
‘‘‘ကညာသတသဟဿပမုခါ၊ သကျပုတ္တနိဝေသနေ၊
သမာနသုခဒုက္ခတာ၊ ဒေဝတာ ဝိယ နန္ဒနေ။
‘‘‘ကာမဓာတုမတိက္ကမ္မ [ကာမဓာတုမတိက္ကန္တာ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)]၊ သဏ္ဌိတာ ရူပဓာတုယာ၊
ရူပေန သဒိသာ နတ္ထိ၊ ဌပေတွာ လောကနာယကံ။
‘‘‘သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ၊ ဣဒ္ဓိံ ဒဿေသိ သတ္ထုနော၊
နေကာ နာနာဝိဓာကာရာ၊ မဟာဣဒ္ဓီပိ ဒဿယီ [ဧဝမာဒီနိ ဝတွာန၊ ဥပတိတွာန အမ္ဗရံ၊ ဣဒ္ဓီ အနေကာ ဒဿေသိ၊ ဗုဒ္ဓါနုညာ ယသောဓရာ၊ (သီ။)]။
‘‘‘စက္ကဝါဠသမံ ကာယံ၊ သီသံ ဥတ္တရတော ကုရု၊
ဥဘော ပက္ခာ ဒုဝေ ဒီပါ၊ ဇမ္ဗုဒီပံ သရီရတော။
‘‘‘ဒက္ခိဏဉ္စ သရံ ပိဉ္ဆံ၊ နာနာသာခါ တု ပတ္တကာ၊
စန္ဒဉ္စ သူရိယဉ္စက္ခိ၊ မေရုပဗ္ဗတတော သိခံ။
‘‘‘စက္ကဝါလဂိရိံ ¶ တုဏ္ဍံ၊ ဇမ္ဗုရုက္ခံ သမူလကံ၊
ဗီဇမာနာ ဥပါဂန္တွာ၊ ဝန္ဒန္တီ လောကနာယကံ။
‘‘‘ဟတ္ထိဝဏ္ဏံ တထေဝဿံ၊ ပဗ္ဗတံ ဇလဓိံ တထာ၊
စန္ဒိမံ သူရိယံ မေရုံ၊ သက္ကဝဏ္ဏဉ္စ ဒဿယိ။
‘‘‘ယသောဓရာ ¶ အဟံ ဝီရ၊ ပါဒေ ဝန္ဒာမိ စက္ခုမ၊
သဟဿလောကဓာတူနံ၊ ဖုလ္လပဒ္မေန ဆာဒယိ။
‘‘‘ဗြဟ္မဝဏ္ဏဉ္စ မာပေတွာ၊ ဓမ္မံ ဒေသေသိ သုညတံ၊
ယသောဓရာ အဟံ ဝီရ၊ ပါဒေ ဝန္ဒာမိ စက္ခုမ။
‘‘‘ဣဒ္ဓီသု စ ဝသီ ဟောမိ၊ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ၊
စေတောပရိယဉာဏဿ၊ ဝသီ ဟောမိ မဟာမုနိ။
‘‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ¶ ဇာနာမိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊
သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏာ၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘‘အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တီသု၊ ပဋိဘာနေ တထေဝ စ၊
ဉာဏံ မယှံ မဟာဝီရ၊ ဥပ္ပန္နံ တဝ သန္တိကေ။
‘‘‘ပုဗ္ဗာနံ လောကနာထာနံ၊ သင်္ဂမံ တေ နိဒဿိတံ [သုဒဿိတံ (သျာ။ ပီ။ က။)]၊
အဓိကာရံ ဗဟုံ မယှံ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနေ။
‘‘‘ယံ ¶ မယှံ ပူရိတံ ကမ္မံ၊ ကုသလံ သရသေ မုနေ၊
တုယှတ္ထာယ မဟာဝီရ၊ ပုညံ ဥပစိတံ မယာ။
‘‘‘အဘဗ္ဗဋ္ဌာနေ ဝဇ္ဇေတွာ၊ ဝါရယိတွာ အနာစရံ၊
တုယှတ္ထာယ မဟာဝီရ၊ သဉ္စတ္တံ ဇီဝိတံ မယာ။
‘‘‘နေကကောဋိသဟဿာနိ ¶ ၊ ဘရိယတ္ထာယဒါသိ မံ၊
န တတ္ထ ဝိမနာ ဟောမိ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနိ။
‘‘‘နေကကောဋိသဟဿာနိ၊ ဥပကာရာယဒါသိ မံ၊
န တတ္ထ ဝိမနာ ဟောမိ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနိ။
‘‘‘နေကကောဋိသဟဿာနိ၊ ဘောဇနတ္ထာယဒါသိ မံ၊
န တတ္ထ ဝိမနာ ဟောမိ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနိ။
‘‘‘နေကကောဋိသဟဿာနိ၊ ဇီဝိတာနိ ပရိစ္စဇိံ၊
ဘယမောက္ခံ ကရိဿန္တိ၊ ဒဒါမိ မမ ဇီဝိတံ။
‘‘‘အင်္ဂဂတေ [အင်္ဂေ ဧဝံ (က။)] အလင်္ကာရေ၊ ဝတ္ထေ နာနာဝိဓေ ဗဟူ၊
ဣတ္ထိမဏ္ဍေ န ဂူဟာမိ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနိ။
‘‘‘ဓနဓညပရိစ္စာဂံ ¶ ၊ ဂါမာနိ နိဂမာနိ စ၊
ခေတ္တံ ပုတ္တာ စ ဓီတာ စ၊ ပရိစ္စတ္တာ မဟာမုနိ။
‘‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ဂဝါ စာပိ၊ ဒါသိယော ပရိစာရိကာ၊
တုယှတ္ထာယ မဟာဝီရ၊ ပရိစ္စတ္တာ အသင်္ခိယာ။
‘‘‘ယံ မယှံ ပဋိမန္တေသိ [ပတိမန္တေသိ (သီ။)]၊ ဒါနံ ဒဿာမိ ယာစကေ၊
ဝိမနံ မေ န ပဿာမိ၊ ဒဒတော ဒါနမုတ္တမံ။
‘‘‘နာနာဝိဓံ ¶ ဗဟုံ ဒုက္ခံ၊ သံသာရေ စ ဗဟုဗ္ဗိဓေ၊
တုယှတ္ထာယ မဟာဝီရ၊ အနုဘုတ္တံ အသင်္ခိယံ။
‘‘‘သုခပ္ပတ္တာနုမောဒါမိ၊ န စ ဒုက္ခေသု ဒုမ္မနာ၊
သဗ္ဗတ္ထ တုလိတာ ဟောမိ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနိ။
‘‘‘အနုမဂ္ဂေန ¶ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ယံ ဓမ္မံ အဘိနီဟရိ၊
အနုဘောတွာ သုခံ ဒုက္ခံ၊ ပတ္တော ဗောဓိံ မဟာမုနိ။
‘‘‘ဗြဟ္မဒေဝဉ္စ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဂေါတမံ လောကနာယကံ၊
အညေသံ လောကနာထာနံ၊ သင်္ဂမံ တေ ဗဟုံ မယာ။
‘‘‘အဓိကာရံ ¶ ဗဟုံ မယှံ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနိ၊
ဂဝေသတော ဗုဒ္ဓဓမ္မေ၊ အဟံ တေ ပရိစာရိကာ။
‘‘‘ကပ္ပေ စ သတသဟဿေ၊ စတုရော စ အသင်္ခိယေ၊
ဒီပင်္ကရော မဟာဝီရော၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ လောကနာယကော။
‘‘‘ပစ္စန္တဒေသဝိသယေ၊ နိမန္တေတွာ တထာဂတံ၊
တဿ အာဂမနံ မဂ္ဂံ၊ သောဓေန္တိ တုဋ္ဌမာနသာ။
‘‘‘တေန ကာလေန သော အာသိ၊ သုမေဓော နာမ ဗြာဟ္မဏော၊
မဂ္ဂဉ္စ ပဋိယာဒေသိ၊ အာယတော [အာယတံ (သီ။)] သဗ္ဗဒဿိနော။
‘‘‘တေန ကာလေနဟံ အာသိံ၊ ကညာ ဗြာဟ္မဏသမ္ဘဝါ၊
သုမိတ္တာနာမ နာမေန၊ ဥပဂစ္ဆိံ သမာဂမံ။
‘‘‘အဋ္ဌ ဥပ္ပလဟတ္ထာနိ၊ ပူဇနတ္ထာယ သတ္ထုနော၊
အာဒါယ ဇနသံမဇ္ဈေ၊ အဒ္ဒသံ ဣသိ မုဂ္ဂတံ။
‘‘‘စိရာနုဂတံ ¶ ဒယိတံ [စိရာနုပရိ အာသီနံ (သီ။)]၊ အတိက္ကန္တံ မနောဟရံ၊
ဒိသွာ တဒါ အမညိဿံ၊ သဖလံ ဇီဝိတံ မမ။
‘‘‘ပရက္ကမံ တံ သဖလံ၊ အဒ္ဒသံ ဣသိနော တဒါ၊
ပုဗ္ဗကမ္မေန သမ္ဗုဒ္ဓေ၊ စိတ္တဉ္စာပိ ပသီဒိ မေ။
‘‘‘ဘိယျော ¶ စိတ္တံ ပသာဒေသိံ၊ ဣသေ ဥဂ္ဂတမာနသေ၊
ဒေယျံ အညံ န ပဿာမိ၊ ဒေမိ ပုပ္ဖာနိ တေ ဣသိ။
‘‘‘ပဉ္စဟတ္ထာ ¶ တဝ ဟောန္တု၊ တယော ဟောန္တု မမံ ဣသေ၊
တေန သဒ္ဓိံ သမာ ဟောန္တု၊ ဗောဓတ္ထာယ တဝံ ဣသေ’။
စတုတ္ထံ ဘာဏဝါရံ။
‘‘ဣသိ ဂဟေတွာ ပုပ္ဖာနိ၊ အာဂစ္ဆန္တံ မဟာယသံ၊
ပူဇေသိ ဇနသံမဇ္ဈေ၊ ဗောဓတ္ထာယ မဟာဣသိ။
‘‘ပဿိတွာ ဇနသံမဇ္ဈေ၊ ဒီပင်္ကရော မဟာမုနိ၊
ဝိယာကာသိ မဟာဝီရော၊ ဣသိ မုဂ္ဂတမာနသံ။
‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ဒီပင်္ကရော မဟာမုနိ၊
မမ ကမ္မံ ဝိယာကာသိ၊ ဥဇုဘာဝံ မဟာမုနိ။
‘‘‘သမစိတ္တာ ¶ သမကမ္မာ၊ သမကာရီ ဘဝိဿတိ၊
ပိယာ ဟေဿတိ ကမ္မေန၊ တုယှတ္ထာယ မဟာဣသိ [မဟာဣသေ (သျာ။)]။
‘‘‘သုဒဿနာ သုပိယာ စ၊ မနာပါ ပိယဝါဒိနီ၊
တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒါ၊ ဝိဟရိဿတိ ဣဒ္ဓိကာ။
‘‘‘ယထာပိ ဘဏ္ဍသာမုဂ္ဂံ၊ အနုရက္ခတိ သာမိနော၊
ဧဝံ ကုသလဓမ္မာနံ၊ အနုရက္ခိဿတေ အယံ။
‘‘‘တဿ တေ [တဿ တံ (သျာ။)] အနုကမ္ပန္တီ၊ ပူရယိဿတိ ပါရမီ၊
သီဟောဝ ပဉ္ဇရံ ဘေတွာ [ဟိတွာ (သျာ။)၊ ဟေတွာ (ပီ။)]၊ ပါပုဏိဿတိ ဗောဓိယံ’။
‘‘အပရိမေယျေ ¶ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ မံ ဗုဒ္ဓါ ဝိယာကရီ၊
တံ ဝါစံ အနုမောဒေန္တီ၊ ဧဝံကာရီ ဘဝိံ အဟံ။
‘‘တဿ ¶ ကမ္မဿ သုကတဿ၊ တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
ဒေဝမနုဿကံ ယောနိံ၊ အနုဘောတွာ အသင်္ခိယံ။
‘‘သုခဒုက္ခေနုဘောတွာဟံ၊ ဒေဝေသု မာနုသေသု စ၊
ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ၊ အဇာယိံ သာကိယေ ကုလေ။
‘‘ရူပဝတီ ဘောဂဝတီ၊ ယသသီလဝတီ တတော၊
သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပဒါ ဟောမိ၊ ကုလေသု အဘိသက္ကတာ။
‘‘လာဘံ ¶ သိလောကံ သက္ကာရံ၊ လောကဓမ္မသမာဂမံ၊
စိတ္တဉ္စ ဒုက္ခိတံ နတ္ထိ၊ ဝသာမိ အကုတောဘယာ။
‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ရညော အန္တေပုရေ တဒါ၊
ခတ္တိယာနံ ပုရေ ဝီရ၊ ဥပကာရဉ္စ နိဒ္ဒိသိ။
‘‘ဥပကာရာ စ ယာ နာရီ၊ ယာ စ နာရီ သုခေ ဒုခေ၊
အတ္ထက္ခာယီ စ ယာ နာရီ၊ ယာ စ နာရီနုကမ္ပိကာ။
‘‘ပဉ္စကောဋိသတာ ဗုဒ္ဓါ၊ နဝကောဋိသတာနိ စ၊
ဧတေသံ ဒေဝဒေဝါနံ၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ။
‘‘အဓိကာရံ မဟာ [သဒါ (ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ၊
ဧကာဒသကောဋိသတာ၊ ဗုဒ္ဓါ ဒွါဒသ ကောဋိယော [ဟောန္တိ လောကဂ္ဂနာယကာ (သီ။ သျာ။)၊ ပဏ္ဏာကောဋိသတာနိ စ (ပီ။)]။
‘‘ဧတေသံ ဒေဝဒေဝါနံ၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ၊
အဓိကာရံ မဟာ မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ။
‘‘‘ဝီသကောဋိသတာ ¶ ¶ ဗုဒ္ဓါ၊ တိံသကောဋိသတာနိ စ၊
ဧတေသံ ဒေဝဒေဝါနံ၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ။
‘‘‘အဓိကာရံ မဟာ မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ၊
စတ္တာလီသကောဋိသတာ၊ ပညာသ ကောဋိသတာနိ စ။
‘‘‘ဧတေသံ ¶ ဒေဝဒေဝါနံ၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ၊
အဓိကာရံ မဟာ မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ။
‘‘‘သဋ္ဌိကောဋိသတာ ဗုဒ္ဓါ၊ သတ္တတိကောဋိသတာနိ စ၊
ဧတေသံ ဒေဝဒေဝါနံ၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ။
‘‘‘အဓိကာရံ မဟာ မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ၊
အသီတိကောဋိသတာ ဗုဒ္ဓါ၊ နဝုတိကောဋိသတာနိ စ။
‘‘‘ဧတေသံ ဒေဝဒေဝါနံ၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ၊
အဓိကာရံ မဟာ မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ။
‘‘‘ကောဋိသတသဟဿာနိ၊ ဟောန္တိ လောကဂ္ဂနာယကာ၊
ဧတေသံ ဒေဝဒေဝါနံ၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ။
‘‘‘အဓိကာရံ ¶ မဟာ မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ၊
နဝကောဋိသဟဿာနိ၊ အပရေ လောကနာယကာ။
‘‘‘ဧတေသံ ဒေဝဒေဝါနံ၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ၊
အဓိကာရံ မဟာ မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ။
‘‘‘ကောဋိသတသဟဿာနိ၊ ပဉ္စာသီတိမဟေသိနံ၊
ပဉ္စာသီတိကောဋိသတာ၊ သတ္တတိံသာ စ ကောဋိယော။
‘‘‘ဧတေသံ ¶ ဒေဝဒေဝါနံ၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ၊
အဓိကာရံ မဟာ မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ။
‘‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဝီတရာဂါ [ဓုတရာဂါ (ပီ။ က။)]၊ အဋ္ဌဋ္ဌမကကောဋိယော [အဋ္ဌမတ္တက… (သီ။)၊ အဋ္ဌမတ္ထက… (သျာ။)]၊
အဓိကာရံ မဟာ မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ။
‘‘‘ခီဏာသဝါ ဝီတမလာ၊ အသင်္ခိယာ ဗုဒ္ဓသာဝကာ၊
အဓိကာရံ မဟာ မယှံ၊ ဓမ္မရာဇ သုဏောဟိ မေ။
‘‘‘ဧဝံ ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏာနံ၊ သဒါ ဓမ္မဿ စာရိနံ၊
ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။
‘‘‘ဓမ္မံ ¶ စရေ သုစရိတံ၊ န နံ ဒုစ္စရိတံ စရေ၊
ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။
‘‘‘နိဗ္ဗိန္ဒိတွာန သံသာရေ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
သဟဿပရိဝါရေန၊ ပဗ္ဗဇိတွာ အကိဉ္စနာ။
‘‘‘အဂါရံ ဝိဇဟိတွာန၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
အဍ္ဎမာသေ အသမ္ပတ္တေ၊ စတုသစ္စမပါပုဏိံ။
‘‘‘စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ၊ ပစ္စယံ သယနာသနံ၊
ဥပနေန္တိ ဗဟူ ဇနာ၊ သာဂရေယေဝ ဦမိယော။
‘‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝါ။
‘‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ¶ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’။
‘‘ဧဝံ ဗဟုဝိဓံ ဒုက္ခံ၊ သမ္ပတ္တီ စ ဗဟုဗ္ဗိဓာ၊
ဝိသုဒ္ဓိဘာဝံ သမ္ပတ္တာ၊ လဘာမိ သဗ္ဗသမ္ပဒါ။
‘‘ယာ ¶ ဒဒါတိ သကတ္တာနံ၊ ပုညတ္ထာယ မဟေသိနော၊
သဟာယသမ္ပဒါ ဟောန္တိ၊ နိဗ္ဗာနပဒမသင်္ခတံ။
‘‘ပရိက္ခီဏံ အတီတဉ္စ၊ ပစ္စုပ္ပန္နံ အနာဂတံ၊
သဗ္ဗကမ္မံ မမံ ခီဏံ၊ ပါဒေ ဝန္ဒာမိ စက္ခုမ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ ယသောဓရာ ဘိက္ခုနီ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ယသောဓရာထေရိယာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ယသောဓရာပမုခဒသဘိက္ခုနီသဟဿအပဒါနံ
‘‘ကပ္ပေ ¶ စ သတသဟဿေ၊ စတုရော စ အသင်္ခိယေ၊
ဒီပင်္ကရော နာမ ဇိနော၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ လောကနာယကော။
‘‘ဒီပင်္ကရော မဟာဝီရော၊ ဝိယာကာသိ ဝိနာယကော၊
သုမေဓဉ္စ သုမိတ္တဉ္စ၊ သမာနသုခဒုက္ခတံ။
‘‘သဒေဝကဉ္စ ¶ ပဿန္တော၊ ဝိစရန္တော သဒေဝကံ၊
တေသံ ပကိတ္တနေ အမှေ၊ ဥပဂမ္မ သမာဂမံ။
‘‘အမှံ ¶ သဗ္ဗပတိ ဟောဟိ [သဗ္ဗာ ပတီ ဟောန္တိ (ပီ။)]၊ အနာဂတသမာဂမေ၊
သဗ္ဗာဝ တုယှံ ဘရိယာ၊ မနာပါ ပိယဝါဒိကာ။
‘‘ဒါနံ သီလမယံ သဗ္ဗံ၊ ဘာဝနာ စ သုဘာဝိတာ၊
ဒီဃရတ္တဉ္စ နော [ဒီဃရတ္တမိဒံ (သျာ။ က။)] သဗ္ဗံ၊ ပရိစ္စတ္တံ မဟာမုနေ။
‘‘ဂန္ဓံ ဝိလေပနံ မာလံ၊ ဒီပဉ္စ ရတနာမယံ၊
ယံကိဉ္စိ ပတ္ထိတံ သဗ္ဗံ၊ ပရိစ္စတ္တံ မဟာမုနိ။
‘‘အညံ ဝါပိ ကတံ ကမ္မံ၊ ပရိဘောဂဉ္စ မာနုသံ၊
ဒီဃရတ္တဉှိ နော သဗ္ဗံ၊ ပရိစ္စတ္တံ မဟာမုနိ။
‘‘အနေကဇာတိသံသာရံ၊ ဗဟုံ ပုညမ္ပိ နော ကတံ၊
ဣဿရမနုဘောတွာန၊ သံသရိတွာ ဘဝါဘဝေ။
‘‘ပစ္ဆိမေ ¶ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ၊ သကျပုတ္တနိဝေသနေ၊
နာနာကုလူပပန္နာယော၊ အစ္ဆရာ ကာမဝဏ္ဏိနီ။
‘‘လာဘဂ္ဂေန ယသံ ပတ္တာ၊ ပူဇိတာ သဗ္ဗသက္ကတာ၊
လာဘိယော အန္နပါနာနံ၊ သဒါ သမ္မာနိတာ မယံ။
‘‘အဂါရံ ပဇဟိတွာန၊ ပဗ္ဗဇိမှနဂါရိယံ၊
အဍ္ဎမာသေ အသမ္ပတ္တေ၊ သဗ္ဗာ ပတ္တာမှ နိဗ္ဗုတိံ။
‘‘လာဘိယော အန္နပါနာနံ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ၊
ဥပေန္တိ ပစ္စယာ သဗ္ဗေ၊ သဒါ သက္ကတပူဇိတာ။
‘‘ကိလေသာ ¶ ဈာပိတာ အမှံ…ပေ… ဝိဟရာမ အနာသဝါ။
‘‘သွာဂတံ ¶ ဝတ နော အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ ယသောဓရာပမုခါနိ ဒသဘိက္ခုနီသဟဿာနိ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ယသောဓရာပမုခဒသဘိက္ခုနီသဟဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ယသောဓရာပမုခအဋ္ဌာရသဘိက္ခုနီသဟဿအပဒါနံ
‘‘အဋ္ဌာရသသဟဿာနိ ¶ ၊ ဘိက္ခုနီ သကျသမ္ဘဝါ၊
ယသောဓရာပမုခါနိ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပသင်္ကမုံ။
‘‘အဋ္ဌာရသသဟဿာနိ၊ သဗ္ဗာ ဟောန္တိ မဟိဒ္ဓိကာ၊
ဝန္ဒန္တီ မုနိနော ပါဒေ၊ အာရောစေန္တိ ယထာဗလံ။
‘‘‘ဇာတိ ခီဏာ ဇရာ ဗျာဓိ၊ မရဏဉ္စ မဟာမုနိ၊
အနာသဝံ ပဒံ သန္တံ၊ အမတံ ယာမ နာယက။
‘‘‘ခလိတဉ္စေ ပုရေ အတ္ထိ၊ သဗ္ဗာသမ္ပိ မဟာမုနိ၊
အပရာဓမဇာနန္တီ၊ ခမ အမှံ ဝိနာယက။
‘‘‘ဣဒ္ဓိဉ္စာပိ နိဒဿေထ၊ မမ သာသနကာရိကာ၊
ပရိသာနဉ္စ သဗ္ဗာသံ၊ ကင်္ခံ ဆိန္ဒထ ယာဝတာ။
‘‘‘ယသောဓရာ ¶ မဟာဝီရ၊ မနာပါ ပိယဒဿနာ၊
သဗ္ဗာ ¶ တုယှံ မဟာဝီရ၊ အဂါရသ္မိံ ပဇာပတိ။
‘‘‘ထီနံ သတသဟဿာနံ၊ နဝုတီနံ ဆဒုတ္တရိ၊
အဂါရေ တေ မယံ ဝီရ၊ ပါမောက္ခာ သဗ္ဗာ ဣဿရာ။
‘‘‘ရူပါစာရဂုဏူပေတာ၊ ယောဗ္ဗနဋ္ဌာ ပိယံဝဒါ၊
သဗ္ဗာ နော အပစာယန္တိ၊ ဒေဝတာ ဝိယ မာနုသာ။
‘‘‘အဋ္ဌာရသသဟဿာနိ၊ သဗ္ဗာ သာကိယသမ္ဘဝါ၊
ယသောဓရာသဟဿာနိ၊ ပါမောက္ခာ ဣဿရာ တဒါ။
‘‘‘ကာမဓာတုမတိက္ကမ္မ ¶ ၊ သဏ္ဌိတာ ရူပဓာတုယာ၊
ရူပေန သဒိသာ နတ္ထိ၊ သဟဿာနံ မဟာမုနိ။
‘‘‘သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ၊ ဣဒ္ဓိံ ဒဿံသု သတ္ထုနော၊
နေကာ နာနာဝိဓာကာရာ၊ မဟာဣဒ္ဓီပိ ဒဿယုံ။
‘‘‘စက္ကဝါဠသမံ ကာယံ၊ သီသံ ဥတ္တရတော ကုရု၊
ဥဘော ပက္ခာ ဒုဝေ ဒီပါ၊ ဇမ္ဗုဒီပံ သရီရတော။
‘‘‘ဒက္ခိဏဉ္စ သရံ ပိဉ္ဆံ၊ နာနာသာခါ တု ပတ္တကာ၊
စန္ဒဉ္စ သူရိယဉ္စက္ခိ၊ မေရုပဗ္ဗတတော သိခံ။
‘‘‘စက္ကဝါဠဂိရိံ ¶ တုဏ္ဍံ၊ ဇမ္ဗုရုက္ခံ သမူလကံ၊
ဗီဇမာနာ ဥပါဂန္တွာ၊ ဝန္ဒန္တီ လောကနာယကံ။
‘‘‘ဟတ္ထိဝဏ္ဏံ တထေဝဿံ၊ ပဗ္ဗတံ ဇလဓိံ တထာ၊
စန္ဒဉ္စ သူရိယံ မေရုံ၊ သက္ကဝဏ္ဏဉ္စ ဒဿယုံ။
‘‘‘ယသောဓရာ ¶ မယံ ဝီရ၊ ပါဒေ ဝန္ဒာမ စက္ခုမ၊
တဝ စိရပဘာဝေန၊ နိပ္ဖန္နာ နရနာယက။
‘‘‘ဣဒ္ဓီသု စ ဝသီ ဟောမ၊ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ၊
စေတောပရိယဉာဏဿ၊ ဝသီ ဟောမ မဟာမုနေ။
‘‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊
သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏာ၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘‘အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တီသု၊ ပဋိဘာနေ တထေဝ စ၊
ဉာဏံ အမှံ မဟာဝီရ၊ ဥပ္ပန္နံ တဝ သန္တိကေ။
‘‘‘ပုဗ္ဗာနံ ¶ လောကနာထာနံ၊ သင်္ဂမံ နော နိဒဿိတံ၊
အဓိကာရာ ဗဟူ အမှံ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနေ။
‘‘‘ယံ အမှံ ပူရိတံ ကမ္မံ၊ ကုသလံ သရသေ မုနေ၊
တုယှတ္ထာယ မဟာဝီရ၊ ပုညာနုပစိတာနိ နော။
‘‘‘အဘဗ္ဗဋ္ဌာနေ ဝဇ္ဇေတွာ၊ ဝါရယိမှ အနာစရံ၊
တုယှတ္ထာယ မဟာဝီရ၊ စတ္တာနိ ဇီဝိတာနိ နော [သဉ္စတ္တံ ဇီဝိတမ္ပိ နော (သျာ။)]။
‘‘‘နေကကောဋိသဟဿာနိ ¶ ၊ ဘရိယတ္ထာယဒါသိ နော၊
န တတ္ထ ဝိမနာ ဟောမ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနေ။
‘‘‘နေကကောဋိသဟဿာနိ၊ ဥပကာရာယဒါသိ နော၊
န တတ္ထ ဝိမနာ ဟောမ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနေ။
‘‘‘နေကကောဋိသဟဿာနိ၊ ဘောဇနတ္ထာယဒါသိ နော၊
န တတ္ထ ဝိမနာ ဟောမ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနေ။
‘‘‘နေကကောဋိသဟဿာနိ ¶ ၊ ဇီဝိတာနိ စဇိမှသေ [စဇိမှ နော (ပီ။ က။)]၊
ဘယမောက္ခံ ကရိဿာမ၊ ဇီဝိတာနိ စဇိမှသေ။
‘‘‘အင်္ဂဂတေ အလင်္ကာရေ၊ ဝတ္ထေ နာနာဝိဓေ ဗဟူ၊
ဣတ္ထိဘဏ္ဍေ န ဂူဟာမ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနေ။
‘‘‘ဓနဓညပရိစ္စာဂံ ¶ ၊ ဂါမာနိ နိဂမာနိ စ၊
ခေတ္တံ ပုတ္တာ စ ဓီတာ စ၊ ပရိစ္စတ္တာ မဟာမုနေ။
‘‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ဂဝါ စာပိ၊ ဒါသိယော ပရိစာရိကာ၊
တုယှတ္ထာယ မဟာဝီရ၊ ပရိစ္စတ္တံ အသင်္ခိယံ။
‘‘‘ယံ အမှေ ပဋိမန္တေသိ၊ ဒါနံ ဒဿာမ ယာစကေ၊
ဝိမနံ နော န ပဿာမ၊ ဒဒတော ဒါနမုတ္တမံ။
‘‘‘နာနာဝိဓံ ဗဟုံ ဒုက္ခံ၊ သံသာရေ စ ဗဟုဗ္ဗိဓေ၊
တုယှတ္ထာယ မဟာဝီရ၊ အနုဘုတ္တံ အသင်္ခိယံ။
‘‘‘သုခပ္ပတ္တာနုမောဒါမ၊ န စ ဒုက္ခေသု ဒုမ္မနာ၊
သဗ္ဗတ္ထ တုလိတာ ဟောမ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနေ။
‘‘‘အနုမဂ္ဂေန ¶ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ယံ ဓမ္မံ အဘိနီဟရိ၊
အနုဘောတွာ သုခံ ဒုက္ခံ၊ ပတ္တော ဗောဓိံ မဟာမုနေ။
‘‘‘ဗြဟ္မဒေဝဉ္စ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဂေါတမံ လောကနာယကံ၊
အညေသံ လောကနာထာနံ၊ သင်္ဂမံ တေဟိ နော ဗဟူ။
‘‘‘အဓိကာရံ ဗဟုံ အမှေ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနေ၊
ဂဝေသတော ဗုဒ္ဓဓမ္မေ၊ မယံ တေ ပရိစာရိကာ။
‘‘‘ကပ္ပေ ¶ စ သတသဟဿေ၊ စတုရော စ အသင်္ခိယေ၊
ဒီပင်္ကရော မဟာဝီရော၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ လောကနာယကော။
‘‘‘ပစ္စန္တဒေသဝိသယေ၊ နိမန္တေတွာ တထာဂတံ၊
တဿ အာဂမနံ မဂ္ဂံ၊ သောဓေန္တိ တုဋ္ဌမာနသာ။
‘‘‘တေန ¶ ကာလေန သော အာသိ၊ သုမေဓော နာမ ဗြာဟ္မဏော၊
မဂ္ဂဉ္စ ပဋိယာဒေသိ၊ အာယတော သဗ္ဗဒဿိနော။
‘‘‘တေန ကာလေန အဟုမှ၊ သဗ္ဗာ ဗြာဟ္မဏသမ္ဘဝါ၊
ထလူဒဇာနိ ပုပ္ဖာနိ၊ အာဟရိမှ သမာဂမံ။
‘‘‘တသ္မိံ သော သမယေ ဗုဒ္ဓါ၊ ဒီပင်္ကရော မဟာယသော၊
ဝိယာကာသိ မဟာဝီရော၊ ဣသိမုဂ္ဂတမာနသံ။
‘‘‘စလတီ ရဝတီ ပုထဝီ၊ သင်္ကမ္ပတိ သဒေဝကေ၊
တဿ ကမ္မံ ပကိတ္တေန္တေ၊ ဣသိမုဂ္ဂတမာနသံ။
‘‘‘ဒေဝကညာ ¶ မနုဿာ စ၊ မယဉ္စာပိ သဒေဝကာ၊
နာနာပူဇနီယံ ဘဏ္ဍံ၊ ပူဇယိတွာန ပတ္ထယုံ။
‘‘‘တေသံ ဗုဒ္ဓါ ဝိယာကာသိ၊ ဇောတိဒီပ သနာမကော၊
အဇ္ဇ ယေ ပတ္ထိတာ အတ္ထိ၊ တေ ဘဝိဿန္တိ သမ္မုခါ။
‘‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ နော ဗုဒ္ဓါ ဝိယာကရိ၊
တံ ဝါစမနုမောဒေန္တာ၊ ဧဝံကာရီ အဟုမှ နော။
‘‘‘တဿ ကမ္မဿ သုကတဿ၊ တဿ စိတ္တံ ပသာဒယုံ၊
ဒေဝမာနုသိကံ ယောနိံ၊ အနုဘောတွာ အသင်္ခိယံ။
‘‘‘သုခဒုက္ခေနုဘောတွာန ¶ ၊ ဒေဝေသု မာနုသေသု စ၊
ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ၊ ဇာတာမှ သာကိယေ ကုလေ။
‘‘‘ရူပဝတီ ¶ ဘောဂဝတီ၊ ယသသီလဝတီ တတော၊
သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပဒါ ဟောမ၊ ကုလေသု အဘိသက္ကတာ။
‘‘‘လာဘံ သိလောကံ သက္ကာရံ၊ လောကဓမ္မသမာဂမံ၊
စိတ္တဉ္စ ဒုက္ခိတံ နတ္ထိ၊ ဝသာမ အကုတောဘယာ။
‘‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ၊ ရညော အန္တေပုရေ တဒါ၊
ခတ္တိယာနံ ပုရေ ဝီရ [တာသံ (သျာ။)]၊ ဥပကာရဉ္စ နိဒ္ဒိသိ။
‘‘‘ဥပကာရာ စ ယာ နာရီ၊ ယာ စ နာရီ သုခေ ဒုခေ၊
အတ္ထက္ခာယီ စ ယာ နာရီ၊ ယာ စ နာရီနုကမ္ပိကာ။
‘‘‘ဓမ္မံ ¶ စရေ သုစရိတံ၊ န နံ ဒုစ္စရိတံ စရေ၊
ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။
‘‘‘အဂါရံ ဝိဇဟိတွာန၊ ပဗ္ဗဇိမှနဂါရိယံ၊
အဍ္ဎမာသေ အသမ္ပတ္တေ၊ စတုသစ္စံ ဖုသိမှ နော။
‘‘‘စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ၊ ပစ္စယံ သယနာသနံ၊
ဥပနေန္တိ ဗဟူ အမှေ၊ သာဂရဿေဝ ဦမိယော။
‘‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ အမှံ [မယှံ (သျာ။)၊ အမှာကံ (က။)]၊ ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
နာဂီဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ဝိဟရာမ အနာသဝါ။
‘‘‘သွာဂတံ ဝတ နော အာသိ၊ မမ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ¶ ¶ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’။
‘‘ဧဝံ ဗဟုဝိဓံ ဒုက္ခံ၊ သမ္ပတ္တီ စ ဗဟုဗ္ဗိဓာ၊
ဝိသုဒ္ဓဘာဝံ သမ္ပတ္တာ၊ လဘာမ သဗ္ဗသမ္ပဒါ။
‘‘ယာ ဒဒန္တိ သကတ္တာနံ၊ ပုညတ္ထာယ မဟေသိနော၊
သဟာယသမ္ပဒါ ဟောန္တိ၊ နိဗ္ဗာနပဒမသင်္ခတံ။
‘‘ပရိက္ခီဏံ အတီတဉ္စ၊ ပစ္စုပ္ပန္နံ အနာဂတံ၊
သဗ္ဗကမ္မမ္ပိ နော ခီဏံ၊ ပါဒေ ဝန္ဒာမ စက္ခုမ။
‘‘နိဗ္ဗာနာယ ¶ ဝဒန္တီနံ၊ ကိံ ဝေါ ဝက္ခာမ ဥတ္တရိ၊
သန္တသင်္ခတဒေါသဉှိ၊ ပပ္ပောထ [သန္တသင်္ခတဒေါသော ယော၊ ပဇ္ဇောတံ (သျာ။ ပီ။ က။)] အမတံ ပဒံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ ယသောဓရာပမုခါနိ အဋ္ဌာရသဘိက္ခုနီသဟဿာနိ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ယသောဓရာပမုခအဋ္ဌာရသဘိက္ခုနီသဟဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ကုဏ္ဍလကေသီဝဂ္ဂေါ တတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကုဏ္ဍလာ ဂေါတမီ စေဝ၊ ဓမ္မဒိန္နာ စ သကုလာ၊
ဝရနန္ဒာ စ သောဏာ စ၊ ကာပိလာနီ ယသောဓရာ။
ဒသသဟဿဘိက္ခုနီ၊ အဋ္ဌာရသသဟဿကာ၊
ဂါထာသတာနိ စတ္တာရိ၊ ဆ စ သတ္တတိမေဝ စ [အဋ္ဌသတ္တတိမေဝ စ (သျာ။)]။